Tài liệu Luận văn một số giải pháp nâng cao năng lực quản trị tài chính tại công ty cổ phần kỹ thuật seen

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ------------------------------------------- LÊ ÁNH DƯƠNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN KỸ THUẬT SEEN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN VĂN LONG HÀ NỘI - 2011 MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1 .....................................................................................................4  TỔNG QUAN VỀ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ....................................4  1.1  Khái niệm về năng lực quản trị tài chính doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường...............................................................................................................................4  1.2  Nội dung quản trị tài chính trong doanh nghiệp..............................................4  1.2.1  Các quyết định tài chính...............................................................................4  1.2.2  Quản trị nguồn vốn ........................................................................................9  1.2.3  Quản trị rủi ro trong doanh nghiệp ............................................................15  1.2.4  Lập kế hoạch tài chính................................................................................21  1.3  Năng lực quản trị tài chính hiện đại trong nền kinh tế thị trường và kinh nghiệm quản lý tài chính của một số công ty trong nước và quốc tế. ....................27  1.3.1  Kinh nghiệm quản trị tài chính của một số nước trên thế giới................27  1.3.2  Quản trị tài chính trong các doanh nghiệp Việt Nam ..............................29  1.3.3  Một vài ví dụ về tầm quan trọng và kinh nghiệm rút ra trong quản trị tài chính ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp...........................30  TÓM TẮT CHƯƠNG I ...............................................................................33  CHƯƠNG 2 ...................................................................................................34  THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI .........................................34  CÔNG TY CỔ PHẦN KỸ THUẬT SEEN.................................................34  2.1  Giới thiệu về công ty CPKT SEEN..................................................................34  2.1.1  Quá trình hình thành và phát triển của công ty. .......................................34  2.1.2  Lĩnh vực hoạt động......................................................................................35  2.2  Tình hình quản trị tài chính hiện nay .............................................................36  2.2.1  Nguồn vốn tài trợ và cấu trúc vốn của công ty. .........................................36  2.2.2  Các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn .............................................................47  2.2.3  Quản trị rủi ro tại công ty............................................................................53  2.2.4  Nguồn nhân lực quản trị tài chính tại công ty CPKT SEEN....................56  2.2.5  Thực trạng công tác lập kế hoạch tài chính...............................................57  2.2.6  Các hạn chế trong quản trị tài chính của công ty .....................................59  TÓM TẮT CHƯƠNG II. .............................................................................63  CHƯƠNG 3 ...................................................................................................64  CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CPKT SEEN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ..........64  3.1  Xác định mục tiêu quản trị tài chính của doanh nghiệp phù hợp với nền kinh tế hiện đại..............................................................................................................64  3.2  Tái cơ cấu lại phòng tài chính kế toán theo mô hình hiện đại. ....................65  3.2.1  Tăng cường vai trò, chức năng quản trị tài chính của bộ máy. ...............65  3.2.2  Nâng cao nguồn nhân lực tài chính kế toán..............................................68  3.2.3  Kế hoạch, chương trình đào tạo nhân viên tài chính kế toán...................70  3.3  Xây chỉ tiêu doanh thu và nhu cầu vốn của công ty......................................71  3.3.1  Tìm kiếm cấu trúc vốn tối ưu cho công ty. .......................................................71  3.3.2  Dự báo doanh thu cho năm 2011......................................................................72  3.3.3  Kế hoạch dự án cho năm 2012..........................................................................74  3.4  Phát triển các kênh huy động vốn...................................................................76  3.4.1  Huy động vốn bằng hình thức phát hành trái phiếu. ................................76  3.4.2  Huy động vốn bằng hình thức phát hành chứng khoán trên thị trường. 78  3.5  Đẩy mạnh hoạt động quản trị rủi ro tài chính tại công ty............................82  3.6  Ứng dụng các mô hình quản trị tài chính trong việc ra quyết định nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn. ...................................................................................85  3.6.1  Ứng dụng mô hình quản lý khoản phải thu...............................................85  3.6.2  Ứng dụng mô hình chiếu khấu dòng tiền DCF để nâng cao chất lượng các quyết định đầu tư.................................................................................................93  3.6.3  Quản lý hiệu quả vốn đầu tư.......................................................................97  TÓM TẮT CHƯƠNG 3.............................................................................100  KẾT LUẬN..................................................................................................101  TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................102  PHỤ LỤC ....................................................................................................103  DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BKS : Ban kiểm soát CEO : Chief Executive Officer – Giám đốc điều hành CFO : Chief Financial Officer – Giám đốc Tài chính. CK: Chứng khoán CPKT: Cổ phần kỹ thuật ĐCTC: Định chế tài chính DFL : Đòn cân nợ DN: Doanh nghiệp EBIT: Thu nhập trước thuế và lãi vay HĐQT: Hội đồng quản trị KCN: Khu công nghiệp NĐT: Nhà đầu tư NHNN: Ngân hàng nhà nước NHTM: Ngân hàng thương mại OTC: Over The Counter - Thị trường giao dịch mở SEEN: Công ty cổ phần kỹ thuật SEEN SGDCK: Sở giao dịch chứng khoán VCB: Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Số lượng cổ phần các thành viên sáng lập công ty Bảng 2.2: Kết quả phát hành cổ phiếu lần đầu năm 2007 Bảng 2.3: Kết quả phát hành cổ phiếu lần hai năm 2008 Bảng 2.4: Kết quả phát hành cổ phiếu lần thứ ba năm 2009 Bảng 2.5: Kết quả phát hành cổ phiếu lần thứ tư năm 2010 Bảng 2.6: Cơ cấu vốn của công ty CPKT SEEN năm 2009 – 2010 Bảng 2.7: Chi phí sử dụng vốn WACC năm 2009-2010 của công ty Bảng 2.8: Bảng các chỉ số tài chính của công ty CPKT SEEN Bảng 3.1: Bảng tính WACC dưới ảnh hưởng của nợ vay Bảng 3.2: Kết quả kinh doanh dự báo cho năm 2011 Bảng 3.3: Ước lượng chi phí đầu tư dự án Bảng 3.4: Ví dụ về tiêu chuẩn bán chịu của công ty CPKT SEEN Bảng 3.5: Kết quả khi áp dụng chính sách nới lỏng bán chịu Bảng 3.7: Ví dụ về mức chiết khấu của công ty CPKT SEEN Bảng 3.8: Kết quả khi áp dụng chính sách tăng chiết khấu Bảng 3.9: Áp dụng DCF cho một dự án của SEEN DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 3.1: Mô hình tổ chức của phòng Tài chính – Kế toán Hình 3.2: Mô hình quyết định chính sách nới lỏng bán chịu Hình 3.3: Mô hình quyết định chính sách mở rộng thời hạn bán chịu Hình 3.4: Mô hình quyết định chính sách tăng tỷ lệ chiết khấu Hình 3.5: Mô hình chiết khấu dòng tiền Hình 3.6: Các bước tiến hành khi áp dụng mô hình DCF Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN MỞ ĐẦU 1. Tính thời sự và lý do lựa chọn đề tài Công ty Cổ phần cổ phần kỹ thuật SEEN là một công ty chuyên về sản xuất kinh doanh, xây dựng dự án về công nghệ. Là một công ty hoạt động trong lĩnh vực này hơn 10 năm nay, tuy nhiên một số lĩnh vực hoạt động còn yếu kém, hiệu quả sản xuất kinh doanh và sức cạnh tranh chưa cao, đặc biệt cơ chế quản lý tài chính còn nhiều bắt cập chưa tương xứng với điều kiện và lợi thế của công ty. Các vấn đề huy động vốn, quản lý và sử dụng nguồn vốn chưa thực sự được quan tâm và vận hành một cách hiệu quả nhất, nguồn nhân lực quản trị tài chính yếu kém, chỉ quen với việc thực hiện các nghiệp vụ hạch toán kế toán khiến cho năng lực quản trị tài chính tại Công ty còn nhiều hạn chế. Thực trạng đó đã đặt ra yêu cầu cần phải thay đổi tư duy và cách thức làm việc để có thể thích nghi với nền kinh tế đang hội nhập sâu, tạo điều kiện để Công ty có thể phát triển vững mạnh. Để đạt được mục đích nêu trên, một trong các vấn đề mà Công ty phải nhanh chóng thực hiện là đổi mới, đẩy mạnh việc hoàn thiện công tác quản trị tài chính. Một mặt nâng cao năng lực quản trị tài chính cho Công ty, mặt khác góp phần hỗ trợ các hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo ra thế tự chủ về mặt tài chính. Từ đó nâng cao sức mạnh và khả năng cạnh tranh của Công ty trong nền kinh tế thị trường hiện đại. 2. Mục đích của đề tài Việc đổi mới quản lý doanh nghiệp trong đó có hoạt động quản trị tài chính cho phù hợp với nền kinh tế thị trường đã hội nhập sâu với thế giới, là quá trình lâu dài và phức tạp, phải giải quyết bằng nhiều vấn đề như nhận thức, tổ chức bộ máy, quy trình hoạt động…Phạm vi đề tài này chỉ trình bày những giải pháp cơ bản về mặt tài chính để nâng cao năng lực quản trị tài Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 1 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN chính. Nhằm giúp cho tình hình tài chính của Công ty ngày càng vững mạnh, qua đó nâng cao sức cạnh tranh và hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh hoạt động có hiệu quả trong cơ chế thị trường. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài cần giải quyết Trong đề tài này, tôi tập trung nghiên cứu năng lực quản trị tài chính của doanh nghiệp trong nền kinh tế hiện đại kết hợp với phân tích thực trạng tại Công ty cổ phần kỹ thuật SEEN để đề gia các giải pháp nâng cao năng lực quản trị tài chính của công ty trong giai đoạn hiện nay. 4. Phương pháp lựa chọn và sử dụng trong đề tài Phương pháp nghiên cứu vận dụng xuyên suốt trong đề tài này là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, dùng phương pháp thống kê, chuyên gia kết hợp với việc phân tích và tổng hợp các tài liệu lịch sử về quản trị tài chính của doanh nghiệp, từ đó nâng thành lý luận. Từ các thực tiễn để chứng minh xu hướng chung – quy luật tất yếu của việc nâng cao năng lực quản trị tài chính trong Công ty và đề ra các giải pháp tài chính nhằm nâng cao năng lực quản trị tài chính. 5. Những vấn đề mới của đề tài 9 Khẳng định một số nhận thức mới liên quan đến năng lực quản trị tài chính trong nền kinh tế hiện đại. 9 Đề xuất các giải pháp thay đổi cơ cấu tổ chức bộ phận tài chính kế toán Công ty cho phù hợp với giai đoạn mới. 9 Đề xuất các giải pháp ứng dụng mô hình quản trị tài chính trong việc ra quyết định nhằm nâng cao khả năng huy động vốn, quản lý và sử dụng nguồn vốn có hiệu quả. 9 Đề xuất các giải pháp đẩy mạnh hoạt động quản trị rủi ro tài chính tại Công ty. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 2 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, bố cục luận văn được chia làm ba phần chính: - Chương 1: Tổng quan về năng lực quản trị tài chính doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. - Chương 2: Thực trạng quản trị tài chính tại Công ty cổ phần kỹ thuật SEEN hiện nay - Chương 3: Giải pháp nâng cao năng lực quản trị tài chính tại Công ty cổ phần kỹ thuật SEEN trong giai đoạn hiện nay - Phần kết luận. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 3 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 1.1 Khái niệm về năng lực quản trị tài chính doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Ngày nay, biến động rủi ro trở thành thuộc tính của nền kinh tế trong kỷ nguyên mới. Như vậy, quản trị tài chính cho doanh nghiệp ngày hôm nay không chỉ là vấn đề kỹ thuật tính toán lợi hại, lời lỗ mà là tương lai, một tương lai không còn giống như những gì mà các nhà kinh doanh vẫn hình dung, một tương lai được tư duy lại trong cái sự nhìn mới về sự biến động làm nên hiệu quả. Năng lực quản trị tài chính doanh nghiệp là khả năng điều hành các chính sách tài chính, sử dụng thông tin phản ánh chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp để phân tích điểm mạnh, điểm yếu. Từ đó đưa ra các quyết định tài chính, tổ chức thực hiện các quyết định đó, nhằm đạt được mục tiêu tài chính của doanh nghiệp. Đó là tối đa hóa lợi nhuận, không ngừng tăng cường giá trị doanh nghiệp và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Để nâng cao năng lực quản trị tài chính trong doanh nghiệp tức đòi hỏi phải thực hiện tốt các vấn đề sau : - Nâng cao năng lực tài chính của cán bộ công nhân viên. - Ra quyết định tài chính kịp thời, chính xác. - Thường xuyên lập kế hoạch tài chính - Quản lý nguồn vốn có hiệu quả Có thể khẳng định, năng lực quản trị tài chính là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. 1.2 Nội dung quản trị tài chính trong doanh nghiệp 1.2.1 Các quyết định tài chính Giá trị của một quyết định tài chính của doanh nghiệp chịu ảnh hưởng Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 4 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN của ba quyết định tài chính: - Quyết định đầu tư - Quyết định tài trợ - Quyết định phân phối lợi nhuận. 1.2.1.1 Quyết định đầu tư Quyết định đầu tư là quyết định quan trọng nhất vì nó tạo ra giá trị cho doanh nghiệp. Một quyết định đầu tư đúng đắn sẽ góp phần gia tăng giá trị doanh nghiệp, qua đó gia tăng giá trị tài sản của chủ sở hữu. Ngược lại một quyết định đầu tư sai sẽ làm tổn thất giá trị tài sản của doanh nghiệp, qua đó làm giảm giá trị tài sản của chủ sở hữu. Quyết định đầu tư là những quyết định liên quan đến (1) tổng giá trị tài sản và giá trị từng bộ phận tài sản (tài sản lưu động và tài sản cố định) cần có và (2) mối quan hệ cân đối giữa các bộ phận tài sản trong doanh nghiệp. Có thể liệt kê một số quyết định đầu tư chủ yếu như sau: - Quyết định đầu tư tài sản lưu động bao gồm: quyết định tồn quỹ, quyết định tồn kho, quyết định chính sách bán chịu hàng hóa, quyết định đầu tư tài chính ngắn hạn. - Quyết định đầu tư tài sản cố định bao gồm: quyết định mua sắm TSCĐ mới, quyết định thay thế TSCĐ cũ, quyết định đầu tư dự án, quyết định đầu tư tài chính dài hạn. - Quyết định quan hệ cơ cấu giữa đầu tư TSLĐ và TSCĐ bao gồm: quyết định sử dụng đòn bẩy hoạt động, quyết định điểm hòa vốn. 1.2.1.2 Quyết định tài trợ Quyết định về nguồn tài trợ gắn liền với quyết định lựa chọn loại nguồn vốn nào cung cấp cho việc mua sắm tài sản, nên sử dụng vốn chủ sở hữu hay vốn vay, nên dùng vốn vay ngắn hạn hay dài hạn. Ngoài ra quyết định về nguồn vốn còn xem xét mối quan hệ giữa lợi nhuận để tái đầu tư và lợi Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 5 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN nhuận để phân chia cho các cổ đông. Tiếp theo, các nhà quản trị tài chính phải quyết định làm thế nào để huy động được các nguồn vốn đó. Cụ thể có thể liệt kê một số quyết định về nguồn vốn như sau: - Quyết định huy động nguồn vốn ngắn hạn bao gồm: Quyết định vay ngắn hạn hay quyết định sử dụng tín dụng thương mại, quyết định vay ngắn hạn ngân hàng hay sử dụng tín phiếu công ty. - Quyết định huy động nguồn vốn dài hạn bao gồm: Quyết định nợ dài hạn hay vốn cổ phần, quyết định vay ngân hàng hay phát hành trái phiếu công ty, quyết định sử dụng vốn cổ phần phổ thông hay cổ phần ưu đãi. 1.2.1.3 Chính sách phân phối lợi nhuận Chính sách cổ tức ấn định mức lợi nhuận của công ty được đem phân phối như thế nào. Lợi nhuận sẽ được giữ lại để tái đầu tư cho công ty hay được chi trả cho các cổ đông. Lợi nhuận giữ lại là một nguồn quan trọng tài trợ quan trọng cho công ty cổ phần. Mặc dù việc phân chia giữa phát hành cổ phần mới và lợi nhuận giữ lại có xu hướng thay đổi theo thời gian, lợi nhuận giữ lại là nguồn vốn cổ phần quan trọng của công ty.. - Chính sách lợi nhuận giữ lại thụ động Chính sách lợi nhuận giữ lại thụ động xác nhận rằng một doanh nghiệp nên giữ lại lợi nhuận khi nào mà doanh nghiệp có các cơ hội đầu tư hứa hẹn các tỷ suất sinh lợi cao hơn tỷ suất sinh lợi mà các cổ đông mong đợi. Nếu doanh nghiệp có thể đầu tư lợi nhuận của mình để đạt được tỷ suất sinh lợi cao hơn tỷ suất sinh lợi mong đợi mà các cổ đông kỳ vọng thì doanh nghiệp không nên chi trả cổ tức bởi lẽ việc chi trả cổ tức sẽ dẫn đến kết cục là doanh nghiệp hy sinh các cơ hội đầu tư có thể chấp nhận được hoặc phải huy động thêm vốn cổ phần cần thiết từ các thị trường vốn bên ngoài tốn kém hơn nhiều so với lợi nhuận giữ lại. Tuy nhiên, có những chứng cứ mạnh mẽ cho thấy rằng hầu hết các Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 6 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN doanh nghiệp cố gắng duy trì một chính sách chi trả cổ tức tương đối ổn định theo thời gian. Điều này không có nghĩa là các doanh nghiệp đã bỏ qua những nguyên lý về chính sách lợi nhuận giữ lại thụ động trong việc thực hành các quyết định phân phối bởi vì cổ tức có thể được duy trì ổn định hằng năm theo hai cách: 9 Doanh nghiệp có thể giữ lại lợi nhuận với tỷ lệ khá cao trong những năm có nhu cầu vốn cao. Nếu công ty tiếp tục tăng trưởng, các giám đốc có thể tiếp tục thực hiện chiến lược này mà không nhất thiết phải giảm cổ tức. 9 Doanh nghiệp có thể vay vốn cho nhu cầu vốn mà mình cần và do đó tăng tỷ lệ nợ trên vốn cổ phần lên một cách tạm thời để tránh giảm cổ tức. Do chi phí sử dụng vốn vay dài hạn thấp hơn cho một số lượng lớn các nguồn vốn vay dài hạn cho nên vốn vay dài hạn có khuynh hướng được huy động với một số lượng đáng kể. Nếu doanh nghiệp có nhiều cơ hội đầu tư tốt trong suốt một năm nào đó thì chính sách vay nợ sẽ thích hợp hơn so với việc cắt giảm cổ tức. Doanh nghiệp cũng cần giữ lại lợi nhuận trong những năm sắp tới để đẩy tỷ số nợ trên vốn cổ phần về mức thích hợp. - Chính sách cổ tức bằng tiền mặt Có nhiều bằng chứng cho thấy hầu hết các doanh nghiệp và các cổ đông thích chính sách cổ tức tương đối ổn định hơn. Có nhiều lý do tại sao các nhà đầu tư thích cổ tức ổn định. Chẳng hạn, nhiều nhà đầu tư cảm thấy các thay đổi cổ tức có nội dung hàm chứa thông tin - họ đánh đồng các thay đổi trong mức cổ tức của một doanh nghiệp với khả năng sinh lời. Một cắt giảm cổ tức có thể được diễn dịch như một tín hiệu là tiềm năng lợi nhuận dài hạn của doanh nghiệp đã sụt giảm. Tương tự một gia tăng trong lợi nhuận được coi như một minh chứng của dự kiến rằng lợi nhuận tương lai sẽ gia tăng. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 7 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN Ngoài ra, nhiều cổ đông cần và lệ thuộc vào một dòng cổ tức không đổi cho các nhu cầu lợi nhuận tiền mặt của mình. Dù họ có thể bán bớt một số cổ phần như một nguồn thu nhập hiện tại khác nhưng do chi phí giao dịch và các lần bán với lô lẻ cho nên phương án này không thể thay thế một cách hoàn hảo cho lợi nhuận cổ tức đều đặn. Một vài giám đốc tài chính thấy rằng một chính sách cổ tức tăng trưởng và ổn định thường có xu hướng làm giảm sự bất trắc của nhà đầu tư về dòng cổ tức tương lai. Họ tin rằng các nhà đầu tư sẽ trả một giá cao hơn cho cổ phần của một doanh nghiệp chi trả cổ tức ổn định, do đó làm giảm chi phí sử dụng vốn cổ phần của doanh nghiệp. - Chính sách chi trả cổ tức khác Một vài doanh nghiệp chấp nhận một chính sách cổ tức có tỷ lệ chi trả không đổi. Nếu lợi nhuận doanh nghiệp này thay đổi nhiều từ năm này sang năm khác, cổ tức cũng dao động theo. Các doanh nghiệp khác chọn chính sách chi trả một cổ tức nhỏ hàng quý cộng với cổ tức thưởng thêm vào cuối năm. Chính sách này đặc biệt thích hợp cho một doanh nghiệp có thành tích lợi nhuận biến động, và nhu cầu tiền mặt biến động giữa năm này với năm khác hay cả hai. Ngay cả khi lợi nhuận thấp, các nhà đầu tư vẫn có thể trông cậy vào việc chi trả cổ tức đều đặn của doanh nghiệp. Khi lợi nhuận cao, và không có nhu cầu sử dụng ngay nguồn tiền dôi ra này, doanh nghiệp công bố một cổ tức thưởng cuối năm. Chính sách này cho ban điều hành một khả năng linh hoạt để giữ lại lợi nhuận khi cần mà vẫn thỏa mãn được các nhà đầu tư muốn nhận một mức chi trả cổ tức bảo đảm. Bên cạnh việc lựa chọn và ra quyết định tài chính, quản lý nguồn vốn có hiệu quả cũng là một vấn đề hết sức quan trọng, ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 8 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN 1.2.2 Quản trị nguồn vốn 1.2.2.1 Khái niệm về vốn sản xuất kinh doanh Trong mọi nền kinh tế - xã hội, vốn là một yếu tố rất quan trọng và có tính chất quyết định cho mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng và toàn bộ xã hội nói chung. Vốn là tiền đề của mọi hoạt động kinh doanh trong nền kinh tế thị trường và là một phạm trù tài chính, vốn kinh doanh của doanh nghiệp được quan niệm như là một khối lượng giá trị được tạo lập và đưa vào kinh doanh nhằm mục đích sinh lời. Như vậy, vốn kinh doanh được biểu hiện bằng giá trị và đại diện cho một khối lượng tài sản nhất định. Giữa vốn và tiền có mối quan hệ với nhau. Muốn có vốn thì phải có tiền, song có tiền thậm chí những khoản tiền lớn cũng không phải là vốn. Một khoản tiền được gọi là vốn kinh doanh của doanh nghiệp khi đáp ứng các điều kiện như tiền phải được đảm bảo bằng một lượng tài sản có thực, tiền phải được tích tụ và tập trung đủ để đầu tư cho một dự án; tiền phải được vận động nhằm mục đích sinh lời. Đứng trên mỗi góc độ khác nhau sẽ có cách phân loại vốn khác nhau. Sau đây là một số cách phân loại cơ bản đáp ứng yêu cầu quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho doanh nghiệp. - Căn cứ vào đặc điểm vận động của vốn thì vốn của doanh nghiệp gồm có vốn cố định và vốn lưu động. - Theo nguồn hình thành vốn của doanh nghiệp được chia thành vốn chủ sở hữu và nợ phải trả. - Theo yêu cầu đầu tư và sử dụng, vốn được chia thành vốn trong doanh nghiệp và vốn đầu tư ra bên ngoài. 1.2.2.2 Huy động vốn của doanh nghiệp - Nguồn vốn tự bổ xung: Bao gồm phần lợi nhuận giữ lại sau khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và toàn bộ số khấu hao để tái đầu tư TSCĐ. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 9 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN - Nguồn vốn liên doanh, liên kết: Là nguồn vốn mà doanh nghiệp có được thông qua hình thức hợp tác kinh doanh hoặc liên kết với các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước để có thêm một khoản vốn nhất định nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của doanh nghiệp. - Huy động vốn trên thị trường chứng khoán: Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua bán các loại chứng khoán và giấy ghi nợ trung và dài hạn. Đây là nơi cung cấp các nguồn tài trợ và là công cụ điều tiết rất hiệu quả các nguồn vốn của toàn xã hội. 9 Phát hành trái phiếu: Trái phiếu là giấy nhận nợ do doanh nghiệp phát hành khi vay vốn người khác để kinh doanh, trong đó có ghi một trị giá vay vốn nhất định, kỳ trả lãi và kỳ hạn thanh toán nợ. Theo định kỳ người có trái phiếu thu được một số tiền lợi tức cố định do doanh nghiệp trả. Đến kỳ hạn thanh toán doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải thanh toán số tiền vay, chuộc lại trái phiếu. 9 Phát hành cổ phiếu: Là một cách gọi thêm vốn cổ phần của công ty nhằm tăng thêm vốn đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Cổ phiếu là giấy chứng nhận góp vốn cổ phần để tạo lập vốn cho doanh nghiệp, cho công ty cổ phần và chứng nhận quyền nhận thu nhập từ lợi nhuận của công ty, tức là quyền nhận lợi tức cổ phần (cổ tức). Người mua cổ phiếu không phải là người cho vay vốn mà là đầu tư bỏ vốn vào kinh doanh. Vốn đã đầu tư thì không rút ra trừ khi doanh nghiệp giải tán và thanh lý doanh nghiệp. - Huy động vốn từ các tổ chức tài chính trung gian: 9 Ngân hàng thương mại: Là tổ chức kinh doanh tiền tệ qua hệ thống ngân hàng. Các nguồn vốn nhàn rỗi được huy động, sẽ cung cấp cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu dưới hình thức cho vay nhằm phát huy tối đa hiệu quả đồng vốn toàn xã hội. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 10 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN 9 Các quỹ đầu tư: Quỹ đầu tư là một định chế tài chính trung gian. Đây là loại hình doanh nghiệp đặc biệt. Các quỹ này dùng vốn nhàn rỗi trong xã hội để đầu tư trung và dài hạn thông qua các hình thức mua cổ phần, góp vốn liên doanh, cho vay …với mục đích tạo ra lợi nhuận. 9 Công ty tài chính: Công ty tài chính là một trong những định chế tài chính trung gian. Công ty tài chính không nhận tiền gửi thường xuyên như các ngân hàng mà công ty chỉ sử dụng vốn của công ty để cho nhiều đối tượng khác vay, khi các đối tượng đó có nhu cầu về vốn. Ngoài những nguồn vốn trên, doanh nghiệp còn có thể huy động vốn từ những nguồn khác: mua trả chậm các loại máy móc thiết bị, vay từ cán bộ công nhân viên, thuê tài chính. Bên cạnh đó, doanh nghiệp có thể sử dụng tạm thời nguồn vốn từ những khoản phải trả khác nhưng chưa đến kỳ hạn trả mà doanh nghiệp có thể tạm thời sử dụng không phải tính lãi và theo nguyên tắc có hoàn trả khi đến kỳ hạn chi trả như các khoản phải thanh toán với công nhân viên, nộp thuế cho Nhà nước… 1.2.2.3 Cấu trúc vốn Cơ cấu vốn có ảnh hưởng đến lợi nhuận cho cổ đông nên công ty cần thiết hoạch định cơ cấu vốn mục tiêu. Cơ cấu vốn mục tiêu là sự kết hợp giữa nợ, cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường trong tổng nguồn vốn của công ty theo mục tiêu đề ra. Hoạch định cơ cấu chính sách vốn có liên quan đến việc đánh đổi giữa lợi nhuận và rủi ro: Sử dụng nợ nhiều làm gia tăng rủi ro nhưng tỷ lệ nợ cao đưa đến lợi nhuận kỳ vọng cao. Cơ cấu vốn tối ưu là cơ cấu vốn cân đối được lợi nhuận và rủi ro và do đó tối đa hóa giá trị cổ phiếu của công ty. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa cơ cấu vốn: Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 11 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN - Rủi ro của doanh nghiệp : Rủi ro phát sinh đối với tài sản của công ty ngay cả khi công ty không sử dụng nợ. Công ty nào có rủi ro doanh nghiệp càng lớn thì càng hạ thấp tỷ lệ nợ tối ưu. - Thuế thu nhập công ty: Do lãi vay là yếu tố chi phí trước thuế nên sử dụng nợ giúp công ty tiết kiệm được thuế. Tuy nhiên, điều này sẽ không còn ý nghĩa gì nữa đối với những công ty nào được ưu đãi hay vì lý do đó mà thuế suất thuế thu nhập công ty ở mức thấp. - Sự chủ động về tài chính: Sử dụng nợ nhiều lần làm giảm đi sự tự chủ về mặt tài chính đồng thời làm xấu đi tình hình bảng cân đối tài sản khiến cho những nhà cung cấp vốn ngần ngại cho vay hay đầu tư vốn vào công ty. - Phong cách và thái độ của ban quản lý công ty: Một số ban giám đốc thận trọng hơn những người khác, do đó ít sử dụng nợ hơn trong tổng nguồn vốn của công ty. 1.2.2.4 Chi phí sử dụng vốn Chi phí sử dụng vốn là cái giá mà doanh nghiệp phải trả cho việc sử dụng nguồn tài trợ, đó là nợ vay, cổ phần ưu đãi, cổ phần thường, thu nhập giữ lại và doanh nghiệp sử dụng những nguồn tài trợ này để tài trợ cho các dự án đầu tư mới. Chi phí sử dụng vốn vay dài hạn (trái phiếu) rD : là chi phí phải được tính sau thuế khi doanh nghiệp gia tăng nguồn tài trợ dài hạn bằng nợ vay. Để thuận lợi, chúng ta giả định rằng nguồn vốn của doanh nghiệp được huy động thông qua phát hành trái phiếu. Trái phiếu được phát hành là loại trái phiếu trả lãi hằng năm. Chi phí sử dụng vốn vay trước thuế có thể được tính toán bằng cách dựa trên dòng tiền của trái phiếu đó và từ đó xác định tỷ suất sinh lợi nội bộ của trái phiếu này. Ta có thể tính gần đúng theo công thức sau: Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 12 Luận văn cao học QTKD Khoa KTẾ &QLÝ ĐHBKHN rD = FV − P0 n FV + P0 2 R+ Với: rD : Chi phí sử dụng vốn vay dài hạn. R: Lãi vay hàng năm FV: Mệnh giá của trái phiếu P0: Giá thị trường của trái phiếu N: Kỳ hạn của trái phiếu Chi phí sử dụng vốn sau thuế: rD* = rD (1 − T ) Với T: Thuế suất thu nhập doanh nghiệp. Chi phí sử dụng vốn cổ phần ưu đãi: Cổ phần ưu đãi được xem như một loại nguồn vốn chủ sở hữu đặc biệt trong một doanh nghiệp. Những cổ đông ưu đãi sẽ nhận được cổ tức cố định như đã công bố với thứ tự ưu tiên trước khi lợi nhuận thuần được phân phối cho các cổ đông nắm giữ cổ phần thường. rp = Dp Pp' Với: rP: Chi phí sử dụng vốn cổ phần ưu đãi DP: Cổ tức cổ phần ưu đãi PP: Mệnh giá cổ phần ưu đãi. PP’: Doanh thu thuần từ việc phát hành cổ phần ưu đãi. Với PP’= PP*(1-% chi phí phát hành cổ phần ưu đãi) Vì cổ tức cổ phần ưu đãi được trả từ dòng tiền sau thuế nên bản thân chi phí này là chi phí thực sau thuế nên ta không cần điều chỉnh thành chi phí sau thuế nữa. Học viên: Lê Ánh Dương Khóa: 2008 - 2010 13