§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
Khi nãi ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ngêi ta thêng ®Ò cËp ®Õn
hiÖu qu¶ cña nã. N¨ng suÊt - chÊt lîng- hiÖu qu¶ lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña
nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn, lµ thíc ®o cña tr×nh ®é vÒ mäi mÆt trong toµn bé nÒn
kinh tÕ quèc d©n còng nh ®èi víi tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt.
Mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt lµ mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ nãi chung, sù ph¸t
triÓn m¹nh mÏ cña mçi tÕ bµo ®ã sÏ t¹o nªn sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ . ë
níc ta c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lµ n¬i trùc tiÕp s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt,
t¹o nguån tÝch luü cho x· héi, nã gi÷ vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh x©y
dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong giai ®o¹n
hiÖn nay nÒn kinh tÕ níc ta ®ang ë trong bíc chuyÓn m×nh lín tõ c¬ chÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc,
®îc Nhµ níc bao cÊp hoµn toµn s¶n xuÊt kinh doanh , ®Õn nay c¸c ®¬n vÞ nµy
ph¶i tù h¹ch to¸n kinh doanh lêi ¨n, lç chÞu, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i
cã nç lùc rÊt lín ®Ó tån t¹i.
MÆt kh¸c, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh g¨y g¾t diÔn
ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ®· ®ßi
hái c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng tÝch luü vèn ph¸t triÓn vµ ®Çu t më réng
kinh doanh. §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp mang l¹i hiÖu qu¶ cao thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn. Lîi nhuËn hiÖn
nay ®îc coi lµ mét trong nh÷ng ®ßn b¶y kinh tÕ cã hiÖu lùc nhÊt kÝch thÝch
m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Lîi
nhuËn kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn
nÒn kinh tÕ thÞ trêng mµ nã cßn lµ nguån tµi chÝnh quan träng ®Ó thùc hiÖn
t¸i s¶n xuÊt më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao ®êi sèng
cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp.
XuÊt ph¸t tõ vai trß to lín cña lîi nhuËn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu t¹p phÈm Hµ Néi
(TOCONTAP) ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Ph¬ng Liªn
vµ c¸c c« chó phßng tµi chÝnh kÕ to¸n cña c«ng ty em ®· hoµn thµnh luËn v¨n
tèt nghiÖp víi ®Ò tµi “Lîi nhuËn vµ c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao lîi nhuËn ë
c«ng ty xuÊt nhËp khÈu t¹p phÈm TOCONTAP”.
§Æng Thu Trang
1
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Trong khu«n khæ thêi gian thùc tËp cho phÐp, luËn v¨n cña em ®·
hoµn thµnh nhng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt ®iÓm, h¹n chÕ ®ßi hái
ph¶i nghiªn cøu s©u h¬n. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ dËy cña thÇy
c« gi¸o, cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®äc ®Ó gióp em hoµn thµnh luËn v¨n tèt h¬n.
Trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh bµi luËn v¨n nµy em ®· ®îc sù híng dÉn
tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Ph¬ng Liªn bé m«n Qu¶n TrÞ Tµi ChÝnh
Quèc TÕ vµ sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña c¸c c«, chó, b¸c, anh chÞ trong
c«ng ty XNK t¹p phÈm Hµ Néi (TOCONTAP )
Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c: em xin bµy tá lêi c¸m ¬n tr©n thµnh tíi c«
NguyÔn ThÞ Ph¬ng Liªn cïng c¸c c« chó, anh chÞ thuéc c«ng ty XNK t¹p
phÈm Hµ Néi (TOCONTAP) trong thêi gian qua ®· hÕt lßng gióp ®ì t¹o ®iÒu
kiÖn cho em ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2003
Sinh viªn: §Æng Thu Trang
K35-E1-TMQT
Ch¬ng I: Nh÷ng lý luËn chung vÒ lîi nhuËn.
I/Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.Doanh nghiÖp.
1.1Kh¸i niÖm :
Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®îc tæ
chøc ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®«ng SXKD theo ph¸p luËt v× môc tiªu lîi
nhuËn .
Tuú theo c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i mµ tån t¹i c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp
kh¸c nhau , theo h×nh thøc së h÷u vèn th× doanh nghiÖp ®îc chia thµnh 3 lo¹i
:
§Æng Thu Trang
2
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Doanh nghiÖp nhµ níc .
Doanh nghiÖp t nh©n .
Doanh nghiÖp së h÷u hçn hîp .
Doanh nghiÖp nhµ níc : lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t vèn thµnh
lËp vµ tæ chøc ho¹t ®éng SXKD nh»m phôc vô môc tiªu KT-CT cña nhµ níc .
Doanh nghiÖp t nh©n lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n thµnh lËp ,qu¶n lÝ
vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh víi c¸c kho¶n nî cña
doanh nghiÖp .
Doanh nghiÖp së h÷u hçn hîp : Lµ doanh nghiÖp trong ®ã chñ doanh
nghiÖp lµ tËp thÓ c¸c c¸ nh©n hoÆc tæ chøc . Nh÷ng thµnh viªn nµy cïng tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng sxkd ,cïng ph©n chia lîi nhuËn vµ cïng chÞu tr¸ch nhiÖm
c¸c kho¶n nî cña c«ng ty trong phÇn vèn gãp cña m×nh.
ViÖc ph©n lo¹i nµy chØ râ mèi quan hÖ së h÷u vèn ,tµi s¶n thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ,lµ c¨n cø ®Ó ph©n chia hiÖu qu¶ kinh tÕ theo
vèn gãp vµ còng lµ c¨n cø ®Ó nhµ níc quy ®Þnh chÕ ®é chÝnh s¸ch kinh tÕ
,®Þnh híng ph¸t triÓn phï hîp víi tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
1.2§Æc trng cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng .
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c
nhau nªn còng tån t¹i nh÷ng ®Æc trng kh¸c nhau .Tuy nhiªn doanh nghiÖp
nãi chung ®Òu mang nh÷ng ®Æc trng sau:
Mäi doanh nghiÖp ®Òu kh«ng ngõng t×m c¸ch n©ng cao hiÖu qu¶
SXKD.
C¸c DN lµ c¸c ®¬n vÞ tù chñ trong SXKD vµ tù chñ vÒ tµi chÝnh.
Ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c quy luËt
cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh: Quy luËt c¹nh tranh ,quy luËt cung
cÇu, quy luËt gi¸ trÞ ...
Mäi lîi Ých kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®îc ph©n phèi mét c¸ch c«ng
b»ng .
2/Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
2.1Kh¸i niÖm:
§Æng Thu Trang
3
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
*Lîi nhuËn lµ chØ tiªu chÊt lîng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c
doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng SXKD . §ã lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng sau
mét qu¸ tr×nh tiÕn hµnh SXKD cña doanh nghiÖp .
*Theo thuËt ng÷ Th¬ng M¹i (The langugue of trade): Lîi nhuËn
( profit) lµ thu nhËp rßng cã ®îc do s¶n xuÊt hay b¸n c¸c hµng ho¸ vµ dÞch
vô. NghÜa lµ sè tiÒn cßn l¹i dµnh cho nhµ doanh nghiÖp sau khi ®· thanh to¸n
tÊt c¶ c¸c kho¶n vèn (l·i suÊt), ®Êt ®ai (t«), lao ®éng ( bao gåm chi phÝ qu¶n
lý, l¬ng, tiÒn c«ng), nguyªn liÖu th«, thuÕ vµ khÊu hao. NÕu nh doanh nghiÖp
lµm ¨n kÐm cái, lîi nhuËn cã thÓ lµ sè ©m vµ trong trêng hîp ®ã chóng biÕn
thµnh c¸c kho¶n lç.
*§øng ë gãc ®é doanh nghiÖp, lîi nhuËn thùc chÊt lµ kho¶n chªnh
lÖch gi÷a doanh thu vµ tæng chi phÝ SXKD mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó cã ®îc
doanh thu ®ã trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. Theo ®ã ,lîi nhuËn ®îc x¸c ®Þnh
nh sau:
Lîi nhuËn = Doanh thu - Chi phÝ - ThuÕ
*Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn
ViÖc nghiªn cøu nh»m lµm s¸ng tá nguån gèc vµ b¶n chÊt lîi nhuËn ®îc c¸c nhµ kinh tÕ häc tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 18. MÆc dï
vËy kho¶ng gÇn 200 n¨m sau th× nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn míi ®îc K. Marx lµm s¸ng tá, «ng còng chÝnh lµ ngêi ®· v¹ch trÇn b¶n chÊt bãc lét
cña chñ nghÜa t b¶n ®èi víi ngêi lao ®éng lµm thuª.
Tríc ®ã c¸c trêng ph¸i kinh tÕ häc vµ c¸c nhµ t tëng kinh tÕ ®· kh«ng
ngõng nghiªn cøu vÒ nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn nhng vÉn kh«ng
thÓ ®i ®Õn thèng nhÊt gi¶i thÝch mét c¸ch râ rµng r»ng lîi nhuËn ®îc s¶n sinh
ra tõ ®©u.
Ngêi ®Çu tiªn nghiªn cøu vÒ lîi nhuËn ®ã lµ Adamsmith, theo «ng “
Lîi nhuËn lµ kho¶n khÊu trõ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm do c«ng nh©n t¹o ra”,
nguån gèc cña lîi nhuËn lµ do toµn bé t b¶n ®Çu t ®Î ra trong c¶ lÜnh vùc s¶n
xuÊt vµ lu th«ng.
Kh¸c víi Adamsmith, DavidRicardo cho r»ng “ Lîi nhuËn lµ phÇn gi¸
trÞ d thõa ra ngoµi gi¸ trÞ hµng ho¸ do c«ng nh©n t¹o ra lu«n lu«n lín h¬n sè
tiÒn c«ng mµ c«ng nh©n ®îc hëng vµ phÇn chªnh lÖch ®ã chÝnh lµ lîi nhuËn”.
Nh vËy, t tëng cña DavidRicardo ®· cã nh÷ng tiÕn bé h¬n nh÷ng lý luËn cña
Adamsmith, ¤ng ®· chØ ra ®îc nguån gèc cña lîi nhuËn chÝnh lµ “phÇn gi¸
§Æng Thu Trang
4
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
trÞ thõa” ngoµi c¸c chi phÝ tr¶ cho c«ng nh©n vµ chÝnh lîi nhuËn do c«ng
nh©n t¹o ra chø kh«ng ph¶i do toµn bé t b¶n ®Çu t ®Î ra.
Vµo thÕ kû 19, nguån gèc cña lîi nhuËn míi ®îc nhËn thøc mét c¸ch
®óng ®¾n qua sù ph©n tÝch cña K.Marx. B»ng vµo nh÷ng lÝ luËn khoa häc vµ
ph¬ng ph¸p khoa häc, K.Marx chØ ra r»ng tham gia vµo qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸
trÞ hµng ho¸ cã 3 bé phËn ®ã lµ : t b¶n bÊt biÕn, t b¶n kh¶ biÕn vµ gi¸ trÞ
thÆng d.
T b¶n bÊt biÕn lµ bé phËn gi¸ trÞ tån t¹i díi h×nh th¸i t liÖu s¶n xuÊt
( nhµ xëng, m¸y mãc, nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu phô...) mµ gi¸
trÞ cña nã ®îc b¶o tån vµ chuyÓn nguyªn vÑn vµo s¶n phÈm, kh«ng
biÕn ®æi vÒ lîng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( ký hiÖu lµ c)
T b¶n kh¶ biÕn lµ bé phËn t b¶n tån t¹i díi h×nh thøc søc lao ®éng cña
c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ kh«ng ®îc tr¶ c«ng , nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ
bé phËn t b¶n ®îc dïng ®Ó mua søc lao ®éng kh«ng t¸i hiÖn ra gi¸ trÞ
nhng th«ng qua lao ®éng trõu tîng cña c«ng nh©n lµm thuª mµ t¨ng
lªn, tøc lµ biÕn ®æi vÒ mÆt lîng ( ký hiÖu lµ v)
Gi¸ trÞ thÆng d lµ phÇn gi¸ trÞ d«i ra ngoµi gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao
®éng do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ bÞ nhµ t b¶n chiÕm kh«ng ( ký
hiÖu lµ m)
Tõ ®ã ta thÊy r»ng tham gia vµo viÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d cã 2 yÕu tè
lµ : t b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn. NÕu ký hiÖu gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc s¶n
xuÊt trong xÝ nghiÖp t b¶n chñ nghÜa lµ Gt th× Gt =c+v+m (1)- hao phÝ lao
®éng thùc tÕ cña x· héi ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸. Nhng ®èi víi c¸c nhµ t b¶n
®Ó che dÊu sù bãc lét cña m×nh hä cho r»ng gi¸ trÞ thÆng d kh«ng ph¶i do søc
lao ®éng cña c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra mµ ®ã lµ do hao phÝ t b¶n t¹o ra, tøc
lµ c vµ v, c+v t¹o ra. Trªn quan ®iÓm ®ã c¸c chñ t b¶n cho r»ng chi phÝ s¶n
xuÊt t b¶n chñ nghÜa t¹o ra lîi nhuËn chø kh«ng ph¶i do bé phËn (v) t¹o ra
gi¸ trÞ thÆng d.
NÕu ký hiÖu chi phÝ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ K (K=c+v) th× ta cã
gi¸ trÞ hµng ho¸: Gt=K+m (2), tõ ®ã ta cã K=Gt-m, ®iÒu ®ã cho thÊy chi phÝ
s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lu«n lu«n nhá h¬n chi phÝ thùc tÕ cña x· héi ®Ó s¶n
xuÊt ra hµng ho¸. Khi c+v chuyÓn thµnh chi phÝ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa th×
§Æng Thu Trang
5
K35-E1
§HTM
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®èi víi nhµ t b¶n, gi¸ trÞ thÆng d biÓu hiÖn thµnh sù t¨ng lªn bÒ ngoµi cña chi
phÝ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa mµ nhµ t b¶n thu ®îc.
Gi¸ trÞ thÆng d mét khi so s¸nh víi tæng t b¶n øng tríc th× mang h×nh
thøc lîi nhuËn. NÕu ký hiÖu lîi nhuËn lµ p th× tõ (1) vµ (2) ta cã
Gt=K+p hay gi¸ trÞ hµng ho¸ chi phÝ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa + lîi
nhuËn. Thùc chÊt cña lîi nhuËn lµ gi¸ trÞ thÆng d ®îc t¹o ra trong s¶n
xuÊt, hay gi¸ trÞ thÆng d lµ néi dung bªn trong, lµ c¬ së cña lîi nhuËn,
cßn lîi nhuËn lµ biÓu hiÖn bªn ngoµi cña m.
Trªn thùc tÕ khi xÐt vÒ mÆt lîng, c¬ së cña p lµ m nhng lîng p thu ®îc
nhiÒu hay Ýt cßn phô thuéc vµo gi¸ trªn c¶ thÞ trêng.
-Khi gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ th× p=m
-Khi gi¸ c¶ lín h¬n gi¸ trÞ th× p>m
-Khi gi¸ c¶ nhá h¬n gi¸ trÞ th× p
- Xem thêm -