Tài liệu Lạm phát

Lêi Nãi ®Çu HiÖn nay ,nÒn kinh tÕ cña toµn thÕ giíi cã nhiÒu sù thay ®æi ,c¸c què gia dÇn chuyÓn m×nh ®Ó hoµ nhËp víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ .Cïng víi sù ph¸t triÓncña nÒn kinh tÕ cã nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp x¶y ra .Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò lu«n song hµnh víi nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ víi thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ lµ l¹m ph¸t .L¹m ph¸t lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« ®· trë thµnh mèi quan t©m lín nhÊt cña c¸c nhµ chÝnh trÞ vµ cña c¶ c«ng chóng .L¹m ph¸t ®îc coi nh lµ mét c¨n bÖnh thÕ kØ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ,nã lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t lín vÒ thêi gian vµ trÝ tuÖ míi cã thÎe ®¹t ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan nhÊt .L¹m ph¸t ¶nh hëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt lµ giíi lao ®éng,chèng l¹m ph¸t kh«ng chØ lµ viÖc cña doanh nghiÖp ,cña mét c¸ nh©n mµ cßn lµ nhiÖm vô cña chÝnh phñ. ë ViÖt Nam,hiÖn nay vÒ viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t, gi÷ v÷ng sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lµ mét môc tiªu quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ,n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n . ThËt vËy ,vÊn ®Ò l¹m ph¸t ®· ®îc nhiÒu ngêi quan t©m, nghiªn cøu vµ còng ®a ra ph¬ng ph¸p kh¾c phôc nh»m kiÓm so¸t ®îc l¹m ph¸t. Tõ l©u ,tiÒn giÊy xuÊt hiÖn vµ sau mét thêi gian sÏ diÔn ra t×nh tr¹ng gi¶m gi¸ tiÒn vµ dÉn ®Õn l¹m ph¸t .NÐt ®Æc trng c¬ b¶n nÒn kinh tÕ thÞ trêng khi cã l¹m ph¸t lµ gi¸ c¶ cña hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ ®ªï t¨ng cao vµ søc mua cña ®ång tiÒn ngµy cµng gi¶m nhanh . Nh×n l¹i lÞch sö l¹m ph¸t, tõ cuèi thÕ kØ 19 ®Õn ®Çu thÕ kØ 20 ë níc ta l¹m ph¸t diÔn ra kÐo dµi vµ nghiªm träng .L¹m ph¸t ®· ph¸ vì toµn bé kÕ ho¹ch cña nÒn kinh tÕ ,ph¬ng h¹i ®Õn tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ trong nÒn kinh tÕ x· héi . 1 PhÇn I :Lý thuyÕt chung vÒ l¹m ph¸t 1- C¸c kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t : L¹m ph¸t lµ mét ph¹m trï vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ,nã xuÊt hiÖn khi c¸c yªu cÇu cña c¸c quy luËt kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ®îc t«n träng ,nhÊt lµ quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ .ë ®©u cßn s¶n xuÊt hµng ho¸ ,cßn tßn t¹i nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ th× ë ®ã cßn tiÒm Èn kh¶ n¨ng x¶y ra l¹m ph¸t vµ l¹m ph¸t chØ xuÊt hiÖn khi c¸c quy luËt cña lu th«ng tiÒn tÖ bÞ vi ph¹m .L¹m ph¸t ®· trë thµnh mèi quan t©m cña rÊt nhiÒu ngêi .Do ®ã l¹m ph¸t ®îc ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu trong c¸c c«ng tr×nh nghiªm cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ .Mçi ngêi ®Òu ®a ra kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t theo quan ®iÓm ,ph¬ng híng nghiªn cøu cña m×nh . - Trong bé t b¶n næi tiÕng cña m×nh ,C¸c M¸c viÕt :”ViÖc ph¸t hµnh tiÒn giÊy ph¶i ®îc giíi h¹n ë sè lîng vµng hoÆc b¹c thùc sù lu th«ng nhê c¸c ®¹i diÖn tiÒn giÊy cña m×nh “.§iÒu nµy cã nghÜa lµ khi khèi lîng tiÒn giÊy do Nhµ níc ph¸t hµnh vµo lu th«ng vît qua sè lîng vµng mµ nã ®¹i diÖn th× gi¸ trÞ cña tiÒn giÊy gi¶m xuèng ,gi¸ c¶ t¨ng vät vµ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t xuÊt hiÖn . Tõ ®©y ,«ng cho r»ng l¹m ph¸t lµ “b¹n ®êng “cña chñ nghÜa t b¶n.Kh«ng nh÷ng chñ nghÜa t b¶n bãc lét ngêi lao ®éng b»ng gi¸ trÞ thÆng d mµ cßn g©y ra l¹m ph¸t gi¶m tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng. - Nhµ kinh tÕ häc Samuelson cho r»ng :”l¹m ph¸t x¶y ra khi møc chung cña gi¸ c¶ vµ chi phÝ t¨ng – gi¸ b¸nh m× ,dÇu x¨ng ,xe « t« t¨ng ,tiÒn l¬ng ,gi¸ ®Êt, tiÒn thuª t liÖu s¶n xuÊt t¨ng “.¤ng thÊy r»ng l¹m ph¸t chÝnh lµ biÓu thÞ sù t¨ng lªn cña gi¸ c¶ . - Cßn Milton Friedman l¹i quan niÖm kh¸c :”L¹m ph¸t lµ viÖc gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ kÐo dµi “.¤ng cho r»ng l¹m ph¸t lµ mét hiÖn tîng tiÒn tÖ . Mét sè nhµ kinh tÕ thuéc ph¸i tiÒn tÖ vµ ph¸i Keynes ®Òu t¸n thµnh ý kiÕn ®ã cña Friedman.Hä cho r»ng khi thÞ trêng tiÒn tÖ ph¸t triÓn ,¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mçi níc th× l¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra bÊt k× thêi ®iÓm nµo .Nã chÝnh lµ mét hiÖn tîng tÊt yÕu cña ta× chÝnh – tiÒn tÖ . - Mét ®Þnh nghÜa n÷a vÒ l¹m ph¸t do c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ®a ra vµ nã ®ùoc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc nghiªn cøu thÞ trêng :”L¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn cña møc gi¸ trung b×nh theo thêi gian“. - L¹m ph¸t ®îc ®o b»ng chØ sè gi¸ c¶ : + ChØ sè gi¸ c¶ ®îc sö dông réng r·i nhÊt lµ chØ sè gi¸ c¶ hµng tiªu dïng CPI (Consumer Price Index) .CPI tÝnh chi phÝ cña mét giá hµng tiªu 2 dïng vµ dÞch vô trªn thÞ trêng .§Ó tÝnh CPI ,ta dùa vµo tû träng cña phÇn chi cho tõng mÆt hµng trong tæng chi tiªu cho tiªu dïng cña thêi k× cã l¹m ph¸t . + Mét chØ sè n÷a thêng ®îc sö dông lµ chØ sè gi¸ c¶ s¶n xuÊt (PPI: Producer Price Index) ,®©y lµ chØ sè gi¸ b¸n bu«n .PPI dïng ®Ó tÝnh gi¸ c¶ trong lÇn b¸n ®Çu tiªn do ngêi s¶n xuÊt Ên ®Þnh Ip = ip.d ip:chØ sè gi¸ cña tõng lo¹i nhãm hµng d:tû träng møc tiªu dïng cña tõng lo¹i hµng + Ngoµi 2 chØ sè trªn ,chØ sè GNP còng ®îc sö dông .§©y chÝnh lµ chØ sè gi¶m ph¸t ,chØ sè gi¸ c¶ cho toµn bé NGP :chØ sè gi¶m ph¸t GNP = GDP danh nghÜa / GDP thùc tÕ. 2) Ph©n lo¹i l¹m ph¸t : Cã nhiÒu c¸ch ®Î ph©n lo¹i l¹m ph¸t .Dùa trªn c¸c tiªu thøc kh¸c nhau sÏ cã c¸c lo¹i l¹m ph¸t kh¸c nhau . a) C¨n cø vµo ®Þnh lîng gåm: - L¹m ph¸t võa ph¶i :Cßn gäi lµ l¹m ph¸t mét con sè ,cã tû lÖ l¹m ph¸t díi 10% mét n¨m .L¹m ph¸t võa ph¶i lµm cho gi¸ c¶ biÕn ®éng t¬ng ®èi. Trong thêi k× nµy nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh thêng ,®êi sèng cña ngêi lao ®éng æn ®Þnh .Sù æn ®Þnh ®ã ®îc biÓu hiÖn : Gi¸ c¶ t¨ng chËm ,l·i xuÊt tiÒn göi kh«ng cao ,kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng mua b¸n vµ tÝch tr÷ hµng ho¸ víi sè lîng lín … Cã thÓ nãi ®©y lµ møcl¹m ph¸t mµ nÒn kinh tÕ chÊp nhËn ®îc ,nh÷ng t¸c ®éng cña nã lµ kh«ng ®¸ng kÓ .MÆt kh¸c ,l¹m ph¸t võa ph¶i t¹o t©m lý an t©m cho ngêi lao ®éng chØ tr«ng chê vµo thu nhËp .Trong thêi gian nµy ,c¸c h·ng kinh doanh cã kho¶n thu æn ®Þnh ,Ýt rñi ro vµ s½n sµng ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh . - L¹m ph¸t phi m· : l¹m ph¸t x¶y ra khi gi¸ c¶ t¨ng t¬ng ®èi nhanh víi tû lÖ 2 con sè 1 n¨m . ë møc 2 con sè thÊp :11,12% th× nãi chung c¸c t¸c ®éng tiªu cùc kh«ng ®¸n kÓ vµ nÒn kinh tÕ vÉn cã thÓ chÊp nhËn ®îc. Nhng khi t¨ng ®Õn hai ch÷ sè cao th× l¹m ph¸t sÏ lµm cho gi¸ c¶ chung t¨ng lªn nhanh chãng ,g©y biÕn ®éng lín vÒ kinh tÕ ,c¸c hîp ®ång ®îc chØ sè ho¸. Lóc nµy ngêi d©n tÝch tr÷ hµng ho¸ ,vµng b¹c ,bÊt ®éng s¶n vµ kh«ng bao giê cho vay tiÒn ë møc l·i xuÊt b×nh thêng .Nh vËy l¹m ph¸t sÏ lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt vµ thu nhËp v× nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nã kh«ng nhá .Bªn c¹nh ®ã l¹m ph¸t phi m· cßn lµ mèi ®e do¹ ®èi víi sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ 3 - Siªu l¹m ph¸t : 3 con sè mét n¨m x¶y ra khi l¹m ph¸t ®ét biÕn t¨ng lªn víi tèc ®é rÊt nhanh ,tû lÖ l¹m ph¸t cao .Tèc ®é vµ tû lÖ siªu l¹m ph¸t vît xa l¹m ph¸t phi m· ,nã nh mét c¨n bÖnh chÕt ngêi ,tèc ®é lu th«ng tiÒn tÖ t¨ng kinh khñng ,gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ kh«ng æn ®Þnh ,tiÒn lu¬ng thôc tÕ cña ngêi lao ®éng bÞ gi¶m m¹nh ,tiÒn tÖ mÊt gi¸ nhanh chãng ,th«ng tin kh«ng cßn chÝnh x¸c ,c¸c yÕu tè thÞ trêng biÕn d¹ng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt khin doanh l©m vµo t×nh tr¹ng rèi lo¹n ,mÊt ph¬ng híng .Tãm l¹i ,siªu l¹m ph¸t lµm cho ®êi sèng vµ nÒn kinh tÕ suy sôp mét c¸ch nhanh chãng .Tuy nhiªn siªu l¹m ph¸t rÊt Ýt x¶y ra . b) C¨n cø vµo ®Þnh tÝnh : - L¹m ph¸t c©n b»ng vµ l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng . * L¹m ph¸t c©n b»ng : T¨ng t¬ng øng víi thu nhËp thùc tÕ cña ngêi lao ®éng ,t¨ng phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp .Do ®ã kh«ng g©y ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng hµng ngµy cña ngêi lao ®éng vµ dÕn nÒn kinh tÕ nãi chung. * L¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng :T¨ng kh«ng t¬ng øng víi thu nhËp cña ngêi lao ®éng.Trªn thùc tÕ lo¹i l¹m ph¸t nµy còng thêng hay x¶y ra . -L¹m ph¸t dù ®o¸n tríc ®îc vµ l¹m ph¸t bÊt thêng * L¹m ph¸t dù ®o¸n tríc : lµ lo¹i l¹m ph¸t x¶y ra hµng n¨m trong mét thêi k× t¬ng ®èi dµi vµ tû lÖ l¹m ph¸t æn ®Þnh ®Òu ®Æn .Lo¹i l¹m ph¸t nµy cã thÓ dù ®o¸n tríc ®îc tû lÖ cña nã trong c¸c n¨m tiÕp theo.VÒ mÆt t©m lý ,ngêi d©n ®· quen víi t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®ã vµ ®· cã sù chuÈn bÞ tríc.Do ®ã kh«ng g©y ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng ,®Õn kinh tÕ . * L¹m ph¸t bÊt thêng: x¶y ra ®ét biÕn mµ cã thÓ tõ tríc cha xuÊt hiÖn .Lo¹i l¹m ph¸t nµy ¶nh hëng ®Õn t©m lý ,®êi sèng ngêi d©n v× hä cha kÞp thÝch nghi .Tõ ®ã mµ lo¹i l¹m ph¸t nµy sÏ g©y ra biÕn ®éng ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ niÒm tin cña nh©n d©n vµo chÝnh quyÒn cã phÇn gi¶m sót Trong thùc tÕ lÞch sö cña l¹m ph¸t cho thÊy l¹m ph¸t ë níc ta ®ang ph¸t triÓn thêng diÔn ra trong thêi gian dµi ,v× vËy hËu qu¶ cña nã phøc t¹p vµ trÇm träng h¬n .Vµ c¸c nhµ kinh tÕ ®· chia l¹m ph¸t thµnh 3 lo¹i víi tû lÖ kh¸c nhau : l¹m ph¸t kinh liªn kÐo dµi trªn 3 n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t díi 50% mét n¨m ,l¹m ph¸t nghiªm träng thêng kÐo dµi h¬n 3 n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t trªn 50% vµ siªu l¹m ph¸t kÐo dµi trªn mét n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t trªn 200% mét n¨m . 3. T¸c §éng cña l¹m ph¸t : L¹m ph¸t cã nhiÒu lo¹i,cho nªn còng cã nhiÒu møc ®é ¶nh hëng cña l¹m ph¸t ®èi víi nÒn kinh tÕ .XÐt trªn gãc ®é t¬ng quan ,trong mét nÒn kinh 4 tÕ l¹m ph¸t lµ mét nçi lo cña toµn x· héi vµ ta còng thÊy ®îc c¸c t¸c ®éng cña nã . a) T¸c ®éng ®Õn lÜnh vùc s¶n xuÊt : ë vÞ trÝ c¸c nhµ s¶n xuÊt ,khi tû lÖ l¹m ph¸t cao sÏ lµm cho gi¸ ®Çu vµo vµ ®Çu ra biÕn ®éng kh«ng ngõng g©y ra sù æn ®Þnh gi¶ t¹o cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn lµm cho v« hiÖu ho¸ ho¹t ®éng ho¹ch to¸n kinh doanh .HiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh ë mét vµi doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi g©y ra nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ .NÕu mét doanh nghiÖp nµo ®ã cã tû xuÊt lîi nhuËn thÊp h¬n l¹m ph¸t sÏ cã nguy c¬ ph¸ s¶n rÊt lín. Tuy nhiªn ,xÐt ë gãc ®é nµo ®ã ,khi tû lÖ l¹m ph¸t thÊp ,kh«ng g©y ¶nh hëng ®Õn kinh tÕ th× cã thÓ sÏ kÝch thÝch t¨ng trëng kinh tÕ .Tõ ®ã sÏ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®i vay ®Ó më réng s¶n xuÊt ,s¶n lîng sÏ t¨ng lªn .Ngoµi ra còng khuyÕn khÝch tiªu dïng ,cÇu tiªu dïng t¨ng lªn ,do ®ã hµng ho¸ b¸n ch¹y vµ còng lµm s¶n lîng t¨ng . b) §èi víi lÜnh vùc lu th«ng: L¹m ph¸t t¨ng lªn cao thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu c¬ tÝch tr÷ dÉn ®Õn khan hiÕm hµng ho¸ .Lóc nµy nh÷ng ngêi thõa tiÒn vµ giµu cã dïng tiÒn cña m×nh ®Ó v¬ vÐt vµ thu gom hµng ho¸ ,tµi s¶n ,t×nh tr¹ng nµy cµng lµm mÊt c©n ®èi nghiªm träng quan hÖ cung – cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn nhiÒu h¬n . Ngoµi ra khi tû lÖ l¹m ph¸t khã ph¸n ®o¸n th× viÖc ®Çu t vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt sÏ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro cao .Do cã nhiÒu ngêi tham gia vµo lÜnh vùc lu th«ng lªn lÜnh vùc nµy trë lªn hçn lo¹n .TiÒn võa ë trong tay ngêi b¸n hµng xong l¹i nhanh chãng bÞ ®Èy vµo kªnh lu th«ng ,tèc ®ä lu th«ng tiÒn tÖ t¨ng vät vµ ®iÒu nµy lµm thóc ®Èy l¹m ph¸t gia t¨ng . c) §èi víi lÜnh vùc tiÒn tÖ ,tÝn dông: L¹m ph¸t lµm cho quan hÖ tÝn dông ,th¬ng m¹i vµ ng©n hµng bÞ thu hÑp .Sè tiÒn ngêi göi tiÒn vµo ng©n hµng gi¶m ®i rÊt nhiÒu do gi¸ trÞ ®ång tiÒn bÞ gi¶m xuèng .VÒ phÝa hÖ thèng ng©n hµng ,do lîng tiÒn göi vµo ng©n hµng gi¶m m¹nh nªn kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi ®i vay ,céng víi viÖc sôt gi¸ qu¸ nhanh cña ®ång tiÒn ,sù ®iÒu chØnh l·i suÊt tiÒn gØ kh«ng lµm an t©m nh÷ng c¸ nh©n ,doanh nghiÖp hiÖn ®ang cã lîng tiÒn mÆt nhµn rçi trong tay.Nh vËy ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn ,hÖ thèng ng©n hµng ph¶i lu«n cè g¾ng duy tr× møcl·i suÊt æn ®Þnh .Mµ l·i suÊt thùc = l·i suÊt danh nghÜa – tû lÖ l¹m ph¸t ,khi tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao 5 ,muèn l·i suÊt thùc æn ®Þnh th× l·i suÊt danh nghÜa ph¶i t¨ng lªn cïng víi tû lÖ l¹m ph¸t . Trong khi ®ã ngêi ®i vay lµ nh÷ng ngêi cã lîi lín nhê sù mÊt gi¸ ®ång tiÒn nhanh chãng .Do vËy ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng kh«ng cßn b×nh thêng n÷a. Chøc n¨ng kinh doanh tiÒntÖ bÞ h¹n chÕ, kh«ng cßnnguyªn vÑn bëi khi cã l¹m ph¸tth× ch¼ng cã ai tÝch tr÷ tiÒn mÆt díi h×nh thøc tiÒn mÆt. d) T¸c ®éng ®Õn c¸n c©n ng©n s¸ch – chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña nhµ níc : L¹m ph¸t g©y ra sù biÕn ®éng lín trong gi¸ c¶ vµ s¶n lîng hµng ho¸, khi l¹m ph¸t x¶y ra th× nh÷ng th«ng tin trong x· héi bÞ ph¸ huû do biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ lµm cho thÞ trêng bÞ rèi lo¹n. Khi ®ã ngêi ta khã ph©n biÖt ®îc nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n tèt vµ kÐm. §ång thêi lµm cho nhµ níc thiÕu vèn, c¸c kho¶n thu cho ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng t¨ng. Do ®ã, nhµ níc kh«ng cßn ®ñ søc cung cÊp tiÒn cho c¸c kho¶n dµnh cho phóc lîi x· héi, c¸c nghµnh, c¸c lÜnh vùc dù ®Þnh ®îc chÝnh phñ ®Çu t hç trî vèn bÞ thu hÑp l¹i hoÆc kh«ng cã g×. Mét khi ng©n s¸ch nhµ níc bÞ th©m hôt th× c¸c môc tiªu c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ x· héi sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn. 4. Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t : a) L¹m ph¸t do cÇu kÐo : §©y chÝnh lµ sù mÊt c©n ®èi trong quan hÖ cung – cÇu. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do tæng cÇu t¨ng qu¸ nhanh trong khi tæng cung kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng kÞp. ViÖc t¨ng cung øng tiÒn tÖ lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc t¨ng cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nhng ®©y kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n duy nhÊt lµm t¨ng cÇu. ¸p lùc l¹m ph¸t sÏ t¨ng sau tõ 1 ®Õn 3 n¨m, nÕu cÇu vÒ hµng ho¸ vît qu¸ møc cung, song s¶n xuÊt vÉn kh«ng ®îc më réng hoÆc do sö dung m¸y mãc víi c«ng suÊt giíi h¹n hoÆc v× nh©n tè s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®îc sù ra t¨ng cña cÇu. Sù mÊt c©n ®èi sÏ ®îc gi¸ c¶ lÊp ®Çy tõ ®ã mµ AS3 kÐm xuÊt hiÖn. Ch¼ng h¹n nh ë l¹m ph¸t cÇugi¸) t¨ng lªn (l¹m ph¸t do cÇu (Tængdomøc Mü, sö dông c«ng suÊt m¸y mãc lµ métAS chØ sè cã Ých ph¶n ¸nh l¹m ph¸t P 2 trong t¬ng lai ë Mü, sö dông c«ng suÊt m¸y mãc trªn 83% dÉn tíi l¹m ph¸t P3 3 t¨ng 2' AS1 P2 1' P1 1 0 AD3 AD2 AD1 Yn Yt Y (Tæng s¶n phÈm) 6 2 Lóc ®Çu nÒn kinh tÕ ®¹t ë møc c©n b»ng t¹i ®iÓm 1 .Khi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch muèn cã mét tû lÖ thÊt nghiÖp díi møc tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn , hä sÏ ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®¹t ®îc chØ tiªu s¶n lîng lín h¬n møc s¶n lîng tiÒm n¨ng (Yt > Yn).Tõ ®ã sÏ lµm t¨ng tæng cÇu vµ ®êng tæng cÇu sÏ dÞch chuyÓn ®Õn AD2 nÒn kinh tÕ chuyÓn ®Õn ®iÓm 1’ .Lóc nµy s¶n lîng ®· ®¹t tíi møc Yt lín h¬n s¶n lîng tiÒm n¨ng vµ môc tiªu cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®· thùc hiÖn ®îc . Tuy nhiªn tû lÖ thÊt nghiÖp thùc tÕ thÊp h¬n tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn nªn tiÒn l¬ng t¨ng vµ ®êng tæng cung sÏ di chuyÓn ®Õn AS2 ,®a nÒn kinh tÕ tõ ®iÓm 1’ sang 2’ .NÒn kinh tÕ quay trë vÒ møc s¶n lîng tiÒm n¨ng vµ tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn nhng ë mét møc gi¸ c¶ P2 > P1 .Lóc nµy tû lÖ thÊt nghiÖp l¹i cao h¬n môc tiªu ban ®Çu .Do ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch l¹i t×m c¸ch lµm t¨ng tæng cÇu .Qu¸ tr×nh nµy cø tiÕp diÔn vµ ®Èy gi¸ c¶ trong nÒn kinh tÕ lªn cao h¬n . b) L¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy : H×nh thøc cña l¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy phat sinh tõ phÝa cung ,do chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n ®· ®îc chuyÓn sang ngêi tiªu dïng .§iÒu nµy chØ cã thÓ ®¹t trong giai ®o¹n t¨ng trëng kinh tÕ khi ngêi tiªu dïng s½n sµng tr¶ víi gi¸ cao h¬n .VÝ dô : NÕu tiÒn l¬ng chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ dÞch vô vµ nÕu tiÒn l¬ng t¨ng nhanh h¬n n¨ng xuÊt lao ®éng th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng lªn .NÕu nhµ s¶n xuÊt cã thÓ chuyÓn viÖc t¨ng chi phÝ nµy cho ngêi tiªu dïng th× gi¸ b¸n sÏ t¨ng lªn ,c«ng nh©n vµ c¸c c«ng ®oµn sÏ yªu cÇu tiÒn l¬ng cao h¬n tríc ®Î phï hîp víi chi phÝ sinh ho¹t tang lªn ®iÒu ®ã t¹o vßng xo¸y lîng gi¸ . Mét yÕu tè chi phÝ kh¸c lµ gi¸ c¶ nguyªn nhiªn vËt liÖu t¨ng do tû gi¸ t¨ng hîac kh¶ n¨ng kh¶ th¸c h¹n chÕ.Mét vÝ dô ®iÓn h×nh cho thÊy gi¸ c¶ nguyªn nhiªn vËt liÖu lµ gi¸ dÇu th« t¨ng .Trong n¨m 1972-1974 hÇu nh gi¸ dÇu quèc tÕ t¨ng 5 lÇn dÉn ®Õn l¹m ph¸t t¨ng tõ 4,6% ®Õn 13,5% b×nh qu©n trªn qoµn thÕ giíi .Ngoµi ra sù suy sôp cña gi¸ dÇu (1980) lµm cho l¹m ph¸t gi¶m xuèng møc thÊp cha tõng thÊy . 7 Bªn c¹nh ®ã gi¸ c¶ nhËp khÈu cao h¬n ®îc chuyÓn cho ngêi tiªu dïng néi ®Þa còng lµ mét yÕu tè gaay lªn l¹m ph¸t .NhËp khÈu cµng trë lªn ®¾t ®á khi ®ång néi tÖ yÕu ®i hîac mÊt gi¸ so víi ®ång tiÒn kh¸c c) L¹m ph¸t do cung tiÒn tÖ t¨ng cao vµ liªn tôc Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc thuéc phÝa tiÒn tÖ ,khi cung tiÒn tÖ t¨ng lªn kÐo dµi lµm cho møc gi¸ t¨ng lªn kÐo dµi vµ g©y ra l¹m ph¸t .Cã thÓ thÊy ngìng t¨ng cung tiÒn ®Ó g©y l¹m ph¸t lµ nÒn kinh tÕ toµn dông .Khi nÒn kinh tÕ cha toµn dông th× nguån nguyªn nhiªn vËt liÖu cßn nhiÒu ,cha khai th¸c nhiÒu .Cã nhiÒu nhµ m¸y xÝ nghiÖp bÞ ®ãng cöa cha ®i vµo ho¹t ®éng .Do ®ã nh©n viªn nhµn rçi lín vµ tû lÖ thÊt nghiÖp cao … Trong trêng hîp nµy ,khi t¨ng cung tiÒn th× dÉn ®Õn l·i xuÊt gi¶m ®Õn mét møc ®é nµo ®ã ,c¸c nhµ ®Çu t thÊy r»ng cã thÓ cã l·i vµ ®Çu t t¨ng nhiÒu.tõ ®ã c¸c nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp më cöa ®Ó s¶n xuÊt ,kinh doanh .Lóc nµy nguyªn nhiªn vËt liÖu b¾t ®Çu ®îc khai th¸c ,ngêi lao ®éng cã viÖc lµm vµ s¶n lîng t¨ng lªn . ë nÒn kinh tÕ toµn dông ,c¸c nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp ®îc ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt ,nguån nguyªn nhiªn vËt liÖu ®îc khai th¸c tèi ®a .Khi ®ã lùc lîng lao ®éng ®îc sö dông mét c¸ch triÖt ®Ó vµ lµm s¶n lîng t¨ng lªn rÊt nhiÒu.Tuy nhiªn t×nh h×nh sÏ dÉn ®Õn mét vµi kªnh t¾c nghÏn trong lu th«ng .Ch¼ng h¹n khi c¸c nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt sÏ dÉn ®Õn thiÕu n¨ng lîng ,thiÕu lao ®éng ,nguyªn vËt liÖu dÇn bÞ han hiÕm …Vai trß cña chÝnh phñ vµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh ®îc kªnh lu th«ng nµo bÞ t¾c nghÏn vµ t×m c¸ch kh¬i th«ng nã .NÕu kh«ng sÏ g©y ra l¹m ph¸t.Lóc ®ã s¶n lîng kh«ng t¨ng mµ gi¸ c¶ t¨ng nhiÒu th× l¹m ph¸t tÊt yÕu sÏ x¶y ra . Trong viÖc chèng l¹m ph¸t c¸c Ng©n hµng trung ¬ng lu«n gi¶m sót viÖc cung tiÒn . Trêng hîp t¨ng cung tiÒn cã thÓ ®¹t ®îc b»ng hai c¸ch : Ng©n hµng trung ¬ng in nhiÒu tiÒn h¬n (khi l·i xuÊt thÊp vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh tèt ) hîac c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÎ t¨ng tÝn dông .Trong c¶ hai trêng hîp s½n cã lîng tiÒn nhiÒu h¬n cho d©n c vµ chi phÝ .VÒ mÆt trung vµ dµi h¹n ,®iÒu ®ã dÉn ®Õn cÇu vµ hµng ho¸ vµ dÞch vô t¨ng .NÕu cung kh«ng t¨ng t¬ng øng víi cÇu th× viÖc d cÇu sÏ ®îc bï ®¾p b»ng viÖc t¨ng gi¸.Tuy nhiªn gi¸ c¶ sÏ kh«ng t¨ng ngay nhng nã sÏ t¨ng sau ®ã 2-3 n¨m .In tiÒn ®Ó trî cÊp cho chi tiªu c«ng céng sÏ dÉn ®Õn l¹m ph¸t nghiªm träng .VÝ dô n¨m 1966-1967 ,chÝnh phñ Mü ®· sö dông viÖc t¨ng tiÒn ®Ó tr¶ cho nh÷ng 8 chi phÝ leo thang cña cuéc chiÕn tranh taÞ ViÖt Nam ,l¹m ph¸t t¨ng tõ 3% (n¨m 1967) ®Õn 6% (n¨m 1970). XÐt trong dµi h¹n l·i xuÊt thùc tÕ (i) vµ s¶n lîng thùc tÕ (Y) ®¹t møc c©n b»ng ,nghÜa lµ (i) vµ (Y) æn ®Þnh .Møc cÇu tiÒn thùc tÕ kh«ng ®æi nªn M/P còng kh«ng ®æi .Suy ra khi lîng tiÒn danh nghÜa (M) t¨ng lªn th× gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn víi tû lÖ t¬ng øng .VËy l¹m ph¸t lµ mét hiÖn tîng tiÒn tÖ .§©y còng chÝnh lµ lý do t¹i sao Ng©n hµng Trung ¬ng rÊt chó träng ®Õn nguyªn nh©n nµy. d) C¸c nguyªn nh©n kh¸c Ngoµi c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu ®· ®Ò cËp ë trªn ,mét sè c¸c nguyªn nh©n kh¸c còng g©y ra l¹m ph¸t .Thø nhÊt cã thÓ kÓ ®Õn lµ t©m lý cña d©n c.Khi ngêi d©n kh«ng tin tëng vµo ®ång tiÒn cña Nhµ níc ,hä sÏ kh«ng gi÷ tiÒn mµ ®Èy vµo lu th«ng b»ng viÖc mua hµng ho¸ dù tr÷ hoÆc ®Çu t vµo mét lÜnh lùc kinh doanh nµo ®ã … Nh thÕ cÇu sÏ t¨ng lªn mµ cung cÊp kh«ng ®¸p øng ®îc c©n b»ng cung cÇu trªn thÞ trêng hang ho¸ kh«ng cßn n÷a vµ tiÕp tôc ®Èy gi¸ lªn cao ,tõ ®ã l¹m ph¸t sÏ x¶y ra .Cã thÓ thÊy gi¸ c¶ t¨ng lªn lµm tiªu dïng t¨ng ,cø nh vËy sÏ g©y ra xo¸y èc l¹m ph¸t.Thø hai th©m hôt ng©n s¸ch còng cã thÓ lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn t¨ng cung øng tiÒn tÖ vµ g©y ra l¹m ph¸t cao. Khi chÝnh phñ l©m vµo t×nh tr¹ng th©m hôt ng©n s¸ch th× cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®Îe vay vèn tõ ngêi d©n nh»m bï ®¾p phÇn thiÕu hôt .BiÖn ph¸p nµy kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn c¬ sè tiÒn vµ do vËy mµ lµm t¨ng møc cung øng tiÒn tÖ vµ kh«ng g©y ra l¹m ph¸t .Tuy nhiªn khi sù th©m hôt trÇm träng vµ kÐo dµi th× chÝnh phñ ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p in tiÒn.ViÖc ph¸t hµnh tiÒn sÏ ¶nh hëng ®Õn c¬ sè tiÒn tÖ lµm t¨ng møc cung øng tiÒn ,®Èy tæng cÇu lªn cao vµ lµm t¨ng thªm tû lÖ l¹m ph¸t .TUy nhiªn,®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ,viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ gÆp nhiÒu khã kh¨n v× nguån vèn trªn thÞ trêng cßn h¹n chÕ .BiÖn ph¸p in tiÒn ®îc coi lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt .V× thÕ mµ khi th©m hôt ng©n s¸ch cµng nhiÒu vµ cµng kÐo dµi th× tiÒn tÖ sÏ t¨ng theo vµ tû lÖ g©y l¹m ph¸t cµng lín. Cßn ®èi víi nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã lîi h¬n.Nhng viÖc ph¸t hµnh nµy kÐo dµi sÏ lµm cÇu vÒ vèn sÏ t¨ng vµ l·i xuÊt t¨ng cao h¬n .Lóc nµy ®Ó gi¶m l·i xuÊt trªn thÞ trßng Ng©n hµng Trung ¬ng l¹i ph¶i mua vµo c¸c tr¸i phiÕu ®ã .Nh thÕ møc cung tiÒn l¹i t¨ng lªn vµ dÔ g©y l¹m ph¸t. 9 Tãm l¹i , nÕu nh th©m hôt ng©n s¸ch kÐo dµi th× trong mäi trêng hîp vÉn lµm t¨ng cung tiÒn vµ l¹m ph¸t x¶y ra lµ mét ®iÒu ch¾c ch¾n. Mét nguyªn nh©n n÷a cã thÓ g©y ra l¹m ph¸t lµ tû gi¸ hèi ®o¸i .Khi tû gi¸ t¨ng ®ång b¶n tÖ sÏ bÞ mÊt gi¸ Khi ®ã t©m lý nh÷ng ngêi s¶n xuÊt trong níc muèn ®Èy gi¸ hµng lªn t¬ng øng víi møc t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i .MÆt khac khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng ,chi phÝ cho c¸c nguyªn vËt liÖu ,hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ t¨ng lªn .Do ®ã gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸ nµy t¨ng lªn cao.§©y chÝnh lµ l¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy Bªn c¹nh ®ã c¸c nguyªn nh©n liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch cña nhµ níc ,chÝnh s¸ch thuÕ ,chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng hîp lý ,mÊt c©n ®èi còng x¶y ra l¹m ph¸t. 5. BiÖn ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t Khi l¹m ph¸t t¨ng cao vµ kÐo dµi sÏ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ lín ,¶nh hëng trÇm träng ®Õn ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng vµ sù t¨ng trëng kinh tÕ. ë mçi níc tû lÖ l¹m ph¸t kh¸c nhau víi nh÷ng nguyªn nh©n vµ t¸c ®éng kh¸c nhau .Do ®ã chÝnh phñ ë c¸c níc sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau . Tuú vµo tõng hoµn c¶nh cô thÓ chÝnh phñ sÏ ¸p dông biÖn ph¸p t×nh thÕ vµ c¸c biÖn ph¸p cã tÝnh chiÕn lîc . Tõ lÞch sö chèng l¹m ph¸t ë c¸c níc sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÓn h×nh sau: - Nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ: lµ nh÷ng biÖn ph¸p ¸p dông nh»m lµm gi¶m tøc thêi c¬n sèt l¹m ph¸t §Çu tiªn biÖn ph¸p t×nh thÕ mµ c¸c níc thêng ¸p dông lµ gi¶m lîng tiÒn cung øng trong lu th«ng .§©y ®îc gäi lµ biÖn ph¸p th¾t chÆt lîng cung tiÒn tÖ hay cßn gäi lµ ®ãng b¶ng tiÒn tÖ .Cô thÓ lµ Ng©n hµng trung ¬ng ngõng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông ,dõng viÖc mua vµo c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ,kh«ng ph¸t hµnh tiÒn ®Ò bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch nhµ níc .Bªn c¹nh ®ã ,®Ólµm gi¶m lîng tiÒn cung øng th× ng©n hµng trung ¬ng sÏ b¸n c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n ,b¸n ngo¹i tÖ ,ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî cña chÝnh phñ ®Ó vay tiÒn trong nÒn kinh tÕ .Vµ ng©n hµng còng cã thÓ Ên ®Þnh møc l·i xuÊt cao ,tõ ®ã sÏ khuyÕn khÝch ngêi d©n göi tiÒn vµo ng©n hµng ,doanh nghiÖp göi tiÒn kh«ng k× h¹n ,dÉn ®Õn lîng tiÒn trong lu th«ng gi¶m. TiÕp ®Õn ,®Î kh¾c phôc l¹m ph¸t chÝnh phñ cã thÓ sö dông biÖn ph¸p th¾t chÆt chi tiªu cña m×nh nh gi¶m cÇu tiªu dïng cña chÝnh phñ ,lµm gi¶m sù t¨ng nhanh cña tæng cÇu .Nhµ níc còng cã thÓ h¹n chÕ t¨ng tiÒn l¬ng lµm gi¶m lîng cÇu chi tiªu cña d©n c.Ngoµi ra chÝnh phñ cã thÓ ®i vay vµ xin 10 viÖn trî tõ níc ngoµi… Mét biÖn ph¸p n÷a ®îc ¸p dông lµ c¶i c¸ch tiÒn tÖ khi tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng qu¸ cao trong khi c¸c biÖn ph¸p nªu trªn cha ®¹t ®îc hiÖu qu¶. - Cïng víi nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ ,c¸c níc cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p chiÕn lîc nh»m t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn l©u dµi cña nÒn kinh tÕ vµ lµm cho c¬ sè tiÒn tÖ æn ®Þnh bÒn v÷ng .§ã lµ c¸c biÖn ph¸p : §Èy m¹nh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ,më réng lu th«ng hµng ho¸ .Hµng ho¸ trong níc ngµy cµng nhiÒu ,quü hang t¨ng lªn víi sè lîng ,chñng lo¹i ®a d¹ng phong phó .Ngoµi ra chÝnh phñ cßn nhËp hµng ho¸ vÒ ®Ó bæ xung cho hµng ho¸ thiÕu hôt trong níc .XuÊt kho dù tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ ®Ó b¸n cho d©n chóng ,ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ ngµnh du lÞch . C¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn chiÕn lîc c¹nh tranh hoµn h¶o :S¶n phÈm ®Ó ngêi tiªu dïng chÊp nhËn ®îc lµ yÕu tè quan träng .Nh vËy cÇn ph¶i c¹nh tranh gi¸ c¶ b»ng viÖc t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ . BiÖn ph¸p chiÕn lîc kh¸c lµ kiÖn toµn bé m¸y hµnh chÝnh ,c¾t gi¶m biªn chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh .§iÒu nµy sÏ lµm gi¶m møc chi tiªu thêng xuyªn cña Ng©n s¸ch nhµ níc .MÆt kh¸c cÇn ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh Ng©n s¸ch nhµ níc dùa trªn viÖc t¨ng c¸c kho¶n thu cho Ng©n s¸ch mét c¸ch hîp lý chèng thÊt thu nh thÊt thu vÒ thuÕ vµ ®iÒu chØnh c¸c kho¶n chi p PhÇn II thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë viÖt nam 1. Thùc tr¹ng vµ lÞch sö l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Tõ n¨m 1980 trë vÒ tríc, l¹m ph¸t còng ®· tån t¹i cña nã kh«ng c«ng khai, c¸c nghÞ quyÕt cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kh«ng sö dông kh¸i niÖm l¹m ph¸t mµ chØ sö dông côm tõ “ chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi gi÷a hµng vµ tiÒn" "ThÞ trêng vËt gi¸ kh«ng æn ®Þnh…” Sau mét thêi gian, l¹m ph¸t ®· béc ph¸t c«ng khai víi møc béc ph¸t phi m·. §¶ng ®· kÞp thêi nhËn ®Þnh t×nh h×nh nµy. “ Chóng ta cha cã chÝnh s¸ch c¬ b¶n vÒ tµi chÝnh g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ gi¸ c¶, tiÒn tÖ, tÝn dông. C¸c kho¶n chi ng©n s¸ch mang nÆng tÝnh bao cÊp vµ mét thêi gian dµi vît qu¸ nguån thu. ViÖc sö dông vèn vay vµ viÖn trî kÐm hiÖu qu¶. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã g©y ra th©m hôt ng©n s¸ch lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn th©m hôt ng©n s¸ch trÇm träng “. Trong ®iÒu hµnh vÜ m« ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, mäi quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i quan t©m tíi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ ®Ó chèng l¹m ph¸t. §èi 11 víi níc ta hiÖn nay, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ c¶ ®ang lµ mét vÊn ®Ò lín ®Æt ra trong ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ, cña c¸c nhµ qu¶n lý v× sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. Vµ vÒ ph¬ng diÖn nµy, ViÖt Nam ®· thµnh c«ng. L¹m ph¸t ®· gi¶m tõ h¬n 70% mét n¨m vµo n¨m 1986 xuèng cßn 35% mét n¨m vµo n¨m 1989. §©y lµ mét thµnh c«ng lín, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tõ nhiÒu yÕu tè nh tù do ho¸ nÒn kinh tÕ, ¸p dông mét tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ h¬n, ng¬i d©n kh«ng cßn tån tr÷ hµng ho¸, vµng vµ ®« la b¾t ®Çu tÝch luü b»ng ®ång tiÒn trong níc, xuÊt khÈu dµu th« ngµy cµng t¨ng…Tuy nhiªn, nh÷ng tiÕn bé v ît bËc trong n¨m 1989 ®· kh«ng ®îc cñng cè ngay b»ng c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi kho¶n thËn träng, do ®ã trong c¸c nhu n¨m 1992 vµ 1993, gi¸ c¶ ®· t¨ng gÇn 70% n¨m. LÞch sö cña l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã thÓ chia thµnh nh÷ng thêi kú nh sau : - Giai ®o¹n thø nhÊt : Tõ n¨m 1980 trë vÒ tríc, l¹m ph¸t ®îc hiÓu gièng nh ®Þnh nghÜa cña M¸c, cho nªn chèng l¹m ph¸t lµ t×m mäi c¸ch h¹n chÕ viÖc ph¸t hµnh tiÒn vµo la th«ng. - Thêi kú 1938-1945 : Ng©n hµng §«ng D¬ng cÊu kÕt víi chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p ®· l¹m ph¸t ®ång tiÒn §«ng D¬ng ®Ó vo vÐt cña c¶i cña nh©n d©n ViÖt Nam. Sè tiÒn ®ã ®îc ®em vÒ Ph¸p ®ãng gãp cho cuéc chiÕn chèng ph¸t xÝt §øc. HËu qu¶ n¨ng nÒ cña l¹m ph¸t lµ nh©n d©n ViÖt Nam ph¶i chÞu gi¸ sinh ho¹t tõ n¨m 1939-1945 b×nh qu©n lµ 25 lÇn. - Thêi kú 1946-1954 : chÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ do chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o ®· ph¸t hµnh ®ång tµi chÝnh thay cho ®ßng §«ng D¬ng vµ sau ®ã lµ ®ßng ng©n hµng thay cho søc ngêi, søc cña toµn d©n tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn 9 n¨m ®¸nh ®uæi qu©n x©m lîc Ph¸p, kÕt qu¶ gi¶i phãng hoµn toµn nöa ®Êt níc. - Thêi kú 1955-1965 : chÝnh phñ tay sai Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam liªn tôc l¹m ph¸t ®ång tiÒn miÒn Nam ®Ó bï l¹i cuéc chiÕn tranh chèng l¹i phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë miÒn Nam. MÆc dï ®îc chÝnh phñ Mü ®æ vµo miÒn Nam mét khèi lîng hµng viÖn trî khæn lå, gi¸ trÞ hµng tr¨m tØ USD còng kh«ng thÓ bï ®¾p ®îc chi phÝ bá ra. - Thêi kú 1965-1975 : ë miÒn B¾c ViÖt Nam, chÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh chèng Mü cøu níc, chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña Mü t¹i miÒn B¾c, gi¶i phãng miÒn Nam thèn nhÊt ®Êt níc, ®· ph¸t hµnh sè tiÒn lín (gÊp 3 lÇn tiÒn la th«ng cña n¨m 1965 ë miÒn B¾c) ®Ó huy ®éng lùc lîng toµn d©n ®¸nh th¾ng qu©n x©m lîc. Nhng 12 nhê cã sù viÖn trî to lín cña Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c níc XHCN anh em nªn chóng ta ®· h¹n chÕ ®îc l¹m ph¸t trong thêi gian nµy. - Thêi kú 1976 ®Õn nay : sau khi thèng nhÊt ®Êt níc, chóng ta thiÕu nhiÒu kinh nghiÖm trong thêi b×nh nªn duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp toµn diÖn, kh«ng më réng s¶n xuÊt. XHCN kh«ng tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh nªn ®· tù g©y cho m×nh nhiÒu khã kh¨n, s¶n xuÊt kh«ng ®ñ tiªu dïng, ng©n s¸ch kh«ng ®ñ chi tiªu, l¹m ph¸t tiÒn giÊy liªn tôc vµ bïng næ d÷ déi víi tû lÖ lªn tíi 3 con sè. Nhng kÓ tõ n¨m 1999 ®Õn nay, víi sù chØ ®¹o ®óng ®¾n cña Nhµ níc th× l¹m ph¸t hiÖn nay chØ dõng ë møc ®é tong ®èi tèt cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ (15-17%). Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét thµnh c«ng kh«ng nhá cña ®Êt níc ta. 2. §Æc trng cña l¹m ph¸t ë níc ta. L¹m ph¸t ë ViÖt Nam còng cã nh÷ng biÓu hiÖn chung gièng víi l¹m ph¸t ë c¸c quèc gia kh¸c nh : chØ sè gi¸ c¶ nãi chung t¨ng phæ biÕn do vËy gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn gi¶m. Song l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã ®Æc trng riªng do ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cô thÓ. - L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn trong ®ã khu vùc kinh tÕ nhµ níc cã ®Þa vÞ thèng trÞ. Khu vùc kinh tÕ nhµ níc ë ViÖt Nam chiÕm 1 tû träng lín hiÕm cã trªn thÕ giíi. ThÕ nhng, khu vùc víi sè vèn ®Çu t lín vµ tû lÖ chÊt x¸m cao nµy l¹i chØ cã thÓ lµm ra tõ 30%-37% tæng s¶n phÈm x· héi. C¸c xÝ nghiÖp quèc doanh nh×n chung nép cho ng©n s¸ch nhµ níc mét sè tiÒn rÊt thÊp so víi sè tiÒn nhµ níc cung cÊp ®Ó bï lç, bï gi¸, cÊp ph¸t tÝn dông, l·i xuÊt thÊp. Ngîc l¹i, khu vùc t nh©n lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ ®ãng gãp mét phÇn quan träng trong ng©n s¸ch nhµ níc. ChÝnh nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c h·ng kinh tÕ nhµ níc víi l·i gi¶ lç thËt ®· lµm cho thÞ trêng h«nx lo¹n, lç l·i khã kiÓm tra, tõ ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh gi¶m sót. Do vËy mµ c«ng t¸c gi¶m sót cña nhµ níc kh«ng cã hiÖu qu¶ dÉn ®Õn thu kh«ng ®ñ bï chi vµ l¹m ph¸t x¶y ra. - L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ ®éc quyÒn mµ nhµ níc cã ®Þa vÞ thèn trÞ trªn mäi lÜnh vùc, c¬ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mét c«ng ty míi giµnh thÕ ®éc quyÒn ph¶i tiÕn hµnh trang thiÕt bÞ m¸y mãc, tæ chøc lao ®éng, tËp trung nguån vèn…vµ khi ®· ë vÞ trÝ ®éc quyÒn, nã sÏ bãp chÕt c¸c ®Þch thñ kh¸c vµ còng Ýt chó ý h¬n ®Õn viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt dÉn ®Õn sù suy tho¸i trong kinh doanh. Trªn thùc tÕ, ®éc quyÒn ë ViÖt Nam còng nh ë c¸c níc XHCN kh¸c ®· khèng chÕ toµn bé c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. Vµ cïng víi c¬ chÕ quan liªu, mÖnh lÖnh 13 ®· triÖt tiªu mÊt c¸c quan hÖ thÞ trêng lµm cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam xa l¹ víi thÞ trêng. §©y còng lµ nguyªn nh©n gãp phÇn lµm t¨ng l¹m ph¸t. - Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn th× l¹m ph¸t ViÖt Nam cã c¬ cÊu gåm nh÷ng ngµnh kÐm hiÖu qu¶ cã sù u tiªn ph¸t triÓn. Mäi ngêi ®Òu thÊy sù mÊt c©n ®èi khi u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng (vèn lín, thu håi l·i chËm) - L¹m ph¸t ë mét níc chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ cña c¸c cuéc chiÕn tranh kÐo dµi do ®ã chi phÝ cho lÜnh vùc quèc phßng lín, tiÒn trî cÊp cho gia ®×nh chÝnh s¸ch nhiÒu. Nh÷ng kho¶n nµy lµm t¨ng th©m hôt ng©n s¸ch vµ t¨ng l¹m ph¸t. - ViÖt Nam lµ níc n«ng nghiÖp mµ lu«n chÞu ¶nh hëng cña thiªn tai, h¹n h¸n, mÊt mïa…Do ®ã, ng©n s¸ch hôt ®i do ph¶i trî cÊp cho c¸c vïng bÞ thiªn tai. 3) Nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t ë níc ta. PhÇn tríc, chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n l¹m ph¸t nãi chung, phÇn nµy ta xÐt ®Õn nguyªn nh©n l¹m ph¸t ë ViÖt Nam ë thêi ®iÓm cô thÓ. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã nhiÒu. - Thø nhÊt : l¹m ph¸t n¶y sinh tõ trong chÝnh c¸c thÓ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp, ®ãng cöa…, híng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn c¸c nghµnh cã chi phÝ cao, t¸ch rêi cÇu thÞ trêng, c« lËp víi thÕ giíi bªn ngoµi dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu, thu víi chi ng©n s¸ch thÓ hiÖn nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶, c¸c xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç…§ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t phi m·. - Thø hai : do sù ®iÒu hµnh sai lÇm cña bé m¸y nhµ níc, nh x¸c ®Þnh c¬ cÊu kh«ng xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶. Sù ®æi tiÒn vµ t¨ng gi¸ n¨m 1985 lµ chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ ®ång tiÒn, lµm gi¶m niÒm tin cña d©n vµo ®ång tiÒn cña nhµ níc, chÝnh s¸ch l·i xuÊt thÊp so víi møc trît gi¸ lµm cho ngêi d©n kh«ng muèn göi tiÕt kiÖm. Sù mÊt c©n ®èi tµi chÝnh g©y l¹m ph¸t qua kªnh tÝn dông, ng©n hµng nhµ níc lu«n ph¶i ph¸t hµnh tiÒn ®Ó c©n ®èi c¸c nguån vèn cho vay cña ng©n hµng, ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c nghµnh kinh tÕ vµ x©y dùng c¬ b¶n ngµy cµng t¨ng. Nhµ níc l¹i kh«ng chñ ®éng trong viÖc c©n b»ng cung cÇu hµng ho¸, g©y ra sù rèi lo¹n trªn thÞ trêng, gi¸ c¶ thay ®æi mét c¸ch bÊt hîp lý so víi gi¸ quèc tÕ. MÆt hµng gi¸ c¶ bÞ nhÝch lªn do c¬n sèt xi m¨ng, thÐp, x¨ng dÇu vµ ngo¹i tÖ. - Thø ba : cho ®Õn nay, x¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn lµ c¸c doanh nghiÖp. nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®ãng gãp 37% vµo ng©n s¸ch nhµ níc. ViÖc lµm ¨n cña nhiÒu c«ng ty xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m nhµ níc ph¶i bï lç, bï gi¸ qua lín chiÕm gÇn 40% tæng sè thu chi cho ng©n s¸ch. 14 - Thø t : m«i trêng ®Çu t chËm c¶i tiÕn, tÝch luü ë trong níc cßn ë møc thÊp. §Çu t nhòng c«ng tr×nh cã vèn lín, thêi gian thi c«ng kÐo dµi qua søc chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÐ trong khi ®ã nguån thu h¹n hÑp, thÊt thu lín. T×nh h×nh ®ã lµm cho nguån tµi chÝnh quèc gia bÞ th©m hôt, kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c nhµ níc buéc ph¶i in tiÒn giÊy bï ®¾p vµ ®· g©y ra l¹m ph¸t. - Thø n¨m : nguyªn nh©n tõ c¬ chÕ kinh tÕ ®éc quyÒn, c¬ chÕ quan liªu bao cÊp nÆng nÒ. Nhµ níc can thiÖp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. C¸c quan hÖ tiÒn tÖ kh«ng ph¸t huy mét c¸ch ®Çy ®ñ t¸c dông kÝch thÝch, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Cïng víi nh÷ng yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ, chóng ta cßn ®øng tríc t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®ang lan réng trong khu vùc. 15 phÇn iii c¸c gi¶i ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë níc ta. 1. C¸c quan ®iÓm vÒ kh¾c phôc l¹m ph¸t. - T¨ng l·i suÊt ng©n hµng cao h¬n møc l¹m ph¸t : thuyÕt tiÒn tÖ Friedman ®îc ¸p dông. Muèn kh¾c phôc l¹m ph¸t cÇn ph¶i thi hµnh chÝnh s¸ch “ h¹n chÕ tiÒn tÖ “ hay “ kh¾c khæ “ thu, t¨ng l·i suÊt tÝn dông cña ng©n hµng trung ¬ng, h¹n chÕ t¨ng l¬ng, duy tr× thÊt nghiÖp ë møc thÊp. - C¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c : + §èi víi mäi cuéc siªu l¹m ph¸t vµ l¹m ph¸t phi m·, hÇu nh ®Òu g¾n liÒn víi sù t¨ng trëng nhanh chãng vÒ tiÒn tÖ, th©m hôt ng©n s¸ch lín… nªn ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m m¹nh tèc ®é t¨ng cung tiÒn, c¾t gi¶m m¹nh mÏ chi tiªu vµ kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ viÖc t¨ng l¬ng danh nghÜa, ch¾c ch¾n sÏ chÆn ®øng vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t. + §èi víi l¹m ph¸t võa ph¶i, muèn kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi tõ tõ xuèng møc thÊp h¬n còng ®ßi hái ¸p dông chÝnh s¸ch nãi trªn. Tuy nhiªn, biÖn ph¸p nµy kÐo theo suy tho¸i vµ thÊt nghiÖp – mét gi¸ ®¾t – nªn viÑc kiÓm so¸t chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tµi kho¸ trë nªn phøc t¹p vµ ®ßi hái ph¶i hÕt søc thËn träng. Cã thÓ xo¸ bá l¹m ph¸t hay kh«ng ? C¸i gi¶ ph¶i tr¶ cña viÖc xo¸ bá hoµn toµn l¹m ph¸t kh«ng t¬ng xøng víi lîi Ých ®em l¹i cña nã, v× vËy c¸c quèc gia thêng chÊp nhËn l¹m ph¸t ë møc thÊp vµ xö lý ¶nh hëng cña nã chØ sè ho¸ c¸c yÕu tè chi phÝ nh tiÒn l¬ng, gi¸ vËt t, l·i suÊt… §ã lµ c¸ch lµm cho sù thiÖt h¹i cña l¹m ph¸t Ýt nhÊt. 2. C¸c gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t ë níc ta : a. Gi¶i ph¸p cña §¶ng vµ nhµ níc : §¶ng cÇn n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ, kinh tÕ. §¶ng viªn ph¶i theo híng ®æi míi trªn mäi lÜnh vùc. §ång thêi nhµ níc ph¶i v÷ng m¹nh chuyªn chÝnh v« s¶n, lËp l¹i trËt tù kû c¬ng x· héi, gi÷ v÷ng phÐp níc ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp chung d©n chñ trong hÖ thèng §¶ng vµ c¸c c¬ quan nhµ níc, ®Êu tranh kh«ng khoan nhîng, xo¸ bá nh÷ng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi, nh÷ng t tëng côc bé ®Þa ph¬ng ®ang lµm tr× trÖ, tª liÖt nh÷ng chñ tr¬ng chÝnh s¸ch nhµ níc. §Ó lµm ®îc viÖc nµy, nhµ níc cÇn ban hµnh nh÷ng ®¹o luËt chung vÒ kinh tÕ, c¸c ®¹o luËt cô thÓ vÒ gi¸ c¶, lao ®éng, t¸i chÝnh, ng©n 16 hµng… lµm c¬ së thèng nhÊt cho viÖc thi hµnh trong c¶ n íc ®ång thêi ph¶i ®Ò ra chøc n¨ng tho¸i so¸t kiÓm kª cña nhµ níc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi… Ngoµi ra, nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Nhµ níc cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®îc kinh doanh trªn nhiÒu lÜnh vùc. Ph¸p luËt cña nhµ níc ®¶m b¶o c¸c quyÒn lîi, quyÒn b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tõ ®©y, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¹o nªn ®îc c¹nh tranh trong ho¹t ®éng, g©y søc Ðp víi nhau ®Ó ®æi míi, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Môc tiªu cô thÓ gi¶m tû lÖ l¹m ph¸t xuèng kho¶ng 30-40% n¨m 1994 vµ díi 12% n¨m 1997, n¨m 1999 cßn 3,6%. b) C¸c biÖn ph¸p tiÒn tÖ – tÝn dông, thanh to¸n vµ gi¶i ph¸p cña ng©n hµng trung ¬ng vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. “ Kiªn quyÕt ®Èy lïi vµ khèng chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh vÒ t¨ng cêng nÒn tµi chÝnh, tiÒn tÖ, t¹o m«i trêng cho s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ “. Nh vËy, §¶ng ®· thÊy râ tÇm quan träng cña viÖc ®Èy lïi vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t víi viÖc thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông, tiÒn tÖ, x©y dùng mét nÒn tµi chÝnh lµnh m¹nh. C¸c gi¶i ph¸p ®ã gåm : + Xo¸ bao cÊp qua tÝn dông + §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi, h¹ c¬n sèt ngo¹i tÖ + §æi míi c¬ cÊu vµ ph¬ng thøc c©n ®èi ng©n s¸ch, c¶i tiÕn viÖc ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch + TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, gi¸o dôc. ViÖc thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy kh«ng n»m ngoµi néi dung hoµn thiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt. Gi¶m hoÆc rót bít vÒ mét khèi lîng lín giÊy b¹c. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy, chÝnh phñ vµ ng©n hµng thêng sö dông c¸c h×nh thøc thu hót vèn vµo quü ng©n hµng nh sau : - KhuyÕn khÝch doanh nghiÖp, c¸ nh©n göi tiÒn vµo ng©n hµng (kÓ c¶ tiÒn göi tiÕt kiÖm cña ngêi d©n ) b»ng c¸ch n©ng cao møc l·i suÊt trªn møc l¹m ph¸t , víi sù sôt gi¸ ®ång b¶ng vµ chÝnh s¸ch b¶o vÖ b¶o hiÓm gi¸ trÞ ®ång vèn göi vµo ng©n hµng. - Thu hÑp kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi cïng c¸c hèi phiÕu hoÆc kú phiÕu th¬ng m¹i ®èi víi ng©n hµng th¬ng m¹i th«ng qua viÖc h¹n chÕ chiÕt khÊu vµ n©ng cao tû lÖ quü vèn lao ®éng. 17 - Ên ®Þnh gi¸ hèi ®o¸i, hîp lý ®ång b¹c quèc gia theo chÕ ®é mét gi¸ hèi ®o¸i vµ thùc hiÖn nghiªm ngÆt ®iÒu kiÖn qu¶n ký ngo¹i hèi, biÖn ph¸p n¸y cho phÐp ng©n hµng nhµ níc thu vÒ mét khèi kîng tiÒn tÖ ®¸ng kÓ trªn thÞ trêng t¨ng thu nhËp ng©n s¸ch, ®ã lµ c¸ch ®Ó bï ®¾p mét phÇn thiÕu hôt c¸n c©n thi chi ng©n s¸ch. - H¹n chÕ vµ thu hÑp tÝn dông ng©n hµng nãi chung, nhÊt lµ tÝn dông do ho¹t ®éng th¬ng m¹i thuÇn tuý, hèi ®o¸i trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng bÞ ®×nh ®èn. Song cã thÓ ra t¨ng khèi lîng tiªu dïng ng¾n h¹n híng vµo s¶n xuÊt h¸ng tiªu dïng thiÕt yÕu b»ng sè ngo¹i tÖ thu ®îc qua xuÊt khÈu, cung øng dÞch vô ®èi ngo¹i hoÆc vay nî viÖn trî. BiÖn ph¸p nµy cã thÓ gi¶m ®i mét khèi lîng tiÒn tÖ ®¸ng kÓ do viÖc bu«n b¸n vßng vÌo, ¨n chªnh lÖch gi¸ mµ bÊy l©u nay kh«ng kiÓm so¸t næi. MÆt kh¸c do híng tÝn dông ng©n hµng cã lùa chän vµ chó träng tÝnh hiÖu qu¶ cña nã cã thÓ t¹o ra mét khèi lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh b¸n vµ thu tiÒn vÒ, ®ång thêi gi¶m ®i mét khèi lîng ®¸ng kÓ sè tiÒn sÏ chi cho c¸c kú phiÕu th¬ng m¹i gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng còng nh c¸c ho¹t ®éng t¸i chiÕt khÊu vµ tÝn dông cuèi cïng cña ng©n hµng nhµ nãc vµ ng©n hµng th¬ng m¹i. - §Ó h¹n chÕ vµ ®iÒu hoµ tÝn dông, ng©n hµng Trung ¬ng thêng sö dông c¸c biÖn ph¸p : t¨ng hay gi¶m l·i suÊt ®Ó gi¶m hay t¨ng khèi lîng tÝn dông, nghÜa lµ ®èi víi c«ng cô l·i suÊt nµy sÏ khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ trong ho¹t ®éng kinh doanh, thùc hiÖn mua hay b¸n c¸c chøng kho¸n t¹i thÞ trêng bá ngá. c. §iÒu chØnh gi¸ c¶ vµ sù qu¶n ký cña nhµ níc. Nhµ níc th¶ næi gi¸ c¶ hÇu hÕt c¸c mÆt hµng, giê ®©y gi¸ c¶ hµng ho¸ do thÞ trêng ®Þnh ®o¹t. Nhµ níc chØ dõng l¹i ë møc quy ®Þnh mét Ýt mÆt hµng theo gi¸ cña nhµ níc ®a ra. Tõ n¨m 1989, gi¸ c¶ hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ ®îc thÞ trêng x¸c ®Þnh, ®Õn nay nhµ níc chØ cßn x¸c ®Þnh gi¸ cíc t¶i liªn l¹c, gi¸ n¨ng lîng, x¨ng dÇu. Mét sè mÆt hµng quan träng nhµ níc can thiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ tÝch cùc ch¼ng h¹n nh gi¸ g¹o h¹ thÊp, nhµ níc bá tiÒn ra mua víi gi¸ cao h¬n thÞ trêng tù do ®Ó gi÷ v÷ng vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi¸ vµng lªn cao, ng©n hµng nhµ níc b¸n vµng ra thÞ trêng víi møc gi¸ thÊp h¬n ®Ó kÐo gi¸ vµng h¹ xuèng. Víi gi¶i ph¸p nµy, nhµ níc ®· xo¸ bá t×nh tr¹ng ng©n s¸ch ph¶i bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. 18 Nhµ níc ViÖt Nam cho phÐp ng©n hµng quèc gia ®îc x¸c ®Þnh tû gi¸ ngo¹i tÖ xÊp xØ víi thÞ trêng tù do, biÖn ph¸p nµy cã t¸c dông xo¸ bá hiÖn tîng ®Çu c¬ vµng vµ ngo¹i tÖ g©y rèi lo¹n thÞ trêng. HiÖn nay, nhµ níc cïng víi ng©n hµng Trung ¬ng ®ang tiÕn dÇn ®Õn viÖc ®iÒu chØnh gi¸ vµng vµ gi¸ ®« la thoe møc gi¸ c¶ cña thÞ trêng thÕ giíi, ®©y lµ mét trong nh÷ng kÕ ho¹ch hoµ nhËp kinh tÕ ViÖt Nam víi thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, nhµ níc më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu më cöa biªn giíi khuyÕn khÝch c¸c nguån nhËp khÈu vµo ViÖt Nam ®· lµm cho thÞ trêng ngµy cµng phong phó, lµm cho cung vµ cÇu c©n b»ng h¬n. ViÖc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam cßn cã t¸c dông g©y søc Ðp víi hµng ho¸ trong níc buéc hä ph¶i n©ng cao chÊt lîng ®Ó ®¸p øng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ho¹t ®éng nhËp khÈu cÇn cã nhiÒu vèn ngo¹i tÖ, tõ ®ã mµ xuÊt khÈu gia t¨ng. Nhµ níc sím thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé mét sè nghµnh trong níc, viÖc nµy kh«ng cã nghÜa lµ cÊp nhËp khÈu mµ lµ ®Çu t vèn, kü thuËt ®Ó chÊt lîng hµng ho¸ ®¹t tiªu chuÈn, gi¸ thµnh h¹ ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh víi thÞ trêng quèc tÕ. ViÖt Nam ®· ®¹t ®îcnh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong cuéc sèng l¹m ph¸t nhõ ¸p dông c¸c giaØ ph¸p nªu trªn. Tuú tõng hoµn c¶nh, tõng giai ®o¹n mµ chóng ta cã thÓ linh ho¹t sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ lín. 19 kÕt luËn Chóng ta nhËn thøc r»ng qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng l¹m ph¸t kh«ng d¬n gi¶n ngµy mét ngµy hai. Nã lµ bÖnh kinh niªn nhng viÖc xo¸ bá hoµn toµn l¹m ph¸t th× c¸i gi¸ ph¶i tr¶ kh«ng t¬ng xøng víi lîi Ých ®em l¹i. T×nh h×nh diÔn biÕn l¹m ph¸t vµ kh¾c phôc nã t¹i ViÖt Nam rÊt phøc t¹p. L¹m ph¸t ®· hoµnh hµnh c«ng khai khi ViÖt Nam tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ x· héi, xo¸ bá c¬ chÕ quan liªu bao cÊp. Sù c¶i c¸ch kh«ng ®ång bé gi÷a gi¸ c¶ vµ qu¶n lý kinh tÕ dÉn ®Õn khñng ho¶ng trÇm träng. Thµnh c«ng trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t n¨m 1989 ®a ®Êt níc vît lªn chÝnh lµ sù ®æi míi trong nhËn thøc qu¶n lý kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ níc ta. Kinh tÕ æn ®Þnh lµm tiÒn ®Ò cho sù thµnh c«ng cña c¸c thµnh tùu trong lÜnh vùc gi¸o dôc, khoa häc, chÝnh trÞ… Tuy nhiªn, l¹m ph¸t lu«n r×nh rËp vµ ®e do¹ chóng ta bÊt cø lóc nµo. ChÝnh v× vËy §¶ng vµ nhµ níc ph¶i lu«n thËn träng trong mçi bíc ®i cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ níc nhµ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, lµm nÒn t¶ng ®Ó ph¸t triÓn khoa häc, gi¸o dôc, ®uæi kÞp sù ph¸t triÓn cña c¸c níc trong khu vùc nãi riªng vµ c¸c níc trªn thÕ giíi nãi chung. §iÒu nµy kh«ng chØ cña riªng ai mµ cña tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ doanh nghiÖp trÎ vµ cña toµn x· héi. 20