Tài liệu Kt tiền lương và các khoản trích theo lương tại cty cầu 1 thăng long

Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 Lêi nãi ®Çu Lao ®éng lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña con ng-êi ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn x· héi . Lao ®éng cã n¨ng suÊt, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ cao lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc. Lao ®éng lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt. Chi phÝ vÒ lao ®éng lµ mét trong c¸c yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Sö dông hîp lý lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ tiÕt kiÖm chi phÝ vÒ lao ®éng sèng gãp phÇn h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng doanh lîi cho doanh nghiÖp vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho CNV, ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. TiÒn l-¬ng (hay tiÒn c«ng) lµ mét phÇn s¶n phÈm x· héi ®-îc Nhµ n-íc ph©n phèi cho ng-êi lao ®éng mét c¸ch cã kÕ ho¹ch, c¨n cø vµo kÕt qu¶ lao ®éng mµ mçi ng-êi cèng hiÕn cho x· héi biÓu hiÖn b»ng tiÒn nã lµ phÇn thï lao lao ®éng ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng bï ®¾p hao phÝ lao ®éng cña c«ng nh©n viªn ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn l-¬ng g¾n liÒn víi thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng mµ c«ng nh©n viªn ®· thùc hiÖn, tiÒn l-¬ng lµ phÇn thu nhËp chÝnh cña c«ng nh©n viªn. Trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay viÖc tr¶ l-¬ng cho c«ng nh©n viªn cã nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, nh-ng chÕ ®é tiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm ®ang ®-îc thùc hiÖn ë mét sè doanh nghiÖp lµ ®-îc quan t©m h¬n c¶. Trong néi dung lµm chñ cña ng-êi lao ®éng vÒ mÆt kinh tÕ, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ lµm chñ trong viÖc ph©n phèi s¶n phÈm x· héi nh»m thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c “ph©n phèi theo lao ®éng” . Thùc hiÖn tèt chÕ ®é tiÒn l­¬ng s¶n phÈm sÏ kÕt hîp ®-îc nghÜa vô vµ quyÒn lîi, nªu cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña c¬ së s¶n xuÊt, nhãm lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng ®èi víi s¶n phÈm m×nh lµm ra ®ång thêi ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o cña ng-êi lao ®éng, kh¾c phôc khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ®Ó hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Trong c¬ chÕ qu¶n lý míi hiÖn nay thùc hiÖn réng r·i h×nh thøc tiÒn l-¬ng s¶n phÈm trong c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa quan träng cho c¸c doanh nghiÖp ®i vµo lµm ¨n cã l·i, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 1 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 Ngoµi tiÒn l-¬ng (tiÒn c«ng) ®Ó ®¶m b¶o t¸i t¹o søc lao ®éng vµ cuéc sèng l©u dµi cña ng-êi lao ®éng, theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh doanh nghiÖp cßn ph¶i vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mét bé phËn chi phÝ gåm c¸c kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ kinh phÝ c«ng ®oµn. Trong ®ã, BHXH ®-îc trÝch lËp ®Ó tµi trî cho tr-êng hîp c«ng nh©n viªn t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt søc lao ®éng nh-: èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, mÊt søc, nghØ h-u... B¶o hiÓm y tÕ ®Ó tµi trî cho viÖc phßng, ch÷a bÖnh vµ ch¨m sãc søc khoÎ cña ng-êi lao ®éng. Kinh phÝ c«ng ®oµn chñ yÕu ®Ó cho ho¹t ®éng cña tæ chøc cña giíi lao ®éng ch¨m sãc, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng-êi lao ®éng. Cïng víi tiÒn l-¬ng (tiÒn c«ng) c¸c kho¶n trÝch lËp c¸c quü nãi trªn hîp thµnh kho¶n chi phÝ vÒ lao ®éng sèng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ vai trß, ý nghÜa trªn cña c«ng t¸c tiÒn l-¬ng, BHXH ®èi víi ng-êi lao ®éng. Víi kiÕn thøc h¹n hÑp cña m×nh, em m¹nh d¹n nghiªn cøu vµ tr×nh bµy chuyªn ®Ò: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng t¹i c«ng ty cÇu I Th¨ng Long”. Trong thêi gian ®i thùc tÕ ®Ó viÕt chuyªn ®Ò t¹i C«ng ty cÇu I Th¨ng Long, em ®-îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c« c¸c chó trong c«ng ty ®Æc biÖt lµ c¸c c« c¸c chó phßng tæ chøc lao ®éng cïng víi phßng kÕ to¸n. Bªn c¹nh ®ã, lµ sù h-íng dÉn, tËn t×nh cã tr¸ch nhiÖm cña thÇygi¸o NguyÔn ViÕt TiÕn vµ sù cè g¾ng nç lùc cña b¶n th©n ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 2 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 Ch-¬ng I Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp I. Lý luËn vÒ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng 1. TiÒn l-¬ng 1.1. Kh¸i niÖm Trong kinh tÕ thÞ tr-êng søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸, ng-êi cã søc lao ®éng cã thÓ tù do cho thuª (b¸n søc lao ®éng cña m×nh cho ng-êi sö dông lao ®éng: Nhµ n-íc, chñ doanh nghiÖp...) th«ng qua c¸c hîp ®ång lao ®éng. Sau qu¸ tr×nh lµm viÖc, chñ doanh nghiÖp sÏ tr¶ mét kho¶n tiÒn cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña ng-êi ®ã. VÒ tæng thÓ tiÒn l-¬ng ®-îc xem nh- lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a doanh nghiÖp vµ ng-êi lao ®éng. - Ng-êi lao ®éng cung cÊp cho hä vÒ mÆt thêi gian, søc lao ®éng, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp còng nh- kü n¨ng lao ®éng cña m×nh. - §æi l¹i, ng-êi lao ®éng nhËn l¹i doanh nghiÖp tiÒn l-¬ng, tiÒn th-ëng, trî cÊp x· héi, nh÷ng kh¶ n¨ng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cña m×nh. §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t- nh©n, søc lao ®éng râ rµng trë thµnh hµng ho¸ v× ng-êi sö dông t- liÖu s¶n xuÊt kh«ng ®ång thêi së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt. Hä lµ ng-êi lµm thuª b¸n søc lao ®éng cho ng-êi cã t- liÖu s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ cña søc lao ®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn cña hai bªn c¨n cø vµo ph¸p luËt hiÖn hµnh. §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ thuéc sën h÷u Nhµ n-íc, tËp thÓ ng-êi lao ®éng tõ gi¸m ®èc ®Õn c«ng nh©n ®Òu lµ ng-êi cung cÊp søc lao ®éng vµ ®-îc Nhµ n-íc tr¶ c«ng. Nhµ n-íc giao quyÒn sö dông qu¶n lý t- liÖu s¶n xuÊt cho tËp thÓ ng-êi lao ®éng. Gi¸m ®èc vµ c«ng nh©n viªn chøc lµ ng-êi lµm chñ ®-îc uû quyÒn kh«ng ®Çy ®ñ, vµ kh«ng ph¶i tù quyÒn vÒ t- liÖu ®ã. Tuy nhiªn, nh÷ng ®Æc thï riªng trong viÖc sö dông lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ cã h×nh thøc së Gi¸o Viªn H-íng DÉn 3 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 h÷u kh¸c nhau nªn c¸c quan hÖ thuª m-ín, mua b¸n, hîp ®ång lao ®éng còng kh¸c nhau, c¸c tho¶ thuËn vÒ tiÒn l-¬ng vµ c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l-¬ng còng ®-îc thÓ hiÖn theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. TiÒn l-¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n (hay duy nhÊt) trong thu nhËp cña ng-êi lao ®éng, ®ång thêi lµ mét trong c¸c chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp. VËy cã thÓ hiÓu: TiÒn l-¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng, lµ gi¸ c¶ yÕu tè cña søc lao ®éng mµ ng-êi sö dông (Nhµ n-íc, chñ doanh nghiÖp) ph¶i tr¶ cho ng-êi cung øng søc lao ®éng, tu©n theo nguyªn t¾c cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ tr-êng vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña Nhµ n-íc. Cïng víi kh¶ n¨ng tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng lµ mét biÓu hiÖn, mét tªn gäi kh¸c cña tiÒn l-¬ng. TiÒn c«ng g¾n víi c¸c quan hÖ tho¶ thuËn mua b¸n søc lao ®éng vµ th-êng sö dông trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c hîp ®ång thuª lao ®éng cã thêi h¹n. TiÒn c«ng cßn ®-îc hiÓu lµ tiÒn tr¶ cho mét ®¬n vÞ thêi gian lao ®éng cung øng, tiÒn tr¶ theo khèi l-îng c«ng viÖc ®-îc thùc hiÖn phæ biÕn trung nh÷ng tho¶ thuËn thuª nh©n c«ng trªn thÞ tr-êng tù do. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn kh¸i niÖm tiÒn l-¬ng vµ tiÒn c«ng ®-îc xem lµ ®ång nhÊt c¶ vÒ b¶n chÊt kinh tÕ ph¹m vi vµ ®èi t-îng ¸p dông. 1.2. B¶n chÊt cña tiÒn l-¬ng, chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng a. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ tiÒn l-¬ng * Quan ®iÓm chung vÒ tiÒn l-¬ng LÞch sö x· héi loµi ng-êi tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c nhau, ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi lµ h×nh thøc ph©n phèi. Ph©n phèi lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng cña t¸i s¶n xuÊt vµ trao ®æi. NhvËy trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th× s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh, ph©n phèi vµ c¸c kh©u kh¸c phô thuéc vµo s¶n xuÊt vµ do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh nh-ng cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp, tÝch cùc trë l¹i s¶n xuÊt. Tæng s¶n phÈm x· héi lµ do ng-êi lao ®éng t¹o ra ph¶i ®-îc ®em ph©n phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n, tÝch luü t¸i s¶n xuÊt më réng vµ tiªu dïng c«ng Gi¸o Viªn H-íng DÉn 4 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 céng. H×nh thøc ph©n phèi vËt phÈm cho tiªu dïng c¸ nh©n d-íi chñ nghÜa x· héi (CNXH) ®­îc tiÕn hµnh theo nguyªn t¾c: “Lµm theo n¨ng lùc, h­ëng theo lao ®éng”. Bëi vËy, “ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét quy luËt kinh tÕ “. Ph©n phèi theo lao ®éng d-íi chÕ ®é CNXH chñ yÕu lµ tiÒn l-¬ng, tiÒn th-ëng. TiÒn l-¬ng d-íi CNXH kh¸c h¼n tiÒn l-¬ng d-íi chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa. TiÒn l-¬ng d-íi chÕ ®é XHCN ®-îc hiÓu theo c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®ã lµ: sè tiÒn mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc sau mét thêi gian lao ®éng nhÊt ®Þnh hoÆc sau khi ®· hoµn thµnh mét c«ng viÖc nµo ®ã. Cßn theo nghÜa réng: tiÒn l-¬ng lµ mét phÇn thu nhËp cña nÒn kinh tÕ quèc d©n biÓu hiÖn d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ ®-îc Nhµ n-íc ph©n phèi kÕ ho¹ch cho c«ng nh©n viªn chøc phï hîp víi sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng cña mçi ng-êi ®· cèng hiÕn. Nh- vËy nÕu xÐt theo quan ®iÓm s¶n xuÊt tiÒn l-¬ng lµ kho¶n ®·i ngé cña søc lao ®éng ®· ®-îc tiªu dïng ®Ó lµm ra s¶n phÈm. Tr¶ l-¬ng tho¶ ®¸ng cho ng-êi lao ®éng lµ mét nguyªn t¾c b¾t buéc nÕu muèn ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh cao. NÕu xÐt trªn quan ®iÓm ph©n phèi th× tiÒn l-¬ng lµ phÇn t- liÖu tiªu dïng c¸ nh©n dµnh cho ng-êi lao ®éng, ®-îc ph©n phèi dùa trªn c¬ së c©n ®èi gi÷a quü hµng ho¸ x· héi víi c«ng søc ®ãng gãp cña tõng ng-êi. Nhµ n-íc ®iÒu tiÕt toµn bé hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ: s¶n xuÊt, cung cÊp vËt t-, tiªu hao s¶n phÈm, x©y dùng gi¸ vµ ban hµnh chÕ ®é, tr¶ c«ng lao ®éng. Trong lÜnh vùc tr¶ c«ng lao ®éng Nhµ n-íc qu¶n lý tËp trung b»ng c¸ch quy ®Þnh møc l-¬ng tèi thiÓu ban hµnh hÖ thèng thang l-¬ng vµ phô cÊp. Trong hÖ thèng chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc quy ®Þnh theo khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ ®-îc ¸p ®Æt tõ trªn xuèng. Së dÜ nh- vËy lµ xuÊt ph¸t tõ nhËn thøc tuyÖt ®èi ho¸ quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng vµ ph©n phèi quü tiªu dïng c¸ nh©n trªn ph¹m vi toµn x· héi. Nh÷ng quan niÖm trªn ®©y vÒ tiÒn l-¬ng ®· bÞ coi lµ kh«ng phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc ®iÓm cña mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. b. B¶n chÊt ph¹m trï tiÒn l-¬ng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng Trong nhiÒu n¨m qua, c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Song t×nh h×nh thùc tÕ cho thÊy r»ng sù ®æi míi mét sè Gi¸o Viªn H-íng DÉn 5 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 lÜnh vùc x· héi cßn ch-a kÞp víi c«ng cuéc ®æi míi chung nhÊt cña ®Êt n-íc. VÊn ®Ò tiÒn l-¬ng còng ch-a t¹o ®-îc ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. HiÖn nay cã nhiÒu ý thøc kh¸c nhau vÒ tiÒn l-¬ng, song quan niÖm thèng nhÊt ®Òu coi søc lao ®éng lµ hµng ho¸. MÆc dï tr-íc ®©y kh«ng ®-îc c«ng nhËn chÝnh thøc, thÞ tr-êng søc lao ®éng ®· ®-îc h×nh thµnh tõ l©u ë n-íc ta vµ hiÖn nay vÉn ®ang tån t¹i kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu vïng ®Êt n-íc. Søc lao ®éng lµ mét trong c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¸c yÕu tè c¬ b¶n, cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nªn tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng lµ vèn ®Çu t- øng tr-íc quan träng nhÊt, lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng. V× vËy viÖc tr¶ c«ng lao ®éng ®-îc tÝnh to¸n mét c¸ch chi tiÕt trong h¹ch to¸n kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. §Ó x¸c ®Þnh tiÒn l-¬ng hîp lÝ cÇn t×m ra c¬ së ®Ó tÝnh ®óng ,tÝnh ®ñ gi¸ trÞ cña søc lao ®éng .Ng-êi lao ®éng sau khi bá ra søc lao ®éng,t¹o ra s¶n phÈm th× ®-îc mét sè tiÒn c«ng nhÊt ®Þnh.VËy cã thÓ coi søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸,mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt.TiÒn l-¬ng chÝnh lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ®Æc biÖt ®ã - hµng ho¸ søc lao ®éng. Hµng ho¸ søc lao ®éng còng cã mÆt gièng nh- mäi hµng ho¸ kh¸c lµ cã gi¸ trÞ. Ng-êi ta ®Þnh gi¸ trÞ Êy lµ sè l-îng t- liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra nã. Søc lao ®éng g¾n liÒn víi con ng-êi nªn gi¸ trÞ søc lao ®éng ®-îc ®o b»ng gi¸ trÞ c¸c t- liÖu sinh ho¹t ®¶m b¶o nhu cÇu tèi thiÓu cho cuéc sèng (¨n, ë, häc hµnh,®i l¹i ...) vµ nh÷ng nhu cÇu cao h¬n n÷a.Song nã còng ph¶i chÞu t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr-êng . V× vËy, vÒ b¶n chÊt tiÒn c«ng, tiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng, lµ ®éng lùc quyÕt ®Þnh hµnh vi cung øng søc lao ®éng. TiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng ho¸ vµ chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. TiÒn l-¬ng còng t¸c ®éng ®Õn quyÕt ®Þnh cña c¸c chñ doanh nghiÖp ®Ó h×nh thµnh c¸c tho¶ thuËn hîp ®ång thuª lao ®éng. 1.2.2 Chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng TiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp vµ bao gåm c¸c chøc n¨ngsau: Gi¸o Viªn H-íng DÉn 6 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 -TiÒn l-¬ng lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ph©n phèi thu nhËp quèc d©n, c¸c chøc n¨ng thanh to¸n gi÷a ng-êi sö dông søc lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng. -TiÒn l-¬ng nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng th«ng qua viÖc trao ®æi tiÒn tÖ do thu nhËp mang l¹i víi c¸c vËt dông sinh ho¹t cÇn thiÕt cho ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. -KÝch thÝch con ng-êi tham gia lao ®éng, bëi lÏ tiÒn l-¬ng lµ mét bé phËn quan träng cña thu nhËp, chi phèi vµ quyÕt ®Þnh møc sèng cña ng-êi lao ®éng. Do ®ã lµ c«ng cô quan träng trong qu¶n lÝ. Ng-êi ta sö dông nã ®Ó thóc ®Èy ng-êi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng vµ s¸ng t¹o, coi nh- lµ mét c«ng cô t¹o ®éng lùc trong s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD). 1.3 Nguyªn t¾c tÝnh l-¬ng 1.3.1 Nh÷ng c¬ së ph¸p lÝ cña viÖc qu¶n lÝ tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp -Quy ®Þnh cña nhµ n-íc vÒ chÕ ®é tr¶ l-¬ng N¨m 1960 lÇn ®Çu tiªn nhµ n-íc ta ban hµnh chÕ ®é tiÒn l-¬ng ¸p dông cho c«ng chøc, viªn chøc, c«ng nh©n ... thuéc c¸c lÜnh vùc cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh¸c nhau. NÐt næi bËt trong chÕ ®é tiÒn l-¬ng nµy lµ nã mang tÝnh hiÖn vËt s©u s¾c, æn ®Þnh vµ quy ®Þnh rÊt chi tiÕt, cô thÓ: N¨m 1985 víi nghÞ ®Þnh 235 H§BT ngµy 18/4/1985 ®· ban hµnh mét chÕ ®é tiÒn l-¬ng míi thay thÕ cho chÕ ®é tiÒn l-¬ng n¨m 1960. ¦u ®iÓm cña chÕ ®é tiÒn l-¬ng nµy lµ ®i tõ nhu cÇu tèi thiÓu ®Ó tÝnh møc l-¬ng tèi thiÓu song nã vÉn ch-a hÕt yÕu tè bao cÊp mang tÝnh cøng nh¾c vµ thô ®éng. Ngµy 23/5/1993 chÝnh phñ ban hµnh c¸c nghÞ ®Þnh N§25/CP, N§26/CP quy ®Þnh t¹m thêi chÕ ®é tiÒn l-¬ng míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp víi møc tiÒn l-¬ng tèi thiÓu lµ 144.000 ®/ng-êi/th¸ng. Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lÝ trªn ®©y ®Òu x©y dùng mét chÕ ®é tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng, ®ã lµ chÕ ®é tr¶ l-¬ng cÊp bËc. TiÒn l-¬ng cÊp bËc lµ tiÒn l-¬ng ¸p dông cho c«ng nh©n c¨n cø vµo sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng cña c«ng nh©n. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 7 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 HÖ sè tiÒn l-¬ng cÊp bËc lµ toµn bé nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n-íc mµ doanh nghiÖp dùa vµo ®ã ®Ó tr¶ l-¬ng cho c«ng nh©n theo chÊt l-îng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. ChÕ ®é tiÒn l-¬ng cÊp bËc t¹o kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh tiÒn l-¬ng gi÷a c¸c nghµnh, c¸c nghÒ mét c¸ch hîp lÝ, h¹n chÕ ®-îc tÝnh chÊt b×nh qu©n trong viÖc tr¶ l-¬ng, ®ång thêi cßn cã t¸c dông bè trÝ c«ng viÖc thÝch hîp víi tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. Theo chÕ ®é nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông hoÆc vËn dông c¸c thang l-¬ng, møc l-¬ng, hiÖn hµnh cña Nhµ n-íc. - Møc l-¬ng: lµ l-îng tiÒn tr¶ cho ng-êi lao ®éng cho mét ®¬n vÞ thêi gian (giê, ngµy, th¸ng...) phï hîp víi c¸c cÊp bËc trong thang l-¬ng. Th«ng th-êng Nhµ n-íc chØ quy ®Þnh møc l-¬ng bËc I hoÆc møc l-¬ng tèi thiÓu víi hÖ sè l-¬ng cña cÊp bËc t-¬ng øng. - Thang l-¬ng: lµ biÓu hiÖn x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l-¬ng gi÷a c¸c c«ng nh©n cïng nghÒ hoÆc nhiÒu nghÒ gièng nhau theo tr×nh tù vµ theo cÊp bËc cña hä. Mçi thang l-¬ng ®Òu cã hÖ sè cÊp bËc vµ tû lÖ tiÒn l-¬ng ë c¸c cÊp bËc kh¸c nhau so víi tiÒn l-¬ng tèi thiÓu. * Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc vµ yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë mét bËc nµo ®ã ph¶i biÕt g× vÒ mÆt kü thuËt vµ ph¶i lµm ®-îc g× vÒ mÆt thùc hµnh. Gi÷a cÊp bËc c«ng nh©n vµ cÊp bËc c«ng viÖc cã mèi quan hÖ chÆt chÏ. C«ng nh©n hoµn thµnh tèt ë c«ng viÖc nµo th× sÏ ®-îc xÕp vµo cÊp bËc ®ã. Còng theo c¸c v¨n b¶n nµý nghÜa c¸n bé qu¶n lý trong doanh nghiÖp ®-îc thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l-¬ng theo chøc vô. ChÕ ®é tiÒn l-¬ng chøc vô ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c b¶ng l-¬ng chøc vô do Nhµ n-íc quy ®Þnh. B¶ng l-¬ng chøc vô gåm cã nhãm chøc vô kh¸c nhau, bËc l-¬ng, hÖ sè l-ong vµ møc l-¬ng c¬ b¶n. 1.3.2. Ph-¬ng ph¸p tÝnh l-¬ng Bé luËt lao ®éng cña n-íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ch-¬ng 2 ®iÒu 56 cã ghi: “Khi chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng lªn lµm cho tiÒn l­¬ng thùc tÕ Gi¸o Viªn H-íng DÉn 8 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 cña ng-êi lao ®éng bÞ gi¶m sót th× chÝnh phñ ®iÒu chØnh møc l-¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng thùc tÕ”. Theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 06/CP ngµy 21/1/97 ¸p dông tõ ngµy 1/1/97 møc l-¬ng tèi thiÓu chung lµ 144.000 ®/ th¸ng/ ng-êi. Theo nghÞ ®Þnh sè 175/1999 ND-CP cña ChÝnh phñ ngµy 15-12/1999 ®-îc tÝnh b¾t ®Çu tõ ngµy 1/1/2000 møc l-¬ng tèi thiÓu chung lµ 180.000 ®/ th¸ng/ ng-êi ®èi víi c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, ngµy 27/3/2000 ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 10/2000, ND-CP quy ®Þnh tiÒn l-¬ng tèi thiÓu cho c¸c doanh nghiÖp. Tuú theo vïng ngµnh mçi doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu chØnh møc l-¬ng cña m×nh sao cho phï hîp. Nhµ n-íc cho phÐp tÝnh hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm kh«ng qu¸ 1,5n lÇn møc l-¬ng tèi thiÓu chung. HÖ sè ®iÒu chØnh ®-îc tÝnh theo c«ng thøc: K®c = K1 + K2 Trong ®ã: K®c : HÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm K1 : HÖ sè ®iÒu chØnh theo vïng (cã 3 møc 0,3; 0,2; 0,1) K2 : HÖ sè ®iÒu chØnh theo ngµnh (cã 3 nhãm 1,2; 1,0; 0,8) Sau khi cã hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm tèi ®a (K ®c = K1 + K2), doanh nghiÖp ®-îc phÐp lùa chän c¸c hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm trong khung cña m×nh ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh, mµ giíi h¹n d-íi lµ møc l-¬ng tèi thiÓu chung do chÝnh phñ quy ®Þnh (t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn tõ ngµy 01/01/1997 lµ 144.000 ®/ th¸ng) vµ giíi h¹n trªn ®-îc tÝnh nh- sau: TL min®c = TLmin x (1 + K®c) Trong ®ã: TLmin ®c : tiÒn l-¬ng tèi thiÓu ®iÒu chØnh tèi ®a doanh nghiÖp ®-îc phÐp ¸p dông; TLmin : lµ møc l-¬ng tèi thiÓu chung do chÝnh phñ quy ®Þnh , còng lµ giíi h¹n d-íi cña khung l-¬ng tèi thiÓu; K®c : lµ hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm cña doanh nghiÖp Gi¸o Viªn H-íng DÉn 9 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 Nh- vËy, khung l-¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp lµ TL min ®Õn TLmin ®c doanh nghiÖp cã thÓ chän bÊt cø møc l-¬ng tèi thiÓu nµo n»m trong khung nµy, nÕu ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh sau: + Ph¶i lµ doanh nghiÖp cã lîi nhuËn. Tr-êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña Nhµ n-íc mµ kh«ng cã lîi nhuËn hoÆc lç th× ph¶i phÊn ®Êu cã lîi nhuËn hoÆc gi¶m lç; + Kh«ng lµm gi¶m c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ n-íc so víi n¨m tr-íc liÒn kÒ, trõ tr-êng hîp Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh gi¸ ë ®Çu vµo, gi¶m thuÕ hoÆc gi¶m c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch theo quy ®Þnh; + Kh«ng lµm gi¶m lîi nhuËn thùc hiÖn so víi n¨m tr-íc liÒn kÒ, trõ tr-êng hîp Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh t¨ng gi¸, t¨ng thuÕ, t¨ng c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch ë ®Çu vµo. Tr-êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi th× ph¶i gi¶m lç. 1.4. C¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng: 1.4.1. Tr¶ l-¬ng theo thêi gian §iÒu 58 Bé luËt lao ®éng quy ®Þnh c¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ bËc l-¬ng cña mçi ng-êi. + TiÒn l-¬ng th¸ng lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®ång lao ®éng. + TiÒn l-¬ng tuÇn: lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l-¬ng th¸ng nh©n (x) víi 12 th¸ng vµ chia (:) cho 52 tuÇn. + TiÒn l-¬ng ngµy: lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l-¬ng th¸ng chia cho 26 + TiÒn l-¬ng giê: Lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho mét giê lµm viÖc vµ ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tiÒn l-¬ng ngµy chia cho sè giê tiªu chuÈn theo quy ®Þnh cña luËt lao ®éng (kh«ng qu¸ 8 giê/ ngµy) Do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña h×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian (mang tÝnh b×nh qu©n, ch-a thùc sù g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt) nªn ®Ó kh¾c phôc phÇn nµo h¹n chÕ ®ã, tr¶ l-¬ng theo thêi gian cã thÓ kÕt hîp chÕ ®é tiÒn th-ëng ®Ó khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 10 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 1.4.2. TiÒn l-¬ng theo s¶n phÈm TiÒn l-¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo sè l-îng, chÊt l-îng s¶n phÈm hä lµm ra. ViÖc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh- tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ, tr¶ theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ theo s¶n phÈm cã th-ëng, theo s¶n phÈm luü tiÕn. 1.4.3. TiÒn l-¬ng kho¸n TiÒn l-¬ng kho¸n lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng theo khèi l-îng vµ chÊt l-îng c«ng viÖc mµ hä hoµn thµnh. Ngoµi chÕ ®é tiÒn l-¬ng, c¸c doanh nghiÖp cßn tiÕn hµnh x©y dùng chÕ ®é tiÒn th-ëng cho c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn th-ëng bao gåm th-ëng thi ®ua (lÊy tõ quü khen th-ëng) vµ th-ëng trong s¶n xuÊt kinh doanh (th-ëng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, th-ëng tiÕt kiÖm vËt t-, th-ëng ph¸t minh s¸ng kiÕn...) Bªn c¹nh c¸c chÕ ®é tiÒn l-¬ng, tiÒn th-ëng ®-îc h-ëng trong qu¸ tr×nh kinh doanh, ng-êi lao ®éng cßn ®-îc h-ëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ trong c¸c tr-êng hîp èm ®au, thai s¶n... C¸c quü nµy ®-îc h×nh thµnh mét phÇn do ng-êi lao ®éng ®ãng gãp, phÇn cßn l¹i ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.5. Quü tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp Quü tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp lµ toµn bé tiÒn l-¬ng mµ doanh nghiÖp tr¶ cho tÊt c¶ lao ®éng thuéc doanh nghiÖp qu¶n lý. Thµnh phÇn quü l-¬ng bao gåm nhiÒu kho¶n nh- l-¬ng thêi gian (th¸ng, ngµy, giê), l-¬ng s¶n phÈm, phô cÊp (cÊp bËc, khu vùc, chøc vô, ®¾t ®á...), tiÒn th-ëng trong s¶n xuÊt. Quü tiÒn l-¬ng bao gåm nhiÒu lo¹i tuy nhiªn vÒ mÆt h¹ch to¸n cã thÓ chia thµnh tiÒn l-¬ng lao ®éng trùc tiÕp vµ tiÒn l-¬ng lao ®éng gi¸n tiÕp trong ®ã chi tiÕt theo tiÒn l-¬ng chÝnh vµ tiÒn l-¬ng phô. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 11 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 2. C¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng Ngoµi tiÒn l-¬ng, c«ng nh©n viªn chøc cßn ®-îc h-ëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc phóc lîi x· héi, trong ®ã cã trî cÊp b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. Quü b¶o hiÓm x· héi (BHXH) ®-îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè quü tiÒn l-¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp (chøc vô, khu vùc, ®¾t ®á, th©m niªn) cña c«ng nh©n viªn chøc thùc tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh tû lÖ trÝch b¶o hiÓm x· héi lµ 20%, trong ®ã 15% do ®¬n vÞ hoÆc chñ sö dông lao ®éng nép ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh; 5% cßn l¹i do ng-êi lao ®éng ®ãng gãp vµ ®-îc trõ vµo l-¬ng th¸ng. Quü b¶o hiÓm x· héi ®-îc chi tiªu cho c¸c tr-êng hîp ng-êi lao ®éng èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, h-u trÝ tö tuÊt. Quü nµy do c¬ quan BHXH qu¶n lý. Quü b¶o hiÓm y tÕ (BHYT) ®-îc sö dông ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn kh¸m ch÷a bÖnh, viÖn phÝ, thuèc thang... cho ng-êi lao ®éng trong thêi gian èm ®au sinh ®Î. Quü nµy ®-îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc thùc tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. Tû lÖ trÝch BHYT hiÖn hµnh lµ 3%, trong ®ã 2% trÝch vµo chi phÝ kinh doanh vµ 1% trõ vµo thu nhËp cña ng-êi lao ®éng. §Ó cã nguån chi phÝ cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn hµng th¸ng doanh nghiÖp cßn ph¶i trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh víi tæng sè quü tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ phô cÊp (phô cÊp chøc vô, phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp khu vùc, phô cÊp thu hót; phô cÊp ®¾t ®á; phô cÊp ®Æc biÖt; phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm, phô cÊp l-u ®éng, phô cÊp th©m niªn, phô cÊp phôc vô quèc phßng an ninh) thùc tÕ ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng kÓ c¶ lao ®éng tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh ®Ó h×nh thµnh kinh phÝ c«ng ®oµn. Tû lÖ kinh phÝ c«ng ®oµn theo chÕ ®é hiÖn hµnh lµ 2%. 3. Yªu cÇu qu¶n lý vµ nhiÖm vô kÕ to¸n 3.1. Yªu cÇu qu¶n lý TiÒn l-¬ng lµ gi¸ trÞ cña søc lao ®éng lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã muèn tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ tiÒn l-¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm c¸c Gi¸o Viªn H-íng DÉn 12 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 doanh nghiÖp ph¶i sö dông tiÒn l-¬ng cña m×nh cã kÕ ho¹ch th«ng qua c¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ quü tiÒn l-¬ng. ViÖc tr¶ l-¬ng cho c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i theo tõng th¸ng. Muèn lµm tèt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò trªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý nguån vèn t¹m thêi nµy. NÕu thùc hiÖn tèt sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng sö dông cã hiÖu qu¶ ®ång vèn, n©ng cao h¬n n÷a kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lu«n chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt c¹nh tranh, quy luËt gi¸ trÞ. C¬ chÕ thÞ tr-êng kh¾c nghiÖt s½n sµng ®µo th¶i nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç kh«ng cã hiÖu qu¶. Trong ®iÒu kiÖn ®ã chÊt l-îng s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ lµ nh÷ng nh©n tè quan träng gióp cho sù ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. §Ó c«ng nh©n g¾n bã víi doanh nghiÖp, ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng s¸ng t¹o tinh thÇn, tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt, lu«n t×m ra c¸ch c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l-îng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu vµ h¹ gi¸ thµnh. C¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ph-¬ng ph¸p qu¶n lý hiÖu qu¶ tiÒn l-¬ng nãi riªng vµ quü tiÒn l-¬ng nãi chung. 3.2. NhiÖm vô kÕ to¸n TiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò quan t©m riªng cña c«ng nh©n viªn mµ cßn lµ vÊn ®Ò doanh nghiÖp ®Æc biÖt chó ý. V× vËy, kÕ to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ chÝnh x¸c thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n viªn. TÝnh to¸n ®óng, thanh to¸n ®Çy ®ñ kÞp thêi tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cho c«ng nh©n viªn. Qu¶n lý chÆt chÏ viÖc sö dông, chi tiªu quü l-¬ng. - TÝnh to¸n ph©n bæ hîp lý chÝnh x¸c chi phÝ vÒ tiÒn l-¬ng (tiÒn c«ng) vµ trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cho c¸c ®èi t-îng sö dông liªn quan. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 13 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 - §Þnh kú ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng vµ qu¶n lý sö dông quü tiÒn l-¬ng. Cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho c¸c bé phËn liªn quan. II. KÕ to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh 1. KÕ to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng Chu kú tiÒn l-¬ng vµ lao ®éng ®-îc b¾t ®Çu tõ thêi ®iÓm tiÕp nhËn nh©n sù, ®Õn viÖc theo dâi thêi gian lµm viÖc hoÆc s¶n phÈm hoµn thµnh; tÝnh l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng, cuèi cïng lµ thanh to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho c«ng nh©n viªn. 1.1. H¹ch to¸n lao ®éng TiÕp nhËn lao ®éng lµ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cña chu kú tiÒn l-¬ng vµ lao ®éng. §ã lµ viÖc xem xÐt vµ ra quyÕt ®Þnh tiÕp nhËn, ph©n phèi c«ng viÖc cho ng-êi lao ®éng, quyÕt ®Þnh phª chuÈn møc l-¬ng, phô cÊp; lËp hå s¬ c¸n bé nh©n viªn. §Ó qu¶n lý lao ®éng vÒ mÆt sè l-îng, c¸c doanh nghiÖp sö dông sæ danh s¸ch lao ®éng. Sæ nµy do phßng lao ®éng tiÒn l-¬ng lËp (lËp chung cho toµn doanh nghiÖp vµ lËp riªng cho tõng bé phËn) nh»m n¾m ch¾c t×nh h×nh ph©n bæ, sö dông lao ®éng hiÖn cã trong doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp cßn c¨n cø vµo sæ lao ®éng (më riªng cho tõng ng-êi lao ®éng) ®Ó qu¶n lý nh©n sù c¶ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng, vÒ biÕn ®éng vµ chÊp hµnh chÕ ®é ®èi víi lao ®éng. Muèn qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng, cÇn ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n viÖc sö dông thêi gian lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. Chøng tõ sö dông ®Ó h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng lµ b¶ng chÊm c«ng. B¶ng chÊm c«ng ®-îc lËp riªng cho tõng bé phËn, tæ, ®éi lao ®éng s¶n xuÊt, trong ®ã ghi râ ngµy lµm viÖc, nghØ viÖc cña mçi ng-êi lao ®éng. B¶ng chÊm c«ng do tæ tr-ëng (hoÆc tr-ëng c¸c phßng ban) trùc tiÕp ghi râ vµ ®Ó n¬i c«ng khai ®Ó c«ng nh©n viªn chøc gi¸m Gi¸o Viªn H-íng DÉn 14 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 s¸t thêi gian lao ®éng cña tõng ng-êi. Cuèi th¸ng b¶ng chÊm c«ng ®-îc dïng ®Ó tæng hîp thêi gian lao ®éng vµ tÝnh l-¬ng cho tõng bé phËn, tæ, ®éi s¶n xuÊt. Theo dâi thêi gian lµm viÖc hoÆc khèi l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh vµ tÝnh l-¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn lµ giai ®o¹n tæ chøc chÊm c«ng, lËp b¶ng kª vµ x¸c nhËn khèi l-îng hoµn thµnh, tÝnh l-¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho tõng c«ng nh©n viªn, tõng tæ, ®éi, bé phËn liªn quan, tÝnh trÝch BHXH, BHYT, KPC§. §Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng, kÕ to¸n sö dông c¸c lo¹i chøng tõ ban ®Çu kh¸c nhau, tuú theo lo¹i h×nh vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt ë tõng doanh nghiÖp. MÆc dÇu sö dông c¸c mÉu chøng tõ kh¸c nhau nh-ng c¸c chøng tõ nµy ®Òu mang c¸c néi dung cÇn thiÕt nh- tªn c«ng nh©n, tªn c«ng viÖc hoÆc s¶n phÈm, thêi gian lao ®éng, sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh nghiÖm thu, kú h¹n vµ chÊt l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh... §ã chÝnh lµ c¸c b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ nh­ “phiÕu giao, nhËn s¶n phÈm”, “PhiÕu kho¸n”, “Hîp ®ång giao kho¸n”, “PhiÕu b¸o lµm thªm giê”, “PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh”, “b¶ng kª s¶n l­îng tõng ng­êi”. Chøng tõ h¹ch to¸n lao ®éng ph¶i do ng-êi lËp (tæ tr-ëng) kÝ, c¸n bé kiÓm tra kü thuËt x¸c nhËn, ®-îc l·nh ®¹o duyÖt y (qu¶n ®èc ph©n x-ëng, tr-ëng bé phËn). Sau ®ã c¸c chøng tõ nµy ®-îc chuyÓn cho nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng toµn ®¬n vÞ, råi chuyÓn vÒ phßng lao ®éng tiÒn l-¬ng x¸c nhËn. Cuèi cïng chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp ®Ó lµm c¨n cø tÝnh l-¬ng, tÝnh th-ëng. §Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng t¹i mçi ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt, nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng ph¶i më sæ tæng hîp do c¸c tæ göi ®Õn, hµng ngµy (hoÆc ®Þnh kú), nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng ghi kÕt qu¶ lao ®éng cña tõng ng-êi, tõng bé phËn vµo sæ vµ céng sæ, lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ lao ®éng göi cho c¸c bé phËn qu¶n lý liªn quan. Phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp còng ph¶i më sæ tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ chung toµn doanh nghiÖp. 1.2. KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l-¬ng a. Chøng tõ lao ®éng Gi¸o Viªn H-íng DÉn 15 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 Muèn tæ chøc tèt kÕ to¸n tiÒn l-¬ng, BHXH chÝnh x¸c th× ph¶i h¹ch to¸n lao ®éng chÝnh x¸c lµ ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ b¶o hiÓm chÝnh x¸c theo quy ®Þnh hiÖn nay, chøng tõ lao ®éng tiÒn l-¬ng bao gåm: - B¶ng chÊm c«ng - B¶ng thanh to¸n l-¬ng - PhiÕu nghØ BHXH - B¶ng thanh to¸n BHXH - PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm vµ c«ng viÖc ®· hoµn thµnh - PhiÕu b¸o lµm thªm giê b. Chøng tõ kÕ to¸n Dùa vµo chøng tõ lao ®éng nªu trªn nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng tæng hîp lµ lµm b¸o c¸o göi lªn phßng lao ®éng tiÒn l-¬ng vµ phßng kÕ to¸n ®Ó tæng hîp vµ ph©n tÝch t×nh h×nh chung toµn doanh nghiÖp, phßng kÕ to¸n dùa vµo c¸c tµi liÖu trªn vµ ¸p dông c¸c h×nh thøc tiÒn l-¬ng ®Ó lµm b¶ng thanh to¸n l-¬ng vµ tÝnh BHXH, BHYT, KPC§. C¨n cø vµo b¶ng thanh to¸n l-¬ng kÕ to¸n viÕt phiÕu chi, chøng tõ tµi liÖu vÒ c¸c kho¶n khÊu trõ trÝch nép. c. Thñ tôc h¹nh to¸n Tõ b¶ng chÊm c«ng kÕ to¸n céng sæ c«ng lµm viÖc trong th¸ng, phiÕu b¸o lµm thªm giê, phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm, kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch l-¬ng cho c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp. Trong b¶ng thanh to¸n l-¬ng ph¶i ph¶n ¸nh ®-îc néi dung c¸c kho¶n thu nhËp cña ng-êi lao ®éng ®-îc h-ëng, c¸c kho¶n khÊu trõ BHXH, BHYT, vµ sau ®ã míi lµ sè tiÒn cßn l¹i cña ng-êi lao ®éng ®-îc lÜnh. B¶ng thanh to¸n l-¬ng lµ c¬ së ®Ó kÕ to¸n lµm thñ tôc rót tiÒn thanh to¸n l-¬ng cho c«ng nh©n viªn. Ng-êi nhËn tiÒn l-¬ng ph¶i ký tªn vµo b¶ng thanh to¸n l-¬ng. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, ng-êi lao ®éng ®-îc lÜnh l-¬ng mçi th¸ng 2 lÇn, lÇn ®Çu t¹m øng l-¬ng kú I, lÇn II nhËn phÇn l-¬ng cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l-¬ng theo quy ®Þnh. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 16 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 * Tr-êng hîp ë mét sè doanh nghiÖp cã sè c«ng nh©n nghØ phÐp n¨m kh«ng ®Òu ®Æn trong n¨m hoÆc lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt thêi vô th× kÕ to¸n ph¶i dïng ph-¬ng ph¸p trÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. ViÖc trÝch tr-íc sÏ tiÕn hµnh ®Òu ®Æn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ coi nh- lµ mét kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶. C¸ch tÝnh nh- sau: Tæng sè tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña Møc trÝch tr-íc CNSX theo kÕ ho¹ch n¨m TiÒn l-¬ng thùc tÕ tiÒn l-¬ng nghØ = phÐp cña CNSX x ph¶i tr¶ cho CNSX Tæng sè tiÒn l-¬ng chÝnh ph¶i tr¶ theo kÕ ho¹ch cña CNSX n¨m Tû lÖ trÝch tr-íc tiÒn Tæng sè tiÒn l-¬ng nghØ phÐp KH n¨m CNSX L-¬ng nghØ phÐp (%) = x 100 Tæng sè tiÒn l-¬ng theo KH n¨m CNSX Møc tiÒn l-¬ng = nghØ phÐp TiÒn l-¬ng thùc tÕ x Tû lÖ % trÝch tiÒn ph¶i tr¶ l-¬ng nghØ phÐp * H¹ch to¸n .Khi trÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp CNSX s¶n phÈm Nî TK622 (chi phÝ CN trùc tiÕp) Cã TK335 (chi phÝ ph¶i tr¶) . Khi tÝnh l-¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ cho CNSX nghØ phÐp Nî TK335 chi phÝ ph¶i tr¶ Cã TK334 ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn §Ó phôc vô yªu cÇu h¹ch to¸n th× tiÒn l-¬ng ®-îc chia ra lµm 2 lo¹i: * TiÒn l-¬ng chÝnh: Lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho CNV trong thêi gian CNV thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh cña hä bao gåm tiÒn l-¬ng tr¶ theo cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp kÌm theo (phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp khu vùc) Gi¸o Viªn H-íng DÉn 17 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 * TiÒn l-¬ng phô: Lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho CNV trong thêi gian CNV thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸c ngoµi nhiÖm vô chÝnh cña hä vµ thêi gian CNV nghØ ®-îc h-ëng l-¬ng theo quy ®Þnh cña chÕ ®é (nghØ phÐp, nghØ do ngõng s¶n xuÊt ...) ViÖc ph©n chia tiÒn l-¬ng thµnh l-¬ng chÝnh l-¬ng phô cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n vµ ph©n tÝch tiÒn l-¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. TiÒn l-¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®-îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt tõng lo¹i s¶n phÈm, tiÒn l-¬ng phô cña c«ng nh©n viªn s¶n xuÊt kh«ng g¾n liÒn víi c¸c lo¹i s¶n phÈm nªn ®-îc h¹ch to¸n gi¸n tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. d. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ BHXH, BHYT, KPC§ * H¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng kÕ to¸n sö dông 2 tµi kho¶n chñ yÕu. - TK334- Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn: lµ tµi kho¶n ®-îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l-¬ng (tiÒn c«ng), tiÒn th-ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c thuéc vÒ thu nhËp cña c«ng nh©n viªn. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 334 TK 334 - C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c l-¬ng cña tiÒn l-¬ng cña CNV kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho CNV chøc - TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶ cho CNV - KÕt chuyÓn tiÒn l-¬ng c«ng nh©n viªn chøc ch-a lÜnh D- nî (nÕu cã): sè tr¶ thõa cho CNV D- cã: TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c chøc kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ CNV chøc Gi¸o Viªn H-íng DÉn 18 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 - TK 338: “Ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép kh¸c”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ x· héi, cho cÊp trªn vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l-¬ng theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n (tiÒn nu«i con khi li dÞ, nu«i con ngoµi gi¸ thó, ¸n phÝ,...) gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý, c¸c kho¶n vay m-în t¹m thêi, nhËn ký quü, ký c-îc ng¾n h¹n, c¸c kho¶n thu hé, gi÷ hé... KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh TK338 TK 338 - C¸c kho¶n ®· nép cho c¬ quan - TrÝch KPC§, BHXH, BHYT qu¶n lý theo tû lÖ quy ®Þnh - C¸c kho¶n ®· chi vÒ kinh phÝ c«ng - Tæng sè doanh thu nhËn tr-íc ph¸t ®oµn sinh trong k× - Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa - C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ hay thu hé - KÕt chuyÓn doanh thu nhËn tr-íc - Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý vµo doanh thu b¸n hµng t-¬ng øng tõng kú - C¸c kho¶n ®· tr¶ ®· nép kh¸c - Sè ®· nép, ®· tr¶ lín h¬n sè ph¶i nép, ph¶i tr¶ ®-îc hoµn l¹i. D- nî (NÕu cã): Sè tr¶ thõa, nép thõa D- cã: Sè tiÒn cßn ph¶i tr¶, ph¶i nép vµ V-ît chi ch-a ®-îc thanh to¸n gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý Tµi kho¶n 338 chi tiÕt lµm 6 kho¶n: 3381 Tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt 3382 Kinh phÝ c«ng ®oµn 3383 B¶o hiÓm x· héi 3384 B¶o hiÓm y tÕ 3387 Doanh thu nhËn tr-íc 3388 Ph¶i nép kh¸c Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông mét sè TK kh¸c cã liªn quan trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nh- 111, 112, 138... Gi¸o Viªn H-íng DÉn 19 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn Chuyªn §Ò Tèt NghiÖp Bïi Xu©n Kh¸nh 6D-B2 e. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp tiÒn l-¬ng, BHXH, KPC§ S¬ ®å tãm t¾t tæng hîp KÕ TO¸n tiÒn l-¬ng, BHXH, KPC§ TK 333 TK 334 TK 241 ThuÕ thu nhËp TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ C«ng nh©n ph¶i chÞu TK138 TK 622 KhÊu trõ c¸c kho¶n 335 Ph¶i thu TrÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp TK 111, 112 TK 627, 641, 642 Thùc tÕ ®· tr¶ Thanh to¸n l-¬ng Cho CNV TK 431 TÝnh tiÒn th-ëng cho CNV TK 338 TÝnh BHXH tr¶ trùc tiÕp cho CNV TrÝch BHXH BHYT, KPC§ III. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng TiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ rÊt quan träng vµ phøc t¹p ,nã cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c yÕu tè: kinh tÕ, chÝnh trÞ- x· héi cña tõng n-íc trong tõng thêi kú. Gi¸o Viªn H-íng DÉn 20 TS. NguyÔn ViÕt TiÕn