Edited by Foxit Reader
Copyright(C) by Foxit Software Company,2005-2007
0
For Evaluation Only.
ÂAÛI HOÜC HUÃÚ
TRÆÅÌNG ÂAÛI HOÜC NÄNG LÁM HUÃÚ
--------o0o---------
BAÌI GIAÍNG KYÎ THUÁÛT NUÄI
TÄM SUÏ - TÄM CHÁN TRÀÕNG - CUA XANH
Ngæåìi biãn soaûn: Ths. Tän Tháút Cháút
Huãú - 2006
1
A. MÅÍ ÂÁÖU
Hiãûn nay nghãö nuäi täm âang phaït triãøn maûnh vaì mang laûi hiãûu quaí kinh tãú cao åí
nhiãöu âëa phæång. Diãûn têch nuäi ngaìy caìng måí räüng, nhiãöu hçnh thæïc nuäi âæåüc æïng duûng
(nuäi quaíng canh, quaíng canh caíi tiãún, baïn thám canh, thám canh), âäúi tæåüng nuäi ngaìy
caìng âa daûng. Ngoaìi täm suï laì âäúi tæåüng truyãön thäúng, täm he chán tràõng, täm raío, täm ràòn,
cua, caï dça, caï kçnh, caï âäúi, caï muï, caï häöng... laì nhæîng âäúi tæåüng âang âæåüc ngæ dán quan
tám.
Tènh Thæìa Thiãn - Huãú våïi hãû thäúng âáöm phaï tam giang räüng låïn (22.000 ha) laì âiãöu
kiãûn thuáûn låüi âãø nghãö nuäi täm ngaìy caìng phaït triãøn vaì tråí thaình mäüt trong nhæîng ngaình
kinh tãú quan troüng cuía tènh nhaì.
Âãø giuïp baì con coï thãm väún hiãøu biãút trong saín xuáút, nàõm âæåüc caïc qui trçnh kyî thuáût
trong nuäi täm thæång pháøm, chuïng täi xin giåïi thiãûu táûp baìi giaíng vãö kyî thuáût nuäi mäüt säú
loaìi täm trong hoü täm he.
B. KYÎ THUÁÛT NUÄI TÄM SUÏ
I. ÂÀÛC ÂIÃØM SINH HOÜC CUÍA TÄM SUÏ
1. Phán bäú
Täm suï phán bäú åí ÁÚn Âäü, Táy Thaïi Bçnh Dæång, Âäng vaì Âäng Nam Cháu Phi, âàûc
biãût phán bäú táûp trung åí Âäng Nam AÏ nhæ Indonexia, Malaxia, Thaïi Lan vaì Viãût Nam. ÅÍ
næåïc ta, täm phán bäú táûp trung åí duyãn haíi miãön Trung, miãön Bàõc.
2. Mäüt säú yãu cáöu vãö mäi træåìng säúng
-
Täm suï thuäüc loaûi räüng nhiãût, coï thãø säúng åí khoaíng nhiãût âäü tæì 12 -370C, nhiãût âäü
thêch håüp nháút âãø täm suï sinh træåíng phaït triãøn laì 25 -30 0C.
-
Âäü màûn tæì thêch håüp 15 - 38‰ åí giai âoaûn täm coìn nhoí vaì 5 - 38‰ khi täm âaî
låïn. Trong thæûc tãú nãúu âæåüc thuáön hoïa täút täm váùn coï thãø thêch nghi vaì sinh
træåíng täút.
-
Haìm læåüng äxy tæì 3 -15 mg/l, täút nháút tæì 5 - 10 mg/l
-
pH: 5 - 9, thêch håüp nháút tæì 7,5 - 8,5
3. Tênh àn
Täm suï laì loaûi àn taûp, âàûc biãût æa àn giaïp xaïc, thæûc váût dæåïi næåïc, maînh vuûn hæîu cå,
giun nhiãöu tå, loaûi hai maính voí, cän truìng. Cæåìng âäü bàõt mäöi cuía täm suï låïn.
Trong tæû nhiãn täm suï bàõt mäöi nhiãöu hån khi thuíy triãöu ruït, trong ao nuäi hoaût âäüng
bàõt mäöi diãùn ra nhiãöu vaìo luïc saïng såïm hay chiãöu täúi.
4. Sinh saín
Ngoaìi tæû nhiãn, khi täm suï thaình thuûc thæåìng âi sinh saín åí vuìng xa båì nåi coï âäü sáu tæì 10 60 m, næåïc coï âäü trong cao.
2
Ngoaìi tæû nhiãn täm suï âeí quanh nàm nhæng táûp trung vaìo hai thåìi kyì chênh tæì thaïng 3 - 4
vaì thaïng 7 - 10.
Hçnh 1: Cáúu taûo ngoaìi cuía täm suï
II. CHOÜN ÂËA ÂIÃØM, THIÃÚT KÃÚ VAÌ XÁY DÆÛNG AO NUÄI
1. Choün âëa âiãøm nuäi
Choün âëa âiãøm nuäi laì kháu âáöu tiãn, quan troüng aính hæåíng âãún hiãûu quaí kinh tãú cuía
quaï trçnh nuäi. Ao nu«i thêng ®îc x©y dùng ë vïng trung triÒu víi biªn ®é thñy triÒu dao
®éng tõ 1 - 3 m. Khi lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng ao nu«i cÇn chó ý ®Õn sù biÕn ®éng cña
nguån níc theo mïa vµ theo n¨m. Tuy nhiãn, cuîng tuìy theo âiãöu kiãûn khê háûu cuû thãø cuía
tæìng vuìng vaì khaí nàng âáöu tæ cå såí haû táöng, trang thiãút bë maïy moïc âãø coï thãø âaìo ao åí
nhæîng vuìng cao triãöu hay haû triãöu...
a. Caïc yãúu täú mäi træåìng thêch håüp:
-
pH: 7,5 - 8,5
-
Âäü màûn: 5 - 30 ‰
-
Nhiãût âäü 28 - 30 0C
-
Xa caïc nguäön næåïc âäüc haûi bë ä nhiãùm
-
Biãn âäü thuíy triãöu tæì 1 -3 m
b. Âëa hçnh âëa cháút:
-
Âáút thêch håüp laì loaûi âáút buìn caït hay caït buìn, âáút khäng bë nhiãùm pheìn hay caïc
cháút âäüc khaïc. §Æc tÝnh quan träng nhÊt cña ®Êt ®èi víi ao nu«i lµ tÝnh gi÷
níc vµ kh«ng t¹o phÌn.
-
Âäü pH âáút täúi thiãøu laì 5
3
c. Âiãöu kiãûn kinh tãú - xaî häüi:
-
Ao nuäi gáön nåi cáúp giäúng âãø thåìi gian váûn chuyãøn ngàõn, êt aính hæåíng âãún
sæïc khoíe con giäúng
-
Giao thäng thuáûn tiãûn, gáön nåi tiãu thuû saín pháøm
-
Gáön nåi cung cáúp caïc dëch vuû cho nghãö nuäi täm (thæïc àn, nguäön âiãûn, váût
tæ...)
-
Ao nãn phán bäú nåi coï tçnh hçnh an ninh tráût tæû täút.
Hçnh 2: Choün âëa âiãøm xáy dæûng ao nuäi täm
2. Xáy dæûng ao
Ao coï thãø laìm bàòng phæång phaïp thuí cäng hoàûc cå giåïi nhæng phaíi baío âaím båì, âaïy
ao chàõc chàõn, næåïc khäng roì rè. Ao täút nháút âæåüc âaìo trong muìa khä. Nãúu âaìo ao trong muìa
mæa seî gàûp nhiãöu khoï khàn nhæ keïo daìi thåìi gian, täún keïm váût liãûu maì cháút læåüng khäng
cao.
Khi âaìo ao phaíi nàõm âæåüc qui luáût dao âäüng cuía thuíy triãöu âãø xaïc âënh âæåüc cao
trçnh ao nuäi. Viãûc xaïc âënh âæåüc cao trçnh nuäi thêch håüp seî giaím âæåüc chi phê nhiãn liãûu
båm cáúp thoaït næåïc.
a. Chuáøn bë màût bàòng:
- Phaït hãút cáy coí, chàût cáy, âaìo hãút gäúc rãù âæa ra khoíi khu væûc xáy dæûng ao.
- Âàõp båì:
4
♦ Nãúu coï âiãöu kiãûn duìng maïy uíi âãø san bàòng âaïy ao. Sæí duûng khäúi læåüng âáút uíi âãø
âàõp båì.
♦ Âäúi våïi nhæîng ao nhoí, hoàûc âëa hçnh phæïc taûp khäng thãø âæa maïy uíi âãún coï thãø
âàõp ao bàòng phæång phaïp thuí cäng.
♦ Khi âàõp båì nãn náng âäü cao âã lãn 30 - 50 % âäü cao yãu cáöu. Sau âoï, tiãún haình
âáöm neïn kyî vaì âãø cho båì âã luïn suût tæû nhiãn mäüt thåìi gian räöi tiãúp tuûc náng âäü
cao âã dáön dáön lãn âaût mæïc yãu cáöu.
♦ Båì phaíi âuí cao âãø chäúng soïng leo, màût trãn cuía båì cao hån mæïc næåïc cao nháút
bãn ngoaìi täúi thiãøu 0,5 m. Âãø chäúng xoïi låî båì ao, nãn duìng tre ngám hay læåïi ruäöi
âãø âàõp phêa trong båì.
♦ Nhæîng caûnh ao chëu træûc tiãúp cuía soïng gioï thuíy triãöu cáön phaíi gia cäú båíi keì âaï âãø
tàng tuäøi thoü cho ao nuäi vaì baío vãû âæåüc täm nuäi trong nhæîng ngaìy mæa gioï baîo
luî. Âäúi våïi nhæîng ao nuäi khäng thãø âàõp âã væåüt luî phaíi thiãút kãú thãm læåïi váy
chaûy quanh âã âãø âãö phoìng næåïc dáng traìn màût âã laìm tháút thoaït täm nuäi.
- Kêch thæåïc båì ao: Màût båì räüng 1,5 m, chán båì 3,5 m vaì âäü cao båì 1,7 m
Hçnh 3: Læåïi càng trãn màût âã baío vãû täm
b. Hçnh daûng vaì diãûn têch ao:
Ao täút nháút laì hçnh chæî nháût chiãöu daìi låïn gáúp 2 - 3 láön chiãöu räüng. Diãûn têch cuía ao
nuäi tuìy thuäüc vaìo âiãöu kiãûn cuía tæìng gia âçnh. Diãûn têch ao nãn âaût tæì vaìi ngaìn meït vuäng
âãún khoíang dæåïi 1 ha. Khäng nãn âaìo ao quaï nhoí dãù bë aính hæåíng xáúu cuía thåìi tiãút. Nhæng
cuîng khäng nãn âaìo ao quïa låïn khoï chàm soïc quaín lyï.
Âäü sáu cuía ao phuû thuäüc vaìo tênh cháút âáút, âäü chua pheìn cuía táöng âáút, âäü sáu cuía
maûch næåïc ngáöm vaì âäü chua pheìn cuía nguäön næåïc cuîng nhæ khaí nàng cáúp næåïc cho ao
5
nuäi. Thäng thæåìng âäü sáu cuía ao tæì 1 - 1,5 m. Khi âaìo ao nãn bäú trê caûnh chiãöu daìi ao nàòm
xuäi theo hæåïng gioï chênh trong nàm.
c. Hãû thäúng cäúng:
Âãø thuáûn tiãûn cho quaï trçnh nuäi, täút nháút nãn thiãút kãú 2 cäúng cáúp vaì thoaït næåïc riãng
biãût åí hai âáöu ao. Nãúu coï âiãöu kiãûn kinh tãú nãn laìm cäúng bàòng bã täng âãø dãù daìng cho viãûc
âoïng måí vaì tàng thåìi gian sæí duûng. Cäúng coï âäü räüng khäng quaï 0,5 - 1 m, coï khaí nàng cáúp
âáöy vaì thaïo caûn ao trong 4 -5 giåì.
Cáön sæí duûng maïy båm cäng suáút âuí låïn âãø coï thãø thaïo caûn hoàûc cáúp âuí næåïc cho ao
nuäi khi cáön thiãút.
Hçnh 4: Hãû thäúng ao æång nuäi täm
III. KYÎ THUÁÛT NUÄI TÄM THËT
1. Caíi taûo ao
Âáy laì kháu quan troüng trong quaï trçnh nuäi täm suï. Tuìy theo tênh cháút cuía ao maì
chuïng ta tiãún haình caïc biãûn phaïp caíi taûo khaïc nhau
a. Caíi taûo âáút vaì hãû thäúng cäng trçnh ao nuäi:
q
Âäúi våïi nhæîng ao måïi âaìo:
- Ræía ao 2 -3 láön bàòng caïch cho næåïc vaìo ao ngám 2 -3 ngaìy, quáûy suïc âaïy ao, thaïo
næåïc ra
- Thaïo caûn båm khä vaì phåi âaïy ao âãø quaï trçnh quang hoïa xaíy ra triãût âãø, biãún caïc
cháút hæîu cå làõng tuû thaình caïc cháút dinh dæåîng, laìm thoïat âi caïc khê âäüc vaì cæïng hoïa nãön
âaïy.
6
Hçnh 5. Caíi taûo ao
- Boïn väi. Väi âæåüc raíi khàõp âaïy ao vaì båì ao. Väi væìa coï taïc duûng laì thuäúc diãût taûp
væìa coï vai troì laì phán boïn cho ao. Khi boïn väi nãn duìng väi bäüt âæïng âáöu gioï raíi âãöu khàõp
diãûn têch ao vaì khàõp màût trong thán âã. Liãöu læåüng väi boïn tuìy thuäüc vaìo tênh cháút âáút:
Hçnh 6. Âáút chua pheìn cáön caíi taûo træåïc khi nuäi täm
Ø Âáút thæåìng våïi pH: 6 - 7 duìng 3 - 5 taû /ha
Ø Âáút êt chua våïi pH: 4,5 - 6 duìng 6 - 10 taû /ha
7
Ø Âáút chua nhiãöu våïi pH: 3 - 4,5 duìng 1 - 1,8 táún /ha
- Caìy láût vaì phåi ao 10 -15 ngaìy nàõng liãn tuûc træåïc khi cáúp næåïc vaìo gáy maìu
Læu yï: Âäúi våïi nhæîng ao måïi âaìo, pheìn nhiãöu, pH næåïc tæì 3,0 - 3,5 ta khäng nãn boïn
väi ngay âãø khæí pheìn maì phaíi ræía ao træåïc bàòng caïch cho næåïc vaìo ra tæû do trong ao. Âãø
nhæ váûy trong 1- 2 thaïng âáöu âãún khi pH næåïc âaût 4, xaí hãút næåïc âoúng cäúng laûi, khæí pheìn
kãút håüp âaûp råm xuäúng nãön âaïy âãø khæí pheìn.
q
Âäúi våïi nhæîng ao cuî:
-
Naûo veït saûch låïp buìn âen coìn laûi cuía vuû træåïc âäúi våïi nhæîng ao coï låïp buìn
daìy, kãút håüp våïi viãûc têch cæûc ræía âaïy ao. Læu yï phaíi váûn chuyãøn buìn naûo veït
ra xa khoíi ao nuäi
-
Caíi taûo æåït âäúi våïi nhæîng ao khäng thaïo caûn hãút næåïc bàòng caïch båm næåïc
suûc âaïy ao vaì båm xaí buìn âaïy, sau âoï boïn väi cho ao
-
Nhæîng ao âáút pheìn tiãöm taìng, luïc caíi taûo traïnh phåi ao âãø chäúng xç pheìn. Têch
cæûc ræía âaïy ao âãø loaûi thaíi caïc cháút âäüc haûi, cháút báøn cuía vuû træåïc, sau âoï boïn
väi
b. Diãût taûp: Coï thãø sæí duûng haût maït, reûn hay tæåi, laï xoan tæåi, hay thuäúc diãût taûp
Sapotech.
=> Âäúi våïi haût maït, reûn hay, laï xoan tæåi chuïng ta sæí duûng nhæ sau:
* Haìm læåüng duìng:
-
Haût maït khä: 3 - 4 kg / 1000 m2 diãûn têch ao
-
Reûn hay tæåi 20 - 30 kg / 1000 m2 diãûn têch ao
-
Laï xoan tæåi 100 - 200 kg / 1000 m2 diãûn têch ao
* Caïch raíi thuäúc:
-
Haût maït khä xay, hoàûc âám thaình bäüt hoìa næåïc teï khàõp màût ao
-
Reûn hay tæåi âáûp cháûp hoìa næåïc teï khàõp màût ao xáúp næåïc
-
Laï xoan ngám xuäúng ao thaình tæìng cuûm nåi næåïc sáu nháút
=> Âäúi våïi thuäúc diãût taûp Sapotech chuïng ta sæí duûng nhæ sau:
-
Cáúp næåïc vaìo qua læåïi chàõn ngáûp âaïy ao
-
Hoìa Sapotech vaìo næåïc vaì taût xuäúng ao våïi liãöu læåüng 4,5 - ppm (4,5 - 5 g/m3
-
Sau khi raíi Sapotech 15 - 20 giåì thç cáúp næåïc vaìo ao åí mæïc 0,6 m âãø gáy maìu
c. Gáy maìu næåïc:
Træåïc khi âæa giäúng vãö thaí 3 - 7 ngaìy, cho næåïc vaìo ao 30 - 40 cm âãø gáy maìu, taûo
cå såí thæïc àn tæû nhiãn. Âãø taûo maìu næåïc håüp lyï, coï thãø duìng caïc phæång phaïp sau:
-
Boïn phán chuäöng âaî uí hoai våïi liãöu læåüng 300 kg /ha
8
-
Duìng NPK (16 - 16 - 8 ; 20 - 20 - 15) liãöu læåüng 15 - 30 kg /ha
-
Duìng DAP tæì 5 - 10 kg /ha
Sau khi âaî laìm âáút, boïn phán, tu sæîa náng cáúp âã cäúng xong chuïng ta cho næåïc vaìo
ao åí mæïc 15 cm/ngaìy cho âãún khi âaût mæïc næåïc thêch håüp laì 1,2 m
Khi âäü trong cuía næåïc âaût 40 - 50 cm, maìu næåïc âeûp, næåïc coï maìu xanh cuía taío, pH
âaût 7 - 8 chæïng toí næåïc ao âaî äøn âënh, cå såí thæïc àn tæû nhiãn âuí, ao coï thãø thaí giäúng vaìo
nuäi.
Hçnh 7. Boïn phán, väi cho ao nuäi täm
2. Con giäúng
a. Choün giäúng:
* Choün giäúng Postlarvae (P15)
Cã thÓ dùa vµo nh÷ng tiªu chuÈn vµo ngo¹i h×nh ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng gièng t«m.
* Choün giäúng âaî qua æång
-
Kêch cåî giäúng âäöng âãöu
-
Maìu sàõc âen tæû nhiãn
-
Thán hçnh cán âäúi thët âáöy voí
-
Khi båi âuäi xoìe räüng
-
Trãn thán khäng coï caïc âäúm tràõng, cháúm âen, cå thãø saûch seî.
9
Tiãu chê choün giäúng thuíy saín:
Tiªu chuÈn
T«m kháe
T«m yÕu hoÆc bÖnh
Mµu s¾c
N©u, n©u x¸m
Hång, h¬i ®á
B¬i léi
Nhanh nhÑn, gâ tay vµo thµnh ChËm ch¹p
bÓ t«m ph¶n x¹ nhanh
¡n
¡n nhiÒu, ruét nhiÒu thøc ¨n
¡n Ýt hoÆc kh«ng ¨n
Vá
Bãng, s¹ch, trong
Bèn
KÝch thíc
§Òu con, P15 dµi 13-15mm
Kh«ng ®Òu
Ch©n ®u«i
C©n, xße réng kh«ng bÞ søc
Kh«ng c©n, søc
b. Váûn chuyãøn giäúng:
Dïng ph¬ng ph¸p vËn chuyÓn kÝn, cã b¬m oxy. Khi vËn chuyÓn gièng cÇn lu ý hai
vÊn ®Ò sau:
-
§é mÆn cña níc vËn chuyÓn vµ níc ao ¬ng kh«ng chªnh lÖch qu¸ 5‰
-
NhiÖt ®é cña níc ao vµ nhiÖt ®é cña vËn chuyÓn kh«ng chªnh lÖch qu¸ 2 0C
MËt ®é vËn chuyÓn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh nhiÖt ®é, cë t«m, thêi gian,
ph¬ng tiÖn, h×nh thøc vËn chuyÓn...MËt ®é vËn chuyÓn ¶nh hëng ®Õn tû lÖ sèng cña t«m
do ®ã khi cã sù thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn th× mËt ®é vËn chuyÓn còng thay ®æi theo
MËt
vËn
é chuyÓn t m só thÝch hîp
Cì (ngµy)
MËt ®é (con/lÝt)
NhiÖt ®é (oC)
10
500-600
20-24
30
250-400
20-24
Gièng 2-3cm
150-200
20-24
c. Th¶ gièng:
-
Th«ng thêng, ta ®Ó tói nil«ng chøa t«m gièng næi trªn mÆt ao 10 phót sau ®ã
më tói vµ d×m miÖng tói ®Ó níc ao vµo kho¶ng 1/4 lîng níc trong tói. §Ó
tói yªn trong níc 10 phót, lÆp ®i lÆp l¹i vµi ba lÇn nh thÕ sau ®ã míi ®a
t«m gièng vµo ao.
-
Nªn th¶ t«m gièng vµo lóc trêi r©m m¸t, t¹nh r¸o, kh«ng nªn th¶ khi ma lín
hoÆc nh÷ng ngµy ma liªn tôc.
-
Tèc ®é t¨ng trëng cña t«m phô thuéc nhiÒu vµo mËt ®é th¶ t«m. Nu«i qu¶ng
canh mËt ®é tõ 6 -8 con /m2, nu«i b¸n th©m canh 15 - 20 con /m2 vµ nu«i th©m
canh 25 - 30 con /m2
10
Hçnh 8. Kyî thuáût âãúm vaì thaí giäúng
11
3. Ch¨m sãc qu¶n lý
a. Cho ¨n:
Cho t«m ¨n ®óng lîng, kh«ng d thïa g©y « nhiÔm l·ng phÝ, kh«ng qu¸ thiÕu lµm
cho t«m cßi cäc, chËm lín, gi¶m tû lÖ sèng. Ngêi nu«i ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng diÔn biÕn cña
c¸c yÕu tè m«i trêng vµ søc kháe t«m ®Ó ®a ra khÈu phÇn ¨n hîp lý cho tõng ngµy .
Thøc ¨n cã thÓ sö dông thøc ¨n tù chÕ biÕn, thøc ¨n c«ng nghiÖp hay phèi hîp gi÷a
thøc ¨n chÕ biÕn kÕt hîp thøc ¨n c«ng nghiÖp.
Thøc ¨n chÕ biÕn bao gåm:
-
Trøng gµ: 1 qu¶ (chØ lÊy lßng ®á)
-
T«m ®Êt: bãc vá bá ®Çu 0,3kg
-
Mùc t¬i: lÊy phÇn thÞt 0,3kg
-
HÇu: lÊy phÇn thÞt 0,1kg
-
Gan heo hay gan bß (th¸i nhá) 0,1kg
Hçn hîp c¸c nguyªn liÖu trªn sö dông cho 2 v¹n t«m post. TÊt c¶ nguyªn liÖu ®îc
trén ®Òu ®a vµo m¸y xay sinh tè hoÆc cho vµo cèi gi¶ nhá, hay chng c¸ch thñy, khi cho
¨n chµ qua líi post vµ tÐ ®Òu kh¾p ao.
Trong thêi gian ¬ng tiÕp theo, thøc ¨n ®îc sö dông chñ yÕu lµ c¸c lo¹i c¸ t¹p, cua,
ghÑ, ruèt t¬i. Nguyªn liÖu nµy ®îc nÊu chÝn, gi· nhá n¾m l¹i tõng n¾m b»ng qu¶ trøng.
Khi cho ¨n th¶ ®Òu chung quanh ao, lóc nµy t«m ®· chñ ®éng t×m måi vµ cã ®Æc tÝnh b¬i
thµnh tõng ®µn xung quanh bê. Lîng thøc ¨n ë giai ®o¹n nµy cÇn ®îc ®iÒu chØnh thÝch
hîp c¨n cø vµo kh¶ n¨ng ¨n cña t«m
Th«ng thêng ë tuÇn ¬ng thø nhÊt cho t«m ¨n thøc ¨n tù nhiªn. TuÇn thø hai cho
t«m ¨n thøc ¨n nhiÒu ®¹m víi tû lÖ 50-80% träng lîng ®µn t«m. TuÇn thø ba cho ¨n víi tû
lÖ 25- 40% träng lîng ®µn t«m, tuÇn thø t trë ®i cho ¨n tõ 5-15% träng lînng ®µn t«m.
Tõ th¸ng nu«i thø ba, b¾t ®Çu cho t«m ¨n thøc ¨n nh©n t¹o. HiÖn nay, thøc ¨n cho
t«m thêng do ngêi nu«i t«m tù s¶n xuÊt tõ c¸c nguyªn liÖu s½n cã ë ®Þa ph¬ng. Thøc ¨n
phæ biÕn hiÖn nay lµ dïng c¸c lo¹i c¸ t¹p, ua, giun, èc, ngao, moi...cho ¨n trùc tiÕp hoÆc
®îc b¨m, xay nhá trén víi c¸m g¹o, bét ng«, cã thªm mét sè chÊt kho¸ng vµ vitamin. Bét
s¾n, bét khoai lang ®îc dïng lµm chÊt kÕt dÝnh, trén víi c¸c lo¹i thøc ¨n trªn, n¾m l¹i
thµnh tõng viªn ®Õn khi bá xuèng níc thøc ¨n sÏ l©u bÞ tan r¶. HÖ sè thøc ¨n lµ 6: 8: 10.
Mét sè n¬i sö dông lo¹i thøc ¨n viªn chuyªn s¶n xuÊt ®Ó nu«i t«m còng ®¹t hiÖu qu¶
nu«i cao. ViÖc dïng thøc ¨n sèng cho t«m rÊt dÔ g©y t×nh tr¹ng ¬ng thèi, lµm bÈn m«i
trêng ao nu«i, do ®ã chóng ta cÇn ®Æc biÖt quan t©m vÊn ®Ò nµy.
Trong tù nhiªn, t«m rÊt phµm ¨n vµ ¨n liªn tôc. Kinh nghiÖm cho thÊy víi lîng thøc
¨n trong ngµy b»ng 10-25% tæng khèi lîng t«m trong ao nªn chia lµm 2 phÇn:
- 1/3 lîng thøc ¨n ®Ó cho t«m ¨n buæi s¸ng tríc 9 giê
12
- 2/3 lîng thøc ¨n cho t«m ¨n buæi chiÒu tõ 4-7 giê tèi.
ThËm chÝ lîng thøc ¨n dµnh cho mçi buæi còng ®îc chia ra nhiÒu lÇn mçi lÇn c¸ch
nhau mét giê, th«ng thêng mét ngµy ®ªm t«m ¨n tõ 2-6 lÇn. Nªn cho ¨n phÝa ®Çu giã, ph©n
bè thøc ¨n ®Òu quanh ao, cã thÓ cho ¨n trong khay ®Ó dÔ kiÓm tra lîng thøc ¨n thõa hay
thiÕu nh»m cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh kip thêi. Cø 7-10 ngµy tiÕn hµnh kiÓm tra ®Þnh kú tèc ®é
lín cña t«m, íc tÝnh sè t«m hiÖn cã trong ao ®Ó tÝnh lîng thøc ¨n cÇn thiÕt vµ ®iÒu chØnh
møc ¨n hîp lý.
Hçnh 9. Saìn kiãøm tra thæïc àn cuía täm
b. Qu¶n lý ch¨m sãc:
Sau khi th¶ gièng 15 ngµy míi lÊy thªm níc míi, n©ng møc níc trong ao lªn 0,50,6m. Cø 1 ha ao bãn 50 kg ®¹m ure vµ 50 kg supephotphat ®Ó ph¸t triÓn thøc ¨n tù nhiªn
trong ao.
ViÖc thay níc nhiÒu lÇn lµ ®iÒu b¾t buéc ®èi víi ao nu«i t«m b¸n th©m canh, tèi
thiÓu mçi lÇn thay 0,3-0,4m. Khi thay níc dïng líi nilong ®Ó ng¨n c¸ d÷, c¸ t¹p vµo ao
hay dïng ®¨ng tre ch¾n phÝa ngoµi hay ch¾n ë cèng chÝnh ®Ó lo¹i bá nh÷ng ®éng vËt cì lín
vµ c¸c vËt cøng cã kÝch thíc lín kh«ng g©y h¹i líi ch¾n bªn trong.
Hµng ngµy ph¶i kiÓm tra vµ lµm vÖ sinh líi, nÕu ng©m líi nhiÒu thêi gian trong
níc líi sÏ bÒn h¬n. ViÖc thay níc nªn dùa vµo thñy triÒu, mçi th¸ng cã thÓ thay níc
®îc 18-22 ngµy, gi÷ møc níc trong ao lu«n s©u h¬n 0,6 mÐt.
4. Thu ho¹ch:
13
B×nh thêng sau 4 th¸ng nu«i cã thÓ thu ho¹ch ®îc t«m. ViÖc thu ho¹ch nªn thùc
hiÖn vµo cuèi kú con níc: më cèng, dïng luíi thu ®ãn vµo ban ®ªm vµ sau ®ã th¸o c¹n b¾t
b»ng tay.
=> Thu ho¹ch t«m ph¶i tr¶i qua c¸c kh©u sau:
-
ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ dông cô cho thu ho¹ch nh ræ nhùa, thïng lµm l¹nh, níc ®¸
xay nhá, c©n, thïng nhùa chuyÓn t«m, líi ®¸y dµi 4 - 5m ®Ó thu t«m, bµn lín
l¸t ®¸ tr¾ng ®Ó röa, ph©n lo¹i, ®ãng t«m vµ chuyÓn t«m ®îc ph©n lo¹i vµo
nhµ m¸y chÕ biÕn.
-
Tríc khi thu ho¹ch 1 ngµy cÇn tiÕn hµnh b¾t t«m ®Ó lÊy mÉu kiÓm tra. T«m
cã chÊt lîng tèt thêng cã vá cøng, kh«ng x©y x¸t, t¬i mµu, kh«ng thèi
®u«i, kh«ng cã vÕt ®en ë th©n.
-
Gi÷ møc níc trong kªnh xæ sao cho dßng níc ch¶y ra ªm, kh«ng qu¸ m¹nh,
kh«ng ®Ó lîng t«m vµo tói qu¸ lín tr¸nh hiÖn tîng t«m bÇm dËp, khi xóc
t«m vµo ræ nhùa kh«ng nªn xóc vît qu¸ ®Çy.
=> Cã hai h×nh thøc thu ho¹ch t«m:
-
Thu tØa: C¸ch nµy ¸p dông ®èi víi c¸c ao ®×a mµ t«m ph¸t triÓn kh«ng ®Òu. Sö
dông chµi cã kÝch thíc m¾c líi ®ñ ®Ó b¾t nh÷ng con cã kÝch câ b»ng hay
lín h¬n cì t«m cÇn thu ho¹ch. Nªn ®¸nh b¾t vµo lóc m¸t trêi tr¸nh ¶nh hëng
cho t«m cßn l¹i trong ao, sau ®ã gi¶m lîng thøc ¨n hµng ngµy cho phï hîp.
-
Thu toµn bé: Thêi ®iÓm thu ho¹ch lóc gi÷a khuya hoÆc s¸ng sím. §èi víi
nh÷ng ao cã thÓ th¸o c¹n th× dïng biÖn ph¸p x¶ c¹n níc ®Ó thu t«m qua líi
®Æt ngay t¹i cöa cèng.
=> ViÖc b¶o qu¶n t«m thu ho¹ch rÊt quan träng vµ gåm c¸c kh©u sau:
-
Röa t«m: T«m thu ho¹ch b»ng ph¬ng ph¸p th¸o c¹n thêng s¹ch, tuy nhiªn
vÉn cÇn ph¶i röa l¹i.
-
Gi÷ l¹nh: §æ ®Çy níc s¹ch vµ cho níc ®¸ vµo c¸c thïng nhùa lín ®Ó gi¶m
nhiÖt ®é xuèng tõ 0- 50C. Khi ®a t«m vµo níc l¹nh t«m sÏ chÕt v× nhiÖt ®é
th©n t«m bÞ h¹ ®ét ngét. Ng©m t«m trong níc l¹nh 20 phót tríc khi ®a ra
ph©n lo¹i. Lµm l¹nh ngay vµ nhanh sÏ gi÷ ®îc cho t«m t¬i l©u.
-
Ph©n lo¹i vµ c©n t«m: §a t«m tõ thïng lµm l¹nh ®æ lªn bµn ph©n lo¹i theo
tõng cì. Trong khi ph©n lo¹i ph¶i dïng níc ®¸ phñ lªn t«m, tiÕn hµnh ph©n
lo¹i nhanh.
-
¦íp ®¸: Sau khi ph©n lo¹i t«m ®îc íp ®¸ vµ chuyÓn vÒ nhµ m¸y chÕ biÕn
cµng nhanh cµng tèt.
V. Một số bệnh thường gặp và phương pháp phòng trị
14
1. BÖnh do virut:
a. BÖnh MBV:
Khi t«m m¾c bÖnh sÏ b¬i chËm ch¹p, kÐm ¨n, mµu chuyÓn sang tèi, xanh t¸i, xanh
®en, ®á. PhÇn phô vµ vá kitin cã hiÖn tîng ho¹i tö, côt dÇn, chuyÓn tõ mµu n©u sang ®en.
Mang cã mµu ®á hoÆc ®en. Gan tôy teo l¹i, mµu vµng nh¹t, thèi rÊt nhanh. T«m yÕu dÇn, d¹t
vµo bê, b¬i trªn tÇng mÆt, chÕt r·i r¸c trong 3-7 ngµy råi chÕt hÇu hÕt trong ao nu«i.
Víi bÖnh nµy ph¬ng ph¸p phßng bÖnh lµ chÝnh. Theo kinh nghiÖm cña §µi Loan
kh«ng ®îc dïng t«m gièng cã nhiÔm mÇm bÖnh MBV, ph¶i c¶i thiÖn chÊt níc vµ ®¸y ao,
t¨ng protein trong thøc ¨n. NÕu ph¸t hiÖn cã bÖnh MBV ph¶i thu gom råi ®em ®èt t«m bÞ
bÖnh, vÖ sinh tÈy uÕ tríc khi th¶i níc ra. Nªn ®a d¹ng hãa c¸c ®èi tîng nu«i trong ao
®Çm b»ng c¸ch ghÐp thªm c¸c loµi c¸ nu«i, vÑm vµ c¸c lo¹i sß kh¸c.
b. BÖnh ®Çu vµng ë t«m só (VHB)
T«m bÞ nhiÔm bÖnh sÏ bÞ gi¶m ¨n, b¬i lªn mÆt níc vµo bê, n»m bÊt ®éng, m×nh
nh¹t, g¸y vµ mang cã mµu vµng nh¹t
BÖnh nµy chØ lÊy phßng lµm chÝnh, kh«ng cã lo¹i thuèc hay hãa chÊt nµo cã thÓ
khèng chÕ lo¹i virut nµy trªn diÖn réng.
2. BÖnh do vi khuÈn
a. BÖnh t«m ph¸t quang (bÖnh ph¸t s¸ng)
Khi Êu trïng t«m bÞ bÖnh ë trong bãng tèi sÏ ph¸t ra ¸nh s¸ng liªn tôc mµu xanh
nh¹t. T«m bá ¨n, ch×m xuèng ®¸y vµ chÕt hµng lo¹t vµ t¹o thµnh mét th¶m s¸ng ë ®¸y. Tû lÖ
chÕt rÊt cao tõ 80-100%.
BÖnh nµy thêng xuÊt hiÖn ë giai ®o¹n Êu trïng vµ giai ®o¹n t«m gièng, thêng x¶y
ra ë vïng ven biÓn cã hµm lîng chÊt h÷u c¬ cao, cã nhiÒu x¸c ®éng thùc vËt.
ViÖc phßng bÖnh ë c¸c tr¹i s¶n xuÊt t«m lµ quan träng nhÊt. Níc cÇn ®îc läc qua
tÇng läc c¸t vµ xö lý b»ng tia cùc tÝm. T«m bè mÑ ®îc xö lý b»ng formalin 20-25 ppm
trong 30-60 phót. T¶o dïng ®Ó cho t«m ¨n còng ®îc xö lý b»ng oxitetracyclin 30-50 ppm
trong 1-2 phót. Khi t«m míi bÞ bÖnh ph¸t quang, cã thÓ ch÷a b»ng thuèc nhng chØ sau 2
giê t«m l¹i ph¸t bÖnh vµ cã biÓu hiÖn quen thuèc. Cã 4 lo¹i hçn hîp thuèc sau ®©y:
-
Oxitetracycline + Bactrim (tû lÖ 1:1): 1- 3 ppm
-
Erythromycine + Rifamicin (tû lÖ 5:3): 1- ppm
-
Erythromycine + Bactrim (tû lÖ 1:1): 1- 3 ppm
Hçn hîp thuèc ®îc phun trùc tiÕp vµo bÓ ¬ng t«m sau 12 giê thay níc, xö lý
trong 3 ngµy liªn tôc
b. BÖnh ®á däc th©n ë Êu trïng t«m só.
Khi míi bÞ bÖnh, Êu trïng t«m ë giai ®o¹n Zoea xuÊt hiÖn 2 ®èm ®á ë hai bªn m¾t,
sau ®ã ë ®u«i, v¹ch ®á ngang ngùc, ®á gèc ch©n hµm vµ c¸c ®èm ®á ®èi xøng däc th©n ë
15
®èt khíp bông.T«m bá ¨n, b¬i chËm mét sè cã thÓ chÕt. BÖnh nµy kh«ng g©y chÕt hµng lo¹t
nhng tû lÖ dån tÝch kh¸ cao, cã khi ph¶i x¶ bá c¶ bÓ ¬ng.
Lu ý kh«ng nªn cho t«m ¨n t¶o tµn lôi, cho t«m ¨n kÕt hîp t¶o víi thøc ¨n tæng hîp
®Ó t¨ng kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh cña t«m.
c. BÖnh ¨n mßn vá kitin:
Khi t«m bÞ bÖnh vá kitin xuÊt hiÖn ®èm ¨n mßn cã mµu n©u chuyÓn sang ®en ë phÇn
bông, chñy, ®u«i, mang vµ c¸c phÇn phô bÞ ¨n mßn côt dÇn, phÇn côt cã mµu n©u sang ®en.
Qu¸ tr×nh ¨n mßn trªn vá kitin t¨ng dÇn lîng vi khuÈn g©y bÖnh còng t¨ng nhanh x©m
nhËp vµo gan tôy ruét vµ c¸c vïng c¬ b¶n cña t«m, ë vïng c¬ bông xuÊt hiÖn vïng mê ®ôc,
gan tôy cã thÓ teo l¹i hay tr¬ng lªn. T«m lét vá khã kh¨n, bá ¨n hoÆc ¨n Ýt, gÇy yÕu, Ýt ho¹t
®éng, cã thÓ bÞ t«m kh¸c ¨n thÞt hay chÕt r¶i r¸c.
§Ó phßng bÖnh tr¸nh g©y th¬ng tÝch trªn vá t«m, nu«i víi mËt ®é võa ph¶i, cho t«m
¨n thøc ¨n cã chÊt lîng tèt, lîng thøc ¨n võa ®ñ, kh«ng ®Ó d thõa thøc ¨n g©y « nhiÔm
®¸y ao.
§Ó trÞ bÖnh nªn kÝch thÝch cho t«m lét vá, lo¹i bá vá bÞ bÖnh. Cho t«m ¨n kh¸ng sinh
nh trÞ bÖnh ®èm n©u ë t«m cµng xanh.
3. BÖnh do nÊm:
Chóng lµm t«m yÕu, ho¹t ®éng khã kh¨n, bá ¨n, khã lét x¸c, chÕt r¶i r¸c. C¸c sinh
vËt nµy thêng b¸m ký sinh trªn toµn bé bÒ mÆt cña t«m, c¸c phÇn phô, mang... bÖnh
thêng xuÊt hiÖn vµo gi÷a mïa ma (7- 11) khi ®é mÆn thÊp vµ níc ao cã hµm lîng oxy
thÊp.
Cã thÓ dïng mét sè hãa chÊt ®Ó phun xuèng bÓ vµ ao nu«i nh CuSO4 víi liÒu lîng
0,5-0,7 ppm, xanh malachite 0,05-0,1 ppm, Formalin 15-25 ppm.
4. BÖnh do m«i trêng, ®éc chÊt vµ dinh dìng:
a. BÖnh mÒm vá
BÖnh x¶y ra khi t«m thiÕu hôt dinh dìng, tÝch tô c¸c chÊt ®éc cña thuèc trõ s©u, ®Êt
vµ níc ao nu«i t«m nghÌo chÊt dinh dìng. Hµm lîng phètph¸t trong níc thÊp (díi
1mg/l), hµm lîng mïn b¶ h÷u c¬ trong ®Êt thÊp (díi 7%). Ao Ýt ®îc thay níc thêng
xuyªn. Thøc ¨n Ýt, nu«i t«m víi mËt ®é qu¸ dµy. Níc ao cã d lîng thuèc trõ s©u nhãm
Aquatine hoÆc Rotenone (10 ppm) vµ Saponin (100 ppm) sau 4 ngµy sÏ xuÊt hiÖn bÖnh
mÒm vá.
Phßng bÖnh b»ng c¸ch cho t«m ¨n ®Çy ®ñ thøc ¨m ®¹t chÊt lîng, h¹n chÕ sö dông
thuèc trõ s©u ®Ó tÈy ao. Chän nh÷ng vïng ®Êt mµu më hoÆc cho c¶i t¹o ao theo ®óng yªu
cÇu.
16
Thêng xuyªn thay ®æi níc trong ao ®Ó cung cÊp ®ñ oxy vµ thøc ¨n tù nhiªn. NÕu
kiÓm tra cã d lîng thuèc trõ s©u ph¶i thay níc ngay. Møc ¨n cña t«m tõ 8-14% träng
lîng c¬ thÓ, ®¶m b¶o tû lÖ canxi vµ phètph¸t 1:1
b. BÖnh mang ®en:
Nguyªn nh©n g©y bÖnh lµ do t«m thiÕu vitaminC, lîng Ca, Cu, Zn, dÇu, NH3, NO3,
h÷u c¬ cÆn b· tån t¹i trong ao nu«i qu¸ cao. Khi t«m bÞ bÖnh mang teo l¹i chuyÓn tõ ®á n©u
sang ®en. XuÊt hiÖn c¸c vïng ®en ë díi líp vá kitin phÇn ®Çu ngùc, phÇn bông, c¸c khíp
nèi gi÷a c¸c ®èt. T«m bá ¨n, chËm lín cã thÓ bÞ nhiÔm khuÈn ë vïng ®en.
§Ó phßng bÖnh khi dïng thøc ¨n tæng hîp ph¶i ®¶m b¶o vitaminC cã lîng cao h¬n
2000µg/1kg thøc ¨n c¬ b¶n, thêng xuyªn bæ sung thªm t¶o vµo hÖ thèng nu«i.
5. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh nu«i thêng mét sè hiÖn tîng cÇn lu ý:
a. HiÖn tîng t«m næi ®Çu hµng lo¹t:
HiÖn tîng nµy thêng x¶y ra ë nh÷ng ®Çm cã nhiÒu x¸c l¸ c©y rông, bïn dµy, hoÆc
vµo cuèi mïa kh«, khi nhiÖt ®é lªn cao 34-360C, ®é mÆn cao (38%o) lµm gi¶m lîng oxy
hoµ tan t¨ng lîng CO2 do ph©n hñy h÷u c¬. GÆp trêng hîp nµy ph¶i cã m¸y b¬m vµ níc
s½n sµng cÊp cøu, nÕu kh«ng t«m sÏ chÕt trong 1-2 ngµy
b. C¸c hiÖn tîng liªn quan ®Õn t«m lét vá:
T«m lét vá nhng cßn dÝnh vá, tße ®Çu, dÝnh ch©n, hoÆc th©n t«m bÞ b¸m bÈn, t«m
lín bÐ kh«ng ®Òu, vá cã mµu sÈm kh«ng thÓ lét vá ®îc, bÞ cßi, sau khi lét vá vá t«m vÉn
mÒm, kh«ng cøng ®îc t«m ph¶i b¬i vµo gÇn bê.
Nh÷ng trêng hîp nµy cÇn t¨ng cêng cho t«m ¨n thøc ¨n t¬i hay níc míi, ¸p
dông nh÷ng ph¬ng ph¸p kÝch thÝch t«m lét vá ngay nh gi¶m ®ét ngét ®é mÆn xuèng
10‰, th¸o níc ao nhanh xuèng 0,5 m, ph¬i n¾ng ao 1-2 ngµy råi lÊy ®Çy níc vµo, th¶
t«m mét ®ªm trong dung dÞch CuSO4 nång ®é 4 ppm råi thay níc míi nhanh liªn tôc.
6. Biãûn phaïp phoìng trë bãûnh täøng håüp:
-
Choün âuïng âëa âiãøm âãø âaìo ao nuäi
-
Chuï troüng âuïng mæïc kháu caíi taûo ao âãø baío âaím âæåüc mäi træåìng ao nuäi
ngay tæì khi måïi thaí giäúng
-
Choün giäúng vaì thaí giäúng âuïng kyî thuáût
-
Trong suäút quïa trçnh nuäi phaíi chàm soïc ao vaì cho àn cáøn tháûn
-
Xæí lyï këp thåìi vaì âuïng kyî thuáût nhæîng tçnh huäúng xaíy ra
-
Âãø hiãøu âæåüc nguyãn nhán xuáút hiãûn bãûnh trong ao nuäi
17
Hçnh 10. Nguyãn nhán xuáút hiãûn bãûnh trong ao nuäi
è Trong âoï:
-
Mäi træåìng: Laì caïc yãúu täú vä sinh: nhiãût âäü, pH, haìm læåüng äxy hoìa tan aính
hæåíng sáu sàõc âãún âäüng váût thuíy saín.
-
Máöm bãûnh (taïc nhán gáy bãûnh) laì caïc yãúu täú hæîu sinh, virut, vi khuáøn, náúm, kyï
sinh truìng, sinh váût haûi khaïc.
-
Kyï chuí laì ÂVTS (âäüng váût thuíy saín): caï, täm, cua...máùn caím hoàûc âãö khaïng
våïi bãûnh.
C. KYÎ THUÁÛT NUÄI TÄM CHÁN TRÀÕNG
I. ÂÀÛC ÂIÃØM SINH HOÜC
1. Phán bäú
Täm chán tràõng coìn goüi laì täm baûc Thaïi Bçnh Dæång, täm baûc Táy Cháu Myî, laì täm
nhiãût âåïi, phán bäú åí vuìng ven båì phêa Âäng Thaïi Bçnh Dæång, tæì biãøn Pãru âãún Nam Mãhi- cä, vuìng biãøn Equado. Hiãûn täm chán tràõng âaî âæåüc di nháûp åí nhiãöu næåïc Âäng AÏ,
Âäng Nam AÏ nhæ Trung Quäúc, Thaïi Lan, Indonexia, Malaixia, Viãût Nam.
ÅÍ vuìng biãøn tæû nhiãn, täm chán tràõng thêch säúng nåi âaïy buìn, âäü sáu khoaíng 72 m,
coï thãø säúng åí âäü màûn 5 - 50‰, thêch håüp åí âäü màûn 28 - 34‰, pH 7,7 - 8,3, nhiãût âäü thêch
håüp 25 - 32 0C, tuy nhiãn chuïng coï thãø säúng âæåüc åí 12 - 28 0C
18
2. Hçnh thaïi cáúu taûo
Täm chán tràõng voí moíng coï maìu tràõng âuûc nãn coï tãn goüi laì täm baûc, bçnh thæåìng coï
maìu xanh lam, chán boì coï maìu tràõng ngaì nãn goüi laì täm chán tràõng. Chuìy laì pháön keïo daìi
tiãúp våïi buûng. Dæåïi chuìy coï 2 - 4 ràng cæa, âäi khi coï 5 -6 ràng cæa åí phêa buûng. Nhæîng
ràng cæa âoï keïo daìi âäi khi tåïi âäút thæï hai.
Voí âáöu ngæûc coï nhæîng gai gán vaì gai ráu ráút roí, khäng coï gia màõt vaì gai âuäi, khäng
coï raînh sau màõt, âæåìng gåì sau chuìy khaï daìi âäi khi tæì meïp sau voí âáöu ngæûc. Gåì bãn chuìy
ngàõn, chè keïo daìi tåïi gai thæåüng vë. Coï 6 âäút buûng, åí âäút mang træïng raînh buûng ráút heûp hoàûc
khäng coï. Gai âuäi khäng phán nhaïnh. Ráu khäng coï gai phuû vaì chiãöu daìi ráu ngàõn hån
nhiãöu so våïi voí giaïp xaïc. Xuïc biãûn cuía haìm dæåïi thæï nháút thon daìi vaì thæåìng coï 3 - 4 haìng,
pháön cuäúi cuía xuáút biãûn coï hçnh roi. Gai gäúc vaì gai ischial nàòm åí âäút thæï nháút chán ngæûc.
Hçnh 11. Hçnh thaïi bãn ngoaìi cuía täm chán tràõng
3. Dinh dæåîng vaì sinh træåíng
Täm chán tràõng laì loaìi àn taûp. Giäúng nhæ caïc loaìi täm he khaïc, thæïc àn cuía noï cuîng
cáön caïc thaình pháön protid, lipid, glucid, vitamin vaì muäúi khoaïng. Tuy nhiãn khäng âoìi hoíi
thæïc àn coï haìm læåüng âaûm cao nhæ täm suï. (thæïc àn coï haìm læåüng âaûm thêch håüp laì 35%,
trong khi âoï täm suï laì 40% vaì täm he Nháût Baín cáön 60%).
Khaí nàng chuyãøn hoïa cuía thæïc àn ráút cao, trong âiãöu kiãûn nuäi låïn bçnh thæåìng,
læåüng cho àn chè bàòng 5% thãø troüng täm (thæïc àn æåït). Trong thåìi kyì täm sinh saín, âàûc biãût
giæîa vaì cuäúi giai âoaûn phaït duûc cuía buäöng træïng nhu cáöu vãö læåüng thæïc àn haìng ngaìy tàng 3
- 5 láön.
Täm chán tràõng coï täúc âäü sinh træåíng nhanh, choïng låïn hån täm suï åí tuäøi thaình niãn.
Trong âiãöu kiãûn sinh thaïi tæû nhiãn (nhiãût âäü 30 - 32 0C, âäü màûn 20 - 40‰) tæì täm bäüt âãún
täm cåî 40g/con máút khoaíng 180 ngaìy, tæì cåî 0,1 g âãún cåî 15g máút 90 - 120 ngaìy. Vç váûy âáy
laì âäúi tæåüng nuäi quan troüng sau täm suï.
19
Hçnh 12. Caïc giai âoüan phaït triãøn cuía täm he chán tràõng
- Xem thêm -