Tài liệu Luận văn quản lý thuế đối với các doanh nghiệp tại chi cục thuế đan phượng, hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -------------------- NGUYỄN THỊ KIM OANH QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TẠI CHI CỤC THUẾ ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - Năm 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -------------------- NGUYỄN THỊ KIM OANH QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TẠI CHI CỤC THUẾ ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TẠ KIM NGỌC XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS. Tạ Kim Ngọc GS.TS. Phan Huy Đƣờng Hà Nội - Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu th ực sự của bản thân, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Tạ Kim Ngọc. Các số liệu , những kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này trung thực và chƣa từng đƣợc công bố dƣới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Hà Nội, ngày 01 tháng 10 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kim Oanh LỜI CẢM ƠN Luận văn tốt nghiệp cao học đƣợc hoàn thành tại Trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến Khoa Kinh tế chính trị, trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội; PGS.TS. Tạ Kim Ngọc, ngƣời thầy tận tụy đã trực tiếp hƣớng dẫn, dìu dắt, giúp đỡ tác giả với những chỉ dẫn khoa học quý giá trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thành luận văn: "Quản lý thuế đối với các doanh nghiệp tại Chi cục thuế Đan Phượng, Hà Nội". Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội đã trực tiếp giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Xin gửi tới Ban lãnh đạo, cán bộ, công chức Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng lời cảm ơn chân thành nhất về những động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả thu nhập số liệu cũng nhƣ những tài liệu nghiên cứu cần thiết liên quan đến luận văn. Xin cảm ơn bố mẹ và gia đình đã luôn ở bên cạnh, cổ vũ và động viên tôi những lúc khó khăn để hoàn thành tốt luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, ngày 01 tháng 10 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kim Oanh MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................. ii DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... iii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP ................................................................. 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu ............................................................................ 5 1.2. Cơ sở lý luận quản lý thuế các doanh nghiệp ........................................ 8 1.2.1. Khái niệm, công cụ và phương pháp quản lý thuế ......................... 8 1.2.2. Nội dung quản lý thuế ................................................................... 18 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thuế các doanh nghiệp........ 23 1.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.................................................. 26 1.3. Kinh nghiệm quản lý thuế tại một số địa phƣơng trong nƣớc và bài học cho chi cục thuế huyện Đan Phƣợng........................................................... 27 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý thuế tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội ... 27 1.3.2. Kinh nghiệm quản lý thuế tại huyện Tứ Kỳ, thành phố Hải Dương ................................................................................................................. 29 1.3.3. Kinh nghiệm quản lý thuế tại huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình ......................................................................................................... 30 1.3.4. Bài học kinh nghiệm về quản lý thuế các doanh nghiệp cho Chi cục thuế huyện Đan Phượng ................................................................... 30 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 32 2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................... 32 2.1.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu .................................................. 32 2.1.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp .......................................... 32 2.1.3. Phương pháp thống kê mô tả ........................................................ 33 2.1.4. Phương pháp so sánh .................................................................... 33 2.1.5. Phương pháp phân tích thông tin.................................................. 34 2.1.6. Phương pháp kế thừa .................................................................... 34 2.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ........................................ 35 2.3. Các công cụ .......................................................................................... 35 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .. 36 3.1. Tổng quan Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng và tình hình nộp thuế của các doanh nghiệp trên địa bàn huyện .......................................................... 36 3.1.1. Tổng quan Chi cục thuế huyện Đan Phượng ................................ 36 3.1.2. Đặc điểm và tình hình nộp thuế của các doanh nghiệp trên địa bàn huyện ....................................................................................................... 36 3.2. Thực trạng công tác quản lý thuế các doanh nghiệp tại Chi cục thuế Đan Phƣợng ................................................................................................. 40 3.2.1. Quản lý các thủ tục hành chính thuế ............................................ 40 3.2.2. Giám sát việc tuân thủ pháp luật về thuế ...................................... 46 3.2.3. Sử dụng các chế tài quản lý thuế .................................................. 54 3.2.4. Tổ chức bộ máy thu thuế và hỗ trợ người nộp thuế ...................... 57 3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý thuế các doanh nghiệp tại Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng .............................................................................. 59 3.3.1. Những thành tựu ........................................................................... 59 3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................... 61 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................................................................. 66 4.1. Định hƣớng quản lý thuế tại Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội .................................................................................................. 66 4.1.1. Một số mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp phát triển kinh tế của huyện Đan Phượng đến năm 2020 .......................................................... 66 4.1.2. Định hướng và triển vọng quản lý thuế các doanh nghiệp tại Chi cục thuế huyện Đan Phượng trong thời gian tới .................................... 68 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý thuế các doanh nghiệp tại Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng. ............................................................................. 70 4.2.1. Nhóm giải pháp tăng cường việc giám sát tuân thủ pháp luật thuế ................................................................................................................. 70 4.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy thu thuế ................... 77 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 84 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CQT Cơ quan thuế 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 DN Doanh nghiệp 4 DNTN Doanh nghiệp tƣ nhân 5 GTGT Giá trị gia tăng 6 NNT Ngƣời nộp thuế 7 NQD Ngoài quốc doanh 8 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 9 SXKD Sản xuất kinh doanh 10 TCT Tổng cục thuế 11 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 12 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 13 TTĐB Tiêu thụ đặc biệt 14 UBND Ủy ban nhân dân i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 6 Bảng 3.6 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 Nội dung Tình hình nộp thuế của các doanh nghiệp theo sắc thuế Tình hình quản lý doanh nghiệp theo loại hình Tình hình quản lý tình trạng doanh nghiệp tại Đan Phƣợng Số lƣợng đơn vị kê khai so với số lƣợng đơn vị cấp mã số thuế Tỷ lệ doanh nghiệp nộp tờ khai đúng hạn qua các năm Tình hình kiểm tra doanh nghiệp qua các năm Tình hình nợ thuế của các doanh nghiệp từ 2011-2014 Kết quả thực hiện công tác tuyên truyền ii Trang 39 40 42 44 45 50 52 59 DANH MỤC HÌNH STT Bảng 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 3 Hình 3.3 Nội dung Tỷ trọng loại hình DN trên địa bàn huyện Đan Phƣợng Tỷ lệ doanh nghiệp kê khai sai tờ khai Tỷ trọng nợ thuế của các doanh nghiệp từ 2011-2014 iii Trang 41 46 53 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự ra đời của thuế luôn gắn liền với sự ra đời của nhà nƣớc. Thuế có thể hiểu là khoản đóng góp mang tính chất bắt buộc theo quy định của pháp luật nhằm hình thành ngân sách nhà nƣớc. Chính vì vậy thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nƣớc. Việc quản lý nguồn thu này một cách hiệu quả chính là yếu tố đảm bảo sự ổn định cho một quốc gia, là trách nhiệm của các cơ quan nhà nƣớc, tổ chức, cá nhân. Công tác quản lý thuế có vai trò quyết định trong việc đảm bảo nguồn thu từ thuế đƣợc tập trung, chính xác, kịp thời, thƣờng xuyên, ổn định vào ngân sách nhà nƣớc. Thông qua hoạt động quản lý thuế góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật cũng nhƣ các quy định về quản lý thuế. Bằng công tác quản lý thuế, nhà nƣớc thực hiện kiểm soát và điều tiết các hoạt động kinh tế của các tổ chức, cá nhân trong xã hội. Hiện nay công tác quản lý thuế của nƣớc ta còn nhiều hạn chế về các mặt nhƣ: cơ chế quản lý, tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ thuế, cơ sở vật chất và trang thiết bị. Một bộ phận không nhỏ cán bộ thuế hiện nay chƣa có kỹ năng chuyên sâu, khả năng ứng dụng các tiến bộ công nghệ tin học vào quản lý thuế hiện nay chƣa phù hợp với yêu cầu quản lý hiện đại và yêu cầu cải cách hành chính thuế, thậm chí một bộ phận cán bộ quản lý thuế chƣa nắm vững và thực hiện tốt các chính sách thuế và quy trình biện pháp nghiệp vụ quản lý thuế hiện hành. Bên cạnh đó trình độ và ý thức chấp hành luật thuế của các đối tƣợng chịu thuế còn thấp. Công tác thanh tra, kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm về thuế của cơ quan thuế chƣa phù hợp. Do đó dẫn đến tình trạng gian lận về thuế còn khá phổ biến ở nhiều khoản thu, sắc thuế nhƣng chƣa đƣợc phát hiện, truy thu kịp thời cho ngân sách nhà nƣớc. Tình trạng thất thu cho ngân sách nhà nƣớc và chƣa thật sự bảo đảm công 1 bằng xã hội và tính nghiêm minh về pháp luật thuế diễn ra khá phổ biến. Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần phải nâng cao hiệu quả quản lý thuế ở tất cả các cấp, ngành trong cả nƣớc. Với đặc thù là một huyện ngoại thành của Hà Nội, số lƣợng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tỷ lệ lớn, đóng góp nguồn ngân sách chủ yếu cho địa bàn, chi cục thuế huyện Đan Phƣợng cũng gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý thuế. Do quy mô doanh nghiệp nhỏ, tính tự phát cao, hiện tƣợng trốn thuế, gian lận thuế khá phổ biến khiến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó ngành nghề kinh doanh của các doanh nghiệp rất đa dạng, nhiều doanh nghiệp không khai báo đầy đủ lĩnh vực kinh doanh. Một số lĩnh vực kinh doanh nhƣ xây dựng, bất động sản, xuất nhập khẩu, thƣơng mại điện tử đang là hƣớng đi chính của nhiều doanh nghiệp trên địa bàn. Những lĩnh vực này tiềm ẩn nhiều phức tạp trong công tác quản lý, đòi hỏi kiến thức chuyên môn, khả năng nhạy bén trong kiểm tra để phát hiện những sai phạm mà cán bộ thuế chƣa đáp ứng đƣợc. Xuất phát từ những tồn tại trong quản lý thuế nêu trên đòi hỏi Chi cục Thuế huyện Đan Phƣợng phải tìm giải pháp để hoàn thiện quản lý thuế trên địa bàn của huyện. Đây là yêu cầu cấp bách nhằm tăng thu cho ngân sách Nhà nƣớc, kích thích sản xuất kinh doanh phát triển. Đó cũng là lý do tác giả chọn đề tài: “Quản lý thuế đối với các doanh nghiệp tại Chi cục thuế Đan Phượng, Hà Nội” cho luận văn Thạc sỹ kinh tế. Luận văn sẽ trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu sau: - Tại sao tình trạng trốn thuế, gian lận thuế còn phổ biến ở huyện Đan Phƣợng? - Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng sẽ làm gì để giảm thiểu tình trạng trốn thuế, gian lận thuế? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý thuế các doanh nghiệp tại chi cục thuế huyện Đan Phƣợng, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thuế các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, Hà Nội. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Từ mục đích nghiên cứu đã nêu, luận văn đề ra các nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Hệ thống hóa lý luận chung về quản lý thuế các doanh nghiệp. - Phân tích thực trạng quản lý thuế các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. - Đƣa ra giải pháp hoàn thiện quản lý thuế các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu công tác quản lý thuế các doanh nghiệp. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác quản lý thuế các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. - Về thời gian: Nghiên cứu công tác quản lý thuế các doanh nghiệp từ năm 2011 đến năm 2014. Đây là khoảng thời gian có nhiều thay đổi về chính sách pháp luật về thuế, thêm vào đó nền kinh tế chung đang trong tình trạng suy giảm, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong sản xuất kinh doanh. 4. Kết cấu của luận văn Ngoài Phần mở đầu và Kết luận, luận văn gồm 4 chƣơng: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận quản lý thuế các doanh nghiệp. 3 Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng quản lý thuế các doanh nghiệp tại Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng, Thành phố Hà Nội. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý thuế các doanh nghiệp tại Chi cục thuế huyện Đan Phƣợng, Thành phố Hà Nội. 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu Quản lý thuế ở các cơ quan thuế các cấp là một vấn đề quan trọng đối với việc đảm bảo nguồn thu ngân sách cũng nhƣ sự công bằng giữa các đơn vị sản xuất kinh doanh. Vì vậy, nghiên cứu hoàn thiện quản lý thuế nhận đƣợc nhiều sự quan tâm của cơ quan thuế, các nhà nghiên cứu và các doanh nghiệp. Liên quan đến chủ đề nghiên cứu, đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề này ở các góc độ và phạm vi tiếp cận khác nhau. Nhóm đề tài nghiên cứu và làm rõ các khái niệm, nội dung, phƣơng thức quản lý thuế, tiêu biểu nhƣ: Nguyễn Thị Mỹ Dung (2012), “Quản lý thuế ở Việt Nam: Hoàn thiện và đổi mới”, Tạp chí Phát triển và Hội nhập, số 7/2012. Nghiên cứu nêu rõ các yếu tố cấu thành của một hệ thống thuế bao gồm: hệ thống chính sách thuế và hệ thống quản lý thuế. Hệ thống chính sách thuế gồm các sắc thuế đƣợc ban hành dƣới các hình thức Luật, Pháp lệnh. Hệ thống quản lý thuế gồm các phƣơng pháp, hình thức quản lý thu thuế, các công cụ quản lý (các quy định, quy trình, biện pháp nghiệp vụ, phƣơng tiện quản lý), cơ cấu tổ chức bộ máy (các bộ phận, các đơn vị thuộc cơ quan thuế các cấp trực tiếp hay gián tiếp thực hiện chức năng quản lý thuế và mối quan hệ giữa chúng); đội ngũ cán bộ, công chức thuế và các cơ quan khác có liên quan đến công tác thuế theo quy định của pháp luật. Nghiên cứu cũng nêu ra các mô hình quản lý thuế chủ yếu hiện nay trên thế giới: mô hình tổ chức quản lý thuế theo sắc thuế, mô hình tổ chức bộ máy theo nhóm đối tƣợng nộp thuế, mô hình tổ chức bộ máy theo chức năng, mô hình kết hợp giữa các nguyên tắc quản lý thuế… và những ƣu nhƣợc điểm của mỗi mô hình này. Nguyễn Thị Minh Hạnh (2012), Tăng cường quản lý thuế của tỉnh Thái 5 Nguyên giai đoạn hiện nay theo tiếp cận quản lý kinh tế, Luận án Tiến sỹ, Trƣờng Đại học Thƣơng mại, Hà Nội. Luận án đã hệ thống hóa những vấn đề cơ bản của thuế và quản lý thuế của địa phƣơng theo tiếp cận quản lý kinh tế. Luận án xây dựng đƣợc khái niệm quản lý thuế của địa phƣơng; phát triển khái niệm, làm sáng tỏ những nội dung trong quản lý thuế của địa phƣơng, bao gồm: nuôi dƣỡng, phát triển nguồn thu thuế; quản lý thu thuế; quản lý phân bổ và sử dụng nguồn thu thuế; kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật về quản lý thuế nhằm tăng cƣờng quản lý thuế của địa phƣơng. Ngoài ra luận án đã phát hiện các nhóm nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thuế; nghiên cứu kinh nghiệm quản lý thuế của một số địa phƣơng. Một số đề tài nghiên cứu làm rõ quản lý thuế đến từng đối tƣợng cụ thể trong điều kiện cụ thể, ví dụ nhƣ: Nguyễn Công Thạch (2013), Quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể trên địa bàn huyện Phú Thiện tỉnh Gia Lai, Luận văn Cao học. Luận văn đề cập đến các nội dung cơ bản của công tác quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể trên địa bàn của một huyện bao gồm quản lý các thủ tục hành chính về thuế, quản lý quy trình thu thuế và giám sát việc tuân thủ pháp luật về thuế. Nghiên cứu cũng đề cập đến những yếu tố cơ bản ảnh hƣởng đến quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh cá thể trên địa bàn của một huyện bao gồm 3 nhóm nhân tố là nhóm nhân tố thuộc về đặc điểm của các hộ kinh doanh cá thể, nhóm nhân tố thuộc về năng lực của cơ quan quản lý thuế và nhóm nhân tố thuộc về cơ chế chính sách thuế của nhà nƣớc. Phạm Hồng Thắng (2009), Hoàn thiện quản lý thu thuế đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Huế. Luận văn chỉ ra những đặc điểm và sự cần thiết của quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ. Nội dung quản lý thuế đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng đƣợc tác giả khái quát bao gồm: hoạch định mục tiêu quản lý, phân cấp quản lý thu và xây 6 dựng thực hiện các quy trình quản lý thu. Luận văn cũng chỉ rõ những thực trạng trong công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu thuế với đối tƣợng này. Nguyễn Thanh Hằng (2012), Quản lý nhà nước đối với việc thu thuế xuất nhập khẩu hàng hóa của Tổng cục Hải quan, Luận văn Thạc sĩ, trƣờng Đại học Thƣơng mại, Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa các nội dung cơ bản của quản lý nhà nƣớc đối với thu thuế trong lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hóa. Luận văn cũng làm rõ các công cụ quản lý thu thuế cũng nhƣ các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thu thuế xuất nhập khẩu. Đồng thời nghiên cứu cũng phân tích thực trạng quản lý thu thuế xuất nhập khẩu tại Tổng cục Hải quan làm cơ sở đề xuất các giải pháp để tăng cƣờng thu thuế tại cơ quan Tổng cục Hải quan. Hƣớng nghiên cứu khác lại tập trung vào sự tuân thủ của ngƣời nộp thuế, tiêu biểu nhƣ: Nguyễn Thị Lệ Thúy (2009), Hoàn thiện quản lý thu thuế của Nhà nước nhằm tăng cường sự tuân thủ thuế của các doanh nghiệp. Nghiên cứu điển hình trên địa bàn Hà Nội. Luận văn cao học Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội. Nghiên cứu chỉ ra các yếu tố ảnh hƣởng đến sự tuân thủ thuế của các doanh nghiệp gồm có 6 nhóm yếu tố đó là đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, đặc điểm tâm lý của doanh nghiệp, đặc điểm ngành của doanh nghiệp, yếu tố kinh tế, yếu tố xã hội và yếu tố luật pháp. Nghiên cứu cũng phân tích và làm rõ các nội dung của quản lý thu thuế nhằm tăng cƣờng sự tuân thủ thuế của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Vƣơng Thị Thu Hiền (2014), “Nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế qua ứng dụng công nghệ thông tin”, Tạp chí Tài chính, số 9. Nghiên cứu đề cập đến hiện trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế ở Việt Nam từ đó đƣa ra các giải pháp nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế qua ứng dụng công nghệ thông tin. 7 Các nghiên cứu trên đây đã đề cập đến nhiều nội dung khác nhau về quản lý thuế và vấn đề áp dụng đối với các cơ quan thuế các cấp để tăng cƣờng hiệu quả của quản lý thuế của Nhà nƣớc. Tuy nhiên, chƣa có một nghiên cứu nào đề cập đến quản lý thuế các doanh nghiệp trên địa bàn của huyện Đan Phƣợng, thành phố Hà Nội. 1.2. Cơ sở lý luận quản lý thuế các doanh nghiệp 1.2.1. Khái niệm, công cụ và phương pháp quản lý thuế 1.2.1.1. Khái niệm về thuế Thuế xuất hiện cùng với sự xuất hiện của Nhà nƣớc và sự phát triển tồn tại của nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Nhà nƣớc sử dụng thuế nhƣ một công cụ để phục vụ cho việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của mình. Lịch sử càng phát triển, các hệ thống thuế khoá, các hình thức thuế khoá và pháp luật thuế ngày càng đa dạng và hoàn thiện cùng với sự phát triển của kinh tế thị trƣờng, các khoản đóng góp của ngƣời dân cho Nhà nƣớc đƣợc xác định và đƣợc quy định công khai bằng luật pháp của Nhà nƣớc . Các khoản thuế đóng góp của dân tạo thành quỹ tiền tệ của Nhà nƣớc. Cùng với sự hoàn thiện chức năng của Nhà nƣớc, phạm vi sử dụng quỹ tiền tệ của Nhà nƣớc ngày càng mở rộng. Nó không chỉ đảm bảo chi tiêu để duy trì quyền lực của bộ máy Nhà nƣớc, mà còn để chi tiêu cho các nhu cầu phúc lợi chung và kinh tế. Nhƣ vậy gắn liền với Nhà nƣớc, thuế luôn là một vấn đề thời sự nóng bỏng đối với các hoạt động kinh tế xã hội và với mọi tầng lớp dân cƣ. Có rất nhiều các quan điểm nhìn nhận thuế dƣới nhiều hình thức khác nhau, nhƣng đứng trên góc độ tài chính, có thể xem xét thuế dƣới khái niệm nhƣ sau: Thuế là một hình thức đóng góp bắt buộc của nhà nước theo luật định, thuộc phạm trù phân phối, nhằm tập trung một bộ phận thu nhập của các thể 8 nhân và pháp nhân vào ngân sách nhà nước để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước và phục vụ lợi ích công cộng. 1.2.1.2. Khái niệm quản lý thuế Quản lý thuế là một lĩnh vực quản lý chuyên ngành, vì vậy để tiếp cận khái niệm quản lý thuế trƣớc hết cần tiếp cận khái niệm quản lý. Theo các tác giả của Giáo trình quản lý hành chính Nhà nƣớc thì “Quản lý là sự tác động có ý thức để chỉ huy, điều hành, hƣớng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời để hƣớng đến mục đích, đúng với ý chí và phù hợp với quy luật khách quan.” Theo tác giả của Giáo trình quản lý nhà nƣớc về kinh tế thì “Quản lý nói chung là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tƣợng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để đạt đƣợc các mục tiêu đặt ra trong sự vận động của sự vật.” Quản lý thuế là một nội dung của quản lý nhà nƣớc về kinh tế. Ngoài ra nó là một nhánh quan trọng của quản lý tài chính công. Trong cuốn “Tài chính công” của Khoa Tài chính Nhà nƣớc Trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh (2005) thì “Quản lý thuế là những biện pháp nghiệp vụ do cơ quan có chức năng thu ngân sách nhà nƣớc thực hiện”… “Đó là những hoạt động thƣờng xuyên của cơ quan thu hƣớng về phía đối tƣợng nộp nhằm đảm bảo thu thuế đầy đủ, kịp thời và đúng luật định”. Với quan niệm nhƣ vậy quản lý thuế là quản lý thu thuế. Khái niệm này đã chỉ rõ chủ thể quản lý là Nhà nƣớc. Tùy theo tổ chức bộ máy của nền hành chính từng quốc gia, mỗi nƣớc có cơ quan nhà nƣớc trực tiếp quản lý thuế phù hợp. Thông thƣờng, đó là cơ quan thuế các cấp và cơ quan hải quan. Đối tƣợng của quản lý thuế là các quan hệ phát sinh trƣớc, trong và sau quá trình triển khai tổ chức thu nộp thuế cho Nhà nƣớc. Các quan hệ này có thể diễn ra giữa cơ quan thuế với ngƣời nộp thuế, giữa ngƣời nộp thuế với nhau, giữa nội 9 bộ cơ quan thuế, thậm chí giữa cơ quan thuế trong nƣớc với cơ quan thuế các nƣớc khác... Vì vậy, nó hết sức đa dạng và phức tạp, đòi hỏi phải có các công cụ và phƣơng pháp thích hợp. b. Đặc điểm của quản lý thuế Quản lý thuế có các đặc điểm cơ bản sau: - Quản lý thuế là quản lý bằng pháp luật đối với hoạt động nộp thuế. Việc quản lý thuế bằng pháp luật đảm bảo sự thống nhất, minh bạch, công khai trong hoạt động quản lý của các cơ quan Nhà nƣớc. Qua đó đảm bảo nguồn thu từ thuế vào ngân sách nhà nƣớc đƣợc tập trung đầy đủ, kịp thời nhằm đáp ứng cho nhu cầu chi tiêu của Nhà nƣớc; đồng thời bảo đảm sự điều tiết qua thuế đối với các tổ chức, cá nhân đƣợc công bằng, bình đẳng. - Quản lý thuế đƣợc thực hiện chủ yếu bằng phƣơng pháp hành chính. Nội dung của phƣơng pháp hành chính trong quản lý thuế là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh, là sự thiết lập mối quan hệ giữa con ngƣời, giữa cơ quan thuế đối với các tổ chức, cá nhân trong xã hội; giữa cơ quan thuế các cấp với nhau và với các cơ quan Nhà nƣớc khác. Trong các quan hệ đó thì cơ quan Nhà nƣớc cấp dƣới phải phục tùng mệnh lệnh của cấp trên theo thứ bậc hành chính, đối tƣợng quản lý (ngƣời nộp thuế) phải chấp hành mệnh lệnh của các cơ quan Nhà nƣớc trong việc đảm bảo nguồn thu và ngân sách nhà nƣớc. - Quản lý thuế là hoạt động mang tính kỹ thuật, nghiệp vụ chặt chẽ. Đặc điểm này thể hiện ở chỗ các thủ tục hành chính và các chứng từ đi kèm phục vụ cho quản lý thuế có quan hệ mật thiết với nhau, phụ thuộc nhau do các yêu cầu kỹ thuật của việc xác định số thuế phải nộp. c. Mục tiêu của quản lý thuế Quản lý thuế có những mục tiêu cơ bản sau: Một là, tập trung huy động đầy đủ, kịp thời số thu cho ngân sách nhà nước trên cơ sở không ngừng nuôi dưỡng và phát triển nguồn thu. 10 Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nƣớc ở hầu hết các nƣớc trên thế giới. Thuế tài trợ cho các hoạt động cơ bản của Chính phủ. Vì vậy, quản lý thu thuế phải hƣớng đến việc khai thác tối đa nguồn thu này. Tuy nhiên, để tăng trƣởng và ổn định số thu của ngân sách nhà nƣớc trong tƣơng lai, công tác quản lý thu thuế cũng cần chú ý duy trì và phát triển các cơ sở tạo ra nguồn thu thuế. Không nên thu thuế với thuế suất quá cao, thu thuế bằng mọi giá. Xây dựng một chính sách thuế phải phối hợp với việc hoạch định các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Các chính sách thuế của Nhà nƣớc, dù trực tiếp hay gián tiếp đều có tác động đến thu nhập của các tổ chức kinh tế và cá nhân, tác động đến các hoạt động kinh tế - cơ sở tạo ra nguồn thu thuế trong tƣơng lai. Hai là, phát huy tối đa vai trò của thuế trong nền kinh tế. Vai trò của thuế mang tính toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nƣớc , là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô, điều tiết thu nhập, giảm bớt chênh lệch giàu nghèo, thuế góp phần kiểm tra, giám sát các hoạt động sản xuất kinh doanh. Những vai trò đó không mang tính khách quan, mà nó là kết quả của những tác động từ phía con ngƣời. Những tác động này đƣợc thực hiện thông qua những nội dung, những công việc cụ thể của công tác quản lý thu thuế. Ba là, tăng cường ý thức chấp hành pháp luật cho các tổ chức kinh tế và dân cư. Quản lý thuế là một trong những nội dung cơ bản của quản lý tài chính Nhà nƣớc. Giống nhƣ các hoạt động quản lý khác, quản lý thuế cũng phải thông qua công cụ luật pháp, chính sách để điều chỉnh hành vi của các cá nhân, các tổ chức kinh tế. Đồng thời, trong quá trình triển khai thực hiện các chính sách đó, bằng công tác thanh tra, kiểm tra đối tƣợng nộp thuế, ý thức chấp hành pháp luật thuế của ngƣời dân đƣợc nâng cao. Ý thức chấp hành pháp luật biểu hiện một xã hội văn minh, hiện đại. Nhà nƣớc phải quản lý 11