Tài liệu Kỹ Thuật Chuyển Mạch

www.4tech.com.vn häc viÖn kü thuËt qu©n sù bé m«n th«ng tin - khoa v« tuyÕn ®iÖn tö mai v¨n quý, nguyÔn h÷u kiªn, nguyÔn v¨n gi¸o kü thuËt chuyÓn m¹ch (Dïng cho chuyªn ngµnh ®iÖn tö viÔn th«ng) l-u hµnh néi bé hµ néi 2003 CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn môc lôc Môc lôc Trang 1 lêi nãi ®Çu ch-¬ng 1. C¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng 1.1 Kh¸i qu¸t chung 1.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ th«ng tin viÔn th«ng 1.1.2 C¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng. 6 8 8 8 9 1.1.3 Tæ chøc m¹ng viÔn th«ng 1.1.4 C¸c thµnh phÇn thiÕt yÕu kh¸c cña m¹ng viÔn th«ng. 1.2.ChuyÓn m¹ch kªnh, chuyÓn m¹ch tin, chuyÓn m¹ch gãi. 1.2.1 Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn m¹ch kªnh (Circuit Switching). 1.2.2 Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn m¹ch b¶n tin (Message Switching). 1.2.3 Kh¸i niÖm vµ chuyÓn m¹ch gãi. 15 17 19 19 20 20 1.2.4 Kh¸i niÖm vÒ c«ng nghÖ atm (C«ng nghÖ chuyÓn giao 21 1.2.5 lÜnh vùc øng dông cña c¸c ph-¬ng thøc chuyÓn m¹ch 1.3. Kh¸i qu¸t vÒ tæng ®µi ®iÒu khiÓn theo ch-¬ng tr×nh ghi s½n SPC (Stored Program Control) 1.3.1 Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch vµ ph-¬ng thøc ®iÒu khiÓn. 1.3.2 Tæng quan vÒ tæng ®µi ®iÒu khiÓn theo ch-¬ng tr×nh l-u tr÷ SPC 1.3.3 S¬ ®å khèi tæng qu¸t cña tæng ®µi SPC 24 kh«ng ®ång bé–asynchronous Transfer Mode) 1.3.4 S¬ ®å khèi tæng qu¸t cña tæng ®µi sè SPC (DSS–Digital Switching Systems) 25 25 28 31 34 Ch-¬ng 2. ChuyÓn m¹ch kªnh (Circuit switching) 2.1.Ph©n lo¹i chuyÓn m¹ch kªnh 39 2.2.1 Kh¸i qu¸t vÒ chuyÓn m¹ch kh«ng gian t-¬ng tù 41 2.2 ChuyÓn m¹ch kh«ng gian t-¬ng tù 2.2.2 CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian c¬ b¶n 2.2.3 X©y dùng c¸c tr-êng chuyÓn m¹ch kh«ng gian t-¬ng tù trªn c¬ së bé chuyÓn m¹ch c¬ b¶n CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt 39 41 42 46 www.4tech.com.vn 2.3. §iÒu chÕ biªn ®é xung (PAM-Pulse Amplitude Modulation) vµ chuyÓn m¹ch thêi gian ®èi víi tÝn hiÖu rêi r¹c 2.3.1 Nguyªn lý ®iÒu biªn xung vµ -u thÕ ph©n kªnh theo thêi gian 2.3.2 ChuyÓn m¹ch PAM 4 d©y dïng trung kÕ ©m tÇn 2.3.3 ChuyÓn m¹ch PAM 4 d©y kh«ng dïng trung kÕ ©m tÇn 2.3.4 So s¸nh nguyªn lý chuyÓn m¹ch PAM 4 d©y dïng trung kÕ ©m tÇn vµ nguyªn lý chuyÓn m¹ch PAM 4 d©y kh«ng dïng trung kÕ ©m tÇn 2.3.5 ChuyÓn m¹ch PAM 2 d©y 2.4. Kh¸i qu¸t chung vÒ c«ng nghÖ PCM vµ kü thuËt chuyÓn m¹ch sè 2.4.1 Nh÷ng lîi thÕ c¬ b¶n cña sù kÕt hîp gi÷a truyÒn dÉn sè vµ chuyÓn m¹ch sè 2.4.2 Kh¸i qu¸t vÒ c«ng nghÖ PCM, chøc n¨ng cña CODEC 2.4.3 TuyÕn PCM c¬ së vµ tæ chøc c¸c tuyÕn bËc cao trong c¸c tæng ®µi sè 2.4.4 Kh¸i niÖm chuyÓn m¹ch PCM 2.5. C¸c bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè c¬ b¶n 2.5.1 Kh¸i qu¸t vÒ chøc n¨ng cña c¸c bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè 2.5.2 Bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè kiÓu ghi tuÇn tù-®äc ngÉu nhiªn 2.5.3 Bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè kiÓu ghi ngÉu nhiªn-®äc tuÇn tù 2.5.4 Bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè kiÓu c¶ ghi vµ ®äc ®Òu ngÉu nhiªn 2.5.5 Kh¶ n¨ng ¸p dông cña c¸c bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè. 2.6. C¸c bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè c¬ b¶n 2.6.1 Kh¸i qu¸t vÒ chøc n¨ng cña c¸c bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè 2.6.2 Bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè ®iÒu khiÓn theo ®Çu ra 57 57 59 63 65 66 68 68 71 74 75 79 79 80 85 87 90 91 91 93 2.6.3 Bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè ®iÒu khiÓn theo ®Çu vµo 95 2.6.5 D¹ng ®Æc biÖt cña chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè 97 2.6.4 C¸c ®Æc ®iÓm chung cña bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè 2.7. C¸c cÊu tróc tr-êng chuyÓn m¹ch sè CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt 97 100 www.4tech.com.vn 2.7.1 CÊu tróc mét bé chuyÓn m¹ch thêi gian (CÊu tróc T) 101 2.7.3 CÊu tróc chuyÓn m¹ch ba tÇng (CÊu tróc T-S-T, S-T-S) 109 2.7.2 CÊu tróc chuyÓn m¹ch hai tÇng (CÊu tróc T-S, S-T) 2.7.4 CÊu tróc chuyÓn m¹ch T-S-S-T 2.8. §iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch sè. 2.8.1 Ho¹t ®éng chuyÓn m¹ch khi phôc vô mét cuéc gäi. 2.8.2 §iÒu khiÓn khèi chuyÓn m¹ch ch-¬ng 3. Tæ chøc c¸c ph©n hÖ trong tæng ®µi SPC 3.1 Ph©n hÖ øng dông (Application Subsystem) 3.1.1 KÕt cuèi c¸c ®-êng thuª bao. a. Tæng quan vÒ kÕt cuèi c¸c ®-êng thuª bao. b. KÕt cuèi c¸c ®-êng thuª bao t-¬ng tù (Analog line) c. KÕt cuèi thuª bao sè d. Tæ chøc c¸c kÕt cuèi thuª bao 117 120 120 121 128 128 128 128 129 135 137 3.1.2 KÕt cuèi trung kÕ 140 a. Kh¸i qu¸t chung 140 b. KÕt cuèi trung kÕ t-¬ng tù ATTU 141 c. KÕt cuèi c¸c ®-êng trung kÕ sè DTI 142 d. Tæ chøc nhãm kÕt cuèi trung kÕ 3.1.3 C¸c bé tËp trung thuª bao xa RLU vµ chuyÓn m¹ch thuª bao xa RSU 3.2 Ph©n hÖ chuyÓn m¹ch nhãm 3.2.1 CÊu t¹o chuyÓn m¹ch nhãm 3.2.2 KÕt cuèi t¹i ph©n hÖ chuyÓn m¹ch. 3.2.3 C¸c thiÕt bÞ quan träng kh¸c cña ph©n hÖ chuyÓn m¹ch 3.3 HÖ thèng ®iÒu khiÓn 3.3.1 Kh¸i qu¸t chung 3.3.2 Tæ chøc hÖ thèng xö lý ®iÒu khiÓn cña mét tæng ®µi 3.3.3 PhÇn mÒm tæng ®µi 3.4 Ph©n hÖ b¸o hiÖu SiGS 144 146 150 150 151 153 154 154 156 162 166 3.4.1 Kh¸i qu¸t chung 166 3.4.2 TiÕn tr×nh thùc hiÖn mét cuéc gäi CuuDuongThanCong.com 103 169 https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn 3.4.3 CÊu tróc mét sè thiÕt bÞ b¸o hiÖu 173 3.5 Ph©n hÖ ngo¹i vi ®iÒu khiÓn PCS 178 3.5.1 Kh¸i qu¸t chung 3.5.2 CÊu tróc cña mét sè thiÕt bÞ ngo¹i vi ®iÒu khiÓn Ch-¬ng 4: tæng quan vÒ hÖ thèng b¸o hiÖu 4.1. Kh¸i qu¸t 4.2 B¸o hiÖu ®-êng d©y thuª bao 4.3 B¸o hiÖu liªn tæng ®µi 4.3.1 B¸o hiÖu kªnh liªn kÕt (Channel Associated Signalling) 4.3.2 B¸o hiÖu kªnh chung (Common Channel Signalling) 4.4. C¸c chøc n¨ng cña b¸o hiÖu 4.4.1 Chøc n¨ng gi¸m s¸t 179 183 183 183 184 186 187 188 188 4.4.2 Chøc n¨ng t×m chän 189 4.4.3 Chøc n¨ng vËn hµnh vµ qu¶n lý m¹ng 189 190 Ch-¬ng 5: HÖ thèng b¸o hiÖu m· R2 5.1 Kh¸i qu¸t 190 5.2 Ph-¬ng thøc truyÒn tÝn hiÖu cña b¸o hiÖu R2 190 5.3. Ph©n lo¹i b¸o hiÖu cña R2 191 5.3.1 B¸o hiÖu ®-êng d©y 191 5.3.2 B¸o hiÖu thanh ghi 5.3.3 C¸c ph-¬ng ph¸p truyÒn tÝn hiÖu b¸o hiÖu thanh ghi Ch-¬ng 6: HÖ thèng b¸o hiÖu kªnh chung sè 7 6.1 Kh¸i qu¸t 6.2 C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 195 201 204 204 204 204 6.2.1 §iÓm b¸o hiÖu SP (Signalling Point) 6.2.2 §iÓm truyÒn b¸o hiÖu STP (Signalling Transfer Point) 6.2.3 Liªn kÕt b¸o hiÖu SL (Signalling Link) vµ chïm liªn kÕt b¸o hiÖu (Link Set) 6.2.4 C¸c ph-¬ng thøc b¸o hiÖu (Signalling Mode) 6.2.5 TuyÕn b¸o hiÖu (Signalling Route) vµ chïm tuyÕn b¸o hiÖu (Signalling Route Set) CuuDuongThanCong.com 178 https://fb.com/tailieudientucntt 205 205 206 206 www.4tech.com.vn (Signalling Route Set) 6.2.6 M· ®iÓm b¸o hiÖu SPC (Signalling Point Code) 6.3 CÊu tróc cña hÖ thèng b¸o hiÖu sè 7 6.3.1 M« h×nh chuÈn hÖ thèng më OSI 6.3.2 CÊu tróc ph©n líp cña hÖ thèng b¸o hiÖu sè 7 6.3.3 C¸c khèi chøc n¨ng cña hÖ thèng b¸o hiÖu sè 7 1. PhÇn chuyÓn giao b¶n tin MTP (Message Transfer Part) 2. PhÇn ng-êi sö dông ®iÖn tho¹i TUP (Telephone User Part) 3. PhÇn ng-êi sö dông m¹ng sè liªn kÕt ®a dÞch vô (ISDN User Part) 4. PhÇn ®iÒu khiÓn kÕt nèi b¸o hiÖu SCCP 5. PhÇn øng dông kh¶ n¨ng giao dÞch TCAP ch-¬ng 7: c¬ së lý thuyÕt xö lý cuéc gäi vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n thiÕt bÞ m¹ng viÔn th«ng. 7.1 Môc tiªu cña lý thuyÕt xö lý cuéc gäi 7.2 T¶i vµ c-êng ®é t¶i 7.3 Dßng c¸c b¸o gäi vµ thêi gian chiÕm 235 241 248 248 248 251 7.4 C¸c hÖ thèng phôc vô cuéc gäi 7.5 C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n sè thiÕt bÞ phôc vô 7.6 TÝnh to¸n sè thiÕt bÞ phôc vô lµm viÖc víi tæn thÊt hiÓn nhiªn kh«ng gäi lÆp. 7.7 TÝnh sè thiÕt bÞ phôc vô ho¹t ®éng víi tæn thÊt hiÓn nhiªn vµ víi c¸c b¸o gäi lÆp l¹i 7.8 TÝnh to¸n sè thiÕt bÞ phôc vô lµm viÖc víi c¸c tæn thÊt h×nh thøc 7.9 §é sö dông trung b×nh c¸c kªnh (®-êng) cña c¸c chïm 7.10 Phôc vô nhiÒu pha Tµi liÖu tham kh¶o CuuDuongThanCong.com 207 208 208 209 211 211 225 231 259 263 265 282 285 289 292 297 https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn lêi giíi thiÖu Kü thuËt chuyÓn m¹ch lµ mét lÜnh vùc t×m hiÓu, nghiªn cøu c¸c ph-¬ng thøc chuyÓn m¹ch, ®Þnh h-íng th«ng tin tõ nguån tin ®Õn ®Ých nhËn tin mét c¸ch chÝnh x¸c, hiÖu qu¶, nh»m ®¶m b¶o chÊt l-îng dÞch vô cao, t¹o c¬ së tæ chøc m¹ng viÔn th«ng linh ho¹t, ®a n¨ng vµ t¹o nhiÒu tiÖn Ých cho ng-êi sö dông. Trong qu¸ tr×nh lÞch sö ph¸t triÓn cña lÜnh vùc kü thuËt truyÒn vµ chuyÓn m¹ch c¸c d¹ng th«ng tin ®iÖn nhiÒu c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch ®· ®-îc ¸p dông nh- c¸c thÕ hÖ chuyÓn m¹ch nh©n c«ng, c¸c lo¹i tæng ®µi chuyÓn m¹ch hÖ c¬ ®iÖn, c¸c tæng ®µi chuÈn ®iÖn tö, c¸c tæng ®µi ®iÖn tö víi c¸c lo¹i phÇn tö chuyÓn m¹ch kh¸c nhau nh- ma trËn chuyÓn m¹ch t-¬ng tù, c¸c chuyÓn m¹ch sè… . C¸c nguyªn lý chuyÓn m¹ch kh¸c nhau còng lÇn l-ît thay thÕ nhau vµ kÕt hîp víi nhau trong c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch cña c¸c m¹ng viÔn th«ng nh- nguyªn lý ph©n kªnh kh«ng gian, nguyªn lý chuyÓn m¹ch thêi gian t-¬ng tù (chuyÓn m¹ch PAM), chuyÓn m¹ch sè ®èi víi c¸c tÝn hiÖu ®iÒu chÕ xung m· ghÐp kªnh ®ång bé (chuyÓn m¹ch PCM), chuyÓn m¹ch ®èi víi c¸c th«ng tin sè d¹ng gãi… Kü thuËt chuyÓn m¹ch th-êng kÕt hîp víi c¸c lÜnh vùc kü thuËt c«ng nghÖ kh¸c trong mét cÊu tróc thiÕt bÞ hoÆc hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ hoµn chØnh nh- kü thuËt ®iÒu khiÓn, kü thuËt xö lý c¸c qu¸ tr×nh ngÉu nhiªn, kü thuËt ®iÖn-®iÖn tö vµ chÕ t¹o linh kiÖn, kü thuËt truyÒn dÉn, b¸o hiÖu vµ xö lý b¸o hiÖu… . Nh×n chung, mçi trung t©m chuyÓn m¹ch lµ mét hÖ thèng hoµn chØnh, rÊt phøc t¹p vµ lµ sù kÕt hîp cña nhiÒu lÜnh vùc kü thuËt mµ trong ®ã kü thuËt chuyÓn m¹ch lµ nÒn t¶ng. MÆc dï trong c¸c m¹ng viÔn th«ng hiÖn nay phæ biÕn sö dông c¸c tæng ®µi chuyÓn m¹ch sè ®iÒu khiÓn theo ch-¬ng tr×nh ghi s½n, nh-ng trong tµi liÖu nµy vÉn ®Ò cËp ®Õn c¸c nguyªn lý chuyÓn m¹ch kh¸c nh- c¸c chuyÓn m¹ch kh«ng gian t-¬ng tù, chuyÓn m¹ch PAM, hoÆc mét sè c¬ chÕ chuyÓn m¹ch sè liÖu kh¸c víi môc ®Ých cung cÊp c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kü thuËt chuyÓn m¹ch, t¹o kh¶ n¨ng øng dông c¸c kü thuËt chuyÓn m¹ch nµy kh«ng chØ trong lÜnh vùc viÔn th«ng mµ cßn trong c¸c øng dông mang tÝnh ®Æc thï kh¸c nh- lÜnh vùc ®iÒu khiÓn hoÆc trong c¸c hÖ thèng c«ng nghÖ chuyªn dông. Mét lý do kh¸c cÇn nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸c kü thuËt chuyÓn m¹ch tr-íc ®©y ®ã lµ tÝnh lu©n phiªn cña c¸c c«ng nghÖ nµy. VÝ dô trong c¸c chuyÓn m¹ch tèc ®é cao cã xu h-íng ¸p dông c¸c phÇn tö chuyÓn m¹ch kh«ng gian ®¬n gi¶n nhÊt víi ®iÒu khiÓn ph©n t¸n ®Ó cã ®-îc tèc ®é chuyÓn m¹ch cao. Tµi liÖu nµy gåm 2 tËp. CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn Néi dung cña tËp 1 ®-îc chia thµnh 5 ch-¬ng. Ch-¬ng 1: C¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t c¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng, vÞ trÝ, chøc n¨ng cña tõng thµnh phÇn; C¸c ph-¬ng thøc chuyÓn m¹ch vµ ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch; S¬ ®å khèi tæng qu¸t cña tæng ®µi SPC. Ch-¬ng 2: ChuyÓn m¹ch kªnh- Giíi thiÖu c¸c c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch kªnh; Nguyªn lý chuyÓn m¹ch kh«ng gian t-¬ng tù; CÊu tróc chuyÓn m¹ch kh«ng gian mét kh©u vµ nhiÒu kh©u; Nguyªn lý ®iÒu chÕ biªn ®é xung vµ chuyÓn m¹ch PAM; C¸c s¬ ®å chuyÓn m¹ch PAM c¬ b¶n 4 d©y vµ 2 d©y; Kh¸i qu¸t chung vÒ c«ng nghÖ PCM vµ chuyÓn m¹ch sè; Nguyªn lý ph©n kªnh thêi gian; C¸c bé chuyÓn m¹ch thêi gian sè vµ chuyÓn m¹ch kh«ng gian sè c¬ b¶n; C¸c cÊu tróc chuyÓn m¹ch T, TS, ST , TST, STS, TSST; Ph-¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn c¸c chuyÓn m¹ch sè. Ch-¬ng 3: Tæ chøc c¸c ph©n hÖ trong tæng ®µi SPC- ®Ò cËp ®Õn cÊu tróc cña c¸c ph©n hÖ øng dông, ph©n hÖ chuyÓn m¹ch, ph©n hÖ xö lý ®iÒu khiÓn, ph©n hÖ ngo¹i vi ®iÒu khiÓn, ph©n hÖ b¸o hiÖu. Ch-¬ng 4- Tæng quan vÒ b¸o hiÖu vµ c¸c hÖ thèng b¸o hiÖu: Giíi thiÖu vÒ c¸c kh¸i niÖm b¸o hiÖu thuª bao, b¸o hiÖu trung kÕ, c¸c hÖ thèng b¸o hiÖu kªnh kÕt hîp vµ b¸o hiÖu kªnh chung. Ch-¬ng 5- Giíi thiÖu hÖ thèng b¸o hiÖu R2 . Ch-¬ng 6- Giíi thiÖu hÖ thèng b¸o hiÖu sè 7 . Ch-¬ng 7: Lý thuyÕt xö lý cuéc gäi vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n thiÕt bÞ m¹ng viÔn th«ng- §-a ra c¸c kh¸i niÖm vÒ xö lý cuéc gäi, t¶i vµ c-êng ®é t¶i, c¸c kh¸i niÖm vÒ ph-¬ng thøc phôc vô víi tæn thÊt hiÓn nhiªn, phôc vô theo hµng ®îi vµ c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n thiÕt bÞ theo tõng ph-¬ng thøc phôc vô vµ xö lý cuéc gäi. TËp 2 cña tµi liÖu nµy tËp trung vµo c¸c kü thuËt chuyÓn m¹ch th«ng tin sè liÖu trong ®ã tËp trung vµo c¸c ph-¬ng thøc chuyÓn m¹ch th«ng tin d¹ng gãi nhthñ tôc X25, Frame Relay, SMDS vµ ATM. Néi dung sÏ ®-îc giíi thiÖu kh¸i qu¸t ë ®Çu tËp 2. Trong tµi liÖu nµy cã thÓ cßn nh÷ng sai sãt, rÊt mong nhËn ®-îc ý kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®äc. CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn Ch-¬ng 1 C¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng 1.1 Kh¸i qu¸t chung 1.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ th«ng tin viÔn th«ng Trao ®æi th«ng tin lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu trong ®êi sèng hµng ngµy. Khi c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ - x· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ®ã ngµy cµng t¨ng cao. C¸c th«ng tin ®-îc trao ®æi rÊt ®a d¹ng vÒ h×nh thøc nh- tho¹i, v¨n b¶n, sè liÖu, h×nh ¶nh vµ rÊt phong phó vÒ c¸ch thøc trao ®æi; chóng cã thÓ ®-îc trao ®æi trùc tiÕp qua giao tiÕp, ®èi tho¹i vµ còng cã thÓ ®-îc thùc hiÖn mét c¸ch gi¸n tiÕp qua th- tõ, ®iÖn tho¹i, ®iÖn tÝn …. Th«ng tin viÔn th«ng trªn nghÜa réng cã thÓ hiÓu lµ h×nh thøc trao ®æi th«ng tin tõ xa, bao gåm c¶ b-u chÝnh, ®iÖn tÝn vµ ®iÖn b¸o… vµ c¶ c¸c h×nh thøc th«ng tin ®¹i chóng qu¶ng b¸. Tuy nhiªn, tõ tr-íc tíi nay kh¸i niÖm vÒ th«ng tin viÔn th«ng kh«ng bao hµm c¸c h×nh thøc trao ®æi th«ng tin phi ®iÖn tÝn (kh«ng dïng tÝn hiÖu ®iÖn), ®ång thêi l¹i g¾n liÒn víi h×nh thøc trao ®æi th«ng tin qua mét m¹ng nµo ®ã. Do ®ã, th«ng tin viÔn th«ng ®-îc hiÓu lµ h×nh thøc trao ®æi th«ng tin tõ xa, mµ trong ®ã tin tøc cÇn truyÒn ®-îc biÕn ®æi thµnh tÝn hiÖu ®iÖn ë ®Çu ph¸t vµ ®-îc truyÒn qua c¸c thiÕt bÞ cña m¹ng viÔn th«ng (bao gåm c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi, c¸c tuyÕn truyÒn dÉn, c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch); ë ®Çu thu tÝn hiÖu nhËn ®-îc sÏ ®-îc chuyÓn ®æi ng-îc l¹i thµnh tin tøc cho ng-êi sö dông. Nãi c¸ch kh¸c truyÒn tin qua m¹ng viÔn th«ng lµ h×nh thøc truyÒn th«ng tin tõ n¬i nµy tíi n¬i kh¸c b»ng c¸ch sö dông tÝn hiÖu ®iÖn, ®iÖn tõ, quang ®iÖn th«ng qua c¸c thiÕt bÞ m¹ng. Tin tøc ThiÕt bÞ ®Çu cuèi TÝn hiÖu ®iÖn M¹ng viÔn th«ng TÝn hiÖu ®iÖn ThiÕt bÞ Tin tøc ®Çu cuèi H×nh 1.1 : Nguyªn lý truyÒn tin qua m¹ng viÔn th«ng CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn 1.1.2 C¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng. a. ThiÕt bÞ ®Çu cuèi. Tin tøc cÇn truyÒn, nh- tiÕng nãi, v¨n b¶n, sè liÖu, h×nh ¶nh, ph¶i ®-îc biÕn ®æi thµnh d¹ng tÝn hiÖu ®iÖn phï hîp ®Ó cã thÓ truyÒn qua m¹ng viÔn th«ng. C¸c biÕn ®æi ®ã ®-îc thùc hiÖn bëi thiÕt bÞ ph¸t ®Æt t¹i ®Çu ph¸t (n¬i truyÒn tin). Sau khi truyÒn qua m¹ng, tÝn hiÖu ®-îc thu t¹i n¬i nhËn, nã ph¶i ®-îc biÕn ®æi trë l¹i tõ d¹ng tÝn hiÖu ®iÖn thµnh d¹ng tin tøc ban ®Çu hoÆc d¹ng tin tøc kh¸c nh-ng cã thÓ hiÓu ®-îc cho ng-êi sö dông. PhÐp biÕn ®æi nµy ®-îc thùc hiÖn bëi thiÕt bÞ thu t¹i ®Çu cuèi nhËn tin. Nh- vËy, cã thÓ cã c¸c thiÕt bÞ ®Çu cña m¹ng (®Æt t¹i n¬i ph¸t) vµ c¸c thiÕt bÞ cuèi cña m¹ng (®Æt t¹i n¬i thu). Tuy nhiªn, t¹i c¸c ®iÓm trao ®æi th«ng tin th-êng cã nhu cÇu th«ng tin hai chiÒu, nghÜa lµ võa cã kh¶ n¨ng truyÒn th«ng tin ®i võa cã kh¶ n¨ng nhËn th«ng tin vÒ. V× vËy, t¹i c¸c ®iÓm nµy th-êng sö dông lo¹i thiÕt bÞ võa thùc hiÖn ®-îc chøc n¨ng ph¸t l¹i võa thùc hiÖn ®-îc chøc n¨ng thu, hay võa lµ thiÕt bÞ ®Çu cña m¹ng võa lµ thiÕt bÞ cuèi cña m¹ng. §Ó thèng nhÊt, c¸c thiÕt bÞ thùc hiÖn chøc n¨ng truyÒn th«ng tin vµo m¹ng viÔn th«ng hoÆc thiÕt bÞ nhËn th«ng tin tõ m¹ng hoÆc lo¹i thiÕt bÞ thùc hiÖn c¶ hai chøc n¨ng trªn ®Òu cã tªn gäi chung lµ thiÕt bÞ ®Çu cuèi viÔn th«ng. Tõ ®ã, thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña m¹ng viÔn th«ng cã thÓ ®-îc hiÓu ®ã lµ thiÕt bÞ giao tiÕp gi÷a ng-êi sö dông víi m¹ng mµ nhê thiÕt bÞ nµy ng-êi sö dông cã thÓ truyÒn tin tøc qua m¹ng tíi ng-êi sö dông kh¸c cña m¹ng vµ nhËn c¸c tin tøc cña c¸c ng-êi sö dông kh¸c göi tíi. Nh÷ng ®iÒu trªn ®©y míi chØ ®Ò cËp tíi khÝa c¹nh biÕn ®æi tÝn tøc; ngoµi chøc n¨ng chÝnh nµy c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi cßn tham gia vµo qu¸ tr×nh thiÕt lËp, duy tr× vµ gi¶i to¶ tuyÕn truyÒn tin tõ nã tíi c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh¸c khi tham gia c¸c cuéc liªn l¹c qua m¹ng. C¸c chøc n¨ng lo¹i nµy bao gåm th«ng b¸o cho m¹ng khi cã nhu cÇu gäi ®i, göi th«ng tin chän ®Þa chØ, nhËn c¸c tÝn hiÖu th«ng b¸o vÒ t×nh tr¹ng cña m¹ng hoÆc t×nh tr¹ng cña thiÕt bÞ ®Çu cuèi cÇn liªn l¹c. Chóng cã tªn chung lµ b¸o hiÖu thuª bao. Mçi thiÕt bÞ ®Çu cuèi th-êng ®-îc nèi víi m¹ng b»ng mét ®«i d©y ®-îc gäi lµ ®-êng d©y thuª bao. T-¬ng øng mçi ®-êng d©y thuª bao sÏ lµ mét m¹ch ®iÖn bªn trong mét thiÕt bÞ nµo ®ã cña m¹ng. M¹ch ®iÖn ®ã ®-îc gäi lµ m¹ch ®iÖn giao tiÕp ®-êng d©y thuª bao SLIC (Subscribers Line Interface Circuit). M¹ch ®iÖn nµy cho phÐp thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña ng-êi sö dông, qua ®«i d©y dÉn (®-êng d©y thuª bao), giao tiÕp ®-îc víi c¸c thiÕt bÞ bªn trong m¹ng . CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn ThiÕt bÞ ®Çu cuèi SLIC ThiÕt bÞ ®Çu cuèi B¸o hiÖu Tin tøc SLIC M¹ng ThiÕt bÞ ®Çu cuèi SLIC H×nh 1.2 : Chøc n¨ng c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi Nh- vËy thiÕt bÞ ®Çu cuèi, ®«i d©y thuª bao vµ m¹ch ®iÖn giao tiÕp ®«i d©y thuª bao trong m¹ng cho phÐp mçi ng-êi sö dông cã quan hÖ thuª bao víi m¹ng. Ng-êi sö dông víi t- c¸ch lµ thuª bao cña m¹ng cã thÓ thùc hiÖn c¸c thao t¸c ®iÒu khiÓn tiÕn tr×nh tiÕn hµnh cuéc liªn l¹c qua m¹ng vµ trao ®æi tin tøc víi c¸c thuª bao kh¸c qua m¹ng. b. Trung t©m chuyÓn m¹ch Qui m« cña mét m¹ng cã thÓ tõ rÊt ®¬n gi¶n ®Õn cùc kú phøc t¹p. Cã thÓ lÊy m¹ng ®iÖn tho¹i lµm vÝ dô ®iÓn h×nh. Víi b¶n chÊt øng dông tù nhiªn cña m×nh vµ víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ngµy cµng phong phó, m¹ng ®iÖn tho¹i mang ý nghÜa tæng qu¸t cña m¹ng viÔn th«ng vµ lµ mét ®èi t-îng nghiªn cøu chñ yÕu trong lÜnh vùc viÔn th«ng. Mét m¹ng ®iÖn tho¹i ®¬n gi¶n cã thÓ chØ bao gåm c¸c cÆp m¸y ®iÖn tho¹i ®Êu nèi trùc tiÕp víi nhau qua mét ®«i d©y nh- h×nh 1.3 Theo ph-¬ng thøc nµy, ®Ó phôc vô liªn l¹c gi÷a mçi cÆp ®iÓm cÇn ®Æt mét cÆp m¸y ®iÖn tho¹i vµ nèi chóng b»ng mét ®«i d©y. Nh- vËy, nÕu cã n ®iÓm cÇn liªn l¹c chÐo hoµn toµn víi nhau th× t¹i mçi ®iÓm cÇn cã (n-1) m¸y tho¹i ®Ó nèi tíi c¸c ®iÓm cßn l¹i, do ®ã tæng sè m¸y ®iÖn tho¹i ph¶i dïng lµ n(n-1) m¸y, t-¬ng øng cÇn n(n-1)/2 ®«i d©y ®Ó nèi chóng thµnh tõng cÆp. CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn   A B   D   C  H×nh 1.3 : M¹ng ®iÖn tho¹i tæ chøc theo kiÓu ®Êu nèi trùc tiÕp tõng cÆp Ph-¬ng thøc tæ chøc m¹ng kiÓu nµy chØ cã mét -u ®iÓm duy nhÊt ®ã lµ ®¶m b¶o sù ®éc lËp gi÷a c¸c cuéc liªn l¹c. VÝ dô : Khi A liªn l¹c víi B th× t¹i A dïng m¸y sè 1, ®éc lËp hoµn toµn víi m¹ng liªn l¹c gi÷a A víi c¸c ®iÓm cßn l¹i hoÆc gi÷a c¸c ®iÓm cßn l¹i víi nhau. Tõ ®ã t¹o kh¶ n¨ng tæ chøc m¹ng rÊt linh ho¹t, dÔ dµng thªm bít c¸c mèi liªn l¹c, dÔ triÓn khai thu håi . Tuy nhiªn ph-¬ng thøc nµy cã rÊt nhiÒu nh-îc ®iÓm nh-: - Phøc t¹p trong sö dông: ta h×nh dung trªn bµn lµm viÖc cña gi¸m ®èc cã tíi 4, 5 m¸y ®iÖn tho¹i ®Ó liªn l¹c tíi tõng ph©n x-ëng. Khi ®ã muèn lµm viÖc víi mét ph©n x-ëng cô thÓ th× cÇn chän ®óng m¸y ®iÖn tho¹i nèi tíi ph©n x-ëng ®ã, hoÆc cã khi tÝn hiÖu gäi tíi tõ mét ph©n x-ëng th× ph¶i nghe, ph¶i quan s¸t ®Ó x¸c ®Þnh cuéc gäi ®ã ®ang b¸o trªn m¸y nµo. RÊt khã h×nh dung nÕu sè ®iÓm liªn l¹c lªn tíi hµng tr¨m, hµng ngµn, thËm chÝ lªn tíi hµng triÖu thuª bao, kh«ng râ khi ®ã ng-êi sö dông sÏ xoay së ra sao víi n–1 chiÕc m¸y ®iÖn tho¹i trªn bµn lµm viÖc cña m×nh. - HiÖu qu¶ sö dông thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµ ®-êng d©y thÊp do mçi thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµ ®«i d©y t-¬ng øng chØ dïng ®Ó liªn l¹c víi mét ®èi t¸c duy nhÊt nªn chóng rÊt Ýt ®-îc dïng ®Õn. - Phøc t¹p vµ tèn kÐm trong më réng m¹ng. Gi¶ sö m¹ng hiÖn hµnh cã n ®iÓm cã kh¶ n¨ng nèi chÐo hoµn toµn, nÕu thªm ®iÓm thø n + 1 th× cÇn bæ xung 2n thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµ n ®«i d©y ®Ó nèi gi÷a ®iÓm míi bæ xung víi n ®iÓm ban ®Çu. Mét ph-¬ng ¸n kh¶ dÜ kh¸c lµ t¹i mçi ®iÓm cÇn liªn l¹c chØ cÇn ®Æt mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµ mét bé chuyÓn m¹ch ®-êng d©y riªng. Khi cÇn nèi tíi mét CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn ®iÓm cô thÓ nµo ®ã th× ng-êi sö dông chØ viÖc dïng chuyÓn m¹ch riªng ®Ó chän ®-êng d©y nèi tíi ®iÓm ®ã nh- m« t¶ trªn h×nh 1. 4 B  C   A  D E  H×nh 1.4 : Ph-¬ng ¸n dïng chuyÓn m¹ch ®-êng d©y riªng Theo c¸ch nµy ®· t¹o thuËn lîi cho ng-êi sö dông vµ gi¶m ®-îc sè thiÕt bÞ ®Çu cuèi. Tuy nhiªn, sè ®«i d©y nèi chÐo gi÷a c¸c ®iÓm vÉn kh«ng gi¶m, bªn c¹nh ®ã, mçi khi thay ®æi sè vÞ trÝ sÏ kÐo theo tæ chøc l¹i c¸c ®«i d©y vµ thay ®æi dung l-îng cña chuyÓn m¹ch riªng t¹i mçi thuª bao. MÆc dï vËy, ph-¬ng ¸n tæ chøc m¹ng theo c¸ch nµy còng t¹o ra ®Þnh h-íng cho sù ra ®êi cña ph-¬ng ¸n tæ chøc m¹ng míi mµ nã ®-îc sö dông cho tíi ngµy nay, ®ã lµ, tËp trung toµn bé c¸c chuyÓn m¹ch riªng ®ã vµo mét thiÕt bÞ dïng chung gäi lµ trung t©m chuyÓn m¹ch hay cßn gäi lµ tæng ®µi. Khi ®ã t¹i mçi vÞ trÝ ng-êi sö dông sÏ chØ cßn l¹i mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi. ThiÕt bÞ ®Çu cuèi nµy ®-îc nèi víi tæng ®µi chØ b»ng mét ®«i d©y gäi lµ ®-êng d©y thuª bao. C¸c bé chuyÓn m¹ch riªng mµ tr-íc ®©y ®Æt t¹i tõng vÞ trÝ ng-êi sö dông th× nay ®-îc tËp trung c¶ vµo trong tæng ®µi. Chøc n¨ng cña tæng ®µi lµ t¹o ra tuyÕn nèi gi÷a c¸c ®-êng d©y cña hai thuª bao khi chóng cÇn liªn l¹c víi nhau. NghÜa lµ, khi thuª bao A cÇn liªn l¹c víi thuª bao B th× tæng ®µi sÏ sö dông thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch bªn trong nã ®Ó nèi m¹ch ®iÖn ®-êng d©y thuª bao A ®Õn m¹ch ®iÖn ®-êng d©y CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn thuª bao B, duy tr× tuyÕn nèi ®ã khi hai thuª bao ®ã liªn l¹c (trao ®æi th«ng tin) víi nhau, gi¶i phãng tuyÕn nèi ®ã khi c¸c thuª bao nµy kÕt thóc cuéc liªn l¹c. Nh- vËy, chøc n¨ng chÝnh cña c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch (tæng ®µi) lµ t¹o tuyÕn truyÒn th«ng tin tõ thuª bao nµy tíi thuª bao kh¸c khi chóng cÇn liªn l¹c víi nhau. §Ó thùc hiÖn ®-îc chøc n¨ng nµy cÇn trang bÞ c¸c thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch phï hîp trong tæng ®µi vµ ph¶i cã kh¶ n¨ng trao ®æi th«ng tin ®iÒu khiÓn gi÷a c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµ thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch cña tæng ®µi. §Õn ®©y ta cã thÓ h×nh dung r»ng, tæng ®µi lµ thiÕt bÞ dïng chung cho c¸c thuª bao, c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña c¸c thuª bao ®-îc nèi tíi tæng ®µi b»ng c¸c ®-êng d©y thuª bao; bªn trong tæng ®µi sÏ cã c¸c m¹ch ®iÖn giao tiÕp ®-êng d©y thuª bao t-¬ng øng víi tõng ®-êng d©y thuª bao; thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch dïng ®Ó kÕt nèi c¸c ®-êng d©y thuª bao, vµ cã phÇn ®iÒu khiÓn ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c kÕt nèi ®ã. Trung t©m chuyÓn m¹ch (tæng ®µi) lµ thiÕt bÞ m¹ng dïng ®Ó t¹o ra tuyÕn th«ng tin gi÷a c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña cïng tæng ®µi víi nhau (cuéc gäi néi h¹t), hoÆc gi÷a thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña tæng ®µi nµy víi thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña tæng ®µi kh¸c qua ®-êng trung kÕ (cuéc gäi liªn tæng ®µi, cuéc gäi ®-êng dµi), hoÆc gi÷a c¸c trung kÕ víi nhau (cuéc gäi qu¸ giang).  Tæng ®µi  SLIC  SLIC §-êng d©y thuª bao SLIC ThiÕT BÞ chuyÓn m¹ch SLIC TIC SLIC §-êng d©y trung kÕ ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch H×nh 1. 5 : Ph-¬ng thøc liªn l¹c qua tæng ®µi CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt   www.4tech.com.vn C¸c nhãm chøc n¨ng cña Trung t©m chuyÓn m¹ch bao gåm: - Nhãm chøc n¨ng chuyÓn m¹ch : T¹o tuyÕn nèi, duy tr×, gi¶i phãng tuyÕn nèi ®èi víi tõng cuéc gäi. - Nhãm chøc n¨ng b¸o hiÖu : Cung cÊp vµ xö lý c¸c b¸o hiÖu thuª bao vµ b¸o hiÖu trung kÕ ®Ó phôc vô chøc n¨ng chuyÓn m¹ch. Ngoµi ra c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch cßn thùc hiÖn c¸c nhãm chøc n¨ng m¹ng quan träng kh¸c nh- tæ chøc, qu¶n lý m¹ng (vai trß node m¹ng, qu¶n lý tr¹ng th¸i cña c¸c ®Çu cuèi vµ tuyÕn truyÒn dÉn), cung cÊp giao tiÕp vµ c¸c dÞch vô thuª bao, phèi hîp truyÒn dÉn( tæ chøc ng©n hµng kªnh, d¹ng, møc tÝn hiÖu...) biÕn ®æi vµ tæ chøc th«ng tin bªn trong trung t©m chuyÓn m¹ch... Trong tæ chøc m¹ng th× c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch lµ c¸c node m¹ng, cã thÓ dïng ®Ó phôc vô kÕt nèi gi÷a c¸c thuª bao víi nhau (chuyÓn m¹ch néi h¹t) hoÆc gi÷a node nµy víi node kh¸c (chuyÓn m¹ch kÕt nèi, chuyÓn tiÕp, ®-êng dµi, trung t©m cöa quèc tÕ). c. C¸c tuyÕn truyÒn dÉn Ph¹m vi phôc vô cña mét tæng ®µi th-êng bÞ giíi h¹n vÒ dung l-îng vµ vÒ ph©n bè ®Þa lý. Th«ng th-êng, d©n c- tËp trung thµnh c¸c khu vùc. Do ®ã t¹i trung t©m cña tõng vïng d©n c- ng-êi ta ®Æt mét tæng ®µi cã dung l-îng phï hîp ®Ó phôc vô nhu cÇu liªn l¹c cña d©n c- trong vïng. Gi÷a c¸c tæng ®µi nµy cã thÓ cã c¸c ®-êng trung kÕ trùc tiÕp, c¸c tuyÕn truyÒn dÉn tíi c¸c tæng ®µi cña c¸c vïng l©n cËn ®Ó phôc vô c¸c cuéc l¹c gi÷a thuª bao cña tæng ®µi nµy víi thuª bao cña tæng ®µi kh¸c. Nh×n chung, c¸c tuyÕn truyÒn dÉn th-êng ®-îc l¾p ®Æt gi÷a c¸c tæng ®µi mµ l-u l-îng th«ng tin cÇn trao ®æi lín hoÆc gi÷a c¸c trung t©m th«ng tin. §ã lµ c¸c tuyÕn th«ng tin nhiÒu kªnh, trªn ®ã cã sö dông kü thuËt ghÐp kªnh vµ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt cho viÖc truyÒn tÝn hiÖu ®i xa. Nhê viÖc ¸p dông c¸c kü thuËt ®ã mµ cã thÓ tæ chøc m¹ng viÔn th«ng toµn cÇu. Trong thµnh phÇn m¹ng viÔn th«ng c¸c tuyÕn truyÒn dÉn nèi c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch víi nhau, cho phÐp c¸c cuéc gäi cã thÓ tiÕn hµnh qua nhiÒu node m¹ng. V× vËy, chøc n¨ng chÝnh cña chóng lµ t¹o ra liªn kÕt m¹ng gi÷a c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch. M¹ng viÔn th«ng th-êng ®-îc tæ chøc theo kiÓu ph©n cÊp, ph©n vïng. TÝn hiÖu qua c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn ®-îc biÕn ®æi, ®-îc tæ chøc ghÐp t¸ch kªnh, ®-îc t¸i t¹o vµ khuÕch ®¹i bï n¨ng l-îng sau tõng chÆng ®Ó truyÒn ®-îc ®i xa, vµ nhê ®ã cã thÓ tæ chøc m¹ng lín (m¹ng toµn cÇu). CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn 1.1.3 Tæ chøc m¹ng viÔn th«ng a. M¹ng hîp nèi Nh- ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn , mçi tæng ®µi côc bé phôc vô c¸c thuª bao trong mét vïng. C¸c vïng nµy kh«ng cã ranh giíi râ rµng, chóng cã thÓ ®an xen nhau. Gi÷a c¸c tæng ®µi côc bé cã thÓ lµ c¸c trung kÕ trùc tiÕp hoÆc c¸c tuyÕn truyÒn dÉn. Tuy nhiªn, nÕu sö dông c¸c trung kÕ vµ c¸c tuyÕn truyÒn dÉn trùc tiÕp ®Ó t¹o ra m¹ng nèi chÐo gi÷a c¸c tæng ®µi côc bé th× cÊu tróc m¹ng sÏ rÊt phøc t¹p. Còng t-¬ng tù nh- viÖc dïng ®µi néi h¹t ®Ó gi¶m c¸c ®-êng d©y trùc tiÕp gi÷a c¸c thuª bao, ë ®©y còng cã thÓ dïng tæng ®µi kÕt nèi trung gian gi÷a c¸c tæng ®µi néi h¹t ®Ó gi¶m c¸c trung kÕ vµ c¸c tuyÕn truyÒn dÉn trùc tiÕp. Nh- vËy c¸c trung kÕ trùc tiÕp vµ c¸c tuyÕn truyÒn dÉn trùc tiÕp chØ ®-îc ®Æt gi÷a c¸c tæng ®µi néi h¹t gÇn kÒ nhau vµ chØ phôc vô phÇn nµo l-u l-îng th«ng tin gi÷a chóng, phÇn cßn l¹i chñ yÕu ®-îc phôc vô qua tæng ®µi hîp nèi trung gian nh- h×nh 1.6.  Vïng 2 §-êng d©y thuª bao Vïng 1  §-êng d©y thuª bao Tæng ®µi hîp nèi   Tæng ®µi hîp nèi §-êng d©y thuª bao   Ghi chó Tæng ®µi néi h¹t Trung kÕ trùc tiÕp Trung kÕ hîp nèi TuyÕn truyÒn dÉn §-êng d©y thuª bao  Vïng 3  Tæng ®µi hîp nèi §-êng d©y thuª bao  H×nh 1. 6 : Tæ chøc m¹ng kiÓu hîp nèi CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn Trong ph-¬ng ph¸p tæ chøc m¹ng kiÓu nµy c¸c tæng ®µi hîp nèi ®ãng vai trß nh- tæng ®µi cña c¸c tæng ®µi, chóng thùc hiÖn chøc n¨ng kÕt nèi gi÷a c¸c tæng ®µi trong tõng vïng víi nhau vµ gi÷a vïng nµy víi vïng kh¸c, tõ ®ã cho phÐp gi¶m c¸c trung kÕ trùc tiÕp, më réng ph¹m vi dÞch vô cho c¸c thuª bao vµ t¹o ®iÒu kiÖn tæ chøc m¹ng linh ho¹t h¬n. b.M¹ng ph©n cÊp Khi x©y dùng m¹ng quèc gia cÇn ho¹ch ®Þnh c¸c cÊp chuyÓn m¹ch. NÕu m¹ng kh«ng ®-îc ph©n cÊp th× viÖc phôc vô c¸c cuéc gäi ®-êng dµi sÏ gÆp khã kh¨n do tuyÕn ®-êng dµi kh«ng ®-îc ho¹ch ®Þnh tr-íc, cuéc nèi sÏ ph¶i qua nhiÒu tæng ®µi, thêi gian thiÕt lËp l©u, gi¸ thµnh cao, sö dông c¸c thiÕt bÞ kÐm hiÖu qu¶, chÊt l-îng phôc vô thÊp... M¹ng ph©n cÊp cho phÐp kh¾c phôc ®-îc c¸c nh-îc ®iÓm ®Ò cËp trªn ®©y lµm cho c¸c cuéc gäi ®-êng dµi ®-îc tiÕn hµnh nhanh chãng, thuËn tiÖn vµ chÊt l-îng cao. ViÖc ph©n cÊp ®i ®«i víi viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc ®Þnh tuyÕn cho c¸c lo¹i cuéc gäi gi÷a hai thuª bao bÊt kú. C¸c cuéc gäi ®-êng dµi ®-îc ®Þnh tuyÕn theo c¸c tiªu chuÈn tèi -u. M« h×nh m¹ng ph©n cÊp ®-îc m« t¶ trªn h×nh 1.7. Nh×n chung viÖc xö lý ®Þnh tuyÕn ®-îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph©n tÝch h-íng cuéc gäi vµ tr¹ng th¸i cña c¸c ®-êng liªn kÕt gi÷a c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch. Khi ph¸t sinh mét cuéc gäi th× h-íng trùc tiÕp sÏ ®-îc chän tr-íc tiªn. NÕu h-íng trùc tiÕp kh«ng cã kh¶ n¨ng phôc vô th× cuéc gäi sÏ ®-îc tiÕn hµnh trªn mét trong c¸c h-íng thay thÕ qua trung t©m chuyÓn m¹ch cÊp cao h¬n. Trung t©m quèc tÕ Trung t©m liªn tØnh H-íng thay thÕ H-íng trùc tiÕp Trung t©m vïng Tæng ®µi néi h¹t H×nh 1.7 : M« h×nh tæ chøc m¹ng kiÓu ph©n cÊp CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn 1.1.4 C¸c thµnh phÇn thiÕt yÕu kh¸c cña m¹ng viÔn th«ng. a. HÖ thèng b¸o hiÖu §Ó c¸c thµnh phÇn chÝnh trong m¹ng viÔn th«ng nh- c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi, c¸c trung t©m chuyÓn m¹ch, c¸c tuyÕn truyÒn dÉn ho¹t ®éng phèi hîp nhÞp nhµng víi nhau th× gi÷a chóng cÇn cã nh÷ng th«ng tin ®iÒu khiÓn. C¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn dïng ®Ó trao ®æi gi÷a c¸c thµnh phÇn chÝnh trong m¹ng phôc vô cho c¸c qu¸ tr×nh thiÕt lËp, duy tr×, gi¶i to¶ cuéc gäi ®-îc gäi chung lµ b¸o hiÖu. §Ó hiÓu ®-îc vai trß cña b¸o hiÖu ta xem xÐt qu¸ tr×nh thùc hiÖn cuéc gäi gi÷a mét thuª bao cña tæng ®µi A víi mét thuª bao cña tæng ®µi B. H×nh1.8 thÓ hiÖn nh÷ng tÝn hiÖu b¸o hiÖu ®-îc trao ®æi gi÷a c¸c thuª bao víi c¸c tæng ®µi vµ gi÷a c¸c tæng ®µi víi nhau trong c¸c qu¸ tr×nh thiÕt lËp, duy tr× vµ gi¶i phãng kÕt nèi.  §-êng d©y thuª bao Tæng ®µi A Trung kÕ Tæng ®µi §-êng d©y B thuª bao NhÊc tæ hîp  TÝn hiÖu "Mêi chän sè" Chän c¸c ch÷ sè ®Þa chØ Yªu cÇu chiÕm trung kÕ ChÊp nhËn chiÕm Yªu cÇu göi c¸c th«ng tin ®Þa chØ C¸c ch÷ sè ®Þa chØ TÝn hiÖu chu«ng TÝn hiÖu "Håi ©m chu«ng" Tr¶ lêi TÝn hiÖu nhÊc tæ hîp Trao ®æi th«ng tin KÕt thóc cuéc gäi Yªu cÇu gi¶i to¶ cuéc gäi ChÊp nhËn gi¶i to¶ B¸o hiÖu ®-êng d©y thuª bao gäi B¸o hiÖu liªn tæng ®µi KÕt thóc B¸o hiÖu ®-êng d©y thuª bao bÞ gäi H×nh 1. 8 : Qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cuéc gäi qua tæng ®µi Qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét cuéc gäi trªn thùc tÕ cã thÓ x¶y ra nhiÒu kh¶ n¨ng kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®ã lµ cuéc gäi néi h¹t hay ®-êng dµi, cuéc gäi ®-îc thùc hiÖn trän vÑn hay bÞ kÕt thóc gi÷a chõng, nguyªn nh©n cuéc gäi kh«ng thµnh c«ng, mµ tõ ®ã sÏ cã c¸c lo¹i tÝn hiÖu b¸o hiÖu kh¸c nhau ®-îc trao ®æi gi÷a c¸c CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn thµnh phÇn trong m¹ng . C¸c tÝn hiÖu b¸o hiÖu cã thÓ chia thµnh b¸o hiÖu thuª bao (bao gåm b¸o hiÖu ®-êng thuª bao gäi, b¸o hiÖu ®-êng thuª bao bÞ gäi) vµ b¸o hiÖu trung kÕ (hay b¸o hiÖu liªn tæng ®µi) tuú thuéc vµo tõng tÝn hiÖu b¸o hiÖu ®ã ®-îc sö dông trªn cung ®o¹n nµo cña m¹ng. VÒ c¸c ®¬n vÞ tÝn hiÖu b¸o hiÖu cô thÓ vµ ý nghÜa cña chóng sÏ ®-îc ®Ò cËp trong ch-¬ng riªng cña tµi liÖu nµy. b. HÖ thèng qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ b¶o d-ìng C¸c thÕ hÖ tæng ®µi c¬ ®iÖn tr-íc ®©y còng ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh c¬ së qu¶n lý vµ b¶o d-ìng, tuy nhiªn chØ tËp trung vµo c«ng viÖc tÝnh c-íc ®¬n gi¶n vµ c¶nh b¸o lçi th« s¬. C¸c thÕ hÖ tæng ®µi hiÖn ®¹i ®iÒu khiÓn theo ch-¬ng tr×nh ghi s½n (SPC- Stored Program Control) cho phÐp l-u tr÷ ch-¬ng tr×nh ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña tæng ®µi, c¬ së d÷ liÖu thuª bao vµ d÷ liÖu trung kÕ, c¸c ch-¬ng tr×nh qu¶n lý m¹ng vµ chän tuyÕn tèi -u, c¸c ch-¬ng tr×nh chuÈn ®o¸n háng hãc cho phÐp qu¶n lý tËp trung c¸c tæng ®µi trong ph¹m vi nµo ®ã vµ thùc hiÖn c¸c quy tr×nh b¶o hµnh, b¶o d-ìng tõ xa. c. §ång bé m¹ng C¸c trung t©m chuyÓn m¹ch hiÖn nay hÇu hÕt lµ c¸c tæng ®µi chuyÓn m¹ch sè, do ®ã yªu cÇu sù ®ång bé chÆt chÏ gi÷a c¸c tæng ®µi. §ång bé cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, mang tÝnh sèng cßn cña m¹ng sè ho¸, nã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l-îng phôc vô QoS cña hÖ thèng. Ngµy cµng nhiÒu lo¹i h×nh th«ng tin ®-îc kÕt hîp víi nhau ®-îc phôc vô qua m¹ng viÔn th«ng, cã nh÷ng lo¹i h×nh th«ng tin rÊt nh¹y c¶m víi hiÖn t-îng tr-ît vµ lÆp, vÝ dô nh- th«ng tin sè liÖu, v× vËy sai sãt nhá trong ®ång bé sÏ dÉn tíi tr-ît vµ lÆp th«ng tin, ¶nh h-ëng tíi chÊt l-îng phôc vô vµ cã thÓ g©y gi¸n ®o¹n liªn l¹c bëi vËy cÇn ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó ®¶m b¶o ®ång bé m¹ng th«ng tin sè. Chi tiÕt vÒ vÊn ®Ò nµy sÏ ®-îc ®Ò cËp c¸c ch-¬ng sau. CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt www.4tech.com.vn 1.2 ChuyÓn m¹ch kªnh, chuyÓn m¹ch tin, chuyÓn m¹ch gãi. 1.2.1 Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn m¹ch kªnh (Circuit Switching). ChuyÓn m¹ch kªnh ®-îc hiÓu lµ mét ph-¬ng thøc chuyÓn m¹ch mµ khi phôc vô mçi cuéc gäi gi÷a mét cÆp thiÕt bÞ ®Çu cuèi nµo ®ã th× kªnh truyÒn gi÷a c¸c m¹ch ®iÖn giao tiÕp cña hai thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®ã ®-îc thiÕt lËp vµ dµnh riªng cho viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a hai thuª bao nµy. C¸c cuéc gäi ®ång thêi gi÷a c¸c cÆp thuª bao kh¸c nhau ®-îc tiÕn hµnh trªn c¸c kªnh truyÒn kh¸c nhau, ®éc lËp nhau. Kªnh truyÒn nµy cã thÓ ®-îc hiÓu lµ tËp hîp c¸c ®o¹n m¹ch do c¸c thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch vµ c¸c kªnh ®-îc ph©n phèi trªn c¸c tuyÕn truyÒn dÉn t¹o ra mét tuyÕn truyÒn tÝn hiÖu nèi tiÕp nhau tõ m¹ch ®iÖn cña thuª bao chñ gäi tíi m¹ch ®iÖn cña thuª bao bÞ gäi. §Æc ®iÓm cña chuyÓn m¹ch kªnh lµ : - ThiÕt lËp kªnh truyÒn råi míi truyÒn th«ng tin trªn kªnh ®· ®-îc thiÕt lËp. - HÖ thèng chuyÓn m¹ch kh«ng kiÓm so¸t th«ng tin trªn kªnh ®· thiÕt lËp. - Th«ng tin kh«ng bÞ trÔ hoÆc bÞ trÔ kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng g©y ra rung pha (TrÔ ®Òu cho mäi thµnh phÇn tÝn hiÖu cña mçi cuéc gäi) do ®ã phï hîp víi dÞch vô thêi gian thùc. M« h×nh cña ph-¬ng thøc chuyÓn m¹ch kªnh ®-îc chØ ra trªn h×nh 1.9  S-Switch T-Switch T-Switch TS1 TS2 TS4 TS5 TS1 TS2 S-Switch  TS4 TS5   H×nh 1.9 : M« h×nh chuyÓn m¹ch kªnh C¸c thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch kªnh cã thÓ lµ c¸c bé chuyÓn m¹ch kh«ng gian (S-Switch) truyÒn tÝn hiÖu liªn tôc, c¸c bé chuyÓn m¹ch thêi gian (T-Switch) cho CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt