Tài liệu Luận văn hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện phù ninh, tỉnh phú thọ đến năm 2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------    --------- NGUYỄN QUANG VINH HOÀN THIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN PHÙ NINH, TỈNH PHÚ THỌ ĐẾN NĂM 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------    --------- NGUYỄN QUANG VINH HOÀN THIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN PHÙ NINH, TỈNH PHÚ THỌ ĐẾN NĂM 2020 Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM VĂN DŨNG Hà Nội - 2014 MỤC LỤC Trang PHẦN MỞ ĐẦU 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CẤP HUYỆN 11 1.1. Khái luận về quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện 1.1.1. Bản chất, đặc điểm quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội 11 11 1.1.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp 15 huyện 1.2. Đặc điểm các nguồn lực của huyện Phù Ninh 1.2.1. Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên 17 17 1.2.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội 21 1.2.3. Đánh giá tác động của các điều kiện tự kiên kinh tế - xã hội đến phát 22 triển kinh tế - xã hội của huyện Phù Ninh 1.3 Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh giai đoạn 24 2009 - 2013 1.3.1. Các kết quả trong phát triển kinh tế - xã hội 24 1.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân chủ yếu 26 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN PHÙ NINH ĐẾN NĂM 2020 2.1. 28 Những nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển kinh tế - xã hội huyện 28 Phù Ninh 2.1.1. Tình hình đất nƣớc 2.1.2. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Phú Thọ 28 30 2.1.3. Những biến động về dân số 32 2.1.4. Tác động của hội nhập quốc tế 33 2.1.5 Những ảnh hƣởng khác 34 2.2. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh đến 36 năm 2020 2.2.1. Mục tiêu tổng quát 36 2.2.2. Mục tiêu cụ thể 37 2.3. Định hƣớng phát triển các lĩnh vực kinh tế - xã hội huyện Phù 39 Ninh đến năm 2020 2.3.1. Phát triển các ngành kinh tế 39 2.3.2. Phát triển các lĩnh vực xã hội 45 2.3.3. Phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật 48 2.3.4. Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng xã hội 51 2.3.5. Định hƣớng bảo vệ môi trƣờng 53 2.3.6. Quy hoạch lãnh thổ và định hƣớng sử dụng đất 55 2.4. Đánh giá chung 57 2.4.1 Ƣu điểm 57 2.4.2 Hạn chế 58 CHƢƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU HOÀN 61 THIỆN VÀ THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN PHÙ NINH ĐẾN NĂM 2020 3.1. Những cơ hội và thách thức trong phát triển kinh tế - xã hội 61 của huyện Phù Ninh 3.1.1. Các thời cơ và cơ hội mới 61 3.1.2. Các thách thức, khó khăn mới 62 3.2 Quan điểm hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội 62 của huyện Phù Ninh 3.2.1 Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh phải phù 62 hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Thọ, của vùng Trung du và Miền núi Bắc Bộ 3.2.2. Lấy công nghiệp làm động lực để phát triển kinh tế xã hội của 63 huyện nhanh và bền vững 3.2.3. Phát triển kinh tế đi đôi với phát triển văn hoá, giữ gìn bản sắc văn 65 hoá dân tộc 3.2.4. Bảo vệ môi trƣờng phải là một nội dung quan trọng trong phát 66 triển kinh tế - xã hội 3.2.5. Phát triển kinh tế phải đi đôi với tăng cƣờng ổn định chính trị, 66 củng cố và giữ vững quốc phòng, an ninh 3.3. Các giải pháp hoàn thiện và thực hiện quy hoạch phát triển 67 kinh tế - xã hội của huyện Phù Ninh 3.3.1 Điều chỉnh mục tiêu phát triển 67 3.3.2. Huy động các nguồn vốn 67 3.3.3. Phát triển nguồn nhân lực 68 3.3.4. Phát triển khoa học công nghệ 68 3.3.5. Phát triển thị trƣờng 69 3.3.6. Đổi mới cơ chế chính sách 69 3.3.7. Bảo vệ môi trƣờng 71 3.3.8. Tổ chức điều hành thực hiện quy hoạch 73 KẾT LUẬN 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 76 PHỤ LỤC MỤC LỤC CÁC BẢNG TT 1 Tên bảng Bảng 1.1: Tình hình phát triển kinh tế của huyện Trang 24 Phù Ninh 2 Bảng 1.2: Những thành tựu về văn hóa - xã hội của 25 huyện Phù Ninh 3 Bảng 2.1: Dự báo dân số và lao động huyện Phù Ninh i 33 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Phù Ninh là một huyện miền núi nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Phú Thọ; phía Bắc giáp huyện Đoan Hùng, phía Nam giáp thành phố Việt Trì và huyện Lâm Thao, phía Tây giáp thị xã Phú Thọ và huyện Thanh Ba, phía Đông có sông Lô là ranh giới với huyện Sông Lô tỉnh Vĩnh Phúc. Phù Ninh có 156,48 km2 diện tích tự nhiên, đất đồi núi chiếm 63,32%; đất sản xuất nông nghiệp, thủy sản 7.795,53 ha, đất lâm nghiệp 3.270,84 ha, đất chuyên dùng 2.162,4 ha, đất ở 636,08 ha, đất chƣa sử dụng 552,17 ha; dân số 94.904 ngƣời. Mật độ dân số trung bình 599 ngƣời/km2, trong đó số dân đang ở độ tuổi lao động 53,9 nghìn ngƣời. Theo Quyết định số 178-CP ngày 05/7/1977 của Hội đồng Chính phủ, huyện Phù Ninh sáp nhập với huyện Lâm Thao thành huyện Phong Châu. Năm 1999 huyện Phong Châu lại tách thành hai huyện Phù Ninh và Lâm Thao. Phù Ninh hiện có 19 đơn vị hành chính cấp xã, thị trấn gồm: An Đạo, Bảo Thanh, Bình Bộ, Gia Thanh, Hạ Giáp, Liên Hoa, Phú Lộc, Phú Mỹ, Lệ Mỹ, Phú Nham, Phù Ninh, Tiên Du, Tiên Phú, Trạm Thản, Trị Quận, Trung Giáp, Tử Đà, Vĩnh Phú và Thị trấn Phong Châu (thị trấn Phong Châu đƣợc thành lập theo Quyết định số 59-CP ngày 26/02/1980 của Hội đồng Chính phủ). Phù Ninh là huyện có vị trí thuận lợi cho giao lƣu kinh tế, văn hoá, khoa học kỹ thuật giữa vùng trung du miền núi với đồng bằng, giữa nông thôn với thành thị trong phạm vi tỉnh Phú Thọ và cả nƣớc. Trong những năm qua, kinh tế - xã hội của huyện Phù Ninh đã có những chuyển biến đáng kể. Cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp - công nghiệp - dịch vụ chuyển sang công nghiệp dịch vụ - nông nghiệp. Đặc biệt cơ sở hạ tầng của ngành công nghiệp trên địa bàn đã khẳng định thế mạnh của kinh tế công nghiệp trong phát triển kinh tế của Huyện. Những lợi thế về đất đai, rừng, nguồn nƣớc và lao động đã tạo 1 cho huyện Phù Ninh bƣớc đi vững chắc trong sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội. Tốc độ tăng trƣởng kinh tế của Huyện khá cao; các lĩnh vực văn hóa - xã hội cũng đã đạt đƣợc những thành tựu đáng khích lệ; an toàn xã hội, an ninh chính trị đƣợc giữ vững, đời sống vật chất, tinh thần của ngƣời dân từng bƣớc đƣợc cải thiện. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Phú Thọ đến năm 2020 đã xác định Phù Ninh nằm trong vùng kinh tế động lực của tỉnh, trở thành huyện công nghiệp. Với mục tiêu phấn đấu trở thành huyện phát triển mạnh, toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội, trong những năm vừa qua huyện Phù Ninh đã tiến hành xây dựng đƣợc rất nhiều quy hoạch để phát triển một số ngành và lĩnh vực nhƣ: quy hoạch phát triển nông nghiệp của huyện 2006-2010; quy hoạch trồng cây nguyên liệu giấy đối với các xã vùng đối núi phía bắc của huyện; quy hoạch phát triển kinh tế trang trại; quy hoạch mở rộng diện tích trồng chè; quy hoạch vùng nuôi trồng thuỷ sản của huyện; quy hoạch phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp 2006-2010; quy hoạch đất đai giai đoạn 20052010…Các quy hoạch này đã góp phần làm cơ sở cho các kế hoạch, chƣơng trình, các đề án, dự án đầu tƣ phát triển kinh tế, xã hội của huyện. Tuy nhiên, công tác quy hoạch còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém nhƣ: chƣa đƣợc coi trọng đúng mức vai trò của quy hoạch, công tác quản lý nhà nƣớc về quy hoạch còn nhiều bất cập, chƣa rõ ràng trong trách nhiệm và quyền hạn; dẫn đến tình trạng quy hoạch thiếu tập trung, dàn trải, chƣa thống nhất giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội với các quy hoạch khác đặc biệt là đối với quy hoạch sử dụng đất đai của huyện; chƣa có sự liên kết quy hoạch giữa các vùng, tiểu vùng trong huyện, quy hoạch phát triển của các ngành, lĩnh vực; nhiều quy hoạch chồng chéo không thống nhất, mạnh ngành nào ngành ấy làm; chất lƣợng quy hoạch còn thấp, thiếu đồng bộ, tính dự báo, tầm nhìn, định hƣớng phát triển kinh tế- xã hội còn chƣa cao; mục tiêu phát triển chƣa 2 rõ đối với từng ngành, lĩnh vực. Nhiều quy hoạch phải điều chỉnh sau một thời gian ngắn phê duyệt, hoặc quy hoạch treo không thể thực hiện đƣợc vì thiếu tính khả thi; một số quy hoạch không còn phù hợp với giai đoạn phát triển kinh tế xã hội của huyện hiện nay. Nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế trong công tác quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của huyện trong thời gian vừa qua là do: các cấp, các ngành, các xã, thị trấn trong huyện chƣa nhận thức rõ đƣợc đầy đủ về vị trí, vai trò của công tác quy hoạch vì vậy công tác phối kết hợp giữa các cấp, các ngành từ huyện đến xã, thị trấn trong việc xây dựng và quản lý quy hoạch còn rất hạn chế; việc triển khai xây dựng và tổ chức thực hiện chƣa triệt để; công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy hoạch của các cơ quan chức năng chƣa thực sự phát huy đƣợc hiệu quả; chƣa lựa chon đƣợc các phƣơng án phát triển kinh tế- xã hội cụ thể, cũng nhƣ các giải pháp để thực hiện đối với từng ngành, lĩnh vực. Quá trình xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội chƣa có sự tham gia ý kiến đông đảo của các tầng lớp nhân dân, nhất là nhân dân nằm trong vùng quy hoạch, hoặc bị ảnh hƣởng của quy hoạch; chƣa có sự tham gia của các cơ quan tƣ vấn, nhất là chƣa có sự tham gia ý kiến của các nhà khoa học về việc xây dựng các quy hoạch… Để có thể khai thác tối đa những tiềm năng và lợi thế của huyện trong điều kiện mới, hoà nhập vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội chung của Tỉnh, phát triển nhanh và bền vững, phấn đấu trở thành vùng kinh tế động lực của tỉnh và làm cho các cấp các ngành trong huyện hiểu rõ đƣợc tầm quan trọng của quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, làm căn cứ chủ động để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế 5 năm, hàng năm và tạo điều kiện thu hút đầu tƣ vào địa bàn huyện trong thời gian tới. Việc tiến hành nghiên cứu và xây dựng Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh đến năm 3 2020 là rất cần thiết, cấp bách và quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội của địa phƣơng. Xuất phát từ những lý do trên tác giả luận văn lựa chọn nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ từ năm 2011 - 2020". * Câu hỏi nghiên cứu của đề tài là: Thế nào là quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện? Quy hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2011 đến 2020 có những ƣu nhƣợc điểm gì? Cần phải làm gì và làm nhƣ thế nào để hoàn thiện quy hoạch đó? 2. Căn cứ xây dựng đề tài - Nghị quyết số 37-NQ/TW, ngày 1 tháng 7 năm 2004 của Bộ Chính trị về phƣơng hƣớng phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2010. - Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội vùng Trung du Miền núi Bắc Bộ đến năm 2010. - Nghị định 92/2006/NĐ-CP ngày 07/9/2006 của Chính phủ về lập, phê duyệt và quản lý quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội. - Thông tƣ số 01/2007/TT-BKH ngày 07/02/2007 của Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ về hƣớng dẫn thi hành một số điều của Nghị định 92/2006/NĐ-CP. - Thông tƣ số 03/2008/TT-BKH ngày 1/7/2008 của Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ, hƣớng dẫn thực hiện Nghị định số 04/2008/NĐ-CP ngày 11/01/2008 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 92/2006/NĐ-CP ngày 07/9/2006 của Chính phủ về lập, phê duyệt và quản lý quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội. 4 - Quyết định số 99/2008/QĐ-TTg của Thủ tƣớng chính phủ ngày 14/7/2008 về phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Thọ đến năm 2020. - Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Thọ lần thứ XVII; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Phù Ninh lần thứ XXVII, nhiệm kỳ 2011-2015. - Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 19/10/2011 của Ban chấp hành đảng bộ tỉnh Phú Thọ khoá XVII về phát triển du lịch tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2011- 2015. - Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 21/11/2011 của Ban chấp hành đảng bộ tỉnh Phú Thọ khoá XVII về huy động nguồn lực đầu tƣ kết cấu hạ tầng kinh tế -xã hội then chốt giai đoạn 2011- 2015. - Nghị quyết số 12-NQ/TU ngày 24/11/2011 của Ban chấp hành đảng bộ tỉnh Phú Thọ khoá XVII về phát triển nguồn nhân lực tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2011- 2020. - Các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Thọ khóa XVI về quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch các ngành, các lĩnh vực của tỉnh Phú Thọ đến năm 2020. - Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Thọ khóa XVII về quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2011- 2020, định hƣớng đến năm 2030. - Quyết định số 3883/2009/QĐ-UBND ngày 18/11/2009 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Phú Thọ về việc ban hành bộ tiêu chí nông thôn mới tỉnh Phú Thọ. - Quyết định số 4646/2009/QĐ-UBND của UBND tỉnh Phú Thọ ngày 24/12/2009 về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển nông thôn mới tỉnh Phú Thọ đến năm 2020. - Chƣơng trình hành động số 14 - Ctr/TU ngày 09/01/2012 của Tỉnh uỷ 5 Phú Thọ về thực hiện Nghị quyết số 02 -NQ/TW ngày 25/4/2011 của Bộ Chính Trị về định hƣớng chiến lƣợc khoáng sản đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. - Nghị quyết Hội đồng nhân dân huyện Phù Ninh và các báo cáo thƣờng niên của UBND huyện Phù Ninh về tình hình phát triển kinh tế xã hội của huyện. - Báo cáo Thực trạng và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh trong những năm trƣớc mắt và đến năm 2020. - Báo cáo của Huyện ủy Phù Ninh tổng kết nhiệm vụ chính trị năm 2009, 2010, 2011, 2012 và 2013. 3. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đang đƣợc các nhà quản lý và các nhà khoa học quan tâm. Trong những năm qua, các ngành, địa phƣơng đều đã xây dựng quy hoạch phát triển. Tuy nhiên, những công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực này không có nhiều. Những công trình nghiên cứu tiêu biểu là: - Hoàn thiện quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An (2014). Đây là luận văn thạc sỹ của Nguyễn Anh Tuấn, Trƣờng Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Trên cơ sở khái quát về lý luận quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện, luận văn đã nghiên cứu những ƣu nhƣợc điểm của quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện Hƣng Nguyên và đƣa ra các giải pháp hoàn thiện. - Hoạch định phát triển kinh tế - xã hội: Lý luận và thực tiễn ở Việt Nam (2011), Nxb Chính trị quốc gia, Sự thật. Đây là cuốn sách của PGS.TS. Ngô Thắng Lợi. Cuốn sách đã xây dựng lý luận về hoạch định phát triển kinh 6 tế xã hội rất công phu. Trên cơ sở đó, tác giả đã vận dụng xem xét thực tiễn Việt Nam; chỉ ra những thành tựu, hạn chế và các giải pháp khắc phục. - Chiến lược phát triển (2007), NXB Chính trị quốc gia của tác giả Ngô Doãn Vịnh. Cuốn sách trƣớc hết trình bày những vấn đề lý luận về chiến lƣợc phát triển, từ khái niệm, vai trò, các nhân tố ảnh hƣởng đến chiến lƣợc phát triển, đặc biệt là nhân tố hội nhập. Cuốn sách cũng nghiên cứu khá công phu kinh nghiệm của một số quốc gia trong xây dựng và thực thi các chiến lƣợc phát triển. Đồng thời, cuốn sách cũng đƣa ra một số gợi mở cho Việt Nam trong việc xây dựng và thực thi các chiến lƣợc phát triển. - Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội (2004), NXB Chính trị quốc gia của Viện Chiến lƣợc phát triển. Đây là cuốn sách đề cập khá công phu, toàn diện về quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, từ cơ sở lý luận, kinh nghiệm của một số quốc gia và thực tiễn Việt Nam. Đây là cuốn sách tham khảo rất bổ ích cho việc nghiên cứu, quy hoạch và tổ chức thực hiện quan hệ phát triển kinh tế - xã hội trên phạm vi quốc gia cũng nhƣ ở mỗi địa phƣơng. 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục tiêu Trên cơ sở xem xét, đánh giá Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện Phù Ninh giai đoạn 2011 – 2020 trong bối cảnh mới của Huyện, luận văn đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện Quy hoạch, định hƣớng khai thác những tiềm năng sẵn có, huy động và sử dụng các nguồn lực hiệu quả, tối ƣu hóa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Huyện. * Nhiệm vụ - Xây dựng khung khổ lý thuyết cho việc xây dựng, hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện. - Chỉ ra những ƣu điểm và hạn chế của Quy hoạch phát triển kinh tế 7 xã hội huyện Phù Ninh giai đoạn 2011 – 2020. - Tạo cơ sở khoa học cho xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tận dụng đƣợc các cơ hội hợp tác và đầu tƣ thúc đẩy kinh tế xã hội Huyện phát triển, chuyển dịch cơ cấu theo hƣớng tích cực và đạt hiệu quả cao, ổn định, vững chắc phù hợp với xu thế hội nhập. 5. Đối tƣợng, phạm vi và yêu cầu nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu - Quan hệ giữa các tiềm năng, các nguồn lực với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện Phù Ninh. * Phạm vi nghiên cứu - Mốc thời gian nghiên cứu: + Đánh giá hiện trạng tình hình phát triển kinh tế xã hội từ 2001-2013; trong đó đánh giá 2006-2010 theo nhiệm kỳ 5 năm. + Các nội dung chỉ tiêu của quy hoạch đƣợc tính cho cả thời kỳ và theo từng mốc đến 2015 và 2020. * Yêu cầu - Phát huy đƣợc lợi thế so sánh của Phù Ninh, khai thác đƣợc mọi nguồn lực trong và ngoài huyện để phát triển kinh tế - xã hội nhanh và vững chắc; - Phù hợp với quy hoạch chung, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội và các quy hoạch chuyên ngành của tỉnh Phú Thọ đến năm 2020; - Đảm bảo sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trƣờng sinh thái và an ninh quốc phòng; - Phù hợp với thực tiễn và xu hƣớng phát triển của một huyện miền núi trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa. - Xây dựng đƣợc các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của Huyện theo 8 các mốc 2015 và 2020; tập trung vào những vấn đề then chốt: quan điểm, mục tiêu và định hƣớng phát triển, các giải pháp về cơ chế chính sách và tổ chức thực hiện; các chƣơng trình và dự án đầu tƣ quan trọng... 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện, luận văn sử dụng phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể là: - Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp. Đây là hai phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong cả 3 chƣơng của luận văn. Ở chƣơng 1, trên cơ sở phân tích những quan niệm khác nhau về cơ cấu kinh tế, quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế, các nhân tố ảnh hƣởng đến quy hoạch cơ cấu kinh tế trên địa bàn cấp huyện… luận văn sử dụng phƣơng pháp tổng hợp để hệ thống hóa thành khung khổ lý thuyết về hoàn thiện quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế trên địa bàn cấp huyện. Cặp phƣơng pháp này cũng đƣợc sử dụng để phân tích thực trạng quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế ở huyện Phù Ninh hiện nay. Trên cơ sở đó, phƣơng pháp tổng hợp đƣợc sử dụng để chỉ ra những ƣu, nhƣợc điểm của quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế của Huyện hiện nay. Ở chƣơng 3, cặp phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để phân tích và đề xuất các giải pháp quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế huyện Phù Ninh đến năm 2020. - Phƣơng pháp lô gich đƣợc sử dụng trong cả xây dựng khung khổ lý thuyết ở chƣơng 1, phân tích thực trạng ở chƣơng 2 và đề xuất giải pháp ở chƣơng 3. Kết hợp lô gich và lịch sử đƣợc sử dụng phổ biến ở chƣơng 2. - Phƣơng pháp trừu tƣợng hóa khoa học. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã lƣợc bỏ những hiện tƣợng bề ngoài, những yếu tố ngẫu nhiên, không bản chất để nghiên cứu những vấn đề quan trọng nhất ảnh hƣởng đến quy hoạch phát triển cơ cấu kinh tế huyện Phù Ninh. 9 Số liệu đƣợc sử dụng trong luận văn là số liệu thứ cấp nhƣng rất đáng tin cậy. Đây là những số liệu do chính quyền huyện Phù Ninh công bố và đã đƣợc sử dụng để quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. 7. Đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quy hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp huyện. - Phân tích làm rõ những ƣu, nhƣợc điểm của Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh giai đoạn 2011 – 2020 đã đƣợc thông qua. - Đƣa ra các khuyến nghị nhằm hoàn thiện và thực hiện Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh giai đoạn còn lại 2015 – 2020. 8. Kết cấu của luận văn Đề tài đƣợc xây dựng gồm 3 phần chính là: mở đầu, 3 chƣơng và kết luận. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quy hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp huyện. Chƣơng 2: Thực trạng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh. Chƣơng 3: Quan điểm và các giải pháp chủ yếu hoàn thiện và thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Phù Ninh đến năm 2020. 10 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CẤP HUYỆN 1.1. Khái luận về quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện 1.1.1. Bản chất, đặc điểm quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội 1.1.1.1. Các khái niệm cơ bản * Hoạch định phát triển: là quá trình liên tục, bao gồm các quyết định, lựa chọn về cách sử dụng các nguồn lực sẵn có khác nhau, với mục đích đạt được những mục tiêu cụ thể trong tương lai [17; tr.10]. Hoạch định phát triển bao gồm quá trình xác định mục tiêu trong tƣơng lai và những phƣơng tiện thích hợp để thực hiện mục tiêu đó. Nhƣ vậy, quy hoạch phát triển không chỉ thể hiện ƣớc vọng, năng lực và tầm nhìn của nhà quản lý, mà còn là nhận thức những điều kiện và khả năng phát triển. * Hoạch định phát triển kinh tế - xã hội: là sự thể hiện ý đồ phát triển trong tương lai của nhà nước bằng các mục tiêu kinh tế - xã hội và những giải pháp chính sách phối hợp để thực thi và đạt được các mục tiêu đã đặt ra [17; tr.11]. Hoạch định phát triển kinh tế - xã hội đúng đắn cho phép khai thác đƣợc các tiềm năng, thế mạnh của đất nƣớc và mỗi địa phƣơng; chủ động phòng tránh và khắc phục các tác động tiêu cực, những mặt trái trong quá trình phát triển. Do đo, hoạch định phát triển kinh tế - xã hội góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia cũng nhƣ các ngành, địa phƣơng. * Chiến lược phát triển kinh tế xã hội (chủ yếu ở tầm quốc gia ) được hiểu đầy đủ là một hệ thống các phân tích, đánh giá và lựa chọn thể hiện những quan điểm, tầm nhìn, mục tiêu của một quá trình phát triển mong muốn và sự nhất quán về con đường, các giải pháp cơ bản để thực hiện 11 [ 17; tr.107]. Các bộ phận chiến lƣợc thuộc phạm vi chiến lƣợc phát triển kinh tế- xã hội xét trên phạm vi tổng thể quốc gia, bao gồm: chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc; chiến lƣợc phát triển ngành, lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân; chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội vùng, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng. đặc trƣng cơ bản của chiến lƣợc khác với các văn bản hoạch định khác, bao gồm: Tính chất dài hạn và sự tƣơng đối trong phân đoạn thời gian; tính chất định tính là chủ yếu; tính kết quả và thể hiện sự đột phá.Nội dung của chiến lƣợc phát triển kinh tế -xã hội đó là trả lời đƣợc các câu hỏi: Chúng ta đang đứng ở đâu? muốn đi đến đâu? Đi bằng cách nào? Và làm thế nào biết đƣợc đã đi đúng và đã đi đến? vì vậy để trả lời cho các câu hỏi này phải xá định đƣợc điểm xuất phát của chiến lƣợc; xác định đƣợc đích đến của chiến lƣợc; tìm ra con đƣờng kết nối hiện tại và tƣơng lai. * Quy hoạch phát triển: Đây là sự cụ thể hóa của hoạch định phát triển; là sự bố trí chiến lƣợc về thời gian và không gian lãnh thổ, xây dựng khung vĩ mô về tổ chức không gian để chủ động hƣớng tới mục tiêu, đạt hiệu quả cao, phát triển bền vững. Quy hoạch phát triển là một bƣớc cụ thể hóa hoạch định phát triển, gắn với điều kiện cụ thể của một ngành, địa phƣơng hay quốc gia. * Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội: là văn bản luận chứng và lựa chọn phương án phát triển hợp lý tổ chức kinh tế - xã hội dài hạn (ít nhất là 5 năm) trên một không gian lãnh thổ nhất định [17; tr.126]. Đây là công cụ quan trọng nhà nƣớc (trung ƣơng và địa phƣơng) có thể mở rộng quy mô huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, khai thác các tiềm năng, đẩy nhanh phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện và nâng cao đời sống dân cƣ. Theo Nghị định số 92/2006/NĐ-CP ngày 07/9/2006 của Chính Phủ về lập, phê duyệt và quản lý quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội và Nghị định số 04/2008/NĐ-CP về sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 92/2006/NĐ-CP thì quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội ở Việt 12 Nam bao gồm: Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội của cả nƣớc; quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội của vùng; vùng kinh tế trọng điểm; quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội cấp tỉnh, cấp huyện; quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực cấp quốc gia, cấp tỉnh; quy hoạch phát triển các sản phẩm chủ yếu cấp quốc gia, cấp tỉnh[13,14; tr.2-3]. 1.1.1.2. Bản chất của quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đƣợc tiến hành phổ biến trên thế giới với những trình độ rất khác nhau. Nhà nƣớc với vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế vì lợi ích chung của xã hội đã sử dụng công cụ quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội để thúc đẩy sự phát triển của cả một quốc gia hay của một địa phƣơng. Nếu quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đƣợc thực hiện tốt sẽ huy động và nâng cao đƣợc hiệu quả sử dụng các nguồn lực; phát huy đƣợc tiềm năng, thế mạnh của đất nƣớc và của mỗi địa phƣơng. Xét về bản chất, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội là sự can thiệp, định hƣớng của nhà nƣớc vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội là mong muốn, khát vọng của nhà nƣớc đƣợc thể hiện ở một loạt các mục tiêu kinh tế - xã hội cần đạt đƣợc trong một khoảng thời gian nhất định. Đồng thời, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội còn là cách thức tác động, định hƣớng, điều hành của nhà nƣớc nhằm đạt đƣợc các mục tiêu đặt ra. Bản chất của quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội là giống nhau nhƣng biểu hiện của nó lại khác nhau ở mỗi quốc gia, địa phƣơng. Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quy hoạch phát triển kinh tế xã hội đƣợc thực hiện theo mệnh lệnh của nhà nƣớc. Do đó, các quy hoạch thƣờng mang tính chủ quan, ít có khả năng trở thành hiện thực hoặc phải trả giá rất đắt về sử dụng các nguồn lực. 13