Tài liệu Luận văn phát triển hệ thống thông tin quản

CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP Đề tài: PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ NHÂN SỰ 1 LỜI MỞ ĐẦU Trong xu thế phát triển của thế giới ngày nay, Thông tin đóng một vai trò hết sức quan trọng. Bởi vì lượng thông tin ngày càng nhiều và phức tạp do đó việc lựa chọn,phân tích, tổng hợp khai thác ngày càng khó khăn nếu ta phải làm thủ công truyền thống. Rất may mắn, cùng với sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật thì công nghệ thông tin là một trong những lĩnh vực có nhiều đóng góp thiết thực nhất, công nghệ thông tin có mặt trong hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống đặc biệt công nghệ thông tin là một công cụ hỗ trợ rất đắc lực trong công tác quản lý. Chúng ta dễ dàng thấy được việc đưa tin học vào trong quản lý kinh doanh là một trong những ứng dụng quan trọng trong rất nhiều ứng dụng cơ sở dữ liệu. Nhờ vào công tác tin học hóa mà công việc quản lý và điều hành doanh nghiệp tỏ ra rất nhanh chóng và hiệu quả. Chính vì lẽ đó mà cơ sở dữ liệu như là một giải pháp hữu hiệu nhất cho các doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển một cách bền vững nhanh chóng. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là một trong những ngân hàng trọng điểm của nước ta, chi nhánh tại Hà nội có tầm quan trọng rất lớn đối với cả hệ thống ngân hàng khu vực phía bắc .Chức năng chính là các hoạt động tài chính tín dụng và kinh doanh tiền tệ. Nội dung của báo cáo thực tập này gồm: Chương I : Tổng quan về nơi thực tập * Giới thiệu tổng quát về nơi thực tập. * Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu * Lý do lựa chọn đề tài Chương II : Các vấn đề phương pháp luận cơ bản * Các khái niệm cơ bản * Một số công cụ Phân tích thiết kế * Giới thiệu sơ lược về ngôn ngữ sử dụng Chương III: Phân tích thiết kế hệ thống * Phân tích hệ thống * Mô hình BFD, DFD * Chuẩn hoá dữ liệu 2 * Thiết kế CSDL * Thiết kế giải thuật * Thiết kế giao diện Phần kết luận:Tóm tắt kết quả thu được và một số phương hướng hoàn thiện đề tài Phần phụ lục : Một số mã nguồn của chương trình Danh mục tài liệu tham khảo 3 CHƯƠNG I TỔNG QUAN VỀ NƠI THỰC TẬP I.1 .GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NƠI THỰC TẬP. Chi nhánh Ngân hàng nhà nước thành phố Hà Nội 1. Ban lãnh đạo trong chi nhánh Ngân hàng nhà nước thành phố Hà Nội  Nguyễn Hồng Kỳ  Nguyễn Mai Sương  Nguyễn Văn Hưng :Giám đốc :Phó Giám đốc :Phó Giám đốc 2. Các Phòng ban trong Ngân hàng nhà nước thành phố Hà Nội             Ban giám đốc Tổng kiểm soát Ban quản lý và xây dựng cơ bản Phòng ngoại hối và vàng Phòng tin học Phòng tổ chức cán bộ Phòng tổng hợp Tiền tệ kho quỹ Kế toán Văn phòng Thanh tra Quản lý tín dụng Sau đây là sơ đồ tổ chức tại Ngân hàng Nhà nước Thành Phố Hà Nội : Ban Giám Đốc Phòng Tổng Hợp Phòng Kế Toán Phòng Tổ Chức Phòng Thanh Tra Phòng Tin Học 4 Văn Phòng Tiền tệ kho quỹ Quản lý tín dụng Ngoại hối và vàng Ban QL & XD cơ bản Tổng Kiểm soát 2.1>Ban giám đốc * Chức năng - Nhiệm vụ :  Tổ chức thực hiện các hoạt động của chi nhánh .  Trực tiếp chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra theo quy định của thống đốc, thực hiện xử lý vi phạm hoạt động ngân hàng theo thẩm quyền quy định của pháp luật ; tổ chức thực hiện và chịu trach nhiệm về công tác kiểm soát các hoạt động nội bộ của chi nhánh.  Quản lý giải quyết những vấn đề nhân sự của chi nhánh theo sự uỷ quyền của thống đốc.  Đại diện của ngân hàng trước pháp luật theo sự uỷ quyền của thống đốc trước cơ quan pháp luật địa phương.  Tham gia ý kiến bàn văn bản , có quyền bỏ nhiệm , miễn nhiệm , điều động khen thưởng,kỷ luật đối với giám đốc , phó giám đốc chi nhánh ngân hàng quốc doanh, công ty vàng bạc đá quý trên địa bàn. 2.2>Tổng kiểm soát * Chức năng - Nhiệm vụ :  Xây dựng kế hoạch kiểm tra , kiểm soát việc chấp hành các chủ trương chính sách của ngành đối với các phòng ban trong phạm vi được phân công .  Giám sát việc kiểm kê kho quỹ hàng ngày , định kỳ để đảm bảo an toàn kho quỹ .  Kiểm tra việc chấp hành các nguyên tắc chế độ về chi tiêu tài chính, mua sắm tài sản,việc chấp hành kế hoạch chi tiêu được NHTW phê duyệt.Kiểm soát bảng cân đối quyết toán hàng năm.  Tổ chức kiểm toán đối với bảng quyết toán tài chính hàng tháng,định kỳ vàkế toán XDCB ..., đánh giá kết quả hoạt động của các phòng ban và sự điều hành của Ban Giám đốc , tổng hợp báo cáo gửi NHTW . 5  Thông qua kiểm tra , kiểm soát đề xuất , kiến nghị với NHTW bổ sung sửa đổi thể lệ , chế độ nghiệp vụ và các biện pháp quản lý nhằm ngăn ngừa sự vi phạm .  Thực hiện một số nhiệm vụ khác do Ban Giám đốc giao . 2.3> Ban quản lý và xây dựng cơ bản * Chức năng - Nhiệm vụ :  Thực hiện các nhiệm vụ về quản lý tài sản .  Giám sát và chỉ đạo thực hiện việc xây dựng, bảo trì, bảo dưỡng các trang thiết bị tài sản của chi nhánh .  Quyết toán tài chính định kỳ hàng tháng và kế toán xây dựng cơ bản gửi cho phòng tổng kiểm soát và kiểm toán nội bộ .  Quản lý các nghiệp vụ phát sinh về XDCB cần được xử lý ,hạch toán kế toán thu chi. 2.4> Phòng ngoại hối và vàng * Chức năng - Nhiệm vụ : Tham mưu cho ban Giám đốc  Triển khai các văn bản chế độ quản lý Ngoại hối và vàng của chính phủ và NHNN đến các NHTM trên địa bàn và báo cáo NHNN việc thực hiện các chính sách nói trên.  Theo dõi và kiểm tra việc thực hiện vay vốn và trả nợ nước ngoài; mở tài khoản và sử dụng tài khoản ngoại tệ , bảo lãnh và thanh toán L/C, hoạt đông kiều hối , thu đổi ngoại tệ, chấp hành tỷ giá hối đoái ...đối với các TCTD và tổ chức khác trên địa bàn HN.  Theo dõi diễn biến tỷ giá trên thị trường tự do,hoạt động kinh doanh ngoại hối của các TCTD trên địa bàn .  Cấp và thu hồi giấy chứng nhận đại lý thu đổi ngoại tệ trên địa bàn . 2.5> Phòng tin học * Chức năng - Nhiệm vụ :  Thực hiện công tác nghiên cứu và phát triển công nghệ Ngân hàng , cải tiến , bổ sung các chương trình phần mềm hiện có và lập các chương trình phần mềm mới phục vụ cho hoạt động của chi nhánh NHNNTPHN.  Bảo quản bảo dưỡng toàn bộ thiết bị tin học lắp đặt tại cơ quan bảo mật các số liệu trong máy tính và mạng theo quy chế của thống đốc NHNN ban hành .  Tiếp nhận các quy trình kỹ thuật và các chương trình kỹ thuật và các chương trình phần mềm ứng dụng nghiệp vụ của NHTW để triển khai tại chi nhánh và có trách nhiệm quản lý các phần mềm cũng như các tài sản khác của cơ quan. 6               Xây dựng kế hoạch vật tư, trang bị mới và bảo hành thiết bị tin học nhằm phục vụ cho hoạt động hàng ngày và phát triển kỹ thuật tin học tại chi nhánh . Là đầu mối quan hệ với cục công nghệ tin học NH , các Ngân hàng trong lĩnh vực công nghệ tin học. 2.6 >Phòng tổ chức cán bộ * Chức năng - Nhiệm vụ : Tham mưu giúp việc cho ban giám đốc trong việc bố trí , điều động ,bổ nhiệm , miễn nhiệm , khen thưởng,kỷ luật cán bộ thuộc diện quản lý của chi nhánh.Tiếp nhận , tuyển dụng cán bộ theo quy định của ngành . Xây dựng kế hoạch đào tạo bồi dưỡng cán bộ hàng năm và theo dõi triển khai thực hiện kế hoạch đó. Tham mưu , giúp việc cho ban giám đốc trong việc xây dựng quy hoạch cán bộ theo yêu cầu của NHTW và của thành uỷ Hà Nội . Hàng năm nhận xét đánh giá , phân loại cán bộ theo quy định của NHTW. Thực hiện các chế độ chính sách đối với cán bộ trong cơ quan : đề nghị nâng bậc lương thực hiện chế độ BHXH, theo dõi tổng hợp ngày công lao động , giải quyết chế độ hưu trí ,thực hiện chế độ chính sách đối với số cán bộ đã nghỉ hưu theo chế độ của ngành . Lưu giữ quản lý hồ sơ cán bộ theo chế độ quy định . Quản lý xe để phục vụ cho công tác của cơ quan và vận chuyển tiền . Quản lý quỹ chi tiêu nội bộ của cơ quan. Thực hiện một số những nhiệm vụ khác do ban giám đốc giao. 2.7 > Phòng Tổng hợp * Chức năng - Nhiệm vụ : Tham mưu , giúp ban giám đốc xây dựng nhiệm vụ, biện pháp để chỉ đạo các ngân hàng trên địa bàn thực hiện các chính sách, chủ trương của NHTW về tiền tệ ,tín dụng,ngân hàng.. .. Nghiên cứu phương thức kinh tế địa phương;tổ chức công tác thông tin, thống kê về hoạt động tiền tệ , tín dụng,ngân hàng trên điạ bàn. Giúp việc cho ban Giám đốc trong việc tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội , tham gia xây dựng chiến lược kế hoạch KT-XH và các chương trình lớn của TP,phục vụ sự chỉ đạo quảnl ý của NHTW . Dự thảo các báo cáo tổng kết hàng tháng , quý, năm của chi nhánh và trên địa bàn để báo cáo NHTW và thành phố . Đồng thời xây dựng chương trình công tác hàng tháng quý năm của chi nhánh. 7             Dự thảo công văn chỉ đạo các NHTM về thực hiện các chính sách cơ chế của thống đốc NHNN và các chủ trương biện pháp về kinh tế của thành phố. Tổ chức thông tin báo cáo về hoạt động của ngân hàng trên địa bàn .Theo dõi một số mảng công việc về thực hiện một số chủ trương và cơ chế, quy chế của NHTW. Giúp ban giám đốc về công tác pháp chế . Thường trực công tác thi đua ,khen thưởng của cơ quan trên địa bàn. Thực hiện một số nhiệm vụ khác do ban Giám đốc giao. 2.8 > Tiền tệ Kho quỹ * Chức năng - Nhiệm vụ : Giúp ban giám đốc quản lý điều hoà và cung ứng tiền mặt cho các TCTD và kho bạc nhà nước trên địa bàn theo hướng dẫn của NHTW.Tổ chức thu nhận và chi trả tiền gửi(tiền mặt và ngân phiếu thanh toán)cho các tổ chức tín dụng, kho bạc và các khách hàng theo quy định của NHTW. Giúp việc cho ban giám đốc về công việc công tác quản lý nhà nước đới với các TCTD trong công tác thu chi tiền mặt, an toàn kho quỹ. Bảo đảm an toàn quỹ điều hoà tiền mặt, quỹ nghiệp vụ và các tài khoản và các tài sản khác trong kho tiền. Thực hiện thu chi quỹ nghiệp vụ và xuất nhập quỹ điều hoà theo đúng chế độ của NHTW. Tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất với các tổ chức tín dụng trên địa bàn về thực hiện chế độ an toàn kho quỹ, chế độ thu chi tiền mặt theo quy định của NHTW. Tiếp nhận và điều chuyển kịp thời, đúng chế độ tiền mặt, NFTT theo lệnh điều chuyển của thống đốc. Thực hiện chế độ thông tin báo cáo, điện báo thống kê theo quy định. Thực hiện một số một số nhiệm vụ khác do ban giám đốc giao. 2.9 > Kế toán * Chức năng - Nhiệm vụ :  Tham mưu cho ban giám đốc về lĩnh vực kế toán, lĩnh vực nghiệp vụ, quản lý tài chính.  Thực hiện công tác hạch toán kế toán, theo dõi và phản ánh tình hình hoạt động các loại vốn tài sản bảo quản tại đơn vị.  Thực hiện việc mở tài khoản, giao dịch thanh toán qua tài khoản của các TCTD va kho bạc nhà nước trên địa bàn.  Thực hiện công tác thanh toán chuyển tiền trong hệ thống NHNN.  Tổ chức thực hiện công việc thanh toán bù trừ giữa các tổ chức tín dụng và kho bạc nhà nước trên địa bàn. 8  Thực hiện nghiệp vụ cho vay các TCTD theo sự uỷ quyền của Thống Đốc.  Lập, tổ chức chấp hành kế hoạch thu chi tài chính của đơn vị gửi các loại báo cáo cho NHTW theo quy định.  Thực hiện một số một số nhiệm vụ khác do ban giám đốc giao. 2.10 > Văn phòng * Chức năng - Nhiệm vụ :  Tham mưu cho ban giám đốc về một số công việc như cung cấp, thu hồi giấy phép của các NHTMCP, mở chi nhánh , phòng giao dịch các tổ chức tín dụng trên địa bàn theo quy định của NHTW.  Tổ chức các hội nghị hội thảo trong ngành .  Theo dõi tổng hợp một số các hoạt động của các tổ chức tín dụng, NHTMCP,.. theo sự phân công của ban Giám đốc.  Tổ chức đưa đón cán bộ công nhân viên trong cơ quan,khám chữa bệnh,nhận các công văn, báo cáo từ các nơi đưa tới các phòng ban. Phát các văn phòng phẩm…  Thực hiện một số một số nhiệm vụ khác do ban giám đốc giao. 2.11 > Thanh tra * Chức năng - Nhiệm vụ :  Thực hiện chương trình thanh tra của ban giám đốc theo pháp lệnh thanh tra và các quy định của NHTW.  Thanh tra, kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất đối với các TCTD và hoạt động ngân hàng của các tổ chức khác trên địa bàn.  Giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của các tổ chức, công dân về hoạt động tiền tệ, tín dụng, ngân hàng trên địa bàn theo thẩm quyền và trách nhiệm của mình.  Triển khai và thường trực, theo giõi tình hình đấu tranh chống tham nhũng của các tổ chức tín dụng trên địa bàn.  Thực hiện nhiệm vụ tiếp dân có liên quan đến hoạt động của NHNN thành phố.  Thực hiện giám sát từ xa đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn, đánh giá chất lượng hoạt động của từng ngân hàng.  Tham gia giám sát đặc biệt đối với các TCTD khi có quyết định của thống đốc NHNN hoặc của giám đốc NHNN thành phố Hà Nội.  Thực hiện một số một số nhiệm vụ khác do ban giám đốc giao. 2.12 > Quản lý Tín dụng * Chức năng - Nhiệm vụ :  Triển khai công tác thông tin tín dụng đối với các TCTD trên địa bàn. 9  Khai thác và thu thập hệ thống tư liệu để tra cứu và cung cấp thông tin nhằm góp phần ngăn ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các thành viên.  Đầu mối thu thập và cung cấp thông tin trên địa bàn cho CICTW.  Bảo mật thông tin thu thập được và chịu trách nhiệm về thông tin cung cấp của mình.  Định kỳ hàng tháng xuất bản bản tin CICTW.  Thực hiện một số một số nhiệm vụ khác do ban giám đốc giao. Sơ đồ mô tả chức năng quản lý của ngân hàng Nhà nước Thành phố Hà Nội với các tổ chức tín dụng trên địa bàn Hà Nội : Ngân Hàng Nhà Nước Thành Phố Hà Nội Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Chi Nhánh NH Ngoại Thương Ngân Hàng Thương Mại Quốc Doanh Chi Nhánh NH Đầu Tư Ngân Hàng Nước Ngoài Chi Nhánh NH Nông Nghiệp Chi Nhánh NH Công Thương Quỹ Tín Dụng Nhân Dân Chi Nhánh NH Chính Sách I.2. Ý NGHĨA VÀ LÝ DO LỰA CHỌN ĐỀ TÀI. 10 Trong thời đại hiện nay – thời đại của công nghệ thông tin và khoa học kỹ thuật ,cùng với sự phát triển không ngừng của nó thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong mọi lĩnh vực mọi ngành nghề đang là vấn đề vô cùng cấp thiết Tại nước ta tin học đã thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực kinh tế và xã hội, do vậy nhu cầu tin học hoá đã và đang phát triển với quy mô rộng lớn khắp cả nước .Thật vậy tin học không những đã đi sâu vào trong mọi lĩnh vực kinh tế và giải trí nói chung mà nó đã thâm nhập vào hầu hết các hệ thống quản lý trong các cơ quan nhà nước nói riêng, mà tiêu biểu là vấn đề quản lý nhân sự, quản lý học sinh, sinh viên... Đặc biệt trong công việc quản lý nó không thể tách rời việc tìm hiểu hoạt động của các cơ quan xí nghiệp và cách thức xử lý thông tin của các bộ phận trong đơn vị đó, máy tính dần thay thế con người trong một số lĩnh vực và một số công việc. Ngày nay tin học đã và đang khẳng định được mình và ngày càng đứng vững vì nó có những ưu thế sau: + Có khả năng lưu trữ và xử lý thông tin lớn. + Thông tin được xử lý chính xác, nhanh chóng theo yêu cầu của con người thời gian xử lý nhanh trình bày đẹp. + Lưu trữ dữ liệu khoa học, gọn nhẹ, thuật lợi, an toàn và tiết kiệm. + Chí phí nhỏ ít tốn kém. Thực tế trước đây khi tin học chưa phát triển mạnh mẽ thì ở nứơc ta công việc của những cán bộ quản lý gặp rất nhiều khó khăn. Nhất là đối với những cơ quan , những công ty lớn,với số lượng công nhân viên nhiều, có khi lên đến hàng nghìn người. Có thể nói việc quản lý bằng phương pháp thủ công tốn rất nhiều thời gian, công sức , tiền bạc mà lại không hiệu quả.Nếu có một lúc nào đó bạn muốn tìm thông tin về bất cứ một nhân viên nào thì thật là khó khăn và thường có những thiếu sót. Chính vì những lý do đó mà chúng ta những người làm tin học phải có trách nhiệm giải quyết bài toán đặt ra ở trên. Qua tìm hiểu tình hình thực tế tại phòng tin học và phòng tổ chức cán bộ em được biết ,tại đây đã có một cơ sở dữ liệu lưu trữ các thông tin về nhân viên và các vấn đề liên quan đến lao động và tiền lương. Trên thực tế tại cơ quan đã có phần mềm về quản lý nhân sự nhưng theo như những gì em thấy phần mềm này hiện nay được sử dụng chủ yếu để giải quyết vấn đề về tính và thanh toán tiền lương cho cán bộ công nhân viên .Mặt khác việc cập nhật cũng như sử dụng để quản lý nhân sự không thật sự dễ dàng và thuận tiện . 11 Vì vậy em đã quyết định lựa chọn đề tài : “ Phát triển hệ thống thông tin quản lý lao động và tiền lương” cho phòng : tin học và phòng tổ chức cán bộ của cơ quan nơi em đang thực tập . Phương pháp tiếp cận đề tài Để đi đến quyết định lựa chọn đề tài cho chuyên đề thực tập tốt nghiệp của em thì em đã trải qua quá trình lựa chọn giữa những vấn đề thực tế đang còn tồn tại chung cũng như riêng có tại ngân hàng nhà nước thành phố Hà Nội . Trước hết cần phải nói là chuyên ngành quản lý là một chuyên ngành khó, nó đòi hỏi những cán bộ quản lý cần phải có một kiến thức sâu rộng, đặc biệt là chuyên môn về quản lý.Tại Ngân Hàng nhà nước thành phố Hà Nội là nơi được coi như “đầu mối giao thông” quan trọng trong hệ thống ngân hàng khu vực phía bắc cũng như trên toàn đất nước ta.Nơi đây có mức độ ưu tiên rất lớn về khoa học kỹ thuật, điều kiện vật chất … được trang bị rất đầy đủ.Tại tất cả các phòng ban đều có máy vi tính kết nối với các máy tính của các phòng ban khác trong cơ quan bằng mạng nội bộ và mạng Internet. Riêng phòng tin học được trang bị khá tốt với các máy tính chuyên dụng đời mới chất lượng cao để phục vụ cho công tác tổng hợp báo cáo gửi các phòng ban, các chi nhánh ngân hàng và gửi trung ương. Phần mềm quản lý nhân sự nơi đây hoạt động tốt trong lĩnh vực quản lý lương nhưng một số chức năng quản lý lao động đã không đáp ứng được thật tốt những yêu cầu của cán bộ quản lý. Cũng chính vì lý do này nên em đã quyết định lựa chọn đề tài “Phát triển hệ thống thông tin quản lý nhân sự " mà không phải là đề tài “Xây dựng HTTTQL nhân sự” trong một số những vấn đề còn tồn tại xung quanh cần giải quyết như : Quản lý tài sản, quản lý ngoại hối, quản lý nhân sự ,quản lý thu thuế, quản lý khách hàng ... tại ngân hàng. Theo em đây là một đề tại phù hợp với sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế nói chung và tin học quản lý nói riêng. Thực hiện đề tài giúp chính bản thân em gần gũi hơn với những gì đang còn tồn tại ngoài thực tế, nếu đề tài hoàn thiện cũng như phần mềm hoàn thành tốt thì có thể tác động trực tiếp đến công nhân viên trong cơ quan và có thể đưa vào áp dụng trong thực tế. HTTT ngày càng được cải thiện phần cứng, con người đã có và điều cần thiết nữa là những phần mềm hoàn chỉnh để tạo ra một HTTT bền vững. 12 CHƯƠNG II CÁC VẤN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CƠ BẢN II.1. CÁC CÔNG CỤ CƠ BẢN TRONG PHÂN TÍCH THIẾT KẾ HỆ THỐNG. 1.Các công cụ mô hình hoá và xây dựng tài liệu cho hệ thống 1.1. Sơ đồ luồng thông tin IFD Trong sơ đồ luồng thông tin có các ký pháp sau sẽ được sử dụng : +>Xử lý : Thủ công +> Kho lưu dữ liệu Giao tác người - máy Thủ công +>Dòng thông tin Tin học hoá hoàn toàn Tin học hoá +>Điều khiển Tài liệu 1.2 Các phích xử lý. Các phích vật lý là những mô tả chi tiết hơn bằng lời được biểu diễn trên sơ đồ . Có các loại phích sau : Phích luồng thông tin, phích kho chứa dữ liệu, phích xử lý. Phích luồng thông tin : Tên tài liệu : Mô tả : Tên IFD có liên quan : Vật mang : Hình dạng : Nguồn : Đích : 13 Phích xử lý : Tên xử lý : Mô tả : Tên IFD có liên quan: Phân ra thành các IFD con : Phương tiện thực hiện : Sự kiện khởi sinh : Chu kỳ : Cấu trúc của thực đơn : Phương pháp xử lý : Phích kho chứa dữ liệu : Tên kho dữ liệu : Mô tả : Tên IFD có liên quan : Vật mang : Chương trình hoặc người truy nhập : Mối liên hệ giữa IFD và các phích vật lý của từ điển hệ thống : Sơ đồ luồng thông tin IFD Luồng Phích Kho dữ liệu Phích Xử lý Phích IFD Điều khiển Phích 14 1.3 > Sơ đồ luồng dữ liệu DFD ( Data Flow Diagram ) Đây là công cụ dùng để mô tả chính hệ thống thông tin như sơ đồ luồng thông tin nhưng trên góc độ trừu tượng. Trên sơ đồ chỉ bao gồm các luồng dữ liệu, các xử lý, các lưu trữ dữ liệu, nguồn và đích nhưng không hề quan tâm tới nơi, thời điểm xử lý dữ liệu và đối tượng chịu trách nhiệm xử lý. Sơ đồ DFD đơn thuần mô tả HTTT làm gì và để làm gì ? Các ký pháp cơ bản trong DFD : Nguồn hoặc đích : Tên người/ bộ phận phát/nhận tin Dòng dữ liệu : Tên dòng dữ liệu Tiến trình xử lý : Kho dữ liệu : Tên tiến trình xử lý Tệp dữ liệu Các mức của sơ đồ luồng dữ liệu DFD: Sơ đồ ngữ cảnh, DFD mức 0, DFD mức 1, … Tuỳ theo từng trường hợp khác nhau và tuỳ theo tính chất khác nhau của hệ thống và ta phân rã mô hình cho phù hợp. 1.4 >Các phích logic Phích xử lý logic Phích luồngdữ liệu Phích phần tử thông tin Phích kho dữ liệu Phích tệp dữ liệu +> Phích xử lý logic : Tên xử lý : Mô tả : Tên DFD có liên quan : Các luồng dữ liệu vào : Các luồng dữ liệu ra : Kho dữ liệu mà xử lý sử dụng : Mô tả logic của xử lý : 15 +> Phích luồng dữ liệu : Tên luồng : Mô tả : Tên DFD có liên quan : Nguồn : Đích : Các phần tử thông tin : +> Phích phần tử thông tin : Tên phần tử thông tin : Loại : Độ dài : Tên DFD có liên quan : Các giá trị cho phép : +> Phích kho dữ liệu : Tên kho : Mô tả : Tên DFD có liên quan : Các xử lý có liên quan : Tên sơ đồ cấu trúc dữ liệu có liên quan : +> Phích tệp dữ liệu : Tên kho : Mô tả : Tên DFD có liên quan : Các phần tử thông tin : Khối lượng ( bản ghi, ký tự ) : 16 2.2.>Ngôn ngữ cấu trúc dùng để mô tả xử lý logic trên phích xử lý. Ngôn ngữ này chứa các động từ như : đọc , ghi, sắp xếp, chuyển sang, trộn, cộng trừ, nhân, chia, hãy thực hiện, ... Các phép toán số học và logic thường dùng. Ngôn ngữ cũng dùng các danh từ được dùng để mô tả dữ liệu trong từ điển hệ thống. Ngôn ngữ cấu trúc không dùng các trạng từ và tính từ . Ngôn ngữ cấu trúc chỉ dùng các cấu trúc sau đây để viết các câu: *. Tiếp theo ( Sequence) *.Nếu ... thì... * Nếu ...thì...Nếu không thì... * Trong khi mà ... * Cho đến khi... * Câu phức hợp Bắt đầu...Kết thúc. * Theo các trường hợp. Ngôn ngữ cấu trúc tiếng Anh cũng có thể dùng khi thiết kế. Ngôn ngữ này chứa các động từ như: Read, Write,Sort, Move, Merge, Add, Substract, Multiply, Divison, Do ... Các phép toán số học và logic thường được dùng. Ngôn ngữ cũng dùng các danh từ đựơc dùng để mô tả dữ liệu trong từ điển hệ thống. Ngôn ngữ cấu trúc không dùng các trạng từ và tính từ. Ngôn ngữ cấu trúc chỉ dùng các cấu trúc sau đây để viết các câu. *.Tiếp theo ( Sequence) *.If ...Then... *.If ...Then...Else *.While ... Do ... *.Repeat ...Until... *.Câu phức hợp : Begin...End. *.Case ...of 2.3.Một số quy ước và quy tắc liên quan tới DFD. *.Mỗi luồng dữ liệu phải có một tên trừ luồng dữ giữa xử lý và kho dữ liệu. 17 *.Dữ liệu chứa trên hai vật mang khác nhau nhưng luôn luôn đi cùng nhau thì có thể tạo ra chỉ một luồng duy nhất. *.Xử lý luôn phải được đánh mã số. *.Vẽ lại các kho dữ liệu để các luồng dữ liệu không cắt nhau *.Tên cho xử lý phải là một động từ. *.Xử lý buộc phải thực hiện một biến đồi dữ liệu.Luồng vào phải khácvới luồng ra từ một xử lý. *.Thông thường một xử lý mà logic xử lý của nó được trình bày bằng ngôn ngữ có cấu trúc chỉ chiếm một trang giấy thì không phân ra tiếp. *.Cố gắng chỉ để tối đa 7 xử lý trên một trang DFD. *.Tất cả các xử lý trên một trang DFD phải thuộc cùng một mức phân rã. *.Luồng vào của một DFD mức cao phải là luồng vào của một DFD con mức thấp nào đó. Luồng ra tới đích của một DFD con phải là luồng ra tới đích của một DFD mức lớn hơn nào đó. Đây còn gọi là nguyên tắc cân đối (Balancing) của DFD. *.Xử lý không phân rã tiếp thêm thì được gọi là xử lý nguyên thuỷ. Mỗi xử lý nguyên thuỷ phải có một phích xử lý logic trong từ điển hệ thống. Sơ đồ luồng thông tin và sơ đồ luồng dữ liệu là hai công cụ thường dùng nhất để phân tích thiết kế HTTT. Chúng thể hiện hai mức mô hình và hai góc nhìn động và tĩnh về hệ thống. Những công cụ này được phần lớn các phân tích viên sử dụng vơi một mức độ khác nhau , bất luận quy mô dự án lớn hay nhỏ cũng như kích cỡ tổ chức to hay nhỏ .Ngày nay một số công cụ được tin học hoá , vì vậy có nhiều phần mềm cho phép xây dựng sơ đồ luồng dữ liệu của một hệ thống. Một số phần mềm tinh tế hơn cho khả năng tạo ra đồng thời cả sơ đồ luồng dữ liệu và từ điển hệ thống.Tuy nhiên , các công cụ chỉ giúp các nhà phân tích tạo nhanh hơn các sơ đồ hoặc mối liên quan giữa sơ đồ và các yếu tố trong từ điển, chứ nó không thực hiện thay công việc của nhà phân tích và việc phát hiện lỗi trên sơ đồ đó vẫn thuộc trách nhiệm nhà phân tích. 18 II.2 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN TRONG THIẾT KẾ CƠ SỞ DỮ LIỆU. *. Thực thể (Entity) : Thực thể trong mô hình logíc dữ liệu được dùng để biểu diễn những đối tượng cụ thể hoặc trừu tượng trong thế giới thực mà ta muốn lưu trữ thông tin về chúng. Một thực thể có thể là:Nhân sự (công nhân viên,khách hàng, sinh viên) Tổ chức ( nhà cung cấp,doanh nghiệp cạnh trang) ; Nguồn lực hữu hình ( tiền bạc , xe cộ, máy móc ). Vấn đề quan trọng là cần phải hiểu rằng, khái niệm thực thể cho một sự liên tưởng tới một tập hợp các đối tượng có cùng các đặc trưng, chứ không phải một đối tượng riêng biệt. *.Kiểu thực thể: Kiểu thực thể là một tập hợp nhiều thực thể cùng loại được mô tả bằng những đặc trưng giống nhau *.Liên kết (association ). Một thực thể trong thực tế không tồn tại độc lập với các thực thể khác . Có sự liên hệ qua lại giữa các thực thể khác nhau. Cũng có thể gọi là có quan hệ qua lại vơi nhau.Khái niệm liên kết hay quan hệ được dùng để trình bày, thể hiện những mối liên hệ tồn tại giữa các thực thể. *.Kiểu liên kết: Kiểu liên kết là một tập hợp nhiều liên kết cùng loại. Giữa các thực thể, có thể tồn tại nhiều mối liên kết, mỗi mối liên kết xác định một tên duy nhất. Biểu diễn các liên kết bằng các đoạn thẳng nối giữa hai kiểu thực thể, kiểu liên kết còn là sự xác định có bao nhiêu thể hiện của kiểu thực thể này có thể kết hợp với bao nhiêu thể hiện của thực thể kia. Các loại liên kết: + Liên kết một - một: Giả sử có hai kiểu thực thể A và B, giữa chúng có quan hệ một-một nếu như một thực thể trong kiểu thực thể A đều có tương ứng một thực thể trong kiểu thực thể B và ngược lại. Xét cho các thực thể đưa ra trong hệ thống ta không có các mối liên kết một-một giữa các kiểu thực thể A B 19 +Liên kết một - nhiều: Giữa hai kiểu thực thể A và B có liên kết một - nhiều nếu như một thực thể trong A tương ứng với nhiều thực thể trong B. Ngược lại một thực thể của B tương ứng duy nhất một thực thể của A. A B + Liên kết nhiều - nhiều: Hai thực thể A và B có quan hệ nhiều- nhiều với nhau nếu một thực thể trong B có nhiều thực thể trong A và ngược lại. A B *.Thuộc tính :Sau khi xác định được kiểu thực thể và thực thể thì ta phải xét đến những thông tin nào cần thiết phải được lưu giữ cho mỗi thực thể. Thuộc tính đặc trưng của thực thể biểu diễn bằng các trường hoặc cột trong bảng. *Mô hình quan hệ : Đây là một phần của cách tiếp cận quan hệ của hệ thống. Qua việc xây dựng mô hình dữ liệu quan hệ người ta tiếp cận với việc phân tích dữ liệu cho hệ thống. Trong phần này sẽ đề cập hai vấn đề: - Xác định thuộc tính - Chuẩn hoá dữ liệu + Xác định các thuộc tính. Để phân tích dữ liệu cho hệ thống cần dựa vào ba nguồn cung cấp cơ bản để lấy được chi tiết về những thuộc tính của các thực thể trong hệ thống: -Từ tri thức của chính bản thân mình về thực tế công việc chung trong lĩnh vực mình đang nghiên cứu mà dự đoán các thuộc tính trong một thực thể. - Từ người tiếp xúc phỏng vấn. 20