Tài liệu Luận văn quản lý hoạt động huy động vốn tại ngân hàng tmcp quân đội chi nhánh việt trì

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ KIỀU TRANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH VIỆT TRÌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ KIỀU TRANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH VIỆT TRÌ Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN NGỌC ANH XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này , tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn , giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại họ c Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Phạm Quang Vinh đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. iii PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .............................................................................................................................5 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu .................................................................5 1.1.1. Nhóm các công trình đi vào cụ thể nghiên cứu việc quản lý hoạt động huy động vốn tại những NHTM cụ thể, có các công trình tiêu biểu sau: ...............5 1.1.2. Nhóm các công trình đánh giá vai trò của hoạt động huy động vốn của NHTM, doanh nghiệp ...................................................................................8 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thƣơng mại......9 1.2.1. Ngân hàng thương mại và các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại .......................................................................................................................9 1.2.2. Hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại .............................12 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động huy động vốn ..............................14 1.2.4. Một số thước đo hoạt động huy động vốn ...............................................15 1.2.5. Quản lý hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại.................16 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ................................28 2.1 Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................28 2.1.1 Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp .....................................................28 2.1.2 Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp .......................................................29 2.1.3 Phương pháp phân tích, xử lý số liệu .......................................................30 2.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ..................................................31 2.2.1 Địa điểm thực hiện nghiên cứu .................................................................31 2.2.2 Thời gian thực hiện nghiên cứu ................................................................31 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH VIỆT TRÌ .................................32 3.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng thƣơng mại cổ phần quân đội (MB) và MB Việt Trì ..........................................................................................................................32 3.1.1. Giới thiệu về tình hình kinh tế xã hội tỉnh Phú Thọ ................................32 3.1.2. Giới thiệu chung về ngân hàng TMCP Quân đội ....................................33 3.1.3. Giới thiệu về MB Việt Trì và kết quả đạt được trong 3 năm 2012 đến T6/2015 ..............................................................................................................38 3.2. Thực trạng quản lý hoạt động huy động vốn tại ngân hàng TMCP Quân Đội Chi Nhánh Việt Trì giai đoạn 2012-2014 ..............................................................41 3.2.1. Quản lý hoạt động huy động vốn theo từng bộ phận ...............................41 3.2.2. Đánh giá chung ........................................................................................49 CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH VIỆT TRÌ ..........................................................59 4.1. Định hƣớng trong quản lý hoạt động huy động vốn tại MB Việt Trì ............59 4.1.1. Dự báo các yếu tố tác động đến hoạt động huy động vốn .......................59 4.1.2. Mục tiêu cụ thể về huy động vốn .............................................................60 4.2 Giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động huy động vốn tại MB Việt Trì. ..............62 4.2.1. Hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân sự ...........................................62 4.2.2 Hoàn thiện công tác quản lý hoạt động marketing ..................................64 4.2.3 Hoàn thiện quản lý hoạt động chất lượng ................................................65 4.2.4. Hoàn thiện quản lý hoạt động sản xuất dịch vụ ......................................66 4.3. Kiến nghị .....................................................................................................68 4.3.1. Kiến nghị với NHNN ................................................................................68 4.3.2. Kiến nghị với Chính phủ ..........................................................................69 4.3.3. Kiến nghị với Hội sở ................................................................................69 KẾT LUẬN ...............................................................................................................70 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................72 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu 1 ATM 2 MB Việt Trì Nguyên nghĩa Máy rút tiền tự động Ngân hàng thƣơng ma ̣i cổ phầ n Quân đ nhánh Việt Trì 3 NHTM. Ngân hàng thƣơng mại 4 QTKD Quản trị kinh doanh 5 TCTD tổ chức tín dụng 6 TMCP Thƣơng mại cổ phần 7 Tp HCM Thành phố Hồ Chí Minh i ội chi DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Số hiệu Tên bảng Trang 1 Bảng 3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của MB Việt Trì 2 Bảng 3.2. 3 Bảng 3.3. 4 Bảng 3.4. 5 Bảng 3.5. 6 Bảng 3.6. Kết quả huy động vốn và cho vay 53 7 Bảng 3.7. Kết quả hoạt động kinh doanh tính trên 1 nhân sự 55 8 Bảng 4.1 Biến động huy động vốn theo cơ cấu của MB Viê ̣t Trì (Từ năm 2012-Tháng 6/2015) Vốn huy động của MB Viê ̣t Trì (Từ năm 2012T6/2015) Kế t quả HĐV của các TCTD trên địa bàn tỉnh Phú Thọ Chi phí huy động vốn bình quân của MB Việt Trì (Từ năm 2012- T6/2015) Chỉ tiêu huy động vốn theo định hƣớng phát triển của MB Việt Trì giai đoạn 2013- 2015 ii 43 46 48 49 52 68 DANH MỤC HÌNH STT Hình 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 Nội dung Sơ đồ cơ cấu tổ chức của ngân hàng TMCP Quân Đội Mô hình tổ chức của Ngân hàng TMCP Quân Đội CN Việt Trì iii Trang 41 42 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vốn luôn là một trong những yếu tố đầu vào cơ bản của quá trình hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Chúng ta cần khẳng định rằng không thể thực hiện đƣợc các mục tiêu kinh tế xã hội nói chung của Nhà nƣớc, cũng nhƣ các mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng nếu nhƣ không có vốn. Đối với các ngân hàng thƣơng mại với tƣ cách là một doanh nghiệp, một chế tài trung gian hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ thì vốn lại có một vai trò hết sức quan trọng. NHTM là đơn vị chủ yếu cung cấp vốn thu lãi. Nhƣng để cung cấp đủ vốn đáp ứng nhu cầu thị trƣờng, ngân hàng sẽ phải huy động vốn từ bên ngoài. Vì vậy, các NHTM rất chú trọng đến vấn đề huy động vốn đáp ứng đầy đủ nhu cầu kinh doanh của mình. Có thể nói hoạt động huy động các nguồn khác nhau trong xã hội là hoạt động vô cùng quan trọng của các NHTM. Tại Việt Nam việc huy động vốn [khai thác lƣợng tiền tạm thời nhàn rỗi trong công chúng, hộ gia đình, của các tổ chức kinh tế, xã hội hay các tổ chức tín dụng (TCTD) khác] của NHTM còn nhiều bất hợp lý. Điều này dẫn tới chi phí vốn cao, quy mô không ổn định, việc tài trợ cho các danh mục tài sản không còn phù hợp với quy mô, kết cấu từ đó làm hạn chế khả năng sinh lời, buộc ngân hàng phải đối mặt với các loại rủi ro.v.v. Do đó, việc tăng cƣờng huy động vốn từ bên ngoài với chi phí hợp lý và sự ổn định cao là yêu cầu ngày càng trở nên cấp thiết và quan trọng. Để nâng cao hiệu quả của hoạt động huy động vốn ta cần nghiên cứu các hình thức huy động, các tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác huy động vốn nhƣ quy mô, cơ cấu nguồn huy động và đặc biệt là việc quản lý nguồn vốn an toàn hiệu quả. Vấn đề đề ra là phải tìm nguồn vốn có chi phí hợp lý; huy động vốn phù hợp với sử dụng vốn về mặt kỳ hạn; quản lý tốt các loại rủi ro liên 1 quan đến hoạt động huy động vốn. Cũng nhƣ phân tích các nhân tố ảnh hƣởng tới công tác huy động vốn. Ngân hàng thƣơng ma ̣i cổ phầ n Quân đ ội chi nhánh Việt Trì ( MB Việt Trì) đã có 8 năm hoạt động, 9 năm không phải là một khoảng thời gian dài, nhƣng với tất cả những gì MB Việt Trì đã trải qua và đạt đƣợc, MB Việt Trì có quyền tự hào và tin tƣởng vào sự phát triển của mình trong tƣơng lai. Trong định hƣớng phát triển, tăng cƣờng huy động vốn vẫn là ƣu tiên hàng đầu. Đây là một hoạt động vô cùng cần thiết góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trong điều kiện hội nhập quốc tế và để đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu hoạt động kinh doanh cho Ngân hàng. Điều này có thể thấy rõ trong những năm gần đây, nguồn vốn huy động đã mang lại hiệu quả cao trong hoạt động của MB Việt Trì. Bên cạnh đó sự cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt. Từ đó đòi hỏi MB Viê ̣t Trì phải có những giải pháp quản lý hoạt động huy động vốn đúng đắn thích hợp mới đáp ứng đƣợc nhu cầu vốn cho hoạt động của chi nhánh và nhu cầu vốn trên địa bàn để phát triển kinh tế. Chính vì vậy, tôi đã chọn đ ề tài: “Quản lý hoa ̣t đô ̣ng huy đ ộng vốn tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Việt Trì”. Đề tài đƣợc thực hiện nghiên cứu để trả lời các câu hỏi sau: - Công tác quản lý hoạt động huy động vốn thời gian qua tại Ngân hàng TMCP Quân Đội đã đạt đƣợc kết quả và còn tồn tại những hạn chế gì? - Để hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý hoạt động huy động vốn, Ngân hàng TMCP Quân Đội cần phải có những giải pháp gì? 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu Nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động huy động vốn tại ngân hàng TMCP Quân Đội Chi Nhánh Việt Trì 2 2.2. Nhiệm vụ Thứ nhất : Hệ thống hoá lý luận cơ bản về quản lý hoạt động huy động vốn của ngân hàng thƣơng mại Thứ hai: Thứ hai, phân tích thực trạng công tác quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội từ năm 2012 đến tháng 6 năm 2015. Qua việc phân tích các số liệu trên bảng cân đối kế toán, cũng nhƣ quy trình, công tác quản lý hoạt động huy động vốn để rút ra những kết luận cơ bản nhất về thực trạng quản lý huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội, Chi Nhánh Việt Trì. Thứ ba: Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt dộng huy động vốn để góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của MB Việt Trì. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu là hoạt động quản lý huy độn vốn của Ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi Nhánh Việt Trì. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: Đề tài nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động huy động vốn tại MB Việt Trì và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động huy động vốn tại MB Việt Trì Phạm vi về không gian: Đề tài thực hiện tại ngân hàng TMCP Quân Đội Chi Nhánh Việt Trì Phạm vi về thời gian: Số liệu nghiên cứu đƣợc thu thập trong các năm 2012, 2013, 2014 và 6 tháng đầu năm 2015 4. Những đóng góp mới của luận văn - Phân tích đánh giá thực trạng quản lý hoạt động huy động vốn tại MB Việt Trì 3 - Đề xuất định hƣớng và giải pháp phát hoàn thiện việc quản lý hoạt động huy động vốn tại MB Việt Trì 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 4 chƣơng sau: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thƣơng mại Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng hoạt động huy động vốn và quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội Chi Nhánh Việt Trì Chƣơng 4: Kết luận và khuyến nghị nhằm nâng cao công tác quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội Chi Nhánh Việt Trì. 4 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu Trong điều kiện nền kinh tế thế giới chƣa phục hồi sau khủng hoảng nền kinh tế Việt Nam cũng gặp phải vô vàn khó khăn trong những năm gần thì các doanh nghiệp, ngân hàng không hề dễ dàng trong công tác huy động vốn để đầu tƣ, kinh doanh và phát triển. Hiểu đƣợc tầm quan trọng của vốn và những khó khăn trong công tác huy động vốn của các NHTM nói riêng cũng nhƣ của các đơn vị trong nền kình tế nói chung nên trong thời gian gần đây đã có khá nhiều công trình khoa học liên quan đến đề tài “ huy dộng vốn” đƣợc công bố, trong đó đáng chú ý có một số nhóm các công trình sau đây: 1.1.1. Nhóm các công trình đi vào cụ thể nghiên cứu việc quản lý hoạt động huy động vốn tại những NHTM cụ thể, có các công trình tiêu biểu sau: - Hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Nhà Hà nội Habubank - Đỗ Thị Ngọc Trang (2011) - Trƣờng Đại học Kinh tế - Luận văn ThS ngành Tài chính ngân hàng: Đề tài đã chỉ ra tầm quan trọng của huy động vốn đối với hoạt động kinh doanh ngân hàng và đƣa ra một số giải pháp có tính thực tế đa dạng các hình thức huy động, phát triển các dịch vụ liên quan đến huy động vốn, hoàn thiện chính sách khách hàng, đẩy mạnh hoạt động Marketing phát triển thƣơng hiệu và mạng lƣới, tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin trong ngân hàng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đội ngũ cán bộ….. Tuy nhiên đề tài đi sâu vào các giải pháp nâng cao hiệu quả của công tác huy động vốn chƣa nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động huy động, chƣa chú trọng đến vấn đè rủi ro gặp phải trong công tác huy động. 5 - Quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh- Từ Thị Thu Hiền (2014)- Trƣờng Đại Học Kinh Tế- Luận văn ThS ngành quản lý kinh tế: đi sâu phân tích thực trạng, chỉ ra những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những hạn chế còn tồn tại trong việc quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam- chi nhánh Hà Tĩnh, từ đó đề xuất các giải pháp để hoàn thiện quản lý hoạt động huy động vốn tại Vietinbank Hà Tĩnh. Đề tài chƣa làm rõ đƣợc các yếu tố nào ảnh hƣởng đến việc quản lý hoạt động huy động cũng nhƣ phải cải thiện các yếu tố đó nhƣ thế nào để nâng cao hiệu quả công tác huy động của đơn vị. - Nghiên cứu giải pháp huy động vốn dân cư tại ngân hàng Vpbank tỉnh Thanh Hóa - Trƣơng Thị Thủy (2011) - Luận văn Thạc sỹ QTKD Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Đề tài đã chỉ ra một số hạn chế trong công tác huy động vốn không chỉ Vpbank tỉnh Thanh Hóa mà đó là vấn đề chung của toàn hệ thống NHTM. Bài học xuyên suốt của ngân hàng Vpbank tỉnh Thanh Hóa trong hoạt động huy động vốn đó là phải luôn thực hiện đúng phƣơng hƣớng, nhiệm vụ của ngành đã đƣợc cụ thể hoá bằng chƣơng trình công tác, các giải pháp, biện pháp về công tác huy động và điều hành vốn của ngân hàng VPbank Việt Nam, kết hợp với sự linh hoạt trong vận dụng vào thực tiễn kinh doanh từng thời kì của Chi nhánh. Tuân thủ nghiêm túc các quy định chế độ, thể lệ, cơ chế trong huy động và điều hành vốn, kịp thời phát hiện những bất hợp lý hoặc bất cập để đề xuất chỉnh sửa cho phù hợp. Nhƣ vậy mới đạt đƣợc yêu cầu vừa đảm bảo đƣợc quy định an toàn trong hoạt động kinh doanh, vừa phục vụ tốt hơn và giữ đƣợc khách hàng . - Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam chi nhánh Vĩnh Phúc - Nguyễn Thị Phƣơng Mai (2014)Luận văn Thạc sỹ QLKT - Trƣờng Kinh tế và QTKD - Đại học Thái Nguyên: Đề tài đi sâu vào các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động 6 huy động vốn với các NMTM nói chung và với Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam- Chi Nhánh Vĩnh Phúc nói chung. Thành công của đề tài là chỉ ra đƣợc cơ cấu vốn hiệu quả với một NHTM. Tuy nhiên đề tài không phác họa đƣợc vai tr ̣ c ủa công tác quản lý hoạt động huy động vốn với việc nâng cao hiệu quả huy động vốn cũng nhƣ không chỉ ra đƣợc phải quản lý hoạt động huy động vốn ra sao để đạt kết quả tốt nhất. - Nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam Chi nhánh Thăng Long- Nguyễn Trọng Tuấn (2011) - Luận văn ThS Tài chính Ngân hàng- Đại Học Kinh Tế Quốc Dân: Đề tài tập trung sâu vào phân tích thực trạng cơ cấu vốn và chi phí vốn tại ngân hàng TNCP Ngoại Thƣơng Việt Nam chi nhánh Thăng Long từ đó thấy đƣợc những bất cập trong cơ cấu vốn và chỉ ra hƣớng huy động sao cho cơ cấu vốn hƣớng đến mục đích hiệu quả. Và một số đề tài nghiên cứu khác: - Giải pháp đẩy mạnh huy động vốn tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và phát triển Sài Gòn- Phan Xuân Bách (2011) - Luận văn ThS. Kinh tế Đại học Kinh tế TP HCM. - Nâng cao hiệu quả huy động Vốn tại ngân hàng TMCP Quân đội Nguyễn Thùy Linh (2010) - Luận văn ThS. Kinh tế Học viện Tài chính. Đã có nhiều đề tài nghiên cứu về hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thƣơng mại. Tuy nhiên với mỗi một ngân hàng khác nhau lại có cách thức huy động vốn khác nhau và tại mỗi thời điểm tuỳ thuộc vào tình hình hoạt động của ngân hàng, các ngân hàng sẽ đƣa ra các cách thức huy động thay đổi để đáp ứng nhu cầu của mình. Huy động vốn của các ngân hàng thƣơng mại là một hoạt động tƣơng đối phong phú và đa dạng, để hiểu biết một cách sâu sắc hơn về các hoạt động này cần thiết có những công trình nghiên cứu mang tầm vóc lớn hơn. 7 1.1.2. Nhóm các công trình đánh giá vai trò của hoạt động huy động vốn của NHTM, doanh nghiệp - Phƣơng hƣớng và giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại Việt Nam, Ths. Phạm Thị Thu Hƣơng, TS. Phi Trọng Hiển (2006), Tạp chí ngân hàng số 21, Hà Nội. - Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng TMCP Việt Nam, Nguyễn Thị Hiền (2007), Tạp chí ngân hàng số 5, Hà Nội. - Giải pháp nâng cao khả năng huy động nguồn vốn kinh doanh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam - Phan Thị Thanh Giang (2007) - Đại Học Kinh tế TP HCM. - Kinh nghiệm huy động và sử dụng vốn ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế của các nƣớc Đông Á”, Nguyễn Huy Cƣờng (2007), Tạp chí Ngân hàng 2007/Số 23,48-51,59. - Huy động vốn cho đầu tƣ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Thuận đến năm 2020 - Võ Thanh Khiêm (2007) - Đại học Kinh tế TP HCM. - Hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Ngoại thƣơng Việt Nam trong điều kiện mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế - Luận văn ThS. Kinh tế Võ Thu Giang (2008), Đại học Kinh tế. Các đề tài trên cho ta thấy đƣợc sự quan trọng và đa dạng của huy động vốn không chỉ có các NHTM mà còn trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các đề tài trên cho thấy đặc trƣng nguồn vốn và sử dụng vốn của các Ngân hàng thƣơng mại có sự chênh lệch, đặc biệt là sự chênh lệch về kỳ hạn. Vốn huy động của các ngân hàng thƣơng mại chủ yếu là vốn ngắn hạn nhƣng nhu cầu sử dụng vốn dài hạn để đầu tƣ mở rộng hoạt động kinh doanh của các chủ thể trong nền kinh tế lớn đã ảnh hƣởng đến hiệu quả và an toàn hoạt động của ngân hàng. Để nâng cao nội lực phục vụ đắc lực cho quá trình phát triển kinh tế đất nƣớc, Việt Nam cần một lƣợng vốn đủ lớn. 8 Muốn vậy, quản lý và nâng cao hiệu quả quản lý huy động vốn là yêu cầu cần thiết với các tổ chức kinh tế nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. Ngoài ra còn hàng loạt các sách tham khảo, các bài viết đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành. Đây là các công trình nghiên cứu có giá trị tham khảo rất tốt về lý luận và thực tiễn. Ở các công trình khoa học trên, vấn đề huy động vốn và quản lý huy động vốn đã đƣợc nhiều tác giả đề cập, tuy nhiên mỗi đề tài có một cách tiếp cận và nội dung nghiên cứu khác nhau tùy vào tình hình thực tế và đặc điểm của từng Ngân hàng, địa phƣơng. Tuy nhiên do mục đích và yêu cầu khác nhau và đặc thù riêng có của từng ngân hàng mà các nghiên cứu trên chỉ tập trung phân tích, đánh giá và đƣa ra các kiến nghị, đề xuất cho từng ngân hàng cụ thể và gần nhƣ không thể áp dụng các giải pháp đó cho các ngân hàng khác. Luận văn “Quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội Chi nhánh Việt Trì” đƣợc nghiên cứu tại ngân hàng Quân Đội, nơi đã có một số đề tài nghiên cứu về hoạt động huy động vốn. Tuy nhiên đề tài tập trung khai thác ở một phía cạnh khác đó là: “ việc quản lý hoạt động huy động vốn nhƣ thế nào và hƣớng tới việc huy động vốn theo hƣớng bền vững bằng các cách nào”. Luận văn đƣa ra nhiều đề xuất có thể áp dụng vào thực tiễn của ngân hàng Quân Đội- Chi Nhánh Việt Trì nói riêng và các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam nói chung. Vì vậy, đề tài không trùng lặp với các công trình nghiên cứu trƣớc đây. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Ngân hàng thương mại và các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại 1.2.1.1. Khái niệm NHTM Hiện nay, tuy khái niệm về NHTM ở mỗi nƣớc có đặc điểm khác nhau nhƣng đều thống nhất coi NHTM là doanh nghiệp chuyên kinh doanh tiền tệ 9 và cung ứng những dịch vụ tài chính cho nền kinh tế, là một trong những tổ chức tài chính trung gian, các tổ chức tài chính trung gian này gọi chung là các định chế tài chính có chức năng giống nhau là dẫn vốn từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn. Ở Việt Nam, khái niệm Ngân hàng thƣơng mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thƣờng xuyên là nhận tiền kí gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phƣơng tiện thanh toán. 1.2.1.2. Vai trò của Ngân hàng thương mại Chức năng trung gian tín dụng: Chức năng trung gian tín dụng đƣợc xem là chức năng quan trọng nhất của NHTM khi thực hiện chức năng trung gian tín dụng, NHTM đóng vai trò là cầu nối giữa ngƣời thừa vốn và ngƣời có nhu cầu về vốn. Với chức năng này, ngân hàng thƣơng mại vừa đóng vai trò là ngƣời đi vay, vừa đóng vai trò là ngƣời cho vay và hƣởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi suất nhận gửi và lãi suất cho vay và góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia: ngƣời gửi tiền và ngƣời đi vay. Chức năng trung gian thanh toán: Ở đây NHTM đóng vai trò là thủ quỹ cho các doanh nghiệp và cá nhân, thực hiện các thanh toán theo yêu cầu của khách hàng nhƣ trích tiền từ tài khoản tiền gửi của họ để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi của khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ. Các NHTM cung cấp cho khách hàng nhiều phƣơng tiện thanh toán tiện lợi nhƣ séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ thanh toán, thẻ tín dụng… Tùy theo nhu cầu, khách hàng có thể chọn cho mình phƣơng thức thanh toán phù hợp. Nhờ đó mà các chủ thể kinh tế không phải giữ tiền trong túi, mang theo tiền để gặp chủ nợ, gặp ngƣời phải thanh toán dù ở gần hay xa mà họ có thể sử dụng một phƣơng thức nào đó để thực hiện các khoản thanh toán. Do vậy các chủ thể 10 kinh tế sẽ tiết kiệm đƣợc rất nhiều chi phí, thời gian, lại đảm bảo thanh toán an toàn. Chức năng này vô hình chung đã thúc đẩy lƣu thông hàng hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ lƣu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế. Chức năng tạo tiền: Tạo tiền là một chức năng quan trọng, phản ánh rõ bản chất của NHTM. Với mục tiêu là tìm kiếm lợi nhuận nhƣ là một yêu cầu chính cho sự tồn tại và phát triển của mình, các NHTM với nghiệp vụ kinh doanh mang tính đặc thù của mình đã vô hình chung thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế. Chức năng tạo tiền đƣợc thực thi trên cơ sở hai chức năng khác của NHTM là chức năng tín dụng và chức năng thanh toán. Thông qua chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng số vốn huy động đƣợc để cho vay, số tiền cho vay ra lại đƣợc khách hàng sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ trong khi số dƣ trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng vẫn đƣợc coi là một bộ phận của tiền giao dịch, đƣợc họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ… Với chức năng này, hệ thống NHTM đã làm tăng tổng phƣơng tiện thanh toán trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của xã hội. 1.2.1.3. Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng Thương mại. Để thực hiện nhiệm vụ trung gian tài chính trong nền kinh tế, NHTM thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn của mình. Nhìn chung hoạt động của NHTM bao gồm 3 lĩnh vực cơ bản: Hoạt động huy động vốn: Đây là nghiệp vụ cơ bản tạo tiền đề cho hoạt động của NHTM. Để tạo lập nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh của mình các NHTM thực hiện huy động mọi nguồn vốn hợp pháp tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế, tập trung vào ngân hàng (luận văn sẽ đi sâu phân tích nghiệp vụ này). 11