Tài liệu Lựa chọn vấn đề dạy và phương pháp ôn tập cho học sinh giỏi quốc gia khi giảng dạy phần lịch sử việt nam giai đoạn 1919 – 1930 (3)

Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 LỰA CHỌN VẤN ĐỀ DẠY VÀ PHƯƠNG PHÁP ÔN TẬP CHO HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA KHI GIẢNG DẠY LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1919 ĐẾN 1930 A. PHẦN MỞ ĐẦU Nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ quan trọng ở các trường THPT nói chung, đặc biệt đối với trường THPT chuyên thì đây là nhiệm vụ then chốt, bởi vì trong Quy chế Tổ chức và hoạt động của trường trung học phổ thông chuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ: “Mục tiêu của trường chuyên là phát hiện những học sinh có tư chất thông minh, đạt kết quả xuất sắc trong học tập và phát triển năng khiếu của các em về một số môn học trên cơ sở đảm bảo giáo dục phổ thông toàn diện; giáo dục các em thành người có lòng yêu nước, tinh thần vượt khó, tự hào, tự tôn dân tộc; có khả năng tự học, nghiên cứu khoa học và sáng tạo; có sức khỏe tốt để tiếp tục đào tạo thành nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước” (Điều 2. Chương I. Quy chế Tổ chức và hoạt động của trường trung học phổ thông chuyên, Ban hành kèm theo Thông tư số 06/2012/TT-BGDĐT ngày 15/02/2012 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). Là một giáo viên Lịch sử của trường THPT Chuyên Nguyễn Tất Thành, tôi luôn băn khoăn, trăn trở với việc nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Lịch sử, đặc biệt là chất lượng dạy đối tượng học sinh giỏi. Để đạt được kết quả ôn luyện tốt nhất thì vấn đề lựa chọn nội dung giảng dạy và phương pháp ôn tập cho học sinh theo từng giai đoạn, từng nội dung cụ thể là hết sức quan trọng. Nếu giáo viên không xác định được những nội dung cốt yếu thì quá trình giảng dạy dễ sa đà, khiến học sinh cảm thấy mệt mỏi và không rút ra được bản chất của các sự kiện, hiệu quả ôn luyện sẽ không cao. Giai đoạn lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930 là giai đoạn từ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đến khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930. Đây là một giai đoạn hết sức quan trọng trong lịch sử dân tộc Việt Nam, nội dung giai đoạn 1919-1930 của lịch sử Việt Nam có mặt trong hầu hết các đề thi môn Lịch sử, từ thi tốt nghiệp đến thi Đại học và đặc biệt trong các kỳ thi 1 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 học sinh giỏi các cấp. Do đó, trong quá trình ôn luyện cho học sinh giỏi, giáo viên cần xác định rõ đây là một “điểm nhấn” phải thực sự được chú trọng. Hội thảo khoa học các trường THPT Chuyên khu vực Duyên hải và Đồng bằng Bắc Bộ là một hoạt động bổ ích, là một diễn dàn để giáo viên các trường chuyên trong khu vực gặp gỡ, giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, nhất là trong việc bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi Quốc gia. Qua chuyên đề của Hội thảo các năm 2012, 2013 chúng ta đã có một nguồn tài liệu tham khảo quý khi dạy và giúp học sinh giỏi Quốc gia ôn tập các phần Lịch sử Việt Nam 19301945, 1858-1918. Năm 2014 này, chúng tôi tiếp tục mạnh dạn trình bày một số nội dung trong chuyên đề “Lựa chọn vấn đề dạy và phương pháp ôn tập cho học sinh giỏi Quốc gia khi giảng dạy Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1919 đến 1930” để tham gia Hội thảo khoa học lần thứ VII của các trường THPT Chuyên Khu vực Duyên hải - Đồng bằng Bắc Bộ năm 2014, với hy vọng có thể chia sẻ những kinh nghiệm ít ỏi về nội dung và phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi với các đồng nghiệp và góp phần nhỏ bé của mình vào sự thành công chung của Hội thảo. Chuyên đề gồm hai phần: Phần I. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt Nam 1919-1930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững 1. Khái quát nội dung cơ bản của lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930. 2. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt Nam 19191930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững Phần II. Lựa chọn phương pháp ôn tập cho học sinh giỏi Quốc gia khi dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1919 đến 1930 B. NỘI DUNG 2 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 Phần I. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt Nam 1919-1930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững 1. Khái quát nội dung cơ bản của tiến trình lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930 Trước khi đi vào lựa chọn vấn đề dạy và phương pháp ôn tập cho học sinh giỏi ở giai đoạn này, chúng ta cần nắm được bức tranh khái quát của cả giai đoạn lịch sử Việt Nam 1919-1930, bởi vì “trước khi nghĩ đến những điều cao siêu, lập luận lôgic thì phải có kiến thức cơ bản đã”. Giai đoạn lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến 1930 (từ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đến khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930) có một số nội dung chính như sau: Nội dung lớn thứ nhất là cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai (1919-1929) của thực dân Pháp đã làm chuyển biến tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam, tạo cơ sở xã hội (giai cấp) và điều kiện chính trị (phong trào yêu nước) để tiếp thu luồng tư tưởng cách mạng vô sản. Nội dung lớn thứ hai là quá trình Nguyễn Ái Quốc và một số nhà yêu nước khác đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, truyền bá những luận điểm của Nguyễn Ái Quốc về con đường giải phóng dân tộc Việt Nam và bài học của Cách mạng tháng Mười Nga về trong nước, đã làm chuyển biến phong trào yêu nước chống Pháp từ lập trường tư sản sang lập trường vô sản. Nội dung lớn thứ ba là phong trào yêu nước chống thực dân Pháp của một bộ phận tiểu tư sản chuyển sang lập trường vô sản, cùng với phong trào công nhân chuyển sang tự giác, đòi hỏi phải có một chính đảng của giai cấp vô sản lãnh đạo. Ba tổ chức cộng sản ra đời vào nửa sau năm 1929 rồi thống nhất thành một đảng là Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930) đã đáp ứng yêu cầu đó. Như vậy, giai đoạn 1919-1930 là một giai đoạn có nhiều nội dung hay và khó mà nội dung lớn nhất là: trong phong trào yêu nước Việt Nam từ năm 1919 đến đầu năm 1930 đã xuất hiện hai khuynh hướng chính trị cùng song song tồn tại: phong trào yêu nước của tư sản và tiểu tư sản phát triển theo khuynh hướng 3 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 dân chủ tư sản và phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân khác phát triển theo khuynh hướng vô sản. Cả hai khuynh hướng nói trên đều nhằm giải quyết yêu cầu của lịch sử là: giải phóng dân tộc, độc lập dân tộc. Hai khuynh hướng chính trị này đã dẫn tới cuộc đấu tranh nhằm giành quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam giữa giai cấp tư sản với giai cấp vô sản. Kết quả, đến năm 1930, khuynh hướng tư sản đã bị thất bại với sự tan rã của Việt Nam Quốc dân đảng (cùng với sự thất bại của khởi nghĩa Yên Bái tháng 2/1930). Khuynh hướng vô sản đã giành quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (đầu năm 1930). 2. Các vấn đề cơ bản và chuyên sâu của giai đoạn lịch sử Việt Nam 1919-1930 mà giáo viên cần cung cấp và yêu cầu học sinh nắm vững * Trước khi đi vào những vấn đề cụ thể của lịch sử Việt Nam 1919-1930, giáo viên cần giúp học sinh hiểu và phân biệt được các khái niệm khó của giai đoạn này như: lý luận cách mạng giải phóng dân tộc, cách mạng tư sản dân quyền, cách mạng thổ địa (trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, Luận cương chính trị tháng 10/1930); tự phát, tự giác (trong phong trào công nhân), lực lượng, động lực cách mạng. * Sau đó, có thể hướng dẫn học sinh ôn tập theo giai đoạn lịch sử 19191930 theo 5 chuyên đề sau: Chuyên đề 1: Những chuyển biến về kinh tế và xã hội ở Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất Yêu cầu kiến thức Câu hỏi lựa chọn để học sinh ôn tập cần đạt - Trình bày và phân ? Phân tích những sự kiện lịch sử trên thế giới có ảnh tích được những sự hưởng đến phong trào cách mạng Việt Nam sau kiện lịch sử trên thế Chiến tranh thế giới thứ nhất. giới có ảnh hưởng * Với câu hỏi này, bài làm của học sinh cần nêu được đến cách mạng Việt và phân tích được tác động của những sự kiện lịch sử Nam sau chiến tranh trên thế giới sau chiến tranh thế giới thứ nhất có ảnh thế giới thứ nhất. hưởng đến cách mạng Việt Nam. 4 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 - Nêu: Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước đế quốc thắng trận phân chia lại thế giới, thiết lập một trật tự thế giới mới theo hệ thống Vécxai – Oasinhtơn. Phân tích tác động :Tuy nhiên, trật tự này chỉ phục vụ cho quyền lợi của các nước thắng trận, chà đạp lên quyền lợi của các nước bại trận và các dân tộc nhỏ yếu, trong đó có Việt Nam. - Nêu: Chiến tranh thế giới đã tàn phá, làm cho các nước tư bản gặp nhiều khó khăn, nước Pháp thiệt hại nặng nề. - Phân tích tác động: Vì vậy, Pháp tiếp tục tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần thứ hai (19191929) ở Đông Dương, làm biến đổi sâu sắc tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam… - Nêu: Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi (năm 1917). - Phân tích tác động: không những làm thức tỉnh ý thức đấu tranh mà còn mở ra con đường tự giải phóng cho các nước thuộc địa, phụ thuộc, trong đó có Việt Nam… - Nêu: Các đảng cộng sản lần lượt ra đời, đặc biệt là sự ra đời của Đảng Cộng sản Pháp (1920), Đảng Cộng sản Trung Quốc (1921). - Phân tích tác động: tạo điều kiện thuận lợi cho những người Việt Nam yêu nước có chỗ đứng chân, hoạt động cách mạng trên đất Pháp và Trung Quốc. - Nêu và phân tích: Quốc tế cộng sản được thành lập (1919) để đảm nhận sứ mệnh lịch sử là tập hợp, lãnh đạo phong trào cách mạng vô sản và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới... 5 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 * Kết luận: Những chuyển biến của tình hình thế giới có ảnh hưởng lớn đến phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam, chủ yếu theo chiều hướng tích cực, làm bùng nổ một phong trào đấu tranh mới, sôi nổi, mạnh mẽ ở - Nêu và nhận xét được những nét chính về chính sách kinh tế, chính trị, văn hóa của thực dân Pháp ở Đông Dương sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. nước ta... ? Trình bày và nhận xét về những nét chính về chính sách kinh tế, chính trị, văn hóa của thực dân Pháp ở Đông Dương sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. * Hướng dẫn học sinh ôn tập: 1. Về kinh tế - Pháp tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần thứ hai (1919-1929) ở Đông Dương. a. Hoàn cảnh b. Nội dung khai thác c. Các lĩnh vực khai thác d. Nhận xét (về mục đích, quy mô, tính chất và khái quát tác động của cuộc khai thác đối với nền kinh tế và giai cấp xã hội ở Việt Nam). 2. Về chính trị 3. Về văn hóa, giáo dục 4. Kết luận (nhận xét chung) Chuyên đề 2. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản (19191930)Câu hỏi : Phân tích những chuyển biến về kinh tế và giai cấp xã hội Việt Nam sau Chiến 6 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 tranh thế giới thứ nhất. Những biến đổi trong xã hội Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã tác động đến cách mạng Việt Nam như thế nào? * Hướng dẫn trả lời: Giới thiệu khái quát về cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp và nhấn mạnh: chính cuộc khai thác thuộc địa đó đã làm biến đổi sâu sắc nền kinh tế và giai cấp xã hội ở Việt Nam. 1. Những chuyển biến về kinh tế - Tích cực - Tiêu cực - Kết luận 2. Sự phân hóa về giai cấp xã hội - Khái quát: Bên cạnh những giai cấp cũ vẫn còn tồn tại nhưng đã bị phân hóa (địa chủ, 7 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 nông dân), đã xuất hiện những giai cấp mới (tư sản, tiểu tư sản). Giai cấp công nhân trưởng thành nhanh chóng. Do có quyền lợi kinh tế và địa vị xã hội khác nhau nên mỗi giai cấp có thái độ chính trị và khả năng cách mạng cũng khác nhau. - Giai cấp địa chủ… - Giai cấp nông dân… - Giai cấp tiểu tư sản… - Giai cấp tư sản… - Giai cấp công nhân… 3. Tác động đến cách mạng Việt Nam - Làm cho mâu thuẫn trong xã hội ngày càng tăng, chủ yếu là mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân Việt Nam với thực dân Pháp và tay sai. Cuộc đấu tranh của nhân dân ta ngày càng diễn 8 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 ra quyết liệt… - Trong xã hội Việt Nam có đầy đủ các giai cấp của một xã hội hiện đại, đó là cơ sở bên trong của sự tiếp thu những tư tưởng cách mạng từ bên ngoài dội vào Việt Nam… - Những giai cấp mới cùng với sự tiếp thu hệ tư tưởng mới đã làm cho phong trào yêu nước Việt Nam từ 1919 đến 1930 phát triển theo hai khuynh hướng: tư sản và vô sản. - Phân tích được những chuyển biến mới về kinh tế, đặc biệt là chuyển biến về giai cấp xã hội của Việt Nam đầu thế kỷ XX và rút ra nhận xét. Yêu cầu cần đạt được về kiến thức Vấn đề lựa chọn để Câu 1: Trình bày và nhận xét về hoạt động yêu nước 9 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 học sinh ôn tập- của tiểu tư sản Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930. Nắm được phong trào * Hướng dẫn trả lời yêu nước theo khuynh 1. Hoạt động của tiểu tư sản Việt Nam từ 1919 đến hướng dân chủ tư sản 1925 gồm những hoạt động - Giới thiệu về giai cấp tiểu tư sản và lý do họ đấu của tư sản và tiểu tư tranh… sản Việt Nam với hai - Trình bày các hoạt động cụ thể của tiểu tư sản từ 1919 tổ chức tiêu biểu là đến 1925. Việt Nam Quốc dân + Ở trong nước đảng và Tân Việt + Ở ngoài nước Cách mạng đảng. - Nhận xét - Trình bày được 2. Hoạt động của tiểu tư sản Việt Nam từ 1925 đến những hoạt động của 1930 tư sản, tiểu tư sản từ - Thể hiện qua hoạt động của tổ chức Tân Việt… năm 1919 đến năm 3. Đánh giá chung về phong trào của giai cấp tiểu tư 1930. sản… Câu 2: Trình bày và nhận xét về hoạt động yêu nước của giai cấp tư sản Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930. 1. Hoạt động của tư sản Việt Nam từ 1919 đến 1925 - Giới thiệu về giai cấp tư sản và lý do họ đấu tranh… - Trình bày các hoạt động cụ thể của tư sản từ 1919 đến 1925. - Nhận xét 2. Hoạt động của tư sản Việt Nam từ 1925 đến 1930 - Thể hiện qua hoạt động của tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng… 3. Đánh giá chung về phong trào của giai cấp tư sản… - Rút ra được nguyên Câu 1: Phân tích nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch nhân thất bại, ý nghĩa sử của phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân 10 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 lịch sử của phong trào chủ tư sản ở Việt Nam từ sau Chiến tranh thế giới thứ yêu nước theo khuynh nhất đến đầu năm 1930. hướng dân chủ tư sản. * Hướng dẫn trả lời - Giải thích được tại - Trình bày khái quát về phong trào yêu nước theo sao khuynh hướng tư khuynh hướng dân chủ tư sản (về hoàn cảnh ra đời, sản không thể trở khuynh hướng này gồm hoạt động của hai giai cấp là tư thành khuynh hướng sản và tiểu tư sản…) cơ bản trong phong - Nêu và phân tích các nguyên nhân thất bại trào dân tộc dân chủ + Nguyên nhân khách quan: Thực dân Pháp còn mạnh, Việt Nam từ 1930 trở so sánh lực lượng chênh lệch… về sau (hoặc tại sao + Nguyên nhân chủ quan: Ngọn cờ tư tưởng tư sản giai cấp tư sản không không phù hợp…; sự non yếu về kinh tế, chính trị của thể trở thành người giai cấp tư sản Việt Nam; sự lỏng lẻo, non yếu của tổ lãnh đạo cách mạng chức Việt Nam Quốc dân đảng… Việt Nam). - Phân tích ý nghĩa lịch sử + Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. + Đào tạo, rèn luyện một đội ngũ những nhà yêu nước cho những phong trào đấu tranh mới về sau. + Góp phần khảo nghiệm một con đường cứu nước… + Giúp cho những người yêu nước Việt Nam hướng đến một con đường mới, tiếp thu lý luận giải phóng dân tộc theo khuynh hướng vô sản, làm cho phong trào yêu nước trở thành một trong những điều kiện dẫn tới sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam… Câu 2: Sự kiện nào đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của khuynh hướng tư sản trước khuynh hướng vô sản ở Việt Nam? Nêu hoàn cảnh lịch sử, diễn biến chính, kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thất bại của sự kiện đó. - Đối với câu hỏi này, yêu cầu quan trọng nhất là học 11 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 sinh phải xác định được đúng sự kiện đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của khuynh hướng tư sản trước khuynh hướng vô sản là khởi nghĩa Yên Bái. Khi đã xác định đúng sự kiện đề yêu cầu thì những vấn đề còn lại như hoàn cảnh lịch sử, diễn biến chính, kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thất bại học sinh có thể tự làm được. Câu 3: Tại sao khuynh hướng tư sản không thể trở thành khuynh hướng cơ bản trong phong trào dân tộc dân chủ Việt Nam từ 1930 trở về sau ? * Hướng dẫn trả lời - Trước hết, cần giúp học sinh hiểu một khuynh hướng muốn để trở thành chủ đạo cần phải có điều kiện là + Thứ nhất, khuynh hướng ấy có khả năng giải quyết những mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam hay không? + Thứ hai, giai cấp lãnh đạo phải đại diện cho một phương thức sản xuất tiên tiến. + Thứ ba là phải có tổ chức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm minh, có khả năng lôi kéo, tập hợp được quần chúng làm cách mạng. - Tuy nhiên, khuynh hướng tư sản không đáp ứng được các yêu cầu nói trên. - Ngoài ra, ở trong khu vực, hầu hết các chính đảng tư sản đã thỏa hiệp với đế quốc, làm tay sai cho đế quốc, phản bội quyền lợi dân tộc. Do đó, với sự lựa chọn khắc nghiệt của lịch sử Việt Nam, khuynh hướng vô sản đã thắng thế bằng sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930). Do đó, từ năm 1930, khuynh hướng tư sản không thể là khuynh hướng chủ đạo của cách mạng Việt Nam. 12 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 Chuyên đề 3. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng vô sản (1919-1930) Yêu cầu cần đạt được về kiến thức Vấn đề lựa chọn để Câu 1: Trình bày quá trình phát triển của phong trào học sinh ôn tập- công nhân Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1930. Hiểu được phong trào * Hướng dẫn trả lời yêu nước theo khuynh 1. Phong trào công nhân Việt Nam từ 1919 đến 1925 hướng vô sản bao a. Giới thiệu khái quát về giai cấp công nhân Việt Nam. gồm phong trào công - Hoàn cảnh trong nước nhân, những hoạt - Hoàn cảnh thế giới động của Nguyễn Ái b. Những sự kiện tiêu biểu Quốc, của Hội Việt - Năm 1920: thành lập Công hội bí mật… Nam Cách mạng - Năm 1922: công nhân và viên chức các sở công Thanh niên… thương của tư nhân ở Bắc Kỳ đòi được nghỉ ngày chủ - Trình bày và phân nhật có trả lương tích được các giai - Tháng 8/1925: cuộc bãi công Ba Son. Đây là dấu mốc đoạn, các bước phát quan trọng đánh dấu phong trào công nhân Việt Nam triển của phong trào bước đầu chuyển từ tự phát sang tự giác… công nhân Việt Nam c. Nhận xét từ năm 1919 đến năm - Phong trào công nhân có bước phát triển mới so với 1930. trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, nhưng vẫn dừng lại ở trình độ tự phát và còn phụ thuộc vào phong trào yêu nước nói chung… 2. Phong trào công nhân Việt Nam từ 1926 đến 1930 a. Hoàn cảnh - Trong nước - Thế giới b. Những sự kiện tiêu biểu 13 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 - Trong hai năm 1926-1927, nổ ra 27 cuộc bãi công… - Năm 1928, có phong trào “vô sản hóa”… - Trong hai năm 1928-1929, có khoảng 40 cuộc bãi công… c. Nhận xét - Giai cấp công nhân ngày càng giác ngộ về ý thức chính trị, ý thức giai cấp, đang đi dần vào cuộc đấu tranh có tổ chức… - Phong trào công nhân đang chuyển biến mạnh mẽ từ tự phát đến tự giác, có sức quy tụ và dẫn đầu phong trào yêu nước… - Sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (đầu năm 1930) đánh dấu phong trào công nhân Việt Nam đã hoàn thành quá trình đấu tranh chuyển từ tự phát sang tự giác, đến đây giai cấp công nhân đủ sức lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Câu 2: Nêu các bước phát triển về chất của phong trào công nhân Việt Nam từ 1919 đến 1930. Phân tích ý nghĩa của phong trào công nhân đối với sự phát triển của phong trào yêu nước và sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. * Hướng dẫn trả lời 1. Các bước phát triển về chất - Năm 1920: Công hội đỏ được thành lập… - Tháng 8/1925: Cuộc bãi công Ba Son… - Năm 1928: phong trào “vô sản hóa”… - Năm 1929: sự ra đời của ba tổ chức cộng sản… - Đầu năm 1930: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời… 2. Ý nghĩa của phong trào công nhân - Là nơi tiếp nhận chủ nghĩa Mác – Lênin và lý luận giải 14 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 phóng dân tộc của Nguyễn Ái Quốc… - Tạo điều kiện để phong trào yêu nước đi vào quỹ đạo của cách mạng vô sản… - Là một trong ba nhân tố cấu thành Đảng Cộng sản Việt Nam… - Rút ra được vai trò của phong trào công nhân đối với sự phát triển của phong trào yêu nước và sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. - Nắm được những nét chính về quá trình ra đời, hoạt động và vai trò của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. - Phân tích được Câu 1: Phân tích nguyên nhân ra đi tìm đường cứu nguyên nhân Nguyễn nước của Nguyễn Ái Quốc. Ái Quốc ra đi tìm * Có ba nguyên nhân đường cứu nước. 1. Đất nước bị xâm lăng, yêu cầu giải phóng dân tộc - Trình bày được được đặt ra cấp thiết… những hoạt động cách 2. Sự khủng hoảng của con đường cứu nước theo ý thức mạng của Nguyễn Ái hệ phong kiến và dân chủ tư sản đòi hỏi phải tìm ra một Quốc từ năm 1911 con đường cứu nước mới… đến năm 1930. 3. Sự tác động của quê hương, gia đình và nhãn quan - Nêu được những chính trị sắc bén của Nguyễn Ái Quốc… 15 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 điểm chính trong con Câu 2: Quá trình ra đi tìm đường cứu nước, đến với đường cứu nước mà chủ nghĩa Mác – Lênin của Nguyễn Ái Quốc. Nguyễn Ái Quốc đã * Hướng dẫn trả lời lựa chọn cho dân tộc - Trình bày khái quát bối cảnh lịch sử. Việt Nam, lí giải về - Trình bày các hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ 1911 sự lựa chọn ấy. đến 1920, phân tích rõ hướng đi, mục đích đi và các sự - Từ đó, phân tích kiện (phân tích rõ ý nghĩa của các sự kiện) được công lao của + 5/6/1911 Nguyễn Ái Quốc với + Từ 1911 đến 1917 cách mạng Việt Nam + Năm 1917 trong những 1919-1930. năm + Năm 1919 + Năm 1920 (tháng 7/1920, tháng 12/1920) - Kết luận chung. Câu 3: Chứng minh Nguyễn Ái Quốc là người chuẩn bị trực tiếp về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho sự ra đời của một chính đảng vô sản ở Việt Nam. - Hướng dẫn học sinh trả lời các hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ sau khi tìm ra con đường cứu nước đúng đắn (năm 1920) đến trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (đầu năm 1930) và lưu ý: 1. Chuẩn bị về tư tưởng chính trị: thể hiện qua các bài viết trên các báo, các bản tham luận, các tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp”, “Đường Kách mệnh”… - Ý nghĩa của các bài báo, các bản tham luận, các tác phẩm đó… 2. Chuẩn bị về tổ chức: thể hiện qua việc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và tổ chức các lớp đào tạo cán bộ… 3. Kết luận… Câu 4: Con đường cứu nước mà Nguyễn Ái Quốc đã 16 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 lựa chọn cho dân tộc ta là gì? Hãy lý giải tại sao Người lại lựa chọn con đường đó và nêu những điểm chính của con đường cứu nước ấy. 1. Trước hết, học sinh cần xác định được con đường Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn cho dân tộc ta là con đường cách mạng vô sản… 2. Nêu các lý do dẫn tới sự lựa chọn đó - Tác động của thời đại mới… - Tác động của Cách mạng tháng Mười Nga… - Xuất phát từ yêu cầu của sự nghiệp giải phóng dân tộc… - Nhờ có thiên tài trí tuệ và nhãn quan chính trị sắc bén của Nguyễn Ái Quốc… 3. Nêu những điểm chính của con đường cứu nước… - Về đường lối chiến lược… - Về nhiệm vụ… - Về lãnh đạo… - Về lực lượng tham gia… - Về mối quan hệ với cách mạng thế giới… 4. Kết luận chung… Câu 5: Phân tích các công lao của Nguyễn Ái Quốc với cách mạng Việt Nam từ năm 1911 đến năm 1930. Công lao lớn nhất là gì? Vì sao? * Giới thiệu khái quát về Nguyễn Ái Quốc… * Nêu các công lao: có 4 công lao lớn 1. Tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc… 2. Trực tiếp chuẩn bị về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho sự ra đời của đảng… 3. Trực tiếp triệu tập, chủ trì Hội nghị thành lập Đảng… 4. Soạn thảo Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng… 17 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 * Công lao lớn nhất là tìm ra con đường cứu nước đúng đắn vì…. Chuyên đề 4. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời Yêu cầu cần đạt được Vấn đề lựa chọn để Câu hỏi: Trình bày hoàn cảnh ra đời và sự xuất hiện học sinh ôn tập- của ba tổ chức cộng sản ở Việt Nam trong năm 1929. Trình bày được hoàn a. Hoàn cảnh ra đời cảnh ra đời và sự xuất b. Sự ra đời hiện của ba tổ chức * Sự ra đời của Đông Dương Cộng sản đảng: cộng sản ở Việt Nam - Tháng 3/1929… trong năm 1929. - Tháng 5/1929… - Ngày 17/6/1929… * Sự ra đời của An Nam Cộng sản đảng: - Tháng 8/1929… * Thành lập Đông Dương Cộng sản Liên đoàn - Tháng 9/1929… c. Ý nghĩa - Sự ra đời của 3 tổ chức cộng sản lúc bấy giờ là một xu thế khách quan của cách mạng giải phóng dân tộc… - Khẳng định bước phát triển nhảy vọt của cách mạng Việt Nam… - Là bước chuẩn bị trực tiếp cho sự thành lập Đảng Cộng sản (đầu năm 1930)... - Trình bày được hoàn Câu hỏi: Trình bày hoàn cảnh lịch sử, nội dung, ý cảnh, nội dung, ý nghĩa của Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt nghĩa của Hội nghị Nam (đầu năm 1930), nêu rõ vai trò của Nguyễn Ái thành lập Đảng, nêu Quốc trong Hội nghị đó. được vai trò của 1. Hoàn cảnh lịch sử 18 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 Nguyễn Ái trong Hội nghị. Quốc 2. Nội dung 3. Ý nghĩa của Hội nghị - Hội nghị mang tầm vóc như một Đại hội thành lập Đảng vì… 4. Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong Hội nghị - Triệu tập và chủ trì Hội nghị. - Có vai trò quyết định sự thành công của Hội nghị… - Soạn Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt được Hội - Phân tích nghị thông qua… được Câu 1: Nêu hoàn cảnh ra đời, nội dung chính và ý những nội dung của nghĩa của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng. Cương lĩnh chính trị 1. Hoàn cảnh ra đời đầu tiên của Đảng. 2. Nội dung chính Chứng minh được đó - Xác định đường lối chiến lược của cách mạng là… là một Cương lĩnh - Xác định nhiệm vụ cách mạng… chính trị đúng đắn, - Lực lượng cách mạng… sáng tạo. - Lãnh đạo cách mạng… - Mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới… 3. Ý nghĩa - Đó là một Cương lĩnh giải phóng dân tộc đúng đắn, sáng tạo, kết hợp nhuần nhuyễn vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp, độc lập tự do là tư tưởng cốt lõi của Cương lĩnh này… Câu 2: Chứng minh Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng là một Cương lĩnh đúng đắn, sáng tạo. 1. Giới thiệu về hoàn cảnh ra đời của Cương lĩnh… 2. Chứng minh - Tính đúng đắn thể hiện ở chỗ: những nội dung của Cương lĩnh phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam 19 Hội thảo các trường chuyên miền Duyên Hải Bắc Bộ 2014 (phân tích tính đúng đắn thể hiện cụ thể trong đường lối chiến lược cách mạng, nhiệm vụ cách mạng, lãnh đạo cách mạng, lực lượng cách mạng, đoàn kết quốc tế…) - Tính sáng tạo thể hiện ở chỗ: những quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin được Nguyễn Ái Quốc vận dụng sáng tạo vào Việt Nam. Ví như: đặt vấn đề dân tộc lên trên vấn đề giai cấp là sự sáng tạo phù hợp với hoàn cảnh một nước thuộc địa như Việt Nam…) 3. Kết luận - Hiểu được ý nghĩa Câu 1: Trình bày ý nghĩa lịch sử của việc thành lập sự ra đời và giải thích Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930). được tính tất yếu 1. Giới thiệu về hoàn cảnh ra đời của Đảng… trong sự ra đời của 2. Trình bày ý nghĩa Đảng. - Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả tất yếu của cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp ở Việt Nam, là sản phẩm của sự kết hợp ba yếu tố… - Là một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử Việt Nam… - Chứng tỏ giai cấp công nhân Việt Nam đã trưởng thành… - Từ đây, cách mạng Việt Nam trở thành một bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới… - Đảng ra đời là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có tính chất quyết định cho những bước phát triển nhảy vọt tiếp theo… Câu 2: Tại sao nói Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam? 1. Giới thiệu vài nét về sự ra đời của Đảng… 2. Đảng cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt lịch sử vĩ đại của trong lịch sử dân tộc Việt Nam vì - Đảng ra đời đã chấm dứt thời kỳ khủng hoảng về 20