BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
BÙI THỊ LỆ HẰNG
QU¶N Lý HO¹T §éNG GI¸O DôC NGOµI GIê L£N LíP
CHO HäC SINH C¸C TR¦êNG TIÓU HäC QUËN NG¤ QUYÒN,
THµNH PHè H¶I PHßNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Lệ Hoa
HÀ NỘI - 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc
lập của riêng tôi. Các số liệu và tư liệu được sử dụng từ
nhiều nguồn tài liệu đáng tin cậy và là kết quả của quá
trình tiến hành khảo sát thực tế của tôi. Tôi xin chịu hoàn
toàn trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình.
Tác giả
Bùi Thị Lệ Hằng
LỜI CẢM ƠN
Với lòng kính trọng sâu sắc, tác giả xin bày tỏ lời cảm ơn đến các thầy
giáo, cô giáo trong khoa Quản lý Giáo dục, trường ĐHSP Hà Nội
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đặc biệt sâu sắc
Phó giáo sư, TS. Vũ Lệ Hoa, người hướng dẫn khoa học, người thầy đã tận tình
chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn.
Tác giả cũng chân thành cảm ơn Lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo
dục và Đào tạo Quận Ngô Quyền, cán bộ và giáo viên các trường Tiểu học
Quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng đã quan tâm, động viên, tạo điều kiện thuận
lợi trong việc khảo sát, cung cấp số liệu, tư vấn khoa học trong quá trình
nghiên cứu của tác giả và trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Cuối cùng, tác giả xin cảm ơn gia đình, bạn bè, những người đã luôn luôn
ở bên cạnh, động viên, khích lệ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu.
Mặc dù trong quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn, tác giả đã dành
nhiều thời gian, tâm huyết. Nhưng chắc chắn, luận văn không thể tránh khỏi
những hạn chế. Kính mong nhận được sự cảm thông, chia sẻ của quý thầy
giáo, cô giáo, các bạn bè, đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 25 tháng 5 năm 2017
Tác giả
Bùi Thị Lệ Hằng
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn Đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................. 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................ 2
4. Giả thuyết khoa học.................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 3
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu..................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 4
8. Cấu trúc luận văn........................................................................................ 4
Chương 1: CƠ Sở LÝ LUậN Về QUảN LÝ HOạT ĐộNG GIÁO DụC
NGOÀI GIờ LÊN LớP ở TRƯờNG TIểU HọC .......................................... 5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................. 5
1.1.1. Ở nước ngoài .................................................................................... 5
1.1.2. Ở trong nước .................................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 9
1.2.1. Quản lý và Quản lý giáo dục............................................................. 9
1.2.2. Quản lí trường học.......................................................................... 12
1.2.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................................. 17
1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp................................. 18
1.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học ....................... 19
1.3.1. Ý nghĩa, vai trò, mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường Tiểu học.............................................................................. 19
1.3.2. Chương trình nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường Tiểu học........................................................................................ 23
1.3.3. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
Tiểu học ................................................................................................... 25
1.4. Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng trường
Tiểu học ....................................................................................................... 26
1.4.1. Ý nghĩa của việc quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
của Hiệu trưởng trường Tiểu học.............................................................. 26
1.4.2. Vai trò, trách nhiệm của người Hiệu trưởng trong việc quản lí hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng ở trường Tiểu học............ 27
1.4.3. Nội dung công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
của Hiệu trưởng........................................................................................ 28
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp cho học sinh Tiểu học....................................................................... 34
1.5.1. Một số định hướng đổi mới giáo dục Việt Nam liên quan đến
hoạt động GDNGLL................................................................................. 34
1.5.2. Yêu cầu đổi mới của giáo dục Tiểu học liên quan đến hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp.......................................................................... 35
1.5.3. Nhận thức của các lực lượng giáo dục ............................................ 37
1.5.4. Năng lực của người tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp........ 38
1.5.5. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................. 39
1.5.6. Đánh giá vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong
giáo dục nhân cách cho học sinh ................................................................ 39
1.5.7. Các điều kiện cơ sở vật chất để tổ chức hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ................................................................................................ 39
1.5.8. Học sinh tiểu học............................................................................ 40
Tiểu kết chương 1....................................................................................... 41
Chương 2: THựC TRạNG QUảN LÝ HOạT ĐộNG GIÁO DụC
NGOÀI GIờ LÊN LớP ở CÁC TRƯờNG TIểU HọC QUậN NGÔ
QUYềN, THÀNH PHố HảI PHÒNG......................................................... 42
2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục Tiểu học của Quận Ngô
Quyền, Thành phố Hải Phòng ...................................................................... 42
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội................................................................ 42
2.1.2. Tình hình giáo dục......................................................................... 43
2.2. Mô tả khảo sát ....................................................................................... 44
2.2.1. Mục đích khảo sát........................................................................... 44
2.2.2. Nội dung khảo sát........................................................................... 44
2.2.3. Tiến hành khảo sát.......................................................................... 44
2.2.4. Thiết kế công cụ khảo sát ............................................................... 45
2.2.5. Phương pháp phân tích kết quả khảo sát ......................................... 45
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường Tiểu
học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng............................................... 46
2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh các trường
tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng .................................... 46
2.3.2. Thực trạng về nội dung, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở các trường Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng .... 49
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục NGLL ở các trường Tiểu học
Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng ..................................................... 57
2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ................................................................................................ 57
2.4.2. Thực trạng bộ máy và tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp....................................................................................... 60
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ...... 63
2.4.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ..... 64
2.4.5. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp............................................................... 65
2.4.6. Thực trạng chỉ đạo phối hợp các lực lượng giáo dục hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................................................................ 66
2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ở các trường Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng ...... 68
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu
trưởng trường Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng ...................... 71
Tiểu kết chương 2....................................................................................... 73
Chương 3: BIệN PHÁP QUảN LÝ HOạT ĐộNG GIÁO DụC NGOÀI
GIờ LÊN LớP ở CÁC TRƯờNG TIểU HọC QUậN NGÔ QUYềN,
THÀNH PHố HảI PHÒNG........................................................................ 74
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp................................................................ 74
3.1.1. Đảm bảo mục tiêu của giáo dục trường tiểu học ............................. 74
3.1.2. Đảm bảo sự tham gia tích cực của các chủ thể và các lực lượng
giáo dục.................................................................................................... 74
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ................................................................................................ 75
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ................................................................................................ 75
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ................................................................................................ 75
3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ................................................................................................ 75
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................ 76
3.2.1. Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên, cán
bộ về tổ chức hoạt động giáo dục hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ... 76
3.2.2. Tăng cường chỉ đạo, thực hiện hiệu quả kế hoạch tổ chức
hoạt động giáo dục hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp....................... 78
3.2.3. Đa dạng hóa các loại hình hoạt động, hình thức tổ chức
hoạt động giáo dục hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp....................... 80
3.2.4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................................................................ 83
3.2.5. Tăng cường phối hợp chặt chẽ với chính quyền, đoàn thể và các lực
lượng giáo dục tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động giáo dục hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................................................................ 84
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 86
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp................ 88
3.4.1. Khái quát về khảo nghiệm .............................................................. 88
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ...................................................................... 88
Tiểu kết chương 3....................................................................................... 91
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................. 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 97
PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
Cụm từ viết đầy đủ
BGH
: Ban giám hiệu
CBQL
: Cán bộ quản lý
CMHS
: Cha mẹ học sinh
CNH- HĐH
: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
CSVC
: Cơ sở vật chất
GD
: Giáo dục
ĐTB
: Điểm trung bình
GV
: Giáo viên
HS
: Học sinh
HĐ
: Hoạt động
HĐGDNGLL
: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
KNS
: Kỹ năng sống
PHHS
: Phụ huynh học sinh
PHT
: Phó hiệu trưởng
QL
: Quản lý
TH
: Tiểu học
TNTPHCM
: Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
TPT
: Tổng phụ trách
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.
Số lượng học sinh, lớp học của các trường Tiểu học Quận Ngô
Quyền, Thành phố Hải Phòng năm học 2016 -2017.......................... 43
Bảng 2.2:
Nhận thức của CBQL, GV về vị trí, vai trò của HĐGDNGLL.......... 47
Bảng 2.3:
Ý kiến của CBQL về hình thức tổ chức HĐGDNGLL...................... 54
Bảng 2.4:
Ý kiến của GV về hình thức tổ chức HĐGDNGLL .......................... 55
Bảng 2.5:
Ý kiến của HS về hình thức tổ chức HĐGDNGLL ........................... 56
Bảng 2.6
Nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện xây
dựng kế hoạch quản lý HĐGDNGLL ............................................... 57
Bảng 2.7.
Nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện biện
pháp xây dựng kế hoạch quản lý HĐGDNGLL xột theo khách thể
nghiên cứu........................................................................................ 59
Bảng 2.8.
Mức độ cần thiết và mức độ thực hiện việc tổ chức bộ máy hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp........................................................ 60
Bảng 2.9.
Nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện việc
xây dựng bộ máy và tổ chức thực hiện theo lát cắt khách thể ..... 62
Bảng 2.10.
Nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện việc
chỉ đạo thực hiện kế hoạch HĐGDNGLL......................................... 63
Bảng 2.11.
Đánh giá mức độ cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện công tác tổ
chức đánh giá, rút kinh nghiệm quản lý HĐGDNGL............................. 64
Bảng 2.12.
Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ .................. 66
Bảng 2.13.
Đánh giá phối hợp các lực lượng giáo dục HĐNGLL ....................... 67
Bảng 2.14.
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lí hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ........................................................................................ 68
Bảng 3.1.
Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý
của Hiệu trưởng về HĐGDNGLL theo định hướng giáo dục KNS. .. 89
Bảng 3.2.
Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
của Hiệu trưởng về HĐGDNGLL theo định hướng giáo dục KNS. .. 90
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn Đề tài
Giáo dục được hiểu là một hiện tượng xã hội mà bản chất là sự tiếp nối
kinh nghiệm xã hội, lịch sử qua các thế hệ. Quá trình giáo dục được tổ chức,
thực hiện một cách có ý thức theo chuẩn mực của xã hội. Mục tiêu cuối cùng
của giáo dục nhằm phát triển toàn diện nhân cách người được giáo dục mà
chủ yếu là HS. Nghị quyết TW 2 khoá VIII đã khẳng định vai trò của giáo
dục: “Muốn tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá thắng lợi phải phát triển
mạnh giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của
sự phát triển nhanh và bền vững”.
Luật Giáo dục 2005 khoản 1, điều 27 đã chỉ rõ: “Giáo dục Tiểu học
nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn
và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học
sinh tiếp tục học trung học cơ sở”
Trong bối cảnh hiện nay giáo dục còn phải đáp ứng 4 trụ cột mà
UNESCO đã đưa ra: “Học để biết, học để làm, học để chung sống và học để
tự khẳng định mình” để hội nhập và phát triển. Chính vì vậy để thực hiện mục
tiêu giáo dục toàn diện và hội nhập quốc tế thì việc giáo dục trên lớp là chưa
đủ, mà ngoài giờ giảng dạy trên lớp, giáo viên còn phải có trách nhiệm tổ
chức, hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh tham gia vào các hoạt
động giao lưu nhằm nâng cao các kỹ năng hoạt động nhóm, kỹ năng vận dụng
các kiến thức đã học vào thực tiễn trong cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình
và cộng đồng, hạn chế các tệ nạn xã hội đang có nguy cơ xâm nhập vào nhà
trường thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một bộ phận quan trọng không
thể thiếu được trong toàn bộ quá trình giáo dục của các trường phổ thông nói
chung, của trường tiểu học nói riêng. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là
1
những hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức ngoài giờ học của các môn
học ở trên lớp nhằm nâng cao hiểu biết và tạo điều kiện để các em rèn thói
quen sống, phát huy năng lực và sở thích của mình.
Các hoạt động ngoại khoá có vai trò rất quan trọng trong việc hình
thành thái độ và góp phần hình thành những chuyển biến trong hành vi của
học sinh, bởi các hoạt động ngoại khoá là cơ hội để các em học sinh bộc lộ
khả năng độc lập, củng cố những kiến thức đã học được từ các môn học, tìm
hiểu các vấn đề trong thực tiễn có liên quan, nối liền kiến thức trong bài học
với thực tiễn, vận dụng các kiến thức đó trong việc nhận ra và giải quyết các
vấn đề nảy sinh trong thực tiễn.
Trong thời gian qua, mặc dù hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã có
đóng góp đáng kể trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học
sinh. Tuy nhiên, trong thực tế việc quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao, học sinh chưa thực sự có được
sân chơi bổ ích để bộc lộ hết khả năng, năng lực của mình. Việc quản lý
HĐGDNGLL của hiệu trưởng còn nhiều hạn chế, chưa đảm bảo yêu cầu phát
triển giáo dục toàn diện theo mục tiêu chung của giáo dục.
Xuất phát từ lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh các trường Tiểu học
Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản
lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh các trường Tiểu học
Quận Ngô Quyền- Thành phố Hải Phòng nhằm góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện cho học sinh ở các trường tiểu học hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh ở trường Tiểu học.
2
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của hiệu trưởng
các trường Tiểu học quận Ngô Quyền- Thành phố Hải Phòng.
4. Giả thuyết khoa học
Trong thời gian qua, hoạt động quản lý giáo dục NGLL của các trường
Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng đã đạt được những kết quả
đáng ghi nhận. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục của các hoạt động ở các
trường không đồng đều, còn nhiều hạn chế; một số biện pháp quản lý hoạt
động NGLL chưa được quan tâm đúng mức, mang tính hình thức, tổ chức
phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường chưa tốt... Nếu nghiên
cứu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục NGLL phù hợp, hiệu
quả sẽ góp phần nâng cao chất lượng công tác giáo dục toàn diện cho học sinh
ở các trường Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động NGLL ở
các trường Tiểu học.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục NGLL ở
các trường Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục NGLL ở các trường
Tiểu học Quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng và khảo nghiệm sư phạm.
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu
- Về địa bàn: Đề tài khảo sát thực trạng vấn đề quản lý hoạt động giáo dục
NGLL ở 06 trường Tiểu học Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Nguyễn Trãi, Trần
Quốc Toản, Thái Phiên và Quang Trung thuộc Quận Ngô Quyền, Thành phố
Hải Phòng.
- Về thời gian: Đề tài chỉ sử dụng các số liệu thống kê tại các trường
Tiểu học ở Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng từ năm 2014 trở lại đây.
3
- Về nội dung: Nghiên cứu các biện pháp của Hiệu trưởng.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Sưu tầm sách, tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
- Phân tích, tổng hợp các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài,
nghiên cứu các loại tài liệu liên quan đến đề tài; lựa chọn những khái niệm,
luận điểm cơ bản làm cơ sở lý luận cho đề tài; hình thành giả thuyết khoa học,
dự đoán những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu; tổng hợp các tài liệu để
giúp cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra xã hội học.
- Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm.
- Phương pháp chuyên gia.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp phỏng vấn.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ khác
Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và phần kiến nghị, phụ lục, tài liệu tham
khảo, phần nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục NGLL ở
trường Tiểu học
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục NGLL ở các trường
Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục NGLL ở các trường
Tiểu học Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng
4
Chương 1
CƠ Sở LÝ LUậN Về QUảN LÝ HOạT ĐộNG GIÁO DụC
NGOÀI GIờ LÊN LớP ở TRƯờNG TIểU HọC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Ở nước ngoài
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một phần quan trọng trong
chương trình giáo dục ở hầu hết các nước trên thế giới. Nó được chú trọng và
được nghiên cứu để trở thành một công cụ hữu ích giúp học sinh học tập đạt
kết quả cao hơn và phát triển toàn diện hơn về nhân cách.
Theo các nhà giáo dục nước Anh, HĐGDNGLL giúp học sinh gắn kiến
thức trên ghế nhà trường vào cuộc sống. BaRuth Kelly - Bộ trưởng giáo dục
Anh nhận xét: “ Các hoạt động giáo dục ngoài giờ, nhất là các hoạt động
ngoại khóa đã làm giàu chương trình học, tạo dựng niềm tin và củng cố kỹ
năng cho học sinh.” [Tr.15;21]
Các nhà giáo dục Nhật Bản [Tr.16;4] nhấn mạnh tầm quan trọng của
các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Ở Nhật Bản, hầu hết các trường học sinh đều
học bán trú do vậy thời gian dành cho hoạt động ngoài giờ lên lớp khá nhiều.
Tuy nhiên họ sử dụng các hoạt động này chỉ nhằm giáo dục truyền thống và
giáo dục đạo đức cho học sinh.
Ở Mỹ, theo nghiên cứu so sánh của các nhà giáo dục về chất lượng giáo
dục của Mỹ [4, Tr.40]và các nước trong khối G8 thì hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp là một trong những điều kiện mang lại chất lượng giáo dục cao.
Công trình nghiên cứu gần đây của các nhà giáo dục Mỹ cho thấy tác dụng to
lớn của HĐGDNGLL đối với đời sống của học sinh:
+ Có tham gia vào HĐGDNGLL: 8/10 hs có kết qủa học tập cao; Có hành
vi đạo đức tốt hơn; Có mối quan hệ và xúc cảm tốt hơn; Không sử dụng ma tuý.
5
+ Không tham gia vào HĐGDNGLL: 49% có sử dụng ma tuý; 37%
trong độ tuổi 13 đến 19 làm bố (hoặc mẹ) sớm; Có hiện tượng sử dụng bạo
lực trong nhà trường...
J.A.Cô-men-ski, ông tổ của nền sư phạm cận đại, cũng cho rằng việc
mở rộng hình thức học tập ngoài lớp nhằm khơi dậy và phát huy những khả
năng tiềm ẩn, rèn luyện cá tính cho học sinh
Cai-rốp - nhà giáo dục người Nga - đã viết “ Trong kế hoạch công tác
của nhà trường cần dành một mục riêng cho hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Mục đó gồm các yếu tố sau: điều kiện và cơ sở vất chất cho hoạt động ngoài
giờ năm học tới, các hoạt động ngoại khoá của nhà trường, của lớp; phân
phối lực lượng và định kỳ hạn cho từng kế hoạch...”
Qua một số các nhà giáo dục kể trên, chúng ta thấy tầm quan trọng của
HĐGD NGLL trong giáo dục ở các nước trên thế giới. Bên cạnh đó cũng cho
ta thấy cách thức mà người hiệu trưởng cần có trong quá trình chỉ đạo hoạt
động trong nhà trường
1.1.2. Ở trong nước
HĐGDNGLL là vấn đề mới ít được nghiên cứu. Tuy nhiên, từ những
năm 60, khi xây dựng chương trình giáo dục, Bộ Giáo dục đã xác định rõ:
“Muốn thực hiện giáo dục và giáo dưỡng trong các môn học cần tổ chức
ngoại khoá.”[Tr.12,8]
Tác giả Nguyễn Thị Tiến với công trình nghiên cứu “Những biện pháp
quản lý HĐGDNGLL của HS ở trường THPT Nam Sách – Hải Dương” đã
đưa ra một số biện pháp quản lý như nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán sự
lớp, tăng cường CSVC, thi đua, khen thưởng kịp thời...
Các tác giả Hà Thế Ngữ- Đặng Vũ Hoạt trong cuốn Giáo dục học đã
nhấn mạnh vai trò và tác dụng của hình thức hoạt động ngoại khoá, coi hoạt
động ngoại khoá là một hình thức dạy học có khả năng tạo hứng thú cho học
sinh, giúp các em mở rộng, nâng cao, khắc sâu kiến thức.
6
Đỗ Văn Lợi với nghiên cứu “Một số biện pháp quản lý HĐGDNGLL ở
trường phổ thông Hermann Gmeiner” [tr.20;20] đã khẳng định HĐGDNGLL
có vị trí và ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc hình thành và phát triển phẩm
chất, năng lực cho HS đồng thời đã chỉ ra được các biện pháp quản lý như:
nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về đặc điểm của trường phổ thông
Hermann Gmeiner; xây dựng đội ngũ quản lý và tổ chức HĐGDNGLL giỏi về
chuyên môn, có tinh thần trách nhiệm cao; nâng cao ý thức trách nhiệm của đội
ngũ cán sự lớp, toàn thể HS về việc tham gia các HĐGDNGLL sẽ góp phần
tích cực nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nói riêng và
hiệu quả giáo dục nói chung ở các trường phổ thông Hermann Gmeiner.
Đinh Xuân Huy với nghiên cứu "Các biện pháp quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng trong trường Phổ thông dân
tộc nội trú tỉnh Lai Châu" đã khẳng định vai trò quan trọng của việc tổ
chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với việc nâng cao chất lượng
của trường Phổ thông dân tộc nội trú. Công trình đã xây dựng được các
biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của người Hiệu
trưởng trong trường dân tộc nội trú như nâng cao nhận thức, bồi dưỡng
năng lực cho đội ngũ GV, cải tiến công tác quản lý, phối hợp các lực lượng
tham gia, hướng dẫn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm xây dựng
và hình thành ở HS những năng lực và phẩm chất tốt.
Nguyễn Công Chúng với nghiên cứu "Các biện pháp tăng cường quản
lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng trường THPT Tỉnh
Hà Tây" đã khẳng định quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một
khâu không thể thiếu trong công tác quản lý của Hiệu trưởng nhà trường,
đồng thời cũng xây dựng được một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Hà
Tây như: củng cố ban tổ chức, đổi mới việc xây dựng kế hoạch nội dung hoạt
7
động, tăng cường tuyên truyền, giáo dục thi đua, ... sẽ là các tác động tích cực
nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Nguyễn Như Ý với nghiên cứu "Một số biện pháp quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Phú
Xuyên tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay" đã khẳng định hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp với nội dung, hình thức đa dạng, phong phú sẽ là
phương thức để thực hiện nguyên lý giáo dục của Đảng "học đi đôi với hành".
Nghiên cứu đã chỉ ra được một số biện pháp như: thành lập Ban chỉ đạo, kế
hoạch hoá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục GV về hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp, quy định tiêu chuẩn thi đua đối với việc tham gia
tổ chức hoạt động của GV, chỉ đạo tổ chuyên môn, khối chủ nhiệm tham gia
tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,... sẽ góp phần làm cho công tác
quản lý chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng được
hoàn thiện hơn, góp phần vào việc giáo dục HS THPT huyện Phú Xuyên đáp
ứng các yêu cầu trong giai đoạn mới.
Giang Thị Khuyên với nghiên cứu "Thực trạng quản lý hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học miền núi huyện Mai Châu - Sơn La" ,
đã chỉ ra một số biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho
HS Tiểu học có hiệu quả như: bồi dưỡng nhận thức, kỹ năng hướng dẫn, tổ
chức quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho đội ngũ cán bộ, GV;
tăng cường công tác thi đua khen thưởng; chăm lo xây dựng, quản lý CSVC;
kiểm tra đôn đốc việc thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; phối
hợp các lực lượng tham gia tổ chức ...
Sách “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” Nguyễn Dục Quang (Chủ
biên), Ngô Quang Quế - (giáo trình dựng cho các trường Cao đẳng sư phạm)
đã đề cập đến những nội dung cơ bản xung quanh những vấn đề của hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp cung cấp cho giáo sinh làm cơ sở cho công tác thực
tập sư phạm và công tác chủ nhiệm lớp sau này.
8
Đã có không ít các luận văn nghiên cứu về hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp nhưng về hoạt động quản lý của Hiệu trưởng đối với các hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học thì chưa được đề cập
có hệ thống, cũng như chưa có công trình nào nghiên cứu về vấn đề này
tại Quận Ngô Quyền, Thành phố Hải Phòng.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý và Quản lý giáo dục
* Quản lý
Khái niệm quản lý đã được các nhà khoa học định nghĩa một cách khác
nhau. Chúng ta có thể hiểu một cách khái quát là: Quản lý một đơn vị (cơ sở
sản xuất, cơ quan, trường học, địa phương...) với tư cách là một hệ thống xã
hội là khoa học và nghệ thuật tác động vào hệ thống, vào từng thành tố của hệ
thống bằng phương pháp thích hợp nhằm đạt được các mục tiêu đề ra.
Quản lý là sự tác động có ý thức thông qua kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ
đạo, kiểm tra của chủ thể quản lý để chỉ huy, điều khiển hướng dẫn các quá
trình xã hội, hành vi và hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích, đúng
với ý chí của nhà quản lý, phù hợp với quy luật khách quan.
Ngay từ trong xã hội nguyên thuỷ, con người phải sống theo bầy, đàn,
phải đoàn kết nhau lại để đủ sức mạnh chống chọi với thiên nhiên, thú dữ thì
nhu cầu tổ chức, quản lý một đám đông ô hợp thành một tập thể có sức mạnh
thống nhất vì mục đích sinh tồn chung của mọi người cũng đã manh nha như
một tất yếu tự nhiên. Ngày nay, nhiều người thừa nhận rằng quản lý trở thành
một nhân tố của sự phát triển xã hội. Quản lý trở thành một hoạt động phổ
biến, diễn ra trong mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và liên quan đến mọi người.
Một số nhà khoa học coi quản lý là một đặc điểm vốn có, bất biến về mặt lịch
sử của đời sống xã hội. Bất cứ lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung
nào mà tiến hành trên một quy mô khá lớn đều yêu cầu phải có một sự chỉ đạo
9
để điều hoà những hoạt động cá nhân. Sự chỉ đạo đó phải là những chức năng
chung, tức là những chức năng phát sinh từ sự khác nhau giữa sự vận động
chung của cơ thể sản xuất với những vận động cá nhân của những khí quan
độc lập hợp thành cơ thể sản xuất đó. Một nhạc sĩ độc tấu tự điều khiển lấy
mình, nhưng một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng[17, tr 2 ].
- Quản lý là hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá
nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà quản
lý là nhằm hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt
được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc[33, tr 13].
- Quản lý một hệ thống xã hội là tác động có mục đích đến tập thể
người - thành viên của hệ nhằm làm cho hệ vận hành thuận lợi và đạt tới mục
đích dự kiến. [11, tr 15].
- Quản lý là sự tác động có mục đích đến tập thể những con người để tổ
chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động. [23, tr 15].
- Quản lý là việc bảo đảm hoạt động của hệ thống trong điều kiện có sự
biến đổi liên tục của hệ thống và môi trường, là chuyển động của hệ thống
đến trạng thái mới thích ứng với hoàn cảnh mới. [12, tr 6].
- Quản lý là những tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể
quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vận hành tổ chức, nhằm đạt
mục đích nhất định. [36, tr 130].
* Quản lý giáo dục
Để tồn tại và phát triển, con người phải trải qua quá trình lao động, học
tập và cuộc sống hàng ngày, con người nhận thức thế giới xung quanh, dần
dần tích luỹ được kinh nghiệm, từ đó nảy sinh nhu cầu truyền đạt những hiểu
biết ấy cho nhau. Đó chính là nguồn gốc phát sinh của hiện tượng giáo dục.
Quản lí giáo dục trên cơ sở quản lý nhà trường là một phương hướng
cải tiến quản lý giáo dục theo nguyên tắc tăng cường phân cấp quản lý nhà
10
- Xem thêm -