1
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, níc ta víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý
cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN, c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu c¬ héi vµ ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy, c¬ héi lu«n lu«n
®ång nghÜa víi kho kh¨n thö th¸ch. C¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ph¶i c¹nh
tranh víi nh÷ng hµng hãa nhËp ngo¹i. Do ®ã chÊt lîng vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¸ lín trong c¹nh tranh.
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× yÕu tè quyÕt ®Þnh c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh liªn tôc chÝnh lµ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng
cô dông cô. §©y lµ yÕu tè tiÒn ®Ò ®Ó t¹o nªn h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm.
Nã kh«ng chØ ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ cßn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi
gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c«ng t¸c tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Ngoµi yÕu tè thêng xuyªn biÕn ®éng tõng ngµy, tõng giê nªn viÖc tæ chøc vµ h¹ch to¸n tèt
nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô sÏ gióp cho nhµ qu¶n trÞ ®Ò ra c¸c chÝnh
s¸ch ®óng ®¾n mang l¹i hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp. MÆt kh¸c chi phÝ vËt t l¹i
chiÕm tØ träng lín trong chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy qu¶n lý vËt t mét
c¸ch hîp lý vµ s¸t sao ngay tõ kh©u thu mua ®Õn kh©u sö dông sÏ gãp phÇn
tiÕt kiÖm vËt t, gi¶m chi phÝ, gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh cho s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö
dông c¸c c«ng cô hîp lý mµ kÕ to¸n lµ c«ng cô gi÷ vai trß quan träng nhÊt. KÕ
to¸n vËt t sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ viÖc qu¶n lý vµ sö dông vËt
t, gióp cho c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n
lý chi phÝ vËt t kÞp thêi vµ phï hîp víi ®Þnh híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, nÒn kinh tÕ ®ang tõng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ
th× c«ng t¸c kÕ to¸n vËt t còng cã nh÷ng thay ®æi ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn
míi. C¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp lùa chän ph¬ng ph¸p vµ c¸ch tæ chøc h¹ch
to¸n tïy thuéc vµo quy m«, ®Æc ®iÓm vµ môc ®Ých kinh doanh cña doanh
nghiÖp m×nh. Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã quy m« võa,
sè lîng s¶n phÈm nhiÒu nªn vËt t rÊt ®a ®¹ng vµ phong phó c¶ vÒ sè lîng vµ
chñng lo¹i, tõ nh÷ng vËt liÖu chiÕm tû träng lín thêng xuyªn ®îc sö dông ®Õn
nh÷ng vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt nhá trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy
c«ng t¸c h¸ch to¸n vËt t rÊt ®îc coi träng.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i Nhµ m¸y «
t« Hßa B×nh em ®· quyÕt ®Þnh ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn c«ng
t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô t¹i Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh”.
Néi dung chuyªn ®Ò bao gåm:
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ
c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp
Ch¬ng 2: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ
c«ng cô, dông cô t¹i Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh
2
Ch¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt ®Èy m¹nh c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn
vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô t¹i Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh.
Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u cña c¸c thÇy c«
gi¸o vµ c¸c c« chó c¸n bé nghiÖp vô ë Nhµ m¸y ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn thiÖn
h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o TrÇn ThÞ Dung, c¸c thÇy c« gi¸o
trong khoa kinh tÕ vµ c¸c c« chó c¸n bé nghiÖp vô cña Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh
®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
Hµ néi,th¸ng 7 n¨m 2004
Sinh viªn thùc hiÖn
TrÇn ThÞ Minh Ph¬ng
Ch¬ng 1
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu Vµ
c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1.1.
Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
1.1.1. Kh¸i niÖm
Nguyªn vËt, vËt liÖu lµ tµi s¶n lu ®éng ®îc mua s¾m, dù tr÷ ®Ó phôc vô
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b»ng tµi lu ®éng.
C«ng cô, dông cô lµ t liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ghi nhËn lµ
tµi s¶n cè ®Þnh vµ c«ng cô, dông cô thêng tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt
kinh doanh.
1.1.2. §Æc ®iÓm
Nguyªn liÖu, vËt liÖu lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc hµnh s¶n phÈm, nguyªn liÖu, vËt liÖu
cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c.
3
+ Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, vËt liÖu bÞ tiªu hao
toµn bé, kh«ng gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu vµ chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ
1 lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
+ Nguyªn vËt liÖu thêng chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do vËy t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n
nguyªn vËt liÖu tèt sÏ ®¶m b¶o sö dông cã hiÖu qña tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu
nh»m hä thÊp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
+ Nhµ qu¶n lý ph¶i qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ë tÊt c¶ c¸c kh©u mua, b¶o
qu¶n, sö dông vµ dù tr÷.
C«ng cô, dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh÷ng t liÖu lao
®éng cã gi¸ trÞ nhá hoÆc thêi gian sö dông ng¾n kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trë
thµnh tµi s¶n cè ®Þnh (thêi gian sö dông nhá h¬n 1 n¨m vµ cã gi¸ trÞ nhá h¬n 5
triÖu).
+ C«ng cô, dông cô thêng tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh
doanh mµ vÉn gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i ban ®Çu.
+ Trong qu¸ tr×nh sö dông c«ng cô, dông cô bÞ hao mßn dÇn, phÇn gi¸
trÞ hao mßn ®îc chuyÓn dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Do
c«ng cô, dông cô cã gi¸ trÞ nhá, thêi gian sö dông ng¾n nªn ®îc xÕp vµo tµi
s¶n lu ®éng vµ thêng ®îc mua s¾m b»ng nguån vèn lu ®éng.
1.1.3. Vai trß nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
o Vai trß cña nguyªn liÖu, vËt liÖu
Nguyªn liÖu, vËt liÖu trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Òu thuéc ®èi
tîng lao ®éng, ®Òu cã ®Æc ®iÓm chØ tham gia vµo mét chu kú kinh doanh vµ
®Òu bÞ biÕn d¹ng hoÆc tiªu hao hoµn toµn vµ chuyÓn hÕt gi¸ trÞ vµo chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh mét lÇn.
Trong tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× nguyªn vËt liÖu ®Òu cã nh÷ng
vµi trß riªng vµ gãp phÇn cÊu thµnh nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh tiªu
thô hµng hãa mét c¸ch tèt h¬n. Ch¼ng h¹n:
+ Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× chøc n¨ng chñ yÕu cña doanh
nghiÖp lµ tæ chøc lu th«ng hµng hãa, ®a hµng hãa tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu
dïng. Do ®ã, nguyªn vËt liÖu sö dông trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i chØ lµ
nh÷ng vËt liÖu, bao b× phôc vô cho qu¸ tr×nh tiÖu thô hµng hãa, c¸c lo¹i vËt
liÖu nhiªn liÖu dïng cho b¶o qu¶n, bèc v¸c, vËn chuyÓn hµng hãa trong qu¸
tr×nh tiªu thô: vËt liÖu sö dông cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nh giÊy,
bót… vµ vËt liÖu sö dông cho viÖc söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng cô, dông
cô…
+ Cßn nguyªn liÖu, vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× nã
®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Nguyªn vËt liÖu lµ nhng t liÖu s¶n xuÊt ®Ó cÊu thµnh nªn mét
s¶n phÈm kh¸c cã gi¸ trÞ sö dông ®èi víi ngêi tiªu dïng. Nguyªn vËt liÖu
kh«ng nh÷ng lµ t liÖu s¶n xuÊt mµ nã cßn cã mét vai trß ®ã lµ gióp cho qu¸
4
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc liªn tôc vµ nã gióp cho qu¸ tr×nh tiªu
thô hµng hãa trªn thÞ trêng ngµy cµng tèt h¬n.
o Vai trß cña c«ng cô, dông cô
- Kh¸c víi nguyªn vËt liÖu th× c«ng cô, dông cô lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng
kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông quy ®Þnh ®èi víi tµi s¶n cè
®Þnh. V× vËy, c«ng cô, dông cô ®îc qu¶n lý nh ®èi víi nguyªn vËt liÖu. Theo
quy ®Þnh, nhng t liÖu lao ®éng sau kh«ng ph©n biÖt tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi
gian sö dông vÉn ®îc coi lµ c«ng cô, dông cô.
+ C¸c lo¹i bao b× dïng ®Ó ®ùng vËt liÖu, hµng hãa trong qu¸ tr×nh thu
mua, b¶o qu¶n, tiªu thô.
+ C¸c lo¹i bao b× kÌm hµng hãa cã tÝnh gi¸ riªng nhng bá qua qu¸ tr×nh
b¶o qu¶n hµng hãa vËn chuyÓn trªn ®êng vµ dù tr÷ trong kho cã tÝnh gi¸ trÞ
hao mßn ®Ó trõ dÇn vµo gi¸ trÞ cña bao b×.
+ Nh÷ng dông cô, ®å nghÒ b»ng thñy tinh, sµnh, sø…
+ QuÇn ¸o vµ dông cô b¶o hé lao ®éng.
1.2. Vai trß vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông
cô
Vai trß cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp lµ ghi
chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ t×nh h×nh thu mua dù tr÷, nhËp xuÊt … nguyªn vËt liÖu
vµ c«ng cô, dông cô. MÆt kh¸c th«ng qua tµi liÖu kÕ to¸n cßn biÕt ®îc chÊt lîng, chñng lo¹i cã ®¶m b¶o hay kh«ng, sè lîng thiÕu hay thõa ®èi víi s¶n
xuÊt ®Ó tõ ®ã ngêi qu¶n lý ®Ò c¸c biÖn ph¸p thiÕt thùc ®èi víi s¶n xuÊt ®Ó ®Ò ra
c¸c biÖn ph¸p thiÕt thùc nh»m kiÓm so¸t gi¸ c¶, chÊt lîng nguyªn vËt liÖu vµ
c«ng cô, dông cô.
Th«ng qua tµi liÖu kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô cßn gióp
cho viÖc kiÓm tra chÆt chÏ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch sö dông, cung cÊp, tõ
®ã cã c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô cho s¶n
xuÊt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp ph¶i thùc
hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
Ghi chÐp ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kÞp thêi sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh lu©n
chuyÓn cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô c¶ vÒ gi¸ vµ hiÖn vËt. TÝnh
to¸n ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn (hoÆc gi¸ thµnh) thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng
cô, dông cô nhËp, xuÊt kho nh»m cung cÊp th«ng tin kÞp thêi chÝnh x¸c phôc
vô cho yªu cÇu lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp.
KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch, ph¬ng ph¸p kü
thuËt vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô. §ång thêi híng dÉn
c¸c bé phËn, c¸c ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÕ ®é h¹ch
5
to¸n ban ®Çu vÒ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô. Ph¶i h¹ch to¸n ®óng chÕ
®é, ®óng ph¬ng ph¸p qui ®Þnh ®Ó ®¶m sù thèng nhÊt trong c«ng t¸c kÕ to¸n.
KiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông nguyªn
v©t liÖu vµ c«ng cô, dông cô. Tõ ®ã ph¸t hiÖn, ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt nh÷ng
biÖn ph¸p sö lý nguyªn vËt liÖu thõa thiÕu, ø ®äng, kÐm hoÆc mÊt phÈm chÊt.
Gióp cho viÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè lîng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu
thùc tÕ ®a vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm. Ph©n bæ chÝnh x¸c nguyªn vËt liÖu ®· tiªu
vµo ®èi tîng sö dông ®Ó tõ ®ã gióp cho viÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc
chÝnh x¸c.
Tæ chøc kÕ to¸n phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho, cung
cÊp th«ng tin cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh
doanh.
Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn
chuyÓn b¶o qu¶n, ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i t×nh h×nh nhËp xuÊt vµ b¶o qu¶n nguyªn
vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô. Tõ ®ã ®¸p øng ®îc nhu cÇu qu¶n lý thèng nhÊt
cña Nhµ níc còng nh yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp trong viÖc tÝnh gi¸
thµnh thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô ®· thu mua vµ nhËp kho
®ång thêi kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt t vÒ sè lîng
chñng lo¹i, gi¸ c¶ vµ thêi h¹n cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
1.3. Ph©n lo¹i vµ c¸c c¸ch ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô
1.3.1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu vµ c«ng, cô dông
Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu
C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp th×
nguyªn vËt liÖu ®îc chia lµm c¸c lo¹i sau:
- Nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh: Lµ ®èi tîng lao ®éng cÊu thµnh nªn thùc
thÓ s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× sö dông nguyªn vËt liÖu chÝnh
kh«ng gièng nhau: ë doanh nghiÖp c¬ khÝ nguyªn vËt liÖu lµ s¾t, thÐp,…;
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®êng nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ mÝa… Cã thÓ s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp nµy lµm nguyªn liÖu cho doanh nghiÖp kh¸c…§èi víi nöa
thµnh phÈm mua ngoµi víi môc ®Ých ®Ó tiÕp tôc gia c«ng chÕ biÕn ®îc coi lµ
nguyªn vËt liÖu chÝnh. VÝ dô: doanh nghiÖp dÖt mua sîi vÒ ®Ó dÖt v¶i.
- VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu khi sö dông chØ cã t¸c dông phô
cã thÓ lµm t¨ng chÊt lîng s¶n phÈm, hoµn chØnh s¶n phÈm hoÆc ®¶m b¶o cho
c«ng cô dông cô ho¹t ®éng ®îc b×nh thêng nh: thuèc nhuém, thuèc tÈy, ®Çu
nhên, giÎ lau,...
- Nhiªn liÖu: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu cã t¸c dông cung cÊp nhiÖt lîng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh gåm: X¨ng, dÇu, than, cñi, khÝ gas,…
- Phô tïng thay thÕ: Lµ c¸c lo¹i phô tïng, chi tiÕt ®îc sö dông ®Ó thay
thÕ, söa ch÷a nh÷ng m¸y mãc, thiÕt bÞ,…
6
- VËt liÖu vµ thiÕt bÞ xÊy dùng c¬ b¶n bao gåm nh÷ng vËt liÖu, thiÕt bÞ
( cÇn l¾p, kh«ng cÇn l¾p, vËt kÕt cÊu, c«ng cô, khÝ cô trong doanh nghiÖp phôc
vô môc ®Ých ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n).
- VËt liÖu kh¸c: Lµ toµn bé nguyªn vËt liÖu cßn l¹i trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt chÕ t¹o ra s¶n phÈm hoÆc phÕ liÖu thu håi tõ thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh.
C¨n cø vµo nguån gèc h×nh thµnh: Nguyªn vËt liÖu ®îc chia lµm hai
nguån
- Nguyªn vËt liÖu nhËp tõ bªn ngoµi
- Nguyªn vËt liÖu tù chÕ
Ph©n lo¹i c«ng cô, dông cô
C«ng cô, dông cô ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc t¬ng tù nh ph©n lo¹i
nguyªn vËt liÖu.
* Theo yªu cÇu qu¶n lý vµ yÒu cÇu ghi chÐp kÕ to¸n, c«ng cô dông cô
gåm:
- C«ng cô, dông cô
- Bao b× lu©n chuyÓn
- §å dïng cho thuª
* Theo môc ®Ých vµ n¬i sö dông c«ng cô dông cô gåm:
- C«ng cô dông cô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh
- C«ng cô dông cô dïng cho qu¶n lý
- C«ng cô dông cô dïng cho c¸c nhu cÇu kh¸c
* Ph©n lo¹i theo c¸c ph¬ng ph¸p ph©n bæ ( Theo gi¸ trÞ vµ thêi gian sö
dông), c«ng cô dông cô gåm:
- Lo¹i ph©n bæ 1 lÇn
- Lo¹i ph©n bæ 2 lÇn
- Lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn
1.3.1.1. Ph©n lo¹i theo môc ®Ých vµ néi dung cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng
cô, dông cô
C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông
cô cã thÓ chia nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô thµnh
- Nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh
doanh
- Nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô dïng cho nhu cÇu kh¸c phôc vô
qu¶n lý ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt, cho nhu cÇu b¸n hµng, qu¶n lý
doanh nghiÖp
1.3.2. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
1.3.2.1. Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
- Tæng hîp c¸c nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô kh¸c nhau ®Ó b¸o
c¸o t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho vËt t.
- Gióp kÕ to¸n viªn thùc hiÖn chøc n¨ng ghi chÐp b»ng tiÒn c¸c nghiÖp
vô kinh tÕ ph¸t sinh.
1.3.2.2. C¸c nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
7
§¸nh gi¸ vËt t lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña vËt t ë nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt
®Þnh vµ theo nh÷ng nguyªn t¾c quy ®Þnh.
Khi ®¸nh gi¸ vËt t ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau:
- Nguyªn t¾c gi¸ gèc: (Theo chuÈn mùc 02- Hµng tån kho) ph¶i ®îc
®¸nh gi¸ theo gi¸ gèc. Gi¸ gèc hay ®îc gäi lµ trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t; lµ
toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó cã ®îc nh÷ng vËt t vµ tr¹ng
th¸i hiÖn t¹i.
- Nguyªn t¾c thËn träng
VËt t ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ gèc, nhng trêng hîp gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ
thùc hiÖn ®îc thÊp h¬n gi¸ gèc th× tÝnh theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn.
Gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc lµ gi¸ b¸n íc tÝnh cña hµng tån kho
trong kú s¶n xuÊt kinh doanh trõ ®× chi phÝ íc tÝnh ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ
chi phÝ ø¬c tÝnh cÇn thiÕt cho viÖc tiªu thô chóng.
Thùc hiÖn nguyªn t¾c thËn träng b»ng c¸ch trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸
hµng tån kho; kÕ to¸n ®· ghi sæ theo gi¸ gèc vµ ph¶n ¸nh kho¶n dù phßng
gi¶m gi¸ hµng tån kho. Do ®ã, trªn b¸o c¸o tµi chÝnh tr×nh bµy th«ng hai chØ
tiªu:
- TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t
- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho (®iÓu chØnh gi¶m gi¸
Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n
C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ¸p dông trong ®¸nh gi¸ vËt t, ph¶i ®¶m b¶o tÝnh
nhÊt qu¸n. Tøc lµ kÕ to¸n ®· chän ph¬ng ph¸p nµo th× ph¶i ¸p dông ph¬ng
ph¸p ®ã nhÊt qu¸n trong suèt niªn ®é kÕ to¸n. Doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi
ph¬ng ph¸p ®· chän, nhng ph¶i ®¶m b¶o ph¬ng ph¸p thay thÕ cho phÐp tr×nh
bµy th«ng tin kÕ to¸n mét c¸ch trung thùc vµ hîp lý h¬n ®ång thêi ph¶i gi¶i
thÝch ®îc ¶nh hëng cña sù thay ®æi ®ã.
1.3.3. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu
1.3.3.1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô theo gi¸ thùc tÕ
Gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t cã t¸c dông lãn trong c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n
vËt t. Nã ®îc dïng ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho vËt t,
tÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c vÒ vËt t ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh ®ång thêi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ vËt t thùc tÕ hiÖn cã cña doanh
nghiÖp.
1.3.3.1.1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô nhËp kho
Gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t nhËp kho ®îc x¸c ®Þnh theo tõng nguån nhËp:
NhËp kho do mua ngoµi: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho bao gåm gi¸
mua, c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®îc hoµn l¹i, chi phÝ vËn chuyÓn bèc xÕp, b¶o qu¶n
trong qu¸ tr×nh mua hµng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc
mua vËt t, trõ ®i c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng mua do
kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt.
8
Trêng hîp vËt t mua vµo ®îc sö dông cho ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng tÝnh theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, gi¸ mua lµ gi¸ cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
Trêng hîp vËt t mua vµo ®îc sö dông cho c¸c ®èi tîng kh«ng chÞu
thuÕ gia trÞ gia t¨ng tÝnh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng theo ph¬ng phap trùc tiÕp th× gi¸ mua bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (lµ
tæng gi¸ thanh to¸n).
NhËp kho do tù s¶n xuÊt: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ thµnh s¶n
xuÊt cña vËt t tù gia c«ng chÕ biÕn.
NhËp do thuª ngoµi:
- NhËp do thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: TrÞ vèn thùc tÕ nhËp kho lµ trÞ
gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt kho thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn céng sè tiÒn
ph¶i tr¶ cho ngêi nhËn gia c«ng chÕ biÕn céng c¸c chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì
khi giao nhËn.
- NhËp vËt t do nhËn vèn gãp liªn doanh: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t
nhËp kho lµ gi¸ do héi ®ång liªn doanh tháa thuËn céng c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t
sinh khi tiÕp nhËn vËt t.
- NhËp vËt t do ®îc trî cÊp: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t nhËp kho lµ gi¸
ghi trªn biªn b¶n giao nhËn céng c¸c chi phÝ ph¸t sinh khi nhËn.
- NhËp vËt t do ®îc biÕu tÆng, ®îc tµi trî: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t
nhËp kho lµ gi¸ trÞ hîp lý céng c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh.
1.3.3.1.2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô xuÊt kho
VËt t ®îc nhËp kho tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, ë nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c
nhau nªn cã nhiÒu gi¸ kh¸c nhau. Do ®ã, khi xuÊt kho vËt t tïy thuéc vµo ®Æc
®iÓm ho¹t ®éng, yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®iÒu kiÖn trang bÞ ph¬ng tiÖn kü
thuËt tÝnh to¸n ë tõng doanh nghiÖp mµ lùa chän mét trong c¸c ph¬ng ph¸p
sau ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t xuÊt kho:
Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh: Theo ph¬ng ph¸p nµy khi xuÊt
kho vËt t th× c¨n cø vµo sè lîng xuÊt kho thuéc l« nµo vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ cña l«
®ã ®Ó rÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t xuÊt kho.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã chñng lo¹i vËt
t Ýt.
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t xuÊt
kho ®îc tÝnh c¨n cø vµo sè lîng vËt t xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn,
theo c«ng thøc:
TrÞ gi¸ vèn thùc
tÕ vËt t xuÊt kho
=
Sè lîng vËt t
xuÊt kho
x
§¬n gi¸ b×nh
qu©n gi¸ quyÒn
- §¬n gi¸ b×nh qu©n thêng ®îc tÝnh cho tõng thø vËt t.
9
- §¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ x¸c ®Þnh cho c¶ kú ®Òu gäi lµ ®¬n gi¸ b×nh
qu©n c¶ kú hay ®¬n gi¸ b×nh qu©n cè ®Þnh. Theo c¸ch tÝnh nµy, khèi lîng tÝnh
to¸n gi¶m nhng chØ tÝnh ®îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t vµo thêi ®iÓm cuèi kú
nªn kh«ng thÓ cung cÊp th«ng tin kÞp thêi.
- §¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ x¸c ®Þnh sau mçi lÇn nhËp ®îc gäi lµ ®¬n gi¸
b×nh qu©n liªn hoµn hay ®¬n gi¸ b×nh qu©n di ®éng; theo c¸ch tÝnh nµy x¸c
®Þnh ®îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t hµng ngµy cung cÊp th«ng tin ®îc kÞp thêi.
Tuy nhiªn, khèi lîng c«ng viÖc tÝnh to¸n sÏ nhiÒu h¬n nªn ph¬ng ph¸p nµy rÊt
thÝch hîp ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· lµm kÕ to¸n m¸y.
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc: Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh
hµng nµo nhËp tríc sÏ ®îc xuÊt tríc vµ lÊy ®¬n gi¸ xuÊt b»ng ®¬n gi¸ nhËp. TrÞ
gi¸ hµng tån kho cuèi kú ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp sau cïng.
Ph¬ng ph¸p sau- xuÊt tríc: Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng
nµo nhËp sau ®îc xuÊt tríc, lÊy ®¬n gi¸ xuÊt b»ng ®¬n gi¸ nhËp. TrÞ gi¸ hµng
tån kho cuèi kú ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp ®Çu tiªn.
1.4.
Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt viÖc qu¶n lý vËt t mét c¸ch khoa häc vµ
hiÖu qu¶ lµ sù ®ßi hái cÊp b¸ch. HiÖn nay, vËt t kh«ng cßn khan hiÕm vµ
kh«ng cßn ph¶i dù tr÷ nhiÒu nh tríc nhng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cung cÊp ®Çy
®ñ, kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc diÔn ra thêng xuyªn ®ång
thêi sö dông vèn tiÕt kiÖm nhÊt kh«ng g©y ø ®äng vèn kinh doanh. ChÝnh v× lý
do ®ã nªn ta cã thÓ xem xÐt viÖc qu¶n lý vËt t trªn c¸c khÝa c¹nh sau:
- Qu¶n lý viÖc thu mua vËt t sao cho cã hiÖu qu¶ theo ®óng yªu cÇu sö
dông víi gi¸ c¶ hîp lý, ®ång thêi ph¶i tæ chøc tèt kh©u vËn chuyÓn ®Ó tr¸nh
thÊt tho¸t.
- Thùc hiÖn b¶o qu¶n vËt t t¹i kho b·i theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh cho
tõng lo¹i trong tõng ®iÒu kiÖn phï hîp víi quy m« tæ chøc cña doanh nghiÖp
®Ó tr¸nh l·ng phÝ vËt t.
- Do ®Æc tÝnh cña vËt t chØ tham gia vµo mét chu lú s¶n xuÊt kinh doanh
vµ bÞ tiªu hao toµn bé trong qu¸ tr×nh ®ã. H¬n n÷a, chóng thêng xuyªn biÕn
®éng nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x©y dùng ®Þnh møc tån kho ®Ó ®¶m b¶o
tèt cho nhu cÇu s¶n xuÊt.
1.5. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
1.5.1. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
1.5.1.1. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c nghiÖp vô
kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc nhËp, xuÊt vËt t ®Òu ph¶i lËp chøng tõ ®Çy
®ñ kÞp thêi, ®óng chÕ ®é quy ®Þnh.
10
Theo chÕ ®ä chøng tõ kÕ to¸n ban hµnh theo Q§ 1141/TC/Q§/ C§KT
ngµy 01/11/1995 vµ theo Q§ 885/ 198/Q§/BTC ngµy 16/7/1998 cña Bé trëng
Bé Tµi ChÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vËt t bao gåm:
PhiÕu nhËp kho (MÉu 01- VT)
PhiÕu xuÊt kho (MÉu 02- VT)
PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (MÉu 03- VT)
Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm, hµng hãa (MÉu 08- VT)
Hãa ®¬n (GTGT)- MS 01 GTKT- 2LN
§èi víi c¸c chøng tõ nµy ph¶i lËp kÞp thêi, ®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh
vÒ mÉu biÓu, néi dung, ph¬ng ph¸p lËp, ngêi lËp chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ vÒ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi
chÝnh ph¸t sinh.
1.5.1.2. Sè chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
Sæ kÕ to¸n dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ. Trªn c¬ së chøng tõ
kÕ to¸n hîp lý, hîp ph¸p, sæ kÕ to¸n vËt t phôc vô cho viÖc thanh to¸n chi tiÕt
c¸c nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn vËt t, tïy thuéc vµo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n vÒ
viÖc ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c sæ( ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt sau:
- Sæ (thÎ) kho
- Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
- Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- Sæ sè d
Ngoµi ra kÕ to¸n cßn cã thÓ më thªm c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt,
b¶ng lòy kÕ tæng hîp nhËp- xuÊt- tån khi vËt liÖu phôc vô cho viÖc ghi sæ kÕ
to¸n chi tiÕt, ®¬n gi¶n, kÞp thêi
1.5.1.3. C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông
cô
KÕ to¸n chi tiÕt vËt t ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi ë kho vµ ë phßng kÕ to¸n
cña doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o ®óng khíp sè liÖu sæ s¸ch vµ hiÖn vËt theo
tõng lo¹i, tõng nhãm vËt t trªn chÝnh s¸ch chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ. Yªu cÇu
cña h¹ch to¸n chi tiÕt lµ ph¶n ¸nh kÞp thêi chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh nhËp- xuÊttån cña tõng lo¹i vËt t c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ. HiÖn nay, ë c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt kÕ to¸n chi tiÕt vËt t cã thÓ tiÕn hµnh mét trong ba c¸ch sau ®©y:
- Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
- Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
1.5.1.3.1. Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
Néi dung
ë kho: Thñ kho dïng “ThÎ kho” ®Ó ghi chÐp hµng ngµy t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån cña tõng thø vËt t theo chØ tiªu sè lîng.
11
Ghi chó:
ThÎ
ThÎ kho
kho
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu cuèi th¸ng
Khi nhËp
nhËn kho
chøng
kiÓmxuÊt
tra tÝnh
PhiÕu
PhiÕu
kho
PhiÕu
nhËp
kho tõ nhËp xuÊt vËt t, Thñ kho ph¶i
PhiÕu
xuÊt
kho h¬p lý,
hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËn, thùc xuÊt vµo
chøng tõ vµ ThÎ kho; cuèi ngµy tÝnh ra sè tån kho ®Ó ghi vµo cét tån trªn ThÎ
kho. §Þnh kú, Thñ kho göi c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt ®· ph©n lo¹i theo tõng thø
vËt t cho phßng kÕ to¸n.
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n chi
chi tiÕt
tiÕt
ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó ghi
chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt cho tõng thø vËt t theo c¶ hai chØ tiªu sè lîng vµ gi¸
trÞ.
KÕ to¸n khi nhËn ®îc chøng
B¶ng
nhËp
B¶ngtõkª
kªnhËp,
nhËpxuÊt cña Thñ kho göi lªn, kÕ to¸n
xuÊt
tån
tån tõ; c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp,
kiÓm tra l¹i chøng tõ, hoµn chØnhxuÊt
chøng
xuÊt kho ®Ó ghi vµo sæ( thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt t, mçi chøng tõ ®îc ghi mét
dßng
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n lËp b¶ng kª nhËp- xuÊt- tån, sau ®ã, ®èi chiÕu
- §èi chiÕu sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi thÎ kho cña thñ kho.
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n tæng
tæng
hîp
hîp
12
- §èi chiÕu sè liÖu dßng tæng céng trªn b¶ng kª nhËp- xuÊt- tån víi sè
liÖu trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp.
- §èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi sæ liÖu kiÓm kª thùc tÕ.
* ¦u ®iÓm:
Ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu.
* Nhîc ®iÓm:
ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng, khèi lîng ghi chÐp cßn nhiÒu.
* §iÒu kiÖn ¸p dông:
ThÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vËt t, viÖc nhËpxuÊt diÔn ra kh«ng thêng xuyªn. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp ®·
lµm kÕ to¸n m¸y th× ph¬ng ph¸p nµy vÉn ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã
nhiÒu chñng lo¹i vËt t diÔn ra thêng xuyªn. Do ®ã, xu híng ph¬ng ph¸p nµy sÏ
®îc ¸p dông ngµy cµng réng r·i.
1.5.1.3.2. Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
Néi dung
ë kho: Thñ kho sö dông “ThÎ kho” ®Ó ghi chÐp gièng nh ph¬ng ph¸p
ghi thÎ song song.
ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông “Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn” ®Ó ghi
chÐp cho tõng thø vËt t theo c¶ hai chØ tiªu sè lîng vµ gi¸ trÞ. “Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn” ®îc më cho c¶ n¨m vµ ®îc ghi vµo cuèi th¸ng, mçi thø vËt t ®îc
ghi mét dßng trªn sæ.
Hµng ngµy, khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp xuÊt kho, kÕ to¸n tiÕn hµnh
kiÓm tra vµ hoµn chØnh chøng tõ. Sau ®ã tiÕn hµnh ph©n lo¹i chøng tõ theo
tõng thø vËt t, chøng tõ nhËp riªng, chøng tõ xuÊt riªng. HoÆc kÕ to¸n cã thÓ
lËp b¶ng kª nhËp , b¶ng kª xuÊt
Cuèi th¸ng tæng hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ( hoÆc tõ b¶ng kª) ®Ó ghi
vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn cét lu©n chuyÓn vµ tÝnh ra sè tån cuèi th¸ng.
ViÖc ®èi chiÕu sè liÖu ®îc tiÕn hµnh gièng nh ph¬ng ph¸p ghi thÎ song
song nhng chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng. Tr×nh tù ghi sæ ®îc kh¸i qu¸t theo s¬
®å:
13
ThÎ
ThÎ kho
kho
PhiÕu
PhiÕu nhËp
nhËp
B¶ng
B¶ng kª
kª
nhËp
nhËp
PhiÕu
PhiÕu xuÊt
xuÊt
Sæ
Sæ ®èi
®èi chiÕu
chiÕu
lu©n
lu©n chuyÓn
chuyÓn
B¶ng
B¶ng kª
kª
xuÊt
xuÊt
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n tæng
tæng hîp
hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu cuèi th¸ng
* ¦u ®iÓm: Khèi lîng ghi chÐp cña kÕ to¸n ®îc gi¶m bít do chØ ghi
mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
* Nhîc ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy vÉn cßn ghi sæ trïng lÆp gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n vÒ chØ tiªu sè lîng; viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng
kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh ®îc vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra cña kÕ
to¸n.
* §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã chñng lo¹i vËt t
Ýt kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng ngµy; ph¬ng ph¸p nµy thêng Ýt ®îc ¸p dông trong thùc tÕ.
1.5.1.3.3. Ph¬ng ph¸p sæ sè d
Néi dung
ë kho: VÉn sö dông “thÎ kho” ®Ó ghi chÐp nh hai ph¬ng ph¸p trªn.
§ång thêi cuèi th¸ng thñ kho cßn ghi vµo “Sè sè d” sè tån kho cuèi th¸ng cña
tõng thø vËt t cét sè lîng.
14
“Sæ sè d” do kÕ to¸n lËp cho tõng kho, ®îc më cho c¶ n¨m. trªn “Sæ sè
d”, vËt t ®îc xÕp thø, nhãm, lo¹i; cã dßng céng nhãm, céng l¹i. Cuèi mçi
th¸ng, “Sæ sè d” ®îc chuyÓn cho thñ kho ®Ó ghi chÐp.
Phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n ®Þnh kú xuèng kho kiÓm tra viÖc ghi chÐp trªn
“ThÎ kho” cña thñ kho vµ trùc tiÕp nhËn chøng tõ nhËp- xuÊt kho. Sau ®ã, kÕ
to¸n ký x¸c nhËn vµo tõng thÎ kho vµ ký vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ.
T¹i phßng kÕ to¸n, nh©n viªn kÕ to¸n kiÓm tra l¹i chøng tõ, hoµn chØnh
chøng tõ vµ tæng hîp gi¸ trÞ (gi¸ h¹ch to¸n) theo tõng nhãm, lo¹i vËt t ®Ó ghi
chÐp vµo cét “Sè tiÒn” trªn “PhiÕu giao nhËn chøng tõ”, sè liÖu nµy ®îc ghi
vµo “B¶ng kª lòy kÕ nhËp” vµ “B¶ng kª lòy kÕ xuÊt” vËt t.
Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo b¶ng kª lòy kÕ nhËp, b¶ng kª lòy kÕ xuÊt ®Ó
céng tæng sè tiÒn theo tõng nhãm vËt t ®Ó ghi vµo “B¶ng kª nhËp- xuÊt- tån”.
§ång thêi, sau khi nhËn ®îc “Sæ sè d” do thñ kho chuyÓn lªn, kÕ to¸n c¨n c
vµo cét sè d vÒ sè lîng vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n cña tõng nhãm vËt t t¬ng øng ®Ó
tÝnh ra sè tiÒn ghi vµo cét sè d b»ng tiÒn.
KÕ to¸n ®èi chiÕu sè liÖu trªn cét sè d b»ng tiÒn cña “Sæ sè d” víi cét
trªn “B¶ng kª nhËp- xuÊt- tån”. §èi chiÕu sè liÖu trªn “B¶ng kª nhËp- xuÊttån” víi sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp.
Néi dung tr×nh tù h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p sæ sè d ®îc
kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
15
ThÎ
ThÎ kho
kho
PhiÕu
PhiÕu nhËp
nhËp kho
kho
Sæ
Sæ sè
sè dd
PhiÕu
PhiÕu xuÊt
xuÊt kho
kho
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
PhiÕu
PhiÕu
PhiÕu giao
giao
PhiÕu giao
giao
Ghi
cuèi
th¸ng
nhËn
chøng
tõ
nhËn chøng tõ
nhËn
nhËn chøng
chøng tõ
tõ
§èi chiÕu hµng ngµy
* ¦u ®iÓm:
Gi¶m ®îc khèi lîng ghi chÐp do kÕ to¸n chØ ghi theo chØ tiªu sè tiÒn vµ
ghi theo nhãm vËt t.
Ph¬ngkª
ph¸p nµy ®· kÕt hîpB¶ng
chÆt chÏ gi÷a h¹ch to¸nB¶ng
nghiÖp lòy
vô vµ h¹ch
B¶ng
B¶ng kª lòy
lòy
B¶ng kª
kª
B¶ng kª
kª lòy
to¸n kÕ to¸n.
KÕ to¸n ®· thùc hiÖn
kiÓm tra ®îc thêng xuyªnkÕviÖc
ghi chÐp vµ
kÕ
nhËp-xuÊtkÕ nhËp
nhËp
nhËp-xuÊtkÕ xuÊt
xuÊt
b¶o qu¶n trong kho cña thñ kho;
tån
tån
C«ng viÖc ®îc dµn ®Òu trong th¸ng
* Nhîc ®iÓm
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n
tæng
tæng hîp
hîp
16
KÕ to¸n cha theo dâi chi tiÕt ®Õn tõng thø vËt t nªn ®Ó cã th«ng tin vÒ
t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån cña thø vËt t nµo th× c¨n cø vµo sè liÖu trªn thÎ kho:
ViÖc kiÓm tra, ph¸t hiÖn sai sãt nhÇm lÉn gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n rÊt
phøc t¹p.
* §iÒu kiÖn ¸p dông
Doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t, viÖc nhËp- xuÊt diÔn ra thêng
xuyªn.
Doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc hÖ th«ng gi¸ h¹ch to¸n vµ x©y dùng ®îc
hÖ thèng danh ®iÓm vËt t. Tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña kÕ to¸n v÷ng
vµng.
1.5.2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
KÕ to¸n vËt t lµ tµi s¶n lu ®éng thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh
nghiÖp nªn theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh
(Q§/1141/TC/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995) trong mét doanh nghiÖp chØ ¸p
dông mét trong hai ph¬ng ph¸p hµng tån kho: ph¬ng ph¸p kª khai thêng
xuyªn (KKTX) vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K). ViÖc sö dông ph¬ng
ph¸p nµo tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu
cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ tr×nh ®é cña c¸n bé kÕ to¸n còng nh qui ®Þnh cña chÕ
®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
ViÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ vËt t nhËp kho lµ nh nhau ®èi víi c¶ hai ph¬ng
ph¸p, nhng gi¸ thùc tÕ vËt t xuÊt kho l¹i kh¸c nhau.
Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho ®îc
c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho sau khi ®· tËp hîp ph©n lo¹i theo ®èi tîng sö
dông ®Ó ghi vµo c¸c tµi kho¶n sö dông vµo sæ kÕ to¸n.
Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th× viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt t xu©t
dïng l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ tån kho ®Çu kú, mua (nhËp) trong kú vµ kÕt
qu¶ kiÓm kª cuèi kú tÝnh theo c«ng thøc:
- TrÞ gi¸ vËt t
TrÞ gi¸ vËt t = TrÞ gi¸ vËt t tån +
TrÞ gi¸ vËt t
xu©t kho
kho ®Çu kú
nhËp trong kú
tån kho cuèi kú
1.5.2.1. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô theo ph¬ng
ph¸p KKTX
1.5.2.1.1. Kh¸i niÖm
* Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p ghi
chÐp, ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng, t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån
kho c¸c lo¹i vËt t trªn c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp trªn c¬ së c¸c
chøng tõ nhËp- xuÊt.
1.5.2.1.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông
Tµi kho¶n 152- Nguyªn vËt liÖu: Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ
t×nh h×nh t¨ng gi¶m nguyªn vËt liÖu theo trÞ gi¸ vèn thùc tÕ. TK 152 cã më chi
17
phÝ s¶n xuÊt tiÕt thµnh c¸c t¸i kho¶n cÊp 2, cÊp 3… theo tõng lo¹i, nhãm, thø
vËt liÒu tïy thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp nh:
TK 1521: Nguyªn vËt liÖu chÝnh
TK 1522: Nguyªn vËt liÖu phô
TK 1523: Nhiªn liÖu
TK 1524: Phô tïng thay thÕ
TK 1525: VËt liÖu vµ thiªt bÞ XDCB
TK 1528: VËt liÖu kh¸c
* KÕt cÊu TK 152
- Bªn Nî ghi:
+ TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp trong kú
+ Sè tiÒn ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ nguyªn vËt liÖu khi ®¸nh gi¸ l¹i
+ TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª
- Bªn Cã ghi:
+ TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt trong kú
+ Sè tiÒn gi¶m gi¸, chiÕt kh©u th¬ng m¹i hµng mua
+ Sè tiÒn ®iÒu chØnh gi¶m gi¸ nguyªn vËt liÖu khi ®¸nh gi¸ l¹i
+ TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu thiÕu ph¸t hiÖn khi kiÓm kª
- Sè d Nî:
+ Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m
c«ng cô dông cô theo trÞ gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 153- C«ng cô dông cô: T¬ng tù nh TK 152- Nguyªn liÖu
vËt liÖu
TK 153- C«ng cô dông cô cã 3 tµi kho¶n cÊp 2:
TK 1531- C«ng cô dông cô
TK 1532- Bao b× lu©n chuyÓn
TK 1533- §å dïng cho thuª
Tµi kho¶n 151- Hµng mua ®ang ®i ®êng
Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t, hµng hãa mµ doanh
nghiÖp ®· mua nhng cha vÒ nhËp kho doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh hµng ®ang ®i
®êng ®· vÒ nhËp kho.
* KÕt cÊu TK 151- Hµng mua ®ang ®i ®êng
Bªn Nî ghi:
+ TrÞ gi¸ vËt t, hµng hãa ®ang ®i ®êng
Bªn Cã ghi:
+ TrÞ gi¸ vËt t, hang hãa ®ang ®i ®êng th¸ng tríc, thang nµy
®· vÒ nhËp kho hay ®a vµo sö dông ngay.
Sè d Nî:
+ Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vËt t , hµng hãa ®ang ®i ®êng cuèi kú
Tµi kho¶n 159- Dù Phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho
18
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh bé phËn gi¸ trÞ dù tÝnh bÞ gi¶m sót
so víi gi¸ gèc cña hµng tån kho nh»m ghi nhËn c¸c kho¶n lç hay phÝ tæn cã
thÓ ph¸t sinh nhng cha ch¾c ch¾n. TK nµy lµ TK ®iÒu chØnh cho c¸c TK hµng
tån kho trong ®ã c¸c tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh:
TK 111: TiÒn mËt
TK 112: TiÒn göi ng©n hµng
TK 141: T¹m øng
TK 128: §Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n
TK 411: Nguån vèn kinh doanh
* TK 133: ThuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
TK 133 cã 2 TK cÊp 2:
+ TK 1331: ThuÕ GTGT cña hµng hãa vËt t
+ TK 1332: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña TSC§
* TK 331: Ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh quan hÖ thanh to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi
ngêi b¸n, ngêi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n vËt t,hµng hãa, lao vô, dÞch vô ®· kÝ
kÕt. TK 331 ®îc më chi tiÕt cho tõng ngêi b¸n, ngêi nhËn thÇu.
…
1.5.2.1.3. Tr×nh tù h¹ch to¸n
1.5.2.1.3.1. Tr×nh tù hach to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p KKTX tÝnh
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
S¬ ®å
TK 331,111,112,141..
T¨ng do mua ngoµi
(Tæng gi¸ thanh to¸n)
TK 151,411,222…
VËt liÖu t¨ng do c¸c
nguyªn nh©n kh¸c
TK 152,153
TK 621
XuÊt ®Ó chÕ t¹o
s¶n phÈm
TK 627 641,642…
XuÊt cho nhu cÇu
kh¸c ë px, ql,
1.5.2.1.3.2. Tr×nh tù h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p KKTX tÝnh
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
19
S¬ ®å:
20
TK111,112,141,331
TK 133
Tæng gi¸
thanh to¸n
ThuÕ GTGT ®îc
khÊu trõ
TK 152,153
TK 621
TK 333
NhËp do
mua ngoµi
XuÊt kho chÕ
t¹o SP
ThuÕ nhËp khÈu
TK 627,641,642
XuÊt dïng
tÝnh vµo CP
TK 151
TK 142,242
NhËp kho hµng ®ang ®i
®êng kú tríc
TK 411
NhËn vèn gãp liªn
doanh, cæ phÇn
TK 154
NhËp do tù chÕ thuª
ngoµi gia c«ng chÕ biÕn
XuÊt
CCDC
lo¹i PB
nhiÒu lÇn
PB dÇn
vµo CPSX
trong kú
TK 632,157
XuÊt trùc
tiÕp, göi b¸n
TK 154
XuÊt tù chÕ thuª
ngoµi gia c«ng
TK 128,222
TK 128,222
NhËp do nhËn l¹i vèn
gãp liªn doanh
XuÊt vèn liªn
doanh
TK 136,138
XuÊt cho vay
t¹m thêi
1.5.3. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô theo ph¬ng
ph¸p KK§K
- Xem thêm -