Tài liệu Kt095 hạch toán chi phí sx và tính giá thành sp tại cty thạch bàn

Lêi nãi ®Çu Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn nh vò b·o, ®Êt níc ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn theo con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× cµng cÇn nhiÒu c¸c doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty. §Ó qu¶n lý ®îc ph¶i nhê sù ®iÒu hµnh cña Nhµ níc vµ kÕ to¸n víi t c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý ngµy cµng ®îc khai th¸c tèi ®a søc m¹nh vµ sù uyÓn chuyÓn cña nã nh»m ®iÒu chØnh vÜ m« vµ kiÓm so¸t sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ trong hiÖn thùc phong phó vµ ®a chiÒu. MÆt kh¸c, kÕ to¸n cßn lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong hÖ thèng c¸c c«ng cô qu¶n lý vèn, tµi s¶n vµ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ång thêi nã lµ nguån cung cÊp th«ng tin ®¸ng tin cËy ®Ó Nhµ níc ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ. Gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh ph¹m trï kinh tÕ kh¸c cña s¶n xuÊt cã vai trß to lín trong qu¶n lý vµ s¶n xuÊt. Nã lµ nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸, ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ th× kh«ng thÓ kh«ng kÕ ho¹ch ho¸ h¹ch to¸n mäi chi phÝ sao cho ®¹t lîi nhuËn cao nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt. V× vËy, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ®óng ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi lµ nh©n tè quan träng trong quyÕt ®Þnh doanh lîi cho c«ng ty. Bíc sang mét thÕ kû míi - thÕ kû XXI - thÕ kû cña nh©n lo¹i ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt ®Êt níc l¹i cµng ph¶i ®æi míi vµ c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc h¹ tÇng ngµy l¹i x©y dùng nhiÒu. C«ng ty Th¹ch Bµn qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn ®· ®øng v÷ng ®îc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Çy tÝnh c¹nh tranh nµy. S¶n phÈm cña C«ng ty kh«ng chØ ®îc biÕt ®Õn ë trong níc mµ cßn ngoµi níc. §Ó C«ng ty lín m¹nh vµ ph¸t triÓn nh hiÖn nay lµ nhê cã sù thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý. §Ó th©m nhËp s¶n phÈm cña m×nh ra ngoµi thÞ trêng víi chÊt lîng tèt, gi¸ thµnh h¹ vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· thùc sù trë thµnh kh©u trung t©m vµ quan träng cho toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n ë C«ng ty. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh còng nh hiÓu ®îc môc ®Ých kinh doanh cña c¸c c«ng ty lµ g× vµ thùc tÕ ë C«ng ty Th¹ch Bµn em ®· m¹nh d¹n ®i t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy. §©y lµ yªu cÇu kh¸ch quan vµ cã tÝnh thêi sù cÊp b¸ch vµ ®Æc biÖt cã ý nghÜa khi s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®· g¾n chÆt víi c¬ chÕ thÞ trêng. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh chØ b¶o gióp ®ì cña thÇy c« gi¸o vµ phßng Tµi chÝnh - KÕ to¸n cña C«ng ty Th¹ch Bµn ®· gióp em hoµn thµnh b¸o c¸o nµy. Néi dung, kÕt cÊu ®Ò tµi gåm: PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Granit t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn. PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Granit t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn. PhÇn I C¬ së lý luËn tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 1. Chi phÝ s¶n xuÊt: 1.1. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ chi phÝ vµ chi phÝ lao ®éng, chi phÝ vÒ vËt t lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. Sù tham gia cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau vµ nã h×nh thµnh c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng øng. Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn. V× thÕ, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ viÖc qu¶n lý, viÖc sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t... cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh nªn qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt lµ môc tiªu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh vËy, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ th× biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ lao ®éng sèng cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét kú ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Néi dung cña nã bao gåm c¸c yÕu tè nh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Do ®ã, viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh trong nh÷ng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh kh«ng ph©n biÖt s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay cha. §Ó qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÆt chÏ, lµm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t sinh chi phÝ s¶n xuÊt h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh kÕt cÊu tû träng cña chi phÝ s¶n xuÊt, ngêi ta cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mét sè tiªu thøc kh¸c nhau. 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt, phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau vµ tuú thuéc vµo môc ®Ých yªu cÇu qu¶n lý. Tuy nhiªn, vÒ mÆt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt thêng ®îc ph©n theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. 2.1. Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ ®îc chi thµnh 7 yÕu tè chi phÝ sau: - YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu - YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc - YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng - YÕu tè BHXH, BHYT, KDC§ - YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh - YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi - YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. 2.2. Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó thuËn lîi cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé chi phÝ ®îc ph©n theo kho¶n môc, c¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng) ë ViÖt Nam bao gåm 3 kho¶n môc chi phÝ: - Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) th× chØ tiªu gi¸ thµnh cßn bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ b¸n hµng. 2.3. Ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia thµnh chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú. - Chi phÝ s¶n phÈm: Lµ nh÷ng chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua. - Chi phÝ thêi kú: Lµ nh÷ng chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét kú. Nã kh«ng ph¶i lµ mét phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua nªn ®îc xem lµ c¸c phÝ tæn cÇn ®îc khÊu trõ ra tõ lîi tøc cña thêi kú mµ chóng ph¸t sinh (bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp). 2.4. Ph©n lo¹i theo quan hÖ cña chi phÝ vµ khèi lîng c«ng viÖc s¶n phÈm hoµn thµnh. §Ó viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ thuËn tiÖn ®ång thêi lµm c¨n cø ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc ph©n theo quan hÖ víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh. Theo c¸ch nµy chi phÝ ®îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ. - BiÕn phÝ: Lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi c«ng viÖc hoµn thµnh (ch¼ng h¹n chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp). Tuy nhiªn, c¸c chi phÝ biÕn ®æi nÕu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm l¹i cã tÝnh cè ®Þnh. - §Þnh phÝ: Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi c«ng viÖc hoµn thµnh (ch¼ng h¹n chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª mÆt b»ng, ph¬ng tiÖn kinh doanh...). C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i biÕn ®æi nÕu nh sè lîng s¶n phÈm thay ®æi. II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. 1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c¨n cø vµo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc tÝnh tríc khi s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ cña kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. - Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm, dÞch vô lµ toµn bé hao phÝ, cña c¸c yÕu tè dïng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, dÞch vô trong ®ã bao gåm qu¶n lý NVLTT, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm dÞch vô hoµn thµnh Gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ®îc tÝnh: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm = Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú - Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®îc x©y dùng trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch thêng vµo ngµy ®Çu th¸ng, gi¸ thµnh ®Þnh møc cã thÓ thay ®æi do gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. - Gi¸ thµnh toµn bé: lµ chi phÝ thùc tÕ cña sè s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña mét sè s¶n phÈm dÞch vô ®ã. C«ng thøc tÝnh: Gi¸ thµnh = Gi¸ thµnh s¶n + Chi phÝ b¸n hµng + Chi phÝ QLDN toµn bé xuÊt thùc tÕ cña ph©n bæ cho s¶n ph©n bæ cho s¶n phÈm dÞch vô phÈm, dÞch vô ®· s¶n phÈm, dÞch ®· tiªu thô tiªu thô vô ®· tiªu thô 2. ý nghÜa cña chØ tiªu gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸, ®ã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, ®ång thêi cã ®Æc tÝnh chñ quan trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh cßn lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l îng toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §Ó xem xÐt viÖc qu¶n lý gi¸ thµnh, ngêi ta c¨n cø chØ tiªu møc h¹ gi¸ thµnh vµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh. Th«ng qua hai chØ tiªu nµy cã thÓ thÊy ® îc tr×nh ®é sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, kh¶ n¨ng tËn dông c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ møc ®é trang bÞ ¸p dông kü thuËt s¶n xuÊt tiªn tiÕn kÕt qu¶ cña viÖc sö dông hîp lý søc lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh, tr×nh ®é h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp. 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. VÒ thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh vµ chi phÝ tÝnh tríc cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm, lao vô dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu toµn bé kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ë bÊt kÓ kú nµo nhng cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng viÖc s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. S¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. A B CPSX dë CPSX ph¸t sinh trong kú dang ®Çu kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm CPSX dë dang cuèi hoµn thµnh kú C D Qua s¬ ®å ta thÊy: AC = AB + BD - CD Tæng gi¸ thµnh = CPSX dë dang + Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Çu kú ph¸t sinh trong dë dang cuèi kú kú Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ ph¸t sinh trong kú. 4. ý nghÜa cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét h×nh thøc qu¶n lý kinh tÕ cã kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp. Nã ®ßi hái ph¶i dïng ®Õn tiÒn tÖ ®Ó ®o lêng, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ, ph¶i bï ®¾p ®îc nh÷ng chi phÝ bá ra b»ng chÝnh doanh thu cña m×nh trªn c¬ së tiÕt kiÖm vèn vµ ®¶m b¶o cã l·i. H¹ch to¸n kinh tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng, ®¶m b¶o tÝch luü, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc më réng kh«ng ngõng t¸i s¶n xuÊt më réng trªn c¬ së ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng cao vµ n©ng cao phóc lîi cho ngêi lao ®éng. 5. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ thÝch hîp. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ vÒ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú. - Thùc hiÖn tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi, chÝnh x¸c theo ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý. -- Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã nh÷ng kiÕn nghÞ ®Ò suÊt cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh thÝch hîp tríc m¾t còng nh l©u dµi ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. III. §èi tîng, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, vµo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh... Bëi thÕ, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ míi ph¸t sinh chi phÝ nh ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt, giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc cã thÓ lµ ®èi tîng chÞu chi phÝ nh chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng... Nh vËy, x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i chi phÝ ph¸t sinh vµ n¬i chÞu chi phÝ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn, ®Þnh híng cho toµn bé c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt sau nµy. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng, thÝch hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu, tæ chøc bé sæ kÕ to¸n phï hîp ®Ó tõ ®ã ph©n c«ng c«ng t¸c râ rµng cho nh©n viªn kÕ to¸n theo dâi viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c cña m×nh theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh. Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau tuú theo ®èi tîng h¹ch to¸n ë tõng doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ thêng ¸p dông mét sè ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ sau: - H¹ch to¸n chi phÝ theo s¶n phÈm - H¹ch to¸n chi phÝ theo chi tiÕt hoÆc bé phËn s¶n phÈm - H¹ch to¸n chi phÝ theo nhãm s¶n phÈm - H¹ch to¸n chi phÝ theo ®¬n ®Æt hµng. 2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®îc dùa trªn c¸c c¬ së sau: * §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: - Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng. - Víi s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ b¸n thµnh phÇn ë tõng bíc chÕ t¹o hay thµnh phÈm ë bíc chÕ t¹o cuèi cïng. * Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: §¬n chiÕc, s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá hay s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng lín. - Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña tõng ®¬n. - §iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng lo¹t khèi lîng lín, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o. * Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. - Víi tr×nh ®é cao, cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau. - Víi tr×nh ®é thÊp, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp l¹i. NÕu ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp cïng mét quy tr×nh s¶n xuÊt, cïng mét lo¹i vËt liÖu nhng s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ quy vÒ mét lo¹i s¶n phÈm gèc (s¶n phÈm tiªu chuÈn) ®Ó sau ®ã tÝnh ra gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. §¬n vÞ gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ph¶i thèng nhÊt vµ phï hîp víi thÞ trêng. 2.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. * Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp (cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n): Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h ×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè lîng mÆt hµng Ýt, s¶n xuÊt vµ khèi lîng lín vµ chu kú s¶n xuÊt ng¾n nh c¸c nhµ m¸y ®iÖn, níc, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c (quÆng, than, gç). Gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p nµy ®îc tÝnh Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm = Tæng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú + Chªnh lÖch gi¸ trÞ SPDD ®Çu kú so víi cuèi kú Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm = * Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: §îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hay tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n, bé phËn s¶n xuÊt t¹o nªn thµnh phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm = Z1 + Z2 + .... + Zn Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ ®îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt nhuém, c¬ khÝ chÕ t¹o, may mÆc... * Ph¬ng ph¸p hÖ sè: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng nhng ®ång thêi thu ®îc nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ph¶i tËp trung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc, råi tõ ®ã ®a vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· ®îc tËp hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc = Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = Gi¸ thµnh ®¬n vÞ x HÖ sè quy ®æi s¶n phÈm tõng lo¹i s¶n phÈm gèc tõng lo¹i s¶n phÈm Trong ®ã: Sè lîng s¶n phÈm quy ®æi = Tæng gi¸ thµnh = Gi¸ trÞ s¶n + Tæng chi phÝ Gi¸ trÞ s¶n s¶n xuÊt cña c¸c phÈm dë dang ph¸t sinh trong phÈm dë dang lo¹i s¶n phÈm ®Çu kú kú cuèi kú * Ph¬ng ph¸p tû lÖ: §îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau nh may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o (dông cô, phô tïng...). §Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕ to¸n thêng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i. Gi¸ thµnh thùc tÕ = Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x Tû lÖ ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng (hoÆc ®Þnh møc) ®¬n vÞ chi phÝ lo¹i s¶n phÈm tõng lo¹i Trong ®ã: Tû lÖ chi phÝ = x 100 Tæng gi¸ thµnh = Gi¸ thµnh thùc tÕ x Sè lîng s¶n phÈm thùc tÕ tõng lo¹i s¶n ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng tõng lo¹i phÈm lo¹i * Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ s¶n phÈm phô: §èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm chÝnh cßn cã thÓ thu ®îc c¸c s¶n phÈm phô (c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn ®êng, rîu, bia...) ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm chÝnh, kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ x¸c ®Þnh theo nhiÒu ph¬ng ph¸p nh gi¸ cã thÓ sö dông ®îc, gi¸ íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ nguyªn liÖu ban ®Çu... Tæng = Gi¸ trÞ + Tæng Gi¸ trÞ Gi¸ trÞ gi¸ thµnh s¶n phÈm chi phÝ ph¸t s¶n phÈm s¶n phÈm s¶n phÈm chÝnh dë sinh trong kú phô thu håi chÝnh dë chÝnh dang ®Çu kú dang cuèi kú. * Ph¬ng ph¸p liªn hîp: Lµ ph¬ng ph¸p ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, dÖt kim, ®ãng giÇy, may mÆc... Trªn thùc tÕ, kÕ to¸n cã thÓ kÕt hîp ph¬ng ph¸p trùc tiÕp víi tæng céng chi phÝ, tæng céng chi phÝ víi tû lÖ, hÖ sè víi lo¹i trõ s¶n phÈm phô. .. * Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm: Ph¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy thêng ®îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm ra ngoµi. §Æc ®iÓm cña ph¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy lµ khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ, gi¸ trÞ b¸n thµnh phÈm cña c¸c bíc tríc chuyÓn sang bíc sau ®îc tÝnh theo gi¸ thµnh thùc tÕ vµ ®îc ph¶n ¸nh theo tõng kho¶n môc chi phÝ gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ¸n nµy cã thÓ ph¶n ¸nh qua s¬ ®å sau: + Cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm S¬ ®å + Ph¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm Theo ph¬ng ¸n nµy, kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn thµnh b»ng c¸ch tæng céng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong giai ®o¹n c«ng nghÖ. Tæng gi¸ thµnh Cã thÓ ph¶n ¸nh ph¬ng ¸n nµy qua s¬ ®å sau: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh cho thµnh phÈm s¶n phÈm Chi phÝ bíc 1 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ bíc 2 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ bíc... tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ bíc n tÝnh cho thµnh phÈm 4. C¸c h×nh thøc sæ s¸ch: Víi mçi doanh nghiÖp th× cã mét h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n riªng phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ë ViÖt Nam hiÖn nay ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp 1 trong 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n sau: * H×nh thøc NhËt ký chung: §Æc trng c¬ b¶n cña h×nh thøc nµy lµ theo tr×nh tù thêi gian ph¸t sinh vµ ®Þnh kho¶n kÕ to¸n cña nghiÖp vô ®ã. Sau ®ã lÊy sè liÖu tõ NhËt ký chung ®Ó ghi vµo sæ c¸i theo tõng nghiÖp vô ph¸t sinh. H×nh thøc nµy gåm c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n chñ yÕu sau: - Sæ NhËt ký chung - Sæ C¸i - C¸c sæ, ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt. * H×nh thøc NhËt ký - Sæ c¸i: Theo h×nh thøc nµy c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc kÕt hîp ghi chÐp theo tr×nh tù thêi gian vµ theo néi dung kinh tÕ trªn c¬ së NhËt ký - Sæ c¸i. C¨n cø ®Ó ghi NhËt ký - Sæ c¸i lµ chøng tõ gèc hay b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. H×nh thøc nµy gåm c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sau: - Sæ NhËt ký - Sæ c¸i - C¸c sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt. * H×nh thøc chøng tõ - ghi sæ: Lµ h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp gi÷a ghi sæ theo thêi gian trªn sæ §¨ng ký chøng tõ Ghi sæ. - Chøng tõ ghi sæ ®îc ®¸nh sè hiÖu liªn tôc trong tõng th¸ng hoÆc c¶ n¨m (theo sè thø tù trong sæ §¨ng ký chøng tõ ghi sæ), vµ cã chøng tõ gèc ®Ýnh kÌm ph¶i ®îc kÕ to¸n trëng duyÖt tríc khi ghi sæ kÕ to¸n. Bao gåm: - Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ - Sæ c¸i - C¸c sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt. * H×nh thøc NhËt ký - Chøng tõ: lµ h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n chung ®Ó tËp hîp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo bªn Cã cña c¸c tµi kho¶n kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch c¸c nghiÖp vô theo bªn Nî cña c¸c tµi kho¶n ®èi øng. H×nh thøc nµy bao gåm: - NhËt ký chøng tõ - B¶ng kª (sè 4, 5, 6 vµ NhËt ký chøng tõ sè 07) - Sæ c¸i - Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt. 3. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ 3.1. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. a. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu... ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt hoÆc s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm lao vô...) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Tiªu thøc ph©n bæ thêng ®îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, heo träng lîng, sè lîng s¶n phÈm... Chi phÝ vËt liÖu = Tæng chi phÝ vËt x Tû lÖ (hay hÖ sè ph©n bæ cho tõng ®èi tliÖu ph©n bæ ph©n bæ) îng Tû lÖ (hay hÖ sè ph©n bæ) = * Tµi kho¶n sö dông: §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 621 - Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiªu theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ (ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt). Bªn Nî: Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Bªn cã: - Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp kho hay chuyÓn kú sau. - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp vµo TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. TK 621 kh«ng cã sè d cuèi kú. * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n - XuÊt kho nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Nî TK 621 (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng) Cã TK 152 (chi tiÕt vËt liÖu): gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i. - Trêng hîp niªn vËt liÖu vÒ kh«ng nhËp kho mµ xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. C¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621 Nî TK 133: ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 331, 111, 112: VËt liÖu mua ngoµi Cã TK 411: VËt liÖu nhËn cÊp ph¸t, nhËn liªn doanh Cã TK 154: VËt liÖu tù s¶n xuÊt hay thuª ngoµi, gia c«ng Cã TK kh¸c (311, 336, 338): VËt liÖu vay, mîn. - Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn kú sau: Nî TK 152 Cã TK 621 - Gi¸ trÞ vËt liÖu cßn l¹i kú tríc nhËp l¹i kho mµ ®Ó l¹i bé phËn sö dông sÏ ®îc kÕ to¸n ghi vµo ®Çu kú sau b»ng bót to¸n: Nî TK 621 Cã TK 152 - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: Nî TK 621 Cã TK 152 - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: Nî TK 154 Cã TK 621 2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CNCTT) Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶ (gåm tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng) cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Ngoµi ra, CPNCTT cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn do ngêi sö dông lao ®éng chÞu vµ tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. * Tµi kho¶n sö dông: §Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn lao vô dÞch vô theo tõng ®èi tîng. Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh TK 622 - cuèi kú kh«ng cã sè d * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n - TÝnh ra tæng sè tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong kú. Nî TK 622 Cã TK 334 S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn - TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh (phÇn tÝnh vµo chi phÝ 19%0 Nî TK 622 Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) - Víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt thêi vô, phÇn tiÒn l¬ng tÝnh vµo chi phÝ vµ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng tÝnh tríc cña c«ng nh©n s¶n xuÊt (ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch) Nî TK 622 Cã TK 335 - Cuèi kú, kÕt chuyÓn CPNCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ: Nî TK 154 Cã TK 622 3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau CPNVLTT vµ CPNCTT. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt dÞch vô. Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt - KÕt chuyÓn (hoÆc ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ s¶n phÈm hay lao vô, dÞch vô. TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n tuú thuéc vµo yÕu tè chi phÝ sau: 6271 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng 6272 - Chi phÝ vËt liÖu 6273 - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt 6274 - Chi phÝ khÊu hao TSC§ 6277 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 6278 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: - TÝnh ra tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n xëng Nî TK 627 (6271) Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) - Chi phÝ vËt liÖu dïng chung ph©n xëng Nî TK 627 (6272) Cã TK 152 - Chi phÝ c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt dïng cho c¸c bé phËn, ph©n xëng Nî TK 627 (6273) Cã TK 153 - TrÝch khÊu hao TSC§ cña ph©n xëng Nî TK 627 (6274) Cã TK 214 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, söa ch÷a nhá...) Nî TK 627 (6277) Nî TK 133: ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331: Gi¸ trÞ mua ngoµi - C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ (trÝch tríc) kh¸c tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung trong kú (chi phÝ söa ch÷a TSC§, chi phÝ ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch...), gi¸ trÞ c«ng cô nhá Nî TK 627 Cã TK 335: Chi tiÕt chi phÝ ph¶i tr¶ Cã TK 142: Chi tiÕt chi phÝ tr¶ tríc - C¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c (tiÕp t©n, héi nghÞ...) Nî TK 627 (6278) Cã TK lq (111, 112) - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK lq (111, 112) Cã TK 627 - Cuèi kú, tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tiªu thøc phï hîp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. Nî TK 154 Cã TK 627 * Ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung Do chi phÝ s¶n xuÊt chung cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong ph©n xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng (s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô) theo tiªu thøc phï hîp. Trong thùc tÕ, c¸c tiªu thøc ®îc sö dông phæ biÕn ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung nh ph©n bæ theo ®Þnh møc, theo tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. C«ng thøc ph©n bæ Møc chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ cho tõng ®èi tîng = x Tæng chi phÝ s¶n xuÊt chung cÇn ph©n bæ 4. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang 4.1. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt * Tµi kho¶n sö dông ViÖc tæng hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc tiÕn hµnh trªn tµi kho¶n 154 - "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang". Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ hay lo¹i s¶n phÈm, lo¹i lao vô, dÞch vô... cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh, s¶n xuÊt kinh doanh phô (kÓ c¶ thuª ngoµi gia c«ng chÕ iÕn). Néi dung ph¶n ¸nh cña TK 154 nh sau: Bªn Nî: TËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú (chi phÝ NVLTT, chi phÝ NCTT, chi phÝ s¶n xuÊt chung). Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ (hay chi phÝ thùc tª) cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh. D Nî: Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô dë dang cha hoµn thµnh. * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n - Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng, ph©n xëng, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô...) Nî TK 154 Cã TK 621 - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (chi tiÕt theo ®èi tîng) Nî TK 154 Cã TK 622 - Ph©n bæ (hoÆc kÕt chuyÓn) chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng) Nî TK 154 Cã TK 627 §ång thêi ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n ghi gi¶m chi phÝ - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt (vËt t, s¶n phÈm thiÕu hôt trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, s¶n phÈm háng trªn d©y chuyÒn kh«ng söa ch÷a ®îc), vËt t xuÊt dïng kh«ng hÕt, phÕ liÖu thu håi...) Nî TK lq (152, 138, 334, 111, 112, 154...) Cã TK 154 (chi tiÕt ®èi tîng) - Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm lao vô, dÞch vô hoµn thµnh Nî TK 155: NhËp kho thµnh phÈm Nî TK 157: Göi b¸n kh«ng qua kho Nî TK 632: B¸n trùc tiÕp kh«ng qua kho Nî TK 152, 153 Cã TK 154 4.2. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang: S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang t¹i c¸c bé phËn, ph©n xëng hoÆc d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Tuú theo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau: - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang dùa theo chi phÝ kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc. C¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh vµ chi phÝ ®Þnh møc (hoÆc kÕ ho¹ch) cho tõng kh©u c«ng viÖc ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ bao nhiªu. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông víi b¸n thµnh phÈm. - Ph¬ng ph¸p íc tÝnh theo s¶n lîng t¬ng ®¬ng: Theo ph¬ng ph¸p nµy, ngêi ta c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë ®Ó íc tÝnh nã ®¹t bao nhiªu % so víi s¶n phÈm hoµn thµnh. §Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸, ph¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®Ó tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn, cßn c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¶i x¸c ®Þnh theo sè thùc tÕ ®· dïng. - Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo 50% theo chi phÝ chÕ biÕn. Thêng ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mµ chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû träng thÊp trong tæng chi phÝ: Gi¸ trÞ s¶n = Gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m x 50% chi phÝ chÕ phÈm dë dang trong SPDD (theo ®Þnh biÕn so víi thµnh phÈm møc) Ph¬ng ph¸p tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh tiªu hao n»m trong s¶n phÈm dë dang. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh tiªu hao n»m trong s¶n phÈm dë cßn chi phÝ chÕ biÕn n»m hÕt trong thµnh phÈm hoµn thµnh trong kú. Ph¬ng ph¸p tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp hay chi phÝ trùc tiÕp. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (nguyªn vËt liÖu vµ nh©n c«ng trùc tiÕp) mµ kh«ng tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ kh¸c. 5. C¸c h×nh thøc sæ s¸ch PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Grant t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn §Æc ®iÓm ho¹t ®éng chung cña C«ng ty Tªn gäi: C«ng ty Th¹ch Bµn Ngµy thµnh lËp: 15/02/1959 Trô së: X· Th¹ch Bµn - Gia l©m - Hµ Néi H×nh thøc së h÷u: Doanh nghiÖp Nhµ níc H×nh thøc ho¹t ®éng: H¹ch to¸n ®éc lËp LÜnh vùc kinh doanh: S¶n xuÊt kinh doanh, vËt liÖu x©y dùng vµ x©y l¾p Tæng sè c«ng nh©n viªn (2000): 400 ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp Niªn ®é kÕ to¸n: tõ 01/01/2000 - 31/12/2000 §¬n vÞ sö dông tiÒn tÖ trong ghi chÐp kÕ to¸n: ®ång ViÖt Nam. H×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông: NhËt ký chung. I. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt vµ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn cã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c hÖ thèng chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. T×m hiÓu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Th¹ch Bµn C«ng ty Th¹ch Bµn lµ doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh h¹ch to¸n ®éc lËp, tiÒn th©n lµ "C«ng trêng g¹ch Th¹ch Bµn" thuéc "C«ng ty s¶n xuÊt vËt liÖu kiÕn tróc Hµ Néi" ®îc UBHC thµnh phè Hµ Néi ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµo ngµy 15/02/1959, ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 498/BKT ngµy 05/6/1969 cña Bé KiÕn tróc vµ sau ®ã lµ quyÕt ®Þnh sè 100A/BXD - TCL§ ngµy 24/3/1993 cña Bé X©y dùng, lµ ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ Gèm x©y dùng. Sau h¬n 40 n¨m ho¹t ®éng C«ng ty ®· ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n: 1. Nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp: tõ th¸ng 2 n¨m 1959 ®Õn th¸ng 7 n¨m 1964, trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ t¹o h×nh thñ c«ng, ph¬i c¸ng che phªn nøa - nung ®èt lß ®øng 3-4 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n lîng toµn xÝ nghiÖp chØ ®¹t 3-4 sau t¨ng lªn 8 -9 triÖu viªn/n¨m. 2. Trëng thµnh qua thêi kú chèng Mü: Tõ th¸ng 8 n¨m 1968 ®Õn cuèi n¨m 1985 trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ t¹o h×nh FG5, hÖ m¸y cã hót ch©n kh«ng TiÖp Kh¾c - sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm - nung ®èt lß ®øng c¶i tiÕn 8-10 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n lîng toµn xÝ nghiÖp t¨ng tõ 14 ®Õn 23 triÖu viªn/n¨m. V÷ng vµng tríc thö th¸ch cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng: tõ ®Çu n¨m 1985 ®Õn th¸ng 3 n¨m 1991, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh FG5, hÖ m¸y cã hót ch©n kh«ng Bungari - sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm - nung ®èt lß ®øng c¶i tiÕn 8-10 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n lîng toµn xÝ nghiÖp ®¹t 14-16 triÖu viªn/n¨m. 4. §Çu t vµ ph¸t triÓn (tõ th¸ng 4 n¨m 1991 ®Õn th¸ng 12 n¨m 1994): Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ bé m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bungari - sÊy tunel kiÓu cò - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m, xÝ nghiÖp ®· t¨ng s¶n lîng tõ 25 lªn 30 triÖu viªn/n¨m. Th¸ng 4/1993, Bé trëng Bé x©y dùng quyÕt ®Þnh t¸ch xÝ nghiÖp g¹ch ngãi Th¹ch Bµn ra khái liªn hîp c¸c xÝ nghiÖp g¹ch ngãi sµnh sø thµnh ®¬n vÞ trùc thuéc Bé. Ngµy 20 th¸ng 7 n¨m 1994, ®Ó phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Bé trëng Bé x©y dùng ra quyÕt ®Þnh sè 480/BXD - TCL§ ®æi tªn xÝ nghiÖp g¹ch ngãi Th¹ch Bµn thµnh C«ng ty Th¹ch Bµn. Trong thêi gian nµy, C«ng ty ®· bíc ®Çu tham gia c«ng t¸c x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung b»ng lß tunel 5 v¬n lªn tÇm cao míi (tõ th¸ng 01 n¨m 1995 ®Õn nay, th¸ng 9/1999): - C«ng ty ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. - Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bunrari - sÊy tunel kiÓu míi - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m. PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Granit t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng chung cña c«ng ty Tªn gäi: C«ng ty Th¹ch Bµn Ngµy thµnh lËp: 15/02/1959 Trô së: x· Th¹ch Bµn - Gia L©m - Hµ Néi H×nh thøc së h÷u: Doanh nghiÖp Nhµ níc Hµnh thøc ho¹t ®éng: H¹ch to¸n ®éc lËp LÜnh vùc kinh doanh: S¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu x©y dùng vµ x©y l¾p Tæng sè c«ng nh©n viªn (2000): 4000 ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i Doanh nghiÖp Niªn ®é kÕ to¸n| tõ 01/01/2000 - 31/12/2000 §¬n vÞ sö dông tiÒn tÖ trong ghi chÐp kÕ to¸n: §ång ViÖt Nam H×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông: NhËt ký chung I. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt vµ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn cã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. T×m hiÓu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Th¹ch Bµn C«ng ty Th¹ch Bµn lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc thuéc Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ gèm x©y dùng ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 100A/BXDTCL§ ngµy 24/3/1993 cña Bé trëng Bé X©y dùng. C«ng ty cã trô së ®ãng t¹i: X· Th¹ch Bµn - Gia L©m - Hµ Néi Ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu: S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, vËt liÖu trang trÝ néi thÊt, x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ c¸c c«ng tr×nh vËt liÖu x©y dùng (g¹ch gèm sø), x©y dùng c¸c c«ng tr×nh d©n dông, kinh doanh vËt t thiÕt bÞ phôc vô ngµnh x©y dùng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. Còng nh hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh, C«ng ty ®· cã mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®Ó tån t¹i vµ kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh. TiÒn th©n cña C«ng ty lµ "C«ng trêng g¹ch Th¹ch Bµn ®îc thµnh lËp tõ 15/2/1959 thuéc C«ng ty KiÕn tróc Hµ Néi, s¶n xuÊt hoµn toµn thñ c«ng, s¶n lîng thÊp tõ 2-3 triÖu viªn s¶n phÈm /n¨m. Sau h¬n 40 n¨m ho¹t ®éng C«ng ty ®· ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n: 1. Nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp: tõ th¸ng 2/1959 ®Õn ®Çu th¸ng 7/1964, trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ t¹o h×nh thñ c«ng, ph¬i c¸ng che phªn nøa, cung ®èt lß ®øng 3-4 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n lîng toµn xÝ nghiÖp chØ ®¹t 3-4 sau t¨ng lªn 8-9 triÖu viªn/n¨m. 2. Trëng thµnh qua thêi kú chèng Mü: tõ th¸ng 8 n¨m 1968 ®Õn cuèi n¨m 1985 trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh EG5, hÖ m¸y cã hót ch©n kh«ng TiÖp Kh¾c - sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm nung ®èt lß ®øng 8-10 v¹n viªn/ mÎ vµ s¶n lîng toµn xÝ nghiÖp t¨ng tõ 14 ®Õn 23 triÖu viªn/n¨m. 3. V÷ng vµng tríc thö th¸ch cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng: tõ ®Çu n¨m 1985 ®Õn th¸ng 3 n¨m 1991, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh EG5, hÖ m¸y cã hót ch©n kh«ng Bungaria-sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm - nung ®èt lß c¶i tiÕn 810 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n lîng toµn xÝ nghiÖp chØ ®¹t 14-16 triÖu viªn/n¨m. 4. §Çu t vµ ph¸t triÓn (tõ th¸ng 4 n¨m 1991 ®Õn th¸ng 12 n¨m 1994): Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bungaria - sÊy tunel kiÓu míi - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m, XÝ nghiÖp ®· t¨ng s¶n lîng tõ 25 lªn 30 triÖu viªn/n¨m. Th¸ng 4/1993, Bé X©y dùng quyÕt ®Þnh t¸ch XÝ nghiÖp g¹ch ngãi Th¹ch Bµn ra khái liªn hiÖp c¸c XÝ nghiÖp g¹ch ngãi sµnh sø thµnh ®¬n vÞ trùc thuéc Bé. Ngµy 30 th¸ng 7 n¨m 1994, ®Ó phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Bé trëng Bé X©y dùng ra quyÕt ®Þnh sè 480/BXD-TCL§ ®æi tªn XÝ nghiÖp G¹ch ngãi Th¹ch Bµn thµnh C«ng ty Th¹ch Bµn. Trong thêi gian nµy, C«ng ty ®· bíc ®Çu tham gia c«ng t¸c x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung b»ng lß tunel. 5. V¬n lªn tÇm cao míi (tõ th¸ng 01 n¨m 1995 ®Õn nay, ®Õn th¸ng 9 n¨m 1999): - C«ng ty ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. - Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bungaria- sÊy tunel kiÓu míi - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m. Qua nhiÒu s¸ng kiÕn nh l¾p qu¹t ®Èy lß nung tunel, pha than vµo g¹ch méc, lµm nguéi nhanh, C«ng ty ®· t¨ng s¶n lîng tõ 30 lªn 38 triÖu viªn/n¨m. - Tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1999, C«ng ty ®· tham gia c«ng t¸c x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung b»ng lß tunel ®îc 33 nhµ m¸y, gãp phÇn thay ®æi tËn gèc nghÒ lµm g¹ch ë ViÖt Nam. - Th¸ng 8 n¨m 1995, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh sè 4265/KTN phª duyÖt dù ¸n ®Çu t x©y dùng Nhµ m¸y gèm Granit nh©n t¹o cña C«ng ty Th¹ch Bµn, víi tæng sè vèn ®Çu t h¬n 100 tû ®ång ViÖt Nam. Ngµy 21 th¸ng 11 n¨m 1996, mÎ s¶n phÈm Granit ®Çu tiªn cña C«ng ty ra lß. §Õn nay, sau khi t¸ch d©y chuyÒn s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung thµnh c«ng ty cæ phÇn, doanh thu cña c«ng ty ®· ®¹t trªn 100 tû VN§, s¶n lîng 1.000.000m2/n¨m. C«ng ty ®ang triÓn khai l¾p ®Æt d©y chuyÒn 2 nhµ m¸y Granit, ®a s¶n lîng toµn c«ng ty lªn 2.000.000m2/n¨m vµo cuèi n¨m 2000. HiÖn nay, s¶n phÈm granit cña c«ng ty ®· ®îc tiªu thô trªn toµn quèc, víi 3 chi nh¸nh ë 3 miÒn, h¬n 800 ®¹i lý vµ bíc ®Çu xuÊt khÈu sang Hµn Quèc, Ucraina, Lµo. §Ó phï hîp víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh÷ng n¨m gÇn ®©y C«ng ty ®· ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ kinh doanh: - S¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu x©y dùng, vËt liÖu trang trÝ néi thÊt vµ vËt t thiÕt bÞ phôc vô ngµnh x©y dùng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. - Thi c«ng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh d©n dông vµ c«ng nghiÖp (g¹ch, ngãi, gèm, sø) - T vÊn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vËt liÖu x©y dùng (g¹ch, gèm, sø); t vÊn sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt gåm sø vµ tæ chøc chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm gèm sø. - C¸c ngµnh nghÒ kinh doanh kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ hµng ®Çu cña ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng ViÖt Nam, C«ng ty lu«n chó träng ®Çu t n©ng cao kü thuËt c«ng nghÖ cho d©y chuyÒn s¶n xuÊt g¹ch èp l¸t granit ®¹t chÊt lîng cao nhÊt, tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu t«n chØ "ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng". §Ó thùc hiÖn tèt chØ tiªu ®ã, C«ng ty quyÕt ®Þnh x©y dùng vµ ¸p dông cã hiÖu qu¶ c¶i tiÕn liªn tôc "HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng" theo tiªu chuÈn ISO 9002. BiÓu 1: Mét sè chØ tiªu vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty §¬n vÞ: triÖu ®ång ChØ tiªu N¨m Doanh thu Lîi nhuËn TiÒn l¬ng bq Nép NS nhµ níc 1998 110.004 250 0,961531 2256 1999 118.116 479 1,031657 7289 2000 135.428,82 6834 1,524000 8881,20 2. §Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm g¹ch èp l¸t granit Nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt g¹ch granit lµ ®Êt sÐt, Caolin, Fenspat, §«lomit ®îc khai th¸c chñ yÕu ë trong níc. Cã mét sè lo¹i vËt liÖu phô c«ng ty ph¶i nhËp tõ níc ngoµi nh bi nghiÒn, qu¶ l«, ®Üa v¸t c¹nh, ®¸ mµi. Nguyªn vËt liÖu xuÊt kho vËt t cho s¶n xuÊt ®îc ®a tíi nhµ m¸y b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nguyªn liÖu sau khi gia c«ng ®îc chuyÓn lªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt qua hÖ m¸y nghiÒn bi, bÓ hå, sÊy phun, lß nung. S¶n phÈm sau khi nung ®îc nhËp kho b¸n thµnh phÈm nhµ m¸y. C¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt trong kú mét sè s¶n phÈm sau nung qua hÖ m¸y lùa chän mét phÇn ®îc ®ãng hép (s¶n phÈm thêng), mét phÇn ®îc chuyÓn tíi d©y chuyÒn v¸t c¹nh, mµi bãng ®Ó tiÕp tôc gia c«ng thµnh s¶n phÈm v¸t c¹nh, cßn s¶n phÈm mµi bãng ngoµi v¸t c¹nh cßn ®îc mµi bãng bÒ mÆt nhê ®¸ mµi, qu¶ l« kim c¬ng. S¶n phÈm v¸t c¹nh, bµi bãng sau khi gia c«ng còng ®îc ®ãng hép. S¶n phÈm ®ãng hép sau khi ®îc bé phËn KCS kiÓm tra chÊt lîng, ®ãng dÊu míi ®îc nhËp kho thµnh phÈm. S¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch èp l¸t granit nh©n t¹o S¬ ®å 1 Nguyªn vËt liÖu Si l« ®¬n mµu Trén hai trôc N¹p liÖu Sµng rung Si l« ®a mµu M¸y lùa chän S¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn®ãng gãi NhËp kho thµnh phÈm NghiÒn bi BÓ chøa cã khuÊy chËm SÊy phem KÕt chøa Sµng rung(qua khö tõ) M¸y Ðp SÊy ®øng Tr¸ng men, engobe Lß nung SÊy tunel M¸y v¸t c¹nh, mµi bãng Xe goßng 3) §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña C«ng ty Th¹ch Bµn C«ng t¸c qu¶n lý lµ kh©u quan träng ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo. Nã thËt sù cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong sù vËn hµnh mäi ho¹t ®éng, ®¶m b¶o gi¸m s¸t chÆt chÏ t×nh h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Bé m¸y qu¶n lý t¹i C«ng ty lµ mét ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc gi÷ vai trß chñ chèt ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña C«ng ty mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶. Sau khi cæ phÇn Nhµ m¸y g¹ch ngãi Th¹ch Bµn, C«ng ty Th¹ch Bµn gåm cã 4 nhµ m¸y (xÝ nghiÖp) thµnh viªn: Nhµ m¸y g¹ch èp l¸t granit: XÝ nghiÖp kinh doanh, xÝ nghiÖp x©y l¾p vµ t vÊn x©y dùng; ph©n xëng c¬ ®iÖn. Mçi ®¬n vÞ cã nhiÖm vô kh¸c nhau: Nhµ m¸y g¹ch èp l¸t granit chuyªn s¶n xuÊt g¹ch granit cao cÊp, xÝ nghiÖp kinh doanh chuyªn tiªu thô s¶n phÈm g¹ch granit vµ kinh doanh c¸c mÆt hµng vËt liÖu x©y dùng kh¸c. XÝ nghiÖp x©y l¾p chuyªn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc x©y dùng trong vµ ngoµi c«ng ty, ph©n xëng c¬ ®iÖn chuyªn l¾p ®Æt, söa ch÷a thiÕt bÞ ®iÖn cho toµn C«ng ty, chñ yÕu phôc vô cho s¶n xuÊt ë nhµ m¸y g¹ch granit. Do ®Æc ®iÓm C«ng ty Th¹ch Bµn gåm cã 4 ®¬n vÞ thµnh viªn nªn viÖc tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh còng mang nhiÒu nÐt ®Æc trng so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. C«ng ty hiÖn nay cã h¬n 300 c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ®ã nhµ m¸y g¹ch granit chiÕm kho¶ng 200 ngêi, bËc thî trung b×nh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt lµ 5, 6, 7. §éi ngò qu¶n lý t¹i c«ng ty cã trªn 90 ngêi trong ®ã h¬n 80% kü s, cö nh©n c¸c ngµnh nghÒ. §Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ c«ng ty tæ chøc bé m¸y gän nhÑ theo chÕ ®é mét thñ trëng. §øng ®Çu lµ gi¸m ®èc c«ng ty - ngêi cã quyÒn hµnh cao nhÊt, chÞu mäi tr¸ch nhiÖm víi Nhµ níc vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn vÒ mäi mÆt trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Gióp viÖc cho gi¸m ®èc lµ 1 phã gi¸m ®èc, 1 trî lý gi¸m ®èc cïng hÖ thèng c¸c phßng, ban kh¸c. Nhµ m¸y lµ bé phËn trùc tiÕp tham gia chÕ t¹o s¶n phÈm. HiÖn nay, c«ng ty cã 4 phßng chøc n¨ng gióp viÖc gi¸m ®èc, mçi phßng, ban chøc n¨ng cã nhiÖm vô cô thÓ sau: * V¨n phßng c«ng ty: ChÞu tr¸ch nhiÖm c¸c c«ng viÖc sau: + C«ng t¸c hµnh chÝnh + C«ng t¸c tæ chøc lao ®éng: TuyÓn chän, theo dâi, qu¶n lý nh©n sù toµn c«ng ty ®ång thêi gióp Gi¸m ®èc xÐt duyÖt l¬ng khèi gi¸n tiÕp. + C«ng t¸c th ký gi¸m ®èc, y tÕ vµ kiÓm tra vÖ sinh c«ng nghiÖp, b¶o vÖ tµi s¶n vµ gi÷ g×n an ninh trËt tù trong c«ng ty. Ngoµi ra v¨n phßng c«ng ty cßn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý quü tiÒn mÆt * Phßng tµi kÝnh - kÕ to¸n. Cã nhiÖm vô thu thËp, xö lý vµ cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña tõng xÝ nghiÖp, nhµ m¸y còng nh cña toµn c«ng ty. Cô thÓ: - LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh ®¶m b¶o cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - LËp kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p qu¶n lý c¸c nguån vèn; kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. - Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c«ng ty theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña nhµ níc. - KiÓm tra gi¸m s¸t viÖc tiªu thô s¶n phÈm vµ ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. * Phßng kÕ ho¹ch - kü thuËt - ban KCS - LËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh th¸ng, quý, n¨m, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña c«ng ty - X©y dùng c¸c ®Þnh møc vËt t, kü thuËt, lao ®éng, tiÒn l¬ng ®ång thêi qu¶n lý viÖc thùc hiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ, quy ph¹m kü thuËt vµ c¸c chØ tiªu kü thuËt trong s¶n xuÊt cña c«ng ty. Ngoµi ra phßng cßn cã nhiÖm vô nghiªn cøu, øng dông tiÕn bé KH-KÕ to¸n, c¶i tiÕn kü thuËt vµo s¶n xuÊt. - Ban KCS: Qu¶n lý chÊt lîng nguyªn, nhiªn vËt liÖu, thiÕt bÞ nhËp vÒ c«ng ty. Theo dâi, kiÓm tra chÊt lîng b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm tríc khi nhËp kho. * Phßng vËt t - vËn t¶i cã nhiÖm vô: - Qu¶n lý tµi s¶n trong c¸c kho cña c«ng ty ®¶m b¶o khoa häc chÝnh x¸c vµ trung thùc - Khai th¸c vµ cung øng toµn bé vËt t, m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ x©y l¾p toµn c«ng ty. - Qu¶n lý vµ chñ ®éng khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i thuéc phßng qu¶n lý phôc vô ho¹t ®éng SXKD. * Nhµ m¸y g¹ch èp l¸t granit Lµ n¬i trùc tiÕp tham gia chÕ t¹o s¶n phÈm. Díi nhµ m¸y lµ c¸c bé phËn, tæ s¶n xuÊt. Phßng thÝ nghiÖm lµ bé phËn trùc tiÕp thuéc Nhµ m¸y, phôc vô s¶n xuÊt ë nhµ m¸y. S¬ ®å bé m¸y tæ chøc qu¶n lý t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn S¬ ®å 2