Tài liệu Luận văn quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện thanh liêm, tỉnh hà nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ BIÊN QUẢN LÝ THU THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ BIÊN QUẢN LÝ THU THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRƯƠNG QUỐC CƯỜNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, chính xác và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào, mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn này đã được cảm ơn. Tôi xin cam đoan rằng, các thông tin trích dẫn sử dụng trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trường Đại học Kinh tế, đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trương Quốc Cường đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. MỤC LỤC DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ................................................................. i DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................ii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................iii MỞ ĐẦU................................................................................................................ 1 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ THUẾ, QUẢN LÝ THU THUẾ DOANH NGHIỆP ............... 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................ 6 1.2. Cơ sở lý luận về thuế, quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ............................................................................................... 8 1.2.1. Cơ sở lý luận về thuế .................................................................. 8 1.2.2. Cơ sở lý luận quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh. ....................................................................................... 14 1.3. Kinh nghiệm quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh của một số chi cục thuế, bài học tham khảo cho chi cục thuế Thanh Liêm .... 40 1.3.1. Khảo sát kinh nghiệm của một số chi cục thuế .......................... 40 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho chi cục thuế huyện Thanh Liêm tỉnh Hà Nam .................................................................................................... 42 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................... 44 2.1. Phương pháp luận ............................................................................ 44 2.2. Phương pháp tiếp cận ...................................................................... 44 2.3. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng .................................... 44 2.3.1. Phương pháp thu thập giữ liệu ................................................. 44 2.3.2. Phương pháp phân tích tổng hợp .............................................. 45 2.3.3. Phương pháp thống kê .............................................................. 45 2.3.4. Phương pháp so sánh ............................................................... 45 2.3.5. Phương pháp nghiên cứu tài liệu .............................................. 46 2.4. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu..................................... 46 Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM.............................................................................................................. 47 3.1. Khái quát tình hình phát triển doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm ........................................................................... 47 3.2. Phân tích thực trạng quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm.................................................... 48 3.2.1. Tình hình thực hiện chính sách pháp luật về thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm.................. 48 3.2.2. Công tác quản lý xây dựng và tổ chức thực hiện dự toán thu thuế49 3.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý của Chi Cục thuế huyện Thanh Liêm và đội ngũ cán bộ .................................................................................... 50 3.2.4. Phân cấp trong quản lý doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam ........................................................ 52 3.2.5. Qui trình quản lý thu thuế ......................................................... 52 3.2.6. Công tác thanh kiểm tra nội bộ ................................................. 58 3.2.7. Ứng dụng tin học trong công tác quản lý thuế .......................... 58 3.3. Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm ........................................... 59 3.3.1. Kết quả đạt được trong công tác quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm.................. 59 3.3.2 Đánh giá thực trạng quản lý thu thuế theo các tiêu chí .............. 66 3.3.3. Những hạn chế và nguyên nhân trong công quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam .................................................................................................... 67 Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH LIỂM, TỈNH HÀ NAM TRONG THỜI GIAN TỚI ........................... 72 4.1. Mục tiêu và định hướng về quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam đến năm 2020 72 4.1.1. Định hướng phát triển doanh nghiệp ngoài quốc doanh và quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam .................................................................. 72 4.1.2. Mục tiêu quản lý thu thuế thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam ......................... 74 4.2 Một số giải pháp tăng cường biện pháp quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm, Tỉnh Hà Nam .......... 75 4.2.1. Đổi mới công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế ............... 75 4.2.2. Công tác thanh tra, kiểm tra ..................................................... 77 4.2.3. Công tác quản lý nợ .................................................................. 78 4.2.4. Công tác kê khai, kế toán thuế .................................................. 79 4.2.5. Ứng dụng công nghệ tin học nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế .................................................................................................... 80 4.2.6. Cải cách thủ tục hành chính trong quản lý thu thuế tại Chi cục thuế huyện Thanh Liêm....................................................................... 81 4.2.7. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và cán bộ quản lý thu thuế ............. 82 4.2.8. Tăng cường công tác kiểm tra nội bộ ........................................ 82 4.3. Kiến nghị ......................................................................................... 83 4.3.1. Kiến nghị với Nhà nước ............................................................ 83 4.3.2. Kiến nghị với ngành thuế .......................................................... 83 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 87 DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CCHC Cải cách hành chính 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 DN NQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 4 ĐTNT Đối tượng nộp thuế 5 GDP Tổng sản phẩm quốc nội 6 GTGT Giá trị gia tăng 7 NNT Người nộp thuế 8 NQD Ngoài quốc doanh 9 NSNN Ngân sách nhà nước 10 TMS Quản lý thuế tập trung 11 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 12 TTHC Thủ tục hành chính 13 TTHT Tuyên truyền hỗ trợ i DANH MỤC CÁC BẢNG TT Bảng Nội dung 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 Tỷ lệ nợ qua giai đoạn 2012-2014 57 6 Bảng 3.6 Tổng hợp số thu qua giai đoạn 2010-2014 63 7 Bảng 3.7 Số thu ngoài quốc doanh qua giai đoạn 2010-2014 64 8 Bảng 3.8 Dự toán thu ngân sách và tổ chức thực hiện giai đoạn 2010-2014 Tỷ lệ cán bộ bố trí theo các chức năng tại chi cục như sau Tình hình kiểm tra thuế tại trụ sở doanh nghiệp Số doanh nghiệp kiểm tra / tổng số doanh nghiệp quản lý Kết quả thực hiện dự toán thu các sắc thuế của DNNQD giai đoạn 2010-2014 ii Trang 49 51 55 56 65 DANH MỤC CÁC HÌNH TT Hình Nội dung 1 Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức Chi cục thuế huyện Thanh Liêm 50 2 Hình 3.2 Cơ cấu nguồn thu NQD giai đoạn 2010-2014 64 iii Trang MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu Thuế đã, đang và sẽ còn là nguồn thu chủ yếu và lâu dài của Ngân sách Nhà nước, là công cụ quan trọng trong quản lý Nhà nước để điều tiết vĩ mô nền kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội.Với vai trò và ý nghĩa đó nên vấn đề thuế và quản lý thuế luôn được Nhà nước quan tâm.Theo đó, hệ thống chính sách thuế ở nước ta đã từng bước được cải cách; Bộ máy ngành thuế ngày càng được hoàn thiện; Công nghệ thông tin ngày càng được áp dụng trong quản lý thuế. Mặt khác, thuế là một lĩnh vực phức tạp, bởi lẽ thuế không chỉ thể hiện là những vấn đề kinh tế mà còn chứa đựng nhiều vấn đề xã hội sâu sắc.Thuế không những đòi hỏi tính khoa học về mặt lý luận, sự chính xác trong luật định mà còn cần đến nghệ thuật tinh tế trong hành thu. Hàng năm số thu về thuế chiếm khoảng 80- 90% tổng thu ngân sách Nhà nước (NSNN). Điều đó đòi hỏi Nhà nước cần sửa đổi các Luật thuế, các văn bản pháp lý khác về thuế nhằm hoàn thiện hệ thống thuế, đưa thuế ngày càng tiếp cận thực tiễn. Để phản ánh, theo kịp bước chuyển của nền kinh tế công tác quản lý thuế cần phải thay đổi đáp ứng tình hình phát triển kinh tế của đất nước cũng như các cam kết quốc tế trong giai đoạn hiện nay. Qua đó khai thác tối đa những uy lực vốn có của thuế để kích thích sự phát triển kinh tế- xã hội, phát triển sản xuất kinh doanh của mọi đơn vị thuộc các thành phần kinh tế, đảm bảo thực hiện đúng nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước. Bên cạnh đó, trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam, hoạt động của khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh, nay là doanh nghiệp ngoài Nhà nước đã và đang ngày càng mở rộng trên khắp các địa bàn trong cả nước, song chế độ sổ sách kế toán, chứng từ hoá đơn còn thực hiện tùy tiện, chưa đúng chế độ, hiện tượng khai 1 man trốn thuế lậu thuế còn nhiều từ đó tạo ra sự bất bình đẳng và sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các thành phần kinh tế. Vì vậy, quản lý thu thuế đối với khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DNNQD) phải tiếp tục cải tiến và hoàn thiện nhằm thực hiện được mục tiêu, yêu cầu của hệ thống thuế đặt ra. Huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam là một huyện nhỏ thuộc đồng bằng Bắc Bộ, với điều kiện kinh tế chưa phát triển mạnh, số thu về thuế không nhiều, chưa đủ đáp ứng nhu cầu chỉ tiêu của địa phương nhưng trong đó số thu về thuế của khu vực công thương nghiệp ngoài quốc doanh (NQD) đã đóng góp một phần không nhỏ vào số thu hàng năm của ngân sách địa phương. Số thu từ khu vực công thương nghiệp NQD giai đoạn 2010- 2014 đều chiếm trên 20% tổng thu ngân sách, năm 2010 chiếm 21%, năm 2014 chiếm đến 41% tổng thu ngân sách toàn huyện. Do đó, trong quản lý thuế tại chi cục Thuế huyện Thanh Liêm tỉnh Hà Nam, khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh luôn được quan tâm hàng đầu. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quản lý thuế khu vực DN NQD còn tồn tại nhiều bất cập như chưa tuân thủ đúng quy trình quản lý thuế, còn tồn tại nhiều doanh nghiệp không thực hiện đúng các nghĩa vụ về kê khai, nhiều doanh nghiệp trốn thuế, gian lận về thuế, ứng dụng tin học vào công tác quản lý thuế chưa thực sự hiệu quả, thường xuyên thay đổi gây khó khăn cho cán bộ thực hiện nghiệp vụ, công tác bố trí nhân sự tại chi cục thuế chưa phát huy hết năng lực của cán bộ công chức. Điều đó đặt ra yêu cầu đổi mới quản lý thu thuế từ khu vực DNNQD, hơn nữa việc thu thuế từ khu vực này có nhiều đặc thù đòi hỏi tiếp tục phải đổi mới quy trình, thủ tục và nâng cao trình độ quản lý của cán bộ thuế. Từ những bất cập trên, việc nghiên cứu nhằm đưa ra hệ thống giải pháp tăng cường quản lý thu thuế DNNQD trên địa bàn huyện Thanh Liêm là vấn đề cấp thiết. 2 Từ những phương diện trên, là một cán bộ đang công tác tại Chi cục thuế huyện Thanh Liêm, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam” làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Luận văn tổng hợp những vấn đề có tính lý luận về thuế và quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp, từ đó sử dụng các phương pháp nghiên cứu để phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam và đề xuất hệ thống giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn đến năm 2020. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, luận văn triển khai các nhiệm vụ cụ thể sau trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam như sau: Một là, xây dựng khung lý thuyết của đề tài nghiên cứu với các nội dung cơ bản như: Khái niệm, đặc điểm, vai trò về thuế và quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, lập dự toán thu thuế, tổ chức bộ máy, nội dung quy trình quản lý thu thuế. Hai là, xác định các phương pháp nghiên cứu phù hợp với lĩnh vực của đề tài, từ phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử đến các phương pháp cụ thể như phương pháp thu thập giữ liệu, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh. Ba là, vận dụng lý luận và các phương pháp nghiên cứu để thu thập số liệu, tình hình và phân tích thực trạng về quản lý thu thuế các DNNQD trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. 3 Bốn là, kế thừa các kết quả nghiên cứu về lý luận và thực trạng, luận văn đã đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường công tác quản lý thu thuế trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý thu thuế doanh nghiệp, trong đó tập trung chủ yếu vào nội dung cơ bản như lập dự toán thu thuế, tổ chức bộ máy quản lý thuế, quy trình quản lý thu thuế, các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu thuế doanh nghiệp. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu đối tượng trên tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh (doanh nghiệp ngoài Nhà nước) được thành lập theo Luật doanh nghiệp Việt Nam ban hành năm 2005, bao gồm các loại hình doanh nghiệp như Công ty Trách nhiệm hữu hạn; Công ty cổ phần; Doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam do Chi cục thuế Thanh Liêm quản lý thu thuế, giai đoạn 2010- 2014 và định hướng đến năm 2020. 4. Câu hỏi nghiên cứu Quá trình triển khai thực hiện đề tài sẽ trả lời các câu hỏi như: (i) Nội hàm chủ yếu của quản lý thu thuế doanh nghiệp là gì? (ii) Những hạn chế và nguyên nhân nào là rào cản trong quản lý thu thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. (iii) Chi cục Thuế huyện Thanh Liêm cần thực hiện giải pháp gì nhằm tăng cường quản lý thu thuế các DNNQD trên địa bàn. 5. Những đóng góp mới của luận văn Về lý luận: Luận văn tổng hợp, làm rõ hơn một số vấn đề có tính lý luận về thuế và quản lý thu thuế doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp ngoài quốc doanh nói riêng. 4 Về thực tiễn: Luận văn khảo sát kinh nghiệm quản lý thu thuế của Chi cục thuế huyện Kim Bảng và Chi cục thuế huyện Lý Nhân để rút ra những bài học có giá trị tham khảo, vận dụng cho công tác quản lý thu thuế DNNQD trên địa bàn huyện Thanh Liêm. Luận văn phân tích thực trạng công tác quản lý thu thuế các DNNQD trên địa bàn huyện Thanh Liêm từ đó đánh giá, chỉ ra những kết quả cũng như những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế về quản lý thu thuế DNNQD. Luận văn đề xuất hệ thống giải pháp tập trung khắc phục những hạn chế trong thực tế nhằm tăng cường công tác quản lý thu thuế DNNQD trên địa bàn huyện Thanh Liêm. Đồng thời, đề xuất 2 nhóm kiến nghị nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thực hiện hệ thống giải pháp đã đưa ra. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được bố cục làm 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về thuế, quản lý thu thuế doanh nghiệp. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam Chương 4: Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam 5 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ THUẾ, QUẢN LÝ THU THUẾ DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Thuế là nguồn thu chủ yếu cho Ngân sách Nhà nước, nộp thuế là quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi công dân. Theo đó, nghiên cứu về thuế và quản lý thu thuế là mối quan tâm của các nhà khoa học, các nhà quản trị điều hành doanh nghiệp, các cơ quan quản lý. Nghiên cứu về thuế và quản lý thu thuế đối với DNNQD đã có rất nhiều đề tài do nhiều tác giả thực hiện. Mỗi đề tài đều có sự khác biệt nhất định về mục đích nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu, nội dung nghiên cứu, cách tiếp cận... Trong quá trình nghiên cứu triển khai đề tài, tác giả đã sưu tầm, nghiên cứu một số tài liệu có tính chất kinh điển như: Giáo trình, sách tham khảo về thuế và quản lý thuế; Hệ thống văn bản pháp quy về thuế và quản lý thuế; Đề tài khoa học và đề tài luận văn, về thuế và quản lý thuế, trong đó những công trình được tác giả quan tâm nhất, bao gồm: (i) Vũ Hồng Vân, 2010. Hoàn thiện công tác quản lý thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế quận Hai Bà Trưng. Luận văn Thạc sĩ,Trường đại học Kinh tế - Đại Học Quốc Gia Hà Nội. Luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý luận về thuế và quản lý thuế, phân tích thực trạng quản lý thuế nói chung và công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn quận Hai Bà Trưng nói riêng từ đó đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý đối với DNNQD trên địa bàn quận Hai Bà Trưng. (ii) Nguyễn Khắc Minh, 2014. Quản lý thu thuế đối với khu vực ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ. Luận văn thạc sĩ, 6 Trường đại học kinh tế - Đại Học Quốc Gia Hà Nội. Luận văn đã đi sâu phân tích và giải quyết một số vấn đề cơ bản như: Hệ thống hóa một số vần đề về lý luận và thực tiễn của thuế và quản lý thuế trong nền kinh tế thị trường, nghiên cứu công tác quản lý thu thuế khu vực NQD đưa ra mặt hạn chế cần bổ sung và giải pháp tăng cường công tác quản lý thu thuế khu vực NQD trên địa bàn huyện Phù Ninh. (iii) Vũ Thị Toản,1996. Công tác quản lý thu thuế NQD trên địa bàn Hà Nội. Luận văn thạc sĩ, Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Phân tích những mặt thuận lợi và khó khăn của công tác quản lý thu thuế từ đó đưa ra các giải pháp tăng cường quản lý thu thuế trên địa bàn Hà Nội. Trịnh Hoàng Cơ, 2004. Nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế ở Việt Nam trong quá trình đổi mới. Luận văn thạc sỹ kinh tế. Tìm hiểu và nghiên cứu những vấn đề chung nhất về thuế và quản lý thuế, phân tích thực trạng quản lý thuế ở Việt Nam đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế ở Việt Nam. (iv) Phạm Hồng Thắng, 2009. Hoàn thiện quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại chi cục thuế huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Luận văn Thạc sĩ, Trường đại học Kinh tế Huế. Luận văn tập trung phân tích các yếu tố có ảnh hưởng đến từng chức năng của quá trình quản lý thuế: từ công tác quản lý đối tượng nộp thuế, quản lý đăng ký kê khai thuế; công tác quản lý thuế giá trị gia tăng (GTGT), quản lý thu nhập chịu thuế và thuế thu nhập doanh nghiệp, công tác kiểm tra thuế, phân tích sâu vào các tồn tại để tìm ra nguyên nhân làm ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế. (v) Trần Việt Trà, 2013. Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế đối với DNNQD trên địa bàn thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. Luận văn thạc sĩ, Đại học Đà Nẵng. Luận văn phân tích công tác lập dự toán, thực hiện thu thuế tại địa phương thông qua các công tác tuyên truyền, kê khai, kiểm tra thuế chỉ ra 7 được những nguyên nhân còn tồn tại đưa gia các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế. (vi) Trần Thị Mỹ Dung, 2012. Tăng cường kiểm soát thuế giá trị gia tăng tại chi cục thuế quận Cẩm Lệ. Luận văn Thạc sĩ, Trường đại học Đà Nẵng. Làm rõ ý nghĩa của việc tăng cường kiểm soát thuế GTGT, nêu lên thực trạng của hoạt động kiểm soát thuế GTGT tại chi cục thuế quận Cẩm Lệ. Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường công tác kiểm soát thuế GTGT . Qua nghiên cứu các công trình trên, tác giả đã kế thừa một số nội dung có tính lý luận về thuế và quản lý thu thuế doanh nghiệp như cơ sở lý luận về thuế và quản lý thu thuế, luận giải các vấn đề thực tiễn trong công tác quản lý thu thuế nói chung từ khái niêm, đặc điểm, lập dự toán thu, quy trình quản lý thu thuế đến tổ chức bộ máy thu thuế. Mặt khác, tác giả cũng nhận thấy các công trình trên nghiên cứu trong những bối cảnh khác nhau về thời gian, không gian, khác nhau về một số nội dung và góc độ nghiên cứu. Bên cạnh sự khác biệt trong một vài nội dung và đối tượng nghiên cứu, sự khác biệt cơ bản của đề tài do tác giả thực hiện với các công trình trên thể hiện qua câu hỏi nghiên cứu và bối cảnh, điều kiện cụ thể thực hiện nghiên cứu là “Trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2010- 2014 và định hướng đến năm 2020”. 1.2. Cơ sở lý luận về thuế, quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh 1.2.1. Cơ sở lý luận về thuế 1.2.1.1. Khái niệm về thuế Thuế xuất hiện cùng với sự xuất hiện của Nhà nước và sự phát triển tồn tại của nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Nhà nước sử dụng thuế như một công cụ để phục vụ cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Lịch sử càng 8 phát triển, các hệ thống thuế khoá, pháp luật thuế ngày càng đa dạng hoàn thiện cùng với sự phát triển của kinh tế thị trường, các khoản đóng góp của người dân cho Nhà nước quy định công khai bằng luật pháp của Nhà nước. Có nhiều quan niệm khác nhau về thuế, tùy thuộc vào các lĩnh vực, góc độ nghiên cứu khác nhau. C.Mác đã viết “Thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy nhà nước;“ Ăng ghen cũng đã viết “Để duy trì quyền lực công cộng, cần phải có sự đóng góp của công dân cho nhà nước” (Mác - Ăngghen ,1962, tập 2, Nxb Sự thật Hà Nội trang 552). Phạm Thị Giang Thu và cộng sự, 2007. Giáo trình Luật thuế Việt Nam, của trường Đại Học Luật Hà Nội, NXB Tư pháp, tr.13 thì “ thuế là khoản thu nộp mang tính bắt buộc mà các tổ chức và cá nhân phải nộp cho nhà nước khi có đủ các điều kiện nhất định”. Cụ thể hơn, Dương Đăng Chinh và Phạm Văn Khoa, Giáo trình Quản lý Tài chính công của học viện tài chính, Nxb Tài chính năm 2005, tr.106 quan niệm rằng “thuế là một hình thức động viên bắt buộc của nhà nước theo luật định, thuộc phạm trù phân phối, nhằm tập trung một bộ phận thu nhập của các thể nhân và pháp nhân vào ngân sách nhà nước để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của nhà nước và phục vụ lợi ích công cộng”. Từ việc phân tích những quan niệm về thuế nêu trên ta có thể đưa ra một định nghĩa tổng quát về thuế như sau: Thuế là khoản đóng góp bắt buộc theo luật của mỗi tổ chức, cá nhân đối với nhà nước, không hoàn trả trực tiếp ngang giá, nhưng được dùng để trang trải các chi phí vì lợi ích chung của toàn dân như: quốc phòng; an ninh; giáo dục; giao thông; y tế... 1.2.1.2. Đặc điểm của thuế Thứ nhất, Thuế là khoản thu mang tính bắt buộc. Tính bắt buộc xuất phát từ việc nhà nước là người cung ứng phần lớn hàng hóa công cộng cho xã hội. Đặc tính của hàng hóa công cộng là có thể sử dụng chung và khó có thể 9 loại trừ. Ít có người dân nào tự nguyện trả tiền cho việc thụ hưởng hàng hóa công cộng do nhà nước đầu tư cung cấp như quốc phòng, môi trường, pháp luật, vệ sinh phòng dịch, vv…Vì vậy, để đảm bảo nhu cầu chi tiêu công cộng ấy, nhà nước phải sử dụng quyền lực của mình để nhân dân phải nộp thuế cho nhà nước. Tính bắt buộc của thuế thể hiện nghĩa vụ đóng góp của mọi công dân đối với lợi ích công cộng của toàn xã hội.. Thứ hai, Thuế là khoản thu của ngân sách nhà nước mang tính không hoàn trả trực tiếp. Số tiền thuế phải nộp không gắn trực tiếp với lợi ích cụ thể mà người nộp thuế được hưởng từ hàng hóa công cộng do nhà nước cung cấp. Các cá nhân, tổ chức thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước không có quyền đòi hỏi nhà nước phải cung cấp trực tiếp cho họ một lượng hàng hóa dịch vụ cụ thể nào đó. 1.2.1.3. Vai trò của thuế Thuế không chỉ đơn thuần là một nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước mà thuế còn gắn liền với các vấn đề về sự tăng trưởng kinh tế,về sự công bằng trong phân phối và sự ổn định xã hội. Một là, tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. Đây là vai trò đầu tiên của thuế. Mỗi một loại thuế mà nhà nước ban hành đều nhằm vào mục đích là tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Trong nền kinh tế thị trường vai trò này của thuế càng nổi bật bởi thuế là nguồn thu chủ yếu của NSNN.Vai trò tạo nguồn thu của thuế xuất phát từ yêu cầu và quyền lực của nhà nước đối với xã hội. Nhà nước với quyền lực chính trị có thể ban hành các loại thuế với các mức thuế suất tuỳ ý. Tuy nhiên, khi xét về mục đích lâu dài khi định ra các loại thuế, thuế suất, đối tượng chịu thuế chính phủ không chỉ đơn thuần thỏa mãn nhu cầu tăng thu của ngân sách nhà nước, mà phải thỏa mãn đồng thời yêu cầu tăng trưởng kinh tế và điều chỉnh thu nhập. Việc đáp ứng cả ba 10