Tài liệu Lam phat 2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Trong ®êi sèng hµng ngµy, l¹m ph¸t lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña kinh tÕ häc vÜ m«. Nã ®· trë thµnh mèi quan t©m lín cña c¸c nhµ chÝnh trÞ vµ c«ng chóng. Trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam, l¹m ph¸t næi lªn lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m vÒ vai trß cña nã ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. Nghiªn cøu l¹m ph¸t, kiÒm chÕ vµ chèng l¹m ph¸t ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Cµng ngµy cïng víi sù ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ phong phó cña nÒn kinh tÕ, vµ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t còng ngµy cµng phøc t¹p. Mçi giai ®o¹n khi l¹m ph¸t xuÊt hiÖn víi h×nh thøc vµ d¸ng vÎ kh¸c nhau th× l¹i cã nhiÒu c©u hái tranh luËn ®îc ®Æt ra: b¶n chÊt cña l¹m ph¸t lµ g×? C¸c h×nh thøc biÓu hiÖn biÓu hiÖn cña nã ra sao? Nã cã t¸c ®éng nghiªm träng nh thÕ nµo ®èi víi nÒn kinh tÕ? Thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò l¹m ph¸t ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang diÔn biÕn nh nµo? Chóng ta cÇn ph¶i lµm g× ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t? L¹m ph¸t ¶nh hëng kh«ng nhá tíi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Æc biÖt trong bèi c¶nh níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. NhÊt lµ cho ®Õn thêi ®iÓm nµy gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu trong vµ ngoµi níc diÔn ra rÊt phøc t¹p. Gi¸ hÇu hÕt c¸c mÆt hµng nhËp khÈu thiÕt yÕu nh: x¨ng dÇu, s¾t thÐp, chÊt dÎo, ph©n bãn … ®Òu t¨ng. §Æc biÖt trong thêi gian gÇn ®©y khi gi¸ vµng trong ngoµi níc, tû gi¸ ngo¹i hèi ®ét ngét t¨ng cao. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái nhµ níc ph¶i cã nh÷ng quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p cÉp vÜ m« còng nh vi m« ®Ó kiÒm chÕ còng nh kh¾c phôc l¹m ph¸t . Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t I. Kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t ®îc ®Þnh nghÜa lµ mét qu¸ tr×nh gi¸ t¨ng lªn liªn tôc, tøc lµ møc gi¸ chung t¨ng lªn hoÆc lµ qu¸ tr×nh ®ång tiÒn liªn tôc gi¶m gi¸. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - C¸c nhµ kinh tÕ thêng ®o l¹m ph¸t b»ng hai chØ tiªu c¬ b¶n lµ CPI vµ chØ sè khö l¹m ph¸t GDP.C¸ch tÝnh thø nhÊt sÏ dùa trªn mét ræ hµng ho¸ tiªu dïng vµ gi¸ c¶ cña nh÷ng hµng ho¸ trong ræ ë hai thêi ®iÓm kh¸c nhau.Cßn c¸ch tÝnh thø hai th× c¨n cø vµo toµn bé khèi lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô cuèi cïng ®îc s¶n xuÊt trong mét n¨m vµ gi¸ c¶ ë hai thêi ®iÓm kh¸c nhau th«ng thêng theo ng«n ng÷ thèng kª lµ gi¸ cè ®Þnh vµ gi¸ hiÖn hµnh.VÒ c¬ b¶n th× hai c¸ch tÝnh nµy nµy kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín.Ph¬ng ph¸p GDP sÏ tÝnh l¹m ph¸t chÝnh x¸c h¬n theo ®Þnh nghÜa cña l¹m ph¸t.Tuy nhiªn CPI sÏ cã u ®iÓm lµ tÝnh ®îc l¹m ph¸t t¹i bÊt kú thêi ®iÓm nµo c¨n cø v¶o ræ hµng ho¸, cßn GDP th× chØ tÝnh ®îc l¹m ph¸t cña mét n¨m sau khi cã b¸o c¸o vÒ GDP cña n¨m ®ã. - Cè ®Þnh l¹m ph¸t ë møc thÊp lµ m«i trêng kinh tÕ vÜ m« thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm, më réng ®Çu t vµ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. C¶ l¹m ph¸t qu¸ cao vµ l¹m ph¸t qu¸ thÊp ®Òu cã ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ. II. C¸c Lo¹i h×nh cña l¹m ph¸t. Ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i l¹m ph¸t theo nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau. 1. C¨n cø vµo møc ®é. - L¹m ph¸t võa ph¶i :Loai l¹m ph¸t nµy xÈy ra víi møc t¨ng chËm cña gÝa c¶ ®îc giíi h¹n ë møc ®é mét con sè hµng n¨m (tøc lµ > 10%). Trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t thÊp gÝa c¶ t¬ng ®èi thay ®æi chËm vµ ®îc coi nh lµ æn ®Þnh. - L¹m ph¸t phi m· :Møc ®é t¨ng cña gÝa c¶ ®· ë hai con sè hµng n¨m trë lªn. L¹m ph¸t phi m· g©y t¸c h¹i nghiªm träng trong nÒn kinh tÕ. §ång tiÒn mÊt gi¸ mét c¸ch nhanh chãng, l·i suÊt thùc tÕ gi¶m xuèng díi 0 (cã n¬i l·i suÊt thùc tÕ gi¶m xuèng tíi 50-100/n¨m), nh©n d©n tr¸nh gi÷ tiÒn mÆt. - Siªu l¹m ph¸t:TiÒn giÊy ®îc ph¸t hµnh µo ¹t, gÝa c¶ t¨ng lªn víi tèc ®é chãng mÆt trªn 1000 lÇn/n¨m. Siªu l¹m ph¸t lµ thêi k× mµ tèc ®é t¨ng gi¸ vît xa møc l¹m ph¸t phi m· vµ v« cïng kh«ng æn ®Þnh. 2. C¨n cø vµo nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t ®Ó bï ®¾p c¸c thiÕu hôt cña ng©n s¸ch: §©y lµ nguyªn nh©n th«ng thêng nhÊt do sù thiÕu hôt ng©n s¸ch chi tiªu cña Nhµ níc (y tÕ, gi¸o dôc, quèc phßng) vµ do nhu cÇu khuÕch tr¬ng nÒn kinh tÕ. Nhµ níc cña mét quèc gia chñ tr¬ng ph¸t hµnh thªm tiÒn vµo lu th«ng ®Ó bï ®¾p cho c¸c chi phÝ nãi trªn ®ang thiÕu hôt. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ë ®©y chóng ta thÊy vèn ®Çu t vµ chi tiªu cña ChÝnh phñ ®îc bï ®¾p b»ng ph¸t hµnh, kÓ c¶ t¨ng møc thuÕ nã sÏ ®Èy nÒn kinh tÕ ®i vµo mét thÕ mÊt c©n ®èi vît qu¸ s¶n lîng tiÒm n¨ng cña nã. Vµ khi tæng møc cÇn cña nÒn kinh tÕ vît qu¸ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ (v× c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña mét nÒn kinh tÕ lµ cã giíi h¹n) lóc ®ã cÇu cña ®ång tiÒn sÏ vît qu¸ kh¶ n¨ng cung øng hµng ho¸ vµ l¹m ph¸t sÏ xÈy ra, gÝa c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn nhanh chãng. -L¹m ph¸t do nguyªn nh©n chi phÝ : Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng, kh«ng cã quèc gia nµo l¹i cã thÓ duy tr× ®îc trong mét thêi gian dµi víi c«ng ¨n viªc lµm ®Çy ®ñ cho mäi ngêi, gÝa c¶ æn ®Þnh vµ cã mét thÞ trêng hoµn toµn tù do. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, xu híng t¨ng gÝa c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ tiÒn l¬ng c«ng nh©n lu«n lu«n diÔn ra tríc khi nÒn kinh tÕ ®¹t ®îc mét khèi lîng c«ng ¨n viÖc lµm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®Èy gÝa c¶ t¨ng lªn ngay c¶ trong c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cha ®îc sö dông ®Çy ®ñ, l¹m ph¸t xÈy ra. L¹m ph¸t nh vËy cã nguyªn nh©n lµ do søc ®Èy cña chi phÝ s¶n xuÊt. Mét sè nhµ kinh tÕ t b¶n cho r»ng viÖc ®Èy chi phÝ tiÒn l¬ng t¨ng lªn lµ do c«ng ®oµn g©y søc Ðp. Tuy nhiªn mét sè nhµ kinh tÕ kh¸c cho r»ng chÝnh c«ng ®oµn ë níc t b¶n ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc lµm gi¶m tèc ®é t¨ng cña l¹m ph¸t vµ gi÷ kh«ng cho l¹m ph¸t gi¶m xuèng qu¸ nhanh khi nã gi¶m. V× c¸c hîp ®ång l¬ng cña c¸c c«ng ®oµn thuêng lµ dµi h¹n vµ khã thay ®æi. Ngoµi ra c¸c cuéc khñng ho¶ng vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu c¬ b¶n nh dÇu má, s¾t thÐp...®· lµm cho gi¸ c¶ cña nã t¨ng lªn (v× hiÕm ®i) vµ ®iÒu ®ã ®· ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn. Nãi chung viÖc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt do nhiÒu nguyªn nh©n, ngay c¶ viÖc t¨ng chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh hay nh÷ng chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt kh¸c còng lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn vµ do vËy nã ®Èy gÝa c¶ t¨ng lªn. Cã thÓ nãi nguyªn nh©n ë ®©y lµ s¶n xuÊt kh«ng cã hiÖu qu¶, vèn bá ra nhiÒu h¬n nhng s¶n phÈm thu l¹i kh«ng t¨ng lªn hoÆc t¨ng rÊt chËm so víi tèc ®é t¨ng cña chi phÝ. - L¹m ph¸t ú : Lµ l¹m ph¸t chØ t¨ng víi mét tû lÖ kh«ng ®æi hµng n¨m trong mét thêi gian dµi. ë nh÷ng níc cã l¹m ph¸t ú xÈy ra, cã nghÜa lµ nÒn Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kinh tÕ ë níc ®ã cã mét sù c©n b»ng mong ®îi, tû lÖ l¹m ph¸t lµ tû lÖ ®îc tr«ng ®îi vµ ®îc ®a vµo c¸c hîp ®ång vµ c¸c tho¶ thuËn kh«ng chÝnh thøc. Tû lÖ l¹m ph¸t ®ã ®îc Ng©n hµng Trung ¬ng, chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña Nhµ níc, giíi t b¶n vµ c¶ giíi lao ®éng thõa nhËn vµ phª chuÈn nã. §ã lµ mét sù l¹m ph¸t n»m trong kÕt cÊu biÓu hiÖn mét sù c©n b»ng trung hoµ vµ nã chØ biÕn ®æi khi cã sù chÊn ®éng kinh tÕ x¶y ra (tû lÖ ú t¨ng hoÆc gi¶m). NÕu nh kh«ng cã sù chÊn ®éng nµo vÒ cung hoÆc cÇu th× l¹m ph¸t cã xu híng tiÕp tôc theo tû lÖ cò. - L¹m ph¸t cÇu kÐo :L¹m ph¸t cÇu kÐo x¶y ra khi tæng cÇu t¨ng lªn m¹nh mÏ t¹i møc s¶n lîng ®· ®¹t hoÆc vît qu¸ tiÒm n¨ng. Khi x¶y ra l¹m ph¸t cÇu kÐo ngêi ta thêng nhËn thÊy lîng tiÒn kh«ng lu th«ng vµ khèi lîng tÝn dông t¨ng ®¸ng kÓ vµ vît qu¸ kh¶ n¨ng cã giíi h¹n cña møc cung hµng hãa. B¶n chÊt cña l¹m ph¸t cÇu kÐo lµ chi tiªu qu¸ nhiÒu tiÒn ®Ó mua mét lîng cung h¹n chÕ vÒ hµng hãa cã thÓ s¶n xuÊt ®îc trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng lao ®éng ®· ®¹t c©n b»ng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ l¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra khi môc tiªu c«ng ¨n viÖc lµm cao. Ngay khi c«ng ¨n viÖc lµm ®Èy ®ñ, thÊt nghiÖp lóc nµo còng tån t¹i do nh÷ng xung ®ét trªn thÞ trêng lao ®éng. Tû lÖ thÊt nghiÖp khi cã c«ng ¨n viÖc lµm ®Èy ®ñ (tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn) sÏ lín h¬n 0. NÕu Ên ®Þnh mét chØ tiªu thÊt nghiÖp thÊp díi tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn sÏ t¹o ra mét ®Þa bµn cho mét tû lÖ t¨ng trëng tiÒn tÖ cao h¬n vµ l¹m ph¸t ph¸t sinh.Nh vËy theo ®uæi mét chØ tiªu s¶n phÈm qu¸ cao hay t¬ng ®¬ng lµ mét tû lÖ thÊt nghiÖp qu¸ thÊp lµ nguån gèc sinh ra chÝnh s¸ch tiÒn tÖ l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy: Ngay c¶ khi s¶n lîng cha ®¹t møc tiÒm n¨ng nhng vÉn cã thÓ x¶y ra l¹m phÊt ë nhiÒu níc, kÓ c¶ ë nh÷ng níc ph¸t triÓn cao. §ã lµ mét ®Æc ®iÓm cña l¹m ph¸t hiÖn t¹i. KiÓu l¹m ph¸t nµy gäi lµ l¹m ph¸t chi phÝ ®Èy, võa l¹m ph¸t võa suy gi¶m s¶n lîng, t¨ng thªm thÊt nghiÖp nªn còng gäi lµ “l¹m ph¸t ®×nh trÖ”. C¸c c¬n sèt gi¸ c¶ cña thÞ trêng ®Çu vµo, ®Æc biÖt lµ c¸c vËt t c¬ b¶n: x¨ng, dÇu, ®iÖn... lµ nguyªn nh©n chñ yÕu ®Èy chi phÝ lªn cao, ®êng AS dÞch chuyÓn lªn trªn. Tuy tæng cÇu kh«ng thay ®æi nhng gi¸ c¶ l¹i t¨ng lªn vµ s¶n lîng gi¶m xuèng. Gi¸ c¶ s¶n phÈm trung gian (vËt t) t¨ng ®ét biÕn thêng do c¸c nguyªn nh©n nh thiªn tai, chiÕn tranh, biÕn ®éng chÝnh trÞ kinh tÕ... Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 L¹m ph¸t chi phÝ còng cã thÓ lµ kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch æn ®Þnh n¨ng ®éng nh»m thóc ®Èy mét møc c«ng ¨n viÖc lµm cao. Nã x¶y ra do nh÷ng có sèc cung tiªu cùc hoÆc do viÖc c¸c c«ng nh©n ®ßi t¨ng l¬ng cao h¬n g©y nªn. 3.C¨n cø vµo qu¸ tr×nh béc lé hiÖn h×nh l¹m ph¸t. -L¹m ph¸t ngÇm: ®©y lµ lo¹i l¹m ph¸t ®ang ë giai ®o¹n Èn n¸u, bÞ kiÒm chÕ vÒ tèc ®é t¨ng gi¸. -L¹m ph¸t c«ng khai: ®©y lµ lo¹i l¹m ph¸t mµ sù t¨ng gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô râ rÖt trªn thÞ trêng. III-T¸c ®éng cña l¹m ph¸t ®Õn nÒn kinh tÕ. 1-T¸c ®éng tÝch cùc cña l¹m ph¸t ®Õn nÒn kinh tÕ. NÕu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tËp trung vµo viÖc gi÷ l¹m ph¸t ë møc thÊp vµ æn ®Þnh,nã sÏ gióp æn ®Þnh møc t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng ¨n viÖc lµm. Mét sè nhµ kinh tÕ cho r»ng l¹m ph¸t võa ph¶i lµ 3-4% lµ tèt cho t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng ¨n viÖc lµm. Hä cho r»ng, møc l¬ng danh nghÜa cã xu híng khã gi¶m xuèng.C«ng nh©n cã thÓ ®îc chuÈn bÞ ®Ó chÞu ®ùng ®îc møc tiÒn c«ng thÊp khi tû lÖ l¹m ph¸t lµ 3%, mét tû lÖ t¬ng ®¬ng víi mét sù suy gi¶m cña thu nhËp thùc tÕ, nhng hä l¹i kh«ng muèn chÊp nhËn mét sù c¾t gi¶m tiÒn l¬ng hä mang vÒ nhµ sÏ Ýt h¬n. Do vËy nÕu tû lÖ l¹m ph¸t lµ 0% th× kh«ng thÓ ®iÒu chØnh gi¶m møc l¬ng thùc tÕ trong nh÷ng nghµnh c«ng nghiÖp hay khu vùc ®ang suy tho¸i, mµ sù suy tho¸i nµy ®ång nghÜa víi viÖc gia t¨ng trong tû lÖ thÊt nghiÖp. Nh÷ng nhµ kinh tÕ trªn cho r»ng l¹m ph¸t lµm “b«i tr¬n” nh÷ng b¸nh xe cña thÞ trêng lao ®éng, cho phÐp tiÒn l¬ng thùc tÕ cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh dÔ dµng h¬n. V× thÕ ®Ó cã tèc ®é t¨ng trëng cao hay kh«ng th× ph¶i duy tr× mét tû lÖ l¹m ph¸t nhÊt ®Þnh nµo ®ã. 2-T¸c ®éng tiªu cùc cña l¹m ph¸t ®Õn nÒn kinh tÕ. L¹m ph¸t cao sÏ k×m h·m sù t¨ng trëng kinh tÕ. Khi l¹m ph¸t x¶y ra nã sÏ lµm lÖch l¹c c¬ cÊu gi¸ c¶, kÐo theo lµ nguån tµi nguyªn, vèn vµ nguån nh©n lùc kh«ng ®îc ph©n bè mét c¸ch cã hiÖu qu¶, kÕt côc lµ lµm cho t¨ng trëng chËm l¹i. L¹m ph¸t cao khuyÕn khÝch ngêi d©n quan t©m tíi lîi Ých tríc m¾t. Khi cã l¹m ph¸t xÈy ra ë mét níc thay cho viÖc ký th¸c tiÒn trong ng©n hµng ®Ó hëng l·i suÊt hay ®Çu t vµo khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh hßng t×m kiÕm lîi Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhuËn, d©n chóng cã thÓ ®æ x« mua hµng ®Ó dù tr÷ v× kú väng gi¸ hµng ho¸ cßn t¨ng n÷a. §iÒu nµy v« h×nh dung lµm t¨ng cÇu hµng ho¸ mét c¸ch gi¶ t¹o vµ do vËy cµng lµm cho l¹m ph¸t cã nguy c¬ bïng næ ®Õn møc ®é cao h¬n. §Æc biÖt khi l¹m ph¸t cao xÈy ra, søc mua ®èi néi cña ®ång tiÒn vµo hÖ thèng ng©n hµng vµ cao h¬n n÷a lµ vµo chÝnh phñ sÏ bÞ xãi mßn. §iÒu nµy g©y t¸c h¹i v« cïng lín lao ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. L¹m ph¸t cao lµm gi¶m c¸c nguån thu tõ thuÕ cho ng©n s¸ch nhµ níc. Nh÷ng t¸c ®éng lµm gi¶m nµy xÐt trªn c¶ hai ph¬ng diÖn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Mét mÆt, l¹m ph¸t cao dÉn ®Õn s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn lµm cho nguån thuÕ bÞ gi¶m sót c¶ vÒ mÆt qui m« vµ chÊt lîng. MÆt kh¸c, l¹m ph¸t cao ®ång nghÜa víi viÖc sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn, do ®ã víi cïng mét sè lîng tiÒn thu ®îc tõ thuÕ th× gi¸ trÞ nguån thu thùc tÕ cña nã bÞ gi¶m xuèng khi cã l¹m ph¸t cao.VÝ dô, ë Mexico l¹m ph¸t lµm gi¶m nguån thu thùc tÕ n¨m 1981 lµ 2,6% GDP vµ giai ®o¹n 1983-1987 lµ 1,6% GDP. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch¬ng II:Thùc tr¹ng t×nh h×nh l¹m ph¸t trong nÒn kinh tÕ níc ta I) Thêi kú tríc ®æi míi tríc 1986. Truíc thêi kú ®æi míi, ë miÒn B¾c nÒn kinh tÕ níc ta vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp nªn vÊn ®Ò gi¸ c¶ cha chÞu t¸c ®éng cña quy luËt thÞ trêng. Gi¸ c¶ ®îc ®Þnh ra theo nh÷ng mÖnh lÖnh vµ quy ®Þnh, do vËy l¹m ph¸t kh«ng xuÊt hiÖn. ë miÒn Nam nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· ®îc ph¸t triÓn tríc n¨m 1975 vµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp chØ ph¸t triÓn sau n¨m 1975. Do sù s¸t nhËp cña 2 nÒn kinh tÕ kh¸c nhau dÉn ®Õn t×nh h×nh lµ mÆc dï nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nhng vÉn tån t¹i nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ngÇm . MÆc dï gi¸ hµng ho¸ ®îc nhµ níc quy ®Þnh tõ nh÷ng n¨m 1960 vµ ¸p dông cho nh÷ng hµng ho¸ ph©n phèi theo kÕ ho¹ch vµ tem phiÕu nhng ngoµi thÞ trêng vÉn tån t¹i mét lo¹i gi¸ kh¸c cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ cña nhµ níc quy ®Þnh. HiÖn tîng l¹m ph¸t ngÇm xuÊt hiÖn, hµng ho¸ ph©n phèi theo ®Þnh lîng ngµy mét khan hiÕm, gi¸ c¶ thÞ trêng ngµy mét t¨ng lªn vµ nÒn kinh tÕ khñng ho¶ng trÇm träng. Vµ thùc tÕ lµ nh÷ng khã kh¨n xuÊt hiÖn kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc nÕu cø gi÷ nguyªn m« h×nh kinh tÕ tËp trung kiÓu quan liªu bao cÊp ®ã. Thêi k× 1976-1980, vay nî viÖn trî níc ngoµi chiÕm 38,2% tæng sè thu ng©n s¸ch nhµ nhµ níc vµ b»ng 61,9% tæng sè thu trong níc. Béi chi ng©n s¸ch nhµ níc vµo n¨m 1980 lµ 18,1% vµ n¨m 1985 lµ 36,6% so víi GDP. §©y lµ t×nh tr¹ng ®Êt níc lµm kh«ng ®ñ ¨n, t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi khã kh¨n kh«ng thÓ kÓ hÕt. L¹m ph¸t n¨m 1981 - 1985 250 200 150 L¹m ph¸t 100 50 0 1981 1982 1983 1984 1985 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 (Sè liÖu tõ Tæng côc thèng kª) II) Thêi k× b¾t ®Çu ®æi míi 1986 – 1990 . Sau n¨m 1985, cïng víi sù c¶i tæ cña LiÔn X«, c¸c níc §«ng ¢u XHCN lÇn lît bÞ sôp ®æ, nguån viÖn trî cña Liªn X« cho ViÖt Nam cïng bÞ c¾t gi¶m m¹nh, lµm cho gi¸ c¶ ®Çu vµo nh: s¾t thÐp, dÇu ho¶, m¸y mãc, thiÕt bÞ…níc ta ph¶i mua víi gi¸ cao ®a ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn, trong níc th× thiÕu tiÒn. ChÝnh phñ chØ cßn c¸ch in tiÒn ®Ó c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh cã tiÒn mua nguyªn vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt, ®a nÒn kinh tÕ ®· khã kh¨n l¹i cµng kiÖt quÖ h¬n. Tû lÖ l¹m ph¸t lªn ®Õn møc phi m· (191,6%), nhu cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng rÊt cao nhng thÞ trêng trong níc l¹i c¾t khóc. Ngo¹i th¬ng ®îc tù do ho¸ rÊt Ýt, t×nh tr¹ng khan hiÕm ngo¹i hèi t¨ng nhanh, ChÝnh phñ l¹i in thªm mét lîng tiÒn lín ®a vµo thÞ trêng lµm cho gi¸ c¶ vèn ®· cao l¹i cao thªm ®a ®Õn thu nhËp thùc tÕ cña ngêi lao ®éng gi¶m xuèng mét c¸ch ®¸ng kÓ. Trong n«ng nghiÖp cßn nhiÒu bÊt cËp nªn nhiÒu n«ng d©n kh«ng muèn tiÕp tôc t¨ng s¶n xuÊt cña hä. H¬n n÷a b·o lôt xÈy ra ë mét sè vïng, ®Þa ph¬ng dÉn ®Õn s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, n¹n ®ãi x¶y ra ë mét sè n¬i trªn ®Êt níc. §Õn n¨m 1987, do thiªn tai s¶n lîng l¬ng thùc gi¶m 3,5% vµ ®Çu n¨m 1988 mét sè vïng ë miÒn B¾c bÞ ®ãi. Víi nh÷ng hoµn c¶nh nªu trªn, nh©n d©n tÝch cùc tÝch tr÷ hµng ho¸, l¬ng thùc, vµng, ®«la cµng nhiÒu v× sî ®ång tiÒn ViÖt Nam sÏ cßn mÊt gi¸ t¹o nÒn cÇu gi¶ t¹o t¨ng cao, gi¸ c¶ t¨ng vät. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn lµ nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t phi m· ®Õn chãng mÆt xuÊt hiÖn, trong khi t¨ng trëng kinh tÕ th× gi¶m xuèng gÇn sè 0. §êng biÓu diÔn tû lÖ l¹m ph¸t ®îc thÓ hiÖn ë ®å thÞ díi Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 L¹m ph¸t n¨m 1986-1990 600 500 400 L¹m ph¸t 300 200 100 0 1986 1987 1988 1989 1990 (Sè liÖu tõ Tæng côc thèng kª) III) Thêi k× kinh tÕ ®i vµo æn ®Þnh, l¹m ph¸t ®îc kiÓm so¸t 1991-1995. Bíc sang giai ®o¹n 1991 – 1995, t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi níc ta cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc nhê c¶i c¸ch kinh tÕ ®îc triÓn khai trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. Nhê ®ã tèc ®é t¨ng trëng ®¹t kh¸ cao, liªn tôc vµ toµn diÖn, nÒn kinh tÕ ®· b¾t ®Çu vît qua khñng ho¶ng ®Ó ®i vµo thÕ æn ®Þnh. Sù t¨ng trëng kinh tÕ vît tréi h¬n tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n tríc ®ã víi tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt, æn ®Þnh vµ liªn tôc t¨ng trëng tõ b¶n th©n nÒn kinh tÕ Ýt dùa vµo bao cÊp vµ trî lùc tõ bªn ngoµi. §i cïng víi thµnh c«ng trong t¨ng trëng kinh tÕ lµ thµnh c«ng trong viÖc bíc ®Çu chÆn ®îc l¹m ph¸t. ChØ sè gi¸ tiªu dïng gi¶m tõ 67,1% n¨m 1990 xuèng 12,7% n¨m 1995 . MÆc dï tû lÖ l¹m ph¸t vÉn cßn ë 2 con sè, nhng ®©y lµ chØ sè rÊt nhá bÐ so víi c¸c n¨m tríc ®ã, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cã nhiÒu khëi s¾c vµ ®ang ngµy mét ®i vµo thÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ®· ®îc c¶i thiÖn mét bíc. §Æc biÖt lµ n¨m 1996: tû lÖ l¹m ph¸t gi¶m xuèng cßn 4,5% cßn t¨ng trëng kinh tÕ ®¹t 9,34%. §©y lµ mét kÕt qu¶ theo chiÒu nghÞch, l¹m ph¸t gi¶m vµ t¨ng trëng t¨ng. Chóng ta cã thÓ thÊy râ sù æn ®Þnh nµy trong ®å thÞ díi. Tû lÖ l¹m ph¸t vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ giai ®o¹n 1991-1996 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 80 60 L¹m ph¸t 40 T¨ng tr ëng kinh tÕ 20 0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 (Sè liÖu tõ Tæng côc thèng kª) IV) Thêi kú kinh tÕ cã dÊu hiÖu tr× trÖ 1997 – 2000. §Õn n¨m 1997 nÒn kinh tÕ níc ta ®· ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc quyÕt liÖt tõ nh÷ng yÕu tè kh«ng thuËn lîi bªn ngoµi , tõ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ tµi ch×nh trong khu vùc vµ thiªn tai liªn tiÕp ë trong níc . Bªn c¹nh ®ã nhiÒu yÕu kÐm trong níc ®· béc lé ra : s¶n xuÊt mét sè ngµnh cã phÇn bÞ tr× trÖ , thÞ trêng xuÊt khÈu bÞ thu hÑp , tèc ®é t¨ng tõ vèn níc ngoµi bÞ chËm l¹i . §i cïng víi tû lÖ l¹m ph¸t ®îc kiÓm so¸t , gi¶m xuèng møc thÊp ®¸ng kÓ vµ chuyÓn sang xu thÕ thiÓu ph¸t th× tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cã chiÒu híng ch÷ng l¹i . §iÒu nµy lµm cho cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô vèn ®· ®îc khèng chÕ xuèng thÊp l¹i cµng thÊp h¬n . KÕt qu¶ lµ nÒn kinh tÕ l©m vµo thiÓu ph¸t . Tû lÖ l¹m ph¸t vµ t¨ng trëng kinh tÕ giai ®o¹n 1997 – 2000 ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: (Sè liÖu tõ Tæng côc thèng kª) 10 8 6 L¹m ph¸t 4 T¨ng tr ëng kinh tÕ 2 0 -2 1997 1998 1999 2000 V) Thêi k× kinh tÕ cã bíc ph¸t triÓn míi 2001 – 2003. Nh÷ng n¨m ®Çu cña giai ®o¹n 2001-2003, chóng ta ®· ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p h¹n chÕ thiÓu ph¸t, kÝch cÇu nh»m ®a tû lÖ l¹m ph¸t lªn mét møc hîp lý nh»m ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao h¬n. Víi môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, bªn v÷ng vµ æn ®Þnh, trong 3 n¨m qua 2001 – 2003, nÒn Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu kh¶ quan: n¨m 2000 chÆn ®øng ®µ gi¶m sót cña tèc ®é t¨ng trëng GDP, tõ n¨m 2001 tèc ®é t¨ng GDP ®îc c¶i thiÖn vµ b¾t ®Çu t¨ng. Tû lÖ l¹m ph¸t trong giai ®o¹n nµy còng t¨ng dÇn lªn tõ –0.6% n¨m 2000 ®Õn 3% n¨m 2003. Tuy nhiªn bªn c¹nh sù ph¸t triÓn m¹nh cña nÒn kinh tÕ th× l¹m ph¸t l¹i cã nguy c¬ t¸i diÔn. N¨m 2004 t×nh h×nh biÕn ®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ biÕn ®éng trªn thÞ trêng trong níc, l¹m ph¸t l¹i mét lÇn n÷a r×nh rËp g©y bÊt æn nÒn kinh tÕ víi tû lÖ lªn ®Ðn 9,5%. (Sè liÖu tõ T¹p chÝ Ng©n hµng 11/2003) VI) L¹m ph¸t giai ®o¹n 2004 – 2005. Trong giai ®o¹n hiÖn nay khi gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng trªn thÞ trêng thÕ giíi t¨ng nhanh kÐo theo t¨ng gi¸ hµng ho¸ trong níc, hay nãi c¸ch kh¸c l¹m ph¸t hiÖn nay lµ l¹m ph¸t chi phÝ ®Èy. MÆc dï chØ sè gi¸ vµ gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng trong níc 4 th¸ng ®Çu n¨m nay ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, ®· thÊp h¬n so víi 4 th¸ng ®Çu n¨m 2004 nhng nguy c¬ l¹m ph¸t trong n¨m 2005 vÉn cßn…Nguy c¬ lµm cho tæng cung hµng ho¸ thÊp h¬n tæng cÇu hµng ho¸ lu«n lu«n tóc trùc vµ l¹m ph¸t cao ®e do¹ kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã. Nguån gèc sinh l¹m ph¸t kh«ng ph¶i tõ bªn ngoµi mµ cßn tõ bªn trong, chø kh«ng ph¶i tõ phÝa nµo. Bªn ngoµi do gi¸ quèc tÕ t¸c ®éng vµo, bªn trong do khã kh¨n néi t¹i g©y ra. Nh vËy, qua 6 giai ®o¹n trªn ta thÊy r»ng trong suèt thËp kû 80 ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m 90, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam rÊt khã kh¨n, hµng ho¸ viÖn trî cña Liªn X«- §«ng ¢u bÞ c¾t gi¶m. Quan hÖ néi bé th× lôc ®ôc. Trong khi ®ã, n¨m 1975 kÕt thóc chiÕn tranh nÒn kinh tÕ níc ta bÞ kiÖt quÖ. Nhµ níc ph¶i chi tiÒn ®Ó bï lç cho x¨ng dÇu, bï gi¸, cÊp ph¸t tÝn dông, bï gi¸ hµng nhËp khÈu… nªn l¹m ph¸t trong thêi kú nµy rÊt cao. Nhng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng ®iÓm kh¸c h¼n so víi thêi kú tríc. Hµng ho¸ nhiÒu, xuÊt khÈu cao, ®Çu t níc ngoµi vµo lín. Kh«ng nh÷ng thÕ tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ cña níc ta håi ®ã vµ b©y giê còng rÊt kh¸c nhau, kh¸c c¶ vÒ quy m« vµ møc ®é. HiÖn nay, do níc ta ®· kiÓm so¸t ®îc sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nªn tØ lÖ l¹m ph¸t ®· gi¶m xuèng nhanh chãng. MÆc dï cßn nh÷ng bÊt æn khã lêng nhng níc ta vÉn tiÕp tôc gi÷ ®îc tÝnh chñ ®éng trong qu¶n lý, ®iÒu Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hµnh kinh tÕ, gi÷ ®îc møc c©n ®èi vÜ m«, kiÒm chÕ t¨ng gi¸, kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Vµ ch¾c ch¾n l¹m ph¸t c¶ n¨m 2005 sÏ thÊp h¬n møc t¨ng trëng GDP. (Sè liÖu tõ T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o 3/2005) VII)L¹m ph¸t giai ®o¹n 2006-2007: Tû lÖ l¹m ph¸t n¨m 2006 gi¶m so víi 2 n¨m tríc (kho¶ng 6%) nhng vÉn cßn ë møc cao so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Sù gi¶m l¹m ph¸t cña n¨m 2006 lµ do nguyªn nh©n vÒ gi¸ dÇu löa vµ c¸c mÆt hµng l¬ng thùc thùc phÈm kh«ng cßn t¹o søc Ðp lªn gi¸ (mÆc dï gi¸ dÇu vÉn ë møc cao nhng kh«ng biÕn ®éng t¨ng nªn kh«ng thÓ ®Èy gi¸ t¨ng thªm) céng thªm mét vµI ®éng t¸c cña phÝa Ng©n hµng Nhµ níc, ch¼ng h¹n nh t¨ng tû lÖ dù tr÷ b¾t bu«c ë ng©n hµng th¬ng m¹i. TÝnh chung c¶ n¨m 2007, CPI íc tÝnh kho¶ng trªn 10,5%-11% (cao nhÊt trong 10 n¨m qua) ®· t¸c ®éng ®Èy l¹m ph¸t lªn cao tíi xÊp xØ 10-11%. Dï kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm, kh«ng ®ång nhÊt CPI víi l¹m ph¸t nhng theo c¸c chuyªn gia, CPI cña c¶ n¨m 2007 ph¶n ¸nh tèc ®é trît gi¸ vµ l¹m ph¸t n¨m. VËy tØ lÖ l¹m ph¸t kû lôc cña n¨m 2007 liÖu cã ph¶I lµ th¶m häa ®èi víi kinh tÕ ViÖt Nam xÐt vÒ vÜ m« hay vÉn cã thÓ chÊp nhËn ®îc trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ níc ta ®ang t¨ng trëng m¹nh? Nguyªn nh©n chÝnh g©y l¹m ph¸t cao vµo n¨m 2007 lµ do lîng vèn ®Çu t gi¸n tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam t¨ng tíi con sè kû lôc 15 tû USD t¬ng ®¬ng 25% GDP cña n¨m 2006. §iÒu nµy ®· lµm cho tÊt c¶ c¸c dÊu hiÖu “béi thùc” ngo¹i tÖ hiÓn hiÖn trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Còng do dßng vèn ngo¹i ch¶y vµo ViÖt Nam qu¸ nhiÒu trong n¨m nµy, Ng©n hµng Nhµ níc ®· ph¶i bá ra hµng tr¨m ngh×n tû VND ®Ó hót ngo¹i tÖ æn ®Þnh t¬ng ®èi tû gi¸ hèi ®o¸I cã lîi cho xuÊt khÈu vµ ®Çu t. íc tÝnh dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ViÖt Nam n¨m nay lªn tíi gÇn 20tû ®ång ®îc Ng©n hµng Nhµ níc bá ra mua ngo¹i tÖ còng ®· ®ñ “khuynh ®¶o” thÞ trêng tiÒn tÖ trong níc. (Sè liÖu tõ trang www.dddn.com) VII)T×nh h×nh l¹m ph¸t nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2008 vµ dù b¸o ®Õn cuèi n¨m: Th¸ng 4 l¹m ph¸t n»m trong dù b¸o, gi¶m tèc thÊp nhÊt kÓ tõ ®Çu n¨m, t¨ng 2,2% so víi c¸c møc 2,38%; 3,56% vµ 2,99 lÇn lît c¸c th¸ng ®Çu n¨m. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 DiÔn biÕn trªn ®îc gi¶i thÝch b»ng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch m¹nh ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c dông. C¬ së nµy còng ®· ®îc mét sè nhµ qu¶n lý dÉn ®Õn khi nãi vÒ ®µ t¨ng cña l¹m ph¸t trong 3 th¸ng tríc ®ã. Trong c¸c nhãm hµng, l¬ng thùc-thùc phÈm vÉn lµ ®Çu tÇu t¨ng gi¸ (t¨ng tíi 6,11%), tríc ¶nh hëng cña dÞch bÖnh tai xanh, dÞch t¶ t¹i khu vùc vµ cuéc khñng ho¶ng l¬ng thùc trªn thÕ giíi. Gi¸ c¶ nguyªn liÖu, hµng hãa ®Çu vµo trªn thÕ giíi tiÕp tôc t¹o søc Ðp lín. NÕu gi¸ b¸n x¨ng d»u trong níc kh«ng ®îc kiÒm chÕ (theo ®Þnh híng cha t¨ng ®Õn hÕt th¸ng 6/2002), søc Ðp lín h¬n khi gi¸ dÇu thÕ giíi lªn tíi gÇn 120 USD/thing vµ lu«n duy tr× gÇn ®Ønh nµy. MÆt kh¸c, nÕu gi¸ c¸c mÆt hµng vËt liÖu x©y dung… kh«ng ®îc “Ðp” b×nh æn, sÏ kh«ng cã ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan trªn. Møc t¨ng 2,2% cña th¸ng 4/2008 còng lµ mét ®ét biÕn so víi nh÷ng n¨m gÇn ®©y; th¸ng 4/2007 chØ t¨ng 0,49%, th¸ng 4/2006 chØ cã 0,2%. Sù cè ®ã ®i cïng víi quan ng¹i thùc sù vÒ mét thêi kú míi. NhiÒu kh¶ n¨ng n¨m nay sÏ chøng kiÕn mét sù bïng næ; mèc dù b¸o 15,6% c¶ n¨m 2008 cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (adb) míi ®©y cã thÓ vÉn lµ khiªm tèn. (Sè liÖu tõ trang www.dddn.com vµ www.tuoitre.com.vn) Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch¬ng III-C¸c gi¶i ph¸p vËn dông vµo ViÖt Nam nh»m kiÒm chÕ vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng l¹m ph¸t trong nÒn kinh tÕ. I) Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ níc. Trong c«ng cuéc ®æi míi, ®Æc biÖt lµ ngµy nay, khi chóng ta ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× râ rµng l¹m ph¸t ®ang trë thµnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch. Do yªu cÇu ®æi míi nªn §¶ng vµ Nhµ níc vÇn tiÕp tôc ®æi nç lùc kÝch cÇu nh»m thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. Nh×n chung tèc ®é t¨ng trëng cña ph¬ng diÖn thanh to¸n, d nî tÝn dông vµ chi tiªu chÝnh phñ trong nh÷ng n¨m nµy ®îc duy tr× ë møc cao t¬ng tù, thËm chÝ cao h¬n c¶ trong giai ®o¹n 1999 - 2003. Tuy nhiªn c¸c b»ng chøng thùc nghiÖm cho thÊy c¸c nguån lùc nh×n chung ®· ®îc sö dông gÇn ®Õn giíi h¹n. Trong bèi c¶nh ®ã, nÕu kh«ng cã c¸c kho¶n ®Çu t míi ®Ó t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, sù gia t¨ng tæng cÇu nµy sÏ chñ yÕu lµm t¨ng møc gi¸ mµ Ýt ¶nh hëng ®Õn s¶n lîng vµ viÖc lµm. §iÒu nµy còng c¶nh b¸o vÒ tiÒm n¨ng chÝnh s¸ch kÝch cÇu cã thÓ tiÕp tôc khai th¸c trong thêi gian tíi. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®iÒu chØnh qu¶n lý cña Nhµ níc cßn cha theo kÞp yªu cÇu, nhÊt lµ trong hÖ thèng ph©n phèi lu th«ng (®iÓn h×nh lµ thÐp, thuèc ch÷a bÖnh, x¨ng dÇu…) còng t¹o yÕu tè t©m lý bÊt lîi, lµm t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cña tiÒn . Tríc mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra nh vËy th× quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ níc theo tinh thÇn §¹i héi §¶ng IX ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ më cöa héi nhËp vµ b»ng mäi biÖn ph¸p cã thÓ ph¶i kiÒm chÕ vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t, sím ®a níc ta trë thµnh níc c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. II) C¸c chÝnh s¸ch vµ gi¼i ph¸p nh»m kiÒm chÕ vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t. 1. ChÝnh s¸ch , gi¶i ph¸p vµ c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m«. a) C¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý gi¸ c¶: - T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý thÞ trêng, cã c¸c biÖn ph¸p cô thÓ (hµnh chÝnh, kinh tÕ), kh«ng ®Ó x¶y ra hiÖn tîng lîi dông viÖc ®iÒu chØnh gi¸ x¨ng dÇu ®Ó t¨ng gi¸ c¸c s¶n phÈm mét c¸ch kh«ng hîp lý. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc ®Þnh gi¸ c¶, chi phÝ gi¸ thµnh ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®éc quyÒn vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cung øng vËt t nguyªn liÖu quan träng. - Bæ sung, hoµn thiÖn c¸c quy chÕ ph¸p luËt vÒ qu¶n lý thÞ trêng gi¸ c¶, ®Ó híng dÉn thùc hiÖn nghiªm chØnh ph¸p lÖnh ®· ban hµnh. T¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra gi¸, tæ chøc hÖ thèng ®¹i lý tèt, cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng, tríc hÕt lµ mÆt hµng s¾t thÐp, mét sè lo¹i thuèc t©n dîc… - Tæ chøc xuÊt khÈu l¬ng thùc g¾n víi b¶o ®¶m æn ®Þnh thÞ trêng gi¸ c¶ trong níc. - TiÕp tôc thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh, thêng xuyªn rµ so¸t l¹i hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ gi¸, söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý míi . b) Ng©n s¸ch vµ tiÒn tÖ: - T¨ng cêng c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn ®¹t vµ vît kÕ ho¹ch ng©n s¸ch nhµ níc. - KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc chi tiªu ng©n s¸ch nhµ níc. T¨ng cêng kiÓm tra, thanh tra x©y dùng c¬ b¶n. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng chi ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng cã hiÖu qu¶. - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thËn träng, sö dông c¸c biÖn ph¸p tiÒn tÖ hîp lý: xem xÐt l¹i tèc ®é ph¸t hµnh, ®iÒu chØnh t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn, t¸i chiÕt khÊu cña ng©n hµng nhµ níc ®èi víi ng©n hµng th¬ng m¹i, sö dông c¸c c«ng cô l·i suÊt d¬ng vµ c«ng cô thÞ trêng më ®Ó gi¶m bít cung vÒ tiÒn tÖ trªn thÞ trêng, h¹n chÕ tèi ®a c¸c t¸c ®éng xÊu g©y biÕn ®éng mÆt b»ng gi¸. T¨ng dù tr÷ b¾t buéc lµm cho gi¶m tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®a vµo nÒn kinh tÕ, chi thªm tiÒn ®Ó mua dù tr÷ ngo¹i tÖ trong chõng mùc hîp lý ®Ó kh«ng t¨ng tiÒn trong lu th«ng, ®iÒu hoµ æn ®Þnh tû gi¸ vµ c©n ®èi ngo¹i tÖ, b¶o ®¶m cung øng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu c¸c vËt t nguyªn liÖu quan träng, nhÊt lµ x¨ng dÇu, s¾t thÐp vµ mét sè vËt t ho¸ chÊt chñ yÕu kh¸c. c) ChÝnh s¸ch tµi kho¸: Kiªn quyÕt gi÷ møc béi chi ng©n s¸ch Nhµ níc ë møc hîp lý so víi GDP trªn c¬ së phÊn ®Êu t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi vµ hiÖu qu¶. Qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¶n chi, chèng tham nhòng mét c¸ch quyÕt liÖt. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 T¨ng tû lÖ thu ng©n s¸ch Nhµ níc b»ng c¸c biÖn ph¸p khai th¸c nguån thu, tÝch cùc chèng thÊt thu. KiÓm so¸t chÆt chÏ chi thêng xuyªn, c¾t bá nh÷ng kho¶n chi cha thËt cÇn thiÕt. d) §èi víi mét sè mÆt hµng thiÕt yÕu: *) L¬ng thùc , thùc phÈm: §Èy m¹nh s¶n xuÊt l¬ng thùc, thùc phÈm vµ xuÊt khÈu ë møc hîp lý vÒ l¬ng thùc, kh«ng g©y ra khan hiÕm l¬ng thùc ®Ó tr¸nh ®Èy gi¸ l¬ng thùc lªn qu¸ cao, ®¶m b¶o an ninh, l¬ng thùc quèc gia vµ h¹n chÕ tèc ®é t¨ng gi¸ l¬ng thùc. *) C¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp: - Giao bé th¬ng m¹i vµ c¸c ®Þa ph¬ng kiÓm tra chÆt chÏ hÖ thèng ®¹i lý, chèng n¹n g¨m hµng chê t¨ng gi¸, chèng hµng gi¶ kÐm chÊt lîng. - T¨ng cêng c«ng t¸c dù b¸o cña ngµnh ®Ó cã c¬ chÕ kinh doanh phï hîp, tr¸nh t×nh tr¹ng chªnh lÖch gi¸ qu¸ cao gi÷a c¸c vïng trong c¶ níc. - CÇn cã quy chÕ kinh doanh c¸c s¶n phÈm phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ gi÷a tæng c«ng ty, c¸c liªn doanh, c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong toµn hÖ thèng, cÇn thiÕt lËp ®ång bé hÖ thèng ®¹i lý b¸n lÎ, t¨ng cêng kiÓm so¸t gi¸ c¶, tiÕp thÞ vµ ph¬ng thøc mua b¸n. - C¸c bé chØ ®¹o ngµnh s¶n xuÊt kiÓm tra t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ cung øng hµng ho¸ trong th¸ng theo t×nh h×nh cung cÇu nguyªn liªu trong c¶ níc. 2. C¸c gi¶i ph¸p cÊp vi m« (®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ ®¬n vÞ). - Nghiªm cÊm tÊt c¶ (nhµ m¸y c«ng ty vµ ®¹i lý) kh«ng ®îc ®Ó x¶y ra c¸c hµnh vi ®Çu c¬ n©ng gi¸, g©y khã dÔ cho kh¸ch hµng . - CÇn cã quy chÕ kinh doanh c¸c s¶n phÈm phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ gi÷a tæng c«ng ty, c¸c liªn doanh, c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong toµn hÖ thèng, cÇn thiÕt lËp ®ång bé hÖ thèng ®¹i lý b¸n lÎ, t¨ng cêng kiÓm so¸t gi¸ c¶, tiÕp thÞ vµ ph¬ng thøc mua b¸n. - C¸c doanh nghiÖp vµ ®¬n vÞ cÇn huy ®éng thªm nguån vèn, t¨ng nhanh kh¶ n¨ng ®Çu t n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c nh©n tè s¶n xuÊt t¹o c«ng ¨n viÖc lµm n©ng cao tay nghÒ n©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cña ngêi lao ®éng; n©ng cao c«ng suÊt sö dông kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã; më réng thÞ trêng n©ng cao tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ thóc ®Èy héi nhËp quèc tÕ; thùc hiÖn tèt c¶i c¸ch hµnh chÝnh. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Rµ so¸t l¹i toµn bé quy tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, tiÕt kiÖm ®Þnh møc tiªu hao nguyªn nhiªn vËt liÖu, nhÊt lµ nhiªn liÖu ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, kh¾c phôc t¸c ®éng cña viÖc t¨ng gi¸ x¨ng dÇu, n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ vµ lîi nhuËn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp, cè g¾ng æn ®Þnh b¸n ra thÞ trêng. KÕt luËn L¹m ph¸t ®ang lµ mét vÊn ®Ò trung t©m trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi hiÖn nay. Nãi tíi l¹m ph¸t lµ nãi tíi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña nã tíi mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. L¹m ph¸t cã c¶ sù t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ. Nãi chung nÕu biÕt ®iÒu chØnh l¹m ph¸t ë møc æn ®Þnh vµ thÝch hîp sÏ lµ sù thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. H¹n chÕ c¸c t¸c ®éng cña l¹m ph¸t lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng ®Æt ra víi c¸c quèc gia. §Æc biÖt ë ViÖt Nam khi nÒn kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nãng nguy c¬ l¹m ph¸t bïng næ lu«n ®e däa cao, vÊn ®Ò kiÒm chÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t lu«n ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã cÇn tËp trung nghiªn cøu kü nguyªn nh©n, thùc tr¹ng t×nh h×nh l¹m ph¸t cña níc ta vµ rót ra gi¶i ph¸p hîp lý nhÊt. HiÖn nay Nhµ níc vµ ChÝnh Phñ ta ®· vµ ®ang cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m kiÓm so¸t t×nh tr¹ng l¹m ph¸t t¨ng cao. Nh÷ng biÖn ph¸p ®ã lµ t¬ng ®èi hîp lý, cÇn tiÕp tôc ®i theo híng ®ã ®Ó ®a nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ v¬n lªn mét tÇm cao míi. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 MỤC LỤC Lêi nãi ®Çu......................................................................................... 1 Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t...............2 I. Kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t....................................................................................2 II. C¸c Lo¹i h×nh cña l¹m ph¸t......................................................................2 1. C¨n cø vµo møc ®é..............................................................................2 2. C¨n cø vµo nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra l¹m ph¸t..........................3 3.C¨n cø vµo qu¸ tr×nh béc lé hiÖn h×nh l¹m ph¸t...............................6 III-T¸c ®éng cña l¹m ph¸t ®Õn nÒn kinh tÕ...........................................6 1-T¸c ®éng tÝch cùc cña l¹m ph¸t ®Õn nÒn kinh tÕ...............................6 2-T¸c ®éng tiªu cùc cña l¹m ph¸t ®Õn nÒn kinh tÕ...............................7 Ch¬ng II: Thùc tr¹ng t×nh h×nh l¹m ph¸t trong nÒn kinh tÕ níc ta....................................................................... 8 I) Thêi kú tríc ®æi míi tríc 1986..................................................................8 II) Thêi k× b¾t ®Çu ®æi míi 1986 – 1990 ........................................................9 III) Thêi k× kinh tÕ ®i vµo æn ®Þnh, l¹m ph¸t ®îc kiÓm so¸t 1991-1995........................................................................................................................10 IV) Thêi kú kinh tÕ cã dÊu hiÖu tr× trÖ 1997 – 2000...........................11 V) Thêi k× kinh tÕ cã bíc ph¸t triÓn míi 2001 – 2003.......................12 VI) L¹m ph¸t giai ®o¹n 2004 – 2005...............................................................12 VII)L¹m ph¸t giai ®o¹n 2006-2007:..................................................................13 VII)T×nh h×nh l¹m ph¸t nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2008 vµ dù b¸o ®Õn cuèi n¨m:.........................................................................................................14 Ch¬ng III-C¸c gi¶i ph¸p vËn dông vµo ViÖt Nam nh»m kiÒm chÕ vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng l¹m ph¸t trong nÒn kinh tÕ...................................................................... 16 I) Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ níc.............................................................16 II) C¸c chÝnh s¸ch vµ gi¼i ph¸p nh»m kiÒm chÕ vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t....................................................................................................................17 1. ChÝnh s¸ch , gi¶i ph¸p vµ c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m«..............................17 2. C¸c gi¶i ph¸p cÊp vi m« (®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ ®¬n vÞ).....19 KÕt luËn........................................................................................... 20 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368