Môc lôc
Lêi më ®Çu..................................................................................................4
Ch¬ng 1 néi dung vµ vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü
nghÖ nãi riªng ........................................................................................7
I. Vai trß, néi dung cña xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n..................7
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña th¬ng m¹i quèc tÕ.................................7
2. XuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ë
ViÖt Nam..................................................................................................9
2.1. Kh¸i niÖm, néi dung xuÊt khÈu................................................9
2.1.1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu.............................................................9
2.1.2. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.....................................10
2.2. Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn Kinh tÕ quèc d©n................14
2.3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu :.......................................................18
II. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam.................20
1. VÞ trÝ, vai trß cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë
ViÖt Nam................................................................................................20
2. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ.........22
2.1. §Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt cña hµng thñ c«ng mü
nghÖ................................................................................................22
2.2. §Æc ®iÓm vÒ tiªu thô vµ xuÊt khÈu.........................................23
3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü
nghÖ........................................................................................................25
3.1. T×nh h×nh cung cÇu trªn thÞ trêng thÕ giíi.................................25
3.2. S¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam...........................27
3.3. Sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng
thñ c«ng mü nghÖ..............................................................................28
3.4. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ.............28
3.5. Doanh nghiÖp vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp............30
Ch¬ng 2: thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü
nghÖ ë viÖt nam trong thêi gian qua vµ t×nh h×nh
xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña c«ng ty Intimex................32
I. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong thêi gian
qua ë ViÖt Nam..........................................................................................32
1. Kim ng¹ch vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu........................................................32
1.1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu.................................................................32
1.2. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu........................................................36
2. ThÞ trêng hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu....................................41
3. §¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong
thêi gian qua...........................................................................................50
3.1. Nh÷ng thµnh tùu c¬ b¶n ®· ®¹t ®îc...........................................50
3.2. Nh÷ng mÆt tån t¹i.......................................................................52
3.3. Nguyªn nh©n...............................................................................55
II. Thùc tr¹ng cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong nh÷ng n¨m
qua t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu INTIMEX...............................................56
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh, tæ chøc bé m¸y cña C«ng ty..........................56
2. KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ t¹i C«ng
ty XNK INTIMEX trong nh÷ng n¨m qua.............................................60
43
2.1. T×nh h×nh chung cña C«ng ty INTIMEX vµ xuÊt khÈu hµng thñ
c«ng mü nghÖ cña C«ng ty................................................................60
2.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty INTIMEX
............................................................................................................61
3. Kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ.
................................................................................................................63
3.1.Kim ng¹ch xuÊt khÈu..................................................................63
3.2. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu........................................................64
4. ThÞ trêng xuÊt khÈu............................................................................65
5. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña
C«ng ty INTIMEX.................................................................................67
5.1. ThuËn lîi.....................................................................................68
5.2. Khã kh¨n.....................................................................................68
6. Môc tiªu vµ ®Þnh híng cña C«ng ty trong nh÷ng n¨m tíi..............58
Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
hµng thñ c«ng mü nghÖ ...............................................................72
I. Bèi c¶nh kinh tÕ quèc tÕ vµ trong níc..................................................72
1. Bèi c¶nh kinh tÕ quèc tÕ....................................................................72
2. Bèi c¶nh kinh tÕ trong níc.................................................................73
II. Dù b¸o xu thÕ ph¸t triÓn cña xuÊt khÈu níc ta vµ t¸c ®éng cña bèi
c¶nh ®ã ®Õn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ.......................................74
III. Môc tiªu, ph¬ng híng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ.
....................................................................................................................76
IV. ChÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng
mü nghÖ......................................................................................................79
1. Mét sè chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ....79
1.1. ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c lµng nghÒ..............................................79
1.2. ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c nghÖ nh©n.............................................81
1.3. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o thî thñ c«ng truyÒn thèng..........................83
1.4. ChÝnh s¸ch hç trî xóc tiÕn th¬ng m¹i, më réng thÞ trêng xuÊt
khÈu ...................................................................................................85
1.5. ChÝnh s¸ch ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu t¹i chç.
............................................................................................................88
1.6. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, u ®·i ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh
hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ®ång bµo c¸c d©n téc miÒn nói, vïng
cao......................................................................................................88
2. C¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt
Nam........................................................................................................89
2.1. Nhãm biÖn ph¸p thuéc vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, trong ®ã cã
C«ng ty XNK Intimex.......................................................................89
2.1.1.Tæ chøc tèt c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng...........................89
2.1.2. KÕt hîp s¶n xuÊt víi xuÊt khÈu...........................................90
2.1.3. C¸c doanh nghiÖp nªn nghiªn cøu viÖc thuª níc ngoµi, ®Æc
biÖt lµ ViÖt kiÒu thiÕt kÕ mÉu m·..................................................93
2.1.4. Gi¶i quyÕt mäi víng m¾c do chÕ ®é thuÕ g©y ra cho hµng
thñ c«ng mü nghÖ..........................................................................94
2.1.5. C«ng nghiÖp ho¸ vµ c¬ giíi ho¸ mét sè kh©u ®Ó h¹ gi¸
thµnh...............................................................................................94
2.2. VÒ phÝa Nhµ níc cÇn tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p sau: 95
2.2.1.T¨ng møc u ®·i ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng
mü nghÖ..........................................................................................96
44
2.2.2 Söa ®æi bæ sung c¸c quy ®Þnh cho vay vèn, nhÊt lµ vèn u
®·i...................................................................................................96
2.2.3. Më réng ph¬ng thøc b¸n hµng xuÊt khÈu ..........................98
2.2.4. T¹o nguån cung øng nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt hµng thñ
c«ng mü nghÖ.................................................................................98
2.2.5.Gi¶m nhÑ tiÒn cíc vËn chuyÓn vµ c¸c lÖ phÝ t¹i c¸c c¶ng,
khÈu ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu...........................99
2.2.6. §Ò nghÞ söa ®æi ®iÓm d, kháan 1, ®iÒu 10 LuËt thuÕ gi¸ trÞ
gia t¨ng vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn, vµ bá thuÕ xuÊt khÈu ®èi víi
mét sè chñng lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ.................................100
2.2.7. Söa ®æi quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn thëng xuÊt khÈu ®èi víi
hµng thñ c«ng mü nghÖ...............................................................101
2.2.8. X©y dùng vµ hç trî c¸c C«ng ty xuÊt khÈu M©y tre, hµng
thñ c«ng mü nghÖ thuéc Bé Th¬ng m¹i vµ mét sè tØnh, thµnh phè
lín trë thµnh ®¬n vÞ chñ lùc thùc hiÖn chñ tr¬ng ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ......................................................102
2.2.9. Mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt
kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ............................................103
KÕt luËn..................................................................................................104
Tµi liÖu tham kh¶o...........................................................................106
Ch¬ng 1
Vai trß, néi dung vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn
ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt
khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng
I. Vai trß, néi dung cña xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña th¬ng m¹i quèc tÕ
Th¬ng m¹i quèc tÕ (TMQT) lµ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c
níc th«ng qua bu«n b¸n nh»m môc ®Ých kinh tÕ tèi ®a. Trao ®æi hµng ho¸ lµ
mét h×nh thøc cña c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn
nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc
gia.
Quèc gia còng nh c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng riªng rÏ mµ vÉn ®Çy ®ñ ®îc. TMQT ®· trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn, v× nã cho phÐp thay ®æi c¬ cÊu s¶n
xuÊt vµ n©ng cao møc tiªu dïng cña d©n c mét quèc gia. Ngµy nay, khi qu¸
tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang diÔn ra hÕt søc s©u s¾c th× TMQT ®·
trë thµnh mét quy luËt tÊt yÕu kh¸ch quan vµ ®îc xem nh lµ mét ®iÒu kiÖn
tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mäi quèc gia. Sù ra ®êi ph¸t triÓn cña
TMQT g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. X· héi cµng ph¸t
triÓn, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra ngµy cµng s©u s¾c, ®iÒu ®ã ph¶n
45
¸nh mèi quan hÖ phô thuéc kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng t¨ng lªn.
TMQT còng v× thÕ mµ ngµy cµng më réng vµ phøc t¹p.
TMQT xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi gi÷a
c¸c quèc gia, chÝnh sù kh¸c nhau ®ã nªn cã lîi cho mçi níc chuyªn m«n
ho¸ (CMH) s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh, ®Ó nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ cÇn thiÕt
kh¸c tõ níc ngoµi. §iÒu quan träng lµ mçi níc ph¶i x¸c ®Þnh cho ®îc nh÷ng
MÆt hµng nµo mµ níc m×nh cã lîi nhÊt trªn thÞ trêng c¹nh tranh quèc tÕ.
Quy luËt lîi thÕ t¬ng ®èi hay lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc
ngêi anh David Ricardo (1817) nhÊn m¹nh sù kh¸c nhau vÒ chi phÝ s¶n
xuÊt, coi ®ã lµ ch×a kho¸ cña c¸c ph¬ng thøc th¬ng m¹i. Lý thuyÕt kh¼ng
®Þnh nÕu mçi níc CMH vµo c¸c s¶n phÈm mµ níc ®ã cã lîi thÕ t¬ng ®èi
(hay cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so s¸nh cao nhÊt) th× th¬ng m¹i sÏ cã lîi cho c¶
hai bªn. ThËm chÝ nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc
gia kh¸c trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm, th× quèc gia ®ã vÉn cã
thÓ tham gia TMQT ®Ó t¹o ra lîi Ých cho m×nh khi tham gia vµo TMQT,
quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n suÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸, sÏ CMH
s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng mµ viÖc s¶n xuÊt chóng Ýt bÊt lîi nhÊt
vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi lín nhÊt.
TMQT cßn b¾t nguån do sù chªnh lÖch gi÷a c¸c níc chi phÝ c¬ héi
cña hµng ho¸ t¹o ra. Chi phÝ c¬ héi cña mét hµng ho¸ lµ sè lîng c¸c mÆt
hµng mµ ngêi ta ph¶i tõ bá ®Ó lµm ra c¸c mÆt hµng kh¸c nhau. Sù chªnh
lÖch gi÷a c¸c níc vÒ chi phÝ t¬ng ®èi trong s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc
TMQT. Cßn nhiÒu lý do kh¸c khiÕn TMQT rÊt quan träng thÕ giíi hiÖn ®¹i.
Mét trong nh÷ng lý do ®ã cã thÓ lµ TMQT tèi cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn
CMH s©u, ®Ó cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn
®¹i. CMH theo quy m« lín lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m vµ hiÖu qu¶ kinh
tÕ theo quy m« sÏ ®îc thùc hiÖn ë tõng níc trong c¸c níc kh¸c nhau.
Heckscher-Ohlin nhµ kinh tÕ Thuþ §iÓn ®· ph¸t hiÖn quy luËt lîi thÕ trªn
dùa vµo sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, ®ã lµ viÖc tÝnh to¸n c¸c yÕu tè
®Çu vµo ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm ®Çu ra cã gi¸ thµnh h¹ nhÊt. Cã nh÷ng níc cã
u thÕ vÒ nguån lùc lao ®éng, ®Êt ®ai, tµi nguyªn rÎ th× gi¸ thµnh s¶n phÈn rÎ
nÕu ®Êt níc nµy chän nh÷ng s¶n phÈm CMH sö dông nhiÒu lao ®éng, ®Êt
®ai, tµi nguyªn vµ tõ ®ã hä kinh doanh sÏ cã hiÖu qu¶. Sô kh¸c nhau vÒ së
thÝch vµ møc cÇu còng lµ mét nguyªn nh©n kh¸c ®Ó cã bu«n b¸n. Ngay c¶
trong trêng hîp hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi trong hai n¬i gièng hÖt nhau, bu«n b¸n
vÉn cã thÓ diÔn ra do sù kh¸c nhau vÒ së thÝch. Mét t¸c ®éng kh¸c lµ sù ®éc
quyÒn vÒ b¶n quyÒn, b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, tri thøc chuyªn m«n cña
mét sè ngêi. C«ng ty cã quyÒn së h÷u vÒ mét ph¸t minh s¸ng chÕ, cã thÓ tõ
46
chèi cÊp giÊy phÕp hoÆc gia c«ng s¶n xuÊt ®èi víi c¸c c«ng ty ë níc kh¸c,
hoÆc chØ cho phÐp víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c s¶n phÈm Êy kh«ng ®îc xuÊt khÈu.
§iÒu nµy t¹o cho níc së h÷u ph¸t minh cã mét cã mét sù ®éc quyÒn thùc sù
vÒ lo¹i s¶n phÈn nµy trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Nh÷ng lîi Ých mµ TMQT ®em l¹i ®· lµm cho th¬ng m¹i vµ thÞ trêng
thÕ giíi trë thµnh nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n (KTQD), lµ nguån
tiÕt kiÖm níc ngoµi, lµ nh©n tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt, cña khoa häc c«ng nghÖ. TMQT võa lµ cÇu nèi kinh tÕ cña mçi quèc
gia víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi, võa lµ nguån hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi
sèng cña toµn x· héi v¨n minh h¬n, thÞnh vîng h¬n. ChÝnh v× vËy nã ®îc
coi lµ " bé phËn cña ®êi sèng hµng ngµy " .
NhËn thøc râ ®iÒu ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã nh÷ng híng ®i míi
trong ®êng lèi chÝnh s¸ch cña m×nh. Tõ t tëng tù cung tù cÊp ®Õn nay chóng
ta t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó më réng giao lu kinh tÕ víi níc ngoµi, më réng ®Ó
thu hót mäi nguån vèn ®Çu t. Víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸
c¸c quan hÖ KTQD, më cöa vµ híng m¹nh ra xuÊt khÈu ®Ó lµm cho nÒn
kinh tÕ níc ta sèng dËy, ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng trong nh÷ng n¨m qua ®· thu
®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc xuÊt khÈu. kim ng¹ch
xuÊt khÈu 10 n¨m trë l¹i ®©y ®· liªn tôc t¨ng c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng,
víi tèc ®é t¨ng hµng n¨m lµ trªn díi 20% ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá
cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. ChÝnh v× vËy, trong NghÞ QuyÕt
®¹i héi VIII cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh "Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi
më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc tÕ.
Dùa vµo nguån lùc trong níc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a c¸c nguån
lùc bªn ngoµi, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më , héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ
giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n
phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶".
2. XuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng ngo¹i
th¬ng ë ViÖt Nam
2.1. Kh¸i niÖm, néi dung xuÊt khÈu
2.1.1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu
XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi
quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ
thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong th¬ng m¹i cã tæ chøc tõ trong níc ra
ngoµi níc nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn tèi ®a, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng
ho¸, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, æn ®Þnh vµ tõng bíc n©ng cao møc sèng cña
47
nh©n d©n. V× thÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ mét mÆt dÔ ®em l¹i nh÷ng
hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao, mÆt kh¸c nã còng g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng lêng tríc ®îc v× ph¶i ®èi ®Çu kh«ng chØ víi mét hÖ thèng kinh tÕ kh¸c ë bªn
ngoµi mµ lµ toµn bé c¸c hÖ thèng kinh tÕ cña c¸c níc cïng tham gia xuÊt
khÈu kh«ng gièng nhau vµ rÊt khã cã thÓ khèng chÕ ®îc.
XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô trong níc vµ níc
ngoµi nh»m thu ngo¹i tÖ, t¨ng tÝch luü cho ng©n s¸ch nhµ níc, ph¸t triÓn s¶n
xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. So víi viÖc mua b¸n s¶n
phÈm trong thÞ trêng néi ®i¹, ho¹t ®éng xuÊt khÈu phøc t¹p h¬n nhiÒu. §©y
lµ ho¹t ®éng giao dÞch, bu«n b¸n víi nh÷ng ngêi cã quèc tÞch kh¸c nhau,
thÞ trêng v« cïng réng lín khã kiÓm so¸t, ®ång tiÒn thanh to¸n lµ ngo¹i tÖ
m¹nh, hµng ho¸ ®îc vËn chuyÓn qua biªn giíi quèc gia. C¸c quèc gia kh¸c
nhau tham gia vµo ho¹t ®éng giao dÞch, bu«n b¸n nµy ph¶i tu©n thñ theo
nh÷ng tËp qu¸n th«ng lÖ quèc tÕ, còng nh cña c¸c ®Þa ph¬ng.
2.1.2. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
Nh chóng ta ®· ®Ò cËp, xuÊt khÈu lµ viÖc b¸n s¶n phÈm trong níc ra
níc ngoµi nh»m thu ngo¹i tÖ, ph¸t triÓn vµ n©ng cao ®êi sèng trong níc.
§©y lµ ho¹t ®éng phøc t¹p h¬n viÖc b¸n s¶n phÈm trªn thÞ trêng néi ®Þa rÊt
nhiÒu. §ång thêi chÞu t¸c ®éng bëi nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ
nã ®îc tæ chøc thùc hiÖn víi nhiÒu nghiÖp vô, nhiÒu kh©u tõ ®iÒu tra nghiªn
cøu thÞ trêng níc ngoµi, lùa chän hµng ho¸ xuÊt khÈu, th¬ng nh©n giao dÞch
tiÕn hµnh giao dÞch ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, tæ chøc thùc hiÖn
hîp ®ång cho ®Õn khi hµng ho¸ ®Õn c¶ng, chuyÓn giao quyÒn së h÷u cho
ngêi mua vµ hoµn thµnh c¸c thñ tôc thanh to¸n. Mçi kh©u, mçi nghiÖp vô
®Òu ph¶i ®îc nghiªn cøu kü lìng ®Æt trong mèi quan hÖ lÉn nhau, tranh thñ
n¾m b¾t ®îc nh÷ng lîi thÕ nh»m ®¶m b¶o ®îc ho¹t ®éng xuÊt khÊu ®¹t hiÖu
qu¶ cao nhÊt.
§Ó kinh doanh xuÊt khÈu hiÖu qu¶, ho¹t ®éng thùc hiÖn ph¶i bao
gåm c¸c nghiÖp vô sau:
a- Nghiªn cøu thÞ trêng quèc tÕ.
§©y lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch chu ®¸o, cÈn thËn.
Nghiªn cøu c¸c thÞ trêng t¹o kh¶ n¨ng cho c¸c nhµ kinh doanh nhËn ra ®îc
quy luËt vËn ®éng cña tõng lo¹i hµng ho¸ cô thÓ th«ng qua sù biÕn ®æi nhu
cÇu cung cÊp vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng, gióp cho hä gi¶i quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò cña thùc tiÔn kinh doanh nh: Yªu cÇu thÞ trêng, kh¶ n¨ng tiªu
thô, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. C«ng viÖc nµy bao gåm:
* Nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ thÕ giíi.
48
Ph¶i bao gåm viÖc nghiªn cøu toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mét
ngµnh s¶n xuÊt cô thÓ, tøc lµ viÖc nghiªn cøu kh«ng chØ giíi h¹n ë lÜnh vùc
lu th«ng mµ cßn ë lÜnh vùc s¶n xuÊt, ph©n phèi hµng ho¸.
Muèn vËy ta ph¶i x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau:
- ThÞ trêng ®ang cÇn mÆt hµng g×?
- T×nh h×nh tiªu dïng mÆt hµng ®ã nh thÕ nµo?
- MÆt hµng ë thêi kú nµo cña chu kú sèng?
- T×nh h×nh s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã ra sao?
- Tû suÊt ngo¹i tÖ cña mÆt hµng ®ã?
* Dung lîng thÞ trêng vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng tíi nã.
Dung lîng thÞ trêng lµ khèi lîng hµng ho¸ ®îc giao dÞch trªn mét
ph¹m vi thÞ trêng nhÊt ®Þnh ( ThÕ giíi, khu vùc) trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh ( thêng lµ mét n¨m ). Khi nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ kh¸c nhau
ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña chóng ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng ¶nh hëng cña c¸c
nh©n tè, x¸c ®Þnh nh©n tè chñ yÕu cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi xu híng vËn
®éng cña thÞ trêng trong giai ®o¹n hiÖn t¹i vµ t¬ng lai.
* Lùa chän ®èi t¸c bu«n b¸n.
Môc ®Ých cña ho¹t ®éng nµy lµ lùa chän b¹n hµng cã thÓ céng t¸c ®îc, ®¶m b¶o an toµn vµ cã l·i. Néi dung cÇn thiÕt ®Ó nghiªn cøu lùa chän
®èi t¸c bao gåm:
- Quan ®iÓm kinh doanh cña th¬ng nh©n ®ã.
- LÜnh vùc kinh doanh cña hä.
- Kh¶ n¨ng vèn vµ c¬ së vËt chÊt cña hä, nh»m thÊy ®îc nh÷ng u thÕ
bªn tho¶ thuËn gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn thanh to¸n.
- Uy tÝn vµ mèi quan hÖ trong kinh doanh cña hä.
- Nh÷ng ngêi chÞu tr¸ch nhÞªm thay mÆt ®Ó kinh doanh vµ ph¹m vi
tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi nghÜa vô cña c«ng ty.
* Nghiªn cøu gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi: §îc coi lµ vÊn
®Ò chiÕn lîc u tiªn hµng ®Çu bëi nã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi søc tiªu thô vµ l¬Þ
nhuËn cña nhµ xuÊt khÈu. §Þnh gi¸ ®óng ®¶m b¶o cho c¸c nhµ xuÊt khÈu
th¾ng lîi trong kinh doanh, tr¸nh rñi ro vµ thua lç. Th«ng thêng c¸c nhµ
kinh doanh xuÊt khÈu ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm dùa trªn 3 c¨n cø:
- Gi¸ thµnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c.
- Søc mua cña ngêi tiªu dïng vµ nhu cÇu cña hä.
49
- Gi¸ c¶ hµng ho¸ c¹nh tranh.
* Thanh to¸n trong TMQT: Lµ mét kh©u rÊt quan träng, ®¶m b¶o
hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh xuÊt khÈu. ViÖc thanh to¸n ph¶i xÐt ®Õn
c¸c vÊn ®Ò:
- TiÒn tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ.
- Thêi h¹n thanh to¸n.
- C¸c h×nh thøc vµ ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ.
- C¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o hèi ®o¸i.
b- LËp ph¬ng ¸n kinh doanh.
Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ thu ®îc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thÞ trêng, ®¬n vÞ kinh doanh lËp ph¬ng ¸n kinh doanh cho m×nh. Ph¬ng ¸n nµy lµ
kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ nh»m ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh trong
kinh doanh. ViÖc kinh doanh ph¬ng ¸n nµy bao gåm:
- §¸nh gi¸ t×nh h×nh thÞ trêng .
- Lùa chän mÆt hµng.
- §Ò ra môc tiªu cô thÓ.
- §Ò ra biÖn ph¸p vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p nµy.
- S¬ bé ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc kinh doanh.
c- Nguån hµng cho xuÊt khÈu.
§ã lµ toµn bé hµng ho¸ cña mét c«ng ty hoÆc ®Þa ph¬ng, mét vïng
hoÆc toµn bé ®Êt níc cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ®îc.
§Ó t¹o nguån hµng cho xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t trùc
tiÕp cho s¶n xuÊt, cã thÓ lµ thu gom hoÆc ký kÕt hîp ®ång mua víi c¸c chñ
hµng, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt. Nguån hµng cho xuÊt khÈu æn ®Þnh lµ tiÒn ®Ò cho
viÖc ph¸t triÓn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp.
d- §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ.
* C¸c h×nh thøc ®µm ph¸n:
§µm ph¸n lµ viÖc bµn b¹c trao ®æi víi nhau c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n
gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ®Ó ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång.
Th«ng thêng cã c¸c h×nh thøc sau:
- §µm ph¸n qua th tÝn.
- §µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i.
- §µm ph¸n b»ng c¸ch gÆp gì trùc tiÕp.
50
* C¸c bíc tiÕn hµnh ®µm ph¸n:
Bíc 1: Chµo hµng( ph¸t gi¸ ).
§©y lµ viÖc nhµ kinh doanh thÕ hiÖn cã ý ®Þnh b¸n hµng cña m×nh, lµ
lêi ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång. NÕu viÖc mua b¸n xuÊt ph¸t tõ phi¸ ngêi mua (
ngêi nhËp khÈu) th× cã thÓ hái gi¸ hoÆc ®Æt hµng.
Bíc 2 : Hoµn gi¸.
Khi ngêi mua chÊp nhËn ®îc ®¬n chµo hµng nhng kh«ng chÊp nhËn
hoµn toµn ®¬n chµo hµng ®ã mµ ®a ra mét ®Ò nghÞ míi th× lêi ®Ò nghÞ nµy
gäi lµ hoµn gi¸. Thêng th× giao dÞch kh«ng kÕt thóc ngay tõ lÇn chµo hµng
®Çu tiªn mµ ph¶i tr¶i qua nhiÒu lÇn hoµn gi¸.
Bíc 3 : ChÊp nhËn..
Lµ sù ®ång ý hoµn toµn tÊt c¶ mäi ®iÒu kiÖn chµo hµng (®Æt hµng) mµ
gi¸ bªn kia ®a ra, khi ®ã th× tiÕn hµnh lµm hîp ®ång.
B¬c 4: X¸c nhËn
Hai bªn sau khi thèng nhÊt tho¶ thuËn víi nhau vÒ c¸c ®iÒu kiÖn giao
dÞch, cã khi cÈn thËn ghi l¹i mäi ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn göi cho bªn kia ®ã
lµ v¨n b¶n x¸c nhËn vµ cã ch÷ ký cña c¶ hai bªn.
e- Hîp ®ång kinh tÕ xuÊt khÈu hµng ho¸
§èi víi c¸c quan hÖ mua b¸n hµng ho¸, sau khi c¸c bªn mua vµ b¸n
tiÕn hµnh giao dÞch vµ ®µm ph¸n cã kÕt qu¶ th× ph¶i thùc hiÖn lËp vµ ký kÕt
hîp ®ång. Trong ®ã quyÒn h¹n vµ nghÜa vô cô thÓ cña c¸c bªn tham gia ký
kÕt ph¶i ®îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ trong hîp ®ång. Hîp ®ång thÓ hiÖn b»ng v¨n
b¶n vµ h×nh thøc b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu ë níc ta.
Hîp ®ång kinh tÕ ngo¹i th¬ng lµ sù tho¶ thuËn cña c¸c ®¬ng sù cã
quèc tÞch kh¸c nhau, trong ®ã bªn gäi lµ bªn b¸n( níc xuÊt khÈu) cã nghÜa
vô ph¶i chuyÓn vµo quyÒn së h÷u cña bªn kia gäi lµ bªn mua ( níc xuÊt
khÈu ) mét lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. Bªn nhËp khÈu cã tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn
vµ nhËn hµng.
* Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu :
Sau khi hîp ®ång xuÊt khÈu ®îc ký kÕt th× ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt
khÈu ph¶i ®îc thùc hiÖn hîp ®ång ®· ký, tiÕn hµnh s¾p xÕp nh÷ng phÇn viÖc
®· lµm ghi thµnh b¶ng biÓu theo dâi tiÕn ®é thùc hiÖn hîp ®ång, kÞp thêi
ghi l¹i nh÷ng diÔn biÕn, nh÷ng v¨n b¶n ph¸t ®i vµ nhËn ®îc ®Ó xö lý vµ gi¶i
quyÕt cô thÓ, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi quèc gia vµ hiÖu qu¶
kinh doanh cña ®¬n vÞ.
51
2.2. Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn Kinh tÕ quèc d©n
XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi
quèc tÕ. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu th«ng hµng
ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n
xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn
nh thÓ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy.
XuÊt khÈu hµng ho¸ cã vai trß to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi cña mçi quèc gia. Th«ng qua xuÊt khÈu cã thÓ lµm gia t¨ng ngo¹i tÖ thu
®îc, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng thu trong ng©n s¸ch, kÝch thÝch ®èi
míi c«ng nghÖ, c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng
cao møc sèng cña ngêi d©n.
§èi víi níc ta, nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt
l¹c hËu, kh«ng ®ßng bé, d©n sè ph¸t triÓn nhanh nªn viÖc ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu nh»m thu ngo¹i tÖ c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cùc kú
quan träng. §¶ng vµ Nhµ níc ta chñ tr¬ng më réng ph¸t triÓn quan hÖ ®èi
ngo¹i vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt híng m¹nh vµo s¶n xuÊt xuÊt khÈu hµng
ho¸ lµ mét chñ tr¬ng ®óng ®¾n, phï hîp víi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan.
Víi ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ
®èi ngo¹i nãi chung vµ TMQT nãi riªng ph¶i ®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch
quan träng chiÕn lîc nh»m phôc vô qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ph¶i tranh thñ ®îc tíi møc cao nhÊt
nguån vèn kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc ngoµi, nh»m thóc ®Èy s¶n
xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn , gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, thùc hiÖn
ph¬ng ch©m ph¸t triÓn th¬ng m¹i víi níc ngoµi ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt trong
níc, võa cã s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng võa cã hµng ho¸ xuÊt khÈu.
Nh vËy ®èi víi mäi quèc gia còng nh níc ta, xuÊt khÈu thùc sù cã vai
trß quan träng thÓ hiÖn :
2.2.1. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu vµ tÝch luü
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc
C«ng nghiÖp ho¸ theo nh÷ng bíc ®i thÝch hîp lµ con ®êng tÊt yÕu ®Ó
kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ chËm ph¸t triÓn cña níc ta. §Ó thùc hiÖn
®êng lèi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, tríc m¾t chóng ta cÇn ph¶i
nhËp khÈu mét sè lîng lín m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i tõ bªn ngoµi, nh»m
trang bÞ cho nÒn s¶n xuÊt. Nguån vèn ®Ó nhËp khÈu thêng gi÷a c¸c nguån
chñ yÕu lµ . §i vay, viÖn trî, ®Çu t tõ níc ngoµi vµ xuÊt khÈu. Nguån vèn
vay råi còng ph¶i tr¶, cßn viÖn trî vµ ®Çu t níc ngoµi th× cã h¹n, h¬n n÷a thêng bÞ phô thuéc vµo níc ngoµi. V× vËy, nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp
khÈu chÝnh lµ xuÊt khÈu. Thùc tÕ lµ, níc nµo gia t¨ng ®îc xuÊt khÈu th×
52
nhËp khÈu còng t¨ng theo. Ngîc l¹i, nÕu nhËp khÈu nhiÒu h¬n xuÊt khÈu
lµm cho th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i qu¸ lín sÏ cã thÓ ¶nh hëng xÊu ®Õn
nÒn KTQD .
Trong t¬ng lai, nguån vèn bªn ngoµi sÏ t¨ng lªn nhng mäi c¬ héi ®Çu
t, vay nî tõ níc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ chØ cã ®îc khi c¸c chñ ®Çu t vµ
c¸c nhµ cho vay thÊy ®îc kh¸ n¨ng xuÊt khÈu - nguån vèn duy nhÊt ®Ó tr¶
nî thµnh hiÖn thùc.
2.2.2. XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,
thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn
C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi v«
cïng m¹nh mÏ ®ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i , sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi níc ta.
Ngµy nay, ®a sè c¸c níc ®Òu lÊy nhu cÇu thÞ trêng thÕ giíi lµm c¬ së
®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng nµy thÓ hiÖn :
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn
thuËn lîi. Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi ®Çy
®ñ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu nh : b«ng ®ay, thuèc
phiÖn. Sù ph¸t triÓn chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu ( g¹o, dÇu thùc v©t, cµ
phª....) cã thÓ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ
phôc vô nã.
- XuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô, gãp phÇn cho
s¶n xuÊt æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn.
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¸ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho
s¶n xuÊt n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc.
2.2.3. XuÊt khÈu cã vai trß tÝch cùc ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ
c«ng nghÖ s¶n xuÊt
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng híng ra thÞ trõ¬ng thÕ giíi, mét thÞ
trêng mµ ngµy cµng c¹nh tranh quyÕt liÖt. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hµng
ho¸ xuÊt khÈu phô thuéc rÊt lín vµo chÊt lîng, gi¸ c¶, do ®ã phô thuéc rÊt
lín vµo kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt chóng. ®iÒu nµy thóc ®Èy c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt trong níc ph¶i lu«n lu«n ®æi míi, lu«n lu«n t×m tßi s¸ng
t¹o ®Ó c¶i tiÕn, n©ng cao chÊt lîng. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ
c¹nh tranh cßn ®ßi hái Doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao tay nghÒ cho ngêi lao
®éng.
53
2.2.4. XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc gi¶i quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n
T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao gåm rÊt nhiÒu mÆt. Tríc
hÕt, th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, víi nhiÒu c«ng ®o¹n
kh¸c nhau ®· thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp
kh«ng thÊp, t¨ng gi¸ trÞ ngµy c«ng lao ®éng, t¨ng thu nhËp quèc d©n. XuÊt
khÈu cßn t¹o nguån ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu, phôc vô ®êi
sèng vµ ®¸p øng ngµy mét phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n
d©n, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ngêi lao ®éng.
2.2.5. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy quan hÖ
kinh tÕ ®èi ngo¹i cña níc ta
§Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c
níc, n©ng cao ®Þa vÞ vµ vai trß cña níc ta trªn thÞ trêng quèc tÕ.... XuÊt khÈu
vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quü tÝn dông ®Çu t, më
réng vËn t¶i quèc tÕ... MÆt kh¸c, chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ
chóng ta kÓ trªn l¹i t¹o tiÒn ®Ò më réng xuÊt khÈu.
Cã thÓ nãi xuÊt khÈu kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c hç trî ph¸t triÓn
kinh tÕ, mµ nã cßn cïng víi ho¹t ®éng nhËp khÈu nh lµ yÕu tè bªn trong
trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thuéc néi bé nÒn kinh tÕ
nh : Vèn , kü thuËt , lao ®éng, nguån tiªu thô thÞ trêng... ®èi víi níc ta híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng trong ph¸t
triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn lîc ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc, qua ®ã tranh thñ ®ãn b¾t thêi
c¬, øng dông khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, rót ng¾n sù chªnh lÖch vÒ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña ViÖt Nam so víi thÕ giíi. Kinh nghiÖm cho thÊy, bÊt cø
mét níc nµo vµ trong mét thêi kú nµo ®Èy m¹nh xuÊt khÈu th× nÒn kinh tÕ
níc ®ã trong thêi gian ®ã cã tèc ®é ph¸t triÓn cao.
Tãm l¹i : Th«ng qua xuÊt khÈu sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt x· héi,b»ng viÖc më réng trao ®æi vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi
thÕ, c¸c tiÒm n¨ng vµ c¬ héi cña ®Êt níc. Cho ®Õn nay, tuy cha l©u vµ còng
cha nhiÒu, song chóng ta còng thÊy ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng tõ chÝnh
s¸ch më réng th¬ng m¹i, giao lu kinh tÕ víi níc ngoµi, träng t©m lµ xuÊt
khÈu. Níc ta ®· tõng bíc chuyÓn m×nh víi nhÞp ®é s¶n xuÊt b»ng nh÷ng
c«ng nghÖ , khoa häc tiªn tiÕn. tin tëng r»ng víi nh÷ng híng ®i ®óng ®¾n,
víi nh÷ng u thÕ cña m×nh vµ sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ níc,
ViÖt Nam sÏ trë thµnh mét m¾t xÝch quan träng trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
2.3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu :
54
a. XuÊt khÈu trùc tiÕp
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ h×nh thøc ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng xuÊt khÈu c¸c
lo¹i hµng ho¸ dÞch vô do chÝnh Doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hay thu mua tõ
c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc tíi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ
chøc cña m×nh. VÒ nguyªn t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi
ro trong kinh doanh, song nã l¹i cã nh÷ng u ®iÓm næi bËt sau: gi¶m bít chi
phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho Doanh nghiÖp. Cã thÓ liªn hÖ trùc
tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng vµ víi thÞ trêng níc ngoµi, biÕt ®îc nhu cÇu
cña kh¸ch hµng vµ t×nh h×nh b¸n hµng ë ®ã nªn ta cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm
vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong trêng hîp cÇn thiÕt.
b. XuÊt khÈu uû th¸c
Trong h×nh thøc nµy, ®¬n vÞ cã h·ng xuÊt khÈu (gäi lµ bªn uû th¸c)
giao cho ®¬n vÞ XNK (gäi lµ bªn uû th¸c) tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hoÆc
mét sè l« hµng nhÊt ®Þnh víi danh nghÜa cña m×nh (bªn nhËn uû th¸c) nhng
víi chi phÝ cña bªn uû th¸c. VÒ b¶n chÊt ph¸p lý, bªn nhËn uû th¸c ®îc
nhËn phÝ uû th¸c thùc chÊt lµ tiÕn hµnh thï lao tr¶ cho ®¹i lý.
c. Mua ®øt b¸n ®o¹n
Trong ®ã ®¬n vÞ cung cÊp hµng xuÊt khÈu giao hµng vµ quyÒn sì h÷u
ch ngêi nhËp khÈu vµ ®îc nhËn tiÒn hµng.
d. Hµng ®æi hµng
Trong ®ã ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng giao nhËn mét lo¹i hµng thêng lµ ph©n
bãn, thuèc trõ s©u, m¸y n«ng nghiÖp hay t liÖu tiªu dïng ®Ó ®æi lÊy hµng
ho¸ phï hîp víi yªu cÇu xuÊt khÈu.
e. Gia c«ng xuÊt khÈu
Lµ mét ph¬ng thøc kinh doanh, trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn
gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn kh¸c
(gäi lµ bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm giao l¹i cho bªn ®Æt gia
c«ng vµ nhËn thï lao (gäi lµ phÝ gia c«ng).
f. XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th (xuÊt khÈu tr¶ nî)
§©y lµ h×nh thøc mµ Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña Nhµ níc giao tiÕn
hµnh xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh cho ChÝnh phñ níc ngoµi trªn c¬
së nghÞ ®Þnh th ®· ký gi÷a hai ChÝnh phñ.
H×nh thøc nµy cho phÐp Doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc c¸c kho¶n chi
phÝ trong viÖc nghiªn cøu thÞ trêng, t×m kiÕm b¹n hµng. MÆt kh¸c, thêng
kh«ng cã sù rñi ro trong thanh to¸n (thanh to¸n do ChÝnh phñ thùc hiÖn).
55
Trªn thùc tÕ, h×nh thøc xuÊt khÈu nµy chØ xuÊt hiÖn rÊt Ýt, thêng trong mét
sè níc XHCN tríc ®©y vµ chØ trong mét sè DNNN.
g. T¸i xuÊt khÈu
Néi dung cña h×nh thøc nµy lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc
®©y ®· nhËp khÈu vµ cha tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. ¦u ®iÓm cña
h×nh thøc xuÊt khÈu nµy lµ Doanh nghiÖp cã thÓ thu ®îc lîi nhuËn cao mÇ
kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt, ®Çu t vµo nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, kh¶
n¨ng thu håi vèn còng nhanh h¬n.
Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham
gia cña c¶ ba quèc gia: níc xuÊt khÈu, níc nhËp khÈu vµ níc t¸i xuÊt khÈu.
Hµng ho¸ lµ ®èi tîng xuÊt khÈu cã thÓ ®i th¼ng tõ níc xuÊt khÈu tíi níc
nhËp khÈu. Sì dÜ cã ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu lµ do sù thuËn lîi vµ khã kh¨n
trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc xuÊt khÈu vµ níc nhËp khÈu, ch¼ng
h¹n nh bÞ cÊn vËn, trõng ph¹t kinh tÕ, ....
Ngoµi ra, theo NghÞ ®Þnh 33/CP ngµy 19/4/1994 vÒ qu¶n lý Nhµ níc
®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu th× c¸c h×nh thøc díi ®©y còng ®îc
gäi lµ xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸: t¹m nhËp ®Ó t¸i xuÊt, t¹m xuÊt ®Ó t¸i
nhËp, chuyÓn khÈu, qu¸ c¶nh hµng ho¸, chuyÓn giao së h÷u c«ng nghiÖp.
Tãm l¹i, cã nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nhau vµ mçi h×nh thøc l¹i
cã nh÷ng néi dung riªng biÖt. Trong thùc tÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, mçi
Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu
kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cña tõng Doanh nghiÖp cô
thÓ.
II. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt
Nam
1. VÞ trÝ, vai trß cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü
nghÖ ë ViÖt Nam
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy nay, chóng ta ®· chän t tëng
ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng xuÊt khÈu. T tëng c¬ b¶n cña chiÕn lîc t¨ng trëng híng vÒ xuÊt khÈu lµ nh»m ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh vµ xu thÕ quèc tÕ
ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn
®ã, ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau tÊt c¶ c¸c níc ®Òu ®îc cuèn hót vµo qu¸
tr×nh ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ, c¸c ho¹t ®éng TMQT ngµy
cµng më réng. §èi víi ViÖt Nam, ®Ó thùc hiÖn C«ng nghiÖp ho¸ víi qui m«
lín, nhÞp ®é nhanh, ph¸t huy cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ trong qu¸
tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái ph¶i më réng thÞ trêng quèc tÕ, ®Èy m¹nh
ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
56
Thùc chÊt cña chiÕn lîc kinh tÕ híng xuÊt khÈu ®Æt nÒn kinh tÕ quèc
gia vµ mçi ngµnh s¶n xuÊt trong níc trong quan hÖ c¹nh tranh víi thÞ trêng
quèc tÕ nh»m ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, buéc nhµ s¶n xuÊt trong níc ph¶i
lu«n lu«n ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng n¨ng suÊt vµ n©ng cao h¬n n÷a kh¶ n¨ng
xóc tiÕn, tù do ho¸ Th¬ng m¹i. Môc ®Ých cuèi cïng lµ ®¸p øng nhu cÇu ®ßi
hái cña thÞ trêng víi gi¸ rÎ, chÊt lîng cao, kÓ c¶ thÞ trêng trong níc vµ quèc
tÕ.
Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ nh÷ng mÆt hµng thuéc c¸c ngµnh nghÒ
truyÒn thèng. Mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh ViÖt Nam hiÖn nay,
nÕu ph¸t triÓn ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng sÏ thu hót m¹nh mÏ nguån
lao ®éng dåi dµo trong níc. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng
mü nghÖ cã t¸c dông lín trong viÖc t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp chÝnh cho
ngêi lao ®éng trong níc, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
nhµn c, nhÊt lµ trong tÇng líp trÎ, cã t¸c dông tÝch cùc ®Èy lïi c¸c hiÖn tîng
tiªu cùc, c¸c tÖ n¹n x· héi gãp phÇn b¶o ®¶m trËt tù an ninh x· héi , nhÊt lµ
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay thÊt nghiÖp cßn ®«ng th× ý nghÜa chÝnh trÞ x· héi
cña vÊn ®Ò nªu trªn cµng lín. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu c¸c
hµng ho¸ nµy kh«ng nh÷ng thu hót hµng triÖu lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm ë
thµnh thÞ vµ n«ng th«n mµ cßn t¹o c¬ héi sö dông vµ ®µo t¹o c¸c nghÖ nh©n,
thî giái cã tay nghÒ vµ kü x¶o truyÒn thèng gãp phÇn b¶o tån, ph¸t triÓn vµ
truyÒn l¹i cho ®êi sau vèn quý nghÒ nghiÖp nµy cña d©n téc.
Nhãm c¸c ngµnh thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng ®îc ph¸t triÓn theo
chiÒu réng lµ chñ yÕu. Ngoµi nh÷ng ý nghÜa trªn, viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng
nµy cßn ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ lín cho ®Êt níc. Tuy nhiªn, do mèi liªn
hÖ s¶n xuÊt víi c¸c ngµnh kh¸c rÊt hÑp nªn sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh thñ c«ng
mü nghÖ truyÒn thèng kh«ng kÝch thÝch c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn nhiÒu.
MÆt kh¸c, víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng hiÖn nay th× viÖc duy tr× tÝnh
truyÒn thèng sao cho thÝch hîp lµ mét viÖc lµm khã kh¨n.
2. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü
nghÖ
Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ hµng thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng,
®îc s¶n xuÊt ra bëi c¸c nghÖ nh©n, thî thñ c«ng cã tay nghÒ tinh x¶o vµ ®éc
®¸o truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c vµ ®îc ph¸t triÓn theo nhu cÇu cña cuéc
sèng. §êi sèng ®îc c¶i thiÖn th× nhu cÇu vÒ hµng ho¸ nµy sÏ t¨ng lªn, c¶
cho tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu.
2.1. §Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt cña hµng thñ c«ng mü
nghÖ
57
Hµng thñ c«ng mü nghÖ bao gåm nhiÒu chñng lo¹i. Mçi lo¹i hµng
ho¸ ®ã cã tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm kh¸c nhau ®îc s¶n xuÊt trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn riªng biÖt. Nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái vÒ chÊt lîng, mÉu m·, kiÓu d¸ng
cña tõng lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ cïng víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, tr×nh ®é
tay nghÒ cña ngêi nghÖ nh©n còng kh¸c nhau. §iÒu nµy lµm xuÊt hiÖn nhiÒu
lµng nghÒ truyÒn thèng vµ mçi lµng nghÒ l¹i h×nh thµnh nªn c¸c c¬ së s¶n
xuÊt chuyªn m«n ho¸ viÖc s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mµ m×nh cã lîi
thÕ. C¸c lµng nghÒ ph¸t triÓn m¹nh sÏ lan sang c¸c lµng bªn c¹nh vµ trë
thµnh x· nghÒ réng lín. Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mÆt hµng truyÒn thèng
cã tõ l©u ®êi ë ViÖt Nam, cïng víi thêi gian nã ®· ph¸t triÓn ra nhiÒu vïng
trªn kh¾p ®Êt níc víi ®«ng ®¶o ®éi ngò thî cã tay nghÒ cao ®îc truyÒn tõ
®êi nµy qua ®êi kh¸c (cha truyÒn con nèi).
Nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®îc s¶n xuÊt ra ®Ñp vÒ mµu s¾c,
phong phó vÒ chñng lo¹i vµ nh÷ng s¶n phÈm ®ã ®Òu cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu
cao, chiÕm tû träng cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü
nghÖ cña c¶ níc nh hµng gèm, ch¹m kh¾c gç, s¬n mµi, thªu ren, cãi
m©y, ..... S¶n phÈm cña nh÷ng ngêi thî chÕ t¹o ra lµ kiÖt t¸c nghÖ thuËt v×
ngêi s¶n xuÊt kh«ng chØ thao t¸c c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ mµ cßn s¸ng t¹o
n÷a. Mét sè lµng nghÒ nhê n¨ng ®éng, s¶n xuÊt hiÖu qu¶ ®· cã tÝch luü,
m¹nh d¹n ®Çu t mua s¾m c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc.
C¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong mét sè lµng nghÒ ®ang ph¸t
triÓn ®a d¹ng. Tõ c¸c hé t nh©n, mét sè hé ®· tËp hîp l¹i ®Ó h×nh thµnh c¸c
HTX, tæ hîp s¶n xuÊt nh»m t¨ng cêng n¨ng lùc s¶n xuÊt, trang thiÕt bÞ m¸y
mãc. Mét sè hé cã vèn cã kü n¨ng s¶n xuÊt, cã kinh nghiÖm ®· thµnh lËp
c¸c xÝ nghiÖp t nh©n, C«ng ty TNHH,.. lµm cho c¸c h×nh thøc tæ chøc trong
c¸c lµng nghÒ phong phó. Gi÷a c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong c¸c
lµng nghÒ ®· cã mèi quan hÖ hîp t¸c liªn kÕt trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n
phÈm.
Tuú theo tõng lo¹i nghÒ vµ møc ®é ph¸t triÓn cña tõng lo¹i nghÒ mµ
thu nhËp gi÷a c¸c lo¹i thî còng cã chªnh lÖch ®¸ng kÓ, tuú thuéc tr×nh ®é
tay nghÒ. TÝnh chung c¶ níc, c¸c ho¹t ®éng ngµnh nghÒ ®· thu hót kho¶ng
29.5% lùc lîng lao ®éng n«ng th«n, mét tû lÖ tuy cha ®îc cao nhng chiÕm
vÞ trÝ ®¸ng kÓ vÒ viÖc lµm cho ngêi lao ®«ng.
§Ó cã ®îc nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®¸p øng cho ngêi tiªu
dïng vÒ mÆt chÊt lîng còng nh thÈm mü, nghÖ nh©n vµ nh÷ng céng sù ®·
ph¶i thùc hiÖn nhiÒu thao t¸c tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p qua nhiÒu c«ng
®o¹n. Tõ kh©u chän lùa nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt ®Õn nh÷ng kh©u
tiÕp theo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lu«n ®ßi hái sù tËp trung cao ®é. Nhng cã
lÏ viÖc t¹o ra nh÷ng nÐt v¨n hoa trªn s¶n phÈm lµ c«ng viÖc khã kh¨n nhÊt.
58
Nã ®ßi hái sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a trÝ ãc vµ sù khÐo lÐo cña ®«i tay nghÖ
nh©n.
2.2. §Æc ®iÓm vÒ tiªu thô vµ xuÊt khÈu
Hµng thñ c«ng mü nghÖ cã nh÷ng nÐt ®Æc trng riªng biÖt ¶nh hëng
lín ®Õn s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n. T×m kiÕm nh÷ng ®Æc trng cña hµng thñ c«ng
mü nghÖ lµ mét c¸ch ®Ó t¨ng cêng tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ ®¶m
b¶o xuÊt khÈu thµnh c«ng trªn thÞ trêng quèc tÕ. Hµng thñ c«ng mü nghÖ cã
mét sè ®Æc trng næi bËt sau:
- Nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng vÒ s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ rÊt
phong phó ®a d¹ng. Nh chóng ta biÕt, mÆc dï ®ã kh«ng ph¶i lµ nhu cÇu
thiÕt yÕu cña ngêi tiªu dïng nhng mang tÝnh v¨n ho¸, nghÖ thuËt cao mµ
ngêi tiªu dïng lu«n híng tíi ®Ó ®îc thëng thøc, ®Ó dïng trang trÝ. Theo
®¸nh gi¸ cña mét sè kh¸ch hµng níc ngoµi khi hä ®i th¨m mét sè lµng nghÒ
th× mét sè mÉu hµng rÊt ®Ñp vµ ®éc ®¸o, nhng cha ®îc s¶n xuÊt ®¹i trµ. Hä
cho r»ng mÉu m· hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam cßn qu¸ nghÌo
nµn. V× vËy, cÇn kÞp thêi n¾m b¾t nhu cÇu thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng ®ång
thêi nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó tiÕp cËn s¸t víi tõng nhãm kh¸ch hµng ®Ó t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm.
- Gi¸ c¶ còng lµ mét ®Æc trng ®¸ng ph¶i kÓ ®Õn. NÕu s¶n phÈm tho·
m·n ®ång bé nhu cÇu cña kh¸ch hµng th× hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao miÔn sao
cã ®îc s¶n phÈm m×nh mong muèn. ë ViÖt Nam còng nh c¸c níc ph¸t triÓn
kh¸c, gi¸ c¶ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc b¸n ®îc hµng hay kh«ng? V×
kh«ng chØ cã hµng thñ c«ng mü nghÖ cña m×nh mµ bªn c¹nh ®ã cßn cã rÊt
nhiÒu chñng lo¹i mÆt hµng nµy cña nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c n÷a.
- Khi bu«n b¸n hµng thñ c«ng mü nghÖ, yÕu tè thêi vô kh«ng mang
tÝnh quyÕt ®Þnh mµ yÕu tè t©m lý, niÒm ®am mª cña ngêi tiªu dïng sÏ chØ
cho hä cã quyÕt ®Þnh mua s¶n phÈm ®ã hay kh«ng? Khi nh×n mét t¸c phÈm
nghÖ thuËt g©y sù chó ý th× ch¾c hä kh«ng bá qua c¬ héi mua ®îc mãn
hµng mµ m×nh a thÝch. §iÒu nµy còng thÓ hiÖn thãi quen tiªu dïng cña tõng
ngêi ë tõng thêi ®iÓm kh¸c nhau.
- TÝnh chÊt cña mÆt hµng kh¸c nhau, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn trªn tõng s¶n
phÈm, mçi mét s¶n phÈm mang d¸ng dÊp mét t¸c phÈm cña trÝ tuÖ vÒ thÈm
mü vµ dÊu Ên cña tõng thêi ®¹i. Nh÷ng ®êng nÐt hoa v¨n hay kü n¨ng kü
x¶o tinh hoa ®îc thiÕt kÕ trªn hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· thÓ hiÖn nÐt ®Æc trng t©m hån cña mçi nghÖ nh©n.
- Cßn n÷a, kh«ng chØ tiªu thô hµng ho¸ trªn thÞ trêng néi ®Þa mµ ViÖt
Nam cÇn t×m kiÕm th«ng tin vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng níc ngoµi nh»m
më réng thÞ trêng tiªu thô ra níc ngoµi. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, cÇn quan t©m
®Õn vÊn ®Ò mÉu m·, nh·n m¸c s¶n phÈm. Mçi lµng nghÒ, mçi nhµ s¶n xuÊt
59
ph¶i lµm sao s¸ng t¹o ®Ó cã thªm nhiÒu mÉu m· hµng thñ c«ng mü nghÖ
míi. Qua t×m hiÓu ®îc biÕt, hÇu hÕt s¶n phÈm hµng thñ c«ng mü nghÖ hiÖn
nay lµ ®îc lµm theo c¸c mÉu m· ®· cã tõ tríc, mét sè Ýt mÉu míi th× ®îc
s¸ng t¸c theo c¶m høng chñ quan cña c¸c nghÖ nh©n.
3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ
c«ng mü nghÖ
3.1. T×nh h×nh cung cÇu trªn thÞ trêng thÕ giíi
Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ nhng
cha khai th¸c ®óng tiÒm n¨ng hoÆc cha ®îc khai th¸c mÆc dï nhu cÇu cña
thÞ trêng lµ rÊt lín (c¶ trong níc lÉn ngoµi níc). NÕu ®îc c¶i tiÕn vÒ mÉu
m·, chÊt lîng cho phï hîp víi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng (c¸c
níc nhËp khÈu) th× sÏ cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng th©m nhËp ®îc vµo c¸c thÞ trêng ®ã.
Trong nh÷ng n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ
t¨ng ®Òu, chØ trõ n¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy gi¶m ®i do
khñng ho¶ng chÝnh trÞ kinh tÕ khu vùc, n¨m 2001 t¨ng gÇn 40% so víi n¨m
2000. §©y lµ mét dÊu hiÖu tèt ®Ó cã thÓ kh¼ng ®Þnh kim ng¹ch xuÊt khÈu cã
thÓ t¨ng cao trong nh÷ng n¨m tíi. ThÕ nhng, ®Ó thùc hiÖn môc tiªu vÒ kim
ng¹ch xuÊt khÈu th× kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n do cßn phô thuéc rÊt lín
vµo thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm.
Hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®Õn nay ®· cã mÆt trªn 50 níc
vµ l·nh thæ ë kh¾p c¸c Ch©u lôc cña ThÕ giíi. Trong xuÊt khÈu hµng thñ
c«ng mü nghÖ, mét mÆt ta kh«ng bá qua nh÷ng nhu cÇu nh÷ng l« hµng nhá,
miÔn lµ b¸n ®îc hµng, ph¸t triÓn ®îc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi,
t¹o ®îc viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng, mÆt kh¸c cÇn hÕt søc quan
t©m, cã ®Þnh híng chiÕn lîc, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khai th¸c nh÷ng thÞ trêng cã dung lîng lín, cã nhu cÇu thêng xuyªn vµ phong phó vÒ c¸c chñng
lo¹i hµng ho¸ thñ c«ng mü nghÖ mµ ta cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, tõng bíc t¹o
søc c¹nh tranh míi ®Ó th©m nhËp c¸c thÞ trêng nµy víi qui m« ngµy cµng
lín b¶o ®¶m lèi ra cho s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn æn ®Þnh.
Trªn thÞ trêng ThÕ giíi trong xuÊt khÈu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nµy,
chóng ta ph¶i ®¬ng ®Çu víi mét sè ®èi thñ c¹nh tranh ë quanh ta cã nhiÒu
tiÒm n¨ng vµ kinh nghiÖm, tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn Trung Quèc, Indonexia,
Philipin, Th¸i Lan....
§Ó th¾ng trong c¹nh tranh cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm nhng c¬ b¶n lµ ph¶i
t×m hiÓu, nghiªn cøu s©u, thËm chÝ häc hái nh÷ng kinh nghiÖm, thñ ph¸p kü
thuËt trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cã liªn quan
cña tõng níc, ®ång thêi víi chÊt liÖu vµ kü x¶o riªng cã cña m×nh ph¶i s¸ng
t¹o ra ®îc nh÷ng mÉu m·, hµng ho¸ ®¸p øng ®îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña tõng
60
thÞ trêng vµ cã søc c¹nh tranh cao. Ngay ®èi víi c¸c thÞ trêng lµ ®èi thñ
c¹nh tranh võa nªu trªn, tuy tÝnh chÊt vµ c«ng dông hµng ho¸ thuéc nhãm
nµy lµ t¬ng tù víi s¶n phÈm cña ta víi chÊt lîng vµ gÝa c¶ phï hîp ta vÉn cã
kh¶ n¨ng tiªu thô trªn thÞ trêng c¸c níc nµy (thÝ dô hµng gèm sø cña ta ®·
cã mÆt kh¸ nhiÒu trªn thÞ trêng c¸c tØnh §«ng B¾c Th¸i Lan. Kho¶ng 85%
hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña B¾c Ninh lµ ®a sang thÞ trêng Trung
Quèc). ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ®· cã t¸c ®éng m¹nh ®èi víi c¸c
nhãm hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam, tuy nhiªn kh«ng ¶nh hëng lín
®Õn hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. NhËt B¶n, EU vµ Hoa
Kú lµ thÞ trêng xuÊt khÈu chÝnh cña ta, ®ång thêi ®©y còng lµ thÞ trêng xuÊt
khÈu chÝnh cña Trung Quèc. T¹i c¶ ba thÞ trêng nµy, Trung Quèc ®Òu ®øng
hµng ®Çu vÒ c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu. Ngêi tiªu dïng ë
®©y ®· b¾t ®Çu quen tiªu dïng hµng Trung Quèc do mÉu m· ®a d¹ng vµ gi¸
c¶ hîp lý.
ChÕ ®é th¬ng m¹i hiÖn nay ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt
Nam vµ Trung Quèc t¹i c¸c thÞ trêng chÝnh nh sau:
- ThÞ trêng NhËt B¶n: hµng ViÖt Nam ®îc hëng u ®·i t¬ng tù, thËm
chÝ cao h¬n hµng Trung Quèc. VÝ dô ®èi víi mét sè mÆt hµng gç mü nghÖ
(tîng nhá vµ c¸c ®å tiªu dïng b»ng gç) ViÖt Nam ®îc hëng thuÕ suÊt GSP
0% trong khi ®ã hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc chÞu thuÕ MFN do chiÕm
tû träng cao (tíi 42%) trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña thÞ trêng nµy.
Tuy nhiªn, ®©y còng kh«ng ph¶i lµ thuËn lîi lín ®èi víi ViÖt Nam v× thuÕ
suÊt MFN vèn ®· ë møc thÊp (5-7%).
- ThÞ trêng EU: hµng cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu ®îc hëng u
®·i nh nhau, vÝ dô: miÔn thuÕ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm gç mü nghÖ.
- ThÞ trêng Hoa Kú: Trung Quèc ®· ®îc hëng thuÕ suÊt MFN trong
khi ®ã ViÖt Nam vÉn ®ang bÞ ¸p dông thuÕ phæ th«ng.
3.2. S¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam
- C¬ së s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ thêng ®îc bè trÝ gÇn nguån
nguyªn liÖu, hµng thñ c«ng mü nghÖ còng ®îc s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng
nguyªn vËt liÖu s½n cã nªn gi¶m bít nhu cÇu nhËp khÈu nguyªn phô liÖu
cho s¶n xuÊt.
- Kh«ng ph¶i nh c¸c ngµnh nghÒ kh¸c, ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ
sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh. S¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ thu
hót ®îc nhiÒu lao ®éng trong ®ã cã sè lîng ®¸ng kÓ lµ n«ng nhµn, t¹o viÖc
lµm vµ t¨ng thu nhËp gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho d©n c. Do viÖc s¶n
xuÊt cßn theo tÝnh chÊt "rËp khu«n" nªn nh÷ng s¶n phÈm t¹o ra tuy ®¸p øng
®îc vÒ sè lîng vµ chÊt lîng nhng mÉu m·, qui c¸ch chñng lo¹i l¹i cha tho·
m·n nhu cÇu ®ßi hái cña thÞ trêng.
61
- VÒ kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t: nh chóng ta biÕt, vèn lµ mét trong
nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp nãi chung vµ ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng. Vèn ®Çu t s¶n
xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ nh×n chung lµ kh«ng lín. HiÖn
nay, hµng thñ c«ng mü nghÖ cha ph¶i lµ mÆt hµng n»m trong danh môc c¸c
mÆt hµng ®îc ®Çu t vèn tõ Nhµ níc nªn viÖc thu hót vèn ®Çu t tõ níc ngoµi
vµo ngµnh nµy lµ rÊt khã kh¨n. MÆt b»ng c¬ së s¶n xuÊt mét phÇn cã thÓ
ph©n t¸n trong c¸c gia ®×nh, hé n«ng nhµn, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã c¬ së
s¶n xuÊt tËp trung toµn bé. Thùc tr¹ng hiÖn nay lµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh
doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Òu thiÕu vèn, kh«ng vay ®îc vèn hoÆc
kh«ng ®ñ søc vay vèn víi l·i suÊt cao ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh (mua
nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hoÆc mua s¶n phÈm ®Ó tiªu thô trong níc vµ
xuÊt khÈu)
Theo Bµ Veronique Dollfus, ho¹ sÜ ngêi Ph¸p th× nghÒ s¶n xuÊt hµng
thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam cßn manh món, cha ®îc ®Çu t ®óng møc,
viÖc giíi thiÖu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ra níc ngoµi cßn rÊt
h¹n chÕ. Ngoµi ra cha ®îc s¶n xuÊt ®¹i trµ mÆc dï cã nhiÒu hµng ®Ñp vµ ®éc
®¸o.
Mét nghÖ nh©n cho biÕt: “HÇu hÕt s¶n phÈm lµm ra ®Òu theo nh÷ng
®Ò tµi, khu«n mÉu tõ thêi cha «ng ®Ó l¹i, cã mét sè ®Ò tµi míi nhng cha t×m
thÊy chç ®øng trªn thÞ trêng”. Nguyªn nh©n mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt ph¶i nh¸i
l¹i nh÷ng mÉu m· mµ cã s½n lµ hä ph¶i ®Çu t kh¸ nhiÒu thêi gian vµ c«ng
søc ®Ó s¸ng t¹o ra mét mÉu míi, ®Æc biÖt lµ mÉu chiÕm ®îc c¶m t×nh cña
nhiÒu ngêi tiªu dïng.
3.3. Sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
hµng thñ c«ng mü nghÖ
Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ s¶n phÈm trang trÝ bªn ngoµi nªn bªn c¹nh
nh÷ng ®ßi hái vÒ tÝnh tiÖn dông thÞ trêng cßn cã yªu cÇu rÊt cao vÒ tÝnh ®éc
®¸o trong kiÓu d¸ng vµ mÉu m·.
PhÇn lín hµng thñ c«ng mü nghÖ ®îc lµm t¹i n«ng th«n, s¶n phÈm
thñ c«ng cña ta l¹i hÕt søc ®¬n ®iÖu. Sè lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt dùa
theo ®¬n ®Æt hµng nªn kh«ng æn ®Þnh, chÊt lîng kÐm vµ kh«ng ®ång bé.
Nguyªn liÖu thùc vËt do ®îc xö lý cha tèt, thêng biÕn d¹ng khi cã thay ®æi
vÒ thêi tiÕt, thËm chÝ ph¸t sinh mèc, mät ngay trªn ®êng vËn chuyÓn. S¶n
xuÊt ®¹i trµ, ph©n t¸n còng ®· gãp phÇn lµm cho kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm
trë nªn kh«ng ®ång ®Òu, l« tèt l« xÊu lÉn lén. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy còng
¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam.
ViÖc ®¸p øng ®îc ®ång bé c¶ vÒ sè lîng ®ñ, chÊt lîng tèt, kiÓu d¸ng mÉu
m· ®a d¹ng, phong phó cho thÞ trêng níc ngoµi, ®ßi hái ViÖt Nam cÇn ®Çu
62
- Xem thêm -
.DOC 
84 
242 
95 
