Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng §¹i häc n«ng nghiÖp Hµ néi
--------------
PHẠM PHƯƠNG LOAN
kh¶o s¸t mét sè chØ tiªu
cña vacxin HipraGumboro-gm97
LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp
Chuyªn ngµnh : Thó y
M· sè
: 60.62.50
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. TrÇn thÞ lan h−¬ng
Hµ Néi - 2010
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan r»ng, ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t«i, sè liÖu vµ
kÕt qu¶ nghiªn cøu trong LuËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc sö dông
®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.
T«i xin cam ®oan, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn LuËn v¨n nµy
®6 ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong LuËn v¨n ®6 ®−îc chØ râ
nguån gèc.
Hµ Néi, th¸ng 11 n¨m 2010
T¸c gi¶ luËn v¨n
Ph¹m Ph−¬ng Loan
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... i
Lêi c¸m ¬n
§Ó hoµn thµnh LuËn v¨n nµy ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n, t«i lu«n
nhËn ®−îc sù quan t©m vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o cña Tr−êng §¹i
häc N«ng nghiÖp Hµ Néi, c¸n bé, c«ng nh©n viªn cña trung t©m KiÓm
NghiÖm thó y Trung ¦¬ng I còng nh− gia ®×nh, ng−êi th©n vµ b¹n bÌ.
Nh©n dÞp nµy t«i xin bµy tá lßng c¸m ¬n s©u s¾c tíi TS. TrÇn ThÞ Lan
H−¬ng ®A trùc tiÕp gióp ®ì, h−íng dÉn cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn
vµ hoµn thµnh LuËn v¨n.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc cña trung t©m
KiÓm NghiÖm thó y Trung ¦¬ng I vµ C«ng ty CP Thó Y Xanh ViÖt Nam
®A t¹o mäi ®iÒu kiÖn, gióp ®ì chØ dÉn cho t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thÇy, c¸c Anh, ChÞ trong bé
m«n Vi sinh vËt-TruyÒn nhiÔm, c¸c ThÇy gi¸o, C« gi¸o cña khoa Thó y vµ
khoa Sau §¹i häc ®A t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i thùc hiÖn ®Ò tµi còng nh− cã nh÷ng
®ãng gãp quý b¸u cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.
Nh©n ®©y cho t«i göi lêi biÕt ¬n tíi gia ®×nh, ng−êi th©n vµ b¹n bÌ
®A lu«n ®éng viªn, gióp ®ì t«i hoµn thµnh LuËn v¨n nµy.
Hµ Néi, th¸ng 11 n¨m 2010
T¸c gi¶ luËn v¨n
Ph¹m Ph−¬ng Loan
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... ii
Môc lôc
Lêi cam ®oan
i
Lêi c¸m ¬n
ii
Môc lôc
iii
Danh môc ch÷ viÕt t¾t
v
Danh môc b¶ng
vi
Danh môc h×nh
vii
Danh môc h×nh
vii
1
Më ®Çu
1
1.1
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
1
1.2
Môc tiªu cña ®Ò tµi
2
2
Tæng quan tµi liÖu
3
2.1
Mét sè hiÓu biÕt vÒ bÖnh Gumboro
3
2.2
MiÔn dÞch chèng bÖnh Gumboro
18
2.3
Vacxin vµ vacxin phßng bÖnh Gumboro
22
3
§èi t−îng, ®Þa ®iÓm, néi dung, nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p
nghiªn cøu
34
3.1
§èi t−îng nghiªn cøu
34
3.2
§Þa ®iÓm nghiªn cøu
34
3.3
Néi dung nghiªn cøu
34
3.4
Nguyªn liÖu dïng cho nghiªn cøu
34
3.5
Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
35
4
KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn
42
4.1
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh thêi ®iÓm thÝch hîp dïng vacxin
HipraGumboro-GM97 cho ®µn gµ con:
4.2
42
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh chØ tiªu an toµn cña vacxin HipraGumboroGM97 khi thö nghiÖm trªn thùc ®Þa
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... iii
47
4.3
X¸c ®Þnh chØ tiªu hiÖu lùc cña vacxin HipraGumboro-GM97
4.3.1
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh chØ tiªu hiÖu lùc cña vacxin HipraGumboroGM97 khi sö dông cho ®µn gµ b»ng ph¶n øng ELISA
4.3.2
5
51
51
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña vacxin HipraGumboro-GM97 khi
sö dông cho ®µn gµ b»ng ph−¬ng ph¸p c«ng c−êng ®éc
57
KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
65
Tµi liÖu tham kh¶o
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... iv
66
Danh môc ch÷ viÕt t¾t
cs
Cộng sự
ELISA
Enzyme linked immunosorbent assay
IBDV
Infectious Bursal Deasese
IBDV
Infectious Bursal Disease virus
NXB
Nhà xuất bản
OIE
Office International des Epizooties
TCID50
Tissue Culture Infectious Dose 50
VVIBD
very virulent Infectious Bursal Disease
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... v
Danh môc b¶ng
STT
4.1
Tªn b¶ng
Trang
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh hµm l−îng kh¸ng thÓ Gumboro thô ®éng ë gµ
con lóc 1 ngµy tuæi b»ng ph¶n øng ELISA
4.2
43
KÕt qu¶ kiÓm tra hµm l−îng kh¸ng thÓ Gumboro thô ®éng ë gµ
con 10 ngµy tuæi b»ng ph¶n øng ELISA.
4.3
KÕt qu¶ kiÓm tra ph¶n øng cña gµ sau khi dïng
45
vacxin
HipraGumboro-GM97 trªn thùc ®Þa
4.4
KÕt qu¶ kiÓm tra kh¶ n¨ng t¨ng träng cña ®µn gµ sau khi sö dông
vacxin HipraGumboro-GM97 trªn thùc ®Þa
4.5
48
49
KÕt qu¶ kiÓm tra l−îng kh¸ng thÓ Gumboro cña ®µn gµ 21 ngµy
sau khi dïng vacxin HipraGumboro-GM97 b»ng ph¶n øng
ELISA
4.6
KÕt qu¶ kiÓm tra hµm l−îng kh¸ng thÓ Gumboro cña ®µn gµ 35 ngµy
sau khi dïng vacxin HipraGumboro-GM97 b»ng ph¶n øng ELISA
4.7
52
54
KÕt qu¶ kiÓm tra hµm l−îng kh¸ng thÓ Gumboro cña ®µn gµ tr−íc
khi dïng vacxin (gµ 10 ngµy tuæi) vµ sau khi dïng vacxin 21, 35
ngµy b»ng ph¶n øng ELISA
4.8
KÕt qu¶ kiÓm tra hµm l−îng kh¸ng thÓ Gumboro cña ®µn gµ tr−íc
khi c«ng c−êng ®éc b»ng ph¶n øng ELISA
4.9
58
KÕt qu¶ theo dâi triÖu chøng l©m sµng cña ®µn gµ sau khi c«ng
virus c−êng ®éc Gumboro chñng CVL 52/70
4.10
56
59
KÕt qña kiÓm tra bÖnh tÝch ®¹i thÓ cña ®µn gµ sau khi c«ng virus
c−êng ®éc Gumboro chñng CVL 52/70
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... vi
61
Danh môc h×nh
STT
1
Tªn h×nh
Trang
Gi¸ trÞ S/P cña kh¸ng thÓ thô ®éng Gumboro lóc gµ 1 ngµy tuæi
vµ 10 ngµy tuæi
2
3
46
Träng l−îng cña gµ kh«ng ¶nh h−ëng khi sö dông vacxin
HipraGumboro-GM97
50
HiÖu gi¸ kh¸ng thÓ cña gµ t¨ng lªn
56
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... vii
1. Më ®Çu
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Ch¨n nu«i gia cÇm lµ nghÒ s¶n xuÊt truyÒn thèng l©u ®êi, chiÕm vÞ trÝ
quan träng thø hai trong tæng gÝa trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh ch¨n nu«i n−íc ta.
Trong c¬ cÊu tÝnh tõ ngµnh ch¨n nu«i cña hé gia ®×nh, møc thu nhËp tõ ch¨n
nu«i gia cÇm chiÕm 19,02%. Tuy nhiªn, ngµnh ch¨n nu«i gia cÇm ë n−íc ta
®ang ph¶i ®èi mÆt víi mét sè tån t¹i vµ th¸ch thøc lín. GÇn 70% hé gia ®×nh
n«ng th«n ch¨n nu«i gia cÇm, trong ®ã cã tíi 65% hé nu«i gia cÇm theo
ph−¬ng thøc ph©n t¸n, nhá lÎ trong n«ng hé. Do ph−¬ng thøc ch¨n nu«i, gµ
hay m¾c c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm, ®Æc biÖt lµ bÖnh Gumboro hay cßn gäi lµ
bÖnh viªm tói huyÖt truyÒn nhiÔm. Tû lÖ gia cÇm bÞ bÖnh Gumboro lµ 27-32%.
Gumboro lµ mét bÖnh truyÒn nhiÔm cÊp tÝnh l©y lan nhanh ë gia cÇm nh−ng
chñ yÕu lµ gµ con 3-6 tuÇn tuæi vµ gµ t©y. BÖnh do virus thuéc hä Birnavidae
g©y ra. Virus c−êng ®éc tÊn c«ng vµo tói Fabricius vµ c¸c c¬ quan cã thÈm
quyÒn miÔn dÞch, g©y huû ho¹i tÕ bµo lympho B vµ ®¹i thùc bµo lµm suy gi¶m
miÔn dÞch ë gµ. BÖnh cã tû lÖ nhiÔm rÊt cao tõ 80-100% ®µn. NÕu nhiÔm bÖnh
víi t¸c nh©n g©y bÖnh kh¸c th× tû lÖ chÕt cã thÓ lªn tíi 90%. ë cuèi thËp kû 70
bÖnh Gumboro ®A xuÊt hiÖn ë n−íc ta, g©y tæn thÊt lín cho ch¨n nu«i gia cÇm.
BÖnh Gumboro g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ kinh tÕ, kh«ng nh÷ng lµm gi¶m
sè l−îng, sè gµ sèng sãt sinh tr−ëng kÐm, cßi cäc, l−îng thøc ¨n tiªu tèn cao
vµ ®µn gµ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng ®¸p øng miÔn dÞch ®èi víi c¸c vacxin
phßng bÖnh kh¸c.
§Ó phßng bÖnh Gumboro cho ®µn gµ cã nhiÒu biÖn ph¸p nh−: vÖ sinh
chuång tr¹i, chÕ ®é dinh d−ìng, nh−ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó khèng chÕ dÞch
bÖnh chÝnh lµ dïng vacxin t¹o miÔn dÞch cho ®µn gµ
NghÞ quyÕt V cña BCHTW §¶ng chØ râ: “ G©y phong trµo vÖ sinh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 1
phßng bÖnh cho gia sóc ë n«ng th«n kÕt hîp víi viÖc tiªm phßng dÞch réng rAi
vµ ch÷a bÖnh kÞp thêi”
Trong qu¸ tr×nh sö dông vacxin Gumboro phßng bÖnh cho ®µn gµ, ngoµi
vacxin ®−îc s¶n xuÊt trong n−íc, cßn cã nhiÒu lo¹i vacxin nhËp khÈu víi
nhiÒu khuyÕn c¸o lÞch sö dông vacxin kh¸c nhau, nh− vacxin nh−îc ®éc dïng
cho gµ con: IBD-Blen cña Canada, Bur-706 cña Ph¸p, Gumbonal-CT cña Ph¸p,
vacxin v« ho¹t nhò dÇu dïng cho ®µn gµ sinh s¶n: Nobivac Gumboro cña Hµ
Lan, Gumboriffa, Talovac cña Ph¸p......
Tiªm phßng vacxin lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p phßng chèng bÖnh cã
hiÖu qu¶.
§Ó cã thªm mét lo¹i vacxin phßng bÖnh Gumboro trong ch¨n nu«i gµ
thÞt ë ViÖt Nam, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi “Kh¶o s¸t mét sè chØ
tiªu cña vacxin HipraGumbor- GM97”
1.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi
§¸nh gÝa mét sè chØ tiªu cña vacxin HipraGumboro-GM97 lµm c¬ së
®Ó sö dông vacxin nµy phßng bÖnh Gumboro cho ®µn gµ thÞt th−¬ng phÈm ë
ViÖt Nam
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 2
2. Tæng quan tµi liÖu
2.1. Mét sè hiÓu biÕt vÒ bÖnh Gumboro
2.1.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ bÖnh Gumboro
BÖnh Gumroro hay cßn gäi lµ bÖnh viªm tói huyÖt truyÒn nhiÔm
(Infectious Bursal Disease-IBD), lµ mét bÖnh truyÒn nhiÔm cÊp tÝnh ë gia cÇm
nh−ng chñ yÕu lµ gµ con 3-6 tuÇn tuæi vµ gµ t©y. BÖnh do virus IBDV
(Infectious Bursal Disease virus hay cßn gäi lµ virus Gumboro) g©y ra. Virus
c−êng ®éc tÊn c«ng vµo tói Fabricius vµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn miÔn dÞch,
g©y huû ho¹i tÕ bµo lympho B vµ ®¹i thùc bµo lµm suy gi¶m miÔn dÞch ë gµ.
BÖnh cã tû lÖ nhiÔm rÊt cao tõ 80-100% ®µn. NÕu nhiÔm chñng virus cã ®éc
lùc th× tû lÖ chÕt cã thÓ lªn tíi 90%.
2.1.2. T×nh h×nh bÖnh Gumboro trªn thÕ giíi
KÓ tõ khi Cosgrove c«ng bè bÖnh míi (1962) [21] ®Õn nay, bÖnh
Gumboro ®A xuÊt hiÖn hÇu kh¾p c¸c n−íc trªn thÕ giíi. N¨m 1962 ng−êi ta
ph¸t hiÖn bÖnh Gumboro ë n−íc Anh. N¨m 1965 Rinaldi vµ céng sù [53]
th«ng b¸o bÖnh Gumboro xuÊt hiÖn ë ý. Còng n¨m ®ã Perek vµ Lamberg cho
hay ë Isarel còng cã bÖnh Gumboro. N¨m 1967 Landgraf vµ céng sù [61]
®A miªu t¶ bÖnh nµy ë §øc. Rigenbach ph¸t hiÖn Gumboro ë Thôy §iÓn. N¨m
1969 Maire vµ céng sù c«ng bè bÖnh Gumboro ®ang ë Ph¸p. Badiola vµ céng
sù th«ng b¸o bÖnh lan trµn sang T©y Ban Nha. N¨m 1970 bÖnh xuÊt hiÖn ë
Canada. N¨m 1972 lÇn ®Çu tiªn ®A ph¸t hiÖn bÖnh Gumboro ë Ch©u Phi. Cïng
n¨m ®ã Nakan vµ céng sù ®A t×m thÊy bÖnh ë Braxin. N¨m 1973 lÇn ®Çu tiªn
thÊy xuÊt hiÖn bÖnh Gumboro ë mét ®µn gµ thuéc miÒn Trung cña Th¸i Lan.
(OIE, 1985) [73]. Firth, 1974 [48] th«ng b¸o mét héi chøng truyÒn nhiÔm tói
huyÖt ë Australia.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 3
ë Cuba, Migdalia Venereo vµ céng sù (1975) ®A gÆp c¸c biÕn ®æi tæ
chøc häc trªn ®µn gµ thay thÕ vµ gµ th−¬ng phÈm. Còng t¸c gi¶ nµy sau ®ã
®A x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n cã l−u truyÒn bÖnh Gumboro vµo n¨m 1982
ë Hungari, Almassy vµ Kakuk n¨m 1976 ®A ph¸t hiÖn vµ c«ng bè bÖnh
Gumboro cã trªn ®µn gµ nu«i c«ng nghiÖp.
T¹i khãa häp lÇn thø 45 cña Tæ chøc DÞch tÔ ThÕ giíi (OIE) n¨m 1977
ë Pari ®A th¶o luËn nhiÒu vÒ bÖnh Gumboro vµ ®A chÝnh thøc c«ng bè tªn bÖnh,
mÇm bÖnh, triÖu chøng l©m sang, bÖnh tÝch, c¸c ph−¬ng ph¸p phßng ngõa. Tõ
®ã ®Õn nay bÖnh Gumboro tiÕp tôc ®−îc ph¸t hiÖn vµ ghi nhËn thªm ë nhiÒu
n−íc trªn thÕ giíi vµ lµ mét trong nh÷ng bÖnh g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ch¨n
nu«i gµ.
Theo thèng kª cña Tæ chøc DÞch tÔ ThÕ giíi (OIE) vÒ c¸c æ dÞch míi
cña gia sóc c¨n cø vµo b¸o c¸o hµng n¨m cña c¸c n−íc göi ®Õn th× n¨m 1983,
1984 bÖnh Gumboro ®A cã ë 43 trong sè 76 n−íc göi b¸o c¸o. (OIE, 1985) [73]
Cho tíi tr−íc n¨m 1987 ë BØ vµ Ph¸p vÉn chØ tån t¹i bÖnh Gumboro víi
c¸c chñng virus cã ®éc lùc thÊp, g©y chÕt d−íi 1% ®µn, thiÖt h¹i kinh tÕ chñ
yÕu lµ gµ chËm lín vµ suy gi¶m miÔn dÞch (Theo hang Rhone Merieux, 1992)
[77]. Tõ n¨m 1987 lÇn ®Çu tiªn ë BØ vµ biªn giíi gi÷a n−íc §øc vµ BØ xuÊt
hiÖn c¸c chñng virus cã ®éc lùc cao ë c¸c tr¹i gµ thÞt, g©y chÕt 50% - 80% ®µn,
mÆc dï nh÷ng n¬i nµy th−êng xuyªn lµm tèt c«ng t¸c vÖ sinh tiªu ®éc. Tõ
th¸ng 7/1987 chñng virus cã ®éc lùc cao (very virulent IBD = VVIBD) lan
kh¾p n−íc BØ vµ c¸c n−íc B¾c ¢u. N¨m 1988 chñng virus nµy còng ®−îc ph¸t
hiÖn ë Hµ Lan vµ ë Anh. ë Ph¸p ca bÖnh ®Çu tiªn cã ®éc lùc cao ®−îc ph¸t
hiÖn ®Çu n¨m 1989, cßn ë T©y Ban Nha vµ ë §øc lµ vµo ®Çu n¨m 1990. C¸c ca
bÖnh t−¬ng tù còng gÆp ë c¸c n−íc B¾c Phi, céng hßa Nam Phi, Nigeria, Ivory
Coast, Cameroon, CËn §«ng vµ c¸c n−íc ViÔn §«ng trong n¨m 1989 (Hefez,
1991) [52]. N¨m 1991 chñng virus cã ®éc lùc cao cßn thÊy ë Ai CËp, cßn ë
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 4
Hungari thÊy n¨m 1992. Nh−ng vÒ cÊu tróc kh¸ng nguyªn cña chñng virus
nµy kh«ng kh¸c biÖt víi c¸c chñng ®A ph©n lËp ë Ch©u ¢u.
Theo mét tµi liÖu ®iÒu tra dÞch tÔ häc ë Nigieria (Adewuyi vµ céng sù,
1989) [25] ®èi víi gµ NhËt B¶n (Numida meleagris) b¸n trªn thÞ tr−êng t¹i 5
vïng kh¸c nhau cña Nigieria, ng−êi ta thÊy tû lÖ mang kh¸ng thÓ lªn tíi
44,3% trong sè 580 gµ ®−îc ®iÒu tra b»ng ph¶n øng khuÕch t¸n AGP. Gµ
gièng Numida meleagris NhËt B¶n ®A nhiÔm virus Gumboro vµ truyÒn qua
tiÕp xóc sang gµ. Nh÷ng gµ gièng NhËt B¶n ®A nhiÔm virus Gumboro biÓu
hiÖn triÖu chøng bÖnh tÝch ®iÓn h×nh vµ sù biÕn ®æi huyÕt thanh häc cña
Gumboro. Do vËy t¸c gi¶ cho r»ng gµ NhËt B¶n ®ãng vai trß chñ ®éng trong
dÞch tÔ häc bÖnh Gumboro. Theo thèng kª cña OIE th× trong thËp kû 90 bÖnh
Gumboro còng cßn rÊt phæ biÕn ë nhiÒu n−íc nh−: Kenia (1991), Malaysia
(1991), Buhtan, Burundi, Israel, B¾c Ireland (1992) v.v (OIE, 1993) [75]
T¹i Kuwait n¨m 1992 ®A ph¸t hiÖn bÖnh Gumboro cÊp tÝnh ë gµ thÞt, cã
thÓ do vai trß mang bÖnh cña gµ ë c¸c n−íc l¸ng giÒng lan sang.
Theo Chaisingha vµ Tantaswasdi (1992) [37] ë Th¸i Lan tõ n¨m 1990
®Õn nay bÖnh Gumboro ®A g©y tæn thÊt ®¸ng kÓ. N¨m 1991 Srisopar vµ céng
sù th«ng b¸o c¸o 21 æ dÞch Gumboro ë miÒn B¾c Th¸i Lan, trong ®ã 11 æ dÞch
x¶y ra ë ®µn gµ gièng trøng, 9 æ ë ®µn gµ thÞt, 1 æ ë gµ con lai. TØ lÖ chÕt t−¬ng
øng lµ 18%, 55%, 14%.
Duangkaew C vµ céng sù (1991) [43] ®A ®iÒu tra ë c¸c tØnh
Chacheongsao vµ Nakon-nayok cho thÊy tØ lÖ nhiÔm bÖnh Gumboro lµ 50% 90% ë ®µn gµ trøng vµ ®µn gµ thÞt. N¨m 1992 Antarasena vµ céng sù th«ng
b¸o cã 58 æ dÞch ë miÒn nam Th¸i Lan, tû lÖ chÕt dao ®éng tõ 1% - 40%.
T¹i Libia, tõ th¸ng 11 n¨m 1988 x¶y ra mét æ dÞch bÖnh Gumboro ë
hÇu hÕt c¸c tr¹i ch¨n nu«i c¸ thÓ.
T¹i Malawi, bÖnh Gumboro g©y tæn thÊt lín trong ®µn gµ thÞt vµ gµ ®Î
trøng ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt mÆc dï ®A sö dông vacxin.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 5
T¹i Malaysia (Peninsular), lÇn ®Çu tiªn ph¸t hiÖn bÖnh t¹i c¸c c¬ së
gièng vµo n¨m 1991 kÐo dµi tíi n¨m 1992 vµ trë thµnh mèi ®e däa lín cho
nÒn c«ng nghiÖp ch¨n nu«i gµ ë ®Þa ph−¬ng ®èi víi gµ ë mäi løa tuæi. C¸c æ
dÞch th−êng x¶y ra ë c¸c c¬ së nu«i gµ thÞt vµ gµ trøng. ë nh÷ng n¬i mµ viÖc
tiªm phßng kh«ng n»m trong ch−¬ng tr×nh vacxin ho¹c lµ dïng vacxin nh−ng
khong cã quy tr×nh miÔn dÞch thÝch hîp. Cã gîi ý cho r»ng ®éc lùc cña virus
Gumboro t¨ng bëi v× mét sè chñng vacxin sö dông ®A kh«ng b¶o hé tèt cho gµ
nhiÔm nh÷ng chñng virus Gumboro cã ®éc lùc cao. BÖnh ®−îc khèng chÕ nhê
mét lo¹t c¸c héi nghÞ, héi th¶o, ch−¬ng tr×nh tiªm phßng v.v(Malaysia Annual
Report, 1993)
N¨m 1991 bÖnh Gumboro gi¶m ®i ë Israel, cã thÓ do ®A sö dông mét
lo¹i vacxin cã hiÖu lùc. C¸c quan s¸t cho thÊy tíi n¨m 1992 ®éc lùc cña c¸c
chñng virus t¹i æ dÞch gi¶m dÇn.
Còng theo b¸o c¸o hµng n¨m cña OIE trong khi ë Bhutan vµ Burundi
lÇn ®©u tiªn ph¸t hiÖn bÖnh Gumboro vµo n¨m 1992 th× t¹i Myanmar vµ
Malaysia bÖnh Gumboro ®A x¶y ra nghiªm träng vµ nÆng nÒ trong ch¨n nu«i
gµ cßn ë Anh (B¾c Irelan) vµo thêi ®iÓm nµy bÖnh tån t¹i víi thÓ nhÑ (OIE,
1993) [75]
2.1.3. T×nh h×nh bÖnh Gumboro ë ViÖt Nam
Cuèi thËp kû 70 bÖnh Gumboro ®A xuÊt hiÖn ë n−íc ta, g©y ra tæn thÊt
cho ngµnh ch¨n nu«i gia cÇm. Khi ®ã do ch−a cã kinh nghiÖm ng−êi ta th−êng
cho r»ng c¸c tæn thÊt ®ã lµ do bÖnh Newcastle g©y ra v× trong ®µn gµ bÖnh
l−îng kh¸ng thÓ chèng Newcastle thÊp vµ cho r»ng nguyªn nh©n bÖnh lµ do
viÖc tiªm phßng kh«ng ®Çy ®ñ, hoÆc do vacxin chèng bÖnh Newcastle kh«ng
cã hiÖu lùc (NguyÔn TiÕn Dòng, 1996) [5]
N¨m 1981 c¨n cø vµo triÖu chøng l©m sµng, bÖnh tÝch ®¹i thÓ vµ xÐt
nghiÖm vi thÓ (tói Fabricius s−ng, c¸c nang lympho bÞ tho¸i hãa ), c¸c chuyªn
gia Hungary vµ ViÖt Nam ®A ph¸t hiÖn cã bÖnh Gumboro ë miÒn B¾c ViÖt
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 6
Nam (Lª Thanh Hßa, 1992) [7]
N¨m 1982, ViÖn Thó Y Quèc gia ®A chÝnh thøc c«ng bè bÖnh Gumboro.
C¸c t¸c gi¶: TrÇn Minh Ch©u vµ D−¬ng C«ng ThuËn ®A dÞch tªn bÖnh lµ bÖnh
viªm bao h¹ch dÞch truyÒn nhiÔm (TrÇn Minh Ch©u vµ D−¬ng C«ng ThuËn,
1984) [3]
N¨m 1981 bÖnh Gumboro x¶y ra ë tr¹i gµ Côc HËu cÇn qu©n khu 5 (§µ
N½ng). Tõ 22/9/1981 ®Õn 28/10/1981 lµm chÕt 6460 gµ trªn tæng sè 23.310
con, chiÕm tû lÖ 27% ®µn (NguyÔn §¨ng Kh¶i, 1988) [18]
Tõ n¨m 1986 bÖnh Gumboro l¹i ph¸t ra å ¹t ë c¸c tr¹i ch¨n nu«i gµ
c«ng nghiÖp (NguyÔn TiÕn Dòng vµ céng sù, 1993) [4]
N¨m 1987 bÖnh x¶y ra rÊt nÆng ë xÝ nghiÖp gµ Phóc ThÞnh vµ xÝ nghiÖp
gµ CÇu DiÔn liªn hiÖp gia cÇm Hµ Néi vµ mét sè c¬ së kh¸c. Cã thÓ nãi ë VIÖt
Nam n¨m 1987 lµ n¨m khëi ®Çu cña sù bïng næ bÖnh Gumboro. NhiÒu tr¹i gµ
®A ph¶i thanh lý hoµn toµn. T¹i tr¹i gµ Phóc ThÞnh, §«ng Anh, Hµ Néi tõ
1/9/1982 ®Õn 22/9/1987 bÖnh ®A x¶y ra lµm thiÖt h¹i 55.467 gµ trªn tæng sè
222.615 gµ, chiÕm tû lÖ 24.9% ®µn. NhiÒu tr¹i gµ kh¸c còng ph¶i xö lý toµn
bé v× bÖnh nµy (NguyÔn §¨ng Kh¶i, 1988) [18]
N¨m 1987 dÞch bÖnh Gumboro x¶y ra ë nhiÒu n¬i nhÊt lµ c¸c tØnh ë
phÝa B¾c. Trong giai ®o¹n nµy, mét chñng virus Gumboro ký hiÖu G202 cã
®éc lùc cao ®A ®−îc ph©n lËp vµ gÇn ®©y ®−îc gi¸m ®Þnh ph©n tö (Lª Thanh
Hoµ, 2002) [8]. Trong nh÷ng n¨m 1989-1995 vµ cho ®Õn nay, bÖnh Gumboro
vÉn th−êng x¶y ra, gµ nu«i c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam thuéc c¸c gièng kh¸c
nhau ®Òu m¾c bÖnh (Ph¹m C«ng Ho¹t, 2002) [16], (Phan V¨n Lôc vµ TrÇn ThÞ
Liªn, 1998)[21]. Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c tØnh phô cËn, bÖnh Gumboro
vÉn th−êng x¶y ra g©y thiÖt h¹i lín cho gµ 3-6 tuÇn tuæi (Lª V¨n Hïng vµ
céng sù, 1995) [17]
Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng lµm dÞch bÖnh x¶y ra lµ vÖ
sinh tiªu ®éc ch−a triÖt ®Ó, virus Gumboro cã søc ®Ò kh¸ng cao trong tù nhiªn,
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 7
vacxin nhËp ngo¹i cã nguån kh¸ng nguyªn kh«ng hoµn toµn t−¬ng øng víi c¸c
chñng virus g©y bÖnh ë ViÖt Nam (NguyÔn TiÕn Dòng, 1996), (Lª Thanh Hoµ,
2002, 2003)[8], [9], (§inh ThÞ BÝch L©n vµ cs, 2005) [19]
N¨m 1985-1988 b»ng ph−¬ng ph¸p kÕt tña khuÕch t¸n trªn th¹ch (AGP)
vµ ph−¬ng ph¸p tiªm qua ph«i trøng. Trung t©m ChÈn ®o¸n thó y Quèc gia
®A ph¸t hiÖn 15,28% sè mÉu huyÕt thanh göi tíi kiÓm tra cã kh¸ng thÓ
Gumboro (159 mÉu d−¬ng tÝnh trong tæng sè 1040 mÉu huyÕt thanh ®−îc
kiÓm tra) vµ 7 trong sè 30 mÉu bÖnh phÈm ph©n lËp cho kÕt qu¶ d−¬ng tÝnh
(23,33%). Nh− vËy, trong nh÷ng n¨m ch−a sö dông vacxin cho ®µn gµ mµ
trong ®µn ®A tån t¹i mÇm bÖnh vµ kh¸ng thÓ Gumboro.
N¨m 1987-1989 b»ng kü thuËt chÈn ®o¸n khuÕch t¸n trªn th¹ch (AGP)
ë mét tr¹i gµ Hµ Néi ®A ph¸t hiÖn ®−îc nhiÒu c¸ thÓ gµ dß, gµ ®Î cã kh¸ng thÓ
®Æc hiÖu Gumboro. Tû lÖ AGP (+) ®¹t tíi 30%-40% tæng sè mÉu kiÓm tra (Lª
Thanh Hßa, 1992) [7], trong khi ch−a sö dông vacxin Gumboro. ë mét sè n¬i
kh¸c còng x¶y ra dÞch cho lµ do virus Gumboro, bÖnh tÝch cña bÖnh còng
®−îc ghi nhËn (Lª V¨n N¨m; NguyÔn TiÕn Dòng, 1989) [22]
Nh− vËy, bÖnh Gumboro ®A xuÊt hiÖn vµ tån t¹i ë n−íc ta tõ nhiÒu n¨m
nay ë hÇu hÕt c¸c tØnh trong c¶ n−íc, bÖnh ®A trë thµnh phæ biÕn vµ g©y thiÖt
h¹i ®¸ng kÓ cho ngµnh ch¨n nu«i gµ. ViÖc phßng bÖnh b»ng vacxin ®A ®−a vµo
lÞch, b¾t buéc ë c¸c tr¹i ch¨n nu«i tËp trung. Song cho tíi nay bÖnh vÉn x¶y ra,
cã thÓ do sö dông vacxin vµo thêi ®iÓm ch−a thÝch hîp. ChÝnh v× nh÷ng tæn
thÊt nÆng nÒ do bÖnh Gumboro g©y ra nªn tõ n¨m 1987 tíi nay ë n−íc ta ®A cã
nhiÒu ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu vÒ bÖnh Gumboro. ViÖn nghiªn cøu Hãa sinh
øng dông phèi hîp víi Trung T©m ChÈn ®o¸n Thó y Quèc gia nghiªn cøu sö
dông kü thuËt tÕ bµo s¶n xuÊt vacxin Gumboro vµ øng dông ë ViÖt Nam (§¸i
Duy Ban vµ Céng sù, 1990) [1], nghiªn cøu s¶n xuÊt vacxin Gumboro ë ViÖt
Nam (NguyÔn TiÕn Dòng, 1993) [4].
S¶n xuÊt vacxin Gumboro ®«ng kh« 2512 (TrÇn ThÞ Liªn vµ TrÇn Kh©m,
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 8
1999)[20], t¹o vacxin v« ho¹t nhò dÇu vµ kiÓm tra an toµn hiÖu lùc vµ thö
nghiÖm sö dông trªn gµ ®Î trøng (§¸i Duy Ban vµ cs, 1998); (Phan C«ng Ho¹t
vµ cs, 2001)[15], thö nghiÖm vacxin DNA (Lª Thanh Hoµ, 2006) [12], [13]
2.1.4 Virus Gumboro
* H×nh th¸i, cÊu tróc vµ ph©n lo¹i virus Gumboro
Virus Gumboro hay cßn gäi lµ virus g©y viªm tói huyÖt truyÒn nhiÔm
(Infectious Bursal Disease virus = IBDV) lµ thµnh viªn cña hä Birnaviridae,
nhãm Avibirnavirus) Virus kÝch th−íc kh«ng lín kho¶ng 58-60 nm, d¹ng
h×nh khèi ®a diÖn cÊu tróc ®èi xøng hai mÆt (Brown, 1986).
Virus viªm tói huyÖt truyÒn nhiÔm (Virus gumboro) cã d¹ng h×nh khèi.
Trong nguyªn sinh chÊt tÕ bµo bÞ nhiÔm, d−íi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö cã thÓ quan
s¸t thÊy tËp hîp virus Gumboro tr«ng gièng nh− tæ ong xÕp ®Òu ®Æn nhau.
Mçi nguyªn sinh chÊt cã thÓ chøa mét vµi tËp hîp virus.
Virus Gumboro kh«ng cã vá bäc ngoµi (envelop) lµ mét virus d¹ng trÇn
hay cßn gäi lµ Nucleocapsit, bao gåm nh©n chøa acid Ribonucleoic vµ bao
quanh nã lµ líp vá protein hay cßn gäi lµ Capxit. Sù ®èi xøng cña Capxit lµ
mÆt nghiªng víi phÐp ®å ®a tam gi¸c T=13 vµ cÊu t¹o b»ng ®−êng dextro
(dextro handedness).
PhÇn Capxit cña virus Gumboro ®−îc cÊu t¹o bëi 32 capsomer, mçi
capsoner l¹i ®−îc t¹o thµnh bëi 4 lo¹i protein cÊu tróc kh¸c nhau
Ngµy nay theo sù ph©n lo¹i míi nhÊt, virus Gumboro ®−îc liÖt kª vµo
nhãm virus chøa ARN thuéc hä Birnaviridae, vµ lµ thµnh viªn ®¹i diÖn ®Çu
tiªn cña nhãm Avibirna virus) (Leong vµ cs, 2000)[62]. Ngµy nay theo sù
ph©n lo¹i míi nhÊt, virus Gumboro ®−îc liÖt kª vµo nhãm virus chøa ARN
thuéc hä Birnaviridae, ®øng hµng thø 18 trong hÖ thèng ph©n lo¹i virus ng−êi
vµ ®éng vËt. VÒ cÊu tróc virus, Gumboro cã cÊu tróc sîi ®«i, ph©n lµm hai
®o¹n vµ nh©n chøa ARN (Azad et al., 1985) [30]
* Ph©n typ huyÕt thanh
Cho ®Õn nay ng−êi ta coi tÊt c¶ c¸c virus Gumboro thuéc 2 serotyp: I
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 9
vµ II, hai serotype cã thÓ ph©n biÖt b»ng ph¶n øng trung hßa (Mc Ferran vµ cs,
1980)[69]
Serotype I gåm c¸c chñng virus Gumboro c−êng ®éc g©y bÖnh cho gµ.
Tuú thuéc møc ®é ®éc lùc, virus Gumboro ®−îc chia lµm 4 nhãm chÝnh: nhãm
c−êng ®éc cao (very virulent group), nhãm cæ ®iÓn (classical group), nhãm
biÕn ®æi (veriant group) vµ nhãm nh−îc ®éc (attenuated group) (Wu vµ cs,
2007) [90]. Gi÷a c¸c chñng trong cïng serotype I cã t−¬ng ®ång kh¸ng
nguyªn kh«ng ®Òu nhau, cã tr−êng hîp chØ cã 30% miÔn dÞch chÐo víi chñng
kh¸c
Serotype II gåm c¸c chñng virus Gumboro g©y nhiÔm vµ ph©n lËp ®−îc
ë gµ t©y. Chóng kh«ng g©y bÖnh cho gµ.
* §Æc tÝnh g©y bÖnh cña virus Gumboro:
Trong tù nhiªn, gµ nhµ vµ gµ t©y lµ nguån tµng tr÷ tiÒm tµng cña hai
type virus Gumboro. Trong ®ã virus Gumboro type I g©y bÖnh cho gµ, Type II
g©y bÖnh cho gµ t©y
BÖnh Gumboro th−êng x¶y ra ë gµ tõ 3-6 tuÇn tuæi. Gµ d−íi 3 tuÇn tuæi
còng dÔ m¾c bÖnh Gumboro, nh−ng kh«ng biÓu hiÖn triÖu chøng l©m sµng v×
thÕ dÔ bÞ bá qua. §©y lµ vÊn ®Ò quan träng vÒ dÞch tÔ bëi v× khi m¾c bÖnh ë
tuæi nµy, nhÊt lµ tõ 1-2 tuÇn tuæi lµm tói Fabricius-c¬ quan s¶n sinh miÔn dÞch
dÞch thÓ cña gµ kh«ng ph¸t triÓn hoµn thiÖn mµ bÞ teo ®i lµm gµ bÞ suy gi¶m
miÔn dÞch, thËm chÝ cã thÓ mÊt hoµn toµn kh¶ n¨ng miÔn dÞch ®èi víi c¸c
bÖnh kh¸c. ¶nh h−ëng suy gi¶m miÔn dÞch ®A ®−îc Allan vµ céng sù (1972)
[27] ®Ò cËp ®Çu tiªn. Lóc nµy thiÖt h¹i kinh tÕ kh«ng chØ do bÖnh Gumboro
lµm gµ chÕt hoÆc con sèng cßi cäc chËm lín mµ thiÖt h¹i lín h¬n do kÕ ph¸t
c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm kh¸c nh− Newcastle, b¹ch lþ, cÇu trïng, CRD,
(Faragher et al., 1974) [47]
ë ViÖt Nam hÇu nh− tÊt c¶ c¸c gièng gµ nu«i tËp trung theo ph−¬ng
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 10
thøc c«ng nghiÖp ®Òu cã thÓ m¾c bÖnh Gumboro, kÓ c¶ gµ Rohderi lµ mét
gièng lai t¹o ®−îc coi lµ cã søc ®Ò kh¸ng cao víi nhiÒu bÖnh (Lª V¨n N¨m vµ
céng sù, 1989) [22]
Nguyªn nh©n cña sù mÉn c¶m theo løa tuæi cña gµ m¾c bÖnh Gumboro
cã liªn quan ®Õn c¬ chÕ sinh bÖnh. Fadly vµ céng sù (1976) [44]. ®A dïng
ciclophosphamide tiªm cho gµ 3 ngµy tuæi ®Ó ph¸ hñy tói Fabricius vµ cho
nhiÔm b»ng virus c−êng ®éc Gumboro lóc 4 tuÇn tuæi th× thÊy gµ m¾c bÖnh
víi triÖu chøng l©m sµng vµ bÖnh tÝch ®iÓn h×nh. Kaufer vµ Weiss (1980) [58]
dïng ph−¬ng ph¸p phÉu thuËt c¾t bá tói Fabricius cña gµ 4 ngµy tuæi, ngay lóc
®ã hoÆc sau 1 tuÇn sè gµ c¾t bá tói Fabricius ®−îc g©y nhiÔm b»ng c−êng ®éc
Gumboro th× kh«ng quan s©t thÊy dÊu hiÖu l©m sµng ®Æc tr−ng cña bÖnh vµ
thÊy l−îng virus nh©n lªn trong c¬ thÓ gµ bÞ nhiÔm gi¶m ®i 1.000 lÇn so víi gµ
®èi chøng, trong khi ®ã 100% sè gµ ®èi chøng kh«ng c¾t bá tói Fabricius bÞ
chÕt. Nh÷ng gµ c¾t bá tói s¶n sinh kh¸ng thÓ trung hßa vµo ngµy thø 5 vµ chØ
c¸ biÖt cã ho¹i tö nhÑ ë tÕ bµo lympho. Ng−îc l¹i Schat vµ céng sù (1981) [80]
®A lµm thÝ nghiÖm c¾t tói cña ph«i gµ vµ g©y nhiÔm c−êng ®éc Gumboro tõ 2 –
6 tuÇn tuæi, nh÷ng gµ nµy ph¸t triÓn triÖu chøng l©m sµng, bÖnh tÝch xuÊt
huyÕt ®iÓn h×nh vµ mét sè gµ chÕt.
Skeeles vµ céng sù (1979) [84] ®A chøng minh ®−îc c¬ chÕ sinh bÖnh vµ
bÖnh tÝch lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh phøc hîp miÔn dÞch, gi¶ thuyÕt nµy
còng ®−îc Ivanyi vµ Morris (1976) [55] ®Ò xuÊt. C¸c t¸c gi¶ cho r»ng gµ bÖnh
tÝch tÕ bµo trong tói Fabricius gièng nh− mét ph¶n øng qu¸ mÉn kiÓu Arthus
(ph¶n øng kiÓu Arthus lµ mét ph¶n øng dÞ øng biÓu hiÖn b»ng hiÖn t−îng thñy
thòng, ho¹i tö, xuÊt huyÕt vµ sù t¨ng sinh c¸c tÕ bµo ®a nh©n). Ph¶n øng
Arthus lµ mét kiÓu tæn th−¬ng miÔn dÞch côc bé (miÔn dÞch bÖnh lý) do cã sù
kÕt hîp kh¸ng nguyªn, kh¸ng thÓ víi sù tham gia cña bæ thÓ. Gi¶ thuyÕt cho
r»ng kh¸ng thÓ vµ bæ thÓ ®Òu thiÕu ë gµ tõ 1-3 tuÇn tuæi cho nªn ph¶n øng
Arthus kh«ng x¶y ra. C¸c t¸c gi¶ cho r»ng hai tuÇn tuæi cã thÓ s¶n sinh ra
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 11
kh¸ng thÓ còng nhanh nh− gµ 8 tuÇn tuæi. Song viÖc h×nh thµnh bæ thÓ th× l¹i
rÊt Ýt, bæ thÓ ë gia cÇm chØ ®¹t hµm l−îng võa ®ñ cho mét tuÇn tuæi do vËy, Ýt
cã tr−êng hîp bÖnh Gumboro x¶y ra tr−íc mét tuÇn tuæi, mÆc dï cã thÓ virus
Gumboro x©m nhËp vµo c¬ thÓ gµ tõ 1 ngµy tuæi víi liÒu l−îng ®ñ ®Ó g©y bÖnh.
Khi l−îng bæ thÓ tham gia hÕt vµo phøc hîp g©y bÖnh th× chu tr×nh bÖnh còng
kÕt thóc, th«ng th−êng tõ 10-12 ngµy mét chu tr×nh. Ivanyi cho r»ng bæ thÓ ë
gµ t¨ng rÊt cao tõ 1-3 ngµy råi suy kiÖt lóc 3-5 ngµy vµ 7 ngµy sau khi nhiÔm
virus c−êng ®éc Gumboro.
Theo Koster vµ céng sù (1972) [60] th× virus Gumboro t¸c ®éng lµm
t¨ng thêi gian ®«ng m¸u g©y nªn hiÖn t−îng bÖnh lý ®«ng m¸u. Do vËy, trong
hÖ tuÇn hoµn xuÊt hiÖn c¸c côc huyÕt khèi cã kÝch th−íc kh¸c nhau lµm nghÏn
mao m¹ch mµ chñ yÕu lµ vïng niªm m¹c tïi Fabricius, ë c¬ ngùc, c¬ l−ên,
l¸ch, thËn, gan, sù nghÏn mao m¹ch dÉn ®Õn hiÖn t−îng sung huyÕt vµ xuÊt
huyÕt. Skeeles vµ céng sù (1980) [85] ph¸t hiÖn tr−íc 17 ngµy tuæi c¬ thÓ gia
cÇm kh«ng cã xu h−íng nhËy c¶m víi bÖnh lý ®«ng m¸u t¹o huyÕt khèi, sau
®ã tÝnh bÖnh lý nµy cµng t¨ng vµ th«ng th−êng ë ®é 42 ngµy tuæi hiÖn t−îng
®«ng m¸u t¨ng lªn cao nhÊt vµ trë nªn bÖnh tÝch sung, xuÊt huyÕt ®iÓn h×nh.
Giambrone vµ céng sù (1978) [50] ®A g©y bÖnh thùc nghiÖm trªn gµ t©y
cho kÕt qu¶ virus Gumboro g©y ra bÖnh thÓ ¸ l©m sµng ë gµ t©y 3-6 tuÇn tuæi
vµ cã bÖnh tÝch vi thÓ ë tói Fabricius.
Do ®Æc tÝnh sinh lý ph¸t triÓn cña gia cÇm, do c¬ chÕ tiÕn triÓn vµ sinh
bÖnh cña virus Gumboro còng nh− do ¶nh h−ëng kh«ng nhá cña ngo¹i c¶nh
mµ bÖnh gumboro th«ng th−êng chØ x¶y ra ë gµ cã ®é tuæi tõ 3-6 tuÇn hoÆc 7
tuÇn tuæi. Mét sè tr−êng hîp bÖnh cã thÓ ph¸t ë tuæi cao h¬n (8-10 tuÇn
tuæi)… vµ biÓu hiÖn bÖnh còng rÊt ®iÓn h×nh (Chevile, 1967) [38].
Trong phßng thÝ nghiÖm: Dïng gµ 2 ®Õn 6 tuÇn tuæi ®Ó g©y bÖnh virus
kh«ng cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh cho c¸c ®éng vËt kh¸c trong phßng thÝ nghiÖm
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ............ 12
- Xem thêm -