Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp quản lý vốn và một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn tại công ty tnhh một thành viên - kinh doanh nước sạch hưng yên

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: QUẢN LÝ VỐN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN TẠI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN – KINH DOANH NƢỚC SẠCH HƢNG YÊN SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN THỊ MINH THÚY MÃ SINH VIÊN : A18848 CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH HÀ NỘI – 2014 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: QUẢN LÝ VỐN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN TẠI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN – KINH DOANH NƢỚC SẠCH HƢNG YÊN Giáo viên hƣớng dẫn : Ths. Chu Thị Thu Thủy Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Minh Thúy Mã sinh viên : A18848 Chuyên ngành : Tài chính HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Nguyễn Thị Minh Thúy LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và thực hiện đề tài khóa luận tốt nghiệp, em đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn và được phía nhà trường tạo điều kiện thuận lợi, em đã có một quá trình nghiên cứu, tìm hiểu và học tập nghiêm túc để hoàn thành đề tài. Kết quả thu được không chỉ do nỗ lực của cá nhân em mà còn có sự giúp đỡ của quý thầy cô, gia đình và các bạn. Em muốn gửi lời cám ơn chân thành tới cô giáo Chu Thị Thu Thủy – người đã nhiệt tình hướng dẫn và góp ý cho em hoàn thành bài luận văn này. Đồng thời, em muốn cảm ơn Ban Giám đốc và toàn bộ anh (chị) trong phòng Kế toán của công ty TNHH MTV-KD nước sạch Hưng Yên đã tận tình giúp đỡ trong những ngày em thực tập. Em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo giảng dạy trong nhà trường đã truyền đạt cho em rất nhiều kiến thức bổ ích để thực hiện khóa luận và cũng như có được hành trang vững chắc cho sự nghiệp trong tương lai. Do giới hạn kiến thức và khả năng phân tích, lập luận của bản thân còn nhiều thiếu sót và hạn chế, kính mong sự chỉ dẫn và đóng góp của các thầy cô giáo để khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 28 tháng 10 năm 2014 Sinh viên Nguyễn Thị Minh Thúy Thang Long University Library MỤC LỤC CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VỐN VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN TẠI DOANH NGHIỆP .................................................................................1 1.1 Tổng quan chung về vốn của doanh nghiệp .......................................................1 1.1.1 Khái niệm về vốn ............................................................................................... 1 1.1.2 Phân loại vốn .....................................................................................................2 1.1.3 Vai trò của vốn...................................................................................................5 1.2 Tổng quan về quản lý vốn trong doanh nghiệp .................................................6 1.2.1 Khái niệm quản lý vốn ......................................................................................6 1.2.2 Nội dung quản lý vốn ........................................................................................ 7 1.2.3 Chiến lược quản lý vốn ...................................................................................13 1.3 Hiệu quả quản lý vốn trong doanh nghiệp ....................................................... 15 1.3.1 Khái niệm hiệu quả quản lý vốn .....................................................................15 1.3.2 Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý vốn ..................................................16 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN TẠI CÔNG TY TNHH MTV-KINH DOANH NƢỚC SẠCH HƢNG YÊN29 2.1 Giới thiệu chung về Công ty TNHH MTV-Kinh doanh nƣớc sạch Hƣng Yên .....29 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ....................................................................29 2.1.2 Cơ cấu tổ chức .................................................................................................30 2.1.3 Tình hình kinh doanh của Công ty nước sạch Hưng Yên ............................ 31 2.2 Thực trạng quản lý vốn và hiệu quả quản lý vốn tại Công ty TNHH MTVKinh doanh nƣớc sạch Hƣng Yên ..............................................................................34 2.2.1 Thực trạng biến động vốn và cơ cấu vốn tại Công ty TNHH MTV - Kinh doanh nước sạch Hưng Yên ........................................................................................ 34 2.2.2 Thực trạng quản lý vốn tại Công ty TNHH MTV - KD nước sạch Hưng Yên 40 2.2.3 Thực trạng hiệu quả quản lý vốn tại Công ty TNHH MTV - KD nước sạch Hưng Yên ........................................................................................................................ 44 2.3 Đánh giá chung về hiệu quả quản lý vốn trong giai đoạn 2011-2013 tại Công ty TNHH MTV-KD nƣớc sạch Hƣng Yên ................................................................ 65 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI CÔNG TY TNHH MTV - KINH DOANH NƢỚC SẠCH HƢNG YÊN ............68 3.1 Định hƣớng phát triển của công ty TNHH MTV- KD nƣớc sạch Hƣng Yên ...................68 3.2 Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty TNHH MTV- KD nƣớc sạch Hƣng Yên .................................................................................69 3.2.1 Các giải pháp chung ........................................................................................ 69 3.2.2 Giải pháp sử dụng vốn cố định .......................................................................69 3.2.3 Giải pháp sử dụng vốn lưu động ....................................................................70 KẾT LUẬN Thang Long University Library DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ, CÔNG THỨC Bảng 2.1 Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh ...................................31 Bảng 2.2 Bảng cân đối kế toán .............................................................................34 Bảng 2.3 Mức tiết kiệm tuyệt đối và tương đối của Công ty cấp nước Hưng Yên ....48 Bảng 2.4 Bảng phân tích Dupont ..........................................................................50 Bảng 2.5 Đánh giá hiệu quả quản lý vốn tại Công ty TNHH MTV-KD nước sạch Hưng Yên trong giai đoạn 2011-2013 ..................................................................65 Bảng 2.6 Khung giá tiêu thụ nước sạch sinh hoạt ................................................67 Biểu đồ 2.1 Biểu đồ thể hiện chiến lược quản lý vốn ...........................................41 Biểu đồ 2.2 Biểu đồ thể hiện vòng quay vốn và thời gian quay vòng vốn ...........44 Biểu đồ 2.3 Biểu đồ thể hiện tỷ suất sinh lời trên tổng vốn .................................45 Biểu đồ 2.4 Biểu đồ thể hiện vòng quay và thời gian quay vòng VLĐ................46 Biểu đồ 2.5 Biểu đồ thể hiện hệ số đảm nhiệm VLĐ ...........................................47 Biểu đồ 2.6 Biểu đồ thể hiện tỷ suất sinh lời vốn lưu động và ROS ....................50 Biểu đồ 2.7 Biểu đồ thể hiện chỉ tiêu quản lý hàng tồn kho .................................51 Biểu đồ 2.8 Biểu đồ thể hiện hiệu quả quản lý khoản phải thu ............................ 52 Biểu đồ 2.9 Biểu đồ thể hiện hệ số trả nợ và thời gian trả nợ .............................. 53 Biểu đồ 2.10 Biểu đồ thể hiện Thời gian luân chuyển vốn bằng tiền...................54 Biểu đồ 2.11 Biểu đồ vòng quay và thời gian quay vòng vốn lưu động ..............55 Biểu đồ 2.12 Biểu đồ thể hiện hệ số đảm nhiệm VCĐ .........................................57 Biểu đồ 2.13 Biểu đồ thể hiện Tỷ suất sinh lời VCĐ ...........................................57 Biểu đồ 2.14 Biểu đồ thể hiện vòng quay và thời gian quay vòng tài sản cố định ....58 Biểu đồ 2.15 Biểu đồ thể hiện hệ số nợ ................................................................ 59 Biểu đồ 2.16 Biểu đồ thể hiện hệ số vốn CSH .....................................................60 Biểu đồ 2.17 Biểu đồ thể hiện khả năng thanh toán lãi vay .................................61 Biểu đồ 2.18 Biểu đồ thể hiện tỷ suất sinh lời tiền vay ........................................62 Biểu đồ 2.19 Biểu đồ thể hiện hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu ........................ 63 Sơ đồ 1.1 Chiến lược quản lý vốn thận trọng ....................................................... 14 Sơ đồ 1.2 Chiến lược quản lý vốn mạo hiểm ....................................................... 14 Sơ đồ 1.3 Chiến lược quản lý vốn dung hòa......................................................... 15 Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức ...................................................................................... 30 DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ CSH Chủ sở hữu HTK Hàng tồn kho NVDH Nguồn vốn dài hạn NVNH Nguồn vốn ngắn hạn KD Kinh doanh PTKH Phải thu khách hàng TSCĐ Tài sản cố định TSLĐ Tài sản lưu động TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên VCĐ Vốn cố định VCSH Vốn chủ sở hữu VLĐ Vốn lưu động XDCB Xây dựng cơ bản Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam đang trong giai đoạn phục hồi từ cuộc khủng hoảng suy thoái kinh tế thế giới, vượt qua được giai đoạn khó khăn, các doanh nghiệp đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới. Đối với mỗi doanh nghiệp điều quan trọng nhất trong giai đoạn này chính là nguồn vốn. Vốn có thể được ví như mạch máu của mỗi doanh nghiệp. Quản lý nguồn vốn sao cho hiệu quả vẫn luôn là vấn đề được các doanh nghiệp quan tâm sâu sắc, điều này càng trở nên quan trọng hơn khi doanh nghiệp phải đối mặt với những khó khăn hậu khủng hoảng. Quản lý tốt nguồn vốn đồng nghĩa với việc nâng cao được hiệu quả đầu tư. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với tình trạng thiếu vốn đầu tư cho trang thiết bị, công nghệ, mở rộng sản xuất do quản lý nguồn vốn kém hiệu quả. Do đó, các doanh nghiệp đang nỗ lực tìm ra giải pháp để quản lý nguồn vốn hiệu quả hơn. Trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH MTV-KD nước sạch Hưng Yên, em nhận thấy công ty đang gặp khó khăn khi áp dụng chính sách quản lý vốn sao cho hiệu quả. Công ty chưa tận dụng được tối đa nguồn vốn vay dài hạn và nguồn vốn chủ sở hữu. Công ty còn gặp khó khăn để giảm giá vốn và chi phí kinh doanh. Đứng trước thực tế đó, em đã mạnh dạn chọn đề tài “Quản lý vốn và một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn tại công ty TNHH MTV- KD nước sạch Hưng Yên”. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đề tài nghiên cứu nhằm đưa ra những lý luận cơ bản về công tác quản lý vốn và đề tài cũng đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn tại công ty TNHH MTV- KD nước sạch Hưng Yên. 3. Câu hỏi nghiên cứu: 3.1 Quản lý vốn là gì? 3.2 Tình hình quản lý vốn tại doanh nghiệp như thế nào? 3.3 Công ty nước sạch Hưng Yên cần làm gì để quản lý được nguồn vốn một cách hiệu quả? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài Đối tượng nghiên cứu là vấn đề quản lý nguồn vốn và hiệu quả quản lý vốn. Phạm vi nghiên cứu: Về thời gian là 2, 3 năm trở lại đây. Về không gian là ở công ty nước sạch Hưng Yên. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài gồm: Nghiên cứu trên cơ sở lý thuyết và phân tích số liệu thực tế. Trong đó, các phương pháp được sử dụng là: - Phương pháp so sánh: so sánh các chỉ tiêu của năm sau so với năm trước nhằm xác định xu hướng, mức độ biến động của chỉ tiêu phân tích; so sánh bằng số tuyệt đối, số tương đối, so sánh bằng số bình quân. - Phương pháp tỷ số cho biết ý nghĩa tỷ lệ mối quan hệ giữa các chỉ tiêu; - Phương pháp phân tích các chỉ tiêu kinh tế để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn. - Phương pháp Dupont là kỹ thuật được sử dụng để phân tích khả năng sinh lời của một doanh nghiệp. Trong phân tích tài chính, người ta vận dụng mô hình Dupont để phân tích mối liên hệ giữa các chỉ tiêu tài chính. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Về mặt khoa học, đề tài nghiên cứu, hệ thống hóa và tổng kết những lý luận cơ bản về vốn, quản lý vốn và hiệu quả quản lý vốn của doanh nghiệp Về thực tiễn. trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý vốn tại Công ty TNHH MTV – KD nước sạch Hưng Yên, bài luận cũng đưa ra một số giải pháp để công tác quản lý vốn tại doanh nghiệp đạt hiệu quả cao. 7. Kết cấu đề tài: Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo nội dung chính của luận văn gồm ba chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý vốn và hoạt động quản lý vốn tại doanh nghiệp Chƣơng 2: Thực trạng quản lý vốn và hiệu quả quản lý vốn tại công ty TNHH MTV-KD nƣớc sạch Hƣng Yên Chƣơng 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn của công ty TNHH MTV-KD nƣớc sạch Hƣng Yên Do còn nhiều hạn chế về mặt lý luận cũng thực tiễn nên việc thực hiện đề tài không tránh khỏi có những thiếu sót. Em rất mong nhận được những đóng góp từ phía thầy, cô giáo để bài luận có thể hoàn thiện hơn, cũng như giúp em hiểu sâu hơn về đề tài mà mình đã lựa chọn. Em xin cảm ơn! Thang Long University Library CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VỐN VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN TẠI DOANH NGHIỆP 1.1 Tổng quan chung về vốn của doanh nghiệp 1.1.1 Khái niệm về vốn Trong nền kinh tế thị trường để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp cần phải có các yếu tố cơ bản sau: Sức lao động, đối tượng lao động và tư liệu lao động. Để có được các yếu tố này đòi hỏi doanh nghiệp phải ứng ra một số vốn nhất định phù hợp với quy mô và điều kiện kinh doanh. Vốn là yếu tố cơ bản và là tiền đề không thể thiếu của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Sự tham dự của vốn được thể hiện dưới nhiều hình thái khác nhau trong quá trình chu chuyển của vốn. Vốn chuyển hóa từ hình thái ban đầu là tiền sang hình thái hiện vật và cuối cùng trở về hình thái ban đầu là tiền. Sự vận động của vốn được gọi là sự tuần hoàn của vốn. Trong lý luận và thực tiễn có nhiều quan điểm khác nhau về vốn. Mỗi quan điểm được nhìn nhận dưới một góc độ nhất định. Theo quan điểm của Marx, ông cho rằng “Vốn chính là tư bản, là giá trị đem lại giá trị thặng dư, là một đầu vào của quá trình sản xuất”. Nhận định của Marx mang tầm khái quát lớn, tuy nhiên quan điểm này mới đề cập đến phạm trù tư bản là tiền khi dùng để mua sắm các yếu tố đầu vào, hay theo cách khác là vốn chỉ khi gắn với quá trình sản xuất vật chất tực tiếp mới tạo ra của cải và giá trị thặng dư. Paul A.Samuelson, nhà kinh tế học thuộc trường phái tân cổ điển đã kế thừa các quan điểm của trường phái cổ điển về yếu tố sản xuất để chia các yếu tố của đầu vào sản xuất thành ba bộ phận là đất đai, lao động và vốn. Theo ông, vốn là các hàng hóa được sản xuất ra để phục vụ cho một quá trình sản xuất mới, là đầu vào cho hoạt động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp, đó có thể là máy móc, thiết bị, vật tư, nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ…Trong quan niệm về vốn của Samuelson không đề cập đến các tài sản tài chính những tài sản có giá có thể đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp, ông đã đồng nhất vốn với tài sản của doanh nghiệp. Trong cuốn kinh tế học của David Begg, tác giả đã đưa ra hai định nghĩa về vốn: Vốn hiện vật và vốn tài chính của doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ các hàng hoá, sản phẩm đã sản xuất ra để sản xuất các hàng hoá khác. Vốn tài chính là tiền và các giấy tờ có giá trị của doanh nghiệp. Như vậy David Begg đã bổ sung định nghĩa vốn tài chính cho định nghĩa vốn của Samuelson. Nhìn chung, các nhà kinh tế đã thống nhất ở điểm chung cơ bản: Vốn là yếu tố đầu vào cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh, được sử dụng để sản xuất ra hàng hoá và dịch vụ cung cấp cho thị trường. Như 1 vậy, vốn của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ vật tư, tài sản, được đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy vốn là một loại hàng hoá đặc biệt. Từ các quan điểm trên có thể hiểu vốn kinh doanh của doanh nghiệp là một yếu tố của quá trình sản xuất, bao gồm tất cả các tài sản hữu hình và vô hình, tồn tại dưới hình thái tiền tệ và hiện vật mà doanh nghiệp đang sử dụng để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Theo PGS. TS. Nguyễn Đình Kiệm và TS. Bạch Đức Hiển trong “Giáo trình tài chính doanh nghiệp”, trang 57, đã định nghĩa vốn dưới hình thái tiền tệ như sau: “Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ giá trị tài sản đƣợc huy động, sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mục đích sinh lời.” 1.1.2 Phân loại vốn 1.1.2.1. Dựa vào đặc điểm luân chuyển vốn Căn cứ vào đặc điểm luân chuyển của vốn, có thể chia vốn kinh doanh làm 2 loại là: Vốn cố định và vốn lưu động  Vốn cố định Là số vốn để đầu tư trước cho mua sắm xây dựng các tài sản cố định nên quy mô vốn cố định lớn hay nhỏ sẽ quyết định đến quy mô, tính đồng bộ của tài sản cố định, ảnh hưởng lớn đến trình độ, năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sự vận động của vốn cố định được gắn liền với hình thái biểu hiện vật chất của nó là tài sản cố định. Tài sản cố định trong các doanh nghiệp là những tư liệu lao động có giá trị lớn tham gia một cách trực tiếp vào quá trình sản xuất của doanh nghiệp qua nhiều chu kỳ sản xuất. Vốn cố định tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất. Có đặc điểm này là do tài sản cố định có thể phát huy trong nhiều kỳ sản xuất, vì vậy hình thái biểu hiện bằng tiền của nó cũng được tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất tương ứng. Vốn cố định luân chuyển dần dần, từng phần khi tham gia vào quá trình sản xuất, giá trị của tài sản giảm dần. Theo đó vốn cố định cũng tách thành 2 phần: Một phần sẽ gia nhập vào chi phí sản xuất sản phẩm (dưới hình thức chi phí khấu hao) tương ứng với giảm dần giá trị sử dụng của tài sản cố định. Phần còn lại của vốn cố định được cố định trong các chu kỳ sản xuất kế tiếp, nếu như phần vốn luân chuyển dần dần được tăng lên thì phần vốn cố định giảm tương ứng với mức suy giảm dần về giá trị sử dụng của tài sản cố định. Kết thúc sự biến thiên nghịch chiều đó cũng là lúc tài sản cố định hết thời gian sử dụng và vốn cố định cũng hoàn thành một vòng luân chuyển. Việc 2 Thang Long University Library tăng thêm vốn cố định trong các doanh nghiệp nói riêng và trong ngành nói chung có tác động đến việc tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp và nền kinh tế. Như vậy “Vốn cố định của doanh nghiệp là một bộ phận của vốn đầu tư ứng trước về tài sản cố định mà đặc điểm của nó là luân chuyển dần từng phần trong nhiều chu kỳ sản xuất và hoàn thành một vòng tuần hoàn khi tài sản cố định hết thời gian sử dụng.  Vốn lưu động Vốn lưu động của doanh nghiệp là số vốn ứng ra để hình thành nên các tài sản lưu động nhằm đẳm bảo cho quá trình kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện thường xuyên liên tục. Vốn lưu động là điều kiện vật chất không thể thiếu được của quá trình tái sản xuất. Muốn cho quá trình tái sản xuất được liên tục thì yêu cầu đặt ra đối với doanh nghiệp là phải có đủ vốn lưu động để đầu tư vào các tư liệu lao động khác nhau, đảm bảo cho tư liệu lao động tồn tại một cách hợp lý, đồng bộ với nhau trong một cơ cấu. Đặc điểm của vốn lưu động là luân chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một chu kỳ sản xuất kinh doanh, sự vận động tuần hoàn liên tục của quá trình sản xuất đã quyết định sự vận động của vốn lưu động. Vốn lưu động từ hình thái ban đầu là tiền được chuyển hóa sang hình thái vật tư dự trữ, sản phẩm dở dang, thành phẩm hàng hóa, khi kết thúc quá trình tiêu thụ lại trở về hình thái ban đầu là tiền. Vốn lưu động luân chuyển không ngừng nên tại một thời điểm nhất định, vốn lưu động thường xuyên có các bộ phận cùng tồn tại dưới các hình thái khác nhau trong các giai đoạn mà vốn đi qua. Dưới góc độ tài sản thì vốn lưu động được sử dụng để chỉ các tài sản lưu động. Vốn lưu động chịu sự chi phối bởi tính luân chuyển của tài sản lưu động, vốn lưu động luôn được chuyển hoá qua nhiều hình thái vật chất khác nhau và chuyển hoá phần lớn vào giá trị sản phẩm, phần còn lại chuyển hoá trong lưu thông. Quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra một cách thường xuyên liên tục nên vốn lưu động cũng tuần hoàn không ngừng và mang tính chu kỳ. Vốn lưu động hoàn thành một vòng tuần hoàn sau một chu kỳ sản xuất kinh doanh. Có thể thấy vốn lưu động dưới 3 vai trò: Vốn lưu động trong khâu dự trữ sản xuất: Là giá trị vật tư dự trữ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ… Vốn lưu động trong khâu sản xuất: Đó là giá trị sản phẩm dở dang, bán thành phẩm, các chi phí phân bổ dần vào chi phí sản xuất các kỳ… 3 Vốn lưu động trong khâu lưu thông: Là giá trị của số thành phẩm, giá trị bằng tiền, các khoản phải thu, tạm ứng trong thanh toán. Như vậy “Vốn lưu động của doanh nghiệp là số vốn ứng ra để hình thành nên các tài sản lưu động mà đặc điểm của nó là luân chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một chu kỳ sản xuất kinh doanh”. Từ cách phân loại vốn theo đặc điểm luân chuyển trên, doanh nghiệp xác định được đặc điểm, quá trình vận động, cũng như hình thái biểu hiện của vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh. Đó là cơ sở để doanh nghiệp đưa ra các chính sách sử dụng vốn, chiến lược quản lý vốn sao cho hiệu quả. 1.1.2.2. Căn cứ vào nguồn hình thành Căn cứ vào nguồn hình thành có thể chia vốn kinh doanh thành:  Vốn chủ sở hữu: Vốn chủ sở hữu là số vốn của các chủ sở hữu, các nhà đầu tư góp vốn liên doanh, liên kết và thông qua đó doanh nghiệp không phải cam kết thanh toán. Do vậy vốn chủ sở hữu không phải là một khoản nợ. Với doanh nghiệp tư nhân thì nó là phần vốn của chủ doanh nghiệp bỏ ra để kinh doanh. Trong vốn chủ sở hữu cũng được chia ra nhiều loại. - Vốn pháp định: Là số vốn tối thiểu mà doanh nghiệp phải có khi muốn hình thành doanh nghiệp và số vốn này được nhà nước quy định tuỳ thuộc vào từng loại hình kinh doanh của doanh nghiệp. - Vốn tự bổ sung: Thực chất loại vốn này là số lợi nhuận không chia (lợi nhuận để lại) và các khoản trích hàng năm của doanh nghiệp như các quỹ xí nghiệp (Quỹ phúc lợi, quỹ đầu tư phát triển…). - Vốn chủ sở hữu khác: Đây là loại vốn mà số lượng của nó luôn có sự thay đổi bởi vì do đánh giá lại tài sản, do chênh lệch tỷ giá ngoại tệ, do được ngân sách cấp kinh phí, do các đơn vị thành viên nộp kinh phí quản lý và vốn chuyên dùng cơ bản.  Vốn huy động của doanh nghiệp: Trong quá trình hoạt động, nhiều khi doanh nghiệp không có đủ số vốn cần thiết để tài trợ cho một dự án, một công trình hay một nhu cầu thiết yếu của doanh nghiệp. Từ đó nảy sinh nhu cầu huy động vốn dưới nhiều hình thức như vay nợ, thuê tài chính hay các hình thức khác. - Vốn vay: Doanh nghiệp có thể vay ngân hàng, các tổ chức tín dụng, các cá nhân hay các đơn vị kinh tế độc lập nhằm tạo lập và tăng thêm nguồn vốn. Các khoản tín dụng ngắn hạn hoặc dài hạn tuỳ theo nhu cầu của doanh nghiệp trên cơ sở hợp đồng tín dụng giữa ngân hàng và doanh nghiệp. Tại các nền kinh tế có thị trường 4 Thang Long University Library chứng khoán phát triển, doanh nghiệp cũng có thể vay vốn trên thị trường chứng khoán hoặc phát hành trái phiếu để huy động số vốn nhàn rỗi trong xã hội. - Vốn liên doanh liên kết: Đây là hình thức huy động vốn quan trọng vì hoạt động tham gia góp vốn liên doanh, liên kết gắn liền với việc chuyển giao công nghệ thiết bị giữa các bên tham gia nhằm đổi mới sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Doanh nghiệp cũng có thể tiếp nhận máy móc và thiết bị nếu như trong hợp đồng liên doanh chấp nhận việc góp vốn bằng hình thức này. - Vốn tín dụng thương mại: Tín dụng thương mại là khoản mua chịu từ người cung cấp hoặc ứng trước của khách hàng mà doanh nghiệp tạm thời chiếm dụng. Đây là một phương thức tài trợ tiện lợi, linh hoạt trong kinh doanh. Khoản tín dụng thương mại thường có thời hạn ngắn nhưng nếu doanh nghiệp biết quản lý một cách có hiệu quả thì nó sẽ góp phần rất lớn vào nhu cầu vốn lưu động của doanh nghiệp. - Vốn tín dụng thuê mua: Đây là phương thức tài trợ thông qua hợp đồng thuê giữa người cho thuê và doanh nghiệp. Người thuê sử dụng tài sản và phải trả tiền thuê cho người thuê theo thời hạn mà hai bên đã thoả thuận, người cho thuê là người sở hữu tài sản. Nhờ đó, các doanh nghiệp thiếu vốn vẫn có được tài sản cần thiết để sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Trên đây là cách phân loại vốn theo nguồn hình thành, nó là tiền đề để cho doanh nghiệp có thể lựa chọn và sử dụng hợp lý nguồn tài trợ tuỳ theo loại hình sở hữu, ngành nghề kinh doanh, quy mô trình độ quản lý, trình độ khoa học kỹ thuật cũng như chiến lược phát triển và chiến lược đầu tư của doanh nghiệp. Dựa vào những đặc điểm khác nhau của vốn ta có thể phân loại vốn theo nhiều cách nữa như: - Dựa vào thời gian có: Vốn ngắn hạn và vốn dài hạn. - Căn cứ vào đối tượng đầu tư ta có: Vốn đầu tư bên trong doanh nghiệp và vốn đầu tư bên ngoài doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong giới hạn của khóa luận sẽ chỉ phân loại vốn theo 2 cách là theo tốc độ luân chuyển và theo nguồn hình thành. 1.1.3 Vai trò của vốn Qua việc xem xét các khái niệm và phân loại về vốn, ta có thể thấy vốn là tiền đề cho mọi hoạt động của doanh nghiệp. Phải có một lượng tiền nhất định mới có thể tiến hành các hoạt động đầu tư của mình, bắt đầu từ việc doanh nghiệp mua các tài sản cần thiết cho việc xây dựng và khởi động doanh nghiệp (máy móc thiết bị, xây dựng nhà xưởng, mua phát minh sáng chế…), đảm bảo cho sự vận động của doanh nghiệp (mua 5 nguyên vật liệu, trả lương cho công nhân, trả lãi…) và sự tăng trưởng của doanh nghiệp (đầu tư mở rộng dây chuyền sản xuất…). Vậy vốn là yếu tố khởi đầu, bắt nguồn của mọi hoạt động kinh doanh, nó tồn tại và đi liền xuyên suốt giúp cho các doanh nghiệp hình thành và phát triển. Vốn của các doanh nghiệp có vai trò quyết định, là điều kiện tiên quyết quan trọng nhất cho sự ra đời, tồn tại và phát triển của từng loại doanh nghiệp theo luật định. Trong những nền kinh tế khác nhau, những loại hình doanh nghiệp khác nhau tầm quan trọng của vốn cũng được thể hiện ở mức độ khác nhau. Vốn là yếu tố quyết định mức độ trang thiết bị kỹ thuật, quyết định việc đổi mới công nghệ, hiện đại hoá dây chuyền sản xuất, ứng dụng thành tựu mới của khoa học và phát triển sản xuất kinh doanh. Đây là một trong những yếu tố quyết định đến sự thành công và đi lên của doanh nghiệp. Vốn còn là một trong những điều kiện để sử dụng các nguồn tiềm năng hiện có và tiềm năng tương lai về sức lao động, nguyên vật liệu, mở rộng và phát triển thị trường, mở rộng lưu thông hàng hoá, là điều kiện để phát triển kinh doanh, thực hiện các chiến lược, sách lược kinh doanh. Vốn là yếu tố quyết định đến việc mở rộng phạm vi hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể tiến hành tái sản xuất mở rộng thì sau một chu kỳ kinh doanh vốn của doanh nghiệp phải sinh lời, tức là hoạt động kinh doanh phải có lãi đảm bảo cho doanh nghiệp được bảo toàn và phát triển. Đó là cơ sở để doanh nghiệp tiếp tục đầu tư sản xuất, thâm nhập vào thị trường tiềm năng từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thương trường. 1.2 Tổng quan về quản lý vốn trong doanh nghiệp 1.2.1 Khái niệm quản lý vốn Để hiểu được một cách chính xác khái niệm quản lý vốn ta cần tìm hiểu xem quản lý là gì? Xét trên phương diện nghĩa của từ, quản lý thường được hiểu là chủ trì hay phụ trách một công việc nào đó. Bản thân khái niệm quản lý có tính đa nghĩa nên có sự khác biệt giữa nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Theo J.H Donnelly, James Gibson và J.M Ivancevich cho rằng: Quản lý là một quá trình do một người hay nhiều người thực hiện nhằm phối hợp các hoạt động của những người khác để đạt được kết quả mà một người hành động riêng rẽ không thể nào đạt được. Theo James Stoner và Stephen Robbin thì “Quản lý là tiến trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát những hoạt động của các thành viên trong tổ chức và sử dụng tất cả các nguồn lực khác của tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra”. Từ những cách tiếp cận khác nhau, có nhiều khái niệm về quản lý như: Quản lý là nghệ thuật nhằm đạt được mục đích thông qua nỗ lực của người khác; Quản lý là 6 Thang Long University Library hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm ra các quyết định; Quản lý là quá trình phối hợp các nguồn lực nhằm đạt được mục đích của tổ chức… Theo cách tiếp cận hệ thống, mọi tổ chức (cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp) đều có thể được xem như một hệ thống gồm hai phân hệ: chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Từ đó có thể đưa ra khái niệm: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu trong một môi trường luôn biến động. Từ khái niệm về vốn và quản lý ta rút ra được khái niệm về quản lý vốn đó là: “Quản lý vốn là quá trình lập kế hoạch, theo dõi, kiểm soát, đánh giá và sử dụng các nguồn lực về vốn một cách hợp lý nhằm thực hiện mục tiêu đã đề ra”. 1.2.2 Nội dung quản lý vốn 1.2.2.1. Lập kế hoạch huy động vốn Trong điều kiện kinh tế thị trường, việc mở rộng quy mô kinh doanh đã dẫn tới nhu cầu tăng vốn kinh doanh ngoài vốn đầu tư đã bỏ ra ban đầu của các doanh nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu vốn tăng thêm mỗi doanh nghiệp, tùy theo loại hình kinh doanh và các điều kiện cụ thể (như lĩnh vực kinh doanh, chiến lược phát triển, chiến lược đầu tư của doanh nghiệp…) mà sẽ có phương thức huy động vốn khác nhau. Quá trình huy động vốn cho các hoạt động của doanh nghiệp còn được gọi là sự tài trợ. Các phương thức huy động vốn hiện nay rất đa dạng có thể khai thác được tối đa các nguồn vốn nhàn rỗi. Doanh nghiệp cần xem xét và đánh giá được các phương thức huy động vốn để từ đó chọn được hình thức tài trợ phù hợp với doanh nghiệp của mình. a. Huy động vốn từ nguồn vốn chủ sở hữu doanh nghiệp Đây là hình thức huy động vốn có ưu điểm là sử dụng vốn được lâu dài và không phải lo hoàn trả vốn khi đến hạn. Tuy nhiên, việc tăng vốn chủ sở hữu có thể làm giảm các tỷ số về khả năng sinh lãi của doanh nghiệp như ROE, ROA. Đối với mọi loại hình doanh nghiệp nói chung và với công ty TNHH nói riêng, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp bao gồm các bộ phận chủ yếu: - Vốn góp ban đầu - Lợi nhuận không chia Trên cơ sở đó, muốn huy động vốn chủ sở hữu, doanh nghiệp sẽ huy động vốn thông qua tăng vốn góp ban đầu, bổ sung vốn từ lợi nhuận giữ lại khi doanh nghiệp kinh doanh có lãi. Huy động vốn qua tăng vốn góp ban đầu: Khi doanh nghiệp được thành lập, bao giờ chủ doanh nghiệp cũng phải có một số vốn góp nhất định. Số vốn này chính là số 7 vốn góp ban đầu. Vốn góp ban đầu là tiền đề để thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh, đồng thời cũng là nền tảng cho khả năng huy động vốn từ các nguồn lực khác của doanh nghiệp. Số vốn này có thể được bổ sung hoặc rút đi trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Muốn huy động vốn qua tăng vốn góp ban đầu, doanh nghiệp có thể chọn giải pháp tăng vốn góp của chủ doanh nghiệp hoặc tăng số lượng thành viên góp vốn. Huy động vốn qua tăng vốn góp ban đầu thường được áp dụng trong thời kỳ đầu khó khăn, tài sản doanh nghiệp không đáng kể, hoạt động sản xuất kinh doanh chưa đạt hiệu quả hoặc đang thua lỗ. Huy động vốn bổ sung từ lợi nhuận không chia: Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, nếu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả thì doanh nghiệp sẽ có những điều kiện thuận lợi để tăng trưởng nguồn vốn. Nguồn vốn tích lũy từ lợi nhuận không chia là bộ phận được sử dụng để tái đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tự tài trợ bằng lợi nhuận không chia - nguồn vốn nội bộ là một hình thức tạo nguồn tài chính quan trọng và khá hấp dẫn của các doanh nghiệp, vì doanh nghiệp giảm được chi phí, giảm bớt sự phụ thuộc vào bên ngoài. Rất nhiều doanh nghiệp coi trọng chính sách tái đầu tư từ lợi nhuận để lại, họ đặt ra mục tiêu phải có một khối lượng lợi nhuận để lại đủ lớn để đáp ứng nhu cầu về vốn ngày càng tăng. Đối với công ty TNHH đây là một hình thức tự tài trợ rất hấp dẫn. b. Các phương thức huy động vốn nợ của doanh nghiệp Vốn nợ khi doanh nghiệp biết sử dụng để kinh doanh lãi thì sẽ giảm được một phần thuế phải đóng. Mặt khác, các doanh nghiệp cần vốn mà không có khả năng huy động vốn chủ sở hữu thì cách duy nhất là huy động vốn nợ. Để huy động vốn cho quá trình sản xuất - kinh doanh, doanh nghiệp có thể huy động vốn nợ từ các nguồn: Tín dụng ngân hàng, tín dụng thương mại, phát hành trái phiếu, tín dụng thuê mua.  Tín dụng ngân hàng Trong quá trình hoạt động, các doanh nghiệp thường vay ngân hàng để đảm bảo nguồn tài chính cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là đảm bảo đủ vốn cho các dự án mở rộng hoặc đầu tư chiều sâu của doanh nghiệp. Vốn vay ngân hàng là một trong những phương thức huy động vốn nợ quan trọng không chỉ với sự phát triển của bản thân các doanh nghiệp mà còn với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Sự hoạt động và phát triển của doanh nghiệp đều gắn liền với các dịch vụ tài chính do ngân hàng thương mại cung cấp, trong đó có việc cung ứng các nguồn vốn tín dụng. Phân loại nghiệp vụ tín dụng ngân hàng theo thời gian, người ta chia thành tín dụng ngắn hạn, tín dụng trung và dài hạn. 8 Thang Long University Library Tín dụng ngắn hạn: nhằm tài trợ cho nhu cầu sử dụng vốn ngắn hạn của Nhà nước, doanh nghiệp, hộ sản xuất. Ngân hàng có thể áp dụng chi vay trực tiếp hoặc gián tiếp, cho vay theo món hoặc cho vay theo hạn mức, có hoặc không cần đảm bảo, dưới hình thức chiết khấu, thấu chi hoặc luân chuyển. Doanh nghiệp là khách hàng chiếm số lượng đông nhất của ngân hàng thương mại. Phần lớn các khoản cho vay này có thể thế chấp hoặc cầm cố tài sản. Tín dụng trung và dài hạn: Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ thì nhu cầu về vốn trung và dài hạn ngày càng tăng. Khi có kế hoạch vay vốn ngân hàng người vay cần xây dựng dự án, kế hoạch đầu tư, quá trình thực hiện dự án để ngân hàng tiến hành thẩm định, xác định khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Nguồn vốn tín dụng ngân hàng cũng có hạn chế nhất định đó là doanh nghiệp phải thỏa mãn những yêu cầu về an toàn tín dụng của ngân hàng. Doanh nghiệp đi vay phải xuất trình hồ sơ vay vốn và những thông tin cần thiết mà ngân hàng yêu cầu. Thêm vào đó, ngân hàng cũng yêu cầu doanh nghiệp đi vay phải có các khoản đảm bảo tiền vay, phổ biến nhất là tài sản thế chấp. Đây cũng là nguyên nhân nhiều doanh nghiệp không thể tiếp cận được với nguồn vốn tín dụng ngân hàng vì không đáp ứng được các điều kiện vay. Khi doanh nghiệp vay ngân hàng, doanh nghiệp sẽ chịu sự kiểm soát của ngân hàng về mục đích và tình hình sử dụng vốn vay. Sự kiểm soát này không gây khó khăn cho doanh nghiệp, tuy nhiên trong một số trường hợp, doanh nghiệp sẽ có cảm giác bị kiểm soát. Lãi suất vay vốn ngân hàng phụ thuộc vào tình hình tín dụng trên thị trường trong từng thời kỳ. Nếu lãi suất vay quá cao thì doanh nghiệp phải gánh chịu chi phí sử dụng vốn lớn và làm giảm thu nhập của doanh nghiệp. Có những thời kỳ ở nước ta lãi suất vay vốn khá cao và thiếu tính cạnh tranh do đó không tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh.  Tín dụng thương mại Bên cạnh tín dụng ngân hàng thì tín dụng thương mại cũng là một hình thức huy động vốn phổ biến. Trong thực tế, do có sự khác biệt về chu kỳ sản xuất - kinh doanh giữa các doanh nghiệp, việc thừa vốn ở doanh nghiệp này và thiếu vốn ở doanh nghiệp khác là hiện tượng phổ biến và có tính tất yếu. Trong điều kiện thành phẩm của doanh nghiệp thừa vốn lại là nguyên nhiên vật liệu của doanh nghiệp thiếu vốn, nếu quan hệ mua bán chịu được thực hiện trong một thời hạn nhất định thì cả hai đều có lợi. Đó chính là quan hệ tín dụng thương mại. Nguồn vốn tín dụng thương mại được hình thành một cách tự nhiên trong quan hệ mua bán chịu, mua bán trả chậm hay trả góp. Nguồn vốn tín dụng thương mại có 9 ảnh hưởng hết sức to lớn với mỗi doanh nghiệp. Trong một số doanh nghiệp, nguồn vón tín dụng thương mại dưới dạng các khoản phải trả có thể chiếm đến 20% thậm chí 40% tổng nguồn vốn. Đối với doanh nghiệp, tài trợ bằng nguồn tín dụng thương mại là phương thức tài trợ rẻ, tiện dụng và linh hoạt trong kinh doanh; tạo khả năng mở rộng các quan hệ hợp tác kinh doanh một cách lâu bền. Để đảm bảo người mua chịu trả nợ khi đến hạn, bên cạnh sự tin tưởng, người bán chịu còn phải có một chứng cứ pháp lý, đó chính là giấy tờ chứng nhận quan hệ mua bán chịu. Các doanh nghiệp thường sử dụng thương phiếu. Thương phiếu quy định người trả tiền phải thành toán cho người thụ hưởng đúng hạn, không được phép từ chối hoặc trì hoãn việc trả tiền. Thương phiếu bao gồm hối phiếu và lệnh phiếu. Thương phiếu đem lại nhiều lợi ích kinh tế. Thương phiếu là một cơ sở pháp lý trong quan hệ mua bán chịu, bảo vệ quyền lợi của các chủ thể trong quan hệ tín dụng thương mại, lại bỏ được tình trạng nợ nần dây dưa giữa các doanh nghiệp. Thương phiếu còn là tài sản đảm bảo chắc chắn khi ngân hàng nhận chiết khấu hay cho vay cầm cố. Trong trường hợp người đi vay vốn ngân hàng nhận nợ bằng lệnh phiếu, khi cần thiết, ngân hàng có thể bán khoản nợ này để thu nợ trước hạn. Tuy nhiên, sử dụng thương phiếu cũng có những nhược điểm nhất định: Xảy ra tình trạng hai doanh nghiệp thông đồng lập ra “thương phiếu khống”, tức là thương phiếu không phát sinh từ quan hệ mua bán chịu, để đem đến ngân hàng xin chiết khấu hoặc cầm cố. Điều này làm cho cơ sở đảm bảo của thương phiếu là tín dụng hàng hóa không tồn tại, số tiền ngân hàng cho vay không có cơ sở đảm bảo. Việc mua chịu hàng hóa cũng không thể có thời gian quá lâu sẽ ảnh hưởng đến nguồn vốn của doanh nghiệp cho vay. Mặt khác tín dụng thương mại chỉ có thể phát sinh giữa các doanh nghiệp có tín nhiệm cao, thường xuyên giao dịch với nhau.  Phát hành trái phiếu công ty Trái phiếu là giấy chứng nhận việc vay vốn của một chủ thể (người phát hành) đối với một chủ thể khác (người cho vay - người sở hữu trái phiếu). Trái phiếu quy định trách nhiệm hoàn trả gốc và lãi của tổ chức phát hành cho người sở hữu trái phiếu khi đến thời điểm đáo hạn. Trái phiếu công ty là loại trái khoán dài hạn do các công ty phát hành với lãi suất khá cao, giúp công ty huy động khối lượng vốn lớn trong thời gian ngắn. Do vậy, trái phiếu công ty là một công cụ được lưu hành rộng rãi trên thị trường vốn. Song việc phát hành trái phiếu không hề đơn giản bới có rất nhiều loại trái phiếu. Hiện nay trên thị trường tài chính có lưu hành những loại trái phiếu công ty như: trái phiếu có lãi suất cố định, trái phiếu có lãi suất thay đổi, trái phiếu có thể thu hồi… 10 Thang Long University Library