LuËn v¨n tèt nghiÖp
Danh môc s¬ ®å, b¶ng biÓu
S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n .............................................5
S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho......................................................................10
S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho......................................................................10
S¬ ®å 4: Tr×nh tù h¹ch to¸n hµng tån kho (KKTX)...............................................13
S¬ ®å 5: Tr×nh tù h¹ch to¸n hµng tån kho (KK§K)...............................................14
S¬ ®å 6: Dßng vËn ®éng cña chu tr×nh hµng tån kho.............................................19
S¬ ®å 7: Bé m¸y qu¶n lý t¹i CIMEICO.................................................................42
B¶ng 1: Môc tiªu kiÓm to¸n hµng tån kho............................................................20
B¶ng 2: Mét sè chØ tiªu t¹i CIMEICO...................................................................41
B¶ng 3: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty E.............................................53
B¶ng 4: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty E...................................................54
B¶ng 5: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty F.............................................55
B¶ng 6: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty F...................................................55
B¶ng 7: Ph©n tÝch sè liÖu trªn BC§KT t¹i c«ng ty H............................................56
B¶ng 8: Ph©n tÝch s¬ bé BCKQKD t¹i c«ng ty H..................................................56
B¶ng 9: B¶ng x¸c ®Þnh tÝnh nh¹y c¶m...................................................................57
B¶ng 10: B¶ng x¸c ®Þnh møc träng yÕu kÕ ho¹ch t¹i c«ng ty F............................59
B¶ng 11: Tæng hîp hµng tån kho c«ng ty F...........................................................72
B¶ng 12: Tæng hîp hµng tån kho c«ng ty H..........................................................72
B¶ng 13: Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty E.......................78
B¶ng 14: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty E...........................................82
B¶ng 15: Th x¸c nhËn hµng göi b¸n cña c«ng ty E................................................83
B¶ng 16: B¶ng c©u hái vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé............................................95
B¶ng 17: C¸c møc rñi ro........................................................................................97
B¶ng 18: C¸c chØ tiªu ph©n tÝch däc hµng tån kho................................................98
B¶ng 19: B¶ng kª chªnh lÖch.................................................................................99
B¶ng 20: B¶ng kª x¸c minh...................................................................................99
MÉu biÓu 1: B¶ng tæng hîp hµng tån kho c«ng ty E.............................................71
MÉu biÓu 2: GiÊy lµm viÖc sè 2E...........................................................................73
MÉu biÓu 3: GiÊy lµm viÖc sè 2H..........................................................................75
MÉu biÓu 4: GiÊy lµm viÖc sè 3H..........................................................................76
MÉu biÓu 5: GiÊy lµm viÖc sè 3E...........................................................................80
MÉu biÓu 6: GiÊy lµm viÖc sè 4E...........................................................................84
MÉu biÓu 7: GiÊy lµm viÖc sè 5E...........................................................................86
MÉu biÓu 8: GiÊy lµm viÖc sè 6H..........................................................................87
MÉu biÓu 9: GiÊy lµm viÖc sè 3F...........................................................................87
MÉu biÓu 10: GiÊy lµm viÖc sè 4F.........................................................................88
MÉu biÓu 11: GiÊy lµm viÖc sè 4H........................................................................89
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
MÉu biÓu 12: GiÊy lµm viÖc sè 5H........................................................................89
Danh môc tõ viÕt t¾t
DiÔn gi¶i
Hµng tån kho……………………………………………………
B¸o c¸o tµi chÝnh………………………………………………..
Kª khai thêng xuyªn…………………………………………..
KiÓm kª ®Þnh kú…………………………………………………
Gi¸ vèn hµng b¸n………………………………………………..
Tµi s¶n……………………………………………………………
Tµi s¶n lu ®éng………………………………………………….
KiÓm so¸t néi bé…………………………………………………
Nguyªn vËt liÖu………………………………………………….
Chi phÝ……………………………………………………………
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
Tõ viÕt t¾t
HTK
BCTC
KKTX
KK§K
GVHB
TS
TSL§
KSNB
NVL
CP
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ..........................................................
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ....................................................................
BCKQKD
BC§KT
Lêi më ®Çu
Trong ®iÒu kiÖn bíc ®Çu héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, m«i trêng kinh doanh
ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn dÇn ®Õn thÕ æn ®Þnh. NhiÒu c¬ héi míi më ra cho c¸c
doanh nghiÖp, ®i kÌm víi ®ã lµ nh÷ng th¸ch thøc, nh÷ng rñi ro kh«ng thÓ nÐ tr¸nh.
Ngµnh kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n ®éc lËp nãi riªng còng kh«ng n»m ngoµi
xu híng ®ã. Tõ tríc ®Õn nay, B¸o c¸o tµi chÝnh lu«n lµ ®èi tîng chñ yÕu cña kiÓm
to¸n ®éc lËp. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ tÊm g¬ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng còng nh
mäi khÝa c¹nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi
hái c¸c th«ng tin ®a ra trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i lu«n ®¶m b¶o tÝnh trung thùc,
hîp lý.
Trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, hµng tån kho thêng lµ mét
kho¶n môc cã gi¸ trÞ lín, c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh xoay quanh hµng tån kho rÊt
phong phó, phøc t¹p. Sù phøc t¹p nµy ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n
còng nh viÖc ghi chÐp hµng ngµy, lµm t¨ng kh¶ n¨ng x¶y ra sai ph¹m ®èi víi hµng
tån kho. Thªm vµo ®ã, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thêng cã xu híng ph¶n ¸nh
t¨ng gi¸ trÞ hµng tån kho so víi thùc tÕ nh»m môc ®Ých t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n doanh
nghiÖp, minh chøng cho viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt hay tiÒm n¨ng s¶n xuÊt
trong t¬ng lai… C¸c sai ph¹m x¶y ra ®èi víi hµng tån kho cã ¶nh h ëng tíi rÊt
nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy,
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh quan
träng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
Lµ sinh viªn chuyªn ngµnh kiÓm to¸n, qua kú thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm
to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam (CIMEICO VIETNAM), em ®· cã ®îc ®iÒu kiÖn tèt
®Ó tiÕp cËn thùc tÕ, vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng vµo
thùc tiÔn ®Ó trªn c¬ së ®ã cñng cè kiÕn thøc, ®i s©u t×m hiÓu vµ n¾m b¾t c¸ch thøc
tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n trong tõng lo¹i h×nh. Trªn c¬ së ®ã em ®· chän ®Ò tµi:
“Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn”.
Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o
c¸o tµi chÝnh.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.
Do ph¹m vi nghiªn cøu cßn cã nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng
tr¸nh khái thiÕu sãt, v× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn
cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña TS Chu Thµnh- §H
KTQD, Anh NguyÔn §¾c Thµnh- Phã Gi¸m ®èc - Trëng phßng NghiÖp vô KiÓm
to¸n sè 1 t¹i CIMEICO vµ c¸c anh chÞ trong C«ng ty ®· gióp ®ì em hoµn thµnh
chuyªn ®Ò nµy.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng I:
Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh
Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
I. Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
1.Kh¸i niÖm chung:
Cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n nhng nh×n chung
kiÓm to¸n ®îc hiÓu lµ viÖc x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cÇn
®îc kiÓm to¸n b»ng hÖ thèng ph¬ng ph¸p kü thuËt cña kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm
to¸n ngoµi chøng tõ do c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng xøng thùc
hiÖn trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p lý cã hiÖu lùc.
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng cña kiÓm to¸n, víi môc tiªu
cô thÓ lµ “®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc lËp trªn c¬ së chuÈn
mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn), cã tu©n thñ ph¸p luËt liªn
quan, cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu hay kh«ng”
(theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam 200/11). DiÔn gi¶i cô thÓ nh÷ng môc tiªu ®îc nªu trong ChuÈn mùc nh sau:
- Môc tiªu tæng qu¸t: ®îc hiÓu lµ t×m kiÕm b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó ®a ra ý
kiÕn vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña th«ng tin tr×nh bµy trªn B¶ng khai tµi chÝnh.
- Môc tiªu kiÓm to¸n chung: lµ viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn ghi
trªn c¸c chu tr×nh, trªn c¬ së c¸c cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ qu¶n lý vÒ
nh÷ng th«ng tin thu ®îc qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n (®ång thêi
xem xÐt c¶ tíi c¸c môc tiªu chung kh¸c bao gåm môc tiªu cã thùc, ®Çy ®ñ trän
vÑn, môc tiªu vÒ tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc, môc tiªu vÒ ®Þnh gi¸ hay ph©n lo¹i tr×nh
bµy, môc tiªu vÒ quyÒn vµ nghÜa vô).
§èi tîng trùc tiÕp cña kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¸c B¶ng khai tµi
chÝnh, B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc ®Þnh nghÜa trong ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam
200/ 04 nh sau: B¸o c¸o tµi chÝnh lµ hÖ thèng c¸c b¸o c¸o ®îc lËp theo chuÈn mùc
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn) ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin kinh tÕ,
tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra, B¶ng khai tµi chÝnh cßn bao gåm nh÷ng
b¶ng kª khai cã tÝnh ph¸p lý kh¸c nh B¶ng kª khai tµi s¶n c¸ nh©n, B¶ng kª khai
tµi s¶n ®Æc biÖt… C¸c b¶ng khai nµy ®Òu chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin ® îc lËp t¹i
mét thêi ®iÓm cô thÓ trªn c¬ së tµi liÖu kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt. HiÓu theo c¸ch
kh¸c, c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng nhiÒu mèi quan hÖ theo nh÷ng
híng kh¸c nhau nh: gi÷a néi dung kinh tÕ cña chØ tiªu nµy víi chØ tiªu kh¸c, gi÷a
chu tr×nh nµy víi chu tr×nh kh¸c… ViÖc nhËn diÖn ®èi t îng kiÓm to¸n vµ ph©n tÝch
mèi quan hÖ c¸c th«ng tin, chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ rÊt quan träng v× nã
¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Cã 2 c¸ch
c¬ b¶n ®Ó tiÕp cËn B¸o c¸o tµi chÝnh thµnh c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n: ph©n theo chu
tr×nh hoÆc ph©n theo chu tr×nh, do ®ã còng cã 2 c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o
tµi chÝnh
*KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh: c¸c kiÓm to¸n viªn ph©n
chia m¸y mãc tõng chu tr×nh hay mét sè chu tr×nh theo thø tù trong B¸o c¸o tµi
chÝnh vµo mét phÇn hµnh. C¸ch tiÕp cËn nµy ®¬n gi¶n song kh«ng cã hiÖu qu¶ do
t¸ch biÖt nh÷ng chu tr×nh ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau nhng l¹i cã quan hÖ chÆt chÏ víi
nhau.
*KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh: lµ c¸ch ph©n chia th«ng
dông h¬n c¨n cø vµo mèi liªn hÖ chÆt chÏ lÉn nhau gi÷a c¸c chu tr×nh, c¸c qu¸
tr×nh cÊu thµnh, c¸c yÕu tè trong mét chu tr×nh chung cña ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Theo ®ã, kiÓm to¸n viªn quan niÖm r»ng cã nhiÒu chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh
cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, thÓ hiÖn sù liªn kÕt gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
kinh doanh, cã thÓ lÊy vÝ dô nh: c¸c chØ tiªu “Hµng tån kho- Gi¸ vèn- Lîi nhuËn
thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh” thÓ hiÖn mèi quan hÖ cña c¸c qu¸ tr×nh tõ khi mua
vµo, s¶n xuÊt ®Õn lóc tiªu thô thµnh phÈm… Theo ®ã, kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
thêng bao gåm c¸c chu tr×nh c¬ b¶n sau:
- KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn.
- KiÓm to¸n tiÒn mÆt (t¹i kÐt, t¹i ng©n hµng hoÆc ®ang chuyÓn).
- KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n.
- KiÓm to¸n tiÒn l¬ng vµ nh©n viªn.
- KiÓm to¸n Hµng tån kho.
- KiÓm to¸n vèn b»ng tiÒn.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chu tr×nh ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å:
S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n.
Vèn b»ng tiÒn
B¸n hµng
thu tiÒn
TiÕp nhËn
vµ hoµn
tr¶ vèn
Mua hµng
thanh
to¸n
TiÒn l¬ng
vµ nh©n
viªn
Hµng tån kho
Qua ®ã cã thÓ thÊy chu tr×nh hµng tån kho cã quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c chu
tr×nh kh¸c, chØ kh¸c ë gãc ®é trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. §Æc biÖt lµ mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi chu tr×nh Mua hµng- thanh to¸n, tiÒn l¬ng nh©n viªn, b¸n hµng- thu tiÒn.
§ã lµ nh÷ng chu tr×nh, nh÷ng ®Çu mèi quan träng víi c¶ kh¸ch hµng vµ c«ng ty
kiÓm to¸n. Cô thÓ h¬n, trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp, kÕt qu¶ cña hµng
tån kho kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn c¸c chØ tiªu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn ¶nh
hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi kiÓm to¸n, kÕt
qu¶ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho gióp c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ kÕt hîp, ®èi
chiÕu vµ kiÓm tra kÕt qu¶ cña c¸c chu tr×nh kh¸c (mua hµng, tiÒn l¬ng..) tõ ®ã tiÕt
kiÖm ®îc thêi gian, chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c. ChÝnh tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm
nªu trªn, c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n x¸c ®Þnh kiÓm to¸n hµng tån kho lµ träng t©m
khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
2. Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Æc trng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi
chung do ®ã ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn, kiÓm to¸n tµi chÝnh
còng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ (kiÓm to¸n c¸c quan hÖ c©n ®èi,
®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic) vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ (KiÓm kª, thùc
nghiÖm, ®iÒu tra).
Do mçi lo¹i kiÓm to¸n cã chøc n¨ng cô thÓ kh¸c nhau, ®èi tîng kiÓm to¸n
kh¸c nhau vµ quan hÖ chñ thÓ, kh¸ch thÓ kiÓm to¸n kh¸c nhau nªn c¸ch thøc kÕt
hîp c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n trªn còng kh¸c nhau. Trong kiÓm to¸n tµi
chÝnh, c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®îc triÓn khai theo híng kÕt hîp l¹i hoÆc
chi tiÕt h¬n tuú t×nh huèng cô thÓ trong suèt qu¸ tr×nh kiÓm to¸n.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, ngêi ta chia c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
thµnh hai lo¹i:
- C¸c thö nghiÖm c¬ b¶n: ®©y lµ viÖc thÈm tra l¹i c¸c th«ng tin biÓu hiÖn
b»ng tiÒn ph¶n ¸nh trªn c¸c b¶ng tæng hîp th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c ph¬ng
ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ theo tr×nh tù x¸c ®Þnh.
- Thö nghiÖm tu©n thñ: lµ ph¬ng ph¸p dùa vµo kÕt qu¶ cña hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé khi hÖ thèng nµy tån t¹i vµ cã hiÖu lùc (®Ó biÕt ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé tån t¹i cã hiÖu lùc th× ph¶i kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng nµy).
Do ®èi tîng cô thÓ cña kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ c¸c B¸o c¸o kÕ to¸n vµ c¸c
b¶ng tæng hîp tµi chÝnh ®Æc biÖt kh¸c, c¸c b¶ng tæng hîp nµy võa chøa ®ùng c¸c
mèi quan hÖ kinh tÕ tæng qu¸t võa ph¶n ¸nh cô thÓ tõng lo¹i tµi s¶n, nguån vèn
víi nh÷ng biÓu hiÖn vÒ kinh tÕ, ph¸p lý vµ ®îc lËp theo tr×nh tù x¸c ®Þnh. KiÓm
to¸n tµi chÝnh ph¶i h×nh thµnh nh÷ng tr¾c nghiÖm ®ång thêi kÕt hîp víi viÖc sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®Ó ®a ra ý kiÕn ®óng ®¾n vÒ c¸c b¶ng tæng
hîp nµy.
Trong kiÓm to¸n tµi chÝnh cã ba lo¹i tr¾c nghiÖm:
- Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc: lµ c¸ch thøc vµ tr×nh tù rµ so¸t c¸c nghiÖp vô hoÆc c¸c
ho¹t ®éng cô thÓ trong quan hÖ víi sù tån t¹i vµ cã hiÖu lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé, tríc hÕt lµ hÖ thèng kÕ to¸n. Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc bao gåm hai lo¹i:
+ Tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i: ®©y lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng th«ng
tin vÒ gi¸ trÞ trong hÖ thèng kÕ to¸n, híng tíi “®é tin cËy cña th«ng tin” cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé.
+ Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu: lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng thñ tôc kÕ
to¸n hoÆc thñ tôc qu¶n lý cã liªn quan ®Õn ®èi tîng kiÓm to¸n. Tr¾c nghiÖm ®¹t
yªu cÇu ®îc sö dông t¬ng ®èi ®a d¹ng, tËp trung chñ yÕu vµo viÖc ®¸nh gi¸ sù hiÖn
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
diÖn cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ híng tíi môc tiªu lµ ®¶m b¶o sù tu©n thñ
cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
- Tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d: lµ c¸ch thøc kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p c©n ®èi, ph©n
tÝch, ®èi chiÕu trùc tiÕp víi kiÓm kª, ®iÒu tra thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy cña c¸c
sè d cuèi kú ë Sæ c¸i ghi vµo B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hoÆc B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh
doanh. §©y lµ c¸ch thøc chñ yÕu KiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng tõ c¸c nguån
®éc lËp, b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp theo c¸ch nµy cã ®é tin cËy cao.
- Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch (thñ tôc ph©n tÝch): Lµ c¸ch thøc xem xÐt c¸c mèi quan hÖ
kinh tÕ vµ xu híng biÕn ®éng cña chØ tiªu kinh tÕ th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c ph¬ng
ph¸p ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic, c©n ®èi gi÷a trÞ sè b»ng tiÒn cña cïng mét
chØ tiªu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c hoÆc gi÷a chØ tiªu tæng hîp víi bé phËn cÊu
thµnh. Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch ®îc sö dông ë nhiÒu giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh kiÓm
to¸n.
3.Kh¸i qu¸t quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
Trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, ®Ó thu thËp ®îc ®Çy ®ñ b»ng chøng kiÓm
to¸n cã gi¸ trÞ ®Ó lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung thùc vµ
hîp lý cña th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, kinh
tÕ, tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i x©y dùng ®îc quy
tr×nh cô thÓ cho cuéc kiÓm to¸n ®ã. Th«ng thêng, mçi quy tr×nh kiÓm to¸n ®îc
chia thµnh 3 bíc:
1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n
3. KÕt thóc kiÓm to¸n
Bíc 1: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè
300 th× kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong ®ã
m« t¶ ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm
to¸n ph¶i ®Çy ®ñ, chi tiÕt ®Ó lµm c¬ së cho ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Trong bíc c«ng
viÖc nµy, b¾t ®Çu tõ th mêi kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ t×m hiÓu kh¸ch hµng víi
môc ®Ých h×nh thµnh hîp ®ång hoÆc ®a ra ®îc kÕ ho¹ch chung. KiÓm to¸n viªn cÇn
thu thËp c¸c th«ng tin cô thÓ vÒ kh¸ch hµng, t×m hiÓu ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé … Bªn c¹nh ®ã, trong khi lËp kÕ ho¹ch, c«ng ty kiÓm to¸n còng ph¶i cã sù
chuÈn bÞ vÒ ph¬ng tiÖn vµ nh©n viªn cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®·
x©y dùng.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Bíc 2: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C¸c kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông c¸c
ph¬ng ph¸p kü thuËt thÝch øng víi tõng ®èi tîng cô thÓ ®Ó thu thËp b»ng chøng
kiÓm to¸n. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nµy lµ viÖc triÓn khai mét c¸ch chñ ®éng vµ
tÝch cùc c¸c kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh»m ®a ra ý kiÕn x¸c thùc vÒ tÝnh
trung thùc vµ hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh dùa vµo c¸c b»ng
chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ, cã gi¸ trÞ. §©y lµ giai ®o¹n c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn
c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh thµnh tõ c¸c lo¹i tr¾c nghiÖm, lµ thñ tôc kiÓm so¸t,
thñ tôc ph©n tÝch vµ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh thµnh rÊt
®a d¹ng vµ c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng,
tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt ®Þnh sö dông c¸c thñ tôc kh¸c nhau. NÕu c¸c ®¸nh gi¸ ban ®Çu
vÒ kiÓm so¸t néi bé lµ cã hiÖu lùc th× c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn c«ng
viÖc víi tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu, ®ång thêi víi viÖc x¸c minh thªm nh÷ng sai sãt
cã thÓ cã. Trong trêng hîp ngîc l¹i, kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông tr¾c nghiÖm ®é
v÷ng ch·i trªn quy m« lín. Quy m«, tr×nh tù còng nh c¸c ph¬ng ph¸p kÕt hîp cô
thÓ phô thuéc rÊt lín vµo kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña c¸ nh©n kiÓm
to¸n viªn.
Bíc 3: KÕt thóc kiÓm to¸n, lµ lóc kiÓm to¸n viªn ®a ra kÕt luËn kiÓm to¸n.
C¸c kÕt luËn nµy n»m trong b¸o c¸o hoÆc biªn b¶n kiÓm to¸n. §Ó ®a ra ®îc nh÷ng
ý kiÕn chÝnh x¸c, kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cô thÓ nh: xem xÐt
c¸c kho¶n nî ngoµi dù kiÕn, xem xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy kÕt thóc niªn ®é,
xem xÐt tÝnh liªn tôc trong ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, thu thËp th gi¶i tr×nh cña Ban
Gi¸m ®èc… Cuèi cïng, kiÓm to¸n viªn tæng hîp kÕt qu¶, lËp nªn B¸o c¸o kiÓm
to¸n ®ång thêi cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau khi lËp B¸o c¸o
kiÓm to¸n. Tïy theo kÕt qu¶, c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®a ra 1 trong 4 ý kiÕn: chÊp
nhËn toµn phÇn, chÊp nhËn tõng phÇn, ý kiÕn kh«ng chÊp nhËn vµ ý kiÕn tõ chèi.
II. KiÓm to¸n chu tr×nh Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
1. Kh¸i qu¸t chung vÒ hµng tån kho:
Hµng tån kho lµ mét chu tr×nh quan träng trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp, trong phÇn nµy ta sÏ xÐt ®Òn nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n
hµng tån kho, tõ sæ s¸ch ®Õn c¸c tµi kho¶n ®îc sö dông còng nh ph¬ng ph¸p theo
dâi, h¹ch to¸n vµ ghi sæ hµng tån kho. Cô thÓ:
1.1. Kh¸i niÖm:
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ hµng tån kho (ISA2) vµ ChuÈn mùc kÕ
to¸n ViÖt Nam sè 02 “Hµng tån kho” th× hµng tån kho lµ nh÷ng tµi s¶n:
+ §îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh thêng;
+ §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh dë dang;
+ Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô.
Tõ ®ã cã thÓ thÊy cã nhiÒu tiªu thøc ®îc sö dông ®Ó ph©n lo¹i hµng tån kho.
Tríc hÕt ph¶i thÊy ®îc hµng tån kho lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp biÓu hiÖn
díi h×nh th¸i vËt chÊt, cã thÓ ®îc mua ngoµi hoÆc tù s¶n xuÊt ®Ó phôc vô vµo môc
®Ých s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× hµng tån kho bao gåm: hµng hãa
mua vÒ chê b¸n (cã hµng hãa tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn ®êng, hµng göi b¸n,
hµng göi ®i gia c«ng chÕ biÕn). Cßn ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tån kho cã
thÓ bao gåm nh÷ng lo¹i sau: nguyªn- nhiªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho, göi
®i gia c«ng chÕ biÕn vµ ®· mua ®ang ®i trªn ®êng, s¶n phÈm dë dang (lµ nh÷ng s¶n
phÈm cha hoµn thµnh vµ ®· hoµn thµnh nhng cha lµm thñ tôc nhËp kho), chi phÝ
dÞch vô dë dang, thµnh phÈm hoµn thµnh chê b¸n.
1.2. KÕ to¸n hµng tån kho:
1.2.1. C«ng t¸c tæ chøc chøng tõ:
Tæ chøc chøng tõ lµ viÖc tæ chøc vËn dông ph¬ng ph¸p chøng tõ trong ghi
chÐp kÕ to¸n ®Ó ban hµnh chÕ ®é chøng tõ vµ vËn dông chÕ ®é ®ã. §ång thêi, tæ
chøc chøng tõ còng lµ viÖc thiÕt kÕ khèi lîng c«ng t¸c kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n kh¸c
nhau trªn hÖ thèng chøng tõ hîp lý, hîp ph¸p theo mét quy tr×nh lu©n chuyÓn nhÊt
®Þnh. §èi víi hµng tån kho th× c«ng t¸c tæ chøc chøng tõ bao gåm chøng tõ nhËp
kho vµ xuÊt kho. Quy tr×nh tæ chøc ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å:
S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Nh÷ng
ngêi cã
liªn quan
Ngêi
nhËp
kho
Ban
kiÓm
nghiÖm
Phô
tr¸ch
phßng
cung
tiªu
C¸n bé
cung
øng
Thñ
kho
KÕ
to¸n
HTK
NghiÖp
vô nhËp
kho
C¸c bíc
c«ng viÖc
vµ chøng
tõ kÌm
theo
B¶o qu¶n
vµ lu tr÷
§Ò
nghÞ
nhËp
kho
Biªn
b¶n
kiÓm
nghiÖm
PhiÕu
nhËp
kho
Ký
duyÖt
NhËp
kho vµ
ghi thÎ
kho
Ghi sæ
kÕ to¸n
S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho
Nh÷ng
ngêi cã
liªn quan
Ngêi
®Ò nghÞ
xuÊt
kho
Gi¸m
®èc, kÕ
to¸n tr
ëng
C¸n bé
cung
øng
Thñ
kho
KÕ
to¸n
HTK
NghiÖp
vô xuÊt
kho
C¸c bíc
c«ng viÖc
vµ chøng
tõ kÌm
theo
B¶o
qu¶n
vµ lu
tr÷
§Ò
nghÞ
xuÊt
kho
DuyÖt
xuÊt
kho
PhiÕu
xuÊt
kho
XuÊt
kho vµ
ghi thÎ
kho
Ghi sæ
kÕ to¸n
1.2.2. Tæ chøc sæ kÕ to¸n:
§Ó theo dâi, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn hµng tån kho,
doanh nghiÖp ph¶i tù x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n cã kh¶ n¨ng bao
qu¸t ®îc toµn bé nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng ph¶i
thiÕt lËp hÖ thèng sæ s¸ch hîp lý bëi sæ kÕ to¸n chÝnh lµ sù cô thÓ hãa ph¬ng ph¸p
®èi øng tµi kho¶n trong thùc tÕ cña c«ng t¸c kÕ to¸n. Sæ kÕ to¸n bao gåm nhiÒu
lo¹i tïy thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý nhng lu«n bao gåm 2 lo¹i c¬ b¶n lµ sæ chi tiÕt
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
vµ sæ tæng hîp. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh th× doanh nghiÖp cã thÓ
lùa chän mét trong sè c¸c h×nh thøc ghi sæ sau: NhËt ký chung, Chøng tõ ghi sæ,
NhËt ký- Sæ c¸i, NhËt ký chøng tõ…
1.2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho:
TÝnh gi¸ hµng tån kho lµ c«ng viÖc rÊt quan träng trong tæ chøc h¹ch to¸n hµng
tån kho, ®ã lµ viÖc dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hµng tån kho.
* C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho:
- §èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ nhËp kho: Gi¸ cña hµng tån kho
®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ mua vµo:
Gi¸
Gi¸ ghi
Chi phÝ
ChiÕt
Hµng
ThuÕ
thùc = trªn + thu
- khÊu th- - mua bÞ + nhËp
TÕ
ho¸
Mua
¬ng
tr¶ l¹i
khÈu
®¬n
m¹i
(nÕu cã)
- §èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ xuÊt kho:
Gi¸ vËt t hµng ho¸ nhËp kho ®îc ghi theo gi¸ thùc tÕ nhng ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn
nhËp vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, do ®ã khi xuÊt kho kÕ to¸n cã
nhiÖm vô ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ vËt t hµng ho¸ xuÊt kho.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ sau ®Ó ¸p dông cho viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt cho tÊt c¶ c¸c lo¹i
hµng tån kho hoÆc riªng tõng lo¹i:
Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh;
Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn;
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc;
Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc;
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp;
Møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c ph¬ng ph¸p tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ n¨ng
lùc nghiÖp vô cña kÕ to¸n viªn vµ trang thiÕt bÞ xö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn dï lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nµo th× doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®¶m
b¶o ®îc tÝnh thèng nhÊt vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®èi víi tõng lo¹i vËt t hµng ho¸ Ýt
nhÊt lµ trong mét kú kÕ to¸n, nÕu cã thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ th× doanh nghiÖp
cÇn ph¶i cã sù gi¶i tr×nh hîp lý.
1.2.4. Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho:
§Ó chuÈn bÞ ghi chÐp c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho,
c¸c doanh nghiÖp ®Òu x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n bao qu¸t vÒ hµng
tån kho gåm nh÷ng tµi kho¶n c¬ b¶n: TK 151, TK 152, TK 153, TK 154 …, c¸c tµi
kho¶n tËp hîp chi phÝ nh TK 621, TK 622, TK 627… KÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp dùa
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
vµo hÖ thèng c¸c chøng tõ gèc, sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp c¸c lo¹i vËt t, b¸o c¸o nhËpxuÊt- tån vËt t ®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n, ghi chÐp. C«ng t¸c h¹ch to¸n hµng tån kho
bao gåm h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp:
a, H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho:
H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho ®ßi hái ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè lîng, chÊt
lîng cña tõng lo¹i vËt t, hµng hãa theo tõng kho b¶o qu¶n vµ tõng ngêi phô tr¸ch.
Thùc tÕ hiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vÒ hµng tån kho lµ: ph¬ng
ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµ c¸ch h¹ch to¸n theo
sæ sè d. Trong ®ã h¹ch to¸n theo thÎ song song ®îc ¸p dông t¬ng ®èi réng r·i do
cã c¸ch ghi chÐp kh«ng phøc t¹p, tr¸nh sù trïng l¾p.
b, H¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho:
Cã 2 c¸ch ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho, lµ kª khai thêng xuyªn hoÆc
kiÓm kª ®Þnh kú. Tïy theo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, yªu cÇu cña
c«ng t¸c qu¶n lý hay tr×nh ®é kÕ to¸n viªn, quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n
mµ mçi ®¬n vÞ sÏ lùa chän cho m×nh mét ph¬ng ph¸p thÝch hîp nhÊt.
- Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh h×nh
biÕn ®éng cña hµng tån kho mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc trªn c¬ së c¸c tµi kho¶n
ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho theo ph ¬ng ph¸p nµy ®îc tr×nh bµy trong s¬ ®å 4.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: kh«ng theo dâi vËt t mét c¸ch thêng xuyªn mµ chØ
ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu vµ cuèi kú trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh lîng
tån kho thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Cô thÓ c¸c doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p
nµy cã c¸ch h¹ch to¸n tu©n theo s¬ ®å 5.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
1.3. §Æc ®iÓm Hµng tån kho vµ nh÷ng ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kiÓm to¸n:
Hµng tån kho chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng tµi s¶n cña doanh
nghiÖp vµ còng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh ho¹t
®éng kiÓm to¸n. Cã ®îc nhËn xÐt nh trªn lµ do nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña hµng tån
kho, cô thÓ nh sau:
- Hµng tån kho cã tû lÖ lín trong tæng tµi s¶n lu ®éng cña mét doanh nghiÖp, lµ
chu tr×nh chñ yÕu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nªn rÊt dÔ x¶y ra nh÷ng sai sãt hoÆc gian
lËn lín, g©y ¶nh hëng träng yÕu vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh.
- Hµng tån kho rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, ®îc b¶o qu¶n vµ qu¶n lý t¹i nhiÒu ®Þa
®iÓm (kho) kh¸c nhau, do nhiÒu ngêi phô tr¸ch vËt chÊt (thñ kho). §iÒu kiÖn b¶o
qu¶n ®èi víi tõng lo¹i hµng tån kho lµ rÊt kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ, thùc hiÖn c«ng
viÖc kiÓm so¸t vËt chÊt, kiÓm kª vÒ chÊt lîng còng nh gi¸ trÞ lµ rÊt phøc t¹p, kh¶
n¨ng x¶y ra sai sãt, gian lËn lµ nhiÒu h¬n so víi c¸c tµi s¶n kh¸c. Cô thÓ: cã nhiÒu
hµng tån kho rÊt khã ph©n lo¹i vµ ®Þnh gi¸ nh c¸c linh kiÖn ®iÖn tö phøc t¹p, c¸c
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
c«ng tr×nh x©y dùng dë dang hay kim khÝ qóy…(®ßi hái cã ý kiÕn cña c¸c chuyªn
gia nªn mang tÝnh chñ quan cao).
- Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó ®Þnh gi¸ hµng tån kho, ngay c¶ víi mçi lo¹i hµng tån
kho còng cã thÓ x©y dùng c¸ch tÝnh kh¸c nhau nh ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia
quyÒn, ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh hay ph¬ng ph¸p nhËp tríc- xuÊt tríc
(FIFO)… Víi mçi c¸ch tÝnh sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau, bªn c¹nh ®ã viÖc
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho l¹i cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ vèn hµng b¸n, ¶nh
hëng träng yÕu tíi viÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn thuÇn trong n¨m tµi chÝnh. V× vËy ®Ó
thu thËp ®îc b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu lùc, c¸c kiÓm to¸n viªn khi
thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i n¾m b¾t ®îc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho mµ kh¸ch
hµng ®ang sö dông cïng víi viÖc ¸p dông nã trong thùc tiÔn. Thùc tÕ hiÖn nay vÉn
cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ¸p dông nhÊt qu¸n c¸ch x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng
tån kho gi÷a c¸c niªn ®é kÕ to¸n, ®iÒu nµy rÊt dÔ dÉn ®Õn nh÷ng sai sãt ®¸ng kÓ.
- Hµng tån kho còng nh nhiÒu lo¹i tµi s¶n kh¸c, ph¶i chÞu ¶nh hëng cña hao mßn
h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh (bÞ h háng sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, dÔ bÞ
lçi thêi…). §iÒu nµy yªu cÇu c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ
tõng lo¹i hµng tån kho cã trong doanh nghiÖp còng nh xu híng biÕn ®éng cña
chóng, tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®îc gi¸ trÞ hao mßn cña tõng lo¹i.
- Chu tr×nh hµng tån kho cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi c¸c chu tr×nh
kh¸c, v× vËy khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, ph¶i cã sù xem xÐt mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chu
tr×nh nµy, do cã thÓ x¶y ra nh÷ng sai sãt mang tÝnh chÊt d©y chuyÒn gi÷a c¸c giai
®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
1.4. C¸c chøc n¨ng cña Hµng tån kho víi qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé trong
doanh nghiÖp:
Nh phÇn 1.3 ®· nªu, ®Æc ®iÓm næi bËt cña hµng tån kho lµ cã liªn quan ®Õn
nhiÒu chu tr×nh kh¸c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do vËy chu tr×nh nµy cã
nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau:
- Chøc n¨ng mua hµng;
- Chøc n¨ng nhËn hµng;
- Chøc n¨ng lu kho vËt t, hµng hãa;
- Chøc n¨ng xuÊt kho;
- Chøc n¨ng s¶n xuÊt;
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Chøc n¨ng lu kho thµnh phÈm;
- Chøc n¨ng xuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô.
Tïy theo ®Æc ®iÓm cô thÓ trong quy tr×nh ho¹t ®éng còng nh môc tiªu qu¶n
lý cña tõng thêi ®iÓm mµ mçi doanh nghiÖp x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé hµng tån kho hîp lý ®Ó kiÓm so¸t tèt nhÊt dßng vËn ®éng cña hµng tån
kho, ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp gi÷a c¸c bé phËn trong viÖc kiÓm tra. Theo ®ã, qu¸ tr×nh
kiÓm so¸t néi bé ®îc thùc hiÖn theo tõng chøc n¨ng cô thÓ cña chu tr×nh hµng tån
kho.
1.4.1. Chøc n¨ng mua hµng:
Qu¸ tr×nh mua hµng lµ mét bé phËn n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh
to¸n. §Æc ®iÓm chung cña nghiÖp vô nµy lµ chóng ®îc thùc hiÖn bëi bé phËn cung
øng c¨n cø vµo giÊy ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®îc phª duyÖt, bé phËn nµy sÏ lËp ®¬n
®Æt hµng hoÆc tháa thuËn c¸c hîp ®ång mua hµng. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi
viÖc mua hµng cña doanh nghiÖp sÏ ®îc thiÕt lËp ®¶m b¶o tÝnh h÷u hiÖu, cã thÓ bao
gåm c¸c bíc c«ng viÖc c¬ b¶n sau:
- ThiÕt lËp kÕ ho¹ch mua hµng dùa trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch tiªu thô
s¶n phÈm, kÕ ho¹ch dù tr÷ hµng tån kho.
- Sö dông c¸c phiÕu yªu cÇu cã ®¸nh sè thø tù tríc. Quy ®Þnh thñ tôc xÐt duyÖt yªu
cÇu mua, phiÕu yªu cÇu mua ph¶i ghi râ n¬i yªu cÇu, sè lîng vµ chñng lo¹i hµng
hãa.
- PhiÕu yªu cÇu ®îc chuyÓn tíi phßng thu mua ®Ó lµm c¨n cø lËp ®¬n ®Æt mua hµng
göi ®Õn n¬i cung cÊp ®· ®îc lùa chän. §¬n ®Æt hµng ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu rè vÒ
sè lîng, chñng lo¹i, quy c¸ch hµng hãa hoÆc dÞch vô yªu cÇu. §ång thêi ®¬n ®Æt
hµng sÏ ®îc chuyÓn cho c¸c bé phËn cã liªn quan nh bé phËn kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n,
bé phËn nhËn hµng ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu.
- Cã sù ph©n t¸ch tr¸ch nhiÖm gi÷a ngêi yªu cÇu, ngêi lËp hãa ®¬n vµ ngêi quyÕt
®Þnh viÖc mua hµng ®ã.
1.4.2. Chøc n¨ng nhËn hµng, lu kho:
NghiÖp vô nµy ®îc b¾t ®Çu b»ng viÖc nhËp kho hµng mua, lËp biªn b¶n giao
nhËn hµng, còng n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n. TÊt c¶ hµng hãa sÏ ®îc chuyÓn tíi bé phËn kho, bé phËn nµy tiÕn hµnh nhËp kho. Thñ kho lËp phiÕu
nhËp kho ghi râ sè lîng, quy c¸ch cña hµng thùc nhËp, ghi sæ vµ chuyÓn cho kÕ
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
to¸n lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi chøc n¨ng nhËn
hµng, lu kho gåm:
- Hµng hãa nhËn vÒ ph¶i ®îc kiÓm tra c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng bëi mét bé phËn
®éc lËp víi bé phËn mua hµng vµ bé phËn lu kho ®îc gäi lµ Phßng nhËn hµng.
Phßng nhËn hµng cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sè lîng hµng nhËn, kiÓm ®Þnh chÊt lîng
cã phï hîp víi yªu cÇu trong ®¬n ®Æt hµng hay kh«ng, ®ång thêi còng lo¹i bá
nh÷ng hµng hãa bÞ lçi, kÐm phÈm chÊt… Sau ®ã lËp Biªn b¶n nhËn hµng (phiÕu
nhËn hµng) chuyÓn tíi bé phËn kho.
- Ph¶i cã sù c¸ch ly vÒ tr¸ch nhiÖm gi÷a ngêi ghi sæ vµ ngêi qu¶n lý kho hµng.
- HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ph¶i ®îc thiÕt kÕ bao gåm c¶ thñ tôc kiÓm tra tÝnh ®Çy
®ñ cña c¸c chøng tõ hµng tån kho, tÝnh to¸n l¹i c¸c chøng tõ gèc, ®èi chiÕu chøng
tõ gèc víi sæ kÕ to¸n hµng tån kho, ®èi chiÕu gi÷a c¸c lo¹i sæ víi nhau ®Ó ®¶m b¶o
viÖc ghi ®óng, ghi ®ñ vµ kÞp thêi nghiÖp vô hµng tån kho.
1.4.3. Chøc n¨ng xuÊt kho vËt t, hµng hãa:
Bé phËn kho ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé sè hµng hãa mµ m×nh qu¶n lý,
do ®ã tÊt c¶ c¸c trêng hîp xuÊt vËt t, hµng hãa ®Òu ph¶i cã phiÕu yªu cÇu sö dông
®· ®îc phª duyÖt hay ph¶i cã ®¬n ®Æt hµng. C¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho thñ kho vµ
kÕ to¸n vËt t ghi sæ vµ h¹ch to¸n. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc:
- PhiÕu yªu cÇu xuÊt kho ph¶i ®îc lËp dùa trªn mét ®¬n ®Æt hµng s¶n xuÊt hay ®¬n
®Æt hµng cña kh¸ch hµng bªn ngoµi. PhiÕu nµy ®îc lËp thµnh 3 liªn: giao cho bé
phËn cã nhu cÇu sö dông vËt t, giao cho thñ kho vµ 1 liªn giao cho phßng kÕ to¸n.
- Hµng hãa xuÊt kho ph¶i ®îc kiÓm tra vÒ chÊt lîng.
- Cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ nguyªn t¾c phª duyÖt vËt t, hµng hãa xuÊt kho. Cã
sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm c«ng viÖc gi÷a ngêi xuÊt kho vµ ngêi lËp phiÕu yªu cÇu.
1.4.4. Chøc n¨ng s¶n xuÊt:
S¶n xuÊt lµ giai ®o¹n quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, chÝnh v× thÕ nã ®ßi hái ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ tõ kh©u kÕ ho¹ch vµ
lÞch tr×nh s¶n xuÊt, ®îc x©y dùng tõ íc to¸n vÒ nhu cÇu ®èi víi s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp còng nh c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ hµng tån kho hiÖn cã. §Çu ra cña giai
®o¹n s¶n xuÊt lµ thµnh phÈm hoÆc s¶n phÈm dë dang. KiÓm so¸t néi bé ®èi víi
viÖc s¶n xuÊt ®îc thiÕt lËp b»ng c¸ch gi¸m s¸t sè lîng s¶n phÈm ®Çu ra ®Ó ®¶m b¶o
r»ng viÖc s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së c¸c yÕu tè ®Çu vµo sö dông mét c¸ch
hiÖu qu¶ vµ hîp lý. Qua ®ã cã thÓ thÊy c«ng viÖc kiÓm so¸t néi bé chi phÝ s¶n xuÊt
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
chÝnh lµ sù kÕt hîp gi÷a kiÓm so¸t chi phÝ s¶n xuÊt t¹i bé phËn s¶n xuÊt víi bé
phËn xuÊt kho, cô thÓ:
- T¹i bé phËn s¶n xuÊt: sö dông c¸c chøng tõ cã ®¸nh sè thø tù tríc ®Ó theo dâi
viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu ®ång thêi kiÓm so¸t phÕ liÖu nÕu cã, c¸c b¶ng chÊm
c«ng c«ng nh©n s¶n xuÊt ®Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. C¸c tµi liÖu nµy
còng bao gåm b¸o c¸o sè lîng thµnh phÈm, b¸o c¸o kiÓm ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm.
HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé còng ph¶i quy ®Þnh râ ngêi thùc hiÖn ghi chÐp giÊy tê
kiÓm so¸t còng nh quy ®Þnh râ vÒ ngêi lËp, ngêi göi, c¸c bé phËn nhËn ®îc b¸o c¸o
s¶n xuÊt.
- T¹i bé phËn xuÊt kho: (®· tr×nh bµy phÇn 1.3.3).
1.4.5. Chøc n¨ng lu kho:
S¶n phÈm sau khi hoµn thµnh, qua kh©u kiÓm ®Þnh nÕu kh«ng ®îc chuyÓn ®i
tiªu thô th× sÏ nhËp kho ®Ó chê b¸n. Giai ®o¹n nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã phiÕu nhËp
kho, ®èi víi doanh nghiÖp cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tèt th× mçi lo¹i thµnh
phÈm sÏ ®îc theo dâi trªn tõng hå s¬ riªng biÖt. Qu¸ tr×nh kiÓm so¸t thµnh phÈm
®îc coi nh mét phÇn trong chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn.
- C«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé víi viÖc lu kho thµnh phÈm ®îc tiÕn hµnh t¬ng tù nh
kiÓm so¸t néi bé víi c«ng viÖc lu kho vËt t, hµng hãa.
1.4.6. Chøc n¨ng xuÊt kho thµnh phÈm ®i tiªu thô:
Qu¸ tr×nh nµy lµ mét m¾t xÝch quan träng cña chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn,
trong ®ã qua ®Þnh thµnh phÈm cña doanh nghiÖp chØ ®îc xuÊt ra khái kho khi ®· cã
sù phª chuÈn hay c¨n cø ®Ó xuÊt kho thµnh phÈm, cô thÓ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng hoÆc
hîp ®ång kinh tÕ. Khi xuÊt kho ph¶i cã phiÕu xuÊt kho do thñ kho lËp, bé phËn vËn
chuyÓn sÏ cã phiÕu vËn chuyÓn hµng (VËn ®¬n).
- KiÓm so¸t néi bé ®èi víi chøc n¨ng xuÊt kho thµnh phÈm ®îc thÓ hiÖn trong viÖc
sö dông c¸c chøng tõ vËn chuyÓn, c¸c hãa ®¬n b¸n hµng ®îc ®¸nh sè thø tù tõ tríc,
trong viÖc so¸t xÐt thÈm ®Þnh c¸c chøng tõ xuÊt… (vÝ dô: phiÕu vËn chuyÓn ® îc lËp
thµnh 3 liªn, liªn 1 lu ë phßng tiÕp vËn, liªn 2 göi ®Õn bé phËn tiªu thô kÌm §¬n
®Æt hµng ®Ó lµm c¨n cø ghi hãa ®¬n cho kh¸ch hµng, liªn 3 ®Ýnh kÌm theo hµng
hãa trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn). Ngoµi ra cßn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc kÕ to¸n
ph¶n ¸nh hµng xuÊt kho trªn phiÕu xuÊt kho, sæ kÕ to¸n hµng tån kho hay sù ph©n
c«ng ph©n nhiÖm gi÷a bé phËn kho vµ bé phËn kÕ to¸n…
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ……
20
- Xem thêm -
.DOC 
93 
9960 
49 
