“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Phần I: Mở đầu
I. Lý do chọn đề tài
Cùng với khoa học và công nghệ, Giáo dục - Đào tạo là quốc sách hàng
đầu, nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Xem đầu tư
cho giáo dục là đầu tư cho tương lai. Ngành Giáo dục - Đào tạo đã không ngừng
đổi mới về nội dung và phương pháp giảng dạy. Bộ môn Tiếng Anh đã được
đưa vào giảng dạy từ cấp Tiểu học nhằm giúp học sinh nắm bắt được ngôn ngữ
chung của thế giới. Muốn đạt được mục đích đó cần phải có định hướng tích cực
trong dạy học để giúp học sinh có một nền tảng vững chắc làm cơ sở cho sau này
học cao hơn và giao tiếp tốt thông qua tiếng Anh.
Chương trình Tiếng Anh mới đã được triển khai thực hiện trên toàn quốc
đến nay đã được gần chục năm. Nét đổi mới nổi bật của nội dung chương trình
này là tạo cơ hội tối đa cho học sinh luyện tập 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết trên
những chủ đề và tình huống hay nội dung giao tiếp có liên quan đến môi trường
sống trong và ngoài nước. Sự thay đổi trên tạo điều kiện cho việc dạy và học
tiếng Anh trong nhà trường phổ thông trở thành việc dạy sinh ngữ thay vì là dạy
từ ngữ như nhiều năm trước đây. Tuy nhiên trong thực tiễn rèn các kỹ năng
Tiếng Anh cho học sinh, giáo viên phải đương đầu với không ít khó khăn, đặc
biệt là rèn kỹ năng nghe. Qua thực tế ở trường tôi, khi bắt đầu học môn ngoại
ngữ phần lớn học sinh thích học, nhưng dần dần học sinh lại chán học. Hầu hết
các em rất yếu về kỹ năng nghe. Thật khó để các em nghe hiểu nội dung một bài
văn hay đoạn hội thoại. Sau mỗi tiết dạy nghe giáo viên rất khó khăn trong việc
kiểm tra lại thông tin mà các em đã nghe và việc kiểm tra bài cũ thường không
dễ dàng gì.
Trước tình hình đó là một giáo viên trực tiếp dạy tiếng Anh khối 10, đối
tượng đã được tiếp xúc với ngôn ngữ tiếng Anh qua các năm học THCS, bản
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
1
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
thân tôi trăn trở thật nhiều làm sao để học sinh có thể nắm vững, nghe hiểu lấy
thông tin và vận dụng thành thục thông tin. Trong quá trình vừa dạy vừa tìm hiểu
quan sát học sinh, tôi phát hiện việc rèn luyện kỹ năng nghe của học sinh có rất
nhiều vấn đề. Phần lớn học sinh chưa biết cách học nghe, học sinh thường thấy
luyện nghe là khó nhất. Trong lớp học, học sinh thường nói rằng dù trong bài
nghe có rất nhiều từ đã biết nhưng nghe không ra. Làm thế nào để giúp học sinh
có thể vận dụng được vốn từ vựng và cấu trúc ngữ pháp của mình để nghe hiểu
hiệu quả? Do vậy trong quá trình dạy học, tôi tự tìm kiếm một số phương pháp
tích cực, đơn giản, dễ hiểu thiết thực đảm bảo tính khoa học, nhằm phát triển khả
năng tư duy, sự suy đoán và tính sáng tạo của học sinh. Với phạm vi kinh
nghiệm nhỏ này tôi mạnh dạn đi sâu vào một vấn đề “Kinh nghiệm dạy kỹ năng
nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
II. Mục đích của đề tài
Môn học Tiếng Anh đã và đang được phổ cập rộng rãi ở các trường trên cả
nước. Song nó vẫn được coi là một trong những môn mà các em học sinh gặp
nhiều khó khăn nhất. Vậy làm thế nào để việc dạy học – học môn Tiếng Anh đạt
kết quả cao, đặc biệt là nâng cao khả năng nghe cho học sinh. Điều đó đòi hỏi rất
nhiều vào sự đổi mới phương pháp dạy học của các thầy cô giáo và sự chăm chỉ,
hăng say, ham tìm tòi, học hỏi của các em học sinh. Là giáo viên dạy môn Anh
văn ở trường THPT, tôi đã nắm bắt được những ưu, nhược điểm của các em
trong quá trình học tập. Vì thế tôi luôn trăn trở để tìm ra một phương pháp dạy
học mới, hữu hiệu nhất phù hợp với học sinh để giúp các em hiểu bài và khích lệ
các em yêu thích môn Tiếng Anh, nhất là nâng cao khả năng nghe của học sinh.
Vậy, làm thế nào để học sinh có thể rèn kỹ năng nghe một cách nhanh
chóng, có hiệu quả và dễ học? đặc biệt là khi vận dụng chúng vào các hoạt động
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
2
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
giao tiếp thực tế khi tiếp xúc với người nước ngoài? Phải chăng, đây chính là thủ
thuật của người Thầy!
III. Phạm vi và đối tượng
1. Đối tượng
- Học sinh khối lớp 10 trường THPT Ba Đình
- Công tác giảng dạy Tiếng Anh khối lớp 10.
2. Phạm vi nghiên cứu
Việc dạy kỹ năng nghe môn Tiếng Anh khối 10 năm 2011 – 2012 nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Vấn đề đặt ra là làm thế nào chúng ta khắc phục được những điểm yếu
trên để góp phần nâng cao chất lượng học kỹ năng nghe, giúp học sinh tự tin hơn
trong giao tiếp, sử dụng Tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai, thành thạo trong
từng từ, câu, đặc biệt với học sinh nông thôn như học sinh ở huyện Nga Sơn
Trước tiên tôi khảo sát đặc điểm tình hình, sức học, kỹ năng nghe của học
sinh khối 10. Tôi lấy một bài tập nghe của chương trình Tiếng Anh THCS. Tôi
làm một bước thí nghiệm khảo sát đầu năm như sau.
Listen and complete the dialogue
Lan: Hello, Hoa
Hoa: Hi, Lan. You seem (1)………………
Lan: I am. I received a (2)………………….from my friend Nien today.
Hoa: Do I know her?
Lan: I don’t know. I think so. She (3)………….my next door neighbor in Hue.
Hoa: What does she (4)…………….like?
Lan: Oh, she is (5)……………. Here is her (6)…………..
Hoa: What a (7)………….smile! Was she your (8)………………?
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
3
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Lan: Oh, no. She wasn’t old (9)…………..to be (10)………….my class.
Keys:
1. happy
2. letter
3. was
4. look
5. beautiful
6. photograph
7. lovely
8. classmate
9. enough
10. in
Kết quả
TT
Lớp
SS
1
10N 38
2
10G 50
3
10P 49
Tổng
137
Qua kết quả
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
1
2.6 10 26.3 19 50
5 13.2 3
7.9
4
8
13 26 23 46
7
14
3
6
4
8.2 12 24.5 25 51
7 14.3 1
2
9
6.6 35 25.5 67 48.9 19 13.9 7
5.1
trên tôi nhận thấy kỹ năng nghe của các em còn nhiều hạn
chế. Các em chưa hiểu được bài, chưa vận dụng được kiến thức mình đã học. Tôi
rất băn khoăn trăn trở, không biết làm thế nào để giúp học sinh luyện nghe tốt
Tiếng Anh, giúp các em ham học. Với kinh nghiệm nhiều năm trực tiếp giảng
dạy bộ môn Tiếng Anh, bước đầu rèn luyện kỹ cho học sinh các kỹ năng nghe,
nói, đọc, viết, tôi đưa ra một số kinh nghiệm sau trong quá trình dạy cũng như
rèn kỹ năng nghe như sau.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
4
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Phần II: Một số biện pháp thực hiện
I. Một vài kinh nghiệm giúp giáo viên dạy kỹ năng nghe đạt hiệu quả.
1. Kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng bởi kỹ năng nói.
Kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng bởi kỹ năng nói nên giáo viên phải thường
xuyên giúp các em học sinh trong lớp luyện nói nhiều để bù vào kỹ năng nghe.
Bởi vì khi luyện nói, học sinh sẽ nhớ được các từ vựng, các câu mà các em
thường xuyên tiếp xúc, chính vì thế học sinh sẽ phát triển được kỹ năng nghe.
Hơn thế nữa, trong khi nghe, nếu gặp những câu dài, khó nghe thì yêu cầu mình
chỉ cần dừng lại ở mức độ nghe hiểu và cảm nhận ý nghĩa chính của câu nói,
không cần phải nghe rõ toàn bộ các từ trong câu. Đối với những bài tự luận dài
mà muốn nghe hiểu tốt thì phải tập trung đầu óc trong một thời gian dài, phụ
thuộc vào khả năng chịu đựng áp lực của trí não dưới sức ép tâm lý lớn. Nếu quá
sức thì có thể chia ra nhiều đoạn nhỏ để nghe rồi sau đó nghe hết lại một lần.
Cần tập trung nghe rõ cách phát âm và ngữ điệu, hiểu trực tiếp bằng Tiếng Anh
thì càng tốt, nếu khó thì có thể liên hệ sang Tiếng Việt. Nên nhớ khi nghe cần
nhìn vào hình ảnh và liên tưởng ra hình ảnh của sự vật hay sự kiện trong đầu
mình. Trong quá trình nghe nếu gặp phải những từ hay câu nghe không rõ thì sau
khi nghe xong có thể dừng lại để ngẫm nghĩ lại câu nói. Nếu nghe mãi không
được thì có thể xem trong textscript rồi tập nghe lại. Nhớ “nghe bằng mắt” thì
hiệu quả và đỡ chán hơn “nghe bằng tai”
Chẳng hạn như tiết 4 Unit 1 : A day in the life of…. Dạy phần Listening
Giáo viên cho học sinh quan sát tranh trong sách giáo khoa trang 16, rồi
thiết lập ra tình huống của bài nghe: “Mr Lam is a cyclo driver, He is talking
about his morning activities. Listen and number the pictures in their correct
order”. Lúc này giáo viên yêu cầu học sinh luyện nói bằng cách mô tả những
hoạt động của ông Lam qua các tranh.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
5
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
+ What is he doing in picture a,picture b……?
- He is riding his cyclo in picture a.
- He is eating something in pictre b.
- He is riding his cyclo with some children in picture c.
- A man is sleeping in his cyclo under a big tree.
- A cyclo driver is riding an old man in the picture f.
Keys: 1e
2f
3a
4c
5b
6d
Có thể nói kỹ năng nói đóng một vai trò quan trọng trong suốt quá trình
luyện nghe, càng luyện nói nhiều, thì càng phát triển kỹ năng nghe tốt.
2. Giúp học sinh tìm ra cách học nghe hiệu quả
Cũng giống như các kỹ năng khác nghe đóng vai trò quan trọng trong việc
lĩnh hội kiến thức Tiếng Anh. Có thể nói nghe khó hơn các kỹ năng khác một
chút, nhưng cũng có nhiều lợi ích hơn. Nếu nghe tốt chúng ta sẽ nâng cao được
khả năng phát âm và kỹ năng chuyện trò của mình. Thông thường học sinh học
Tiếng Anh luyện nghe bằng cách làm bài tập trong các sách luyện nghe. Tuy
nhiên các bài học trong sách thường không được cập nhật một cách thường
xuyên, do vậy, học sinh không có nhiều cơ hội lĩnh hội những kiến thức trong
cuộc sống hiện đại. Tôi cho rằng giáo viên trực tiếp giảng dạy, cần đưa ra cho
học sinh những lời khuyên kịp thời và bổ ích nhất nhằm giúp cho các em có cách
học nghe hiệu quả nhất.
2.1. Học nghe ngay từ đầu
Khi học ngoại ngữ nói chung và Tiếng Anh nói riêng, nên bắt đầu ngay
khi có thể. Bằng cách này, sẽ giúp học sinh làm quen dần với các âm của ngôn
ngữ đó. Vì thế mà việc học phát âm sẽ trở nên dễ dàng hơn. Khi mới bắt đầu học
Tiếng Anh, cần tìm đủ các băng thu có cả phiên bản đi kèm. Bất cứ lúc nào
không hiểu một từ trên băng, hãy nhìn vào phiên bản và tra từ đó trên từ điển.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
6
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
2.2. Nghe nhiều lần một nội dung
Nghe đi nghe lại cùng một nội dung là một cách tốt. Hướng dẫn học sinh
chọn một đoạn băng thú vị và nghe nhiều lần.
Trong lúc nghe, cố gắng nhớ những câu hữu ích, thậm chí cả đoạn.
Sau đó nhớ lại và tập nói lại các câu đó, cố gắng bắt chước cách phát âm
của người nói. Sau một số lần học sinh sẽ nhận thấy các từ và cụm từ trên băng
đã trở thành một phần của chính mình.
Học sinh sẽ bắt đầu sử dụng chúng trong các câu của riêng mình. Khả
năng phát âm và nghe hiểu của học sinh chắc chắn cũng sẽ khá lên.
2.3. Nghe hàng ngày
Hướng dẫn cho các em luyện nghe hàng ngày, mỗi ngày luyện nghe chút
ít. Nếu có điều kiện nên trang bị cho mình một máy nghe phù hợp.
Thu và cài sẵn vào máy nghe những đoạn băng Tiếng Anh yêu thích để có
thể nghe bất cứ khi nào có thể.
2.4. Nghe cái gì?
Giúp học sinh tìm những bài nghe vừa dễ hiểu lại vừa có ý nghĩa với các
em. Lựa chọn tài liệu về những chủ đề phù hợp đảm bảo sự thích thú cho học
sinh.
Chọn giọng người nói nghe dễ chịu để học sinh thích được nghe và mong
đợi được nghe mỗi ngày.
2.5. Nguyên tắc của kỹ năng nghe
Nghe có lẽ là kỹ năng khó nhất đối với hầu hết người học Tiếng Anh như
một ngôn ngữ thứ hai. Điều quan trọng nhất gíup học sinh cải tiến kỹ năng nghe
và phải nghe thường xuyên. Làm cho học sinh thấy rằng không chỉ có mình em
là không hiểu. Nếu nghe mà vẫn không hiểu gì thì cũng đừng vội nản chí hay
thất vọng. Cần định hướng cho học sinh:
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
7
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Chấp nhận sự thật rằng mình không hiểu gì cả
Giữ bình tĩnh khi thấy không hiểu gì, thậm chí có thể không hiểu trong
một khoảng thời gian dài.
Đừng cố gắng dịch chúng sang Tiếng Việt
Hãy chú tâm vào ý chính của những gì đang nghe. Đừng tập trung vào chi
tiết cho tới khi đã hiểu ý chính của bài.
II. Sử dụng tốt, linh hoạt các kỹ thuật trong một tiết dạy kỹ năng nghe.
1. Warm up
Một giờ học nghe sẽ trở nên hiệu quả nếu giáo viên biết cách làm cho bài
nghe trở nên sinh động, thú vị và lôi cuốn được học sinh. Một trong những điều
đầu tiên người giáo viên có thể làm là chuẩn bị thật tốt cho hoạt động “Warm
up” (khởi động).
Sau đây là một số hoạt động Warm up cụ thể mà giáo viên có
thể áp dụng nhằm làm cho giờ học nghe của mình thực sự cuốn hút và hiệu quả.
a. Đọc truyện
Các mẩu chuyện, nếu có nội dung thú vị và được kể lại một cách chuyên
nghiệp, sẽ thu hút được sự chăm chú của phần lớn học sinh. Do vậy, trưứoc khi
cho học sinh nghe băng, giáo viên nên đọc thật chậm cho học sinh của mình
nghe một mẩu chuyện ngắn có nội dung đơn giản, dễ hiểu. Sau đó, giáo viên có
thể dặt ra một vài câu hỏi có liên quan tới nội dung mẩu chuyện để học sinh trả
lời. Hoặc giáo viên có thể chỉ kể một phần của câu chuyện thôi, sau đó để học
sinh thảo luận và tự đưa ra phần kết của mẩu chuyện. Điều này sẽ làm cho học
sinh cảm thấy rất hứng thú với bài học vì học sinh được nêu lên ý kiến riêng của
mình. Đặc biệt là đối với những học sinh đang còn yếu kém trong việc sử dụng
Tiếng Anh, chúng sẽ cảm thấy rất ngạc nhiên và vui sướng vì chúng có thể hiểu
được một câu chuyện bằng Tiếng Anh. Từ đó, chúng sẽ có động lực hơn để cố
gắng học tập.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
8
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
b. Hỏi và trả lời
Trước khi bắt đầu giờ học nghe, giáo viên có thể dành ra khoảng từ 5 đến
10 phút để hỏi học sinh một vài câu hỏi có nội dung liên quan tới chủ đề của bài
nghe. Điều này sẽ giúp cho học sinh định hình được chủ đề của bài nghe, từ đó
chúng sẽ hệ thống được kiến thức nền về từ vựng, ngữ pháp liên quan đến chủ đề
bài học, giúp giờ học nghe sẽ trở nên hiệu quả hơn.
Ví dụ: Giáo viên có thể sử dụng một số câu hỏi sau để hỏi học sinh của mình
trong tiết Nghe Unit 2: School talks
- What are you talking this semester?
- Do you like football/your class/travelling, etc?
- How long are you staying there?
- Are you traveling with your friend/parents?
- Would you like to go somewhere for a drink?
Các em có thể trả lời:
- I’m talking English
- I really like it
- For a work
- No, I’m traveling alone
- That’s great
Now, you are going to listen to four conversations and match them with the
pictures.
Khi trả lời các câu hỏi gợi mở như vậy, học sinh sẽ hình dung được những việc
chúng phải làm, những nội dung chính cần nắm bắt được khi nghe. Hơn nữa,
điều này còn làm cho không khí giữa giáo viên và học sinh trở nên thân thiện
hơn, và quan trọng hơn cả là giúp học sinh có được sự tự tin và hứng thú để tham
gia bài học.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
9
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
C. Sử dụng tranh ảnh
Trong Tiếng Anh có câu “a picture is worth as a thousand words” (một
bức tranh đáng giá bằng ngàn lời nói) cho ta thấy được tầm quan trọng và hiệu
quả truyền tải thông điệp của các bức tranh. Vậy nên, giáo viên hãy tận dụng
triệt để điểm mạnh đó, bởi tranh ảnh sẽ làm cho bài học trở nên sinh động hơn,
giúp cho học sinh tham gia bài học một cách say sưa, thích thú hơn.
Trên đây là ba trong số nhiều phương pháp mà chúng ta có thể áp dụng
cho hoạt động Warm up để chuẩn bị cho giờ học nghe thật sự hiệu quả.
2. Pre-listening techniques.
Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là nhằm giúp học sinh tập
trung sự chú ý vào chủ đề, đặc biệt là đoán trước các thông tin của chủ đề được
nghe. Để khắc phục những khó khăn khi nghe trong tiết học, giáo viên cần giới
thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống nội dung có liên quan đến bài nghe, khai thác
xem học sinh đã biết và chưa biết gì về nội dung sẽ nghe, gợi ý tò mò, tạo hứng
thú cho các hoạt động của bài.
Cho học sinh nghĩ, đoán trước những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh
nhất định.
Dạy từ vựng, tuy nhiên lưu ý là không giới thiệu hết từ mới, nên để học
sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh.
Cung cấp mục đích nghe, soạn ra các yêu cầu nhiệm vụ và bài tập về nội
dung nghe.
Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan tranh ảnh minh hoạ
kèm theo sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh gợi ý nội dung sắp nghe.
Tranh ảnh còn là phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh. Nghe
xác định tranh có liên quan sắp xếp theo thứ tự.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
10
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Cho học sinh xem tranh hay câu hỏi trong bài tập để đoán ra chủ đề, thông
tin cần thiết nghe.
Sau đây là một vài thủ thuật chúng ta có thể áp dụng cho phần PreListening
a. True/False statement prediction
- Giáo viên viết từ 5 – 10 câu lên bảng, dựa theo ý chính của bài nghe: Trong đó
1/2 số câu là đúng; 1/2 số câu là sai. Học sinh chép những câu này vào trong vở.
Từng cặp học sinh đoán trước câu nào đúng (T) câu nào sai (F) vào cuối mỗi
câu.
- Học sinh đọc to các câu dự đoán của mình. (T/F).
- Giáo viên không nói đúng hay sai.
- Giáo viên đọc bài nghe/hoặc mở băng để học sinh nghe.
- Học sinh nghe và kiểm tra, đánh dấu vào những câu mà các em cho là đúng.
- Học sinh so sánh kết quả với nhau, nếu có sự bất đồng, giáo viên cho học sinh
nghe lại và đi đến thống nhất.
b. Open prediction
- Giáo viên không cho học sinh bất kỳ câu nào.
- Giáo viên đưa tình huống (set the scene) và yêu cầu học sinh đoán trước một số
điều chúng sẽ được nghe.
- Học sinh viết ra những điều chúng dự đoán.
- Học sinh bắt đầu chú ý vào việc nghe, giáo viên đọc và học đánh dấu vào
những điều mà dự đoán đúng.
c. Ordering.
- Giáo viên cho học sinh một số câu hoặc một số bức tranh trên bảng được sắp
xếp lộn xộn.
- Học sinh thảo luận theo cặp, nhóm để đoán trước một trật tự đúng.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
11
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
- Các câu hoặc là các bức tranh được đánh dấu là a, b, c…..
- Học sinh sắp xếp lại trật tự câu, bức tranh theo logic của câu chuyện thì đánh
dấu là 1-c, 2-a……
- Học sinh so sánh theo từng cặp hoặc từng nhóm.
- Học sinh nghe rồi đánh dấu và sửa lại theo trật tự đúng.
d. Pre-questions
- Giáo viên đưa những câu hỏi trước khi nghe lên bảng. Mỗi câu hỏi hàm chứa
một ý chính trong bài nghe.
- Học sinh đọc và suy nghĩ về những câu hỏi đó
- Những câu hỏi cho trước nhằm tập trung sự chú ý của học sinh mà học sinh
không phải đoán trước những câu trả lời.
- Nghe xong lần đầu học sinh mới trả lời câu hỏi.
Ví dụ: Để dạy tiết listening Unit 5: Technology and you tôi tiến hành như sau:
* Pre-listening
Pre-teach vocabulary
- camcorder (n): (picture)
-secretary (n): (translation)
- helpful (a): (explaination)
-shy (a): (explaination)
-excuse (n): (translation)
Check vocabulary: Slap the board
Open prediction
Set the scene
Listen to an old campany director talking about his experience of learning how
to use a computer. Guess whether the statements are true (T) or false (F)
1. The man was worried when his son bought a computer.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
12
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
2. The man became worried when his secretary asked him to buy a computer.
3. The man decided to take some computing lessons.
4.His son didn’t understand about the computer.
5. The man understood the lessons very well.
6. The man continued to learn how to use a computer after a few lessons.
Feed back students’prediction
3. While listening techniques.
Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là nhằm giúp cho học
sinh thực hành kỹ năng nghe tức là qua lời nói rút ra được thông tin cần truyền
đạt.
Cho học sinh nghe và làm bài tập, nếu phần trước cho học sinh đoán nội
dung nghe thì ở phần này cho học sinh đối chiếu điều đã nghe với điều đã đoán.
Đối với bài nghe khó giáo viên có thể chia quá trình nghe thành bài tập
nghe từ dễ đến khó.
Đối với bài nghe dài có thể dễ hoá bài nghe thành các dạng bài tập phù
hợp trình độ của học sinh.
Sau đây là một vài thủ thuật cụ thể
a. Selecting
- Giáo viên cho học sinh xem một bộ tranh trong đó có các bức tranh tương tự
giống nhau, nhưng có vài chỗ khác nhau.
- Giáo viên miêu tả một hoặc hai bức tranh trong số đó
- Các bức tranh được đánh dấu theo số đếm hoặc thứ tự chữ cái.
- Học sinh nghe rồi đánh dấu bức tranh mà giáo viên đang miêu tả.
b. Delibrate Mistaken (Phát hiện lỗi sai)
- Giáo viên yêu cầu học sinh đoán trước xem trong phòng khách có những cái gì.
Rồi giáo viên miêu tả bức tranh. Trong bài đọc giáo viên làm sai vài lỗi. Mỗi lần
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
13
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
học sinh nghe có chỗ sai, thì học sinh giơ tay xin có ý kiến hoặc nói to “That’s
wrong.”
c. Grids
- Giáo viên vẽ biểu bảng lên bảng (hoặc giấy to) treo lên bảng, học sinh vẽ vào
vở. Căn cứ vào nội dung ghi trong biểu bảng đó, học sinh nghe chi tiết từng vấn
đề cụ thể, rồi điền vào biểu bảng đó những ý mà học sinh nghe được. Sau đó học
sinh đối chiếu với nhau để kiểm tra các câu trả lời và giáo viên đọc lại hai hoặc
nhiều lần cho đến khi mọi người đều thống nhất ý kiến.
Ví dụ: Tiết listening của Unit 13: Films and cinema
Lan
Mon
Tue
Wed
Thu
Fri
Sat
Sun
d. Listening and draw
Hương
Work and go to the singing club
- Giáo viên phát cho học sinh những sơ đồ, bản đồ, hoặc một biểu đồ. Học sinh
nghe rồi điền, vẽ, dán vào các sơ đồ đó.
Ví dụ: Giáo viên có thể phát cho từng học sinh sơ đồ một ngôi nhà (bên phải có
một cửa hàng, bên trái có một hiệu sách, đối diện có một bưu điện, gần đó có
một ngôi đền, hoặc công viên)
- Giáo viên đọc học sinh viết lên các địa điểm này vào từng vị trí mà học sinh
nghe được.
Ngoài những thủ thuật nêu trên giáo viên có thể sử dụng những thủ thuật sau:
+ Defining True – False
+ Check the correct answer
+ Matching
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
14
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
+ Filling in the grip / chart / gap
+ Answering comprehension questions
Ví dụ: Để thực hiện tiết Listening của Unit 6: An excursion (Task 1 – Listen and
number the pictures in the order you hear)
Tôi cho học sinh lần lượt nói về các hoạt động diễn ra trong mỗi bức
tranh, yêu cầu học sinh nhìn vào tranh để liên tưởng hoặc đoán về những hoạt
động mà các bạn lần lượt làm trong ngày nghỉ cuối tuần. Hoặc tôi có thể yêu cầu
các em sắp xếp lại tranh theo trật tự đúng của hoạt động mà các bạn đã thực hiện.
Sau đó giáo viên cho các em nghe lại và kiểm tra lại việc đoán của mình,
rồi giáo viên cho các em nghe lần cuối và sắp tranh theo đúng trình tự câu
chuyện. Giáo viên đưa ra đáp án để học sinh sửa lỗi.
*Keys
1 picture a, 2 picture e, 3 picture b, 4 picture c, 5 picture f, 6 picture d.
4. Post listening techniques
Mục đích của các hoạt động sau khi nghe nhằm:
Kiểm tra xem học sinh có hiểu những thông tin được nghe theo yêu cầu
hay không và có hoàn thành được các hoạt động trong giai đoạn “Whilelistening” hay không.
Tìm ra nguyên nhân làm cho học sinh không nghe được hoặc không hiểu
được một số phần nào đó trong bài tập nghe.
Giúp học sinh có cơ hội đánh giá thái độ biểu cảm người thể hiện hội thoại
qua ngữ điệu giao tiếp.
Dùng bài tập mở rộng theo chủ đề bài nghe dùng kỹ năng bổ trợ thêm để
luyện nghe. Có thể sử dụng một số hoạt động sau:
Yêu cầu học sinh so sánh bài trả lời của chúng và thảo luận theo đôi hoặc
theo nhóm những gì chúng đã nghe và hiểu.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
15
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Khuyến khích học sinh phản hồi lại những gì mà chúng đã nghe.
Ví dụ: Lúc thích hợp giáo viên có thể đưa ra những câu hỏi như: Do you agree?
Đồng thời hãy khuyến khích tranh luận bởi điều này sẽ khiến học sinh có tư duy
sâu sắc hơn.
Yêu cầu từng đôi, nhóm viết một đoạn tóm tắt về ý chính trong bài. Sau
đó, học sinh sẽ so sánh và kiểm tra xem mình đã đưa ra được hết các ý chính
chưa.
Bật đoạn băng một lần nữa và yêu cầu học sinh nói to “stop” ở đoạn có
câu trả lời mà chúng đã nghe trước đó.
Đề nghị học sinh ghi ra trong cuốn sổ của chúng những từ mới mà chúng
thấy cần thiết và ghi nhớ.
+ Một số thủ thuật trong giai đoạn này.
- Cho đáp án và thông tin phản hồi
- Cho học sinh nhắc hay nói lại một số điều/câu đã nghe. Feed back (Whilelistening)
- Tổ chức cho học sinh nói về mình hay về bạn bằng cách dựa vào thông tin
trong bài nghe.
- Cho học sinh nêu vài nhận xét về kết quả nghe của nhóm.
- Cho học sinh đóng vai thể hiện lại cuộc hội thoại đã nghe.
- Dùng bài tập mở rộng để học sinh có thêm thông tin của bài nghe.
Tuỳ theo từng tiết cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng một trong những
hoạt động trên.
Tuỳ theo đặc điểm của từng bài giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy
trình ba bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có
thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú khả năng tập trung, biết sử
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
16
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
dụng thông tin suy đoán điều sẽ nghe. Nhờ vậy học sinh sẽ chủ động và tự tin
hơn khi nghe.
III. Kết hợp luyện nghe vào các nhóm kỹ thuật khác
1. Nhóm kỹ thuật luyện tập cơ sở
Đây là những thủ thuật có ý nghĩa tiền đề trong việc hình thành cho học
sinh khả năng nghe Tiếng Anh.
1.1. Luyện nề nếp tập trung chú ý khi nghe
Cho học sinh nghe từng câu hay đoạn, bài và giáo viên gọi cá nhân học
sinh lặp lại. Tập cho học sinh có ý thức và thói quen lắng nghe bạn. Một cách
giúp học sinh tập trung chú ý nghe bạn nói đó là giáo viên thường xuyên đặt ra
những câu hỏi yêu cầu học sinh phải sử dụng lại những thông tin từ điều bạn
mình đã nói để trả lời:
Ví dụ: Học sinh A nói: “My house is in the countryside it is not big but very
nice”. Sau khi bạn A nói xong, tôi gọi bất kỳ bạn nào trả lời câu hỏi: Where does
A live? How is his house?
Mỗi tuần một lần cho học sinh chơi một trò chơi tập trung nghe.
Trò chơi thứ nhất: Truyền tin
Lớp có 12 bàn giáo viên làm 12 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sâu đó
trao phiếu cho một học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm vào tai
người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào
tai nhau cho đến người cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay
đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy xác định đúng hay không.
Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời
với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: Thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
17
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
câu trả lời 5. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương
ứng với câu trả lời phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng.
Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (Có thể có thông
tin bị sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách
xác định xem câu đúng hay sai và sửa câu. Giáo viên nên bốc thăm học sinh có
nhiệm vụ để mọi thành viên trong lớp phải lắng nghe bạn đọc.
Trò chơi thứ tư: Thi nghe chuyện trả lời nhanh “Ai ở đâu? Ai làm gì?”
Ví dụ: Giáo viên giới thiệu: This person is very famous in Viet Nam. He was
born in 1890 in Kim Lien Nghe An and died in 1969. “Who is he?”
1.2. Luyện nghe trọng âm của từ và trọng âm của câu.
Người Anh khi nghe một từ có nhiều âm tiết họ chỉ nghe trọng âm của từ
đó. Ví dụ: với từ Sensible thì họ nghe chủ yếu trọng âm “sen” chứ không nghe cả
ba âm tiết. Khi nghe một từ nhiều âm tiết, ta nên luyện tập nghe trọng âm của từ
đó.
Khi nghe một câu, chú ý nghe những trọng âm trong câu rồi phối hợp các
trọng âm ấy lại mà đoán nghĩa của toàn câu.
Ví dụ khi nghe câu: Mai bought the material and made the dress for me.
Chú ý nghe trọng âm của các từ (từ in đậm) rồi đoán ý nghĩa của câu nói
ấy. Như vậy với kỹ thuật này tôi luyện cho học sinh vưaqf nghe vừa đoán nghĩa
bằng cách nắm bắt trọng âm. Việc luyện nghe trọng âm từ hay câu cần được thực
hiện không chỉ trong các bài tập nghe mà trong nhiều khâu hoạt động khác nhau
của dạy học Tiếng Anh: Luyện đọc từ mới; Giới thiệu cấu trúc ngữ pháp mới;
hoặc thực hiện các kỹ năng ở từng đơn vị bài học.
1.3. Luyện nghe và nhận diện các cặp âm dễ lẫn, các âm khó phát âm chuẩn
và cách nối âm trong lúc nói của người bản xứ
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
18
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Trên thực tế, nhiều học sinh tiếp nhận một giọng nói Tiếng Anh thường
không chuẩn hoặc chứa nhiều âm không thực giống với cách phát âm của người
bản xứ. Đây cũng là một trở ngại đối với học sinh khi nghe người bản xứ nói.
Như vậy càn rèn luyện cho học sinh có ý thức nhận diện ra các âm khó phát âm
chuẩn, hay các âm dễ lẫn cũng như cách nói âm trong lúc nói của người bản xứ.
Việc luyện nghe này cần được lồng ghép và thường xuyên trong các tiết dạy.
Ngoài ra giáo viên có thể thực hiện một số trò chơi để giúp các em vừa thư giãn,
vừa củng cố kỹ năng nhận diện và cách nối âm cụ thể gần gũi hơn với âm bản
xứ.
2. Nhóm kỹ thuật luyện tập trọng tâm
Đây là những biện pháp giúp học sinh luyện tập các kỹ năng nghe hiểu
một bài hội thoại hay một bài đọc trong sách giáo khoa. Giáo viên nên tổ chức
cho học sinh luyện nghe một cách chủ động và sáng tạo các bài tập Listen trong
sách giáo khoa. Tuỳ theo đặc điểm của từng bài, giáo viên có thể tiến hành thực
hiện quy trình ba bwcs luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất
sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú, khả năng tập trung
vào những trọng tâm cần nghe và biết sử dụng các thông tin từ chính các câu hỏi
hay tranh ảnh, biểu đồ trong bài tập nghe để làm chỗ dựa mà suy đoán ra điều
đang nghe. Nhờ vậy học sinh chủ động và tự tin hơn khi nghe.
3. Nhóm kỹ thuật luyện tập mở rộng
Cung cấp thêm một số bài luyện tập mở rộng bằng cách chọn một số ngữ
liệu cùng trình độ từ các tài liệu như: Language in focus, new interchange làm
bài kiểm tra ngắn hàng tuần, hàng tháng, sửa bài và đánh giá ngay tại lớp. Kết
quả của các bài này cần cho học sinh lưu vào bìa lưu trữ kết quả học tập của
mình theo thứ tự thời gian để giúp học sinh dễ dàng nhận ra sự tiến bộ của bản
thân, cũng như để giáo viên trao đổi với phụ huynh về việc học của con em họ.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
19
“Kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh lớp 10 có hiệu quả”
Trong quá trình giảng dạy tôi luôn tạo cơ hội để giúp các em luyện nghe và yêu
cầu các em cần tăng cường nghe Tiếng Anh nhiều (qua TV, đài, băng) đặc biệt là
nghe người bản xứ nói.
Nguyễn Thị Lan Anh – Trường THPT Ba Đình – Nga Sơn
20
- Xem thêm -