TR¦êNG TIÓU HäC HåNG CH¢U
- - - - - - - - - -
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MÔN: MĨ THUẬT
Đề tài:
kinh nghiÖm sö dông ph¬ng ph¸p trùc
quan khi gi¶ng d¹y m«n mÜ thuËt trong
trêng tiÓu häc
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Mai H¬ng
Tæ: 1
N¨m häc: 2012 - 2013
MỤC LỤC
A. phÇn më ®Çu
I. LÞch sö nghiªn cøu ®Ò tµi....................................................2
II. Lí do chọn đề tài................................................................3
III. Môc ®Ých nghiªn cøu........................................................4
IV. Ph¹m vi nghiªn cøu vµ ®èi tîng nghiªn cøu...................4
1. Ph¹m vi nghiên cứu.............................................................4
2. Đối tượng nghiên cứu.........................................................4
V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu....................................................4
b. néi dung
Ch¬ng I: C¬ së lÝ luËn...........................................................5
Ch¬ng II: C¬ së thùc tiÔn......................................................7
Ch¬ng III: Thùc tr¹ng...........................................................9
Ch¬ng IV: Gi¶i ph¸p............................................................10
Ch¬ng V: KÕt qu¶................................................................20
c. tæng kÕt – kinh nghiÖm
I. Bµi häc kinh nghiÖm..........................................................24
II. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn hạn chế trong đề tài.............................26
III. §iÓm míi cña ®Ò tµi.........................................................26
IV. §Ò xuÊt híng tiÕp tôc nghiªn cøu..................................27
V. KiÕn nghÞ - ®Ò xuÊt...........................................................28
Vi. KÕt luËn chung................................................................29
A – phÇn më ®Çu
I. LÞch sö nghiªn cøu đề tài.
Tríc khi nghiªn cøu vµ viÕt ®Ò tµi: “ Kinh nghiÖm sö dông ph¬ng ph¸p
trùc quan khi d¹y häc m«n MÜ thuËt trong trêng TiÓu häc” , t«i ®· cã 12 n¨m
gi¶ng d¹y thùc tÕ ë trêng tiÓu häc Hång Ch©u vµ h»ng n¨m t«i còng viÕt s¸ng kiÕn
kinh nghiÖm víi nhiÒu ®Ò tµi kh¸c nhau cho m«n d¹y cña m×nh. Song, ®©y lµ ®Ò tµi
lÇn ®Çu tiªn t«i nghiªn cøu ë ph¹m vi réng, xuyªn suèt ch¬ng tr×nh m«n MÜ thuËt
bËc tiÓu häc víi n¨m ph©n m«n: VÏ theo mÉu; VÏ ®Ò tµi; VÏ trang trÝ; TËp nÆn t¹o
d¸ng vµ Thêng thøc MÜ thuËt. §ång nghiÖp cña t«i ë Thµnh phè Hng Yªn nãi riªng
vµ ë trong tØnh nãi chung còng ®· nghiªn cøu vÒ ph¬ng ph¸p trùc quan khi gi¶ng
d¹y m«n MÜ thuËt nhng míi chØ ¸p dông cho tõng ph©n m«n nhá cña bé m«n MÜ
thuËt, nh ®Ò tµi: “ §Ó sö dông hiÖu qu¶ ph¬ng ph¸p trùc quan khi d¹y ph©n m«n vÏ
theo mÉu líp 5” cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Thanh HuyÒn gi¸o viªn trêng TiÓu häc
B¶o Khª n¨m häc 2010-2011; hay ®Ò tµi: “ §Ó sö dông ph¬ng ph¸p trùc quan trong
gi¶ng d¹y ph©n m«n thêng thøc MÜ thuËt tiÓu häc ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt.” cña thµy
gi¸o Høa ViÖt Hïng – gi¸o viªn trêng TiÓu häc Minh Khai n¨m häc 2009-2010...
T«i ®· ¸p dông nh÷ng ®Ò tµi trªn vµo gi¶ng d¹y vµ thÊy cã hiÖu qu¶ râ rÖt, tõ ®ã t«i
®· vËn dông kinh nghiÖm cña m×nh ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu ph¬ng ph¸p trùc quan ë
c¸c ph©n m«n cßn l¹i.
Đứng trước tình hình mới của đất nước ta đang từng ngày, từng giờ đổi mới
và phát triển mạnh mẽ đặc biệt là trong cuộc sống công nghiệp hoá - hiện đại hoá.
Đòi hỏi xã hội phải có những thế hệ người lao động mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám
làm, có trình độ nhận thức cao. Để đáp ứng nhu cầu cấp bách đó của xã hội thì
việc giáo dục con người phát triển toàn diện trên 5 mặt: " Đức – trí – lao - thể mĩ" là mục tiêu hàng đầu. Trong đó Mĩ thuật đóng một vai trò không nhỏ trong sự
nghiệp lớn lao ấy - Sự nghiệp giáo dục.
Con người sống giữa thiên nhiên “đầy ắp” ngôn ngữ tạo hình, đường nét,
hình khối, màu sắc của cỏ cây, hoa lá, mây trời, muôn thú tất cả đều lung linh, đẹp
đẽ. Chúng không chỉ cho ta vật chất để sống mà từ cái đẹp đó đã đem lại cho con
người những xúc cảm, tình cảm yêu đời, yêu người.
Cuộc sống ngày càng phát triển thì nhu cầu thưởng thức cái đẹp sẽ không
ngừng được nâng cao, cái đẹp đã thực sự trở thành một động lực phát triển của xã
hội, góp phần tăng trưởng nền kinh tế quốc dân. Cảm thụ cái đẹp để sống đẹp là
mục tiêu của giáo dục, lấy những cái đẹp để giáo dục con người, như vậy: “Cái
đẹp là cái đức”.
Với nhiều lợi thế, môn Mĩ thuật sẽ tạo điều kiện cho học sinh học có hiệu
quả hơn các môn học khác, thể hiện ở khả năng quan sát, nhận xét, cách suy nghĩ,
tìm tòi, sáng tạo, tư duy hình tượng và phương pháp làm việc khoa học sẽ góp
phần hình thành phẩm chất của con người lao động trong thời kì CNH, HĐH đất
nước.
II. Lý do chän ®Ò tµi.
Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học vẫn là một vấn đề được nhiều
nhà nghiên cứu giáo dục quan tâm bàn bạc thống nhất. Cụ thể biện pháp nhằm cải
tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá quá trình dạy học, tăng cường
khả năng tư duy của học sinh ở quá trình lĩnh hội tri thức, phát huy tính độc lập,
tính tích cực của học sinh được làm việc dưới nhiều hình thức và có được hứng
thú trong giờ học. Một trong những phương pháp dạy học phát huy được tính tích
cực của học sinh, tính độc lập sáng tạo, độc lập tư duy là biện pháp sử dụng đồ
dùng trực quan. Việc giảng dạy môn Mĩ thuật ở trường tiểu học cũng như những
môn học khác, đồ dùng trực quan đóng một vai trò quan trọng trong giờ giảng.
Bởi vì đồ dùng trực quan khi sử dụng có hiệu quả trong tiết giảng sẽ giúp học sinh
tìm hiểu, so sánh, nhận xét, phán đoán và ghi nhận sự vật dể dàng hiểu sự vật qua
con mắt quan sát bằng nét vẽ, hình vẽ, màu sắc một cách nhanh chóng, nhớ sự vật
lâu hơn.
Vì thế mà tôi muốn đề cập đến phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong
giảng dạy môn Mĩ thuật ở tiểu học, sao cho bài giảng đạt kết quả cao nhất từ đồ
dùng trực quan và mạnh dạn xây dựng đề tài sáng kiến kinh nghiệm:
“ Kinh nghiÖm sö dông ph¬ng ph¸p trùc quan khi d¹y häc m«n MÜ thuËt
trong trêng TiÓu häc” .
III. Môc ®Ých nghiªn cøu.
Tôi suy nghĩ, nghiên cứu để viết ®Ò tµi: “ Kinh nghiÖm sö dông ph¬ng
ph¸p trùc quan khi gi¶ng d¹y m«n MÜ thuËt trong trêng TiÓu häc” với mục tiêu
tìm ra một số giải pháp tốt nhất góp phần nâng cao chất lượng dạy và học bé m«n
MÜ thuËt của trường Tiểu học Hång Ch©u – Thµnh phè Hng Yªn nói riêng và của
ngành giáo dục nói chung; đó là mục đích để tôi nghiên cứu sáng kiến kinh
nghiệm này.
IV. §èi tîng nghiªn cøu vµ ph¹m vi nghiªn cøu.
1. §èi tîng nghiªn cøu.
- Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học môn mĩ thuật ở
trường Tiểu học.
2. Ph¹m vi nghiªn cøu.
- Học sinh tõ khèi líp 1 ®Õn khèi líp 5 Trường tiểu học Hång Ch©u –
Thµnh phè Hng Yªn và một số trường khác ở địa phương.
+ Trong trường :
- Phân loại học lực của tất cả các học sinh.
- Tìm hiểu thái độ học tập của học sinh.
+ Trường khác :
- T×m hiểu việc giảng dạy Mĩ thuật ở trường Tiểu học.
- Kết quả hoạt động qua một số năm.
V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
a) Phương pháp nghiên cứu tài liệu :
Nghiên cứu qua các văn bản, chương trình, giáo trình, tài liệu sách báo về
phương pháp dạy học môn Mĩ thuật.
b) Phương pháp nghiên cứu thực tiễn :
- Điều tra phỏng vấn tình hình học sinh.
- Dự chuyên đề trao đổi, dự giờ, rút kinh nghiệm về phương pháp giảng dạy
môn Mĩ thuật.
- Thực hành giảng dạy theo phương pháp mới.
- Tìm giải pháp rút kinh nghiệm.
- Cho HS hoạt động ngoài trời, thăm quan, toạ đàm.
- Phương pháp thực nghiệm: dạy thí điểm ở một số lớp bằng phương pháp
®ang nghiªn cøu.
b- néi dung
CH¦¥NG I: C¬ së lý luËn.
D¹y häc m«n MÜ thuËt trong nhµ trêng Phæ th«ng nãi chung vµ ë TiÓu häc
nãi riªng kh«ng nh»m môc ®Ých ®µo t¹o häc sinh thµnh nh÷ng ho¹ sÜ hay nh÷ng
nhµ nghiªn cøu nghÖ thuËt chuyªn nghiÖp, mµ lµ ®Ó gi¸o dôc cho c¸c em mét thÞ
hiÕu thÈm mÜ cÇn thiÕt cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét nh©n c¸ch toµn diÖn,
hµi hoµ: ®ã lµ kh¶ n¨ng biÕt c¶m nhËn c¸i ®Ñp vµ t¹o ra c¸i ®Ñp – tríc hÕt lµ cho
chÝnh c¸c em, sau lµ cho gia ®×nh vµ x· héi. Bªn c¹nh ®ã m«n MÜ thuËt cßn hç trợ
các em ở các môn học khác, giúp các em phát triển toàn hiện, lâu dài về đạo đức,
trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản góp phần hình thành con người
Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong xã hội phát triển nhu cầu thẩm mĩ ngày càng cao, do vậy việc đào
tạo con người biết nhận thức, cảm thụ cái đẹp ngày càng quan trọng. Những năm
qua giáo dục thẩm mĩ đã trở thành môn học trong chương trình giáo dục phổ
thông, là một môn học độc lập, môn Mĩ thuật có mục tiêu chương trình sách giáo
khoa, sách hướng dẫn, thiết bị riêng cho dạy và học, giáo viên được đào tạo, kết
quả học tập của học sinh được theo dõi và kiểm tra, đánh giá một cách nghiêm
túc. Việc giảng dạy môn Mĩ thuật đảm bảo cho các em có thể giải quyết được các
bài tập hàng ngày và hiểu về vẻ đẹp, về nÒn Mĩ thuật truyền thống, ngoài ra nó
còn tạo điều kiện cho học sinh học có hiệu quả cao hơn các môn học khác nh kh¶
n¨ng quan s¸t hay tr×nh bµy mét bµi v¨n, mét bµi to¸n sao cho khoa häc, thÈm
mÜ.... TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµ tõ ph¬ng ph¸p sö dông ®å dïng d¹y häc mçi khi lªn
líp cña gi¸o viªn d¹y MÜ thuËt. Hơn nữa, lứa tuổi học sinh tiểu học lại là lứa tuổi
tư duy còn đang ở độ thấp (tư duy cụ thể), cho nên khi sử dụng đồ dùng trực quan
thì đồ dùng phải sinh động, phải cụ thể để học sinh có được khả năng tự giác tư
duy trừu tượng qua tay sờ, mắt thấy, tai nghe và có được hứng thú học tập, hiểu
vấn đề nhanh, nhớ đồ dùng trực quan lâu trong khi vận dụng làm bài thực hành.
Chính vì thế khi nói đến phương pháp sử dụng trực quan trong môn Mĩ
thuật là ta phải nghĩ ngay đến một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, vấn đề đưa lên
hàng đầu trong các phương pháp giảng dạy Mĩ thuật ở tiểu học. Song, bªn c¹nh ®ã
c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nh: ph¬ng ph¸p quan s¸t, ph¬ng ph¸p thùc hµnh, ph¬ng ph¸p
trß ch¬i... ph¶i lu«n ®îc kÕt hîp hµi hoµ, khoa häc víi ph¬ng ph¸p sö dông ®å
dïng d¹y häc ®Ó mçi giê d¹y häc m«n MÜ thuËt ®¹t chÊt lîng cao nhÊt.
Đối với học sinh, vẽ là một trò chơi có sức hấp dẫn kì lạ ở mọi lứa tuổi. Các
em có thể vẽ bất cứ lúc nào và vẽ bất cứ thứ gì. Những hình vẽ đầy sáng tạo của
các em làm chúng ta từ ngạc nhiên đến cảm động, từ vui mừng đến hy vọng. Tuy
nhiên, không phải em nào cũng thích vẽ, cũng mơ ước trở thành hoạ sĩ. Cho nên
ngoài những phẩm chất Mĩ thuật vốn là mẫu số chung của mọi tác phẩm, để cảm
thụ vẻ đẹp của tranh các em cần đặt chúng vào trong hoạt động tâm lý trẻ – quá
trình phát triển của lứa tuổi, cá tính, giới tính.
Thiếu nhi là lứa tuổi ham thích hoạt động, nhất là hoạt động tạo hình cùng
với sự lớn lên của cơ thể, đặc điểm tâm lý trẻ bắt đầu hoàn thiện. Một số học sinh
có nhu cầu thưởng thức các tác phẩm hội hoạ, điêu khắc, các công trình kiến
trúc… Trong quá trình tìm hiểu, quan sát thiên nhiên, các em dần có ý thức về xa gần, về không gian ba chiều. Đây chính là giai đoạn miêu tả tạo hình của một đối
tượng. Nhờ thâm nhập vào đời sống xã hội, đời sống tinh thần của thiếu nhi, tôi
nhận thấy ở lứa tuổi này, các hình ảnh trong tranh các em rất gần với bản chất
thực của cuộc sống. Thời kì này đối với các em là một bước ngoặt trong sự phát
triển nhân cách. Vì vậy trong đội ngũ các em học Mĩ thuật đã có sự phân hoá rõ
rệt, các em vẽ hiện thực có so sánh, gần gũi với bản chất sự vật và bản chất cuộc
sống. Các bài học thực hành không còn sơ lược nữa mà đi vào chi tiết, hình dáng,
tỉ lệ, không gian ba chiều. Để có kết luận chặt chẽ, chính xác quá trình chuyển
biến đó, để năng khiếu sơ khai phát triển thành năng khiếu hoàn thiện thì phải tổ
chức dạy và học làm sao cho phù hợp với quy luật tâm lý của học sinh để duy trì
và kích thích sự phát triển ở học sinh góp phần cho việc dạy và học môn Mĩ thuật
ở trường Tiểu học hiệu quả hơn.
Bên cạnh hiểu biết về tạo hình truyền thống, học sinh còn được mở rộng
tầm nhìn ra Thế giới, các em được làm quen với các tác phẩm kiệt tác của các
danh hoạ thế giới qua các thời kì lịch sử, c¸c em ®îc häc vÏ tõ nh÷ng nÐt c¬ b¶n
nhÊt ®Õn khi biÕt t¹o ra s¶n phÈm cña c¸i ®Ñp. Từ đó, các em càng nhận thức rõ
hơn tầm quan trọng của m«n Mĩ thuật đối với cuộc sống và phục vụ các môn häc
khác. Các em sẽ thấy quý trọng các giá trị truyền thống của dân tộc. Để làm được
điều này đòi hỏi giáo viên phải có ph¬ng ph¸p sö dông ®å dïng trùc quan và
phối hợp với học sinh một cách nhịp nhàng trong khi lên lớp, nhằm giúp học sinh
từng bước nâng cao nhận thức làm cho tâm hồn các em trở nên phong phú, phát
triển toàn diện nhân cách. Từ đó, bản thân tôi đã chọn nghiên cứu đề tài này.
Ch¬ng ii – c¬ së thùc tiÔn
Từ thực tế giảng dạy môn Mĩ thuật tôi thấy các em rất yêu thích Mĩ thuật,
vì qua đó các được tiếp xúc, làm quen với một số tác phẩm hội hoạ nổi tiếng và
của thiếu nhi không những ở trong nước mà cả của quốc tế. Các em được vẽ tranh,
vẽ những gì mình mơ ước, mình yêu thích, tập trung trang trí góc học tập của
mình,... Song bên cạnh việc giảng dạy cho học sinh tiếp thu tốt những kiến thức
cơ bản đó thì tôi thấy còn gặp nhiều hạn chế như: nhận thức của phụ huynh học
sinh chưa coi trọng môn học, còn cho rằng đó là môn phụ, cho nên đồ dùng học
sinh còn thiếu thốn, ít đầu tư. Mặt khác một số giáo viên chưa có phương pháp
dạy thích hợp để giúp học sinh thấy hết cái hay, cái đẹp của môn học, cơ sở vật
chất của nhà trường còn thiếu thốn, tuy đã có phòng chức năng nhưng chỉ tạm
thời. Vì phòng học chưa có đủ đồ dùng cần thiết để phục vụ môn học, bàn ghế còn
thô sơ, tư liệu có liªn quan còn hạn chế. Vì thế trong quá trình giảng dạy tôi luôn
phải cố gắng chuẩn bị tốt các khâu để kích thích động viên học sinh thường
xuyên, kịp thời. Và tôi cũng gặt hái được một số thành quả đáng kể, phần lớn học
sinh say sưa với môn học và hiểu được cái hay, cái đẹp trong môn học, góp phần
hình thành ở các em khả năng cảm thụ thẩm mĩ. Chính vì những lý do trên mà tôi
đã nghiªn cøu đề tài để góp phần hoµn thiÖn nh©n c¸ch toµn diÖn cho HS, nâng cao
chất lượng dạy và học của trường Tiểu học Hång Ch©u nói riêng và của ngành
giáo dục đào tạo nói chung.
Qua quan sát và điều tra cơ bản ở các trường thuộc địa bàn Thµnh phè Hng
Yªn, cụ thể là ở trường Tiểu học Hång Ch©u, cho thấy:
a.Về phía nhà trường:
Trường tiểu học Hång Ch©u là ngôi trường đạt chuẩn quốc gia møc độ 2, cơ
sở vật chất của trường khang trang cơ bản đầy đủ cho việc dạy và học . Ban giám
hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ về đồ dùng dạy học, đồng thời phân bố
thời gian giảng dạy hợp lý .
Song víi bé m«n MÜ thuËt th× trang thiết bị, đồ dùng dạy häc còn thiếu nhiều,
đa phần đều in lại từ SGK, tranh ảnh mĩ thuật dù có nhưng hạn chế, tranh ảnh hoạ
sĩ Việt Nam và mĩ thuật hiện đại Phương Tây hầu như không có để các em quan
sát. NhÊt lµ nh÷ng bµi t×m hiÓu vÒ tîng, nh÷ng bµi vÏ theo mÉu, vÏ trang trÝ..., các
tài liệu liên quan đến Mĩ thuật ViÖt Nam cũng như Mĩ thuật thế giới ở thư viện
không có vì vậy phần nào hạn chế những hiểu biết của các em.
b. Về phía học sinh:
Qua khảo sát tôi thấy:
- Đa số học sinh có đầy đủ SGK, dụng cụ học tập như giấy, bút chì, màu vẽ…
- 99% học sinh thích học môn mĩ thuật, 1% không thích học do không có năng
khiếu.
- Häc sinh vïng cËn n«ng th«n hÇu hÕt Ýt ®îc tiÕp xóc víi NghÖ thuËt nãi chung
vµ MÜ thuËt nãi riªng nªn cßn h¹n chÕ. Đặc biệt kiến thức để các em tìm hiểu cái
đẹp, cái hay trong môn mĩ thuật lại chủ yếu dựa vào nguồn tư liệu duy nhất đó là
SGK và vở tập vẽ.
- Quan điểm của một số phụ huynh học sinh trong trường chưa có cái nhìn tích
cực về môn Mĩ thuật nên dẫn đến việc một số học sinh chưa có đầy đủ đồ dùng .
Ch¬ng iii – thùc tr¹ng
Trong những năm học vừa qua, tôi được phân công giảng dạy môn Mĩ
thuật tại trường Tiểu học Hång Ch©u, tôi thấy hầu hết các em đều thích học vẽ,
các em học tập với tinh thần hăng say, cảm nhận được cái hay, cái đẹp được thể
hiện từ nội dung và hình thức mỗi khi các em vẽ một bức tranh hay một bài tập
thực hành. Bên cạnh đó còn một số học sinh nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn nói
lên những suy nghĩ của mình, một số em còn chán nản không thích học vẽ. Tất cả
những vấn đề trên ®· ảnh hưởng lớn đến việc học Mĩ thuật của học sinh nên tôi đã
tiến hành điều tra ở một số líp ®Ó t×m ra nguyªn nh©n nh÷ng HS thích học vẽ và
không thích học vẽ, từ đó tìm ra biện pháp khắc phục.
Do đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học còn nhỏ, sự tập trung chưa
cao, nhận thức của các em mới là làm quen với những kiến thức ban đầu, kĩ năng
vận dụng kiến thức vào thực hành còn yếu chưa chú ý đến vai trò của các bước
thực hành khi vẽ tranh. Giờ học vẽ còn trầm, học sinh vẽ bài uể oải, chán nản, tiết
học đạt hiệu quả không cao, nhiều học sinh không hoàn thành bài t¹i líp. Đó là
một số nguyên nhân dẫn đến tiết dạy chưa thành công. Muốn khắc phục được điều
đó, giáo viên cần phải nghiên cứu kĩ chương trình để có kế hoạch hướng dẫn cho
học sinh. Không hướng dẫn chung chung với tất cả học sinh, cần có ph¬ng ph¸p
riªng ®èi víi từng đối tượng học sinh. Tổ chức tiết dạy sinh động, học sinh hứng
thú làm bài đạt hiệu quả.
Vì thế mà tôi muốn đề cập đến phương pháp sử dụng trực quan trong giảng
dạy môn Mĩ thuật ở tiểu học sao cho bài giảng đạt kết quả cao nhất.
Díi ®©y lµ thèng kª tríc khi t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi:
Lớp
Sĩ số
1B
2A
3B
4A
5B
29
36
21
29
18
Số học sinh thích học
TS
20
26
17
22
14
%
68,9
72,2
80,9
75,8
77,7
Số học sinh không thích
học môn Mĩ thuật
TS
%
9
31
10
27,7
4
19
7
24,1
4
22,2
Ghi chú
Ch¬ng iv – gi¶i ph¸p
Theo mục đích, yêu cầu mỗi bài giảng thì phương pháp sử dụng đồ dùng
trực quan luôn được vận dụng trong việc giảng dạy Mĩ thuật ở tiểu học vì nó phù
hợp với đặc điểm của môn học và phù hợp với đặc điểm tri giác của học sinh.
Phương pháp trực quan đối với môn Mĩ thuật có những yêu cầu cụ thể như:
Yêu cầu về chuẩn bị đồ dùng trực quan và sử dụng đồ dùng trực quan. Vậy khi nói
đến việc chuẩn bị đồ dùng trực quan ta phải nghĩ đến nhiệm vụ của môn Mĩ thuật,
ngoài việc cung cấp những tri thức bộ môn và rèn kỹ năng nó còn nhiệm vụ giáo
dục thẩm mĩ cho học sinh. Do đó đồ dùng giảng dạy đưa ra cho học sinh học tập
ngoài yêu cầu là đối tượng cho học sinh quan sát, phù hợp với nội dung bài giảng,
còn có yêu cầu là phải đẹp để thu hút sự chú ý của học sinh, tạo nên không khí
nghệ thuật trong giờ học. Làm cho các em học sinh yêu thích vật mẫu, bởi vẻ đẹp
về hình dáng, màu sắc của mẫu, làm phấn chấn tinh thần học tập của các em. Điều
đó góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Vì thế đồ dùng
học tập môn Mĩ thuật không thể tuỳ tiện phải cần có sự chuẩn bị chu đáo trước
theo yêu cầu của bài giảng. Mẫu vẽ to rõ ràng để học sinh nhìn rõ màu sắc, đường
nét phải tươi vui, sáng sủa. Khi đồ dùng trực quan đã được chuẩn bị đầy đủ, thì
tuỳ thuộc vào đặc điểm của mỗi hình thức mĩ thuật mà có những yêu cầu về trình
bày trực quan, để làm sao phát huy được khả năng tư duy khai thác kiến thức triệt
để ở mỗi học sinh.
Từ những tình hình chung đó và kết hợp với tình hình thực tế tôi nhận thấy
việc sử dụng đồ dùng trực quan mỗi giáo viên vẫn còn sự hạn chế khác nhau. Mà
cụ thể được thể hiện ở chất lượng bài tập của các em chưa cao. Khả năng tư duy
hiểu bài, nhớ bài thông qua đồ dùng trực quan là rất thấp. Thậm chí có em quan
sát đồ dùng trực quan nhưng kh«ng hiÓu hÕt t¸c dông cña ®å dïng ®ã, v× thÕ hiÖu
qu¶ cña bµi vÏ kh«ng cao. Để khắc phục tình trạng này tôi đưa ra một số vấn đề từ
thực tế cần giải quyết, nhằm mục đích giúp giáo viên sử dụng đồ dùng trực quan
có hiệu quả để cho các em học sinh biết tự khai thác nội dung bài giảng từ trực
quan.
Nói tóm lại, khi sử dụng đồ dùng trực quan mà đồ dùng trực quan không đủ
với yêu cầu bài giảng hay không đúng với mục đích bài giảng hoặc đồ dùng sử
dụng không phù hợp với trình tự giảng, thời gian sử dụng ngắn quá, nhiều đồ dùng
quá trong một tiết dạy đều không đem lại không khí nghệ thuật trong giờ học mà
còn có tác dụng tiêu cực đến khả năng quan sát, phân tích đồ dùng của học sinh.
Việc sử dụng đồ dùng trực quan trong giờ giảng Mĩ thuật là việc làm ban
đầu, việc làm không thể thiếu đối với người giáo viên chuyên mĩ thuật khi đứng
trên bục giảng. Nó là đặc thù của bộ môn vì thế giáo viên cần phải hết sức quan
tâm chú trọng đến sự chuẩn bị đồ dùng trước giờ lên lớp sao cho thật chu đáo, thật
đầy đủ và sát với yêu cầu, mục đích bài soạn. Ngoài ra, đồ dùng được chuẩn bị
phải có tính thẩm mĩ, ph¶i cã c¸i hån cña sù vËt. Vµ gi¸o viªn chÝng lµ ngêi thæi
hån vµo nh÷ng sù vËt Êy råi chuyÓn t¶i ®Õn häc sinh. Có như vậy thì đồ dùng trực
quan khi được đưa ra mới phát huy tác dụng và có sức thuyết phục đối với học
sinh.
Giáo viên phải tạo cho lớp học một không khí nghệ thuật bằng kiến thức có ở
đồ dùng trực quan để học sinh thực hành tốt.
* Phương pháp so sánh :
+ Tổng số học sinh : 256 học sinh trước chưa thực hiện giải pháp kết quả
đạt : A+ = 20%; A = 80%.
+ Thay đổi giải pháp kết quả đạt : A+ = 40%; A = 60%
+ Chỉ tiêu giao : A+ = 35%; A = 65%
Vậy vượt chỉ tiêu : A+ = 10%; A = 15%
Tôi tự thấy thay đổi giải pháp dạy môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học Hång
Ch©u theo cách của tôi đã nghiên cứu là phù hợp.
*C¸c bíc tiến hành:
Bước 1: Giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài giảng, phải có giáo án
chi tiết trước khi lên lớp, phải tìm phương pháp truyền đạt nhanh nhất, ngắn nhất
từ trực quan. Bởi đồ dùng trực quan nó phù hợp với đặc điểm môn học, phù hợp
với đặc điểm tri giác của học sinh (tri giác bằng trực quan cụ thể)
Bước 2: Chuẩn bị đồ dùng trực quan phù hợp với các tiến trình giảng trong
mục đích yêu cầu bài soạn. Đồ dùng gồm mẫu vẽ như đồ vật, dụng cụ sinh hoạt,
hoa quả, hình khối...Tranh, ảnh như các phiên bản tranh của họa sĩ, minh hoạ các
bước thực hiện bài vẽ,…. Tất cả phải đáp ứng yêu cầu thẩm mĩ, đúng trọng tâm.
Bước 3: Sử dụng trực quan để có hiệu quả thì khi sử dụng đồ dùng trực
quan trong một tiết học vẽ giáo viên cần lấy mẫu , tranh ảnh làm trung tâm, lấy
mẫu, tranh ảnh thay tiếng giảng giải, thuyết trình của cô. Cô chỉ gợi mở để học
sinh tự tư duy, khám phá, khai thác kiến thức từ mẫu. Có như vậy phương pháp
trực quan mới được khai thác triệt để, kết quả bài học mới đạt chất lượng cao. Giờ
học có không khí nghệ thuật sôi nổi hơn.
Qua đó ta thấy phương pháp trực quan sử dụng ở phần quan sát, nhận xét sẽ
phát huy được tác dụng tốt, học sinh hiểu bài một cách dễ dàng, nhanh, độc lập và
hiểu sâu. Giáo viên thì làm việc ít, không phải vất vả mà vẫn gây được hứng thú
học tập ở các em.
* Kết quả thực hiện các giải pháp :
Lớp
Sĩ số
Số học sinh thích
học
1B
2A
29
36
TS
29
36
3B
4A
5B
21
29
18
21
29
18
%
100
100
100
100
100
Số học sinh không
thích học môn Mĩ
thuật
TS
%
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ghi chú
Kết quả cuối năm 100% các em học sinh thích học Mĩ thuật, các em học tập
với tinh thần hăng say và cũng thông qua việc giảng dạy rút kinh nghiệm của bản
thân tôi nhận thấy đề tài này có những ưu điểm sau :
- Về phía giáo viên: Gi¸o viªn lµ ngêi tæ chøc, ®Þnh híng c¸c ho¹t ®éng häp
tËp cña HS; Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, ®Æc biÖt lµ ph¸t huy tèt
ph¬ng ph¬ng sö dông trùc quan mét c¸ch s¸ng t¹o, hiÖu qu¶. Tõ ®ã, sau mçi tiÕt
gi¶ng chÊt lîng häc tËp ngµy mét tèt h¬n.
- Về phía học sinh: Häc sinh ®îc chñ ®éng quan s¸t, t duy vµ s¸ng t¹o. C¸c
em biết tự khám phá những điều mới lạ trong bài học, theo cách nghĩ và cách hiểu
của mình một cách độc lập tích cực, biết cảm nhận được những cái hay, cái đẹp từ
những bài học cụ thể mà các em được học, được làm quen. Tõ ®ã c¸c em ®· t¹o ra
nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh nghÖ thuËt ®Æc trng cña m«n häc vµ løa tuæi.
*Chứng minh những giải pháp trên :
Để chứng minh những giải pháp trên tôi đưa ra một sè tiết dạy mẫu như sau :
Líp 1
Thứ năm, ngày 4 tháng 10 năm 2012
MÜ thuËt
Vẽ hoÆc nặn quả dạng tròn
A. Mục tiêu:
- HS nhận biết các đặc điểm, hình dáng, màu sắc quả dạng tròn.
- Vẽ hoặc nặn được quả dạng tròn.
- Chăm sóc, bảo vệ cây xanh.
* Hs khá giỏi: Vẽ hoặc nặn được một số quả dạng tròn có đặc điểm riêng.
B. Chuẩn bị:
Giáo viên
- Tranh, ảnh về một số quả dạng
tròn
- Một số quả mẫu.
- Tranh minh hoạ.
C. Các hoạt động dạy học chủ yÕu:
Học sinh
- Quả mẫu.
- Vở tập vẽ.
- Đồ dùng học vẽ.
Ho¹t ®éng 1: Quan sát, nhận
xét
GV bày mẫu, ®Æt c©u hái:
- Đây là những quả gì?
HS quan sát, tr¶ lêi:
- Hình dáng quả?
-Màu sắc?
GV yêu cầu quan sát tranh để nhận
biết thêm một số quả có dạng tròn.
Ho¹t ®éng 2: Cách vẽ
- Táo, cam, bưởi…
- Có dạng hình tròn.
- HS kể.
HS quan sát.
HS quan sát, lắng nghe.
GV giảng kết hợp minh hoạ b¶ng:
- Quan sát kĩ mẫu trước khi vẽ.
- Vẽ hình dáng ngoài.
- Vẽ chi tiết
- Vẽ màu theo ý thích hoặc theo
mẫu.
Bước 1
Bước 2+ 3
Ho¹t ®éng 3: Thực hành
GV hướng dẫn HS tự bầy mẫu bằng
quả của mình.
GV quan sát, gợi ý cách bố cục.
Ho¹t ®éng 4: Nhận xét đánh
giá
HS bày mẫu vẽ bài.
HS nhận xét bài bạn.
GV trng bµy vµ gäi HS nhận xét:
- Quả gì?
- Màu sắc?
- Tìm bài mình thích.
* Dặn dò:
- Quan sát cây cối.
- Nh¾c HS lu«n cã ý thøc ch¨m sãc, b¶o vÖ c©y ¨n qu¶, c©y xanh.
- Chuẩn bị bài giờ sau.
Líp 1
_________________________________________
Thứ n¨m, ngày 22 th¸ng 11 năm 2012
MÜ thuËt
Bµi 13: VÏ c¸
A. Môc tiªu:
- Nhận biết hình dáng chung và các bộ phận và vẻ đẹp của một số loại cá.
- Biết cách vẽ và vẽ được con cá, vẽ màu theo ý thích.
- Yêu thích con vật;Có ý thức bảo vệ và chăm sóc con vật.
* HS khá, giỏi: Vẽ được một vài con cá và tô màu theo ý thích.
B. Chuẩn bị:
Giáo viªn
- Tranh ảnh về các loại cá.
- Hình hướng dẫn cách vẽ.
- Bài vẽ của HS năm trước
C. Các hoạt động dạy học chủ yÕu:
Học sinh
VTV
Dụng cụ học vẽ.
Ho¹t ®éng 1: Quan s¸t – nhËn
xÐt.
GV giới thiệu cá, hái:
- Con cá có hình dạng gì?
- Có những bộ phận nào?
- Màu sắc của cá?
- Kể tên một số loại cá mà em biết ?
- Cá có tác dụng gì?
Ho¹t ®éng 2: C¸ch vÏ.
GV giảng
-
minh hoạ cách vẽ.
Vẽ mình cá.
Vẽ đuôi.
Vẽ chi tiết
Vẽ màu theo ý thích
HS quan sát, tr¶ lêi;
- Gần tròn, quả trứng, thoi.
- Đầu, mình, đuôi..
- Nhiều màu.
- HS kể.
- Để ăn, làm cảnh..
HS quan sát:
1
Ho¹t ®éng 3: Thùc hµnh.
- GV yêu cầu HS làm bài
- GV gợi ý về hình, màu
Ho¹t ®éng 4: NhËn xÐt - ®¸nh
gi¸.
GV yêu cầu HS nhận xét vÒ:
2
3
HS làm bài.
HS nhận xét bài bạn.
4
- Hình vẽ?
- Bố cục?
- Màu sắc?
GV nhận xét, động viên, khích lệ HS.
*Dặn dò:
- Quan sát, chăm sóc con vật nuôi.
- Chuẩn bị bài giờ sau.
_______________________________________
L ớp 2
Thứ ba, ngày 19 tháng 2 năm 2013
MÜ thuËt
Bài 24: Vẽ theo mẫu
Vẽ con vật
A. Mục tiêu:
- HS nhận biết hình dáng, đặc điểm một số con vật quen thuộc.
-Biết cách vẽ con vật.vẽ được con vật theo ý thích.
- Yêu quý, chăm sóc con vật.
*HS khá giỏi: Sắp xếp hình vẽ cân đối, hình vẽ gần với mẫu.
B. Chuẩn bị:
Giáo viên
- Tranh, ảnh con vật.
- Bài vẽ con vật.
- Hình minh hoạ c¸ch vÏ.
C. Các hoạt động dạy - học chủ yÕu:
Ho¹t ®éng 1: Quan sát, nhận xét.
GV yêu cầu HS quan sát tranh, hái:
- Kể tên các con vật?
- Các bộ phận chính?
- Màu sắc?
GV gợi ý HS nhận ra đặc điểm riêng của
từng con vật.
Ho¹t ®éng 2:Cách vẽ.
Học sinh
- Vở tập vẽ.
- Dụng cụ học vẽ.
HS quan sát, tr¶ lêi:
- Mèo, chó, gà, thỏ...
- Đầu, mình, chân...
- Đen, nâu, trắng, vàng....
HS quan sát và nhận ra cách vẽ.
- GV giới thiệu cách vẽ bằng tranh.
- GV nhận xét và minh họa bảng theo - Vẽ các bộ phận chính ( bố cục ).
- Vẽ chi tiết.
tõng bíc :
- Vẽ cảnh vật và vẽ màu.
Ho¹t ®éng 3: Thực hành.
- GV quan sát, gợi ý HS về bố cục,
đặc điểm riêng của từng con vật vµ vÏ
h×nh ¶nh phụ.
HS làm bài.
Ho¹t ®éng 4: Nhận xét đánh giá.
GV yêu cầu HS cïng trng bµy s¶n phÈm
HS nhận xét bài bạn.
vµ nhận xét:
- Con gì?
- Bố cục?
- Màu sắc?
- Tìm bài mình thích.
GV nhận xét, xếp loại.
*Dặn dò:
- Hoàn thành bài vẽ.
- Chuẩn bị bài giờ sau.
_____________________________________-
Líp 3
Thứ hai, ngày 19 tháng 11 năm 2012
MÜ thuËt
Bài 13: Vẽ trang trí.
Trang trí cái bát
A. Mục tiêu:
- HS biết cách trang trí cái bát.
- Trang trí được cái bát theo ý thích.
- Thấy được vẻ đẹp của đồ vật có trang trí.
* Hs khá, giỏi: Chọn và sắp xếp họa tiết cân đối, phù hợp với hình cái bát, tô
màu đều, rõ hình chính, phụ.
B. Chuẩn bị:
Giáo viên
Học sinh
- Một vài cái bát có trang trí
- Hình gợi ý cách vẽ.
- Bài vẽ của HS năm trước
C. Các hoạt động dạy học chủ yÕu:
Ho¹t ®éng 1: Quan sát, nhận xét.
GV bày trực quan, ®Æt c©u hái:
- Hình dáng cái bát.
- Các bộ phận của cái bát?
- Bát được trang trí ở vị trí nào?
- Hoạ tiết?
- Màu sắc?
Ho¹t ®éng 2: Cách vẽ
HS quan sát, tr¶ lêi:
- To, nhỏ, nùn, cao…
- Miệng, thân, đế.
- Viền quanh miệng, thân..
- Hoa, lá, con vật
- Nhẹ nhàng
HS quan sát, nghe nhận ra cách vẽ
- Chọn cách trang trí.
- Phác mảng
- Vẽ hoạ tiết
- Vẽ màu theo ý thích.
- GV giảng ®ång thêi minh hoạ:
Ho¹t ®éng 3: Thực hành
- GV quan sát, gợi ý HS về cách chọn
hoạ tiết, bố cục, màu.
Ho¹t ®éng 4: Nhận xét, đánh giá
GV yêu cầu HS nhận xét bài
- Bố cục
- Hoạ tiết
- Màu sắc.
- Tìm bài mình thích? Vì sao?
* Dặn dò:
- Quan sát con vật nuôi
- Chuẩn bị bài giờ sau.
Líp 3
- Vë tËp vÏ.
- Dụng cụ học vẽ.
HS làm bài.
HS nhận xét bài bạn.
_______________________________________
Thứ hai, ngày 31 tháng 1 năm 2012
MÜ thu©t
Bµi 21:Thêng thøc mÜ thuËt
T×m hiÓu vÒ tîng
A. Môc tiªu:
- Bíc ®Çu tiÕp xóc, lµm quen víi nghÖ thuËt ®iªu kh¾c .
- BiÕt c¸ch quan s¸t, nhËn xÐt c¸c pho tîng thêng gÆp
- Yªu thÝch giê tËp nÆn.
* HS khá giỏi: Chỉ ra những hình ảnh về tượng mà em yêu thích.
B. ChuÈn bÞ:
Gi¸o viªn
Häc sinh
- ChuÈn bÞ mét vµi pho tîng th¹ch cao lo¹i nhá (lµ - Vë tËp vÏ, dông cô häc vÏ
phiªn b¶n thu nhá cña c¸c bøc tîng nghÖ thuËt - nÕu
cã).
- ¶nh c¸c t¸c phÈm ®iªu kh¾c næi tiÕng cña ViÖt
Nam vµ ThÕ giíi.
- C¸c bµi tËp nÆn (ngêi hoÆc con vËt) cña häc
sinh c¸c n¨m tríc.
C. C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu:
Ho¹t ®éng 1: Híng dÉn t×m hiÓu vÒ tîng:
- GV híng dÉn HS quan s¸t ¶nh, c¸c pho tîng
thËt vµ tãm t¾t:
+ ¶nh chôp c¸c pho tîng nªn ta chØ nh×n thÊy
mét mÆt nh tranh.
+ C¸c pho tîng nµy hiÖn ®ang ®îc trng bµy t¹i
B¶o tµng MÜ thuËt ViÖt Nam (Hµ Néi) hoÆc ë trong
chïa. Tîng phËt cã thÓ nh×n thÊy ë c¸c phÝa (tríc,
sau, nghiªng) v× ngêi ta cã thÓ ®i vßng quanh tîng
®Ó xem.
- Gv cho hs quan s¸t c¸c pho tîng trong sgk vµ
th¶o luËn nhãm theo chïm c©u hái sau :
+ H·y nªu tªn c¸c pho tîng?
+ ChÊt liÖu lµm tîng?
+ N¬i ®Æt tîng?
- GV bæ sung ý kiÕn tr¶ lêi cña häc sinh vµ nhÊn
m¹nh:
+ Tîng rÊt phong phó vÒ kiÓu d¸ng:
+ Tîng cæ thêng ®Æt ë nh÷ng n¬i t«n nghiªm
nh ®×nh, chïa, miÕu ,VÝ dô: TîngphËt bµ Quan
¢m…..
+ Tîng míi thêng ®Æt ë c¸c c«ng viªn, c¬ quan,
b¶o tµng, qu¶ng trêng, trong c¸c triÓn l·m mÜ
thuËt…..
+ Tîng cæ thêng kh«ng cã tªn t¸c gi¶; tîng míi
cã tªn t¸c gi¶.
Ho¹t ®éng 2: NhËn xÐt, ®¸nh gi¸.
- GV nhËn xÐt tiÕt häc cña líp.
- §éng viªn, khen ngîi c¸c HS ph¸t biÓu ý kiÕn.
*DÆn dß:
+ HS quan s¸t vµ tr¶ lêi c©u
hái
- Häc sinh quan s¸t h×nh ë
vë tËp vÏ 3 th¶o luËn nhãm
vµ tr¶ lêi c©u hái
HS l¾ng nghe.
- Quan s¸t c¸c pho tîng thêng gÆp.
- NÕu cã ®iÒu kiÖn mua mét vµi bøc tîng th¹ch cao (hoÆc tîng b»ng sø) trang
trÝ gãc häc tËp.
- Quan s¸t c¸ch dïng mµu ë c¸c ch÷ in hoa trong b¸o, t¹p chÝ.
Những giải pháp trên đã được chứng minh ở một số lớp tại trường Tiểu học
Hång Ch©u, tôi thấy thực hiện những giải pháp trên là đúng. Vì thế tôi mạnh dạn
thực hiện giảng dạy trong những năm học tới. Vì thời gian có hạn nên tôi mới tìm
ra được một số giải pháp trên, nhưng tôi sẽ cố gắng hơn nữa để tìm ra một số giải
pháp tối ưu hơn, để đóng góp cho nền giáo dục Mĩ thuật trong trường Tiểu học
Hång Ch©u được tốt hơn và nền giáo dục Mĩ thuật của toàn ngành nói chung giúp
học sinh phát triển toàn diện về “Đức - Trí - Thể - Mĩ”.
Ch¬ng v – kÕt qu¶
- Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng, tìm ra biện pháp khắc phục và áp
dụng thực hiện trong phạm vi trường mình. Tôi thật sự hài lòng về kết quả thu
được, việc học tập của các em đã có chuyển biến rõ rệt:
- Bài Vẽ theo mẫu:
Bài của em Lê Thúy Diễm lớp 5B
- Xem thêm -