I. GIÔÙI THIEÄU
1.1
Ñaët Vaán Ñeà
Theo xu höôùng phaùt trieån veà nhieàu maët cuûa ñaát nöôùc ta trong nhöõng naêm gaàn
ñaây, beân caïnh ñoù nguoàn saûn phaåm ñöôïc cheá bieán töø thuûy haûi saûn ñaõ chieám moät phaàn raát
quan troïng trong khaåu phaàn thöïc phaåm treân theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng.
Tröôùc vaán ñeà thöïc tieån ñoù, nöôùc ta ñaõ môû roäng quy moâ caùc moâ hình nuoâi troàng vaø cheá
bieán thuûy haûi saûn ñeå ñaùp öùng ñaày ñuû nhu caàu trong nöôùc vaø xuaát khaåu ra thò tröôøng nöôùc
ngoaøi. Trong ñoù ngheà nuoâi toâm suù (Penaeus monodon) ñaõ vaø ñang phaùt trieån maïnh trong
nhöõng naêm gaàn ñaây. Nguoàn xuaát khaåu toâm suù ñaõ mang laïi moät lôïi nhuaän raát ñaùng keå
cho ñaát nöôùc Vieät Nam, öôùc ñoaùn coù theå ñaït ñeán 4,5 – 5 tyû taán trong naêm 2010. Thò
tröôøng xuaát khaåu toâm lôùn nhaát cuûa Vieät Nam laø Myõ, Nhaät vaø caùc nöôùc EU (Nguoàn:
http://www.vinaseek.com, naêm 2005)
Dieän tích nuoâi toâm trong caû nöôùc raát lôùn, trong ñoù vuøng Ñoàng Baèng Soâng Cöûu
Long chieám moät dieän tích nuoâi toâm lôùn nhaát trong caû nöôùc, ñaõ giuùp cho ngöôøi daân trong
vuøng naøy caûi thieän ñöôïc ñôøi soáng raát roû reät. Trong ñoù tænh Beán Tre laø moät trong nhöõng
tænh phaùt trieån moâ hình nuoâi toâm suù thaâm canh raát maïnh ôû moät soá huyeän nhö: Ba Tri,
Thaïnh Phuù, Bình Ñaïi,…
Huyeän Ba Tri ñaõ vaø ñang môû roäng phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù raát maïnh, toång
dieän tích nuoâi cuûa huyeän naêm 2004 laø 3.088ha saûn löôïng thu ñöôïc laø 4.805 taán. Vieäc
nuoâi toâm ñaõ giuùp cho huyeän giaûm ñöôïc soá hoä ngheøo, beân caïnh ñoù cuõng giaûi quyeát ñöôïc
phaàn nhieàu soá lao ñoäng trong huyeän. Tuy nhieân trong quaù trình nuoâi khoâng traùnh khoûi
moät soá vaán ñeà thöôøng gaëp nhö: dòch beänh, con gioáng keùm chaát löôïng, kyõ thuaät nuoâi,…
laøm cho toâm phaùt trieån keùm vaø giaûm naêng suaát. Chính vì vaäy vaø ñöôïc söï ñoàng yù cuûa
Khoa Thuûy Saûn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm, Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ ñeå cho chuùng
toâi thöïc hieän ñeà taøi:
“Khaûo saùt hieän traïng nuoâi toâm suù (Penaeus monodon) thaâm canh taïi xaõ
Vónh An Huyeän Ba Tri - Tænh Beán Tre”.
1.2
Muïc Tieâu Ñeà Taøi
Ñieàu tra hieän traïng vaø tình hình phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù thaâm canh ôû huyeän
Ba Tri maø troïng ñieåm laø xaõ Vónh An. Chuùng toâi khaûo saùt hieän traïng vaø tình hình phaùt
trieån ngheà nuoâi toâm thaâm canh trong vuøng. Ñeå töø ñoù tìm hieåu veà caùc khía caïnh kinh teá
– xaõ hoäi – kyõ thuaät cuûa ngheà nuoâi thaâm canh.
Download » Agriviet.com
2
Tìm hieåu nhöõng khoù khaên, thuaän lôïi cuûa ngöôøi nuoâi toâm suù thaâm canh trong vuøng
naøy.
Download » Agriviet.com
3
II. TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU
2.1
Tình Hình Nuoâi Toâm Suù Treân Theá Giôùi
Ngheà nuoâi toâm suù treân theá giôùi ñaõ traûi qua nhieàu theá kyû nhöng ngheà nuoâi toâm
hieän ñaïi chæ thöïc söï ra ñôøi keå töø naêm 1930 khi caùc nhaø khoa hoïc Nhaät Baûn saûn xuaát ñöôïc
toâm gioáng nhaân taïo. Ngheà nuoâi toâm cuõng chæ thöïc söï buøng phaùt töø nhöõng naêm 80 khi toâm
gioáng ñaõ ñöôïc saûn xuaát ra vôùi moät soá löôïng lôùn ñeå cung caáp cho ngöôøi nuoâi.
Treân theá giôùi coù hai khu vöïc nuoâi toâm lôùn nhaát laø Taây baùn caàu goàm caùc nöôùc
Chaâu Myõ Latinh vaø Ñoâng baùn caàu goàm caùc nöôùc Nam AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ .Theo Nguyeãn
Vaên Haûo, 2000 thì naêm 1997 ôû khu vöïc Taây baùn caàu, Ecuador ñaït ñöôïc 130.000 taán
chieám 66% toång saûn löôïng toâm nuoâi cuûa khu vöïc. Khu vöïc Ñoâng baùn caàu saûn löôïng toâm
nuoâi ñaït 462.000 taán chieám 70% toâm nuoâi treân Theá Giôùi. Trong ñoù, Thaùi Lan laø nöôùc
ñöùng ñaàu, keá ñeán laø Indonesia, Trung Quoác, AÁn Ñoä, Bangladesh, Vieät Nam.
Xeùt veà naêng suaát trung bình, nhöõng nöôùc coù toång dieän tích nuoâi toâm ít (< 2.500
ha) thöôøng ñaït naêng suaát bình quaân cao (> 2000kg/ha). Ngöôïc laïi caùc nöôùc coù dieän tích
nuoâi toâm lôùn, caùc hình thöùc nuoâi quaûng canh vaø baùn thaâm canh chieám tyû leä cao coù naêng
suaát bình quaân thaáp. Vieät Nam vôùi 80% dieän tích nuoâi quaûng canh vaø nuoâi baùn thaâm
canh chöa phaùt trieån maïnh coù naêng suaát bình quaân thaáp nhaát treân theá giôùi, chæ ñaït
150kg/ha (Nguyeãn vaên Haûo, 2000).
Nhu caàu thò tröôøng ñoái vôùi toâm vaãn khoâng ngöøng taêng cao trong thôøi gian qua
laøm cho toâm coù moät giaù trò haáp daãn vaø ngaønh nuoâi toâm thaâm canh coù ñaàu ra oån ñònh. Lôïi
nhuaän haáp daãn vaø giaù trò xuaát khaåu cao cuûa toâm nuoâi ñaõ taùc ñoäng ñeán chính saùch phaùt
trieån cuûa moät soá nöôùc nuoâi toâm. Chính ñieàu naøy ñaõ laøm cho ngheà nuoâi toâm ñöôïc môû
roäng vaø giaù thaønh saûn xuaát toâm cuõng thaáp hôn caùc nöôùc caïnh tranh raát nhieàu.
2.2
Tình Hình Nuoâi Toâm ôû Vieät Nam
ÔÛ nöôùc ta ngheà nuoâi toâm ñaõ coù töø laâu ñôøi nhöng nuoâi theo hình thöùc quaûng canh
neân naêng suaát raát thaáp. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhieàu tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät veà
con toâm ñaõ ñöôïc ñöa vaøo saûn xuaát, ñaëc bieät laø kyõ thuaät sinh saûn toâm gioáng nhaân taïo,
cuøng vôùi nhöõng keát quaû nghieân cöùu veà kyõ thuaät nuoâi toâm thöông phaåm, saûn xuaát caùc loaïi
thöùc aên, caùc moâ hình nuoâi toâm,… ñaõ thuùc ñaåy ngheà nuoâi toâm suù phaùt trieån, ñaït naêng suaát
cao mang laïi hieäu quaû kinh teá lôùn. Ngheà nuoâi toâm ñaõ trôû thaønh moät ngaønh saûn xuaát haøng
hoaù coù hieäu quaû vaø mang laïi nhieàu lôïi nhuaän cho nöôùc nhaø.
Vieät Nam laø moät trong nhöõng nöôùc coù vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän khí haäu, thoå nhöôõng
thích hôïp cho vieäc nuoâi troàng thuûy saûn. Vôùi bôø bieån daøi 3.260km traûi daøi töø Quaûng Ninh
ñeán Kieân Giang laø tieàm naêng to lôùn cho thuûy saûn nöôùc maën vaø lôï. Dieän tích nuoâi toâm ñaõ
Download » Agriviet.com
4
khoâng ngöøng gia taêng töø 50.000ha naêm 1985 ñeán 295.000ha naêm 1998 vôùi 30 tænh coù
nuoâi toâm suù (Boä Thuyû Saûn,1999).
Vuøng chaâu thoå ñoàng baèng Baéc Boä keùo daøi töø Quaûng Ninh ñeán Haø Tænh coù nhieàu
soâng ngoøi trong ñoù soâng Hoàng giöõ vò trí quan troïng. Haèng naêm nôi ñaây ñöôïc cung caáp
löôïng phuø sa lôùn, toác ñoä boài laéng nhanh trôû thaønh baõi trieàu roäng lôùn. Tuy nhieân khí haäu
nôi ñaây laïi trôû neân khaéc nghieät vôùi toâm suù nhieät ñoä giöõa caùc muøa laïi coù bieán ñoäng khaù
lôùn. Hieän nay caùc moâ hình nuoâi toâm quaûng canh caûi tieán vaø baùn thaâm canh thì naêng suaát
nuoâi toâm suù cuõng ñaõ taêng leân ñaùng keå vôùi toång dieän tích laø 39.42ha(Boä Thuûy Saûn,1999).
ÔÛ ven bieån mieàn Trung ñeán Bình Thuaän, khu vöïc naøy ít soâng ngoøi, coù nhöõng chæ
tieâu thuûy lyù hoùa thuaän lôïi cho saûn xuaát gioáng toâm suù. Ñaây laø khu vöïc ñi ñaàu trong lónh
vöïc phaùt trieån coâng ngheä ôû nuôùc ta. Theo thoáng keâ naêm 1999 cuûa Boä Thuûy Saûn thì toång
dieän tích nuoâi toâm suù ôû mieàn Trung laø 12.530ha.
ÔÛ mieàn Nam, töø Baø Ròa – Vuõng Taøu ñeán Kieân Giang coù toång dieän tích nuoâi toâm
suù laø 238.279 ha (Boä Thuûy Saûn,1999). Nôi ñaây coù ñieàu kieän thôøi tieát khí haäu vaø thoå
nhöôõng raát thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån ngheà nuoâi toâm suù.
Ngheà nuoâi toâm tuy chæ môùi phaùt trieån trong vaøi thaäp kyû qua nhöng ñaõ hình thaønh
nhieàu hình thöùc nuoâi khaùc nhau. Caùc hình thöùc chính: nuoâi quaûng canh, quaûng canh caûi
tieán, baùn thaâm canh vaø thaâm canh.
Beân caïnh ñoù coøn coù caùc hình thöùc khaùc nhö: nuoâi toâm trong ruoäng luùa, nuoâi toâm
trong röøng ngaäp maën, nuoâi toâm treân caùt, nuoâi toâm trong ruoäng muoái.
2.3
Sô Löôïc Veà Ñaëc Ñieåm Sinh Hoïc vaø Phaân Boá cuûa Toâm Suù
2.3.1
Phaân loaïi
Toâm suù thuoäc:
Ngaønh: Arthropoda
Ngaønh phuï: Branchiata
Lôùp: Crustacea
Lôùp phuï: Melacostrace
Boä: Decapoda
Boä phuï: Nantatia
Hoï: Penaeidae
Gioáng: Penaeus
Loaøi: Penaeus. monodon
Teân khoa hoïc:Penaeus monodon (Fabricius 1798)
Tieáng Anh: Tiger shrimp
Tieáng Vieät: Toâm suù/ toâm coû
Download » Agriviet.com
2.3.2
5
Phaân boá
Treân theá giôùi: toâm suù phaân boá roäng ôû caùc thuûy vöïc thuoäc vuøng nhieät ñôùi, taäp
trung ôû AÁn Ñoä – Taây Thaùi Bình Döông, Ñoâng vaø Ñoâng Nam Chaâu Phi töø Pakistan ñeán
Nhaät Baûn, töø quaàn ñaûo Malaysia ñeán Baéc Australia. Ñaëc bieät, phaân boá taäp trung ôû vuøng
Ñoâng Nam AÙ nhö Thaùi Lan, Malaysia, Indonesia, Philippin vaø Vieät Nam.
ÔÛ Vieät Nam: toâm suù phaân boá ôû ba mieàn: mieàn Nam, mieàn Trung vaø mieàn Baéc
taäp trung nhieàu nhaát laø ôû vuøng Duyeân Haûi mieàn Trung.
2.3.3
Taäp tính soáng
Toâm suù soáng chuû yeáu ôû vuøng nöôùc lôï vaø ôû vuøng cöûa soâng ven bieån, toâm coù taäp
tính soáng ñaùy nôi coù buøn caùt. Thöôøng hoaït ñoäng baét moài vaøo ban ñeâm vaø coù taäp tính laø
loät xaùc ñeå tröôûng thaønh.
2.3.4
Chu kyø soáng
Caùc giai ñoaïn phaùt trieån aáu truøng toâm suù:
Nauplli: Goàm 6 giai ñoaïn, caùc Nauplli bôi töøng ñoaïn ngaén roài nghó, loät voû 4 laàn
moãi laàn khoaûng 7 giôø, chuùng töï soáng baèng noaõn hoaøng khoâng caàn cho aên.
Zoea: Goàm 3 giai ñoaïn, caùc Zoea bôi lieân tuïc gaàn maët nöôùc, loät voû 2 laàn, moãi laàn
khoaûng 36 giôø, aên thöïc vaät phieâu sinh.
sau.
Mysis: Goàm 3 giai ñoaïn, caùc Mysis bôi höôùng xuoáng saâu, ñuoâi ñi tröôùc ñaàu ñi
+ M1: daøi khoaûng 3,4mm, coù hình daïng cuûa toâm tröôûng thaønh, xuaát hieän
caùc caëp chaân buïng, ñuoâi vaø quaït ñuoâi, caùc gai buïng thu nhoû laïi.
+ M2: daøi khoaûng 4,0mm.
+ M3: daøi khoaûng 4,4mm, chaân buïng daøi hôn, phaân thaønh ñoát nhoû xuaát
hieän raêng treân chuûy.
Postlarvae: Giai ñoaïn haäu aáu truøng, thôøi kyø naøy baét ñaàu ñaëc tröng cuûa söï chín boä
phaän sinh duïc.
Juvenile: Giai ñoaïn aáu nieân, thôøi kyø naøy boä phaän sinh duïc ñaõ chín hoaøn toaøn, toâm
soáng ôû ngoaøi khôi.
Download » Agriviet.com
2.3.5
6
Ñaëc ñieåm dinh döôõng
Toâm suù laø loaïi aên taïp, thích aên caùc ñoäng vaät soáng vaø di chuyeån chaäm hôn laø xaùc
thoái röûa hay maûnh vuïn höõu cô, ñaëc bieät raát öa aên giaùp xaùc, thöïc vaät döôùi nöôùc, maûnh
vuïn höõu, cô giun nhieàu tô, loaïi hai maûnh voû vaø coân truøng. Toâm soáng ngoaøi töï nhieân ña
phaàn laø aên giaùp xaùc, cua nhoû, ñoäng vaät nhuyeãn theå hai maûnh voû vaø moät soá ít thì aên caù,
giun nhieàu tô vaø maûnh vuïn höõu cô. Toâm hoaït ñoäng baét moài nhieàu vaøo saùng sôùm vaø chieàu
toái, thôøi gian tieâu hoùa trong daï daøy cuûa toâm khoaõng 4 – 5 giôø.
2.3.6
Toác ñoä taêng tröôûng
Toâm suù coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh nhaát trong caùc loaïi toâm nuoâi vaø coù kích
thöôùc lôùn nhaát trong hoï toâm he.
Neáu nuoâi trong ñieàu kieän thích hôïp thì toâm suù seû ñaït troïng löôïng trung bình töø 33
– 40 con/kg trong thôøi gian töø 3 – 4 thaùng nuoâi. Trong quaù trình taêng tröôûng, khi troïng
löôïng vaø kích thöôùc taêng leân ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh thì toâm phaûi loät boû lôùp voû cuõ ñeå
lôùn leân, söï loät xaùc trong voøng ñôøi cuûa toâm xaûy ra vôùi taàn suaát cao trong giai ñoaïn aáu
truøng vaø giaûm daàn sau ñoù. Sau 10 thaùng tuoåi toâm ñaït tuoåi tröôûng thaønh vaø coù theå sinh
saûn ñöôïc.
2.3.7
Ñaëc ñieåm sinh saûn
Toâm ôû ngoaøi töï nhieân khi ñaït ñeán tuoåi tröôûng thaønh thì baét ñaàu di cö ra ngoaøi
bieån ñeå tìm baõi ñeû, khi tìm ñöôïc baõi ñeû phuø hôïp vôùi ñaëc tính cuûa toâm thì toâm caùi seõ ñeû
tröùng. Toâm thöôøng ñeû tröùng vaøo ban ñeâm luùc gaàn veà saùng, soá löôïng tröùng ñeû coøn phuï
thuoäc vaøo kích thöôùc vaø troïng löôïng cuûa toâm meï. Söùc sinh saûn cuûa toâm suù ngoaøi töï
nhieân khoaûng 200.000 – 1.200.000 tröùng/con toâm meï. Tröùng sau khi ñeû seõ nôû thaønh aáu
truøng vaø phaùt trieån qua caùc giai ñoaïn: Nauplius, Zoea, Mysis, Poslarvae, toâm gioáng, toâm
gioáng tröôûng thaønh vaø tröôûng thaønh. Ngoaøi töï nhieân toâm suù ñeû taäp trung vaøo hai thôøi kyø
chính: vaøo thaùng 3 – 4 vaø töø thaùng 7 – 10 haøng naêm.
2.3.8
Söï aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng
2.3.8.1 Yeáu toá vaät lyù
a. Nhieät ñoä
Download » Agriviet.com
7
Toâm suù laø loaøi ñoäng vaät raát nhaïy caûm vôùi söï thay ñoåi nhieät ñoä cuûa moâi tröôøng.
Toâm thích nghi vaø taêng tröôûng raát maïnh ôû nhieät ñoä nöôùc dao ñoäng töø 25 – 300C. Neáu
nhieät ñoä nöôùc nhoû hôn 230C vaø cao hôn 320C seõ gaây aûnh höôûng lôùn ñeán khaû naêng baét
moài laøm cho quaù trình trao ñoåi chaát bò chaäm laïi, giaûm khaû naêng ñieàu hoøa aùp suaát thaåm
thaáu cuûa toâm vaø laøm cho toác ñoä taêng tröôûng cuûa toâm phaùt trieån chaäm laïi.
b. Ñoä maën
Toâm suù laø moät loaøi roäng muoái, soáng ñöôïc ôû ñoä maën 1 – 20/00 vaø caû ôû bieån. Toâm
thích hôïp nhaát cho söï taêng tröôûng ôû ñoä maën töø 15 – 200/00. Ñoä maën laøm aûnh höôûng tröïc
tieáp ñeán quaù trình ñieàu hoøa aùp suaát thaåm thaáu cuûa toâm.
c. Ñoä trong
Qua ñoä trong coù theå ñaùnh giaù ñöôïc tình traïng ao ñeå coù bieän phaùp xöõ lyù thích hôïp.
Ñoä trong thích hôïp trong ao nuoâi toâm laø 30cm – 40cm. Caùc nguyeân toá aûnh höôûng ñeán ñoä
trong laø sinh vaät noåi, muøn baõ höõu cô trong nöôùc, buøn caùt vaø moät soá vaät khaùc. Neáu ñoä
trong cao hôn 50cm seõ laøm giaûm khaû naêng baét moài cuûa toâm daãn ñeán toâm chaäm lôùn coøn
ñoä trong thaáp hôn 2cm thì seõ laøm giaûm khaû naêng choáng laïi beänh taät cuûa toâm.
2.3.8.2 Yeáu toá hoùa hoïc
a. Oxy
Oxy hoøa tan laø moät yeáu toá moâi tröôøng quan troïng nhaát trong quaù trình nuoâi toâm,
haøm löôïng oxy hoøa tan thích hôïp nhaát cho toâm nuoâi töø 4 – 8mg/L.
ÔÛ noàng ñoä oxy hoøa tan < 4mg/L laøm cho toâm keùm baét moài, cô theå chuùng tieâu hoùa
thöùc aên keùm hieäu quaû vaø khaû naêng suaát hieän beänh taêng cao hôn bình thöôøng. Khi oxy
giaûm döôùi ngöôõng cho pheùp trong ao nuoâi thì luùc ñoù toâm seõ taäp trung vaøo bôø vaø treân maët
nöôùc ñeå tìm oxy, khi coù caùc khí ñoäc nhö H2S thì xaûy ra hieän töôïng cheát ngaït.
Tuy nhieân, löôïng oxy hoøa tan cao hôn ngöôõng cho pheùp cuõng gaây nguy hieåm vì
oxy hoøa tan vöôït quaù nhu caàu toâm seõ hoâ haáp ít ñi vaø löôïng CO2 hình thaønh vaø tích tuï
trong maùu cao laøm cho khaû naêng vaän chuyeån ñi khaép cô theå daãn ñeán toâm chaäm phaùt
trieån, coù theå cheát.
b. Ñoä pH
Ñoä pH cuûa nöôùc trong ao nuoâi laø chæ tieâu quan troïng thöù hai sau ñoä oxy hoøa tan,
ñoä pH gaây aûnh höôûng lôùn ñeán chaát löôïng nöôùc trong ao nuoâi. Ñoä pH toát nhaát töø
7,5
– 8,5 vaø dao ñoäng khoâng quaù 0,5 trong ngaøy laø phuø hôïp vôùi taäp tính thích nghi cuûa toâm
giuùp cho toâm phaùt trieån toát. Trong khi ñoù ñoä pH > 9 laøm taêng ñoäc tính cuûa NH3
Download » Agriviet.com
8
(Ammonia) vaø pH < 5 thì ñoäc H2S (Hydrosunlfua) taêng. Vôùi ñoä pH töø 7,5 – 8,5 thì seõ
khoáng cheá ñöôïc caùc khí ñoäc NH3, H2S boäc phaùt trong ao nuoâi.
c. Ñoä kieàm
Ñoä kieàm coù vai troø raát quan troïng trong vieäc duy trì heä ñeäm vaø laøm giaûm söï bieán
ñoäng cuûa pH trong ao nuoâi. ÔÛ nöôùc maën vaø lôï ñoä kieàm töø 100 – 120ppm laø toát nhaát cho
ao nuoâi.
d. Ammonia (NH3)
Toâm suù laø loaøi soáng ñaùy neân neàn ñaùy ao aûnh höôûng raát lôùn ñeán toâm nuoâi. Caùc
chaát höõu cô do nguoàn nöôùc ñöa vaøo, thöùc aên thöøa vaø caùc chaát thaûi cuûa toâm, söï phaân huûy
caùc chaát thaûi treân laøm tieâu hao oxy vaø nguy hieåm hôn laø sinh ra khí ñoäc NH3. Trong moâi
tröôøng nöôùc NH3 toàn taïi döôùi hai daïng: NH3 vaø daïng ion NH4+.
Khi NH3 trong nöôùc taêng seõ caûn trôû söï baøi tieát NH3 töø trong maùu cuûa toâm ra moâi
tröôøng nöôùc beân ngoaøi. Laøm löôïng NH3 vaø pH trong maùu taêng laøm aûnh höôûng xaáu ñeán
caùc phaûn öùng xuùc taùc cuûa emzyme vaø tính oån ñònh cuûa maøng teá baøo. Khí NH3 laøm hö
mang, gan vaø laøm giaûm khaû naêng vaän chuyeån oxy cuûa maùu, laøm taêng löôïng oxy tieâu thuï
ôû caùc moâ do vaäy toâm ñoøi hoûi löôïng oxy cao hôn töø ñoù laøm toâm keùm aên vaø giaûm söùc ñeà
khaùng.
e. Hydrosulfua(H2S)
Khí H2S laø saûn phaåm cuûa quaù trình trao ñoåi chaát, phaân huûy cuûa protein vaø quaù
trình khöû caùc khoaùng chaát löu quyønh. Khi H2S trong moâi tröôøng nöôùc phuï thuoäc vaøo pH
cuûa nöôùc, khi pH taêng thì H2S giaûm, khi pH giaûm thì H2S taêng. H2S > 0,03mg/L seõ gaây
ñoäc haïi cho toâm.
Caùc chaát höõu cô tích tuï ôû ñaùy ao laâu ngaøy seõ coù maøu ñen ñaëc thuø. Lôùp ñaùy naøy
sinh ra haøm löôïng khí H2S, NH3 coù muøi hoâi thoái cao, caùc khí ñoäc naøy phaùt taùn vaøo nöôùc
ôû maët treân cuûa ñaùy ao laøm giaûm löôïng oxy vaø pH trong moâi tröôøng nuoâi.
2.3.9
Moät soá beänh thöôøng gaëp trong quaù trình nuoâi toâm
2.3.9.1 Beänh do virus
Toâm laø loaøi ñoäng vaät raát nhaïy caûm trong quaù trình nuoâi. Caùc loaïi beänh do virus
gaây ra laøm toâm deã cheát nhaát laø virus gaây beänh gan tuïy, beänh ñaàu vaøng, beänh ñoám traéng,
… nhöõng beänh naøy chöa coù thuoác trò chæ phoøng beänh laø chính vaø deã daøng laây nhieãm töø
Download » Agriviet.com
9
caùc sinh vaät trung gian nhö nguoàn toâm gioáng vaø vaät nuoâi, … ñeå phoøng ngöøa caùc beänh
naøy thì khaâu chuaån bò ao phaûi thaät toát, moâi tröôøng nöôùc khoâng bò oâ nhieãm kieåm tra con
gioáng kyû tröôùc khi thaû.
2.3.9.2 Beänh do vi khuaån
Nhöõng beänh do vi khuaån gaây ra ña soá thuoäc nhoùm vi khuaån Vibrio nhoùm vi khuaån
naøy gaây beänh treân mang, voû vaø toâm thöôøng deã nhieãm beänh khi caùc yeáu toá thuûy lyù hoùa
thay ñoåi khaùc nhau. Nhoùm vi khuaån naøy thöôøng coù trong ao nuoâi nhö moät quaàn theå töï
nhieân raát khoù xaùc ñònh loaøi naøo cuûa Vibrio gaây beänh. Vì vaäy khi nuoâi ta phaûi thöôøng xöû
lyù ñeå phoøng beänh vaø khi phaùt hieän chuùng ta neân keát hôïp vôùi ñieàu trò baèng thuoác.
2.3.9.3 Beänh do sinh vaät baùm
Ñaây laø loaïi beänh raát phoå bieán thöôøng xaûy ra do söï phaùt trieån cuûa sinh vaät, söï tích
tuï cuûa caùc chaát voâ cô vaø höõu cô treân beà maët cô theå toâm hay coøn laø beänh ñoùng rong. Toâm
khoù coù theå vaän chuyeån, hoâ haáp vaø gaây trôû ngaïi cho söï loät xaùc cuûa toâm hieän töôïng naøy
xaûy ra khi söùc khoûe toâm yeáu do baát cöù lyù do naøo.
Phaûi caûi taïo vaø taåy doïn ao thaät toát khi thaû nuoâi phaûi taïo ñieàu kieän thích hôïp cho
toâm hoaït ñoäng vaø loät xaùc. Ñoái vôùi toâm bò beänh do sinh vaät baùm khi ñaõ caûi thieän moâi
tröôøng nöôùc maø beänh vaãn keùo daøi thì neân xöû lyù baèng hoùa chaát chuyeân duøng.
2.4
Ñieàu Kieän Töï Nhieân vaø Kinh Teá – Xaõ Hoäi
2.4.1
Ñieàu kieän töï nhieân
2.4.1.1 Vò trí ñòa lyù
Huyeän Ba Tri naèm ôû phía Ñoâng Nam cuûa thò xaõ Beán Tre, naèm ôû phía Ñoâng cuûa
Cuø Lao Baûo coù vò trí ñòa lí laø 10046’ – 10027’ vó ñoä Baéc vaø 106028’ – 106041’ kinh Ñoâng.
Phía Ñoâng vaø Ñoâng Baéc giaùp soâng Ba Lai, ñaây laø ranh giôùi tieáp giaùp giöõa hai
huyeän Bình Ñaïi vaø Ba Tri. Phía Ñoâng giaùp bieån Ñoâng. Phía Taây vaø Taây Nam giaùp soâng
Haøm Luoâng laø ranh giôùi giöõa hai huyeän Ba Tri vaø Thaïnh Phuù. Phía Taây vaø Taây Baéc giaùp
vôùi huyeän Gioàng Troâm.
Vôùi vò trí ñòa lyù nhö treân huyeän Ba Tri naèm trong khu vöïc troïng ñieåm kinh teá cuûa
tænh Beán Tre. Tuyeán Quoác loä 60 töø Tieàn Giang qua Beán Tre khi caàu Raïch Mieãu laøm
xong seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn cho vieäc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp trong huyeän,
ñoàng thôøi cuõng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc tieáp caän nhanh nhöõng tieán boä khoa hoïc
kyõ thuaät trong saûn xuaát noâng nghieäp vaø môû roäng thò tröôøng tieâu thuï noâng saûn maø ñaëc
bieät laø thuûy haûi saûn töôi soáng.
Download » Agriviet.com
10
2.4.1.2 Ñòa hình
Huyeän Ba Tri naèm trong khu vöïc töông ñoái thaáp cuûa tænh Beán Tre. Ñòa hình cuûa
huyeän baèng phaúng mang ñaëc ñieåm chung cuûa vuøng Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long do gaàn
bieån neân ñòa hình ôû ñaây hôi nghieâng veà phía bieån Ñoâng. Ñoä cao trung bình so vôùi maët
nöôùc bieån cuûa huyeän töø 0,75 – 1,00m. Cuõng do gaàn bieån neân treân ñòa baøn cuûa huyeän coù
nhieàu heä thoáng ñeâ bao cuøng vôùi nhieàu heä thoáng keânh raïch daøy ñaëc neân beà maët cuûa
huyeän bò chia caét khaù maïnh. Vôùi ñòa hình nhö treân ñaõ taïo ñieàu kieän raát thuaän lôïi cho saûn
xuaát noâng nghieäp ñaëc bieät laø troàng luùa vaø nuoâi troàng thuûy haûi saûn.
2.4.1.3 Khí haäu
a. Nhieät ñoä
Do huyeän naèm trong khu vöïc nhieät ñôùi gioù muøa cuûa tænh Beán Tre thuoäc Ñoàng
Baèng Soâng Cöûu Long vaø chòu aûnh höôûng cuûa bieån neân nhieät ñoä cao vaø khaù oån ñònh.
+ Nhieät ñoä trung bình haøng naêm laø 27,20C.
+ Nhieät ñoä cao nhaát laø 36,280C.
+ Nhieät ñoä thaáp nhaát laø 18,50C.
Bieân ñoä cheânh leäch giöõa ban ngaøy vaø ban ñeâm laø 100C.
b. Löôïng möa – boác hôi
Löôïng möa trung bình haøng naêm cuûa huyeän Ba Tri vaøo khoaûng 1.371,5mm vaø taäp
trung vaøo caùc thaùng 5 – 11 vaø bò ngaét quaûng bôûi thôøi gian haïn “Baø Chaèn” vaøo cuoái thaùng
7 vaø ñaàu thaùng 8. Trong khi ñoù löôïng boác hôi bình quaân laø 1.632mm löôïng böùc xaï cao
159 Kcal/cm2, khieán ñaát bò kieät nöôùc trong muøa khoâ laøm taêng ñoä pheøn maën, khoaùng hoùa
keùo daøi thôøi gian maën ôû moät soá xaõ. Löôïng möa ngaøy cao nhaát ñaõ xuaát hieän ôû khu vöïc
huyeän laø khoaûng 168mm/ngaøy.
c. Cheá ñoä gioù
Huyeän Ba Tri trong naêm coù hai muøa möa vaø khoâ roõ reät:
+ Muøa möa: thöôøng baét ñaàu töø thaùng 5 – 11, höôùng gioù thònh haønh laø gioù Taây
Nam, söùc gioù caáp 3 – 4 töø thaùng 5 – 9.
+ Muøa khoâ: baét ñaàu töø thaùng 12 – 4 naêm sau höôùng gioù thònh haønh laø Baéc ñeán
Ñoâng Baéc söùc gioù caáp hai.
Download » Agriviet.com
11
Ñaëc bieät trong caùc thaùng 2 - 3 coù gioù chöôùng höôùng gioù gaàn nhö song song vôùi
soâng cöûa Ñaïi, Ba Lai, Haøm Luoâng ñaõ ñöa nöôùc maën vaøo saâu trong noäi ñoàng. Vaøo cuoái
muøa möa gioù chöôùng thöôøng keát hôïp vôùi trieàu cöôøng gaây ra hieän töôïng nöôùc daâng cao
doïc theo bôø bieån Ba Tri gaây traøn bôø ñeâ coù cao trình thaáp.
d. Ñoä aåm
Ñoä aåm cuûa huyeän Ba Tri lieân quan chaët cheõ ñeán cheá ñoä möa trong naêm. Trong
muøa möa ñoä aåm cao, töø 83 – 90%, muøa khoâ thaáp töø 75 – 85%, ñoä aåm khoâng khí trung
bình laø 79%. Vôùi ñoä aåm nhö treân thì huyeän raát phuø hôïp cho vieäc phaùt trieån noâng nghieäp
vaø nuoâi troàng thuûy saûn.
Baûng 2.1 Caùc chæ tieâu khí haäu cuûa huyeän
Yeáu toá
Nhieät ñoä khoâng khí
+ Cao nhaát
+ Thaáp nhaát
+ Trung bình
Löôïng möa
Löôïng boác hôi
Ñoä aåm
Ñôn vò tính
0
C
“
“
“
mm
“
%
TB naêm
36,28
18,5
27,2
1.371,5
1.632
790
(Nguoàn: Phoøng Thuûy saûn huyeän Ba Tri, 2004)
2.4.1.4 Nguoàn nöôùc thuûy vaên
Ba Tri laø huyeän ven bieån Ñoâng chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä baùn nhaät trieàu, bieân
ñoä dao ñoäng töø 1,2 – 2,4m. Nguoàn nöôùc cuûa huyeän chuû yeáu ñöôïc cung caáp töø hai con
soâng lôùn laø soâng Ba Lai (phía Ñoâng Baéc) vaø soâng Haøm Luoâng (phía Taây Nam) vôùi heä
thoáng chi löu goàm 50 soâng raïch aên saâu vaøo trong noäi ñoàng. Toång chieàu daøi heä thoáng
soâng raïch töï nhieân lôùn khoaûng 128km.
Nöôùc treân soâng Ba Lai bò nhieãm maën sôùm khoaûng thaùng 3 – 4 , nöôùc soâng Haøm
Luoâng bò nhieãm maën treå hôn trong khoaûng thaùng 4 – 5 vôùi heä thoáng soâng ngoøi treân raát
thuaän lôïi cho giao thoâng thuûy, laøm muoái, nuoâi troàng thuûy saûn nöôùc maën, lôï vaø heä thoáng
caáp thoaùt nöôùc. Nhöng baát lôïi cho giao thoâng ñöôøng boä, saûn xuaát noâng nghieäp vaø sinh
hoaït cuûa daân cö.
2.4.1.5 Thoå nhöôõng
Thoå nhöôõng cuûa huyeän Ba Tri chia laøm hai nhoùm chính: ñaát gioàng caùt vaø ñaát maën
coù taàng sinh pheøn tieàm taøng saâu. Beân caïnh coøn coù nhoùm ñaát phuø sa vaø ñaát phuø sa nhieãm
maën.
Download » Agriviet.com
2.4.2
12
Hieän traïng kinh teá – xaõ hoäi
2.4.2.1 Cô caáu haønh chính
Huyeän Ba Tri coù taát caû 23 ñôn vò caáp xaõ, moät thò traán Ba Tri vôùi 107 aáp, khoùm.
2.4.2.2 Dieän tích
Huyeän Ba Tri coù toång dieän tích: 35.541,95ha, trong ñoù:
+ Dieän tích ñaát noâng nghieäp: 25.308,90ha
+ Dieän tích ñaát laâm nghieäp: 670,83ha
+ Dieän tích ñaát chuyeân duøng: 4.389,02ha
+ Dieän tích ñaát ôû: 996,16ha
+ Dieän tích ñaát chöa söû duïng.177,04ha
2.4.2.3 Daân soá
Theo nieân giaùm thoáng keâ naêm 2001 cuûa cuïc thoáng keâ tænh Beán Tre, thaùng 5/2002,
hieän nay dieän tích töï nhieân cuûa huyeän Ba Tri 355km2, daân soá naêm 2000 laø 129.828
ngöôøi, maät ñoä daân soá 560 ngöôøi/km2.
2.4.2.4 Tình hình lao ñoäng
Naêm 2002 huyeän Ba Tri coù khoaûng 10.000 ngöôøi tham gia lao ñoäng trong ngaønh
thuûy saûn. Trong ñoù lao ñoäng nuoâi troàng thuûy saûn coù 3.100 ngöôøi, soá lao ñoäng nuoâi troàng
thuûy saûn chuû yeáu taäp trung ôû caùc xaõ ven bieån.
Ña phaàn löïc löôïng lao ñoäng nuoâi troàng thuûy saûn ôû caùc hoä nuoâi naém kyõ thuaät nuoâi
ôû möùc ñoä trung bình, caùc hoä nuoâi cuõng ñaõ tham gia caùc lôùp taäp huaán khuyeán ngö cuûa
huyeän vaø tænh toå chöùc, tuy nhieân cuõng coøn haïn cheá trong tieáp thu caùc kieán thöùc.
2.4.3
Cô sôû haï taàng
2.4.3.1 Heä thoáng thuûy lôïi
Heä thoáng thuûy lôïi huyeän Ba Tri ñöôïc ñaàu tö khaù hoaøn chænh nhöng chuû yeáu phuïc
vuï cho noâng nghieäp. Ñoái vôùi vuøng nuoâi troàng thuûy saûn maën, lôï heä thoáng thuûy lôïi chöa
ñöôïc ñaàu tö phaùt trieån ñuùng möùc chuû yeáu laø döïa vaøo töï nhieân laø chính. Moät soá tuyeán
keânh möông cuõng ñaõ ñöôïc ñaàu tö naïo veùt, ñaøo môùi theo yeâu caàu cuûa thuûy saûn nhöng
vaãn coøn raát manh muùn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa dieän tích nuoâi. Hai
coâng trình quan troïng nhaát treân ñòa baøn huyeän coù aûnh höôûng lôùn ñeán caùc hoaït ñoäng nuoâi
Download » Agriviet.com
13
troàng thuûy saûn laø coáng ñaäp Ba Lai vaø heä thoáng ñeâ bieån ñaõ hoaøn thaønh vaø ñöa vaøo söû
duïng.
Toång dieän tích töï nhieân 5.540ha ñöa vaøo qui hoaïch nuoâi troàng thuyû saûn taäp trung
cuûa huyeän naèm trong caùc xaõ: Taân Xuaân, Baûo Thaïnh, Baûo Thuaän, Taân Thuyû, An Thuûy,
An Hoaø Taây, Vónh An, An Hieäp coù chieàu daøi keânh raïch laø 122km ñaït maät ñoä laø
0,022km/ha nhöng phaân boá khoâng ñeàu.
2.4.3.2 Heä thoáng giao thoâng
Heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä cuûa huyeän Ba Tri phaùt trieån ñeàu khaép. Toång chieàu
daøi ñöôøng boä chöa keå ñöôøng thoân xoùm laø 174,5 km trong ñoù toång chieàu daøi ñöôøng boä
tính ñeán ngaøy 31/12/2001 môùi chæ coù 6,18% traùng nhöïa, 22,4% traûi soûi ñoû vaø 71,42% coøn
laïi laø ñöôøng ñaát chæ thoâng xe toát vaøo muøa khoâ. Treân heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä coù 45
caàu daøi 907m, giao thoâng ñöôøng thuûy ñaây laø theá maïnh cuûa huyeän vôùi 114 km ñöôøng
soâng. Ngoaøi ra Ba Tri coøn coù 12km bôø bieån vaø raát nhieàu keânh raïch taïo thaønh maïng löôùi
giao thoâng thuûy raát thuaän lôïi.
Nhìn chung, giao thoâng ôû caùc vuøng nuoâi khoâng ñöôïc thuaän lôïi laém, ñöôøng giao
thoâng chæ taäp trung ôû caùc khu vöïc trung taâm, khu daân cö vaø treân gioàng caùt. Trong nhöõng
vuøng nuoâi toâm thì heä thoáng giao thoâng raát thieáu coù nhieàu nôi chæ ñi laïi baèng ñöôøng thuûy.
2.4.3.3 Heä thoáng ñieän
Ñeán naêm 2000 ñieän löôùi quoác gia ñaõ phuû khaép 23/23 xaõ, thò traán. Trong ñoù coù
25.918 hoä söû duïng ñieän chieám 65,27% soá hoä trong toaøn huyeän.Treân cô sôû caùc heä thoáng
maïng löôùi ñieän cuûa ñòa phöông, trong quaù trình phaùt trieån nuoâi troàng thuûy saûn thaâm canh
seõ phaûi ñaàu tö theâm ñöôøng daây vaøo vuøng nuoâi vaø khu vöïc saûn xuaát gioáng.
2.5
Hieän Traïng vaø Keá Hoaïch Phaùt Trieån Nuoâi Troàng Thuûy Saûn Huyeän Ba Tri
2.5.1 Hieän traïng nuoâi troàng thuûy saûn
Huyeän ba Tri laø nôi coù öu theá veà dieän tích phaùt trieån nuoâi troàng thuûy saûn nhaát laø
nuoâi caùc ñoái töôïng thuûy saûn nöôùc lôï vaø maën. Trong ñoù vieäc ñaàu tö phaùt trieån ngaønh nuoâi
troàng thuûy saûn cuûa huyeän nhaèm taêng hieäu quaû söû duïng ñaát vaø nöôùc goùp phaàn caûi taïo boä
maët kinh teá – xaõ hoäi huyeän laø ñònh höôùng ñuùng ñaén.
Ngheà nuoâi thuûy saûn ñang töøng böôùc phaùt trieån theo chieàu saâu ñaëc bieät laø vaøi naêm
gaàn ñaây caùc moâ hình nuoâi toâm trong ruoäng luùa, moâ hình nuoâi toâm baùn thaâm canh vaø
Download » Agriviet.com
14
thaâm canh ñaït hieäu quaû cao, moâ hình hôïp taùc kinh teá phaùt trieån maïnh meõ töø ñoù thuùc ñaåy
moïi thaønh phaàn kinh teá tham gia saûn xuaát.
Maëc duø huyeän ba Tri laø moät trong nhöõng huyeän coù tieàm naêng veà dieän tích ñaát
nuoâi troàng thuûy saûn lôùn, nhöng muoán taän duïng tieàm naêng coù saün naøy ñeå saûn xuaát ra saûn
phaåm coù hieäu quaû, giaù trò cao veà maët kinh teá khoâng phaûi deã daøng. Vieäc toå chöùc nuoâi vaø
kinh doanh thuûy saûn toång hôïp treân taát caû dieän tích maët nöôùc cuûa huyeän ñoøi hoûi phaûi coù
thôøi gian vaø söï phoái hôïp nhieàu maët cuûa nhieàu ngaønh, nhieàu caáp taïo ñieàu kieän cho daân
thöïc hieän.
Dieän tích nuoâi troàng thuûy saûn nhieàu, nhöng dieän tích maët nöôùc höõu ích chæ chieám
töø 25 – 60% tuøy theo loaïi moâ hình nuoâi. Moâ hình nuoâi thuûy saûn hieän nay ña soá laø quaûng
canh truyeàn thoáng coù thaû theâm gioáng, ñaïi boä phaän nhöõng ngöôøi nuoâi coøn ít ñieàu kieän
tieáp caän nhöõng khoa hoïc kyõ thuaät cô baûn veà nhöõng ñoái töôïng maø mình nuoâi.
Ngheà nuoâi troàng thuûy saûn cuûa huyeän Ba Tri giai ñoaïn 1997 – 2002 chuû yeáu do
nhaân daân ñaûm nhaän, phaùt trieån chöa ñuùng quy hoaïch ñieàu chænh. Tænh ñaõ coù maïng löôùi
döï baùo vaø kieåm dòch phoøng choáng beänh nuoâi thuûy saûn nhöng löïc löôïng naøy coøn raát
moõng.
Cô sôû haï taàng phuïc vuï thuûy saûn maëc duø ñöôïc quan taâm nhöng vaãn chöa ñaùp öùng
ñöôïc nhu caàu saûn xuaát. Ña soá dieän tích nuoâi toâm suù chöa coù heä thoáng caáp thoaùt nöôùc
rieâng bieät, neân nöôùc caáp vaøo vaø thoaùt ra laãn loän giöõa caùc dieän tích nuoâi khaùc nhau.
Coâng taùc phoøng tröø dòch beänh coøn gaëp nhieàu khoù khaên, chaát löôïng con gioáng
phaàn lôùn laø chaát löôïng keùm maø ña phaàn gioáng ñöôïc di nhaäp töø caùc tænh vaø ñòa phöông
khaùc veà. Trong khi ñoù naêng löïc saûn xuaát gioáng taïi ñòa phöông coøn haïn cheá chæ ñaùp öùng
khoaûng 10 – 15% neân cuõng phaàn naøo khoù khaên trong saûn xuaát gioáng taïi ñòa phöông.
Thöùc aên phuïc vuï nuoâi troàng thuûy saûn chuû yeáu söû duïng thöùc aên coâng nghieäp ôû
hình thöùc nuoâi baùn thaâm canh vaø thaâm canh, tuy nhieân do haïn cheá hieåu bieát veà kyõ thuaät
neân moät boä phaän khoâng nhoû caùc hoä nuoâi thuûy saûn veà coâng taùc chaêm soùc, cho aên coøn tuøy
tieän vaø chöa ñöôïc kieåm soaùt chaët cheû aûnh höôûng phaàn naøo ñeán hieäu quaû nuoâi.
Lao ñoäng nuoâi troàng thuûy saûn cuûa huyeän Ba Tri tuy doài daøo veà löïc löôïng, nhöng
trong ñoù khoâng ít nhöõng ngöôøi nuoâi thuyû saûn chöa naém chaët cheû veà kyõ thuaät nuoâi cuûa
töøng moâ hình nuoâi, töøng ñoái töôïng nuoâi chuû yeáu saûn xuaát theo kinh nghieäm baûn thaân.
Ñeå ngheà nuoâi thuûy saûn ñöôïc oån ñònh veà naêng suaát vaø saûn löôïng thì vieäc naâng
cao trình ñoä hieåu bieát veà kyõ thuaät cuûa ngöôøi nuoâi toâm laø vieäc laøm raát caàn thieát. Trung
Taâm Khuyeán Ngö tænh phoái vôùi Phoøng Thuûy Saûn huyeän thöôøng xuyeân toå chöùc caùc lôùp
taäp huaán ñeå phoå bieán coâng ngheä kyõ thuaät môùi ñeå ngöôøi daân kòp thôøi naém baét vaø ñöa vaøo
saûn xuaát.( Phoøng Thuûy Saûn huyeän Ba Tri, 2004)
Download » Agriviet.com
15
2.5.2 Keá hoaïch phaùt trieån
Nhaèm söû duïng taøi nguyeân oån ñònh, laâu beàn treân cô sôû baûo veä moâi tröôøng, heä sinh
thaùi, nguoàn lôïi thuûy saûn taïi huyeän treân caùc nguyeân taéc cô baûn vaø yeâu caàu kyõ thuaät ñeà ra
ôû caùc caáp, kyõ thuaät nuoâi theo tieâu chuaån ngaønh vaø keát hôïp vôùi thöïc teá saûn xuaát taïi ñòa
phöông huyeän ñaõ xaây döïng ñöôïc caùc chæ tieâu cô baûn laø:
- Ñeán naêm 2005 dieän tích nuoâi thuûy saûn ñöôïc môû roäng ñeán 5.418ha, trong ñoù coù
3.288ha nuoâi toâm (coù 1000ha nuoâi toâm thaâm canh).
- Khaû naêng môû roäng dieän tích nuoâi ñeán naêm 2010 phaán ñaáu ñaït 7.849ha, trong ñoù
coù khoaûng 4.779ha nuoâi toâm (coù 4.179ha nuoâi chuyeân toâm). Dieän tích nuoâi cuûa huyeän
chieám 15,97% toång dieän tích nuoâi cuûa toaøn tænh (49.147ha). Nuoâi toâm chieám 15,25%
toång dieän tích nuoâi toâm cuûa toaøn tænh (31.339ha), nuoâi toâm thaâm canh (800ha), vaø baùn
thaâm canh (1.200ha) töông öùng chieám 16,16% vaø 11,43% dieän tích nuoâi toâm cuûa tænh
(4.950ha vaø 7.000ha) (Phoøng Thuûy Saûn huyeän Ba Tri, 2004).
- Ñaûm baûo caùc dòch vuï cung caáp gioáng, thöùc aên, thuoác chöõa beänh vaø höôùng daãn
kyõ thuaät cô baûn cho ngöôøi nuoâi nhaèm phaùt trieån ngheà nuoâi trong huyeän ñaït hieäu quaû kinh
teá cao.
- Ñaàu tö khoa hoïc coâng ngheä vaøo saûn xuaát, höôùng daãn, boài döôõng naâng cao trình
ñoä hieåu bieát veà kyõ thuaät cho saûn xuaát.
- Hoaøn thieän caùc haïng muïc cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø haäu caàn dòch vuï ñoàng boä ñeå
phuïc vuï toát cho ngheà nuoâi taïi ñòa phöông.
Haäu caàn dòch vuï thuûy saûn: theo keát quaû khaûo saùt ñieàu tra thuûy lôïi, moâi tröôøng vaø
hoä thuûy saûn, 2003 thì:
Tính ñeán naêm 2002 Ba Tri coù 25 cô sôû saûn xuaát kinh doanh toâm gioáng. Treân ñòa
baøn huyeän coù 12 cô sôû saûn xuaát toâm gioáng, so vôùi naêm 2001 taêng leân 4 cô sôû bình quaân
naêng löïc saûn xuaát cuûa moãi cô sôû laø 5.000.000 Post/cô sôû. (Phoøng Thuûy Saûn huyeän Ba Tri,
2004).
Trong naêm löôïng gioáng thaû nuoâi toaøn huyeän qua kieåm dòch laø 94 trieäu Post trong
ñoù taïi ñòa phöông saûn xuaát ñöôïc 30 trieäu Post vaø nhaäp töø caùc tænh laø 64 trieäu Post (Phoøng
Thuûy Saûn huyeän Ba Tri, 2004).
- Veà thöùc aên: Ñeán naêm 2002 treân ñòa baøn huyeän Ba Tri chöa coù cô sôû saûn xuaát
thöùc aên coâng nghieäp phuïc vuï cho nuoâi troàng thuûy saûn, thöùc aên ñöôïc söû duïng chuû yeáu laø
nguoàn thöùc aên ñöa vaøo töø caùc tænh thoâng qua caùc nhaø phaân phoái vaø ñaïi lyù.
Download » Agriviet.com
16
- Veà nöôùc ñaù baûo quaûn: Maëc duø soá löôïng nöôùc ñaù saûn xuaát taïi huyeän coøn ít, song
do caùch trung taâm tænh khoâng xa (35 – 40km), coù heä thoáng ñöôøng giao thoâng thuûy boä
thuaän tieän, neân nhu caàu nöôùc ñaù caàn cho baûo quaûn toâm caù taïi caùc vuøng nuoâi ñeàu ñöôïc
cung öùng ñaày ñuû vaø kòp thôøi.
- Khai thaùc thuûy haûi saûn: trong naêm 2002 toång soá taøu, thuyeàn khai thaùc thuûy saûn
toaøn huyeän 961 chieác vôùi 71.522CV (coâng suaát). Saûn löôïng khai thaùc ñöôïc 27.511 taán
trong ñoù toâm chieám 2.404 taán, möïc 3.452 taán, caù 21.654 taán. (Phoøng Thuûy Saûn huyeän Ba
Tri, 2004).
- Cheá bieán vaø tieâu thuï thuûy saûn: cheá bieán vaø tieâu thuï thuûy saûn theo khoâng kòp
ngheà nuoâi vaø khai thaùc taïi bieån. Taïi xaõ An Thuûy coù moät cô sôû cheá bieán ñoâng laïnh thuûy
saûn, nhöng toå chöùc saûn xuaát vaø kinh doanh keùm neân khoâng thu huùt ñöôïc nguoàn nguyeân
lieäu thuûy saûn cuûa huyeän ñöa vaøo cheá bieán.
- Thuûy saûn cuûa huyeän (khai thaùc, nuoâi) ñaûm baûo cho tieâu duøng trong huyeän, coøn
laïi 60% baùn ra ngoaøi huyeän trong khi ñoù caùc cô sôû cheá bieán thuû coâng vaø truyeàn thoáng
keùm phaùt trieån.
- Cöûa haøng vaät tö phuïc vuï nuoâi troàng: taïi caùc khu vöïc nuoâi toâm taäp trung ñeàu coù
moät soá ñaïi lyù hoaëc ñieåm baùn vaät tö, thuoác phoøng choáng dòch beänh cho thuûy saûn. Trong
caùc chôï trung taâm cuõng coù moät soá saïp, ñieåm baùn vaät tö kyõ thuaät phuïc vuï cho nuoâi troàng
thuûy saûn.
- Coâng taùc khuyeán ngö: trong naêm 2002 Phoøng Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Tieån Noâng
Thoân ñaõ phoái hôïp vôùi Sôû Thuûy Saûn, Hoäi Ngheà Caù, Trung Taâm Khuyeán Ngö tænh, ñaõ taäp
huaán ñöôïc 13 lôùp chuyeån giao kyõ thuaät ñeán taän ngöôøi nuoâi, coù 590 ngöôøi tham döï vaø
phaùt 840 boä taøi lieäu. (Phoøng Thuûy Saûn huyeän Ba Tri, 2004).
2.6
Caùc Moâ Hình Nuoâi Thuûy Saûn Ñang Ñöôïc AÙp Duïng Taïi Huyeän Ba Tri
Theo keát quaû khaûo saùt ñieàu tra thuûy lôïi, moâi tröôøng vaø hoä nuoâi thuûy saûn, 2003 thì
caùc moâ hình nuoâi thuûy saûn huyeän Ba Tri khaù ña daïng, loaïi hình (nuoâi chuyeân vaø nuoâi
keát hôïp) vaø caáp kyõ thuaät nuoâi töø ñôn giaûn (nuoâi quaûng canh döïa vaøo töï nhieân) ñeán kyõ
thuaät cao nhö (baùn thaâm canh vaø thaâm canh). Trong huyeän coù hai khu vöïc nuoâi troàng
thuûy saûn chính.
2.6.1 Nuoâi nöôùc ngoït
2.6.1.1 Nuoâi chuyeân caù trong ao, möông vöôøn
Moâ hình nuoâi caù nöôùc ngoït ao hoà möông vöôøn phoå bieán trong ñaát thoå cö, ñaõ coù töø
laâu ñôøi, tuy nhieân chæ laø nuoâi ñeå phuïc vuï tieâu duøng taïi choã, nuoâi vôùi quy moâ nhoû, chöa
Download » Agriviet.com
17
mang tính chaát saûn xuaát haøng hoaù. Dieän tích nuoâi thöôøng töø 5000– 10.000m2 tuyø ñòa hình
vaø nguoàn nöôùc töøng nôi. Thaû caù nuoâi thöôøng trong voøng moät naêm thì thu hoaïch. Naêng
suaát töø 0,4 – 3 taán/ha/naêm tuyø theo maät ñoä thaû vaø quaûn lyù chaêm soùc. Trong naêm 2002
huyeän Ba Tri coù 170ha nuoâi chuyeân theo moâ hình toå hôïp taùc ôû Kinh Laáp Taân Xuaân
(naêng suaát khoaûng 5 taán/ha) vaø Laïc Ñòa, Phuù Leã (naêng suaát ñaït 2 taán/ha). (Phoøng Thuûy
Saûn huyeän Ba Tri, 2004).
2.6.1.2 Nuoâi caù xen canh vôùi ruoäng luùa
Nuoâi caù ruoäng laø moät loaïi hình nuoâi môùi xuaát hieän vaøi naêm gaàn ñaây , hình thöùc
nuoâi naøy chuû yeáu laø taän duïng maët nöôùc treân ruoäng ñeå nuoâi caù keát hôïp, xung quanh
ruoäng luùa ñaøo möông nuoâi, dieän tích möông nuoâi chieám khoaûng 25 – 30% dieän tích
ruoäng luùa, ñoái töôïng nuoâi chuû yeáu laø caùc loaïi caù traéng naêng suaát trung bình moät ha töø
0,5 – 1,5 taán/vuï nuoâi. Moâ hình nuoâi naøy nhaèm caûi thieän theâm cuoäc soáng cho ngöôøi daân.
Tuy nhieân ñeå nuoâi ñaït hieäu quaû caàn phaûi haïn cheá toái ña söû duïng caùc loaïi thuoác baûo veä
thöïc vaät.
2.6.1.3 Nuoâi toâm caøng xanh
Nuoâi toâm caøng xanh môùi ñöôïc phaùt trieån ôû huyeän trong nhöõng khu ruoäng truõng,
möông vöôøn döøa. Khu vöïc nuoâi cuõng phaân taùn. Hieäu quaû mang laïi töø nuoâi toâm caøng
xanh chöa lôùn do giaù gioáng mua cao, gioáng töï nhieân ngaøy caøng giaûm do khai thaùc quaù
möùc, gioáng nhaân taïo chæ môùi baét ñaàu saûn xuaát soá löôïng chöa ñuû ñaùp öùng cho nhu caàu
nuoâi. Trong naêm 2002, huyeän Ba Tri thaû nuoâi khoaûng 30ha trong ao möông vöôøn vaø
naêng suaát thu ñöôïc raát thaáp chæ 50 kg/ha.
2.6.2 Nuoâi nöôùc lôï, maën
2.6.2.1 Nuoâi toâm bieån nöôùc lôï, maën quaûng canh
Moâ hình nuoâi toâm quaûng canh truyeàn thoáng theo kieåu ñaép ñaäp ñeå thu toâm töï
nhieân ñaõ coù töø laâu ñôøi ôû huyeän. Trong ñaàm coù möông noäi ñaàm, möông bao, coáng laáy
gioáng baèng goã. Töø 15 – 30 ngaøy thì thu hoaïch moät laàn (theo con nöôùc trieàu). Naêng suaát
luùc ban ñaàu 0,1 – 0,15 taán/ha/naêm sau ñoù giaûm daàn theo thôøi gian, rieâng naêm 1994 sau
dòch toâm cheát neân naêng suaát coøn laïi 0,05 – 0,08 taán/ha/naêm. Moâ hình nuoâi naøy hieän nay
vaãn coøn nhöng naêng suaát vaø hieäu quaû khoâng cao, hình thöùc nuoâi naøy phuï thuoäc tröïc tieáp
ñeán nguoàn lôïi thuûy saûn, toâm thu hoaïch kích thöôùc nhoû, khoâng ñeàu nhau, giaù baùn thaáp.
2.6.2.2 Nuoâi xen toâm bieån trong röøng
Download » Agriviet.com
18
Moâ hình naøy ñaõ xuaát hieän nhieàu naêm qua, thoâng qua röøng troàng ôû nhöõng vuøng
nhieãm maën ngöôøi daân thaû theâm gioáng vaøo keát hôïp vôùi nguoàn gioáng töï nhieân thoâng qua
thuûy trieàu, coù söû duïng bôø bao beân ngoaøi ñeå giöõ nöôùc. Naêng suaát khoâng cao (0,2/ha) tuy
nhieân taän duïng ñöôïc dieän tích maët nöôùc hieän coù ñeå söû duïng ñöôïc coù hieäu quaû laø laøm
taêng thu nhaäp. Caàn chuù yù coâng taùc baûo veä ñaát röøng, traùnh laäp laïi hieän töôïng phaù röøng ñeå
nuoâi toâm, gaây aûnh höôûng ñeán heä sinh thaùi trong vuøng.
2.6.2.3 Nuoâi toâm bieån quaûng canh caûi tieán
Moâ hình nuoâi toâm quaûng canh caûi tieán ñöôïc nuoâi töø naêm 1995 ñeán nay. Thaû
gioáng nhaân taïo toâm suù nuoâi 4 – 6 con/m2, côû toâm thaû Post 15 – Post 25 coù cho toâm aên
theâm thöùc aên haøng ngaøy. Moâ hình naøy hieän nay ñang phoå bieán chieám khoaûng 70 – 80
dieän tích nuoâi toâm suù, naêng suaát phuï thuoäc raát lôùn vaøo kyõ thuaät nuoâi, möùc ñoä ñaàu tö, …
trung bình ñaït 0,2 – 0,35 taán/ha. Naêm 2002 huyeän Ba Tri nuoâi treân dieän tích khoaûng
1.300ha vôùi naêng suaát bình quaân 0,2 taán/ha/naêm.
2.6.2.4 Nuoâi toâm suù baùn thaâm canh vaø thaâm canh
Nuoâi toâm baùn thaâm canh vaø thaâm canh coù kyõ thuaät cao hôn so vôùi moâ hình nuoâi
toâm quaûng canh caûi tieán veà xaây döïng ao, heä thoáng caáp thoaùt nöôùc rieâng bieät. Maät ñoä thaû
gioáng nuoâi töø 20 – 30 con/m2, côû P.15, naêng suaát trung bình 1,5 – 3 taán/ha/vuï. Cheá ñoä
cho toâm aên phaûi theo ñuùng quy trình nuoâi vaø ngöôøi nuoâi phaûi naém chaéc kyõ thuaät, theo
doõi vaø chaêm soùc thöôøng xuyeân, lieân tuïc trong suoát quaù trình nuoâi. Thôøi gian nuoâi moät vuï
töø 3 – 4 thaùng baét ñaàu töø thaùng 1 – 2 trong naêm. Trong naêm 2002 vöøa qua toaøn huyeän Ba
Tri nuoâi thaâm canh treân dieän tích khoaûng 128ha vaø saûn löôïng 560 taán, naêng suaát bình
quaân chung 3,1 taán/ha/naêm. Haàu heát caùc ao nuoâi cuûa daân chöa coù ao xöû lyù nöôùc thaûi
tröôùc khi thaûi ra keânh thoaùt nöôùc; ngoaïi tröø moät soá khu vöïc nuoâi thaâm canh môùi ñöôïc
xaây döïng do caùc toå hôïp taùc hoaëc caùc nhaø ñaàu tö quaûn lyù.
2.6.2.5 Nuoâi toâm suù quaûng canh caûi tieán, luaân canh luùa
Moâ hình nuoâi toâm suù quaûng canh caûi tieán luaân canh ruoäng luùa moät vuï trong muøa
khoâ (ôû vuøng nöôùc lôï, maên), vôùi dieän tích möông bao quanh chu vi thöûa ruoäng, chieám 25
– 30% dieän tích cuûa ruoäng luùa. Thaû gioáng coù maät ñoä töø 4 – 6 con/m2 toâm gioáng coù kích
thöôùc côû 2 – 3 cm/con (P.30). naêng suaát thu hoaïch toâm suù moât ha ruoäng luùa 0,2 – 0,3
taán/ha ruoäng/vuï. Thôøi gian nuoâi boán thaùng moät vuï töø thaùng 12 – 4 döông lòch. Moâ hình
naøy coù ñieàu kieän môû roäng ôû nhöõng nôi saûn suaát luùa moät vuï naêng suaát thaáp, baáp beânh,
dieän tích nuoâi toâm hieän nay khoaûng 600 ha, naêng suaát bình quaân trong naêm 2002 laø 0,4
taán/ha.
2.6.2.6 Nuoâi toâm trong ruoäng muoái
Download » Agriviet.com
19
Moâ hình nuoâi toâm keát hôïp vôùi laøm muoái chuû yeáu taän duïng dieän tích ao, möông
chöùa nöôùc trong saûn xuaát muoái ñeå nuoâi toâm hoaëc trong muøa möa khi ñoä maën giaûm, naêng
suaát nuoâi ñaït khoaûng 0,1 – 0,15 taán/ha.
2.6.2.7 Nuoâi ngheâu, soø
Dieän tích nuoâi ngheâu naèm raûi raùc ôû cöûa soâng ven bieån, chuû yeáu taän duïng nguoàn
gioáng töï nhieân, dieän tích nuoâi ngheâu khoaûng 1.600ha taäp trung ôû baõi trieàu vaø nuoâi soø
khoaûng 100ha ôû vuøng cöûa soâng, raõi raùc trong caùc ao nuoâi toâm.
2.6.2.8 Nuoâi cua
Dieän tích nuoâi naøy khoâng lôùn vì cua gioáng giaù cao, khan hieám, ngöôøi nuoâi raát deã
bò ñoäng veà con gioáng, naêng suaát khoâng oån ñònh, taäp trung ôû Taân Xuaân vaø caùc xaõ ven
bieån.
Download » Agriviet.com
20
- Xem thêm -