Tài liệu Kinh nghiệm giáo dục trẻ lớp mẫu giáo lớn a1 trường mầm non a tứ hiệp phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng ĐẶT VẤN ĐỀ Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển, thuỷ quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo. Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu trái đất là do sự gia tăng các hoạt động tạo ra các chất thải khí nhà kính, các hoạt động khai thác quá mức các bể hấp thụ và bể chứa khí nhà kính như sinh khối, rừng, các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất liền khác. Biến đổi khí hậu diễn ra trên phạm vi toàn cầu, tác động đến tất cả các châu lục, ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực của sự sống (động vật, thực vật, đa dạng sinh học, cảnh quan, môi trường sống…..). Biến đổi khí hậu diễn ra trong một thời gian dài và là một thực tế không thể xóa bỏ nó. Vì vậy hiểu biết về biến đổi khí hậu, từ đó con người có những kỹ năng phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu trở thành một vấn đề cấp bách có tính chiến lược toàn cầu và là vấn đề có tính xã hội sâu sắc cần được giáo dục cho con người ngay từ tuổi thơ. Ngày nay giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của những biến đổi khí hậu đã trở thành một vấn đề quan trọng trong việc đào tạo thế hệ trẻ ở các trường học và được quan tâm ngay từ bậc học đầu tiên - giáo dục mầm non. Thực tế trong thời gian gần đây Bộ giáo dục và đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Trì đã rất quan tâm đến vấn đề này, đã phát hành các cuốn tài liệu, đăng các bài viết trong các quyển tạp chí để hướng dẫn giáo viên cách giáo dục trẻ phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu.Và đặc biệt trong kế hoạch nhiệm vụ năm học 2012 – 2013 của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Trì, Trường mầm non A Tứ Hiệp đều xác định việc giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu là một trong những nhiệm vụ giáo dục của người giáo viên. Đối với trường mầm non A Tứ Hiệp, ngay từ đầu năm học khi xây dựng phiên chế chương trình thì nội dung giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu được Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo giáo viên thực hiện theo hướng tích hợp vào các nội dung hoạt động chăm sóc và giáo dục trẻ hàng ngày. Tuy nhiên, trẻ lớp tôi phụ trách. Mặc dù các cháu đã có những nhận thức cơ bản về các hiện tượng của thời tiết (bão, mưa dông, nắng nóng, sét, lốc, mưa đá…); các cháu biết thực hiện một số hành vi tốt như: chăm sóc cây, vứt rác đúng nơi quy định, tiết kiệm nước…Nhưng những nhận thức sâu xa hơn thì các cháu chưa có như: hiểu biết về một số dấu hiệu cơ bản của biến đổi khí hậu; ảnh hưởng và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với con người và môi trường; cách phòng ngừa, ứng phó, thích nghi với biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, đây là một nội dung mới đòi hỏi người giáo viên phải nghiên cứu tìm tòi, tích cực, khéo léo lồng nghép trong các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ mới mang lại hiệu quả cao. Tuy nhiên các bạn đồng nghiệp của tôi còn e ngại về nội dung này, đôi khi Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 1 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng có lồng ghép vào các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ nhưng mới chỉ đại khái qua loa chưa mang lại hiệu quả cao. Là một giáo viên trẻ, có lòng say mê nhiệt huyết với nghề, với mong muốn giúp cho 100% trẻ lớp mình có những hiểu biết cơ bản về biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến môi trường, cuộc sống và có những kỹ năng phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu, tôi đã luôn băn khoăn, trăn trở, để tìm ra các biện pháp thực hiện hiệu quả. Qua một năm tích cực nghiên cứu, áp dụng các biện pháp hữu hiệu, trẻ lớp tôi đã được nâng cao tầm hiểu biết và có những kỹ năng phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. Do đó tôi xin mạnh dạn trao đổi cùng chị em đồng nghiệp dưới dạng đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Kinh nghiệm giáo dục trẻ lớp mẫu giáo lớn A1 trường mầm non A Tứ Hiệp phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu ”. - Mục đích của đề tài: + Đánh giá thực trạng sự nhận thức của trẻ về một số dấu hiệu cơ bản của biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống xung quanh trẻ. + Tìm ra các biện pháp giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. - Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo lớn cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. - Phạm vi áp dụng: Lớp mẫu giáo lớn A1 trường mầm non A xã Tứ Hiệp - Thanh Trì - Hà Nội, năm học 2012-2013. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 2 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1- CƠ SỞ LÝ LUẬN: Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, là một trong năm ổ bão của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, thường xuyên phải đối mặt với nhiều loại hình thiên tai, đặc biệt là lũ và bão. Do tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, nước ta nằm trong nhóm chịu ảnh hưởng nhiều nhất của nước biển dâng và các tác động khác làm cho thiên tai ngày càng gia tăng.Trong các đối tượng chịu ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu thì trẻ em là người chịu hậu quả nặng nề nhất, vì chúng còn non nớt về thể lực, nhận thức và khả năng thích ứng. Sự phát triển của trẻ sẽ bị ảnh hưởng do không được đảm bảo các điều kiện về sức khỏe, vui chơi, học hành.Vì vậy có thể nói biến đổi khí hậu sẽ tác động bất lợi tới việc thực hiện các quyền cơ bản của trẻ em bao gồm cả quyền sinh tồn, quyền phát triển, quyền bảo vệ, quyền tham gia. Khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu như thế nào trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và thực hiện quyền trẻ em nói riêng vẫn là một bài toán khó đang đặt ra nhiều câu hỏi cho các quốc gia trên toàn thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Nếu không giải quyết tốt vấn đề này, biến đổi khí hậu có thể phá hủy thành quả của hàng chục năm về bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em của đất nước ta.Trước nguy cơ do biến đổi khí hậu gây ra, khả năng thích ứng tốt nhất và cũng là giải pháp hàng đầu là cần nâng cao nhận thức của người dân, cộng đồng xã hội trong việc bảo vệ môi trường, từ người lớn đến trẻ em phải ý thức được nguy cơ và tác động cũng như nguyên nhân dẫn đến biến đổi khí hậu, từ đó có những hành động thiết thực bảo vệ môi trường, bảo vệ các nguồn tài nguyên, năng lượng. Giáo dục trẻ mầm non về biến đổi khí hậu là cung cấp cho trẻ những hiểu biết ban đầu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với môi trường và cuộc sống xung quanh trẻ. Từ đó trẻ biết cách sống tích cực với môi trường, có kỹ năng ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh về cơ thể và trí tuệ... Nội dung giáo dục trẻ về phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu trong nhà trường mầm non: - Giáo dục trẻ nhận biết các hiện tượng thời tiết, về nguy cơ của mưa bão, lũ lụt, hạn hán, động đất, núi lửa, sạt lở đất, lốc, sét, chớp, nắng nóng,…. - Giáo dục trẻ nhận biết đồ vật và nơi nguy hiểm: Nhận biết kí hiệu nơi nguy hiểm, không tự mình đến gần nơi chứa nước, kể cả xô nước, chậu nước, giếng nước, ao, hồ, ổ cắm điện và những thiết bị điện; không nghịch lửa, bao diêm, bật lửa; biết gọi người lớn khi gặp nguy hiểm, biết tự bảo vệ sức khỏe và Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 3 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng tính mạng của mình khi không có được sự giúp đỡ của người lớn như: chạy nhanh tìm nơi trú ẩn an toàn, tìm các vật dụng có thể che chắn cho cơ thể. - Thực hiện những yêu cầu, hướng dẫn của người lớn khi có thảm họa thiên tai - Hình thành ở trẻ kĩ năng tự bảo vệ mình: Bình tĩnh, không hoảng loạn; không được tự ý ra khỏi nhà hoặc ra khỏi nơi sơ tán; biết tìm nơi trú ẩn an toàn: không trú mưa dưới cây to, hoặc trong lều quán trơ trọi; mặc ấm khi trời giá lạnh. Khi thấy dấu hiệu mưa đá thì tìm cách che đầu và thân thể. Phòng tránh lũ quét (không đi học, đi chơi một mình gần sông suối, khe núi.....), mặc áo phao khi đi trên thuyền, tập bơi,..khi khát nước:uống nước đun sôi - Hình thành ở trẻ ý thức giữ gìn VS cá nhân (ăn uống vệ sinh: rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, thực hiện ăn chín, uống sôi…). - Hình thành ở trẻ ý thức giữ gìn bảo vệ môi trường, tiết kiệm điện nước, bảo vệ nguồn nước, cây xanh. Các nội dung trên có thể tiến hành giáo dục trẻ trong các hoạt động học và trong các hoạt động hàng ngày, mọi lúc mọi nơi, trong những tình huống, thời điểm thích hợp. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN: 2.1. Mô tả thực trạng: - Trường mầm non A xã Tứ Hiệp nằm trên địa bàn thôn Cương Ngô xã Tứ Hiệp huyện Thanh Trì ngoại thành Hà Nội. Là ngôi trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, 3 năm liên tục đạt danh hiệu tập thể lao động xuất sắc cấp thành phố. Ngôi trường có khung cảnh sư phạm đẹp, sân chơi rộng rãi, sạch sẽ. Trường được xây 2 tầng, phòng lớp rộng rãi, được đầu tư nhiều đồ dùng, đồ chơi và cơ sở vật chất phục vụ chăm sóc giáo dục trẻ, các trang thiết bị thực hiện công tác cứu hộ, cứu nạn, cứu trợ khi xảy ra thảm hoạ, thiên tai, đồ dùng chăm sóc bảo vệ môi trường của lớp, của trường cũng được đầu tư tương đối đầy đủ. - Năm học 2012-2013 tôi được Ban giám hiệu trường mầm non A xã Tứ Hiệp phân công phụ trách lớp mẫu giáo lớn A1 ( 5-6 tuổi) tại khu Cương Ngô 1. Lớp có 4 cô giáo, bản thân tôi đã tốt nghiệp đại học sư phạm mầm non, 3 cô giáo cùng lớp cũng đang theo học lớp đại học sư phạm mầm non. - Lớp mẫu giáo lớn A1 trường mầm non A xã Tứ Hiệp có tổng số 68 cháu, trong đó có 32 cháu gái và 36 cháu trai. - Phụ huynh của trẻ rất nhiệt tình. Với tình hình thực trạng như trên trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau: 2.2. Điều kiện thuận lợi : - Bản thân tôi là một giáo viên trẻ luôn nhiệt tình tâm huyết với nghề, ham học hỏi, trau dồi kiến thức, có trình độ nghiệp vụ, chuyên môn vững vàng. - 100% trẻ đúng độ tuổi 5-6 tuổi, 100% trẻ đã học qua lớp mẫu giáo bé, mẫu giáo nhỡ nên rất có ý thức và nề nếp học tập, vui chơi, vệ sinh. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 4 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng - Lớp rộng rãi, thoáng mát, đầy đủ cơ sở vật chất. Nhà trường đầu tư đồ dùng đồ chơi, trang thiết bị tương đối đầy đủ cho cả cô và trẻ để phục vụ cho các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ và các hoạt động bảo vệ môi trường. - Nhiều phụ huynh trẻ rất nhiệt tình quan tâm tới việc học tập của các con, đóng góp nhiều cây xanh, nguyên vật liệu phế thải đã qua sử dụng cho lớp. 2.3. Điều kiện khó khăn: - Sĩ số trẻ của lớp rất đông 68 cháu nên còn gặp khó khăn khi tổ chức các hoạt động. Bên cạnh đó lớp có nhiều trẻ trai rất hiếu động nên việc đưa trẻ vào nề nếp còn rất khó khăn. Nhiều trẻ là con em của các gia đình ở các tỉnh khác đến tạm trú làm ăn sinh sống nên mức độ nhận thức của trẻ không đồng đều. Tuy các cháu đã có những nhận thức cơ bản về các hiện tượng của thời tiết (bão, mưa dông, nắng nóng, sét, lốc, mưa đá…); các cháu biết thực hiện một số hành vi tốt như: chăm sóc cây, vứt rác đúng nơi quy định, tiết kiệm nước…Nhưng những nhận thức sâu xa hơn thì các cháu chưa có như: hiểu biết về một số dấu hiệu cơ bản của biến đổi khí hậu; ảnh hưởng và hậu quả của biến đổi khí hậu đối với con người và môi trường; những kỹ năng, hành vi phòng ngừa, ứng phó, thích nghi với biến đổi khí hậu. - Bản thân các giáo viên của lớp tuổi nghề còn ít nên chưa có được nhiều kinh nghiệm về giáo dục trẻ phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. - Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy, chăm sóc giáo dục trẻ được đầu tư đầy đủ tuy nhiên nhiều khi vẫn chưa đáp ứng đủ theo yêu cầu và điều kiện về môi trường để chăm sóc và giáo dục trẻ. - Một số phụ huynh trẻ làm nghề tự do, buôn bán, bận nhiều công việc nên nhiều khi còn chưa quan tâm chú trọng đến việc học của trẻ. Sự phối hợp cùng cô giáo rèn nề nếp cho trẻ ở nhà còn hạn chế. - Mặt khác, nội dung giáo dục phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu trong trường mầm non không được xây dựng theo chương trình giáo dục riêng lẻ mà được lồng ghép vào các nội dung của chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Bên cạnh đó các tài liệu về giáo dục phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu cho trẻ mầm non còn ít, nên giáo viên chúng tôi có ít tài liệu để tham khảo và học tập. Xuất phát từ những thuận lợi và khó khăn trên, bản thân tôi đã trăn trở suy nghĩ để tìm ra những biện pháp giáo dục trẻ phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. Bước đầu đã thu được những kết quả đáng khích lệ trên trẻ. Sau đây tôi xin trình bày một số biện pháp mà tôi đã áp dụng có hiệu quả 3. CÁC BIỆN PHÁP: 3.1 Biện pháp 1: Khảo sát, đánh giá trẻ. * Để nắm được mức độ nhận thức của trẻ về một số dấu hiệu ban đầu của biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống xung quanh trẻ và cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. Nên ngay từ Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 5 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng đầu năm học (tháng 9) giáo viên phải tiến hành đánh giá chất lượng học sinh đầu năm. Từ đó giáo viên sẽ tự xây dựng cho mình những kế hoạch cụ thể để giáo dục trẻ trong năm học và tìm ra những phương pháp, biện pháp phù hợp nhất để lồng ghép tích hợp vấn đề giáo dục cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu vào các nội dung của chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ. Nhằm bồi dưỡng, giáo dục kịp thời cho những trẻ còn yếu kém. * Cách làm: Từ tuần 2 tháng 9 năm 2012 tôi và các giáo viên cùng lớp đã chia số trẻ trong lớp thành 4 nhóm, mỗi cô sẽ chịu trách nhiệm theo dõi, đánh giá, khảo sát chất lượng của nhóm trẻ mà mình phụ trách. Để đánh giá mức độ nhận thức của trẻ về một số dấu hiệu ban đầu về ảnh hưởng, hậu quả của biến đổi khí hậu đến môi trường và cuộc sống xung quanh trẻ và cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. Tôi và các giáo viên cùng lớp đã xây dựng nên hệ thống các câu hỏi, đặt ra các tình huống, tổ chức một số hoạt động quan sát, lao động, dạo chơi, tham quan, trải nghiệm cho trẻ tham gia. Thông qua kết quả của các hoạt động đó mà tôi và giáo viên cùng lớp đã đánh giá được mức độ nhận thức của trẻ về ảnh hưởng, hậu quả của biến đổi khí hậu cũng như các kỹ năng phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. Kết quả đánh giá của trẻ được ghi vào bảng đánh giá riêng của mỗi trẻ với các tiêu chí cần đạt cho trẻ mầm non. Sau đây tôi xin minh hoạ bảng đánh giá mức độ nhận thức của trẻ lớp mình: BẢNG ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ( LỨA TUỔI MẪU GIÁO LỚN 5 -6 TUỔI) Họ và tên trẻ:................................................................................................... Ngày sinh:....................................................................................................... Học sinh lớp:....................... Trường mầm non :............................................. TT MỤC TIÊU GIÁO DỤC TRẺ VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẠT CHƯA ĐẠT VỀ KIẾN THỨC 1 2 - Trẻ có những hiểu biết về một số dấu hiệu ban đầu về ảnh hưởng, hậu quả của biến đổi khí hậu đến môi trường, đến cuộc sống xung quanh bé. - Trẻ có những hiểu biết đơn giản về một số loại hình thiên tai, thảm hạo như: bão, lũ, mưa dông, sét, lốc, mưa đá, hạn hán, hỏa hoạn, nắng nóng...và dấu hiệu nhận biết các hiện tượng đó sắp xảy ra. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 6 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng 3 4 5 - Trẻ có những kiến thức ban đầu về mối quan hệ của động vât, thực vật và con người với môi trường sống để trẻ biết giao tiếp, yêu thương những người gần gũi quanh mình, biết cách chăm sóc bảo vệ cây cối, bảo vệ con vật quanh nơi mình ở, bảo vệ môi trường, tiết kiệm các nguồn năng lượng. Có ý thức nhắc nhở mọi người xung quanh cùng thực hiện. - Trẻ có những kiến thức đơn giản về cơ thể, cách chăm sóc giữ gìn sức khoẻ của bản thân. Biết tránh những nơi nguy hiểm, biết tự bảo vệ mình khi xảy ra thảm họa thiên tai. - Biết chấp nhận thực tế, không hoảng sợ và thích nghi với điều kiện sống hiện tại. VỀ KỸ NĂNG, HÀNH VI 6 7 8 9 10 11 - Có thói quen sống gọn gàng, ngăn nắp, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sạch sẽ. - Tích cực tham gia các hoạt động giữ gìn, bảo vệ môi trường, trường, lớp học, gia đình, nơi ở như: tham gia chăm sóc vật nuôi, cây trồng , vệ sinh cá nhân, vệ sinh nhà cửa ở gia đình, trường, lớp học....với những công việc vừa sức với trẻ. - Tiết kiệm, chia sẻ và hợp tác với bạn bè và những người xung quanh. - Có thói quen tiết kiệm các nguồn năng lượng: Tiết kiệm nước, tiết kiện điện.... - Có phản ứng với hành vi của con người làm bẩn môi trường và phá hoại môi trường như; vứt rác bừa bãi, chặt cây, hái hoa, giẫm lên cỏ, bắn, giết động vật, làm ồn... - Có một số kỹ năng, hành vi để tự bảo vệ, chăm sóc bản thân như: Chạy khỏi nơi nguy hiểm ( không trú dưới gốc cây to khi co sấm sét, không chơi gần cửa sổ khi có mưa to, có sét, không chơi ngoài sân khi có mưa đá, biết tìm chỗ trú và dùng vật che chắn bảo vệ cơ thể, không chơi gần hồ ao sông suối)... Biết kêu cứu. Biết bơi. Có thói quen tự phục vụ trong sinh hoạt các nhân. Có thói quen che chăn bảo vệ cho cơ thể ( đội mũ, đeo kính, khẩu trang, mặc quan áo chống nắng, mặc ấm khi trời rét....). VỀ THÁI ĐỘ, TÌNH CẢM 12 - Yêu thích và gần gũi với thiên nhiên. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 7 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng 13 14 - Dũng cảm, không hoảng sợ trước những thảm họa thiên tai - Quan tâm đến các vấn đề về môi trường của trường, lớp học, gia đình; Tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường như: Vệ sinh thân thể, sắp xếp đồ dùng, đồ chơi, gĩư gìn lớp học sạch sẽ, chăm sóc vật nuôi, cây trồng, thu gom lá, rác thải ở sân trường…. TỔNG Tứ Hiệp, ngày ….tháng…..năm….... Giáo viên đánh giá ( Kí tên) ........................................................ * Kết quả đạt được: Sau khi tiến hành khảo sát, đánh giá chất lượng học sinh đầu năm. Kết quả đánh giá mức độ nhận thức của trẻ về một số dấu hiệu ban đầu ảnh hưởng, hậu quả của biến đổi khí hậu đến môi trường, cuộc sống xung quanh trẻ và cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu, đã được tổng hợp từ các bảng đánh giá cá nhân từng trẻ như sau: KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ NHẬN THỨC CỦA TRẺ LỚP MẪU GIÁO LỚN A1 - TRƯỜNG MẦM NON A XÃ TỨ HIỆP ( THÁNG 9/ 2012) Mục tiêu Số trẻ 68 cháu 100 % VỀ KIẾN THỨC Đ 27 39.7 CĐ 41 60.3 VỀ KỸ NĂNG HÀNH VI Đ 31 45.6 CĐ 37 54.4 VỀ THÁI ĐỘ TÌNH CẢM Đ 30 44.1 CĐ 38 55.9 3.2 Biện pháp 2: Sưu tầm các bài thơ, bài hát, câu chuyện, trò chơi dân gian, các thí nghiệm khoa học có nội dung giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. * Các bài thơ, bài hát, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, trò chơi, câu chuyện có nội dung gần gũi, dễ nhớ, phù hợp với trẻ. Vì vậy khi trẻ được học tập những kiến thức, kỹ năng mà lại thông qua các bài hát, bài thơ, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, câu chuyện, trò chơi thì trẻ rất thích, hứng thú. Thông qua các bài hát, bài thơ, câu chuyện, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, trò chơi trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng và nhớ rất lâu. Từ đó sẽ trở thành một tiềm thức ăn sâu trong ý thức của trẻ. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 8 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng * Cách làm: Tôi sưu tầm các bài hát có nội dung giáo dục bảo vệ môi trường trong các tuyển tập bài hát dành cho trẻ mầm non. Ngoài ra tôi sử dụng nhạc của một số bài hát để đặt lời mới cho bài hát đó có nội dung giáo dục về thời tiết và bảo vệ môi trường. Các bài thơ, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, câu chuyện, trò chơi tôi cũng sưu tầm trong các quyển tuyển chọn trò chơi, bài hát, thơ ca, truyện, câu đố. Có những trò chơi, tôi dựa trên lời của các trò chơi dân gian để đặt lời mới cho trò chơi đó có nội dung giáo dục về thời tiết và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, ngày nay công nghệ thông tin hiện đại cập nhật thường xuyên. Nên tôi cũng sưu tầm được một số câu chuyện, bài hát trên mạng. * Kết quả đạt được: Tôi đã sưu tầm và sáng tác được như sau: a. Đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ: Qua các câu đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ này trẻ sẽ học tập được những kinh nghiệm về dự báo thời tiết mà các cụ ta đã đúc kết ra qua hàng trăm nghìn năm. - Số lượng 20 câu. ( Nội dung các câu đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ kèm theo ở phần phụ lục 2.1) b. Bài hát: - Em yêu cây xanh: Hoàng Văn Yến - Bé quét nhà: Hà Đức Hậu - Khám tay: Đào Việt Hưng - Hoa kết trái: Phạm Thị Sửu - Hoàng Thị Lộc - Mưa rơi: Dân ca Xá - Ra chơi vườn hoa: Văn Tấn - Cho tôi đi làm mưa với: Hoàng Hà - Có những hạt nước rơi: Sưu tầm - Những đám mây sẽ kể: Đỗ Trí Dũng - Nhanh tay cất dọn đồ chơi - Sưu tầm: “ Bạn ơi hết giờ rồi, nhanh tay cất đồ chơi, nhẹ tay thôi bạn nhé, cất đồ chơi đi nào” - Em đi trồng cây - Sưu tầm: “ Nào bạn ơi mau đến đến đây. Chúng ta cuốc đất chúng ta trồng cây. Rồi ngày mai cây sẽ lớn nhanh. Góp sức ta bảo vệ môi trường” - Cùng nhau bảo vệ môi trường: Nhạc nước ngoài, dịch Jang Young Soog “ Tôi làm gì đây làm gì đây để bảo vệ môi trường. Nào cùng nhau góp sức thi đua ta cùng làm sạch môi trường. Ta phân loại rác ra bạn ơi rồi mới cho vào thùng. Bạn nhớ luôn luôn dùng lại đồ vật có thể dùng.” c. Thơ ca: - Những bài thơ trong chương trình: + Chổi ngoan: Vũ Thị Minh Tâm + Hoa kết trái: Thu Hà + Cây dây leo: Xuân Tiến + Thỏ bông bị ốm: Sưu tầm Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang 9 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng - Những bài thơ ngoài chương trình: + Không vứt rác ra đường: Vũ Thị Minh Tâm + Bé quét rác: Hoàng Thị Dân + Ghi nhớ: Hoàng Thị Dân + Chuyện bé Bin: Trần Bích Hà + Tâm sự của bức tường: Minh Hiền sưu tầm + Sân trường em: Thu Phương sưu tầm + Vệ sinh môi trường: Minh Châu + Thỏ nâu và thỏ trắng: Thu Phương sưu tầm + Bé tự bảo vệ sức khỏe: Minh Hiền sưu tầm + Bé ngoan: Quang thị San + Thư của bé: Hoàng Thị Dân + Bé ngoan: Minh Huyền sưu tầm + Chuyện của bạn Bi: Hồng Thu sưu tầm. + Mưa: Trần Đăng Khoa + Cầu vồng: Xuân Quỳnh + Nắng bốn mùa: Mai Anh Đức ( Nội dung các bài thơ kèm theo ở phần phụ lục 2.2) d. Trò chơi: - Dựa vào nhịp điệu bài đồng dao trong trò chơi dân gian tôi đã đặt lời mới một số trò chơi dân gian. + Lộn cầu vồng: lời tự biên + Dung dăng dung dẻ: lời tự biên - Trò chơi về khí hậu và thời tiết - Trò chơi: Nước biển dâng - Trò chơi: Phân loại hành vi nên, không nên - Trò chơi: Trời mưa - Trò chơi: Mưa to, mưa nhỏ - Trò chơi: Nhảy qua suối nhỏ - Trò chơi: Ai nhanh nhất. ( Nội dung các trò chơi kem theo ở phần phụ lục 2.3) e. Câu chuyện: Tôi đã sáng tác một số câu chuyện để kể cho trẻ, nhằm mục đích giáo dục trẻ bảo vệ môi trường góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu. - Chủ đề thực vật : + Truyện: Nỗi đau của lá (tự sáng tác) - Chủ đề động vật: + Truyện: Bạn cá vàng đáng thương (tự sáng tác) - Chủ đề trường mầm non: + Truyện: Đồ chơi của ai (tự sáng tác) - Chủ đề nước và các hiện tượng thiên nhiên: + Con vật rơi xuống hố nước (trong chương trình) + Giọt nước tí xíu ( Nguyễn Linh) ( Nội dung các câu chuyện kèm theo ở phần phụ lục 2.4) Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng g. Các thí nghiệm khoa học: - Thí nghiệm: Hậu quả của hiệu ứng nhà kính: Giáo dục trẻ biết bảo vệ, cải thiện môi trường sống góp phần làm giảm hậu quả của biến đổi khí hậu. - Thí nghiệm: Chìm và nổi: Giúp trẻ nhận biết được những đồ vật nào có thể giúp trẻ nổi được dưới nước. ( Hình ảnh 1 minh họa ở phần phụ lục 1) - Thí nghiệm: Tại sao có mưa?: Giúp trẻ nhận biết vòng tuần hoàn của nước và hiểu tại sao lại có mưa. ( Hình ảnh 2 minh họa ở phần phụ lục 1) - Thí nghiệm: Nước ô nhiễm: Trẻ hiểu về ô nhiễm nước và học cách bảo vệ môi trường. - Thí nghiệm: Bé làm sạch nước: Trẻ hiểu được cách làm cho nguồn nước được trong sạch. - Thí nghiệm: Làm cầu vồng: Trẻ hiểu được vì sao sau khi mưa lại hay có cầu vồng xuất hiện. - Thí nghiệm: Cái nào nóng hơn: Giáo dục trẻ mặc trang phục phù hợp thời tiết - Thí nghiệm: Kính lúp: Giáo dục trẻ cẩn thận khi chơi với kính lúp, kính lúp có thể hội tụ ánh sáng và sức nóng từ mặt trời gây cháy, hỏa hoạn. ( Nội dung các thí nghiệm kèm theo ở phần phụ lục 2.5) 3.3 Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch giáo dục trẻ phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu theo các chủ đề. * Trong chương trình giáo dục mầm non mới, nội dung giáo dục cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu cho trẻ lứa tuổi mầm non được tích hợp trong từng chủ đề, từng hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ. Căn cứ vào nội dung từng chủ đề và các hoạt động trong ngày, giáo viên lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp để lồng ghép tích hợp vào các hoạt động dạy trẻ. Nhưng vẫn phải đảm bảo các nguyên tắc sau: - Nội dung giáo dục cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu phải liên quan với nội dung giáo dục, chăm sóc sức khoẻ. - Nội dung giáo dục cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu dựa vào hoạt động có hệ thống, phù hợp với trẻ, không trùng lặp, không gây quá tải ảnh hưởng đến việc tổ chức các hoạt động chính. - Những hiện trạng môi trường, khí hậu, thảm họa thiên tai mà cô giáo nêu ra phải gần gũi, không xa lạ với trẻ, có thể ở trường hoặc ở địa phương thật cụ thể. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng * Cách làm: Căn cứ vào mục đích yêu cầu và nội dung của từng chủ đề, căn cứ vào nguyên tắc lồng ghép tích hợp nội dung giáo dục về biến đổi khí hậu. Ngay từ đầu năm học tôi đã lựa chọn nội dung giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu để xây dựng kế hoạch giáo dục theo các chủ đề phù hợp với lứa tuổi của trẻ. * Kết quả đạt được: Qua thời gian nghiên cứu tôi đã xây dựng được kế hoạch giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu theo các chủ đề như sau: KẾ HOẠCH GIÁO DỤC TRẺ PHÒNG NGỪA, ỨNG PHÓ, GIẢM NHẸ HẬU QUẢ CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU THEO CHỦ ĐỀ KHỐI MẪU GIÁO LỚN, NĂM HỌC 2012 – 2013. STT 1 TÊN CHỦ ĐỀ NỘI DUNG GIÁO DỤC TRƯỜNG MẦM NON - Về con người và môi trường sống: + Hiểu môi trường mầm non bao gồm: Trường có mấy tầng, các phòng, nhóm, phòng chức năng, phòng y tế, nơi để các đồ dùng, dụng cụ cứu hộ, cứu nạn cần thiết, sân, vườn, cống rãnh, các đồ dùng của lớp, của cô và trẻ, đồ chơi, con người trong trường mầm non… + Phân biệt môi trường sạch, bẩn ở trường mầm non và gia đình. + Xây dựng môi trường bằng hành vi phù hợp: Vứt rác đúng nơi quy định, không khạc nhổ bừa bãi, quét dọn, lau bụi, yêu quý giữ gìn bảo vệ các đồ dùng, đồ chơi ở nhà, ở trường, chăm sóc các con vật nuôi, cây trồng, tham gia lao động hàng ngày. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng 2 BÉ VÀ GIA ĐÌNH 3 NGHỀ NGHIỆP - Về nhu cầu sống của con người. + Biết quý trọng và giữ gìn đồ dùng, đồ chơi và áo quần. + Có ý thức tiết kiệm điện, nước, lương thực, thực phẩm trong sinh hoạt hàng ngày: + Biết sử dụng đúng mục đích các đồ dùng , dụng cụ cứu hộ, cứu nạn, bảo hộ, che chắn… ( phao, bình cứu hỏa, ô, mũ, kính, tủ y tế bông băng nẹp, …) + Giảm bớt túi nilong, khi đi chợ nên mang theo làn, túi sách, giỏ. + Chọn mua các thực phẩm của địa phương + Ăn nhiều rau xanh, giảm bớt ăn thịt. + Tạo môi trường nhà ở xanh sạch. - Tập bơi, học cách sử dụng các đồ dùng cứu hộ: áo phao, mặc quần áo mưa, sử dụng ô, dù… - Trẻ nhận biết đồ vật và nơi nguy hiểm: Nhận biết kí hiệu nơi nguy hiểm, không tự mình đến gần nơi chứa nước, kể cả xô nước, chậu nước, giếng nước, ao, hồ, ổ cắm điện và những thiết bị điện; không nghịch lửa, bao diêm, bật lửa; biết gọi người lớn khi gặp nguy hiểm, biết tự bảo vệ sức khỏe và tính mạng của mình khi không có được sự giúp đỡ của người lớn như: chạy nhanh tìm nơi trú ẩn an toàn, tìm các vật dụng có thể che chắn cho cơ thể. - Trẻ biết số điện thoại cứu trợ: 114 cứu hỏa, 115 cấp cứu y tế. - Trẻ biết một số nghề như: cảnh sát cứu hỏa giúp dập tắt các ngọn lửa bùng cháy, bác sĩ, y tá cấp cứu, sơ cứu các bệnh nhân. Một số nghề bảo vệ môi trường: nghề trồng rừng, kiểm lâm, chăm sóc vườn thú, chăm sóc công viên, công nhân vệ sinh đường phố, bác sĩ thú ý, công nhân lái xe rửa đường phố... - Liên hệ với một số nghề gần gũi góp phần bảo vệ môi trường, ví dụ nghề cấp dưỡng trong trường, nghề giáo viên... - Liên hệ trực tiếp tới bản thân: Trẻ có thể làm gì để bảo vệ môi trường và giúp đỡ các bác công nhân đỡ vất vả. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng 4 5 6 - Môi trường trong dịp tết dễ bị ô nhiễm do có nhiều người đi lại thăm hỏi, tham quan, rác thải nhiều hơn, nhiều xe cộ đi lại trên đường, nhiều thực phẩm được sử dụng trong dịp tết...Mùa xuân là mùa lễ hội, nhiều người đi chùa, đi hội, có tập tục ngày xuân đi hái lộc, bẻ cây, bẻ cành... - Biện pháp bảo vệ môi trường: Ăn uống hợp lý các loại TẾT VÀ MÙA thức ăn, bánh kẹo, hoa quả. Không vứt rác bừa bãi, không XUÂN tiểu tiện tuỳ tiện, không khạc nhổ, không nói to nơi công cộng. Không hái lộc xuân, không ngắt lá bẻ cành.... - Có ý thức và nhắc nhở mọi người xung quang mình biết tiết kiệm các nguồn năng lượng, các loại lương thực thực phẩm. Giảm khí thải. Biết giữ gìn sức khoẻ bản thân, trang phục phù hợp thời tiết, ăn uống điều độ hợp lí. - Mối quan hệ của động vật, thực vật với môi trường: Cây là thức ăn của động vật, là nơi ở của nhiều loài động vật. Cây cho bóng mát, làm không khí trong lành, giữ cho đất không bị sói mòn khi mưa bão. Nếu chặt phá cây sẽ làm cho các loài động vật mất nguồn thức ăn, nơi ở nên có thể bị chết... THẾ GIỚI - Mối quan hệ giữa con người với động vật và cây cối. ĐỘNG VẬT VÀ THỰC + Động vật và cây cối có ích cho con người, cung cấp VẬT thức ăn, thuốc chữa bệnh, đồ dùng, đồ chơi, giúp con người vận chuyển hàng hoá... + Con người cần chăm sóc vật nuôi cây trồng: Bảo vệ rừng, không chặt phá, làm đất, chăm sóc, tưới nước cho cây, không chặt cây không bẻ cành, chăm sóc các loài vật nuôi... PHƯƠNG - Môi trường bị ô nhiễm do giao thông: Các phương tiện TIỆN VÀ giao thông thải ra khói vào không khí, gây ra các tiếng MỘT SỐ QUY ồn, làm tắc nghẽn giao thông, gây ra tai nạn… ĐỊNH VỀ - Cách làm giảm bớt ô nhiễm môi trường do giao thông: GIAO THÔNG. Khuyến khích mọi người đi bộ, sử dụng các phương tiện giao thông công cộng như xe buýt..., không vứt rác xuống đường, xuống sông khi đi trên các phương tiện giao thông... - Chấp hành các luật lệ an toàn giao thông. - Tiêt kiệm trong sinh hoạt: Làm đồ dùng, đồ chơi các Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng phương tiện giao thông bằng phế liệu. 7 8 NƯỚC VÀ CÁC HIỆN TƯỢNG THIÊN NHIÊN QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC, BÁC HỒ, TRƯỜNG TIỂU HỌC - Con người với các hiện tượng thiên nhiên: Gió, nắng, mặt trời, hạn hán, mưa, bão lũ, dông, sét, lốc, mưa đá... + Tác hại và lợi ích của gió, các cách tránh gió. +Tác hại và lợi ích của nắng và Mặt trời: Các biện pháp chống nắng +Tác hại và lợi ích của mưa: Cách tránh mưa + Tác hại của hạn hán: Giáo dục trẻ sử dụng tiết kiệm các nguồn nước. +Tác hại của dông, sét, lốc, mưa đá: Các cách phòng tránh + Tác hại của lũ lụt, bão, sạt lở đất - Tài nguyên nước: Có nhiều loại nước khác nhau, nước không thể thiếu đối với đời sống con người, nguyên nhân gây cho nước bị ô nhiễm, biết bảo vệ tiết kiệm nguồn nước, sử dụng nước đúng mục đích. - Trẻ biết được nguyên nhân chính gây nên các thảm hoạ thiên tai là do biến đổi khí hậu. Biết được hậu quả cảu các thảm hoạ thiên tai đó. Trong những năm gần đấy các thảm hoạ thiên tai thường xuyên xảy ra, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với con người và môi trường. - Tự hào về các danh lam thắng cảnh của đất nước, nơi trẻ sống. - Những việc cần làm để bảo vệ danh lam thắng cảnh. - Trẻ biết được những nơi an toàn trẻ có thể đến khi có những thảm hoạ thiên tai xảy ra. 3.4 Biện pháp 4: Tích hợp các nội dung giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu trong mọi hoạt động học tập, vui chơi, lao động, sinh hoạt của trẻ theo các chủ đề. * Nội dung giáo dục trẻ cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu không chỉ được lồng ghép tích hợp dạy trẻ trong các giờ học theo chủ đề. Mà còn được tích hợp dạy trẻ trong mọi hoạt động học tập, vui chơi, lao động, sinh hoạt của trẻ một ngày. Nhằm ôn luyện củng cố kiến thức, rèn kỹ năng hành vi, thái độ cho trẻ, để nó trở thành một thói quen ăn sâu vào trong ý thức, hành vi của trẻ. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng * Cách làm: Trong mọi hoạt động của trẻ một ngày, tôi luôn đưa các nội dung giáo dục về cách phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu vào dạy trẻ một cách hợp lý, nhẹ nhàng. - Ví dụ: Đưa nội dung giáo trẻ phòng ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu vào hoạt động một ngày của trẻ 5 - 6 tuổi với chủ đề nước và hiện tượng tự nhiên. Giờ đón trẻ - chơi tự do: + Giáo viên đến sớm, mở cửa thông thoáng phòng lớp, vệ sinh phòng lớp sạch sẽ. + Khi đón trẻ tôi chú ý quan sát, nhắc nhở trẻ cất đồ dùng cá nhân vào nơi quy định một cách ngay ngắn gọn gàng. Buổi sáng có một số trẻ hay mang bánh, kẹo, sữa đến lớp tôi nhắc nhở trẻ bỏ rác đúng nơi quy định. Trò chuyện buổi sáng: + Tôi trò chuyện với trẻ về các phương tiện giao thông bố mẹ dùng để chở bé tới trường. Tôi cho trẻ biết các phương tiện giao thông như ô tô, xe máy cần động cơ để hoạt động nên khi chạy trên đường thường xả ra nhiều khí thải, khói bụi, gây ô nhiễm môi trường, hiệu ứng nhà kính, góp phần gây nên biến đổi khí hậu. Chính các khói bụi đó đã làm ảnh hưởng đến sức khoẻ con người khi hít phải. Tôi đặt các câu hỏi cho trẻ như: “ Cần phải làm gì để không phải hít thở khói xe xả ra ?”. => Giáo dục trẻ biết nhắc nhở người thân trong gia đình mình hạn chế sử dụng các phượng tiện giáo thông như ô tô, xe máy. Nên sử dụng các phương tiện như: xe đạp, phượng tiện giao thông công cộng khi đưa trẻ đi học, đi làm, đi chơi….Vừa tiết kiệm được xăng dầu lại không gây ra nhiều khói bụi, không gây ồn ào, không làm ô nhiễm môi trường. Hoạt động học: Hoạt động khám phá khoa học: “Một số hiện tượng thời tiết.” + Tôi cho trẻ quan sát tranh ảnh, xem các đoạn phim tư liệu sưu tầm trên mạng về các hiện tượng thời tiết: như mưa bão, lốc, sấm chớp, sét, nắng nóng, hạn hán, lũ lụt….. + Qua các hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm, đưa ra tình huống cho trẻ dự đoán, quan sát tranh ảnh, băng hình, tôi cung cấp cho trẻ những kiến thức đơn giản về đặc điểm của các hiện tượng thời tiết, thảm họa đó như: Gió làm mát, làm lưu thông không khí; Gió mạnh làm đổ cây, làm bụi đường phố, làm bẩn nhà cửa; Các cách tránh gió, đội mũ, đêu khẩu trang, đóng kín cửa khi có gió; Nắng và Mặt trời chiếu sáng mọi vật; Nắng to làm con người nóng nực khó chịu, cây cối bị héo khô, trẻ em hay bị sốt, ốm; Các biện pháp chống nắng, ra đường phải đội mũ, bịt khăn che mặt, đi găng tay, trồng nhiều cây xanh, không ra ngoài trời lâu; Mưa cung cấp nước cho con người và mọi vật, làm mát, giúp cho cây cối phát triển. Mưa to làm cho đường phố ngập lụt, nhà cửa quần áo ẩm ướt, có sấm chớp rất nguy hiểm; Cách tránh mưa, khi đi dưới mưa phải đội mũ nón, mặc áo mưa, không chơi dưới gốc cây khi có mưa to, sấm chớp. Hạn hán là hiện Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng tượng lượng mưa thiếu hụt kéo dài, làm giảm độ ẩm trong không khí, hạ thấp mực nước ao hồ; Dấu hiệu nhận biết: ít hoặc không có mưa kéo dài, sông suối ao hồ can nước, cây cối khô héo, đất khô nứt nẻ; Hạn hán làm cho trẻ nhỏ bị mất nước, mắc các bệnh về da và bệnh hô hấp.Giáo dục trẻ sử dụng tiết kiệm các nguồn nước. Dông xảy ra khi có gió mạnh, sấm sét, chớp, mưa rào. Lốc là một cột không khí xoáy hình cái phễu, di chuyển rất nhanh cuốn đi mọi thứ. Sấm, sét, chớp xuất hiện khi trời mưa, trên bầu trời có tia chớp sáng và tiếng nổ lớn. Mưa đá là hiện tượng hạt mưa rơi xuống có dang như những cục đá to nhỏ hình dạng khác nhau. Tác hại: Dông, sét, lốc, mưa đá có thể làm phá huỷ nhà cửa trường học, sét có thể làm cháy nhà, cháy rừng, mưa đá rơi xuống có thể làm đổ nhà, đổ trường, tàn phá cây cối, làm chết người; Các cách phòng tránh: tìm chỗ chú ẩn an toàn, đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, tránh xa chỗ ẩm ướt, không trú dưới các gốc cây to, không cầm các vật bằng kim loại, rút các phích cắm điện.Lũ lụt làm mức nước dâng cao nhanh, làm ngập nhà cửa, cây cối, trường học, đường xá; Lũ lụt làm lây lan các nguồn dịch bệnh, làm ô nhiếm nguồn nước, nhiều trẻ em nhỏ không biết bơi dễ bị chết đuối. Bão kèm theo mưa lớn và gió mạnh, làm đổ nhà của, bật nóc nhà, gây ngập lụt; Trẻ nhỏ dễ bị nguy hiểm đến tính mạng, dẽ bị chết đuối, phải nghỉ học dài ngày.... + Mở rộng: Tôi cung cấp cho trẻ những thông tin về tình trạng khí hậu thời tiết, các thảm họa, thiên tai thường xuyên xảy ra trên đất nước Việt Nam chúng ta, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng về cả tài sản lớn và tính mạng con người. Mà nguyên nhân chủ yếu là do biến đổi khí hậu. + Giáo dục trẻ: Có những hành động thiết thực, vừa sức của trẻ để bảo vệ môi trường sống của chúng ta. Góp phần phòng ngừa, giảm nhẹ các thảm họa thiên tai do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Giáo dục trẻ biết tự bảo vệ, chăm sóc giữ gìn sức khỏe của bản thân, khi có các thiên tai thảm họa xảy ra phải bình tĩnh, dũng cảm, tìm nơi trú ẩn, lánh nạn bảo vệ tính mạng...... + Sau khi đàm thoại trò chuyện cung cấp kiến thức, mở rộng thực tế tôi tổ chức cho trẻ chơi một số trò chơi nhằm ôn luyện củng cố những kiến thức trẻ vừa được học như: Trò chơi Đội nào nhanh nhất: Thi đua giữa 3 đội lên chọn các hình ảnh hành động nên và không nên làm để góp phần làm giảm hậu quả của biến đổi khí hậu. Làm quen văn học: Truyện Con vật rơi xuống nước + Tôi giáo dục trẻ không chơi gần hồ ao, sông, suối tránh bị tai nạn chết đuối. Giáo dục trẻ biết bảo vệ, tiết kiệm các nguồn nước, không vứt rác xuống hồ ao, sông, suôi. Khi có mưa to, gió lớn phải nhanh tìm nơi trú ẩn an toàn... Hoạt động tạo hình: Cắt và dán đồ dùng phù hợp với người sử dụng khi trời mưa. + Tôi cung cấp cho trẻ biết các đồ dùng dụng cụ có thể dùng được để bảo vệ, che chắn khi trời mưa: Ô, quần áo mưa, mũ, nón. Và hướng dẫn cách sử dụng đúng các đồ dùng đó. Khi có mưa bão lớn, mưa đá thì phải nhanh tìm nơi trú ẩn an toàn, bảo vệ sức khỏe, tính mạng. Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng Hoạt động ngoài trời: + Quan sát và nhận xét sân trường hôm nay sạch hay bẩn? Vì sao? Hỏi trẻ: “ Cần phải làm gì để sân trường sạch đẹp?” + Quan sát khí hậu thời tiết ngày hôm nay như thế nào? Phải làm gì để thích ứng với thời tiết đó: Đầu tóc, trang phục... + Trẻ chơi tự chọn nhắc nhở trẻ không chạy nhảy, không giẫm lên cỏ, không hái hoa, bẻ cành cây, chơi nhẹ nhàng bảo vệ các đồ chơi ở sân trường để chơi được lâu. Hoạt động góc: + Nhắc nhở trẻ chơi giao tiếp với nhau nhưng không gây ồn ào, không vứt, ném đồ chơi để bảo vệ đồ chơi, sau khi trẻ chơi xong biết cất đồ chơi gọn gàng, đúng nơi quy định. + Góc sách chuyện: Dạy trẻ cầm sách đúng chiều, không cuộn sách, không tẩy xoá, không xé sách chuyện, mở nhẹ nhàng từng trang. Xem sách chuyện về chủ đề nước và các hiện tượng thiên nhiên, phân biệt những hành vi gây ô nhiễm môi trường, gây nên biến đổi khí hậu, hành vi bảo vệ môi trường góp phần ngăn ngừa, giảm nhẹ biến đổi khí hậu. + Góc thiên nhiên: Dạy trẻ chăm sóc cây, tưới cây, gieo hạt, nhặt cỏ cho bồn cây, bảo vệ cây, làm các thí nghiệm về cây xanh với ánh sáng và nước, thí nghiệm hiệu ứng nhà kính, thí nghiệm nước ô nhiễm, làm sạch nước bẩn, thí nghiệm với kính lúp. + Góc nội trợ: Dạy trẻ có ý thức tiết kiệm nước, thực phẩm, thu gom đồ dùng gọn gàng sau khi chế biến các món ăn + Góc tạo hình: Dạy trẻ dùng các nguyên vật liệu, phế thải, chai lọ đã qua sử dụng để làm thành sản phẩm theo ý tưởng của trẻ. Dạy trẻ tiết kiệm các đồ dùng như: Keo dán, hồ, giấy. + Góc gia đình: Mua sắm các đồ dùng tiết kiệm điện, tắt các đồ dùng điện khi không dùng đến… Vệ sinh trước khi ăn: + Trước khi rửa tay, hỏi trẻ “ Phải làm thế nào để tiết kiệm nước ?” + Tôi nhắc trẻ vặn vòi nước vừa phải, rửa xong vặn chặt vòi nước lại, rửa gọn gàng, không làm nước bắn ra ngoài. Giờ ăn cơm: + Nhắc nhở trẻ tiết kiệm thức ăn, ăn hết xuất, nếu có thức ăn thừa thì gom lại để làm thức ăn cho các con vật: chó, mèo, gà, lơn. Sau khi ăn xong biết xếp thìa bát gọn gàng, nhẹ nhàng. + Ăn xong biết lau miệng, xúc miệng nằng nước muối, uống nước, dạy trẻ tiết kiệm nước bằng cách lấy cốc hứng nước, không để nước chảy ra ngoài, vặn đủ nước uống không vặn nhiều thừa đổ đi rất lãng phí. Giờ ngủ: Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng + Nhắc nhở trẻ không gây ồn ào, nói chuyện trong giờ ngủ. Không giật chiếu, xé gối, xé chăn. Hoạt động chiều: + Rèn kỹ năng rửa tay, rửa mặt: rèn cho trẻ cách rửa tay, rửa mặt đúng thao tác, để chăm sóc bảo vệ các bộ phận trên cơ thể. Giáo dục trẻ biết tiết kiệm nước. Nêu gương và trả trẻ: + Khen ngợi những hành vi tốt của trẻ đã thực hiện có ý nghĩa bảo vệ môi trường: tiết kiệm nước, quét dọn… + Khen ngợi trẻ mặc trang phục đầu tóc gọn gàng, phù hợp thời tiết + Nhắc nhở nhẹ nhàng các hành vi chưa có lợi cho môi trường: Để đồ dùng, đồ chơi chưa gọn, rửa tay còn vẩy nước ra ngoài, nói to, ăn không hết xuất. - Bên cạnh các hoạt động trong một ngày của trẻ thì còn có một số các hoạt động khác cũng được thực hiện vào một ngày trong một tuần của trẻ, tôi cũng lồng ghép nội dung giáo dục ngăn ngừa, ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu như: + Lao động tự phục vụ: Tôi dạy cho trẻ biết trẻ tự phục vụ tốt là việc làm có lợi cho môi trường như: Đi đại tiện, tiểu tiện đúng chỗ và đi xong biết xả nước, các đồ dùng vệ sinh được dùng và để ngăn nắp là một hành vi tốt, tự biết xúc cơm, ăn hết xuất không làm rơi vãi là một hành vi tiết kiệm bảo vệ môi trường, góp phần ngăn ngừa biến đổi khí hậu. + Lao động vệ sinh môi trường: Lau chùi đồ chơi, xếp dọn đồ dùng, đồ chơi ngăn nắp, nhặt rác thu gom lá ở sân trường, vườn trường, đều là việc làm tốt đáng khích lệ vì góp phần làm cho môi trường sạch đẹp góp phần ngăn ngừa biến đổi khí hậu. ( Ảnh 3,4 minh họa ở phần phụ lục 1) + Lao động chăm sóc vật nuôi, cây trồng: Đây là việc làm tốt bảo vệ môi trường hình thành lòng tự hào ở trẻ khi được góp công góp sức của mình vào việc làm cho môi trường sanh, sạch, đẹp. ( Ảnh 5,6 minh họa ở phần phụ lục 1) + Thí nghiệm khoa học: Tổ chức vào hoạt động ngoài trời một ngày trong một tuần: Thí nghiệm hậu quả của hiệu ứng nhà kính, thí nghiệm nước ô nhiễm, thí nghiệm tại sao có mưa? * Kết quả đạt được: Sau khi áp dụng biện pháp này tôi thấy trẻ lớp tôi đã có những tiến bộ rõ rệt theo từng ngày. Trẻ nắm được các kiến thức cơ bản mà giáo viên cung cấp, hình thành thói quen, hành vi, kỹ năng, tình cảm tốt về vấn đề bảo vệ môi trường, phòng ngừa, ứng phó với biến đổi khí hậu.. Trẻ có ý thức bảo vệ môi trường trong mọi hoạt động, trong mọi hành động, mọi lúc, mọi nơi. Bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động một ngày của trẻ có lồng ghép nội dung giáo dục về biến đổi khí hậu. Soạn được Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Thu H»ng nhiều giáo án hay đạt hiệu quả cao khi dạy trẻ được Ban giám hiệu nhà trường đánh giá cao về mặt chuyên môn và sáng tạo. ( Một số giáo án tiêu biểu có lồng ghép tích hợp nội dung giáo dục về biến đổi khí hậu đạt được hiệu quả cao khi dạy trẻ - phần phụ lục 3) 3.5. Biện pháp 5: Tổ chức các buổi hướng dẫn, thực hành ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu. * Trong các đối tượng chịu ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu thì trẻ em là người chịu hậu quả nặng nề nhất, vì chúng còn non nớt về thể lực, nhận thức và khả năng thích ứng. Trẻ em là đối tượng yếu thế nhất, không tự chủ động phòng tránh được mà phụ thuộc hoàn toàn vào người lớn, trong khi người lớn đang phải lo đối phó với tình trạng khẩn cấp do thiên tai gây ra nên không thể bảo vệ các em dẫn đến tình trạng trẻ em dễ gặp phải những tai nạn đáng tiếc. Chính vì vậy giáo dục cho trẻ những kỹ năng đơn giản để trẻ có thể tự bảo vệ được bản thân mình khi chưa có sự giúp đỡ của người lớn là một việc làm rất quan trọng nhằm ứng phó, giảm nhẹ nhứng hậu quả của biến đổi khí hậu gây ra. * Cách làm: Sau khi đọc và nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn về cách ứng phó, giảm nhẹ hậu quả của thiên tai. Tôi đã lựa chọn một số phương pháp đơn giản nhẹ nhàng có thể hướng dẫn được cho trẻ mầm non để đưa vào dạy cho trẻ lớp mình. Tôi đã đưa một số tình huống giả định vào trò chơi để dạy trẻ, trẻ vừa được học, vừa được chơi rất hiệu quả. Cụ thể như sau: + Hướng dẫn trẻ mặc áo phao, sử dụng phao, các vật giúp nổi trên nước. + Hướng dẫn trẻ sử dụng ô, dù, mặc áo mưa khi đi mưa, che chăn bảo vệ khi đi nắng. ( Ảnh 7,8 minh họa ở phần phụ lục 1) + Trang phục phù hợp thời tiết + Thực hành tình huống giả định: Hỏa hoạn ( Trò chơi: Tìm nhanh lối thoát) Tôi tổ chức trò chơi này sau khi đã cung cấp cho trẻ những kiến thức về thảm họa hỏa hoạn và đã giáo dục cho trẻ cách bảo vệ mình, tài sản khi có hỏa hoạn xảy ra. Khi trẻ đang chơi trong lớp tôi dùng một hộp bằng kim loại đục hở một lỗ cho khói có thể thoát ra. Dùng giấy ẩm châm lửa cho vào trong hộp và đậy nắp kín. Khi có một chút khói bốc ra tôi sẽ cùng các cô giáo trong lớp thông báo cho trẻ biết sắp có hỏa hoạn xảy ra. Đồng thời lúc đó hướng dẫn trẻ nhanh chân chạy ra khỏi lớp tránh xa nơi có hỏa hoạn. Khi trẻ đã ra hết nơi an toàn tôi sẽ đưa ra tình huống để hỏi trẻ: Làm thế nào để dập đám cháy?. Trẻ sẽ biết trả lời một số cách để các cô có thể dập tắt được đám cháy như: Dùng bình chữa cháy, dội nước, gọi cứu hỏa 114. + Thực hành tình huống giả định: Lũ lụt ( Trò chơi: Nơi nào cao nhất) Tôi bày sẵn một số phao, áo phao, can nhựa...ở chỗ trẻ có thể trông thấy quanh sân trường. Khi trẻ đang chơi ngoài sân trường vui vẻ. Tôi sẽ thông báo cho trẻ biết sắp có lũ tràn về gây ngập sân trường và tầng 1 đồng thời hướng Trêng mÇm non A Tø HiÖp Trang