Tài liệu Kỹ thuật thâm canh và thụ phấn nhân tạo cho na dai được một số hộ trồng na ở thị trấn hát lót

Kỹỹ thuật thâm canh và thụ phâấn nhân t ạo cho na dai đ ược m ột sốấ h ộ trốồng na ở Th ị trâấn Hát Lót, huỹện Mai Sơn, tỉnh Sơn La áp dụng đã mang lại hiệu quả kinh tếấ cao, góp phâồn tăng thu nh ập hàng trăm triệu đốồng/ha/năm. Na dai là một loại câỹ ăn quả đ ược các h ộ làm v ườn ở th ị trâấn Hát lót, huỹ ện Mai Sơn, tỉnh Sơn La canh tác từ nhiếồu năm naỹ. Do ch ưa năấm v ững vếồ kỹỹ thu ật chăm sóc na, quá trình ra hoa, kếất quả của câỹ na, các hộ gia đình trốồng na ph ụ thu ộc hoàn toàn vào t ự nhiến nến vào v ụ na bà con nống dân lại nơm nớp lo: Giá phân bón, thuốấc bảo v ệ th ực v ật cao; năng suâất na thâấp, hình th ức xâấu, thương lái ép giá… nhiếồu vụ thu hoạch trong th ời gian qua, c ả v ườn na ch ỉ v ừa đ ủ vốấn. Ở di ện tch na phát triển tự nhiến chỉ thu lãi tốấi đa khoảng 20 tri ệu đốồng/ha. Câỹ na ra râất nhiếồu hoa nh ưng t ỷ l ệ đậu quả thâấp vì nhị đực và nhụỹ cái thường nở lệch pha nhau. Th ường thì nh ị đ ực n ở tr ước, tung phâấn râất lâu sau đó nhụỹ cái mới nở nến râất khó t ự th ụ phâấn, nếấu có th ụ phâấn đ ược th ường do gió hoặc cốn trùng nến tỷ lệ đậu quả thâấp, nhiếồu qu ả có tỷ l ệ múi lép cao do th ụ phâấn khống hoàn toàn. Muốấn cho na sai quả, quả to, khống bị lép, châất lượng tốất, bán đ ược giá cao thì câồn ph ải th ụ phâấn b ổ sung băồng phương pháp thủ cống cho na. Kỹỹ sư Ph ạm Hạnh – Trạm Khuỹếấn nống huỹ ện Mai S ơn, t ỉnh Sơn La đã áp dụng giải pháp thâm canh và th ụ phâấn nhân t ạo câỹ na dai đem l ại hi ệu qu ả kinh tếấ cao. Đâỹ là phương pháp thủ cống râất hữu hiệu trong việc ch ủ động sốấ qu ả trến mốỹi câỹ, đ ể có qu ả to đếồu và mâỹu mã đẹp. Cùng với việc sử dụng phân bón lá, chăm bón đúng quỹ trình kỹỹ thu ật đã giúp các h ộ canh tác na dai trến địa bàn thị trâấn Hát Lót, huỹ ện Mai S ơn có thu nh ập ổn đ ịnh. Vào kho ảng th ời gian trung tuâồn tháng 11 seỹ đốấn toàn bộ cành cao c ủa câỹ na, ch ỉ đ ể câỹ na cao kho ảng 1,5 – 1,8 m và căất bớt cành cho thoáng. Nhờ đó, câỹ na seỹ chốấng ch ịu đ ược m ưa gió, qu ả khống b ị d ập nát do va ch ạm trến cao; khống tốấn thức ăn để nuối cành vố hiệu; qu ả ra t ập trung vào thân và cành câấp m ột (nh ững quả na gâồn thân thường là những quả to và đẹp); câỹ na cũng dếỹ th ụ phâấn và dếỹ thu ho ạch h ơn. Ngoài ra, để câỹ na có lực ra mâồm, ra hoa sớm và quả đ ẹp nến chăm bón, ph ục hốồi câỹ sau thu ho ạch v ới lượng phân bón thích hợp, bón khoảng 50 kg phân chuốồng và 2,5kg NPK trến 1 gốấc câỹ, t ưới 1 – 2 lâồn thuốấc kích rếỹ, phun 1 – 2 lâồn supe lân gi ữ đ ộ ẩm đếấn hếất tháng 12 đ ể câỹ ngh ỉ qua v ụ đống. Sau khi l ập xuân khoảng 15 – 20 ngàỹ, dùng kéo căất sạch đâồu cành t ừ 15 – 20 cm (căất hếất lá đâồu cành và đốất đ ể di ệt sâu bệnh), đốồng thời bón 50 kg phân chuốồng và 2,5 NPK trến 1 gốấc câỹ; tếấp đó phun kích phát tốấ đ ể làm bật mâồm hoa; khi hoa hé nở có màu trăấng xanh thì tếấn hành th ụ phâấn. Ng ười trốồng na cũng ph ải áp dụng đúng một sốấ kỹỹ thuật khác để tăng tỷ lệ đ ậu qu ả, chăm bón nuối qu ả và phòng chốấng các lo ại sâu bệnh thường gặp trến câỹ na như bệnh sáp, sến, bọ nhảỹ, mu ội đen, sâu đ ục qu ả, ròi qu ả, b ệnh vàng lá… – Cách lâấỹ phâấn hoa: Chọn ngàỹ năấng ráo, hái nh ững hoa ở gâồn ng ọn, đâồu cành các cành nh ỏ (thường những hoa nàỹ khống đậu quả) để lâấỹ phâấn. Chọn hái nh ững hoa săấp n ở: cánh đã dài, màu trăấng vàng, các cánh đã băất đâồu tách kh ỏi nhau, nh ị đ ực đã băất đâồu chuỹ ển sang màu trăấng kem, bao phâấn săấp nứt. Thời gian hái hoa tốất nhâất là vào bu ổi chiếồu, t ừ 3 đếấn 6 gi ờ. Hái xong cho hoa vào túi giâấỹ đậỹ kín, để qua đếm cho hoa nở và phâấn chín hoàn toàn. Sáng hốm sau đ ổ hoa ra đĩa khố, s ạch, b ỏ hếất cánh hoa, rũ cho hạt phâấn rơi ra, thu gom cho vào lọ th ủỹ tnh ho ặc đĩa có ph ủ v ải lến trến đ ể gi ữ ẩm rốồi đem đi thụ phâấn cho na. – Cách thụ phâấn: Dùng bàn taỹ trái đ ỡ nh ẹ đếấ hoa, cuốấng hoa l ọt gi ữa ngón trỏ và ngón giữa bàn taỹ trái và lâấỹ ngón taỹ cái cũng c ủa bàn taỹ trái tách nh ẹ cánh hoa ra trong khi taỹ phải câồm ốấng nhựa bến trong có chứa hạt phâấn na, cho phâấn dính vào bó nh ụỹ cái gi ữa lòng hoa. Th ời gian thụ phâấn tốất nhâất là từ 810 giờ sáng, hoa nào nở trước thụ phâấn trước, hoa nở sau tếấp t ục th ụ phâấn các lâồn tếấp theo. Kinh nghiệm cho thâấỹ nếấu có điếồu ki ện nến th ụ phâấn b ổ sung cho na 2 lâồn cách nhau 1 ngàỹ và chọn hoa để thụ phâấn sao cho sốấ hoa cách đếồu trến cành thì t ỷ l ệ đ ậu qu ả m ới cao, quả seỹ to và seỹ ít bị rụng quả sau nàỹ. Nếấu làm thành th ạo 1 ng ười có th ể th ụ phâấn cho 800 1.000 hoa/ngàỹ. Khoảng 34 ngàỹ thụ phâấn 1 lâồn cho 1 câỹ và cả mùa na cũng ch ỉ th ụ phâấn 8 10 lâồn khi câỹ ra nhiếồu hoa nhâất. Trong thời gian thụ phâấn bổ sung khống nến phun thuốấc phòng tr ừ sâu b ệnh, h ạn chếấ tưới nước. Khi hoa đã đậu, quả băất đâồu lớn thì câồn tăng c ường bón phân, t ưới n ước, chăm sóc, phun thuốấc phòng trừ sâu bệnh đâồỹ đủ, kịp thời đ ể nuối qu ả l ớn. Khi chăm bón các mâồm câỹ na nến xử lý tỉa th ưa mâồm, nh ững mâồm đ ể lại căất sâu kho ảng 10 – 15 cm và vặt sạch lá. Những mâồm nàỹ sau khoảng 10 – 15 ngàỹ seỹ nhú hoa, cho nh ững qu ả nhanh to và nhanh thu hoạch (bình thường những quả đâồu cành khoảng 125 130 ngàỹ cho thu hoạch thì những quả xử lý mâồm thân chỉ khoảng 90 – 95 ngàỹ đã cho thu ho ạch). Áp d ụng kỹỹ thu ật nàỹ cũng đã tăng t ỷ l ệ đ ậu quả, tăng trọng lượng mốỹi quả na lến 300 – 400 gram (so tr ước đâỹ ch ỉ kho ảng 200 gram). Qu ả na dai to, đẹp hơn, khi bóc vỏ ruột khống bị vỡ và chảỹ n ước, dóc h ạt, đ ể đ ược lâu h ơn khi qu ả đã chín (khoảng từ 5 – 7 ngàỹ), châất lượng thơm, ngon, nến bán râất đ ược giá, giá bán buốn t ới 30.000 đốồng/kg. Anh Nguỹếỹn Văn Đạt – Tiểu khu 2 – Th ị trâấn Hát Lót – huỹ ện Mai S ơn – t ỉnh S ơn La cho biếất: Gia đình anh hiện có 02 ha trốồng na dai, với sự h ướng dâỹn c ủa kỹỹ s ư Ph ạm H ạnh – Tr ạm khuỹếấn nống huỹ ện Mai Sơn anh đã áp dụng kỹỹ thuật thâm canh và th ụ phâấn nhân t ạo cho v ườn na c ủa gia đình, v ụ thu hoạch năm 2012 gia đình anh đã thu vếồ 400 tri ệu đốồng. Th ụ phâấn nhân t ạo cho na dai đ ược h ội viến Hội Nống dân ở thị trâấn Hát Lót – huỹện Mai Sơn áp d ụng trong mố hình trốồng câỹ na dai c ải t ạo v ườn tạp từ năm 2010. Đếấn naỹ, vùng trốồng câỹ na dai theo kỹỹ thu ật m ới ở th ị trâấn Hát Lót đã đ ạt t ổng di ện tch 350 ha và có trến 300 hộ dân ở tểu khu 1, t ểu khu 2 – th ị trâấn Hát lót và t ểu khu 32 xã Cò Nòi tham gia. Hiệu quả kinh tếấ từ việc áp dụng kỹỹ thuật mới nàỹ đã giúp bà con nống dân tăng thếm thu nhập, năng suâất đạt 10 – 12 tâấn quả/ha, trừ chi phí đ ạt t ừ 150 – 200 tri ệu đốồng/ha/năm so v ới các năm trước đâỹ. Đếấn naỹ, vùng trốồng câỹ na dai theo kỹỹ thu ật m ới đã đ ạt t ổng di ện tch 350 ha và có trến 300 hộ dân ở tểu khu 1, tểu khu 2 – th ị trâấn Hát lót và t ểu khu 32 xã Cò nòi tham gia./