Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Kinh ngiệm dạy các yếu tố hình học cho học sinh lớp 2...

Tài liệu Kinh ngiệm dạy các yếu tố hình học cho học sinh lớp 2

.DOC
17
89
112

Mô tả:

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan A -ĐẶT VẤN ĐỀ I -Lêi nãi ®Çu M«n To¸n lµ mét trong nh÷ng m«n häc cã vÞ trÝ quan träng ë bËc TiÓu häc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xu thÕ chung cña thÕ giíi lµ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Mét trong nh÷ng bé phËn cÊu thµnh ch¬ng tr×nh to¸n TiÓu häc mang ý nghÜa chuÈn bÞ cho viÖc häc m«n h×nh häc ë c¸c cÊp häc trªn, ®ång thêi gióp häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt khi tiÕp xóc víi nh÷ng “t×nh huèng to¸n häc” trong cuéc sèng hµng ngµy. N¨m häc 2010 - 2011 t«i ®îc ph©n c«ng d¹y líp 2. T«i nhËn thÊy viÖc d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc trong ch¬ng tr×nh to¸n ë bËc tiÓu häc nãi chung vµ ë líp 2 nãi riªng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ë løa tuæi häc sinh tiÓu häc, t duy cña c¸c em cßn h¹n chÕ vÒ mÆt suy luËn, ph©n tÝch viÖc d¹y “c¸c yªu tèc h×nh häc” ë TiÓu häc sÏ gãp phÇn gióp häc sinh ph¸t triÓn ®îc n¨ng lùc t duy, kh¶ n¨ng quan s¸t, trÝ tëng tîng cao vµ kü n¨ng thùc hµnh h×nh häc ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho c¸c em häc tèt m«n h×nh häc sau nµy ë cÊp häc phæ th«ng c¬ së. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, phong trµo ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong trêng TiÓu häc ®îc quan t©m vµ ®Èy m¹nh kh«ng ngõng ®Ó ngay tõ cÊp TiÓu häc, mçi häc sinh ®Òu cÇn vµ cã thÓ ®¹t ®îc tr×nh ®é häc vÊn toµn diÖn, ®ång thêi ph¸t triÓn ®îc kh¶ n¨ng cña m×nh vÒ mét m«n nµo ®ã nh»m chuÈn bÞ ngay tõ bËc TiÓu häc nh÷ng con ngêi chñ ®éng, s¸ng t¹o ®¸p øng ®îc môc tiªu chung cña cÊp häc vµ phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt níc. ViÖc d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc líp 2 nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng tÝch cùc cña häc sinh phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi cña ph¬ng ph¸p d¹y häc ®ã lµ néi dung t«i muèn ®Ò cËp tíi trong ®Ò tµi. II -.THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1 Thùc tr¹ng ë trêng tiÓu häc Thèng NhÊt: N¨m häc 2010--2011 trêng cã 15 líp gåm 426 em häc sinh tõ líp 1 ®Õn líp 5. Tæng sè c¸n bé gi¸o viªn lµ 38 ®ång chÝ. Trong ®ã gi¸o viªn trùc tiÕp ®øng líp gi¶ng d¹y lµ 22 ®ång chÝ. §Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña tõng gi¸o viªn nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch cña häc sinh, nhµ trêng ®· chia thµnh 2 tæ chuyªn m«n. B¶n th©n t«i ®îc nhµ trêng ph©n c«ng chñ nhiÖm líp 2C và tr ực tiếp giảng d¹y c¸c m«n To¸n vµ TiÕng viÖt. B¶n th©n t«i lu«n lu«n cè g¾ng ®æi míi c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó häc sinh n¾m ®îc bµi, cuèi n¨m thu ®îc kÕt qu¶ tèt. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 1 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan 2. KÕt qu¶, hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng trªn a . kh¶o s¸t néi dung ch¬ng tr×nh SGK: Néi dung d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc líp 2 phong phó, ®a d¹ng, ®îc giíi thiÖu ®Çy ®ñ vÒ ®êng th¼ng, ba ®iÓm th¼ng hµng. - §êng gÊp khóc - TÝnh ®é dµi ®êng gÊp khóc. - Giíi thiÖu h×nh tø gi¸c, h×nh ch÷ nhËt. VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng. - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ chu vi cña h×nh häc. CÊu tróc, néi dung c¸c yÕu tè h×nh häc trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 2 ®îc s¾p xÕp ®an xen víi c¸c m¹ch kiÕn thøc kh¸c phï hîp víi sù ph¸t triÓn theo tõng giai ®o¹n cña häc sinh. 2. Yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng: - Häc sinh biÕt nhËn biÕt d¹ng vµ gäi ®óng tªn h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c, ®êng th¼ng, ®êng gÊp khóc. §Æc biÖt lu ý häc sinh (nhËn d¹ng h×nh “tæng thÓ”), cha yªu cÇu nhËn ra h×nh ch÷ nhËt còng lµ h×nh tø gi¸c, h×nh vu«ng còng lµ h×nh ch÷ nhËt. - BiÕt thùc hµnh vÏ h×nh (theo mÉu) trªn giÊy « vu«ng, xÕp, ghÐp c¸c h×nh ®¬n gi¶n. - Häc sinh bíc ®Çu lµm quen víi c¸c thao t¸c lùa chän, ph©n tÝch, tæng hîp h×nh, ph¸t triÓn t duy, trÝ tëng tîng kh«ng gian… 3. Kh¶o s¸t høng thó d¹y vµ häc c¸c yÕu tè h×nh häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh. a. Høng thó cña gi¸o viªn * Qua trß chuyÖn víi gi¸o viªn cïng khèi, cïng trêng t«i ®· thu ®îc kÕt qu¶ nh sau: §a sè ý kiÕn cho r»ng kh«ng thÝch d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc b»ng c¸c phÇn kh¸c trong m«n To¸n víi lÝ do : -D¹y c¸c yÕu tè h×nh häc lµ khã so víi c¸c phÇn kh¸c v× t duy tr×u tîng cña häc sinh líp 2 cßn h¹n chÕ, nªn x¸c ®Þnh vµ chèt l¹i cho häc sinh lµ khã. - Giê häc c¸c yÕu tè h×nh häc thêng trÇm , kh«ng s«i næi vµ kh«. Häc sinh Ýt chó ý vµo bµi, gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ nhiÒu ®å dïng cho mét tiÕt d¹y nh : thíc , h×nh mÉu ,vËt mÉu , phÊn mµu… - §å dïng trùc quan ë trêng cßn Ýt cha ®¸p øng ®ñ cho c¸c tiÕt häc, gi¸o viªn ph¶i lµm ®å dïng trùc quan rÊt nhiÒu nh :Thíc kÎ , com pa , h×nh mÉu ,vËt mÉu phï hîp víi c¸c tiÕt d¹y ®Ó híng dÉn häc sinh n¾m ®îc bµi. Ngoµi ra cßn sö dông b¶ng phô ®Ó vÏ h×nh mÉu cho häc sinh quan s¸t vµ ghi c¸c bµi tËp . b. Høng thó cña häc sinh Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 2 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan T«i ®· lËp ra nh÷ng hÖ thèng c©u hái, x©y dùng phiÕu tr¾c nghiÖm ®Ó ®iÒu tra høng thó vµ viÖc häc c¸c yÕu tè h×nh häc cña häc sinh líp 2C n¨m häc 20102011.(Tæng sè häc sinh: 32 em) Em h·y ®iÒn dÊu (x) vµo « trèng mµ em cho lµ hîp víi em nhÊt: C©u 1: Em cã thÝch häc To¸n phÇn h×nh häc kh«ng? - RÊt thÝch : 7/32 em = 21,87% - B×nh thêng : 13/32 em = 40,62% - Kh«ng thÝch : 12/30 em = 37,5% C©u 2: Em cã lµm ®Çy ®ñ bµi tËp cña phÇn h×nh häc kh«ng? - Cã : 25/32 em = 78,12% - Kh«ng : 0 em = 0% - Cßn thiÕu : 7/32 em = 21,88% * Qua kh¶o s¸t t«i thÊy: - PhÇn lín häc sinh kh«ng thÝch häc phÇn nµy, sè häc sinh thÝch lµ rÊt Ýt vµ c¸c em ®Òu lµ nh÷ng häc sinh häc kh¸ m«n häc nµy còng nh c¸c m«n kh¸c. - MÆc dï phÇn nµy kh«ng g©y nhiÒu høng thó ®èi víi c¸c em nhng trong giê häc c¸c em vÉn lu«n chó ý nghe bµi, h¨ng h¸i gi¬ tay ph¸t biÓu ý kiÕn x©y dùng bµi. - PhÇn lín c¸c em ®Òu tù häc vµ tù lµm bµi, lµm ®Çy ®ñ c¸c bµi tËp ë líp. - MÆc dï cha g©y ®îc høng thó nhiÒu nhng hÇu hÕt häc sinh ®Òu cã th¸i ®é tÝch cùc trong viÖc lµm c¸c bµi tËp. Víi nh÷ng lÝ do nªu trªn, b¶n th©n t«i ®· suy nghÜ, tr¨n trë, m¹nh d¹n ®a ra mét sè kinh nghiÖm nh»m híng dÉn hoc sinh hoc tèt m¶ng kiÕn thøc vÒ c¸c yÕu tè h×nh häc B- gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I- c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn Ngay tõ ®Çu n¨m häc, t«i ®· chó ý t×m hiÓu vÒ t×nh h×nh cña líp vµ thÊy r»ng trong m«n To¸n ®Æc biÖt ë ph©n d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc chÊt lîng häc cña häc sinh cßn cha cao. ChÝnh v× thÕ mµ t«i ®· chän ®Ò tµi : D¹y c¸c yÕu tè h×nh häc trong m«n to¸n líp 2 Trªn thùc tÕ häc sinh cßn cã mÆt h¹n chÕ vµ thiÕu sãt nhÊt ®Þnh so víi yªu cÇu chung ®a ra. HiÓu ®îc tÇm quan träng cña viÖc d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc vµ so s¸nh víi thùc tr¹ng t×nh h×nh häc tËp cña líp t«i, t«i rÊt b¨n kho¨n vµ lo l¾ng, t×m ra mét biÖn ph¸p gi¶i quyÕt kÞp thêi tríc m¾t vµ rÌn luyÖn l©u dµi ®Ó híng dÉn c¸c em nh÷ng biÖn ph¸p häc tËp cã hiÖu qu¶. * KÕ ho¹ch nghiªn cøu 1- Kh¶o s¸t høng thó häc tËp vµ gi¶ng d¹y m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh th«ng qua c¸c bµi häc vµ trao ®æi gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 3 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan 2- T×m ®äc c¸c tµi liÖu cã liªn quan tíi viÖc d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc cña häc sinh tiÓu häc xung quanh m«n To¸n . 3- Dù giê th¨m líp ®ång nghiÖp ®Ó rót kinh nghiÖm 4- Kh¶o s¸t thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh ®Ó thu thËp sè liÖu, ph©n tÝch ®èi chiÕu vµ so s¸nh… - T×m ra nh÷ng sai sãt vµ dù ®o¸n nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sai lÇm ®ã. - §Ò ra biÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm mét c¸ch chÝnh x¸c vµ khoa häc. 5- §Ò xuÊt ý kiÕn ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p c¶i thiÖn viÖc d¹y vµ häc m«nTo¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc. Ph¸t huy kh¶ n¨ng t duy vµ tëng tîng cña häc sinh tiÓu häc th«ng qua c¸c bµi tËp cña m«n häc nµy. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ, thiÕt thùc ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc, ph¸t huy kh¶ n¨ng t duy cña häc sinh. II- c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn 1. T¸c dông cña m«n To¸n – phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc XuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô cña m«n To¸n –phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc ®· ®îc tr×nh bµy ë trªn, gióp häc sinh n¾m ®îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng mµ häc sinh cÇn ®¹t ®îc, phï hîp víi møc ®é ë líp 2 nh nhËn d¹ng h×nh tæng thÓ, c¸c bµi thùc hµnh, luyÖn tËp ®¬n gi¶n, bµi tËp xÕp, ghÐp h×nh, dÔ thùc hiÖn…). Víi hÖ thèng c¸c bµi tËp ®a d¹ng ®· g©y høng thó häc tËp cña häc sinh. ë líp 2, cha yªu cÇu häc sinh n¾m ®îc c¸c kh¸i niÖm, ®îc nh÷ng h×nh häc dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm quan hÖ c¸c yÕu tè cña h×nh (ch¼ng h¹n cha yªu cÇu häc sinh biÕt h×nh ch÷ nhËt lµ h×nh tø gi¸c cã 4 gãc vu«ng, hoÆc cã 2 c¹nh ®èi diÖn b»ng nhau) chØ yªu cÇu häc sinh nhËn biÕt ®îc h×nh ë d¹ng “tæng thÓ” ph©n biÖt ®îc h×nh nµy víi h×nh kh¸c vµ gäi ®óng tªn h×nh cña nã. Bíc ®Çu vÏ ®îc h×nh ®ã b»ng c¸ch nèi c¸c ®iÓm hoÆc vÏ dùa trªn c¸c ®êng kÎ « vu«ng (giÊy kÎ « ly,…). Mét c¸ch kh¸c n÷a, khi d¹y th× gi¸o viªn cÇn lu ý cho häc sinh cã thãi quen ®Æt c©u hái “t¹i sao” vµ tù suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái ®ã. Trong nhiÒu t×nh huèng gi¸o viªn cßn cã thÓ ®Æt ra c©u hái “T¹i sao lµm nh vËy? Cã c¸ch nµo kh¸c kh«ng? Cã c¸ch nµo hay h¬n kh«ng?”. C¸c c©u hái cña gi¸o viªn nh “t¹i sao”, “v× sao” ®· th«i thóc häc sinh ph¶i suy nghÜ t×m tßi gi¶i thÝch. §ã lµ chç dùa ®Ó ®a ra c¸ch lµm hoÆc c¸ch gi¶i sù lùa chän trong vèn kiÕn thøc ®· häc ®Ó tr¶ lêi. Khi d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc cho häc sinh líp 2, viÖc tËp cho häc sinh cã thãi quen ®Æt ra c©u hái “t¹i sao” vµ t×m c¸ch gi¶i thÝch lµm cho vÊn ®Ò ®îc s¸ng tá lµ nhiÖm vô cña ngêi gi¸o viªn. Tõ thãi quen trong suy nghÜ ta h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn thãi quen ®ã trong diÔn ®¹t, trong tr×nh bµy. VÝ dô: Bµi chu vi h×nh tam gi¸c.(TuÇn 26) khi d¹y t«i ®· ph¶i vÏ h×nhA trªn b¶ng phô vµ cho häc sinh nh¾c l¹i c¸ch tÝnh chu vi cña h×nh tam gi¸c. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 4 4cm B 4cm 4cm C S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Häc sinh cã thÓ tÝnh chu vi tam gi¸c b»ng c¸c c¸ch: 4+4+4=12(cm) HoÆc : 4 x 3 = 12 (cm) Cho häc sinh so s¸nh c¸c kÕt qu¶ kh¼ng ®Þnh lµ lµm ®óng. Lóc ®ã gi¸o viªn hái: T¹i sao con l¹i lÊy 4 x 3 ®Ó tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c (v× 3 c¹nh h×nh tam gi¸c cã sè ®o b»ng nhau = 4 cm). - So s¸nh 2 c¸ch lµm trªn con thÊy c¸ch nµo lµm nhanh h¬n? (c¸ch 2). + Tæng ®é dµi c¸c c¹nh cña h×nh tam gi¸c lµ chu vi cña h×nh tam gi¸c ®ã. * Trong SGK to¸n 2, hÖ thèng c¸c bµi tËp thùc hµnh vÒ yÕu tè h×nh häc cã mÊy d¹ng c¬ b¶n sau: 1. VÒ “ nhËn biÕt h×nh” : a. VÒ “ ®o¹n th¼ng, ®êng th¼ng” . VÊn ®Ò “®o¹n th¼ng, ®êng th¼ng” ®îc giíi thiÖu ë tiÓu häc cã thÓ cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Trong s¸ch to¸n 2, kh¸i niÖm “®êng th¼ng” ®îc giíi thiÖu b¾t ®Çu tõ “®o¹n th¼ng” (®· ®îc häc ë líp 1) nh sau: - Cho ®iÓm A vµ ®iÓm B, lÊy thíc vµ bót nèi hai ®iÓm ®ã ta ®îc ®o¹n th¼ng AB. A B - KÐo dµi ®o¹n th¼ng AB vÒ hai phÝa, ta ®îc ®êng th¼ng AB A B - Lu ý: Kh¸i niÖm ®êng th¼ng kh«ng ®Þnh nghÜa ®îc, häc sinh lµm quen víi “biÓu tîng” vÒ ®êng th¼ng th«ng qua ho¹t ®éng thùc hµnh: VÏ ®êng th¼ng qua 2 ®iÓm, vÏ ®êng th¼ng qua 1 ®iÓm. b. NhËn biÕt giao ®iÓm cña hai ®o¹n th¼ng: B C VÝ dô bµi 4 trang 49 §o¹n th¼ng AB c¾t ®o¹n th¼ng CD t¹i ®iÓm nµo? A - Khi ch÷a bµi gi¸o viªn cho häc sinh tËp diÔn ®¹t kÕt qu¶ bµi lµm. Ch¼ng D h¹n häc sinh nªu l¹i “§o¹n th¼ng AB c¾t ®o¹n th¼ng CD t¹i ®iÓm O”. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 5 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan HoÆc gi¸o viªn hái: Cã c¸ch nµo kh¸c kh«ng? Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi: “Hai ®o¹n th¼ng AB vµ CD c¾t nhau t¹i ®iÓm O”. HoÆc “O lµ ®iÓm c¾t nhau cña ®êng th¼ng AB vµ CD”. c. NhËn biÕt 3 ®iÓm th¼ng hµng: VÝ dô: Bµi 2 trang 73 Nªu tªn 3 ®iÓm th¼ng hµng (dïng thíc th¼ng ®Ó kiÓm tra): a) b) N C B O M D A th¼ng hµng (ba ®iÓm ph¶i cïng n»m trªn - Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ ba ®iÓm O P Q mét ®êng th¼ng). - Häc sinh ph¶i dïng thíc kÎ kiÓm tra xem cã c¸c bé ba ®iÓm nµo th¼ng hµng råi ch÷a. VÝ dô nh: a. Ba ®iÓm O, M, N th¼ng hµng; Ba ®iÓm O, P, Q th¼ng hµng. b. Ba ®iÓm B, O, D th¼ng hµng; Ba ®iÓm A, O, C th¼ng hµng. d. NhËn biÕt h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c ë líp 2, cha yªu cÇu häc sinh n¾m ®îc kh¸i niÖm, ®Þnh nghÜa h×nh häc dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm, quan hÖ cña h×nh (ch¼ng h¹n, cha yªu cÇu häc sinh biÕt h×nh ch÷ nhËt lµ tø gi¸c cã 4 gãc vu«ng, hoÆc cã 2 c¹nh ®èi diÖn b»ng nhau …), chØ yªu cÇu häc sinh ph©n biÖt ®îc h×nh ë d¹ng “tæng thÓ”, ph©n biÖt ®îc h×nh nµy víi h×nh thøc kh¸c vµ gäi ®óng tªn h×nh cña nã. Bíc ®Çu vÏ ®îc h×nh ®ã b»ng c¸ch nèi c¸c ®iÓm hoÆc vÏ dùa trªn c¸c ®êng kÎ « vu«ng (giÊy kÎ « ly)… VÝ dô d¹y häc bµi “H×nh ch÷ nhËt” theo yªu cÇu trªn, cã thÓ nh sau: - Giíi thiÖu h×nh ch÷ nhËt (häc sinh ®îc quan s¸t vËt chÊt cã d¹ng h×nh ch÷ nhËt, lµ c¸c miÕng b×a hoÆc nhùa trong hép ®å dïng häc tËp, ®Ó nhËn biÕt d¹ng tæng thÓ “®©y lµ h×nh ch÷ nhËt”). - VÏ vµ ghi tªn h×nh ch÷ nhËt (nèi 4 ®iÓm trªn giÊy kÎ « vu«ng ®Ó ®îc h×nh ch÷ nhËt, ch¼ng h¹n h×nh ch÷ nhËt ABCH, h×nh ch÷ nhËt MNPQ). A B D C Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt M 6 N S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Q P - NhËn biÕt ®îc h×nh ch÷ nhËt trong tËp hîp mét sè h×nh (cã c¶ h×nh kh«ng ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt), ch¼ng h¹n: T« mµu (hoÆc ®¸nh dÊu x ) vµo h×nh ch÷ nhËt cã trong mçi h×nh sau: - Thùc hµnh cñng cè nhËn biÕt h×nh ch÷ nhËt: VÝ dô: Bµi 1 trang 85: Mçi h×nh díi ®©y lµ h×nh g×? d) b) c) e) g) Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt D 4m 2cm e. NhËn biÕt ®êng gÊp khóc: Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t ®êng gÊp khóc ABCD. §êng gÊp khóc ABCD gåm 3 ®o¹n th¼ng: AB, BC vµ CD . §é dµi ®êng gÊp khóc ABCD lµ tæng ®é dµi c¸c ®o¹nth¼ng cña ®êng gÊp khóc ®ã 3m a) A §êng gÊp khóc ABCDC 7 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Gi¸o viªn giíi thiÖu: §©y lµ ®¬ng gÊp khóc ABCD (chØ vµo h×nh vÏ). Häc sinh lÇn lît nh¾c l¹i: “§êng gÊp khóc ABCD”. Gi¸o viªn hái: §êng gÊp khóc nµy gåm mÊy ®o¹n th¼ng? Häc sinh nªu: Gåm 3 ®o¹n th¼ng AB, BC, CD (B lµ ®iÓm chung cña hai ®o¹n th¼ng AB vµ BC, C lµ ®iÓm chung cña hai ®o¹n th¼ng BC vµ CD). Häc sinh ®îc thùc hµnh ë tiÕp bµi tËp 3 (trang 104). Ghi tªn c¸c ®êng gÊp khóc cã trong h×nh vÏ sau, biÕt: + §êng gÊp khóc ®ã gåm 3 ®o¹n th¼ng. + §êng gÊp khóc ®ã gåm 2 ®o¹n th¼ng. B C A D Yªu cÇu cÇu sinh ghi tªn ®äc tªn ®êng gÊp khóc Gi¸o viªn cho häc sinh dïng bót ch× mµu vµ ph©n biÖt c¸c ®êng gÊp khóc cã ®o¹n th¼ng chung: a. §êng gÊp khóc gåm 3 ®o¹n th¼ng lµ: AB, BC, CD. b. §êng gÊp khóc gåm 2 ®o¹n th¼ng lµ: BC vµ CD. 2. VÒ “ H×nh vÏ” . ë líp 1,2,3 häc sinh ®îc lµm quen víi ho¹t ®éng vÏ h×nh ®¬n gi¶n theo c¸c h×nh thøc sau: a. VÏ h×nh kh«ng yªu cÇu cã sè ®o c¸c kÝch thíc. N M VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng VÝ dô bµi 1 trang 23. Dïng thíc vµ ghÐp nèi c¸c ®iÓm. a) H×nh ch÷ nhËt b) H×nh tø gi¸c. A B C E D Q ¦ Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 8 P ¦ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Yªu cÇu bíc ®Çu häc sinh vÏ ®îc h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c (nèi c¸c ®iÓm cã s½n trªn giÊy kÎ « ly). b. VÏ h×nh theo mÉu: VÝ dô bµi 4 trang 59. VÏ h×nh theo mÉu. MÉu - Gi¸o viªn cho häc sinh nh×n kü mÉu råi lÇn lît chÊm tõng ®iÓm vµo sæ: Dïng thíc kÎ vµ bót nèi c¸c ®iÓm ®Ó cã h×nh vu«ng. c. VÏ ®êng th¼ng. VÝ dô bµi 4 trang 74 VÏ ®êng th¼ng. a) §i qua hai ®iÓm M, N b) §i qua ®iÓm O . M . N . O A. c) §i qua hai trong ba ®iÓm A, B, C. . B C . Sau khi gi¸o viªn ®· d¹y bµi ®êng th¼ng vµ c¸ch vÏ bµi nµy lµ thùc hµnh. PhÇn (a). VÏ ®êng th¼ng ®i qua 2 ®iÓm MN. Häc sinh nªu c¸ch vÏ: §Æt thíc sao cho 2 ®iÓm M vµ N ®Òu n»m trªn mÐp thíc. KÎ ®êng th¼ng ®i qua 2 ®iÓm MN. Gi¸o viªn : NÕu bµi yªu cÇu ta vÏ ®o¹n th¼ng MN th× ta vÏ nh thÕ nµo? Häc sinh : Ta chØ nèi ®o¹n th¼ng tõ M tíi N. Gi¸o viªn : VÏ ®o¹n th¼ng MN kh¸c g× so víi ®êng th¼ng MN? Häc sinh : Khi vÏ ®o¹n th¼ng ta chØ cÇn nèi M víi N, cßn khi vÏ ®êng th¼ng ta ph¶i kÐo dµi vÒ 2 phÝa MN. PhÇn (b). VÏ ®êng th¼ng ®i qua ®iÓm O. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 9 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Gi¸o viªn cho häc sinh nªu c¸ch vÏ: §Æt thíc sao cho mÐp thíc ®i qua O sau ®ã kÎ 1 ®êng th¼ng theo mÐp thíc ®îc ®êng th¼ng qua O. Häc sinh tù vÏ  vÏ ®îc nhiÒu ®êng th¼ng qua O. Gi¸o viªn kÕt luËn : Qua 1 ®iÓm cã “rÊt nhiÒu ” ®êng th¼ng. PhÇn (c). VÏ ®êng th¼ng ®i qua 2 trong 3 ®iÓm A, B, C. Häc sinh : Thùc hiÖn thao t¸c nèi. Gi¸o viªn yªu cÇu kÓ tªn c¸c ®êng th¼ng cã trong h×nh. Häc sinh : §êng th¼ng AB, BC, CA. Gi¸o viªn hái : Mçi ®êng th¼ng ®i qua mÊy ®iÓm ? (®i qua 2 ®iÓm). Gi¸o viªn cho häc sinh thùc hµnh vÏ ®êng th¼ng. Häc sinh nªu c¸ch vÏ: KÐo dµi ®êng th¼ng vÒ 2 phÝa ®Ó cã c¸c ®êng th¼ng. Gi¸o viªn hái : Ta cã mÊy ®êng th¼ng? §ã lµ nh÷ng ®êng th¼ng nµo? Häc sinh : Ta cã 3 ®êng th¼ng ®ã lµ: ®êng th¼ng AB, ®êng th¼ng BC, ®êng th¼ng CA. b. VÏ thªm ®êng th¼ng ®Ó ®îc h×nh míi: VÝ dô bµi 3 trang 23. KÎ thªm mét ®o¹n th¼ng trong h×nh sau ®Ó ®îc: + Mét h×nh ch÷ nhËt vµ mét h×nh tam gi¸c + Ba h×nh tø gi¸c * Gi¸o viªn: KÎ thªm nghÜa lµ vÏ thªm 1 ®o¹n n÷a vµo trong h×nh: Gi¸o viªn vÏ h×nh lªn b¶ng vµ cho häc sinh ®Æt tªn cho h×nh: B A C E Gi¸o viªn há i D : Con vÏ thÕ nµo? Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 10 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Häc sinh : Con nèi A víi D. Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc tªn h×nh: H×nh ch÷ nhËt ABCD A H×nh tam gi¸c BCD Häc sinh ®Æt tªn cho h×nh: B C D Cho häc sinh tù kÎ: A G D A B E B G C D G C HoÆc: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc tªn c¸c h×nh vÏ ®îc trong c¶ 2 c¸ch vÏ. Häc sinh ®äc tªn h×nh: ABGE, EGCD, ABCD vµ AEGD, BCGE, ABCD. * Khi d¹y häc sinh c¸ch vÏ h×nh, dùng h×nh t«i thêng tu©n thñ theo c¸c bíc sau: a. Híng dÉn häc sinh biÕt c¸ch sö dông thíc kÎ, bót ch×, bót mùc ®Ó vÏ h×nh. CÇn sö dông hîp lý chøc n¨ng cña mçi dông cô, thíc th¼ng cã v¹ch chia dïng ®Ó ®o ®é dµi ®o¹n th¼ng, vÏ ®o¹n th¼ng (®êng th¼ng), thíc th¼ng cßn dïng ®Ó kiÓm tra sù th¼ng hµng cña c¸c ®iÓm. b. Häc sinh ph¶i ®îc híng dÉn vµ ®îc luyÖn tËp kü n¨ng vÒ h×nh, dùng h×nh theo quy tr×nh hîp lý thÓ hiÖn ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm cña h×nh ph¶i vÏ. c. H×nh vÏ ph¶i râ rµng, chuÈn x¸c vÒ h×nh d¹ng vµ ®Æc ®iÓm, c¸c nÐt vÏ ph¶i m¶nh, kh«ng nhoÌ, kh«ng tÈy xo¸. 3. VÒ xÕp, ghÐp h×nh: VÝ dô Bµi 5 (trang 178). XÕp 4 h×nh tam gi¸c thµnh h×nh mòi tªn: Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 11 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan - Yªu cÇu cña bµi “xÕp, ghÐp h×nh” ë líp 2 lµ: Tõ 4 h×nh tam gi¸c ®· cho, häc sinh xÕp, ghÐp ®îc thµnh h×nh míi theo yªu cÇu ®Ò bµi (ch¼ng h¹n ë vÝ dô trªn lµ xÕp thµnh “h×nh mòi tªn”. - C¸ch thùc hiÖn: Mçi häc sinh cÇn cã mét bé h×nh tam gi¸c ®Ó xÕp h×nh (bé xÕp h×nh nµy cã trong hép ®å dïng häc to¸n líp 2, hoÆc häc sinh cã thÓ tù lµm b»ng c¸ch tõ mét h×nh vu«ng c¾t theo 2 ®êng chÐo ®Ó ®îc 4 h×nh tam gi¸c). Häc sinh lùa chän vÞ trÝ thÝch hîp ®Ó xÕp, ghÐp 4 h×nh tam gi¸c thµnh h×nh míi (ch¼ng h¹n nh h×nh mòi tªn). - Lu ý: Lo¹i to¸n, “xÕp, ghÐp h×nh” chØ cã ý nghÜa khi mçi häc sinh ph¶i ®îc tù xÕp, ghÐp h×nh (c¸c em cã thÓ xÕp, ghÐp nhanh chËm kh¸c nhau), nhng kÕt qu¶ ®¹t ®îc lµ “s¶n phÈm” do mçi em ®îc “tù thiÕt kÕ vµ thi c«ng” vµ do ®ã sÏ g©y høng thó häc tËp cho mçi em). - §iÒu c¬ b¶n lµ khuyÕn khÝch häc sinh t×m ®îc c¸c c¸ch kh¸c nhau ®ã. Qua viÖc “xÕp, ghÐp” nµy c¸c em ®îc ph¸t triÓn t duy, trÝ tëng tîng kh«ng gian vµ sù khÐo tay, kiªn tr×, s¸ng t¹o…. VÝ dô: XÕp 4 h×nh tam gi¸c: Thµnh c¸c h×nh sau: Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 12 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan 3cm 3cm 4. VÒ tÝnh ®é dµi dêng gÊp khóc hoÆc chu vi cña h×nh: a. TÝnh ®é dµi ®êng gÊp khóc: VÝ dô: Bµi 5 trang (105). 2m 2m 2m 2m 2m Häc sinh gi¶i: §é dµi ®êng gÊp khóc lµ: 3 + 3 + 3 = 9 (cm) Gi¸o viªn hái: Con lµm thÕ nµo ra 9 cm? Häc sinh 1: §êng gÊp khóc nµy gåm 3 ®o¹n th¼ng, mçi ®o¹n th¼ng ®Òu lµ 3 cm. Nªn con tÝnh tæng ®é dµi 3 ®o¹n th¼ng t¹o lªn mçi ®êng gÊp khóc. Gi¸o viªn hái: Cã con nµo lµm bµi kh¸c b¹n kh«ng? Häc sinh 2: Con lÊy 3 x 3 = 9 (cm) Cho häc sinh so s¸nh c¸c kÕt qu¶ tõ ®ã kh¼ng ®Þnh lµ ai lµm ®óng. b. TÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, chu vi h×nh tø gi¸c: yªu cÇu häc “chu vi” ë líp 2 phï hîp víi tr×nh ®é chuÈn cña to¸n 2. Cô thÓ lµ: ë líp 2, cha yªu cÇu häc sinh n¾m ®îc “kh¸i niÖm, biÓu tîng” vÒ chu vi cña h×nh, chØ yªu cÇu häc sinh biÕt c¸ch tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, tø gi¸c khi cho s½n ®é dµi mçi c¹nh cña h×nh ®ã, b»ng c¸ch tÝnh tæng ®é dµi cña h×nh (®é dµi c¸c c¹nh cña h×nh cã cïng mét ®¬n vÞ ®o). Ch¼ng h¹n: - TÝnh chu vi cña h×nh tam gi¸c cã ®é dµi 3 c¹nh lµ: 10cm, 20cm, 15cm. Bµi gi¶i Chu vi h×nh tam gi¸c lµ: 10 + 20 +15 = 45 (cm) §¸p sè: 45 (cm) Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 13 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan - TÝnh chu vi h×nh tø gi¸c cã ®é dµi 4 canh lµ: 10 cm, 20cm, 10cm vµ 20 cm. Bµi gi¶i Chu vi h×nh tø gi¸c lµ: 10 + 20 + 10 + 20 = 60 (cm) §¸p sè: 60 (cm) HoÆc mét d¹ng bµi n÷a: A VÝ dô: Bµi 3 (trang 130): B C + §o råi ghi sè ®o ®é dµi c¸c c¹nh cña h×nh tam gi¸c ABC. + TÝnh chu vi h×nh tam gi¸c ABC. Híng dÉn gi¶i: Ph¶i cho häc sinh dïng thíc th¼ng cã v¹ch chia ®Ó ®o ®é dµi c¸c c¹nh cña h×nh tam gi¸c ABC. (mçi c¹nh lµ 3cm). Chu vi cña h×nh tam gi¸c ABC lµ: 3 + 3 + 3 = 9 (cm) HoÆc: 3 x 3 = 9 (cm). So s¸nh 2 c¸ch lµm trªn con thÊy c¸ch nµo nhanh h¬n? (C¸ch 2) 5. Mét sè bµi tËp: a. §Õm h×nh Lo¹i bµi “®Õm h×nh” trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 2 lµ lo¹i bµi to¸n cã tÝnh ph¸t triÓn, ®ßi hái häc sinh biÕt “ph©n tÝch, tæng hîp”. Do ®ã sÏ lµ “khã” ®èi víi mét sè häc sinh cha lµm quen hoÆc cha biÕt nªn xuÊt ph¸t tõ ®©u khi gi¶i bµi to¸n nµy. Sau ®©y xin gîi ý mét c¸ch ®Ó häc sinh dÔ thùc hiÖn “®Õm h×nh” (khái bÞ sãt h×nh). §ã lµ c¸ch ®¸nh sè vµo h×nh råi ®Õm h×nh, ch¼ng h¹n: VÝ dô 1: trong h×nh bªn cã mÊy h×nh tam gi¸c? Gîi ý c¸ch ®Õm: - §¸nh sè vµo h×nh, ch¼ng h¹n: 1, 2, 3, 4. - H×nh tam gi¸c nµo chØ gåm mét h×nh cã ®¸nh sè? (Cã 4 h×nh lµ h×nh 1, h×nh 2, h×nh 3 vµ h×nh 4). Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 1 4 14 2 3 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan H×nh tam gi¸c nµo gåm 2 h×nh cã ®¸nh sè? (Cã 2 h×nh lµ h×nh gåm h×nh 2, h×nh 3, gåm h×nh 1 vµ h×nh 4). - H×nh tam gi¸c nµo gåm 3 h×nh cã ®¸nh sè? (kh«ng cã). 3 - H×nh tam gi¸c nµo gåm 4 h×nh cã ®¸nh sè? (Cã 1 h×nh gåm h×nh 1, h×nh 2, h×nh 3 vµ h×nh 4). VËy tÊt c¶ cã 7 h×nh tam gi¸c (4 + 2 + 0 + 1 = 7). VÝ dô 2: Trong h×nh bªn cã mÊy h×nh tø gi¸c A 1 E B 2 3 4 5 D C Gîi ý c¸ch ®Õm: - Ghi tªn vµ ®¸nh sè vµo h×nh, ch¼ng h¹n. - H·y xem cã h×nh tø gi¸c nµo chØ gåm mét h×nh cã ®¸nh sè (kh«ng cã) - H×nh tø gi¸c nµo gåm 2 h×nh cã ®¸nh sè? (Cã mét h×nh lµ h×nh gåm h×nh 1 vµ h×nh 2 (h×nh tø gi¸c ABIE)). - H×nh tø gi¸c nµo gåm 3 h×nh cã ®¸nh sè? ( Cã 2 h×nh, h×nh gåm h×nh 1, h×nh 2, vµ h×nh 5 (h×nh tø gi¸c ABCE); h×nh gåm h×nh 1, h×nh 2, h×nh 3 (h×nh tø gi¸c ABDE)). - H×nh tø gi¸c nµo gåm 4 h×nh cã ®¸nh sè? (Cã 2 h×nh, h×nh gåm h×nh 2, h×nh 3, vµ h×nh 4 h×nh tø gi¸c (0 + 1 + 2 + 1 = 4). Lu ý: ë líp 2 chØ yªu cÇu häc sinh ®Õm ®îc sè h×nh (tr¶ lêi ®óng sè lîng h×nh cÇn ®Õm lµ ®îc), cha yªu cÇu häc sinh viÕt c¸ch gi¶i thÝch nh trªn. b. Bµi tËp “tr¾c nghiÖm”: Khoanh vµo ch÷ ®Æt tríc kÕt qu¶ ®óng: Sè h×nh tø gi¸c trong h×nh vÏ lµ: A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Cho häc sinh tù lµm. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 15 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Häc sinh nªu c¸ch lµm: Con ®Õm sè h×nh tø gi¸c ®îc 4 h×nh tø gi¸c, nªu khoanh vµo ch÷ D. C- KÕt luËn 1, KÕt qu¶ nghiªn cøu Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y ë líp 2, víi c¸ch d¹y trªn , khi d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc trong m«n To¸n líp 2 t«i nhËn thÊy häc sinh cã nhiÒu tiÕn bé. Víi c¸ch d¹y vµ häc trªn häc sinh ch¨m chó say mª häc to¸n, c¸c em kh«ng ng¹i khi gi¶i c¸c bµi to¸n cã néi dung h×nh häc. Häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng t×m tßi, s¸ng t¹o x©y dùng kiÕn thøc cña bµi häc. Nhê vËy mµ häc sinh n¾m bµi nhanh, nhí kiÕn thøc l©u h¬n, ch¾c h¬n vµ tù tin lµm cho kh«ng khÝ tiÕt häc s«i næi, kh«ng gß bã, häc sinh ®îc thùc sù béc lé hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. Tõ ®ã häc sinh cã høng thó häc to¸n, t¹o thµnh thãi quen tù suy nghÜ, chñ ®éng lµm bµi ®Ó t×m ra c¸ch gi¶i hay vµ nhanh nhÊt. * KÕt qu¶ ®¹t ®îc: - Sau khi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy líp t«i d¹y ®¹t hiÖu qu¶ cao. N¨m häc 20102011 qua khảo sat định kỳ cả 3 lần häc sinh ®¹t tõ lo¹i kha trë lªn là 90%. Häc kú I cña n¨m häc 2010-2011, ®¹t 98% häc sinh kh¸, giái.§Æc biÖt ë k× thi kh¶o s¸t chÊt lîng mòi nhän n¨m häc 2009- 2010 líp t«i d¹y cã 13 em ®¹t gi¶i m«n To¸n .Trong ®ã cã 5 em ®¹t gi¶i nhÊt , 3 em ®¹t gi¶i nh× , 2em ®¹t gi¶i ba vµ 3 em ®¹t gi¶i khuyÕn khÝch 2. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt Qua kÕt qu¶ thùc nghiÖm vµ thùc tÕ gi¶ng d¹y m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc ë líp 2, t«i thÊy ®Ó tiÕt d¹y cã kÕt qu¶ tèt cÇn thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p: 1. So¹n bµi c¸c tiÕt To¸n thËt cÈn thËn chi tiÕt vµ cã chÊt lîng. 2. Thêng xuyªn ®äc c¸c tµi liÖu, trao ®æi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y, trau dåi kiÕn thøc m«n To¸n víi c¸c ®ång nghiÖp. 3.Tæ chøc häc tËp b»ng nhiÒu h×nh thøc: häc c¸ nh©n, häc nhãm, h¸i hoa d©n chñ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. 4. Sö dông ®å dïng trùc quan, vËt mÉu ®Ó t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh vµ nhí nhanh néi dung bµi häc. 5. Dïng hÖ thèng c©u hái gîi më gióp häc sinh t×m ®îc ®óng , ®ñ sè h×nh . 6. CÇn qu¸n triÖt ph¬ng ph¸p lÊy häc sinh lµm trung t©m, coi häc sinh lµm chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËn thøc, biÕn c¸c em thµnh ngêi chñ ®éng trong qu¸ tr×nh häc tËp, lÜnh héi tri thøc. C¸c em ph¶i hoµn toµn tù m×nh tham gia mäi ho¹t ®éng nhËn thøc . Sau khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, t«i nhËn thÊy häc sinh kh«ng nh÷ng häc tèt m«n To¸n mµ cßn häc tèt c¶ nh÷ng ph©n m«n kh¸c trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc. Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 16 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÞnh ThÞ Lan Trªn ®©y lµ mét sè s¸ng kiÕn thùc hiÖn ®Ò tµi cña t«i nh»m thùc hiÖn ®óng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n líp 2 vµ n©ng cao chÊt lîng d¹y häc ®Ó ®¹t kÕt qu¶ cao. RÊt mong ®îc sù gãp ý cña héi ®ång khoa häc nhµ trêng. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Thèng NhÊt, ngµy 05 th¸ng 03 n¨m 2011 Ngêi viÕt TrÞnh ThÞ Lan Trêng TiÓu häc TT Thèng NhÊt 17
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan