Tài liệu Luận văn quản lý nhà nước các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh nghệ an

y ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- LÊ THỊ THANH THỦY QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH HÀ NỘI - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- LÊ THỊ THANH THỦY QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 60340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM VĂN DŨNG XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN HÀ NỘI - 2015 LỜI CAM ĐOAN Luận văn thạc sỹ kinh tế chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề tài “Quản lý nhà nước các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An” đƣợc tác giả viết dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS Phạm Văn Dũng. Trong quá trình viết luận văn, tác giả có tham khảo, kế thừa và sử dụng những thông tin, số liệu từ một số tài liệu quy hoạch, kế hoạch, cuốn sách chuyên ngành, luận văn, tạp chí, bài tham luận… theo danh mục tài liệu tham khảo. Tác giả cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng mình và chịu hoàn toàn trách nhiệm về cam đoan của mình. LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến PGS.TS. Phạm Văn Dũng, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, tận tình chỉ bảo, định hƣớng và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong suốt thời gian tác giả thực hiện nghiên cứu đề tài. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Thầy cô giáo Khoa Kinh tế Chính trị, Phòng Đào tạo, Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã quan tâm giúp đỡ để tác giả đƣợc học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn các cơ quan, đơn vị, cá nhân đã chia sẻ thông tin, cung cấp cho tác giả nhiều nguồn tƣ liệu, tài liệu hữu ích phục vụ cho đề tài nghiên cứu. Đặc biệt là các đơn vị Sở Kế hoạch và Đầu tƣ Nghệ An, Sở Tài chính Nghệ An, Kho bạc Nhà nƣớc Nghệ An, Cục Thống kê Nghệ An... Cuối cùng, tác giả xin phép đƣợc cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! TÓM TẮT Quản lý các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An còn có không ít tồn tại, hạn chế nhƣ: tình trạng phê duyệt quá nhiều dự án vƣợt khả năng cân đối nguồn vốn ngân sách, việc phân bổ vốn còn dàn trải, thiếu tập trung, quá trình thẩm định dự án chƣa xem xét hết các yếu tố đảm bảo tính hiệu quả, tính khả thi của dự án, có nhiều sai sót dẫn đến phải điều chỉnh tổng mức đầu tƣ, điều chỉnh dự án, kéo dài thời gian thực hiện. Công tác lựa chọn nhà thầu còn lúng túng, có dấu hiệu sai phạm ở các khâu nhƣ: tổ chức đấu thầu, thẩm định phê duyệt kết quả đấu thầu, chia nhỏ dự án thành các gói thầu để thực hiện chỉ định thầu; chỉ định thầu tƣ vấn không thực hiện đầy đủ các bƣớc theo quy định. Công tác giám sát và đánh giá đầu tƣ chƣa đƣợc chú trọng. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đầu tƣ xây dựng còn thiếu về số lƣợng và yếu về chất lƣợng... Tất cả những vấn đề này bắt nguồn từ cơ chế quản lý các dự án kinh tế trọng điểm chƣa hoàn thiện, sự quản lý của cơ quan QLNN ở một số nơi còn lỏng lẻo... Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, tỉnh Nghệ An cần phải mạnh mẽ cải cách hơn nữa chất lƣợng QLNN nói chung và hiệu quả quản lý các dự án kinh tế trọng điểm nói riêng. Đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện chủ trƣơng “tái cơ cấu đầu tƣ trọng tâm là các dự án kinh tế trọng điểm” đã đƣợc xác định tại Kết luận Hội nghị lần thứ ba- Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI. Vì vậy, tác giả đã quyết định lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nƣớc đối với các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An” làm luận văn tốt nghiệp. Thông qua nghiên cứu đề tài, đánh giá thực trạng của hoạt động đối với các dự án kinh tế trọng điểm có sử dụng vốn NSNN của tỉnh Nghệ An, tác giả đƣa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động QLNN đối với các dự án kinh tế của tỉnh, qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lƣợng các dự án kinh tế trọng điểm, nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu kinh tế, xã hội mà tỉnh đã đề ra từ nay đến năm 2020. Qua đề tài tác giả đã xây dựng khung khổ lý thuyết QLNN cấp tỉnh đối với các dự án kinh tế trọng điểm; phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm ở Nghệ An những năm qua, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................... ii PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIẾN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM ...................................................................................................5 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI5 1.2. KHÁI LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM ...................................................................................................7 1.2.1. Dự án kinh tế trọng điểm .........................................................................7 1.2.2. Quản lý Nhà nƣớc các dự án kinh tế trọng điểm ...................................11 1.3. KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM ..................................21 1.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Vĩnh Phúc ...........................................................21 1.3.2. Kinh nghiệm của Đà Nẵng .....................................................................23 1.3.3. Bài học rút ra cho tỉnh Nghệ An ............................................................25 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU........................28 2.1. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................................28 2.1.1. Phƣơng pháp luận...................................................................................28 2.1.2. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu và tài liệu ...............................................29 2.1.3. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu, tài liệu .................................................30 2.2. ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU ...................32 2.3. MÔ TẢ PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU ..................................32 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN ..........................................................33 3.1. KHÁI QUÁT VỀ CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN ........................................................................................................33 3.1.1. Chủ trƣơng của tỉnh Nghệ An về các dự án kinh tế trọng điểm ............33 3.1.2. Tình hình đầu tƣ các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh giai đoạn 20102014 ..................................................................................................................35 3.2. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN .........................................................................45 3.2.1. Quản lý công tác quy hoạch ...................................................................45 3.2.2. Công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn ..................................................46 3.2.3. Công tác thực hiện dự án .......................................................................49 3.2.4. Công tác giám sát, đánh giá đầu tƣ ........................................................53 3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................55 3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc .........................................................................55 3.3.2. Những tồn tại, hạn chế ...........................................................................59 3.3.3. Nguyên nhân ..........................................................................................64 Chƣơng 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN .....67 4.1. NHỮNG NHÂN TỐ MỚI ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM .........................................................67 4.1.1. Tình hình quốc tế và trong nƣớc tác động đến Nghệ An .......................67 4.1.2. Định hƣớng phát triển kinh tế- xã hội tỉnh Nghệ An đến năm 2020 .70 4.2. QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020 ............72 4.2.1. Quy hoạch xây dựng các dự án kinh tế trọng điểm phải phục vụ chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh ...........................................................72 4.2.2. Quản lý nhà nƣớc các dự án kinh tế trọng điểm phải đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống ......................................................................................................73 4.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM CỦA TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020 ............74 4.3.1. Giải pháp nâng cao chất lƣợng các loại quy hoạch và quản lý tốt quy hoạch ................................................................................................................74 4.3.3. Triển khai thực hiện dự án đầu tƣ ..........................................................79 4.3.4. Kiểm tra, giám sát đầu tƣ .......................................................................82 4.3.5. Các hoạt động hỗ trợ ..............................................................................83 KẾT LUẬN ......................................................................................................84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................86 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 GPMB Giải phóng mặt bằng 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 KBNN Kho bạc Nhà nƣớc 4 KKT 5 MTTQ Mặt trận Tổ quốc 6 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 7 QLNN Quản lý nhà nƣớc 8 UBND Ủy ban nhân dân 9 XDCB Xây dựng cơ bản Khu kinh tế i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Quy mô vốn đầu tƣ cho các dự án kinh tế trọng điểm ................... 36 giai đoạn 2010-2014 ........................................................................................ 36 Bảng 3.2: Tỷ trọng vốn đầu tƣ các dự án trọng điểm so với tổng vốn đầu tƣ giai đoạn 2010-2014 ........................................................................................ 37 Bảng 3.3. Danh mục các dự án trọng điểm của tỉnh ....................................... 39 Bảng 3.4. Suất đầu tƣ các dự án kinh tế trọng điểm ...................................... 41 Bảng 3.5. Tình hình giải ngân các dự án kinh tế trọng điểm 2010-2014 ....... 51 Bảng 3.6: Tình hình thực hiện giám sát, đánh giá đầu tƣ các dự án kinh tế trọng điểm giai đoạn 2010-2014 ..................................................................... 54 ii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tỉnh Nghệ An là tỉnh nằm ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, trên tuyến giao lƣu Bắc - Nam và đƣờng xuyên Á Đông – Tây, cách thủ đô Hà Nội 300 km về phía Nam. Tỉnh đƣợc xem là một cửa ngõ quan trọng của khu vực Bắc Trung Bộ, là cầu nối thực hiện các hoạt động giao lƣu phát triển kinh tế- xã hội với cả nƣớc, khu vực và quốc tế. Trong những năm qua, Nghệ An đã đạt đƣợc nhiều bƣớc phát triển đáng kể, tốc độ tăng trƣởng GDP giai đoạn 20102014 đạt 8,6%, thu nhập bình quân đầu ngƣời đạt 19,38 triệu đồng, tổng thu NSNN từ 2010-2014 đạt 39.843 tỷ đồng, tăng bình quân 20,38% năm, huy động vốn đầu tƣ toàn xã hội đạt 166.253 tỷ đồng, tăng bình quân 17,99% năm, các vấn đề an sinh xã hội đƣợc quan tâm, an ninh quốc phòng giữ vững. Để đạt đƣợc những kết quả đó, bên cạnh kết quả sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế, việc huy động và sử dụng vốn đầu tƣ phát triển của nhà nƣớc (trong đó có các dự án kinh tế trọng điểm) có một ý nghĩa quan trọng, đóng vai trò tạo những nền tảng vật chất kỹ thuật quan trọng cho địa phƣơng, là “cú huých” đối với một số ngành và vùng trọng điểm của tỉnh, đồng thời thúc đẩy thực hiện các chính sách phúc lợi xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng. Tuy nhiên, công tác quản lý các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An còn có không ít tồn tại, hạn chế nhƣ: tình trạng phê duyệt quá nhiều dự án vƣợt khả năng cân đối nguồn vốn ngân sách, việc phân bổ vốn còn dàn trải, thiếu tập trung, quá trình thẩm định dự án chƣa xem xét hết các yếu tố đảm bảo tính hiệu quả, tính khả thi của dự án, có nhiều sai sót dẫn đến phải điều chỉnh tổng mức đầu tƣ, điều chỉnh dự án, kéo dài thời gian thực hiện. Công tác lựa chọn nhà thầu còn lúng túng, có dấu hiệu sai phạm ở các khâu nhƣ: tổ chức đấu thầu, thẩm định phê duyệt kết quả đấu thầu, chia nhỏ dự án thành các gói thầu để thực hiện chỉ định thầu; chỉ định thầu tƣ vấn không thực hiện 1 đầy đủ các bƣớc theo quy định. Công tác giám sát và đánh giá đầu tƣ chƣa đƣợc chú trọng. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đầu tƣ xây dựng còn thiếu về số lƣợng và yếu về chất lƣợng... Tất cả những vấn đề này bắt nguồn từ cơ chế quản lý các dự án kinh tế trọng điểm chƣa hoàn thiện, sự quản lý của cơ quan QLNN ở một số nơi còn lỏng lẻo... Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, tỉnh Nghệ An cần phải mạnh mẽ cải cách hơn nữa chất lƣợng QLNN nói chung và hiệu quả quản lý các dự án kinh tế trọng điểm nói riêng. Đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện chủ trƣơng “tái cơ cấu đầu tƣ trọng tâm là các dự án kinh tế trọng điểm” đã đƣợc xác định tại Kết luận Hội nghị lần thứ ba- Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI. Vì vậy, tác giả đã quyết định lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nƣớc đối với các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An” làm luận văn tốt nghiệp. Thông qua nghiên cứu đề tài, đánh giá thực trạng của hoạt động đối với các dự án kinh tế trọng điểm có sử dụng vốn NSNN của tỉnh Nghệ An, tác giả đƣa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động QLNN đối với các dự án kinh tế của tỉnh, qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lƣợng các dự án kinh tế trọng điểm, nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu kinh tế, xã hội mà tỉnh đã đề ra từ nay đến năm 2020. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn: Chính quyền tỉnh Nghệ An cần phải làm gì và làm nhƣ thế nào để quản lý tốt các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu Từ việc xây dựng khung khổ lý thuyết QLNN cấp tỉnh đối với các dự án kinh tế trọng điểm; phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm ở Nghệ An những năm qua, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. 2 - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về QLNN cấp tỉnh đối với các dự án kinh tế trọng điểm. + Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An những năm gần đây (2010-2014), rút ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân + Đề xuất những giải pháp cần thực hiện để hoàn thiện QLNN của tỉnh Nghệ An về các dự án kinh tế trọng điểm trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu + Đối tƣợng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là QLNN các dự án kinh tế trọng điểm. + Phạm vi nghiên cứu: Luận văn chỉ nghiên cứu QLNN của tỉnh Nghệ An đối với các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh, sử dụng vốn ngân sách cấp tỉnh quản lý và giới hạn giới hạn phạm vi chức năng quản lý nhà nƣớc từ khâu quản lý công tác quy hoạch, lập kế hoạch phân bổ vốn, thực hiện dự án và kiểm tra, giám sát đầu tƣ. Luận văn không nghiên cứu các dự án kinh tế của trung ƣơng của tỉnh, các dự án sử dụng những nguồn vốn không thuộc quyền quản lý của tỉnh Nghệ An. Về không gian: Của tỉnh Nghệ An; Về thời gian: Thời gian nghiên cứu, khảo sát thực tiễn giai đoạn 20102014, định hƣớng, đề xuất giải pháp đến năm 2020. 4. Đóng góp của đề tài Đề tài nghiên cứu "Quản lý nhà nước các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An" có một số điểm mới và đóng góp mới về mặt lý luận và thực tiễn nhƣ sau: 4.1. Về mặt lý luận Các nghiên cứu trƣớc đây chủ yếu tập trung nghiên cứu về quản lý các dự án đầu tƣ sử dụng vốn NSNN, theo đó mới chỉ dừng lại ở việc nêu ra khái 3 niệm, vai trò, đặc điểm của QLNN đối với các dự án đầu tƣ hoặc dự án đầu tƣ công nói chung, chƣa có một nghiên cứu nào đề cập đến QLNN các dự án kinh tế trọng điểm. Với đề tài này đã chỉ ra khái niệm, vai trò, tiêu chí về dự án kinh tế trọng điểm, các nội dung, tiêu chí đánh giá QLNN về dự án kinh tế trọng điểm và các nhân tố ảnh hƣởng đến QLNN về dự án kinh tế trọng điểm. 4.2. Về mặt thực tiễn Mặc dù đã có rất nhiều công trình, bài viết nghiên cứu về quản lý các dự án đầu tƣ, QLNN về đầu tƣ công... song các công trình này chỉ tập trung đánh giá công tác quản lý dự án đầu tƣ nói chung hoặc dự án đầu tƣ sử dụng vốn NSNN. Hiếm thấy công trình nào nghiên cứu về công tác QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm, đặc biệt là trong phạm vi nghiên cứu của tỉnh Nghệ An. Do đó, luận văn, về mặt thực tiễn thông qua phân tích, đánh giá tổng quát về thực trạng QLNN các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh (những kết quả đạt đƣợc, đặc biệt là những mặt còn hạn chế, lỗ hổng trong công tác QLNN, chỉ ra những nguyên nhân); Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất một số giải pháp thiết thực, khả thi để hoàn thiện công tác QLNN các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An nhằm đáp ứng yêu cầu trong điều kiện kinh tế thị trƣờng và hội nhập quốc tế. 5. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của đề tài đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng: + Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh + Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu + Chƣơng 3: Thực trạng QLNN các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An + Chƣơng 4: Quan điểm và giải pháp hoàn thiện QLNN về các dự án kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An đến năm 2020 4 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIẾN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Quản lý nhà nƣớc đối với các dự án kinh tế nói chung luôn là lĩnh vực đƣợc các nhà nghiên cứu quan tâm nghiên cứu, khảo sát, đánh giá dƣới nhiều góc độ, quy mô, đa dạng cả về hình thức nghiên cứu. Từ trƣớc đến nay, đã có nhiều tài liệu, tƣ liệu, công trình nghiên cứu khoa học quan tâm đến vấn đề này. Một số kết quả nghiên cứu gần đây là: Bùi Đức Chung, 2006. Phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý các dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn ngân sách của tỉnh Ninh Bình. Luận văn Thạc sĩ, Trƣờng Đại học Bách khoa Hà Nội nghiên cứu nội dung QLNN giai đoạn (2003 – 2006) và giai đoạn tới đến năm 2010 với các nội dung cơ bản: hệ thống cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đầu tƣ phát triển, thực trạng quản lý dự án đầu tƣ phát triển sử dụng NSNN và đề ra một số giải pháp để hoàn thiện hoạt động quản lý. Bùi Thị Hƣơng, 2007. Quản lý nhà nước các dự án đầu tư bằng nguồn ngân sách của huyện Sóc Sơn. Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân nghiên cứu trong giai đoạn 2002 – 2007 với các nội dung cơ bản là công tác quy hoạch dự án, công tác kế hoạch hóa nguồn vốn, công tác lập dự án đầu tƣ, công tác thiết kế, tổng dự toán; công tác lựa chọn nhà thầu; công tác quản lý thi công; công tác quản lý chi phí dự án. Tác giả đã chỉ ra nội dung của hoạt động quản lý dự án sử dụng NSNN, đƣa ra các ƣu điểm, tồn tại trong hoạt động quản lý dự án và đƣa ra các giải pháp khắc phục. Hoàng Đỗ Quyên, 2008. Hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư tại Ban quản lý dự án Công trình điện Miền Bắc. Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại 5 học Kinh tế quốc dân đã cung cấp các vấn đề về hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tƣ tại Ban quản lý dự án Công trình điện Miền Bắc, trình bày những lý luận cơ bản về quản lý dự án, phân tích thực trạng và đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án tại Ban quản lý dự án Công trình điện Miền Bắc. Luận văn thạc sỹ tập trung chủ yếu vào việc công tác quản lý dự án trong giai đoạn thực hiện dự án đầu tƣ tại các dự án thuộc phạm vi quản lý của Ban quản lý dự án. Trần Thị Hồng Vân, 2005. Hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư của Đài tiếng nói Việt Nam. Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân đề cập đến việc hoàn thiện công tác quản lý dự án của Đài tiếng nói Việt Nam, phân tích cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp hoàn thiện về công tác quản lý dự án. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là về công tác quản lý dự án đầu tƣ tại một đơn vị sử dụng vốn NSNN trong lĩnh vực thông tin - truyền thông, phân tích công tác quản lý dự án trong giai đoạn thực hiện dự án. Bên cạnh đó, một số tham luận về đầu tƣ công, nợ công, quản lý đầu tƣ công của tỉnh Nghệ An nhƣ: Hoàng Viết Đƣờng, 2012. Mối quan hệ giữa đầu tƣ công và nợ công ở Nghệ An hiện nay. Hội thảo Nâng cao vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh trong đầu tư công trình bày về đầu tƣ công, nợ công và mối quan hệ giữa đầu tƣ công và nợ công của tỉnh Nghệ An và đề xuất một số kiến nghị nâng cao hiệu quả đầu tƣ công. Nguyễn Văn Độ, 2012. Quản lý đầu tƣ công của tỉnh Nghệ An và vai trò của HĐND trong việc nâng cao hiệu quả quản lý đầu tƣ công. Hội thảo Nâng cao vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh trong đầu tư công đề cập đến vấn đề quản lý đầu tƣ công của tỉnh Nghệ An và các giải pháp đặc biệt là từ phía HĐND trong vấn đề nâng cao hiệu quả đầu tƣ công, góp phần phát triển kinh tế của tỉnh. 6 Lê Tiến Trị, 2012. Vấn đề đầu tƣ công của tỉnh Nghệ An – thực trạng và giải pháp. Hội thảo Nâng cao vai trò giám sát của HĐND tỉnh trong đầu tư công đƣa ra thực trạng đầu tƣ công ở tỉnh Nghệ An, những tồn tại và giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tƣ công ở Nghệ An. Các nghiên cứu trên đã tập trung nghiên cứu thực trạng & đƣa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động đầu tƣ công, tuy nhiên đó là một nội dung khá rộng, hơn nữa, các đề tài trên chƣa đề cập đến việc chú trọng nâng cao hiệu quả của hoạt động QLNN đối với các dự án kinh tế trọng điểm có sử dụng vốn từ NSNN. Vì vậy đề tài này sẽ cố gắng giải quyết một phần nội dung đó. 1.2. KHÁI LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CÁC DỰ ÁN KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM 1.2.1. Dự án kinh tế trọng điểm 1.2.1.1. Khái niệm - Dự án: Dự án thƣờng đƣợc hiểu là một tập hợp các đề xuất nhằm thực hiện một phần hay toàn bộ công việc nhằm đạt đƣợc mục tiêu, yêu cầu nào đó trong một khoảng thời gian xác định với một sự ràng buộc nhất định về nguồn lực thực hiện. Theo định nghĩa của Ngân hàng Thế giới: Dự án là một tập hợp các hoạt động có liên quan đến nhau nhằm đạt đƣợc một hoặc một số mục tiêu xác định, đƣợc thực hiện của cụ thể, trong khoảng thời gian xác định, dựa trên những nguồn lực xác định. Dự án đầu tƣ, theo Luật đầu tƣ năm 2005: “Dự án đầu tƣ là tập hợp các đề xuất bỏ vốn trung và dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tƣ của cụ thể, trong khoảng thời gian xác định”. Dự án đầu tƣ công, theo Luật đầu tƣ công là: “dự án đầu tƣ sử dụng toàn bộ hoặc một phần vốn đầu tƣ công”. Căn cứ vào tính chất, dự án đầu tƣ công đƣợc phân loại thành dự án có cấu phần xây dựng và dự án không có cấu phần xây dựng. Dự án có cấu phần 7 xây dựng là dự án đầu tƣ xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng dự án đã đầu tƣ xây dựng, bao gồm cả phần mua tài sản, mua trang thiết bị của dự án. Dự án không có cấu phần xây dựng là dự án mua tài sản, nhận chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất, mua, sữa chữa, nâng cấp trang thiết bị, máy móc và dự án khác không phải là dự án có cấu phần xây dựng. Căn cứ mức độ quan trọng và quy mô, dự án đầu tƣ công đƣợc phân loại thành dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, dự án nhóm B và dự án nhóm C. Dự án kinh tế là dự án trong lĩnh vực kinh tế, nhằm thực hiện các mục tiêu mang tính kinh tế. Các dự án kinh tế đƣợc phân biệt với các dự án mang tính chất xã hội, từ thiện, tôn giáo… hay các dự án thuần túy bảo vệ môi trƣờng, cảnh quan là ở tính kinh tế của dự án. - Dự án kinh tế trọng điểm: Từ những khái niệm trên, tác giả đƣa ra khái niệm dự án kinh tế trọng điểm nhƣ sau: Dự án kinh tế trọng điểm là những dự án kinh tế góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội (của địa phương, quốc gia) như chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, gìn giữ và bảo vệ môi trường… trong từng giai đoạn nhất định; có tác động lan tỏa, kích thích các ngành kinh tế, các lĩnh vực khác cùng phát triển. 1.2.1.2. Vai trò của dự án kinh tế trọng điểm Dự án kinh tế trọng điểm đối với một địa phƣơng có những vai trò rất quan trọng. Trước hết, dự án kinh tế trọng điểm sẽ góp phần sử dụng có hiệu quả các nguồn lực sẵn có tại địa phƣơng. Khi một dự án kinh tế trọng điểm đƣợc triển khai, dự án đó sẽ có vai trò kết nối các nguồn lực mà địa phƣơng có lợi thế. Nhƣ vậy, nếu nhƣ trƣớc khi có dự án kinh tế trọng điểm, các nguồn lực hoặc chƣa đƣợc khai thác, hoặc chƣa đƣợc kết hợp với nhau, chƣa đƣợc sử dụng một cách có hiệu quả thì nay các nguồn lực đó sẽ đƣợc huy động và sử dụng một cách hợp lý, tối ƣu nhất để thực hiện mục tiêu của dự án. 8 Thứ hai, dự án kinh tế trọng điểm chính là động lực, là “đòn bẩy” góp phần thúc đẩy kinh tế địa phát triển, thực hiện đƣợc mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội của địa phƣơng. Mỗi loại nguồn lực ở một địa phƣơng đều có giới hạn nhất định, trong đó có nguồn vốn từ ngân sách. Vì thế, hàng năm các tỉnh phải có quy hoạch, lựa chọn các dự án để lựa chọn đầu tƣ, nhằm tránh đầu tƣ rải rác, nâng cao hiệu quả của vốn đầu tƣ. Nhƣng đồng thời, khi có quy hoạch tốt, phù hợp với điều kiện của địa phƣơng và lựa chọn để đầu tƣ hợp lý, các dự án kinh tế này sẽ góp phần sử dụng hiệu quả các nguồn lực về lao động, tài nguyên thiên nhiên, khoa học công nghệ. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ, tạo ra đƣợc hiệu quả kinh tế lớn, từ đó tạo thực hiện các mục tiêu kinh tế của địa phƣơng. Thứ ba, dự án kinh tế trọng điểm còn có vai trò tác động đến các ngành, lĩnh vực khác, kích thích các ngành, lĩnh vực khác cùng phát triển. Trong điều kiện vốn ngân sách hạn hẹp, nhƣng đƣợc đầu tƣ đúng vào lĩnh vực có tác động lan tỏa, nó sẽ có tác dụng kéo theo các ngành, lĩnh vực khác cùng phát triển. Khi một dự án kinh tế đƣợc triển khai và đi vào hoạt động, nó sẽ tạo việc làm, tạo thu nhập cho ngƣời lao động, góp phần giải quyết vấn đề thất nghiệp cho địa phƣơng. Ngoài ra, nó còn góp phần sử dụng hiệu quả các nguồn lực khác sẵn có tại địa phƣơng nhƣ nguồn nguyên liệu, cơ sở hạ tầng đã đƣợc xây dựng từ trƣớc, góp phần bảo vệ môi trƣờng … Dự án trọng điểm đầu tƣ vào y tế thì ngoài thực hiện đƣợc nhiệm vụ trọng tâm của dự án là nâng cao chất lƣợng y tế, góp phần khám chữa bệnh kịp thời cho ngƣời dân, nâng cao sức khỏe cho ngƣời dân thì nó còn góp phần nâng cao chất lƣợng dân số, nâng cao đƣợc chất lƣợng của lực lƣợng lao động tại địa phƣơng, qua đó góp phần nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy kinh tế địa phƣơng phát triển 1.2.1.3. Tiêu chí xác định dự án kinh tế trọng điểm Cho đến nay, chƣa có tiêu chí chung nhất để xác định dự án kinh tế trọng điểm mà chỉ có tiêu chí xác định dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, nhóm B và nhóm C. Theo các tiêu chí, dự án nhóm A thƣờng có tổng mức 9