Tài liệu Luận văn huy động nguồn lực cộng đồng trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các trường trung học cơ sở quận tây hồ, hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ MAI DUYÊN ĐỀ TÀI: HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THCS QUẬN TÂY HỒ, TP. HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG HÀ NỘI, NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ MAI DUYÊN HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG THCS QUẬN TÂY HỒ, TP. HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG MÃ SỐ: Thí điểm NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN HÀ NỘI, NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó. Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình. Hà Nội, tháng 05 năm 2017 Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Đề tài khoa học “Huy động nguồn lực cộng đồng trong giáo dục KN sống cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội” là một đề tài mà tôi rất tâm huyết. Trên cơ sở lý luận, vốn kiến thức đã được lĩnh hội trong quá trình học tập và nghiên cứu, được sự giảng dạy, hướng dẫn của các thầy cô giáo, sự cộng tác giúp đỡ của các đồng nghiệp... luận văn tốt nghiệp của tôi đã được hoàn thành. Với tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo, các nhà khoa học trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập. Xin cảm ơn Phòng GD & ĐT quận Tây Hồ, cán bộ quản lý các trường THCS trên địa bàn quận Tây Hồ, các cơ quan ban ngành liên quan, bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tạo điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tôi xin được trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền - người đã quan tâm và tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện một cách tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 5 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mai Duyên MỤC LỤC PHẦN 1: MỞ ĐẦU ......................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 8. Đóng góp mới của luận văn ......................................................................... 5 9.Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ .................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1.Tổng quan về GD KNS trong các trường THCS .................................... 6 1.1.2. Tổng quan về huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ........................................................................................................... 11 1.2. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 12 1.2.1. KNS, GD KNS ..................................................................................... 12 1.2.2. Cộng đồng, nguồn lực, nguồn lực cộng đồng, huy động nguồn lực cộng đồng ....................................................................................................... 14 1.2.3. HS trung học cơ sở ............................................................................... 16 1.2.4. Huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ......... 16 1.3. Một số vấn đề về GD KNS cho HS THCS ............................................. 17 1.3.1. Đặc điểm phát triển tâm sinh lí của HS THCS ................................... 17 1.3.2. Mục tiêu GD KNS cho HS ở trường THCS ........................................ 18 1.3.3. Nội dung GD KNS cho HS ở trường THCS ........................................ 20 1.3.4. Các con đường tổ chức GD KNS cho HS ở trường THCS.................. 24 1.4. Một số vấn đề về huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ........................................................................................................... 25 1.4.1. Mục đích huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ........................................................................................................... 25 1.4.2. Nguyên tắc huy động nguồn lực huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ................................................................................. 25 1.4.3. Nội dung huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ........................................................................................................... 27 1.4.4. Hình thức huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ........................................................................................................... 28 1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS ........................................................................................ 29 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1: ............................................................................. 32 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN TÂY HỒ, TP. HÀ NỘI .......... 33 2.1. Khái quát về các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ..................... 33 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 34 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 34 2.2.2. Nội dung khảo sát................................................................................. 34 2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................... 35 2.2.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 35 2.3. Thực trạng GD KNS cho HS ở các trường THCS Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ..................................................................................................... 35 2.3.1. Thực trạng nhận thức của đội ngũ CBQL, GV và HS các trường THCS Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội về ý nghĩa và vai trò của công tác GD KNS cho HS .... 35 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung GD KNS cho HS các trường THCS Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ............................................................................... 38 2.3.3. Thực trạng con đường GD KNS cho HS THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ........................................................................................................... 40 2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động GD KNS cho HS THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội .................................................................... 43 2.3.5. Thực trạng phối hợp các lực lượng tham gia công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội .................................................. 45 2.4. Thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ....................................................... 46 2.4.1. Thực trạng nhận thức của các lực lượng xã hội về công tác huy động nguồn lực trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ TP Hà Nội ...................................................................................................... 46 2.4.2. Thực trạng các nội dung huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội .................................... 48 2.4.3. Thực trạng các hình thức huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ........................... 58 2.4.5. Thực trạng các khó khăn huy động cộng đồng tham gia công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ........................... 64 2.4.6. Các yếu tố ảnh hưởng tới huy động các nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ........................... 66 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .............................................................................. 68 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI................................................................................................ 69 3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp .............................................................. 69 3.1.1. Đảm bảo phù hợp với định hướng phát triển văn hóa GD của quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ................................................................................................ 69 3.1.2. Đảm bảo mục tiêu GD trung học cơ sở ................................................ 72 3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống ......................................................................... 72 3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn ......................................................................... 72 3.1.5. Đảm bảo tính hiệu quả ......................................................................... 73 3.2. Các biện pháp nâng cao chất lượng GD KNS cho HS ở các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ................................................................................ 73 3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các lực lượng trong và ngoài ngành GD quận Tây Hồ - TP Hà Nội về tầm quan trọng của công tác GD KNS cho HS các trường THCS ................................................ 73 3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường huy động sức mạnh tổng hợp của Ngành GD - ĐT; của cấp uỷ Đảng, Chính quyền địa phương và của các tổ chức xã hội quận Tây Hồ - TP Hà Nội đối với công tác GD KNS cho HS các trường THCS ........................................................................................................... 78 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường thể chế hoá huy động cộng đồng và xây dựng cơ chế chính sách huy động các nguồn lực tham gia công tác GD KNS cho HS các trường THCS Quận Tây Hồ - TP Hà Nội ................................................ 82 3.2.4. Biện pháp 4: Phân loại đối tượng để huy động và định rõ cách thức để huy động ......................................................................................................... 85 3.2.5. Biện pháp 5: Kiểm tra, đánh giá hiệu quả sử dụng các nguồn lực huy động được theo mục đích cải thiện chất lượng GD, cơ sở vật chất ............... 86 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................... 89 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất...... 92 3.3.1- Mục đích khảo nghiệm ........................................................................ 92 3.3.2- Đối tượng xin ý kiến ............................................................................ 92 3.3.3 - Quy trình lấy ý kiến ............................................................................ 92 3.3.4- Kết quả khảo nghiệm ........................................................................... 93 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .............................................................................. 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................ 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 104 PHỤ LỤC .................................................................................................... 105 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1.1. Bản chất của huy động các lực lượng trong cộng đồng cho GD .. 17 Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL,GV và HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội về ý nghĩa và vai trò của công tác GD KNS cho HS ......................................................................................... 36 Bảng 2.2. Đánh giá của CBQL, GV và HS ở các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội về thực trạng nội dung GD KNS cho HS .................................... 39 Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL, GV và HS các trườngTHCS trên địa bàn quận Tây Hồ, TP.Hà Nội về thực trạng GD KNS cho HS thông qua một số con đường ................................................................................................. 41 Bảng 2. 4. Thực trạng việc thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá GD KNsống cho HS các trường THCS trên địa bàn Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ................ 43 Bảng 2.5. Thực trạng phối hợp các lực lượng xã hội tham gia công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ............................ 45 Bảng 2.6. Thực trạng nhận thức của các lực lượng xã hội về tầm quan trọng của công tác huy động các nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ....................................................... 47 Bảng 2.7. Thực trạng nội dung huy động về nhân lực trong công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ..................................... 49 Bảng 2.8. Thực trạng nội dung huy động về cơ sở vật chất trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ........................................... 52 Bảng 2.9. Thực trạng nội dung huy động nguồn tài chính phục vụ cho công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội .............. 54 Bảng 2.10.Thực trạng nội dung huy động về các nguồn thông tin trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ........................... 57 Bảng 2.11.Thực trạng các hình thức huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ........................... 59 Bảng 2.12. Đầu tư ngân sách nhà nước và huy động ngoài ngân sách cho công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội .............. 63 Bảng 2.13 . Thực trạng các khó khăn trong huy động nguồn lực cộng đồng tham gia công tác GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội ................................................................................................... 65 Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ - TP Hà Nội .................................................................................... 67 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp nâng cao chất lượng GD KNS cho HS ở các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội ......................................... 92 Bảng 3.1. Đánh giá của lãnh đạo các cấp, cán bộ quản lý các nhà trường giáo viên về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ............... 95 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất. ........................................................................................................... 96 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT 1. GD KNS Giáo dục KN sông 2. CBQL Cán bộ quản lý 3. GV Giáo viên 4. PHHS Phụ huynh học sinh 5. HS 6. THCS Trung học cơ sở 7. HĐND Hội đồng nhân dân 8. UBND Ủy ban nhân dân 9. TP Thành phố 10. CQ, TC Cơ quan, tổ chức 11. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 12. Đoàn TNCSHCM Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 13. MTTQ Mặt trận Tổ quốc 14. UNICEF Quỹ Cứu trợ nhi đồng Liên hiệp quốc 15. WHO Tổ chức y tế Thế giới 16. UNESCO Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hoá Liên Hiệp quốc PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài GD là quá trình toàn vẹn để hình thành nhân cách, được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, thông qua hoạt động và quan hệ giữa nhà GD và người được GD nhằm chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội của loài người. GD là quá trình tác động đến thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng, hành vi…nhằm hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, thói quen ứng xử đúng đắn trong xã hội. Do đó, GD có một nhiệm vụ vô cùng quan trọng là rèn luyện, biến đổi dần dần tính cách con người, hướng người ta đến sự hoàn thiện của một nhân cách tốt đẹp, xây dựng một xã hội với những con người có ích và hướng thiện. Ở Việt Nam, để nâng cao chất lượng GD toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, yêu cầu hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, GD phổ thông đã và đang đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột GD thế kỷ XXI của UNESCO, mà thực chất là cách tiếp cận KNS. Đó là: học để biết. học để làm, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống. "KNS" là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Có thể nói KNS chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có KNS phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách; biết ứng ứng xử, giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại, người thiếu KNS thường bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. Vì vậy, có thể nói, KNS của HS chỉ có thể được hình thành thông qua hoạt động học tập và các hoạt động GD khác trong nhà trường. Việc GD KNS 1 cho HS là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hoà và lành mạnh. Tình hình GD KNS cho HS cấp THCS ở TP.Hà Nội nói chung, quận Tây Hồ nói riêng đã được quan tâm và thực hiện nhiều năm qua. Tuy nhiên, hiệu quả còn nhiều hạn chế như: chương trình, nội dung GD, phương pháp, hình thức tổ chức còn chưa đa dạng, phong phú; cán bộ tham gia công tác GDKNS còn chưa có nhiều vốn kinh nghiệm, chưa có giáo viên chuyên trách, chưa có sự quan tâm nhiều của các lực lượng GD bên ngoài xã hội, vì vậy hiệu quả chưa cao. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các Trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội, luận văn đề xuất các biện pháp huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS ở các Trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội nhằm góp phần nâng cao chất lượng GD KNS cho HS, từ đó, nâng cao chất lượng GD đào tạo của nhà trường. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động GD KNS cho HS ở các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. - Đối tượng nghiên cứu : Quá trình huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. 2 4. Giả thuyết khoa học GD KNS cho HS ở các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội trong thời gian qua đã được quan tâm và thực hiện. Tuy nhiên, hiệu quả chưa cao, điều này do nhiều nguyên nhân. Trong đó có nguyên nhân là do chưa huy động được nguồn lực cộng đồng. Nếu đề xuất được các biện pháp huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn của các trường THCS quận Tây Hồ thì sẽ nâng cao hiệu quả GD KNS cho HS, góp phần nâng cao chất lượng GD đào tạo của các nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về GD KNS và huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS ở trường THCS. - Nghiên cứu thực trạng GD KNS và thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. - Đề xuất các biện pháp huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu ở 8 trường THCS trên địa bàn quận Tây Hồ, TP.Hà Nội bao gồm: trường THCS An Dương, THCS Chu Văn An, THCS Đông Thái, THCS Nhật Tân, THCS Phú Thượng, THCS Quảng An, THCS Xuân La, THCS Tứ Liên. - Đề tài tiến hành khảo sát: 30 cán bộ quản lý, 30 giáo viên, 100 HS của 8 trường THCS trên địa bàn quận Tây Hồ, TP.Hà Nội và 65 người đại diện cho các tổ chức: Đảng, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ huynh HS và các doanh nghiệp đang đóng tại địa bàn quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. - Số liệu khảo sát lấy từ tháng 09/2016 đến tháng 03/2017. 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, so sánh, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phƣơng pháp quan sát Quan sát những hoạt động GD của giáo viên và HS nhằm thu thập các thông tin cần thiết để đánh giá thực trạng GD KNS và thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS trong các nhà trường. 7.2.2. Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi Tiến hành xây dựng 4 phiếu hỏi dành cho các đối tượng là cán bộ UBND Quận, CB Phòng GD Quận, Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn Quận, cán bộ một số ban ngành có liên quan và giáo viên, phụ huynh , HS nhằm thu thập những thông tin cần thiết phục vụ cho việc phân tích và đánh giá thực trạng GD KNS và thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. 7.2.3. Phƣơng pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn trao đổi với một số cán bộ UBND Quận, CB Phòng GD Quận, Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn Quận, cán bộ một số ban ngành có liên quan và giáo viên, phụ huynh, HS để làm rõ hơn những kết quả thu được qua phiếu hỏi, đồng thời bổ sung thêm những thông tin cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. 7.2.4. Phƣơng pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia về các biện pháp mà đề tài đề xuất. 7.3. Phƣơng pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để tính toán, xử lý số liệu thu được qua điều tra bảng hỏi. 4 8. Đóng góp mới của luận văn - Góp phần làm phong phú thêm lý luận về GD KNS và huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS. - Làm sáng tỏ thực trạng GD KNS và thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. - Đề xuất được 5 biện pháp huy động các nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn của các trường THCS Quận Tây Hồ góp phần nâng cao hiệu quả GD KNS cho HS và chất lượng GD của các nhà trường. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận - Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và các Phụ lục, nội dung nghiên cứu đề tài được kết cấu chủ yếu ở 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS THCS. Chương 2: Thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. Chương 3: Biện pháp huy động nguồn lực cộng đồng trong GD KNS cho HS các trường THCS Quận Tây Hồ, TP.Hà Nội. 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1.Tổng quan về GD KNS trong các trƣờng THCS 1.1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới Hoạt động GD KNS cho HS (đặc biệt là HS THCS) ở các nước phát triển được đánh giá quan trọng, ngang bằng, thậm chí còn được đề cao hơn so với các hoạt động truyền thụ kiến thức. Theo đó, những nghiên cứu về GD KNS đối với HS nói chung và HS THCS nói riêng tương đối đa dạng. Có thể kể đến một số nghiên cứu như: (1). Nghiên cứu của Tri Suminar, Titi Prihatin, and Muhammad Ibnan Syarif với tiêu đề Model of Learning Development on Program Life Skills Education for Rural Communities (Phương thức học tập chương trình phát triển GD KNS cho cộng đồng nông thôn). Theo đó, phân tích của các tác giả chỉ ra rằng việc học các KNS cần thực hiện dựa trên nhu cầu của người học và các khả năng của địa phương. Sự hiểu biết của các nhà quản lý GD về mục đích của việc học KNS thông qua cộng đồng nông thôn vẫn còn hạn chế trong các KN đào tạo, GD. Việc nắm vững các nội dung của các chương trình đào tạo KN và hoạt động GD KNS trên tinh thần chủ động của các trường nói chung và các nhà tổ chức GD nói riêng chưa được đầy đủ. Những người làm công tác đào tạo KNS cho trẻ không được phép dựa trên các nguyên tắc học của người trưởng thành để áp dụng đối với HS THCS. Nghiên cứu này nhằm mục đích phát triển một mô hình học tập trong chương trình GD KNS có giá trị đối với cộng đồng nông thôn để nâng cao sức 6 cạnh tranh từ nguồn nhân lực chính tại các địa phương. Quá trình hình thành KNS của HS tập trung vào năm thành phần: 1) Học tập mô hình cú pháp 2) Hệ thống định mức không khí học tập hiện hành xã hội 3) Phản ứng của các mô hình quản lý hệ thống học tập tương tác 4) Hỗ trợ, trang thiết bị, vật liệu và môi trường học tập 5) Các tác động từ các kết quả của giảng dạy và học tập Các địa điểm nghiên cứu được xác định dựa trên các đặc điểm địa lý, vùng miền núi của Wonosobo, khu vực ven biển Kendal và trung tâm công nghiệp nằm vùng Pekalongan. Dữ liệu được thu thập thông qua quan sát, phỏng vấn và tài liệu hướng dẫn. Tính hợp lệ của dữ liệu được xác định bằng cách kiểm tra độ tin cậy bao gồm: tam giác, quan sát sự kiên trì, thảo luận, và sau đó các dữ liệu được xử lý bằng cách định tính mô tả. Nghiên cứu này dẫn đến các mô hình nghiên cứu khái niệm được thiết kế dựa trên bốn trụ cột của chương trình GD KNS. (2). Nghiên cứu của Schubert Foo, Shaheen Majid với tiêu đề Information Literacy Skills of Secondary School Students in Singapore (KNđọc và viết của HS trung học ở Singapore). Nghiên cứu này nhằm mục đích để đánh giá kiến thức của HS phổ thông tại Singapore (tuổi từ 13 đến 16 tuổi) và KN của HS trong việc tìm kiếm, đánh giá và sử dụng thông tin. Theo đó, KN tổng hợp kiến thức thông tin là khả năng xác định vị trí, truy cập, tìm kiếm, đánh giá và sử dụng thông tin trong các bối cảnh khác nhau (ALA, 1989). Thông tin đang ngày càng được số hóa, cùng với công nghệ thông tin và truyền thông đang dần phổ biến trong cuộc sống hàng ngày người dân Singapore, IL (Information Literacy hiểu biết về thông tin) đã trở thành một KN ngày càng cần thiết để định hướng cho HS bởi lượng thông tin quá lớn đủ để đáp ứng những yêu cầu trong cuộc sống của từng cá nhân. 7 Theo nghiên cứu này thì một công cụ thích hợp để đo lường và đánh giá KN đánh giá thông tin, cũng như khám phá triết lý GD để cải thiện KN đó cho HS được cho là rất cần thiết trong việc tìm hiểu tác động GD và hiệu quả của các phương thức GD trong việc bồi dưỡng những KN trong tương lai cho HS. Tại Singapore, GD IL (hiểu biết về thông tin) đã trở lại vào cuối những năm 1990. Tuy nhiên cho đến nay, chưa có đánh giá với quy mô lớn được tiến hành để tìm ra mức độ KN IL (hiểu biết về thông tin), cũng như KN IL cụ thể của từng HS Singapore mà mỗi HS được đánh giá là giỏi hay yếu. Nghiên cứu này nhằm mục đích thu thập dữ liệu về HS phổ thông Singapore đối với KN trong việc tìm kiếm, đánh giá và sử dụng thông tin nói chung. Theo đó, một công cụ kiểm tra toàn diện bao gồm các KN cơ bản IL, bao gồm kích thước mức độ sử dụng và nhận thức đối với tìm kiếm thông tin đã được phát triển và được sử dụng để thu thập dữ liệu là kết quả của nội dung nghiên cứu. (3). Nghiên cứu của Albert J. Petitpas và cộng sự với tiêu đề A Life Skills Development Program for High School Student-Athletes (Chương trình phát triển KNnói cho HS, sinh viên trường mình). Theo đó, bài nghiên cứu chỉ ra rằng các hoạt động thể dục thể thao và các hoạt động ngoài giờ lên lớp được xác định là nơi/nguồn giúp thanh thiếu niên phát triển các sáng kiến và cảm xúc của bản thân một cách hiệu quả. Mục đích của bài viết mô tả sự phát triển và thực hiện các chương trình can thiệp quốc gia có sử dụng việc tham gia các môn thể thao như một phương tiện để tăng cường phát triển KNS trong thanh niên thành thị. Từ việc đánh giá các dữ liệu, số liệu được cung cấp, kết hợp với một số lợi thế tiềm năng của việc sử dụng thể thao và các hoạt động sau giờ học để thúc đẩy năng lực xã hội của các HS được thảo luận trong nghiên cứu này. (4). Dự án “Improving Students: Teaching Improvisation to High School Students to Increase Creative and Critical Thinking” (Giảng dạy ứng 8 xử cho HS để tăng cường tư duy sáng tạo và khả năng phê bình) của tác giả Beth D. Slazak (2013). Đây là dự án được triển khai bởi Trung tâm nghiên cứu sáng tạo quốc tế (International Center for Studies in Creativity). Dự án tập trung vào việc dạy HS những KN mang tính ngẫu hứng nhằm nâng cao KN tư duy sáng tạo và tầm quan trọng của những suy nghĩ tích cực cho HS. Nội dung trình bày các công cụ để thực hiện đào tạo các KN sáng tạo giải quyết vấn đề, các quy tắc và khái niệm của các hoạt động trải nghiệm ngẫu hứng và KN tư duy tình cảm. Các dự án đã hoàn thành bao gồm các kế hoạch bài học, một bảng tính, một đoạn video hỗ trợ HS và các nhà GD trong giảng dạy các KN này. (5). Những nghiên cứu về GD KNS cho HS THCS tại Bỉ đã khẳng định một trong những sứ mạng của trường THCS là giúp cho trẻ tự lập và tạo điều kiện, tạo môi trường để trẻ phát triển KNS. Theo đó, cần cho trẻ học KNS và KNtự lập sẽ hình thành cho trẻ nhân cách tốt. Hay "GD các giá trị sống để có các KNS ngày càng được nhìn nhận là có sức mạnh vượt lên khỏi lời răn dạy đạo đức chi tiết đến mức hạn chế trong cách nhìn hoặc những vấn đề thuộc về tư cách công dân. Nó đang xem là trung tâm của tất cả thành quả mà giáo viên và nhà trường tâm huyết có thể hi vọng đạt được thông qua việc dạy về giá trị, KNS". 1.1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam, năm 2001-2005, GD KNS dưới sự hỗ trợ của UNICEF nhằm hướng tới cuộc sống khoẻ mạnh cho trẻ em và trẻ em chưa thành niên trong và ngoài nhà trường ở một số dự án như: Dự án “Trường học nâng cao sức khoẻ” của Bộ GD& ĐT, Bộ Y tế, Tổ chức Y tế thế giới, Dự án “GD KNS cho HS THCS” của Bộ GD & ĐT. Ngành GD đã triển khai chương trình đưa GD KNS vào hệ thống GD chính quy và không chính quy. Nội dung GD của nhà trường phổ thông được định hướng bởi mục tiêu GD KNS. Các nội dung 9