80 GIAO DUC VA DAO TAO
TRU'ONG D~l HQC KINH TE TPHCM
PHAN VAN NHAN
KINH
TE VU'6'N
TRONG PHAT TRIEN
KINH TE- XA HOI
.
.
(J aONG BANG SONG CO'U LONG
.
,
Chuyen nganh: Kinh te Chinh trj
Mi
62.31.01.01
0
0
sa :
Ngtrirl htrO'ng din khoa h9c: PGS-TS
VU ANH TUAN ·
. .~
. -""~-
BO GIAO DUC fJAO TAO
TRIJONG fJ~l HQC KINH r{rPJJCM
I
THUVI]tN
L_ 1J[ 11 3)
0
TP HB Chi Minh - Nam 2009
Lifi cam tloan
Toi xin cam aoan nhiing kit qua nghien CUu au(Yc trinh bay trong
lutjn an Ia cong trinh cua rieng toi va chua timg aur;c ai cong b6.
Toi xin chju trach nhi?m vJ h}i cam aoan cua minh truac B(> Giao
d¥C & Dao
f(JO
va H(>i a6ngchdm lu(m an.
Nghien clfu sinh
PHAN VAN NHAN
Ml)C Ll)C
Trang phv bia
Lai cam doan
M1;1c lvc
Danh mvc cac kY hi~u, chfr vi~t t~t
Danh mvc cac bang
Danh m1;1c cac hinh
Trang
MODAU
ChU'ong I- Ly lu~n va thlfC ti~n v~ kinh t~ VU'On trong qua trinh
phat tri@n kinh t~ - xa hqi
1.1. Ca s& ly lu~ v€ kinh t~ vuan
1.1.1. Khai ni~m vubn va kinh t~ vubn
1.1.2. D~c di~m kinh t~ vubn &nu&c ta
1.1.3. Nhfrng nhan t6 lmh hu&ng d~n S\1' phat tri~n kinh t~ vubn
1.2. Qua trlnh hinh thanh, phat tri~n kinh t~ vubn va vai tro cua n6 trong
phat tri~n kinh t~ - xa h<)i &nu&c ta
1.2.1. Qua trinh hinh thanh, phat tri~n kinh t~ vuan
1.2 .2 .Danh ghi chung v€ vai tro cua kinh t~ vubn trong qua trinh phat tri~n
kinh t~ - xa h<)i &nu&c ta thai gian qua
1.3. Kinh Wvul.m. m<)t s6 nu&c tren th~ gi&i va bai hQc kinh nghi~m c6 th~ v~
dvng & nu&c ta va &dbng bfuig song Ctiu Long
1.3.1. Kinh t~ vubn m<)t s6 nu&c tren th~ gi&i
1.3.2. M<)t s6 bai hQc kinh nghi~m c6 th~ v~ dvng phat tti~n kinh t~ vuan &
nu&c ta va & df>ng bfulg song Ci'ru Long
Ti~u k~t chuang 1
ChU'O'Dg 2 - Thvc tr,n~ kinh t~ vtrim trong phat tri@n kinh t~ - xa hqi
thOi gian qua l1 dang bang song Ciru Long
2.1. Qua trlnh hJnh thanh va dijc di~ kinh W
VUOn adf>ng bfuJg sang Ctiu Long
2.1.1. Qua trlnhhinh thanh kinh t~ vubn &df>ng bfuig song Cfru Long
2.1.2.D~c di~m cua kinJl t~ vuan dbng b~n~ song C?u Long ,
,
2.2. Vai tro cua kinh te vul.m. trong phat trien kinh te xa h<)i &dong bang song
CiruLong
2.2.1.G6p phful lam chuy~n djch nhanh ca cfiu san xufit
2.2.2.Thuc dAy cong nghi~p h6a, hi~n d~i h6a nang nghi~, nang than
2.2.3. T~o ra n~bn san phAm phong phu, da ~g, ~~ ghi tri kinh t~, xa h<)i cao
2.2.4.G6p phan bao v~ moi truang, lam phat trien nang nghi~p sinh thai,
t~o di~u ki~n phat tri~n du ljch
2.2.5 T~o nen "Van minh Mi~t Yuan", g6p phdn xay d\l'llg, cung c6 va phat
tri~n quan h~ s{m xufit m&i & nang than
2.3. Nhfmg h~ ch~ CUa kinh t~ VUOn & dbng bfuig song Ciru Long va nguyen
nhful CUa nhfmg h~ ch~
2.3.l.Nhfrng h~ ch~
2.3.2.Nguyen nhan
Ti~u k~t chuang 2
1
9
9
9
21
25
29
29
39
61
61
62
67
68
68
68
77
87
87
93
95
100
103
107
107
112
118
Chtrong 3 - Quan di~m, htrong htrO'ng va gbii phap phat tri~n kinh t~
vuim f1 ttfing b~ng song Cfru Long d~n nam 2015
3 .1. Quan di€m phat trifu kffih te WOn adf>ng bfulg sf>ng Cfru Long dfunfun 2015
3.1.1. Khiing djnh vai tro quan trQng tren nhi~u m~t cua kinh wi adbng bfuJg sf>n~ Oiu Long
3.12. Phat trien kinh te WOn phu hQP v6i quy It$ phat trien nong nghi~, nong thon
3.1.3. Phat trifu kinh WWOn theo hu6ng san xu§t 16n, hi~n ~ Ut di~u ki~n duy tri S\f
can d6i giii'a thrum thi v6i nong thon, oong nghi~ v6i nong nghi~; thl,lc hi~
t6t S1J lien k&, hQP tac giila cac lfuh Vl,IC Va cac thanh phfui kinh te
3.1.4. Phat tri€n kinh wem cua tirng dja phuong thanh m()t b() ph~ cua
quy ho~ch t6ng th€ toan vt'lng, theo ca che thi truemg dinh hu6ng xa
h()i chu nghia
3.1.5. Tang cuang vai tro quan ly cua Nha nu&c, trach nhi~m cua cac nganh va
tinh thdn }fun chu CUa nong dan
32. Phuonghu6ngphattrifukinhtevuOn.ad6ngbfulgs6ngCXruLongd&mam2015
32.1. Nhilng can cfr c6 lien quan den vi~c xac djnh phuong hu6ng phat
tri€n kinh vuem 6 d6ng b~ng song Ciru Long
322. Ml)c tieu va phuong hu6ng phat tri€n kinh VUCm df>ng b~g song
Cfru Long den nam 20 15
3.3. Cac giai phap phat tri€n kinh
wem a df>ng b~ng song Ciru Long
den nam 2015
3.3.1. HQP tac, lien ket phat tri€n toan di~n kinh t~ vuan tren ca sa thl,lc hi~n
hai hoa cac lqi ich
3.3.2. T6 chtrc l~i phan ph6i luu thong, xay d\ffig thuong hi~u, tang cuang xuc
tien thuang m~i va phat tri€n du ljch Mi~t WOn
3.3.3. Phat tri€n cong nghi~p che bien, cong ngh~ sau thu ho~ch, cac lang
ngh~, cl)m cong nghi~p
3.3.4Bao t~o ngubn nhan ll,lc, tang ddu tu nghien cfru, t1ng dl)ng nhilng
thanh tl,lu khoa hQc cong ngh~ m&i trong san xudt, bao quan, che bien
san phftm kinh t~ VUOn
3.3.5 Bi~u chinh quy ho~ch tbng th~ va ke ho~ch phat tri€n kinh vuem
tren CO' sa IQ'i the cua vimg, IQ'i ich cua nong dan va c()ng d6ng
3.3 .6 B6i m&i, hoan thi~n chinh sach vi mo va SlJ hf> trq cua Nha nu&c
Ti€u ket chuang 3
3.4. M()t s6 kien nghj
KETLUAN
DANH MUC cAc CONG TRiNHBA NOmEN CUD CUA TAC GIA
DANH MvC TAl LI$U THAM KHAo
PHl) Ll)C
te
te
te
te
te
te
120
120
120
121
122
123
123
124
124
127
136
136
141
147
148
151
156
162
164
167
.
DANH MUC
cAc TUVIET TAT
ASEAN : lien minh kinh tS chau AThai Binh Duang
ASEAN- GAP : thgc hanh nong nghi~p tBt theo tieu chuAn ASEAN
CAT : cay an tnli
CNH : cong nghi~p hm1
DBSCL : ddng bfuJg song Ciru Long
EUREP-GAP : thgc hanh nong nghi~p tBt theo tieu chuAn EU
EEC : C<)ng ddng kinh tS chau Au
EU : Lien minh chau Au
GAP : thgc hanh nong nghi~p tBt
GDP : Tfmg san phAm quBc n<)i
HDH : hi~n d~i hoa
HTX : Hgp tac xa
HTXNN : Hgp tac xa nong nghi~p
KTV : kinh tS VUOn
TNlffi : Trach nhi~m hfru h~
OECD : TB chuc hgp tac kinh tS va phat triSn
VAC : vu6n - ao - chudng
VACK : vu6n - ao - chudng - kiSng
WTO : TB chuc thuang m~i thS gi6i.
DANH MI)C ·cA.c BANG
TT
sa bang
Ten bang
Trang
1
1.1
Chi s6 phat trien cay luang thl)'c va cay an trai
trong ca nu&c (1985-1995)
32
34
2
1.2
Di~n tich va chi s6 phat trien cac lo~i cay tr6ng
trong ca nu&c ( 1996-2008)
3
1.3
Di~n tich va san luQng m()t s6 cay
chu yeu trong ca nu&c nam 2008
4
1.4
Di~n
tich cay an trai phan theo vting (1985-2008)
37
5
1.5
Ty I~ di~n tich cay an trai trong tAng di~n tich
cay tr6ng (1980- 2008)
42
6
2.1
Di~ tich cac lo~ cay an t:nii & d6ng bfutg song
Cl:ru Long (1985-2008)
74
7
2.2
Chi tieu phat tpfu vu(m cay an t:nii adfing b~ng song
Cl:ru Long den nam 2010
88
8
2.3
Thu nh~p tren m()t s6 cay an trai chu yeu &
dbng b~ng song Ciru Long nam 2008
97
an
trai
35
9
2.4
Thanh phful hoa sinh cua m()t s6 trai cay
98
10
2.5
LUQ'llg du khach den cac tinh (2005 - 2008)
102
11
2.6
Du khach den Ti~n Giang (2005 - 2008)
103
12
2.7
Co cAu h() c6 sir dt,mg dAt trbng cay lau nam
phan theo quy mo
115
DANH MUC
•
cAc HINH
TT
s6 hinh
Tenhinh
1
1.1
2
1.2
3
1.3
Ca cfiu chung lo~i cay an trai Vi~t Nam nam 2008
36
4
1.4
Sl! phat tri~n cay an trai giiia cac vilng nam 2008
38
5
1.5
Ty suAt cay an trai hang h6a (y cac vilng nam 2008
39
6
1.6
M6i lien h~ giiia kinh t~ vubn v6i dai sbng gia
dinh va xa h()i
41
7
1.7
Sl! phat tri~n
(1980- 2008)
42
8
1.8
Thi ph§n xuAt khAu trai cay nam 2008
47
9
1.9
San xuAt va phan phbi trai thanh long
55
10
1.10
Kim ng~ch xuAt khdu rau qua (2001- 2008)
57
11
2.1
Sl! phat tri~n kinh t~
Long (1985- 2008)
75
12
2.2
Ca cfiu cay an trai vung dAng b~g song Ciru Long
nam 2008
75
13
2.3
M6i quan h~ gifra cac nha v&i cac tb chuc kinh t~ xah()i
106
14
3.1
H~ th6ng tieu thv tnii cay dAng b~g song CUu Long
Bi~n d()ng di~n tich cay an trai trong ca mr&c
(1985-1995)
Bi~n d()ng di~n tich cay an trai trong ca mr6c
(I 996-2008)
VUOn
cay an trai trong ca nu&c
VUOn
a
dAng b~ng song Ciru
Trang
32
33
142
MODAU
1. TiNH CAP THIET COA f>E TAl
Kinh tS vui:m d6ng b~ng song Ciru Long - m<)t khu vvc kinh tS giu vai tro
quan trQng trong sir d\]11g, bao
v~
till nguyen, moi truemg, hun tang tru&ng va phat
triSn kinh tS; hinh thanb nhi8u nganb ngh8, dich V\1 mai; t~o ti8n ds va di8u ki~n
dS dAy nhanh qua trinh cong nghi~p hoa, hi~n ~ hoa nong nghi~p, nong thon; lam
phat triSn quan h~ san xu~t m6i; mang l~i thu nh~p cao cho nong dan va lgi ich da
di~n d6i v6i c()ng d6ng.
Hi~n nay, vai tro cua kinh tS vtran cfut dugc phat huy nh~m khai thac va sir
dvng c6 hi~u ql;la cao ti8m nang va lgi thS cua vimg, lam phat triSn nhanh lvc
luQ11g san xuftt theo huang hi~n d~i, xac l~p quan h~ san xuftt mai, gop them disu
ki~n cfut va du cho S\f phat triSn kinh tS - xa h()i nong thon. Tuy nhien, vai tro cua
kinh tS vui:m chua dugc minh ch(rng b~ng h~ th6ng ly lu~n khoa hQc, thvc tiSn
hue xuc v6i nhfrng m6i quan h~ m6i phat sinh c6 anh hu&ng r~t lan d6i v6i sv
phat triSn cua kinh tS vui:m chua dugc nghien c(ru, t6ng kSt. Tir d6, quan diSm,
phuang huang va giai phap phat triSn kinh tS vui:m chua dugc d8 c~p trong ChiSn
luge phat triSn kinh tS- xa h()i d6ng bfutg song Cln1 Long cua Chinh Phu, Nghi
quySt D~i h()i Dang b() cac tinh phia Nam, KS ho~ch, Chuang trinh phat triSn kinh
ts- xa h9i cua Dy ban nhan dan cac tinh, ... Nhin chung, vai tro cua kinh ts vu<:m
a d6ng bfutg song Ciru Long chua dugc cac nganh, cac c~p nh~ thuc dung, dAy
du va chua dugc quan tam dAu tu phat triSn m9t each thich hgp va dting huang.
M~t khac, m6i quan h~ v8 lgi ich giua cac chu thS c6 lien quan dSn ho~t
d()ng kinh tS vui:m dang phat sinh nhi8u mau thuful; vi~c t6 chuc l~i san xu~t,
phan ph6i luu thong, quan ly san xuftt dang dtmg tru6c nhi8u tr& ng~i; nhfrng kh6
khan, thach thuc cua kinh ts vu<:m tru&c sue ep cua c~ tranh va h9i nh~p kinh ts
qu6c tS; anh huang cua S\f thay d6i khi h~u toan cAu, moi truang. K@t qua nghien c(ru se la ca
sa dS ra soat l;;ti quy ho?ch, k@ ho?ch phat triSn kinh t@ - xa h<)i; lam tai li~u tham
khao cho sinh vien nganh Nong hQc, Quan ly kinh t@ nong nghi~p; tai li~u tuyen
truyen cua nganh Nong nghi~p, H<)i Nong dan, H9i Lam vuan, v.v ...
Vi nhtmg le noi tren, tac gia da chQn "Kinh ti vuim trong phat tridn kinh ti
- xii h9i b aJng btmg song Cirn Long, lam de tai nghien CUu cua lu~n an.
2. TINH HINH NGHIEN
c(J'u COA £>E TAl
Vuon, trong quySn Phu bien tr;tp /1Jc da ghi nh~n vai tro cua vuan
cay trong vi~c lam phong phu them ngubn nong san thgc phAm, gop phAn lam
phat triSn cong nghi~p nhu<)m, thu<)c da, xufit khAu rau qua, hinh thanh tfing 16p
thuong nhan va lam phat triSn sa hliu tu nhan ve ru<)ng dfit aNam b<).
Trinh Hoai :E>uc vm b<) sach Gia Djnh thimh thong chi da nghien c(ru vai
tro d<)ng lgc cua Mi~t vuan
aNam b<) thm Phap thu<)c dAi vm vi~c thay df>i dieu
ki~n canh tac phu hgp v6i thien nhien; t?o canh quan, moi truang lam tang chfit
luQllg cu<)c sAng; cung cfip lao d<)ng cho Sai Gon, Gia :E>jnh.
Nha van Son Nam trong quySn Van minh Mi?t vuim da phan anh dm sdng
van hoa va qua trinh do thi hoa
a Mi~t vuan :E>Bng b&ng song Ciru Long trong
thai kY khang chiSn chAng thgc dan Phap va dS quAe My.
Trdn ThS T\lc trong giao trinh Cay an qua da gim thi~u khai quat Jich sir,
d~c diem nghe trbng cay an trai tren ths gi&i, thgc tr?ng, y nghia cua vi~c phat
triSn nghe trdng cay an trai trong nen kinh t@ qudc dan. Phfin n<)i dung cua giao
trinh chu ySu ph\lC V\1 cho vi~c hQC t~p, nghien CUu sau ve trdng trQt.
:E>uang Hdng D~t v6i b<) sach NghJ lam vuim, ngoai vi~c de c~p m9t each
chung nhfit lgi ich cua vuan cay trong dai sAng, b9 sach t~p trung trlnh bay ve
nang sufit cay trbng; thiSt kS va xay dgng vuan cay; trbng trQt; chan nuoi;
3
nuoi ca; tr6ng diy an trai; tr6ng rau; tr6ng hoa; cay cfulh; ... trong VUOn.
Vi~n Nghien c(ru Cay an qua mi~n Nam kSt hqp v&i Cl)c Tr6ng trQt, cac Sa
Nong nghi~p va Phat triSn nong thon "Dimh ·gia hi?n trr;mg, him gicti phap phat
tridn scm xudt va tieu th¥ trai cay cac tinh phia Nam ". KSt qua nghien Clru da
khAng dinh hi~u qua kinh ts cua vi~c tr6ng cay an trai, d6ng thai neu nhting kho
khan, h~n chs va d~ ra nhting giai phap v~ ky thu~t dS phat triSn san xuAt, tieu th1;1
trai cay acac tinh phia Nam dSn nam 2010, tfun nhin dSn nam 2020.
Vi~n Nghien c(ru Phat triSn d6ng b~ng song Cuu Long, Khoa Nong
nghi~p va Sinh hQC t1ng dl)llg - TruOng f)~i hQC
cAn Tha,
nghien CUu "Tac hr:zi
cua vuan cay a6i vm moi truimg, lt;i ich cua vuim cay a6i vbi ilai s6ng, scm xudt,
chi biJn va moi truimg sinh thai". f)~ tai da cht1ng minh hi~u qua cua mo hinh
tr6ng cay an trai kSt hgp v&i chan nuoi tren cac m~t kinh tS, xa h9i I~n moi
trung b~ng song Cliu Long.
- Nhi~m vy nghien clfu
Chuang 1: hinh thanh ca
VUCm
sa ly lu~n cho vi~c nghien ctru vai tro kinh tS
bao g6m: xay dlJllg khai ni~m
cAn thiSt phat triSn kinh tS
VUOn,
VUOn
va kinh tS vu(m; phan tich lam ro SlJ
due kSt nhimg nhan t6 anh huang va nhfing bai
hQc kinh nghi~m trong phat triSn kinh tS vubn.
Chuang 2: khai quat thlJC tr~g va phan tich lam ro vai tro cua kinh tS VUOn
trong phat triSn kinh tS - xa h()i
a dl>ng b~g song Ctru Long cimg v6i nhfrng kh6
khan, t6n t~i, nguyen nhan va nhimg van dS hue xuc dang d~t ra d6i vm vi~c phat
huy vai tro cua kinh tS vung b~g song Ctru Long.
• Thai gian nghien ciru tir nfun 1986 dSn nam 2008. Qua d6, dS xudt quan
diSm, phuang hli6ng va giai phap phat triSn kinh tS
VUOn
d6ng b~ng song Ctru
Long dSn nfun 2015.
5. PHU'O'NG PHAP NGHIEN ClYU VA NGUON THONG .TIN SO
.
LIEU
. SO' DUNG
. TRONG LUAN AN
Can cu mvc tieu, d6i tugng nghien Ctru, lu~n an sir dvng cac phuang
phap nghien c(ru sau:
6
Sir dvng phuong phap duy
v~t bi~n
chirng, duy
v~t
lich sir lam phuong
phap lu~n chung trong nghien c(ru va duqc v~n dvng thong qua phuong phap trim
tuqng h6a khoa hQc; phan tich, tBng hqp; logic kSt hqp v6i ljch sir dS phan tich
thvc tr~g, dijc diSm, xay dvng cac khai ni~m, xac dinh nguyen nhan, hinh thanh
quan diSm, de xufit phuang huang, gicii phap phat triSn kinh ts vuan; sir d1,mg
phuang phap nghien c(ru dinh tinh dS xay dvng ca s& khoa hQc cho vi~c xac dinh
vai tro cua kinh tS VUOn va giai phap phat triSn kinh t@ VUOn & dbng bdng song
Ciru Long thong qua 2 bu6c la nghien c(ru dinh tinh sa b9 va nghien c(ru dinh
tinh chinh thuc. Nghien ct'ru dinh tinh sa b9 nhdm nh~ d~ng kinh tS vuan va vai
tro cua n6 & nuac ta n6i chung va & dBng bdng song Ciru Long n6i rieng. Nghien
c(ru dinh tinh chinh thuc nhdm tim ra ban chAt, dijc trung cua vuI EM M6'1 COA LU~N AN
NGHIEN
VA Y NGHiA
COA v1ec
cllu
- Nhfrng di~m mOi cua luin an:
MQt Ia, cung cAp C(J
sa khoa hQC cho vi~c khikg dinh va lam ro vai tro cua
kinh tS VUOn.
Hai la, lam ro S\f cAn thiSt va nhrhig kinh nghi~m trong phat triSn kinh tS
VUOn
anuac ta.
8
Ba la, d~ xuftt h~ th6ng quan diSm, phuong hu6ng giai phap kha thi, d<)t
pha, dap tmg yeu cfiu phat triSn kinh H~ vui t~p trung ho~c rai rae, trbng nha, trbng
gai kh~p nai trong vuan, n6 thS hi~n sg t~ dvng khong gian trbng tn;>t quanh nha
va gfin nha m9t each tri~t ds, nai sir dvng va tai sir d\lflg ch~t thai, db dung gia
dinh thich hgp. ChAng h~n nguai ta c6 thS trbng cac lo~i cay day leo ben ba d~u,
than cay, mai che chubng tr~i, tren m~t ao ... c6 thS sir dvng thau, ch~u, thung
bS, ... dS trbng hanh, ht;, rau, 6t ben hien nha, tnr&c san, du&i tan cay an trai. Vu- Xem thêm -