Tài liệu Khái quát chung về thị trường

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng 1 Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ tr-êng thÎ hiÖn nay ë ViÖt Nam 1.1 Nh÷ng nhËn thøc c¬ b¶n vÒ dÞch vô thÎ 1.1.1 Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i 1.1.1.1 Kh¸i niÖm * VÒ mÆt sö dông ThÎ lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt do ng©n hµng ph¸t hµnh. ThÎ ®-îc cÊp cho kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô hoÆc ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hay t¹i c¸c ng©n hµng ®¹i lý trong ph¹m vi sè d- cña tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc theo h¹n møc tÝn dông ®-îc kÝ kÕt gi÷a ng©n hµng ph¸t hµnh vµ chñ thÎ. Ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ chÝnh lµ giÊy nhËn nî cña chñ thÎ ®èi víi c¬ së chÊp nhËn thÎ. §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ vµ ®¬n vÞ cung øng dÞch vô rót tiÒn mÆt ®ßi tiÒn chñ thÎ qua ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ vµ ng©n hµng thanh to¸n thÎ. C¸c chñ thÓ tham gia vµo giao dÞch thÎ bao gåm:  Ng©n hµng ph¸t hµnh Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ quèc tÕ ( ®èi víi c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi) vµ ®-îc NHNNVN cho phÐp thùc hiÖn nghiÖp vô ph¸t hµnh thÎ (®èi víi c¸c ng©n hµng trong n-íc). §©y lµ ng©n hµng chuÈn bÞ thÎ cho kh¸ch hµng, ng©n hµng ph¸t hµnh cã tr¸ch nhiÖm: xem xÐt viÖc ph¸t hµnh thÎ, h-íng dÉn chñ thÎ sö dông thÎ vµ ban hµnh c¸c quy ®Þnh cÇn thiÕt khi sö dông thÎ, thanh to¸n sè tiÒn trªn ho¸ ®¬n cña kh¸ch hµng do ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn ®Õn, cÊp phÐp c¸c th-¬ng vô thanh to¸n v-ît h¹n møc. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  Ng©n hµng thanh to¸n Ng©n hµng thanh to¸n thÎ lµ thµnh viªn chÝnh thøc hoÆc thµnh viªn liªn kÕt cña tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc c¸c ng©n hµng ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ uû quyÒn thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n thÎ. Ng©n hµng thanh to¸n lµ ng©n hµng trùc tiÕp ký hîp ®ång víi c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ vµ thanh to¸n c¸c chøng tõ giao fÞch do c¬ së chÊp nhËn thÎ xuÊt tr×nh. Mét ng©n hµng võa cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng©n hµng thanh to¸n võa ®ãng vai trß lµ ng©n hµng ph¸t hµnh.  Chñ thÎ Chñ thÎ lµ ng-êi cã tªn ghi trªn thÎ, ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cho phÐp sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô thay tiÒn mÆt theo h¹n møc tÝn dông ®-îc cÊp. Ngoµi ra chñ thÎ cã thÓ sö dông thÎ ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng hoÆc c¸c ng©n hµng ®¹i lý. Chñ thÎ bao gåm chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô. Chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô cïng sö dông chung mét tµi kho¶n thÎ víi h¹n møc tÝn dông mµ ng©n hµng cÊp cho chñ thÎ chÝnh. Giao dÞch cña chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô ®-îc thÓ hiÖn trªn cïng mét sao kª vµ ®-îc göi cho chñ thÎ chÝnh ®Ó thanh to¸n. chñ thÎ chÝnh lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÒ thanh to¸n c¸ kho¶n chi tiªu cña c¶ chñ thÎ chÝnh vµ chñ thÎ phô.  §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ (§VCNT) §VCNT lµ c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n cung øng hµng ho¸, dÞch vô chÊp nhËn thÎ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. C¸c ®¬n vÞ nµy th«ng th-êng ®-îc ng©n hµng trang bÞ m¸y mãc, kü thuËt ®Ó chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô b»ng thÎ.  Ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lµ ng©n hµng ®-îc ng©n hµng thanh to¸n thÎ uû quyÒn thùc hiÖn mét sè dÞch vô chÊp nhËn thanh to¸n thÎ th«ng qua hîp ®ång ng©n hµng ®¹i lý.  Tæ chøc thÎ quèc tÕ Lµ hiÖp héi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông, tham gia ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ quèc tÕ. Tæ chøc vµ lµm trung t©m xö lý cÊp phÐp, th«ng tin giao dÞch, thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng thµnh viªn trªn toµn thÕ giíi. Mçi tæ chøc thÎ quèc tÕ ®Òu cã tªn s¶n phÈm cña m×nh. Kh¸c víi ng©n hµng thµnh viªn, tæ chøc thÎ quèc tÕ kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi chñ thÎ hay CSCNT mµ chØ cung cÊp mét m¹ng l-íi viÔn th«ng toµn cÇu phôc vô cho quy tr×nh thanh to¸n, cÊp phÐp cho ng©n hµng thµnh viªn mét c¸ch nhanh chãng. HIÖn nay trªn thÕ giíi cã c¸c tæ chøc thÎ: VISA, MASTERCARD, C«ng ty thÎ AMEX, C«ng ty thÎ JCB.  Ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n Lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé c¸c kho¶n chi tiªu ph¸t sinh tõ viÖc sö dông thÎ vµ lµ chñ thÎ chÝnh (nÕu lµ thÎ c¸ nh©n) hoÆc tæ chøc, c«ng ty xin cÊp thÎ (nÕu lµ thÎ do c«ng ty uû quyÒn cho c¸ nh©n sö dông). * VÒ mÆt cÊu t¹o: Dï lµ bÊt cø lo¹i thÎ g×, thÎ bao giê còng cã mét ®Æc ®iÓm chung nhÊt: Nã ®-îc lµm b»ng Plastic, cã kÝch th-íc tiªu chuÈn quèc tÕ lµ 5,5cm x 8,5cm. Trªn thÎ cã in ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh-: nh·n hiÖu th-¬ng m¹i cña thÎ, sè thÎ, tªn chñ thÎ ,ngµy hiÖu lùc ( ngµy cuèi cïng cã hiÖu lùc) vµ mét sè c¸ yÕu tè kh¸c tuú theo quy ®Þnh cña c¸c Tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc hiÖp héi ph¸t hµnh thÎ. MÆt tr-íc cña thÎ: BiÓu t-îng: Mçi lo¹i thÎ cã mét biÓu t-îng riªng, mang tÝnh ®Æc tr-ng cña tæ chøc ph¸t hµnh thÎ. §©y ®-îc xem nh- mét yÕu tè an ninh chèng l¹i sù gi¶ m¹o. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  VISA: H×nh ch÷ nhËt 3 mÇu: xanh, tr¾ng, vµng cã ch÷ VISA ch¹y ngang gi÷a mµu tr¾ng, trªn h×nh ch÷ nhËt 3 mµu lµ h×nh chim bß c©u ®ang bay in ch×m.  MASTERCARD: Cã 2 h×nh trßn lång nhau n»m ë gãc d-íi bªn ph¶i (mét h×nh mµu da cam, mét h×nh mµu ®á) vµ dßng ch÷ MASTERCARD mµu tr¾ng ch¹y ë gi÷a; trªn 2 h×nh trßn lång nhau lµ 2 nöa qu¶ cÇu lång nhau in ch×m.  JCB: BiÓu t-îng 3 mµu: xanh c«ng nh©n, ®á, xanh l¸ c©y, cã ch÷ JCB ch¹y ngang ë gi÷a.  AMEX: BiÓu t-îng h×nh ®Çu ng-êi chiÕn binh. Sè thÎ: Sè nµy dµnh riªng cho mçi chñ thÎ, ®-îc dËp næi trªn thÎ vµ ®-îc in l¹i trªn ho¸ ®¬n khi chñ thÎ thanh to¸n b»ng thÎ. Tuú theo tõng lo¹i thÎ mµ sè c¸c ch÷ sè, ch÷ sè vµ c¸ch cÊu tróc theo nhãm còng kh¸c nhau. Thêi gian cã hiÖu lùc cña thÎ: Lµ thêi h¹n mµ thÎ ®-îc phÐp l-u hµnh. Tuú theo tõng lo¹i thÎ mµ cã thÓ ghi ngµy hiÖu lùc cuèi cïng cña thÎ hay ngµy ®Çu tiªn ®Õn ngµy cuèi cïng ®-îc sö dông thÎ. Hä vµ tªn chñ thÎ: §-îc in b»ng ch÷ næi, lµ tªn c¸ nh©n nÕu lµ thÎ c¸ nh©n, tªn cña ng-êi ®-îc uû quyÒn sö dông nÕu lµ thÎ c«ng ty. Ngoµi ra, cã thÎ cßn cã c¶ ¶nh cña chñ thÎ. Ký tù an ninh trªn thÎ, sè mËt m· cña ®ît ph¸t hµnh: Mçi lo¹i thÎ lu«n cã ký tù an ninh kÌm theo, in phÝa sau ngµy hiÖu lùc. VD: thÎ VISA cã ch÷ V( 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hoÆc CV, PV, RV, GV), thÎ MASTER cã ch÷ M vµ ch÷ C lång vµo nhau. Ngoµi ra, thÎ AMEX cßn in thªm mËt m· cho tõng ®ît ph¸t hµnh. MÆt sau cña thÎ: D¶i b¨ng tõ: d¶i b¨ng nµy cã kh¶ n¨ng l-u tr÷ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh-: sè thÎ, ngµy hiÖu lùc, tªn chñ thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh… D¶i b¨ng ch÷ ký: Trªn d¶i b¨ng nµy ph¶i ch÷ ký cña chñ thÎ ®Ó CSCNT cã thÓ ®èi chiÕu ch÷ ký khi thùc hiÖn thanh to¸n. 1.1.1.2 Ph©n lo¹i Trªn mçi gi¸c ®é kh¸c nhau th× thÎ còng ®-îc chia thµnh nh÷ng lo¹i kh¸c nhau. Chóng ta sÏ xem xÐt thÎ trªn nh÷ng ph-¬ng diÖn c¬ b¶n nh- sau: * Theo chñ thÓ ph¸t hµnh  ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh gióp cho kh¸ch hµng sö dông sè tiÒn do ng©n hµng cÊp tÝn dông. §©y lµ lo¹i thÎ ®-îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay, kh«ng chØ trong ph¹m vi quèc gia mµ cßn trªn ph¹m vi toµn cÇu. VÝ dô nh-: VISA, MASTERCARD, JCB…  ThÎ do c¸c tæ chøc phi ng©n hµng: ®©y cã thÓ lµ c¸c lo¹i thÎ du lÞch gi¶i trÝ cña c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín hoÆc còng cã thÓ lµ thÎ do c¸c c«ng ty x¨ng dÇu, c¸c cöa hiÖu lín ph¸t hµnh. VÝ dô: Diners Club, Amex… * Theo tÝnh chÊt thanh to¸n cña thÎ  ThÎ tÝn dông (credit card): Lµ lo¹i thÎ ®-îc sö dông phæ biÕn nhÊ, theo ®ã ng-êi chñ thÎ ®-îc sö dông mét h¹n møc tÝn dông tuÇn hoµn ®Ó mua s¾m hµng ho¸, dÞch vô t¹i c¸c CSCNT. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ThÎ tÝn dông th-êng do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ th-êng ®-îc qui ®Þnh mét h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh trªn c¬ së kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tµi s¶n thÕ chÊp cña chñ thÎ. Chñ thÎ chØ ®-îc phÐp chi tiªu trong ph¹m vi h¹n møc tÝn dông ®· cho. Chñ thÎ ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ theo kú hµng th¸ng. L·i suÊt tÝn dôngtuú thuéc vµo qui ®Þnh cña mçi ng©n hµng ph¸t hµnh. TÝnh chÊt tÝn dông cña thÎ cßn thÓ hiÖn ë viÖc chñ thÎ ®-îc øng tr-íc mét h¹n møc tiªu dïng mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn ngay, chØ thanh to¸n sau mét k× h¹n nhÊt ®Þnh. ThÎ tÝn dông ®-îc coi lµ mét c«ng cô tÝn dông trong lÜnh vùc cho vay tiªu dïng.  ThÎ ghi nî (debit card): Víi lo¹i thÎ nµy, chñ thÎ cã thÓ chi tr¶ tiÒn hµng ho¸, dÞch vô dùa trªn sè d- tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. ThÎ thanh to¸n kh«ng cã h¹n møc tÝn dông v× nã phô thuéc vµo sè d- hiÖn h÷u trªn tµi kho¶n cña chñ thÎ. Sè tiÒn chñ thÎ chi tiªu sÏ ®-îc khÊu trõ ngay vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ th«ng qua nh÷ng thiÕt bÞ ®iÖn tö ®Æt t¹i CSCNT. Ngoµi 2 lo¹i thÎ phæ biÕn nhÊt lµ thÎ tÝn dông vµ thÎ ghi nî ®· nªu ë trªn th× còng cã mét sè lo¹i thÎ kh¸c ®-îc sö dông cho cho mét sè môc ®Ých nhÊt ®Þnh nh-:  ThÎ rót tiÒn mÆt (cash card) dïng ®Ó rót tiÒn mÆt tõ tµi kho¶n cña chñ thÎ t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM hoÆc t¹i ng©n hµng vµ sö dông c¸c dÞch vô kh¸c do m¸y ATM cung cÊp ( vd: kiÓm tra sè d-, chuyÓn kho¶n chi tr¶ c¸c kho¶n vay…). Víi chøc n¨ng chuyªn dïng ®Ó rót tiÒn, yªu cÇu ®Æt ra víi chñ thÎ lµ ph¶i ký quü tiÒn vµo tµi kho¶n hoÆc ®-îc ng©n hµng cÊp tÝn dông thÊu chi. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  ThÎ l-u gi÷ gi¸ trÞ (storedb value card) ®-îc ph¸t hµnh b»ng c¸ch nép mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua thÎ, mçi lÇn sö dông th× sè tiÒn trªn thÎ bÞ trõ dÇn. ThÎ nµy ®-îc sö dông dÓ mua b¸n hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t-¬ng ®èi nhá nh- x¨ng dÇu ë c¸c ®iÓm b¸n x¨ng tù ®éng, gäi ®iÖn tho¹i…(thÎ ®iÖn tho¹i vµ thÎ internet ë ViÖt Nam lµ ®iÓn h×nh). * Theo ph¹m vi l·nh thæ:  ThÎ néi ®Þa lµ thÎ ®-îc giíi h¹n sö dông trong ph¹m vi mét quèc gia do vËy ®ång tiÒn giao dÞch ph¶i lµ ®ång b¶n tÖ n-íc ®ã. Ho¹t ®éng cña lo¹i thÎ nµy rÊt ®¬n gi¶n, chØ do mét ng©n hµng hoÆc mét tæ chøc ®iÒu hµnh viÖc ph¸t hµnh, xö lý trung gian cho ®Õn viÖc thanh to¸n. ThÎ cã nh-îc ®iÓm lµ viÖc sö dông chØ giíi h¹n trong ph¹m vi mét quèc gia v× vËy viÖc kinh doanh sÏ kh«ng thËt hiÖu qu¶ nÕu m¹ng l-íi c¸c CSCNT cßn Ýt.  ThÎ quèc tÕ sö dông c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó thanh to¸n, ®-îc chÊp nhËn trªn ph¹m vi toµn cÇu. ThÎ ®-îc hç trî, qu¶n lÝ trªn toµn thÕ giíi bëi c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín nh- MasterCard, Visa… ho¹t ®éng thèng nhÊt, ®ång bé. ThÎ quèc tÕ rÊt ®-îc -a chuéng v× tÝnh an toµn, tiÖn lîi cña m×nh. * Theo h¹n møc cña thÎ:  ThÎ vµng (Gold card): lµ lo¹i thÎ -u h¹ng phï hîp víi møc sèng vµ nhu cÇu tµi chÝnh cña kh¸ch hµng cã thu nhËp cao. ThÎ ®-îc ph¸t hµnh cho nh÷ng ®èi t-îng cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh lµnh m¹nh, cã nhu cÇu chi tiªu lín. §iÓm kh¸c biÖt cña thÎ vµng so víi thÎ th-êng lµ h¹n møc tÝn dông lín. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  ThÎ th-êng hay cßn gäi lµ thÎ chuÈn (Standard card):lµ mét lo¹i thÎ tÝn dông nh-ng mang tÝnh phæ th«ng, phæ biÕn, ®-îc sö dông réng r·i trªn toµn thÕ giíi, cã h¹n møc tÝn dông thÊp h¬n thÎ vµng. 1.1.2 Vai trß vµ tÝnh tiÖn Ých cña thÎ thanh to¸n 1.1.2.1 §èi víi chñ thÎ Còng nh- c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c, thÎ sÏ kh«ng thÓ tån t¹i nÕu nã kh«ng ®em l¹i nh÷ng lîi Ých cô thÓ cho ng-êi sö dông nã. ThËt vËy:  Nhanh chãng vµ thuËn tiÖn: Thø nhÊt, víi kÝch th-íc gän nhÑ, chñ thÎ cã thÓ dÔ dµng mang thÎ theo ng-êi vµ sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn c¸c lo¹i hµng ho¸- dÞch vô th«ng qua mét m¹ng l-íi réng r·i c¸c §VCNT trong vµ ngoµi n-íc. ChØ cÇn mét ®éng t¸c xuÊt tr×nh thÎ vµ kÝ vµo ho¸ ®¬n th× coi nh- viÖc mua b¸n ®· hoµn tÊt vµ chñ thÎ cã thÓ nhËn ®-îc nh÷ng thø m×nh cÇn. Thø hai, tÝnh linh ho¹t vµ thuËn tiÖn cña thÎ cßn thÓ hiÖn râ rµng khi chñ thÎ ®i du lÞch hay c«ng t¸c n-íc ngoµi. Víi thÎ thanh to¸n, chñ thÎ ®-îc mua hµng ho¸ tr-íc tr¶ tiÒn sau vµ tµi kho¶n cña chñ thÎ chØ bÞ ghi nî khi nµo chñ thÎ thùc sù chi tiªu b»ng thÎ. Ngoµi ra, chñ thÎ sÏ yªn t©m h¬n trong thêi gian ë n-íc ngoµi khi ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ triÓn khai c¸c dÞch vô kÌm theo nh-: dÞch vô kh¸ch hµng 24/24, dÞch vô trî gióp toµn cÇu, dÞch vô b¶o hiÓm l÷ hµnh… Thø ba, víi mét tÊm thÎ thanh to¸n trong tay, chñ thÎ sÏ cã thÓ dÔ dµng rót tiÒn mÆt bÊt cø lóc nµo t¹i c¸c m¸y ATM ®-îc trang bÞ ë nh÷ng n¬i c«ng céng trong vµ ngoµi n-íc. M¸y ATM cßn cung cÊp cho chñ thÎ nh÷ng dÞch vô kh¸c nh-: tr¶ nî vay, chuyÓn kho¶n, xem sè d- tµi kho¶n…qua c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö cña m¸y. Thø t-, sö dông thÎ tÝn dông cã nghÜa lµ chñ thÎ ®ang ®-îc nhËn mét kho¶n tÝn dông tiªu dïng tù ®éng, tøc thêi. Víi h¹n møc tÝn dông mµ ng©n hµng cung cÊp, chñ thÎ cã ®iÒu kiÖn më réng c¸c giao dÞch tµi chÝnh trong kh¶ 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 n¨ng thu nhËp cã h¹n. §èi víi thÎ nî, chñ thÎ thËm chÝ cßn ®-îc h-ëng mét møc thÊu chi nhÊt ®Þnh trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i ng©n hµng.  TiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ Thø nhÊt, víi viÖc sö dông thÎ, mét c¸ch gi¸n tiÕp chñ thÎ ®· tiÕt kiÖm ®-îc thêi gian vµ chi phÝ vËn chuyÓn, kiÓm ®Õm tiÒn. Giao dÞch b»ng thÎ diÔn ra nhanh gän còng lµm gi¶m thêi gian ph¶i bá ra cho viÖc mua s¾m hµng ho¸ dÞch vô, hay thêi gian ®Õn ng©n hµng ®Ó lµm c¸c thñ tôc víi sÐc du lÞch hoÆc c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c. Thø hai, víi sao kª hµng th¸ng do ng©n hµng göi ®Õn, chñ thÎ cã thÓ kiÓm so¸t ®-îc c¸c giao dÞch tµi chÝnh cña m×nh trong kú. NÕu chñ thÎ thanh to¸n ®Çy ®ñ c¸c kho¶n ®· chi tiªu khi cã th«ng b¸o th× kh«ng ph¶i tr¶ l·i ngoa× kho¶n phÝ th-êng niªn quy ®Þnh. Còng cã thÓ chñ thÎ chÊp nhËn thanh to¸n mét kho¶n võa ®ñ ®Ó duy tr× h¹n møc mµ ng©n hµng cho phÐp, phÇn cßn l¹i hä s½n sµng tr¶ l·i ®Ó ®-îc sö dông sè tiÒn cßn nî vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c cã chi phÝ c¬ héi cao h¬n. Thø ba, ®èi víi nh÷ng gia ®×nh cã con em ®i du häc th× thÎ thanh to¸n thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ trong viÖc chu cÊp tiÒn hµng th¸ng mµ kh«ng cÇn ph¶i tèn nhiÒu thêi gian vµ thñ tôc nh- c¸c h×nh thøc kh¸c. Víi thÎ kinh doanh, c«ng ty cã thÓ qu¶n lý vµ kiÓm so¸t hiÖu qu¶ chi tiªu cña nh©n viªn, gi¶m c¸c kho¶n t¹m øng c«ng t¸c phÝ, thËm chÝ c«ng ty cßn ®-îc cÊp ngay mét nguån vèn ng¾n h¹n mµ kh«ng cÇn thñ tôc vay vèn.  An toµn vµ ®-îc b¶o vÖ ThÎ ®-îc chÕ t¹o hÕt søc tinh vi, hiÖn ®¹i vµ khã lµm gi¶ nªn tÝnh an toµn cña thÎ rÊt cao. ViÖc so s¸nh ch÷ kÝ mÉu trªn thÎ víi ch÷ kÝ chñ thÎ kÕt hîp víi c¸c th«ng tin ®-îc m· ho¸ l-u ë ®»ng sau thÎ t¹o nªn mét bøc t-êng v÷ng ch¾c tr-íc nguy c¬ bÞ ng-êi kh¸c l¹m dông. Khi mÊt thÎ hay lé sè PIN, chñ thÎ cã thÓ th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ ®Ó kÞp thêi phong to¶ tµi kho¶n thÎ. Víi sù ph¸t triÓn cña c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra hiÖn ®¹i còng nhsù ra ®êi cña thÎ th«ng minh, tÝnh an toµn cña thÎ thanh to¸n sÏ cßn tiÕp tôc ®-îc n©ng cao. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.1.2.2 §èi víi §VCNT C¸c §VCNT lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn thanh to¸n thÎ. ThÎ sÏ trë nªn v« dông nÕu kh«ng cã c¸c chñ thÓ nµy. Khi tham gia thanh to¸n thÎ, lîi Ých mµ c¸c §VCNT nhËn ®-îc sÏ lín h¬n nhiÒu so víi c¸c chi phÝ mµ hä bá ra.  T¨ng doanh sè b¸n hµng vµ thu hót thªm kh¸ch hµng Khi ®êi sèng cña ng-êi d©n ®-îc t¨ng cao th× ®Çu t- n-íc ngoµi, du lÞch quèc tÕ sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn. ChÊp nhËn thanh to¸n thÎ lµ cung cÊp cho kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t- vµ kh¸ch du lÞch mét ph-¬ng tiÖn chi tr¶ nhanh chãng tiÖn lîi. Do vËy, kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng sÏ t¨ng lªn, nhê ®ã doanh sè cung øng hµng ho¸ dÞch vô cña ®¬n vÞ còng t¨ng lªn. NhvËy thÎ thanh to¸n t¹o cho §VCNT kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n so víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c.  §¶m b¶o chi tr¶, t¨ng vßng quay cña vèn, gi¶m chi phÝ ViÖc chÊp nhËn thÎ sÏ gióp cho c¸c c¬ së ®a d¹ng ho¸ c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n, gi¶m t×nh tr¹ng chËm tr¶ cña kh¸ch hµng. Víi thÎ thanh to¸n, tµi kho¶n cña §VCNT lËp tøc ghi cã ngay sau khi th«ng tin truyÒn qua hÖ thèng m¸y mãc ®iÖn tö ®ªn ng©n hµng thanh to¸n. Sè tiÒn nµy §VCNT cã thÓ sö dông ngay vµo môc ®Ých quay vßng vèn, gi¶m c¸c chi phÝ c¬ héi. §ång thêi viÖc chÊp nhËn thÎ thanh to¸n gióp cho ®¬n vÞ tiÕt kiÖm thêi gian kiÓm ®Õm, thu gi÷ tiÒn mÆt còng nh- thêi gian giao dÞch víi kh¸ch hµng; tr¸nh ®-îc rñi ro mÊt c¾p hay thu ph¶i tiÒn gi¶, qua ®ã gi¶m ®-îc c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt.  H-ëng -u ®·i tõ ng©n hµng Khi chÊp nhËn thanh to¸n thÎ, §VCNT sÏ nhËn ®-îc nhiÒu lîi Ých tõ chÝnh s¸ch kh¸ch hµng cña ng©n hµng. Hä kh«ng ph¶i bá vèn ®Çu t- mµ ®-îc ng©n hµng cung cÊp c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ vµ ph-¬ng tiÖn cÇn thiÕt kh¸c cho h×nh thøc thanh to¸n nµy. Mèi quan hÖ mËt thiÕt víi ng©n hµng cßn gióp c¸c §VCNT nhËn ®-îc nh÷ng kho¶n -u ®·i trong c¸c giao dÞch kh¸c, ®Æc biÖt lµ trong quan hÖ tÝn dông, vay vèn tõ ng©n hµng. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  T¨ng uy tÝn Víi viÖc chÊp nhËn thÎ, sù sang träng còng nh- uy tÝn cña §VCNT sÏ t¨ng lªn v× thÎ lµ mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i, nã thÓ hiÖn sù v¨n minh, tiÕn bé còng nh- ho¹t ®éng kinh doanh ®Çy triÓn väng cña ®¬n vÞ. 1.1.2.3 §èi víi ng©n hµng H¬n ai hÕt, ng©n hµng chÝnh lµ ng-êi ®-îc h-ëng lîi tõ ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. Ta cã thÓ thÊy nh÷ng ®iÒu nµy qua c¸c mÆt sau:  T¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn ng©n hµng Thø nhÊt, th«ng qua ho¹t ®éng kinh doanh thÎ, doanh thu tõ nghiÖp vô trung gian cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ng©n hµng thanh to¸n còng nh- gia t¨ng nhê c¸c kho¶n phÝ nh-: phÝ chiÕt khÊu ®¹i lý chÊp nhËn thanh to¸n thÎ, phÝ sö dông thÎ hay phÝ th-êng niªn, phÝ thu tõ c¸c dÞch vô ng©n hµng vµ ®Çu t- kÌm theo…Tuy r»ng sè phÝ thu ®-îc trªn mçi giao dÞch lµ kh«ng ®¸ng kÓ nh-ng l-îng giao dÞch b»ng thÎ hµng ngµy cã thÓ lªn ®Õn hµng tr¨m, hµng ngh×n giao dÞch, do vËy lîi nhuËn thu ®-îc tõ ho¹t ®éng nµy kh«ng ph¶i lµ nhá. Thø hai, nhê thÎ thanh to¸n, sè l-îng tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n thÎ vµ sè l-îng tµi kho¶n cña c¸c §VCNT còng t¨ng lªn. Bªn c¹nh ®ã, trong ho¹t ®éng ph¸t hµnh thÎ tÝn dông, tuú theo qui ®Þnh cña ng©n hµng, kh¸ch hµng ph¶i kÝ quü mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hay kÝ quü sæ tiÕt kiÖm tiÒn göi t¹i ng©n hµng. Víi l-îng giao dÞch thÎ t-¬ng ®èi lín, c¸c tµi kho¶n nµy sÏ t¹o ra cho ng©n hµng mét l-îng vèn ®¸ng kÓ. MÆt kh¸c, víi ý nghÜa mét h×nh thøc tÝn dông tiªu dïng, th«ng qua viÖc ph¸t hµnh thÎ tÝn dông, ng©n hµng cã thÓ thu nh÷ng kho¶n l·i hµng th¸ng nÕu kh¸ch hµng chØ tr¶ mét phÇn võa ®ñ theo qui ®Þnh ®Ó duy tr× h¹n møc mµ ng©n hµng cho phÐp, phÇn cßn l¹i hä s½n sµng tr¶ l·i. §©y cã thÓ coi lµ mét h×nh thøc cho vay kh¸ an toµn, nhanh chãng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao.  §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô, t¨ng c-êng c¸c mèi quan hÖ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Thø nhÊt, thÎ thanh to¸n ra ®êi lµm phong phó thªm c¸c dÞch vô ng©n hµng, mang ®Õn cho ng©n hµng mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n ®a tiÖn Ých, tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. MÆt kh¸c, kinh doanh thÎ t¹o c¬ héi cho ng©n hµng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô song song nh-: ®Çu t-, b¶o hiÓm cho c¸c s¶n phÈm hay c¸c dÞch vô liªn quan nh- kinh doanh ngo¹i tÖ, nhËn tiÒn göi… Thø hai, th«ng qua ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ, ng©n hµng võa thu hót ®-îc kh¸ch hµng míi lµm quen víi dÞch vô thÎ vµ c¸c dÞch vô kh¸c do ng©n hµng cung cÊp, võa gi÷ ®-îc nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng. Mèi quan hÖ víi c¸c §VCNT còng lµ mét thuËn lîi gióp cho ng©n hµng më réng ho¹t ®éng cung cÊp tÝn dông cho ®èi t-îng lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh. Thø ba, víi viÖc gia nhËp c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ nh- Visa, Master Card hay trë thµnh thµnh viªn cña c¸c hiÖp héi c¸c ng©n hµng thanh to¸n thÎ…ng©n hµng cã ®-îc mèi quan hÖ lµm ¨n víi nhiÒu ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh trong vµ ngoµi n-íc. §iÒu nµy gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng t¨ng c-êng ho¹t ®éng kinh doanh, ®ång thêi tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, héi nhËp víi céng ®éng quèc tÕ.  HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng Lo¹i h×nh thanh to¸n hiÖn nay buéc ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn: n©ng cao tr×nh ®é, trang bÞ thªm c¸c thiÕt bÞ kÜ thuËt c«ng nghÖ cao ®Ó cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt trong thanh to¸n, ®¶m b¶o uy tÝn, sù an toµn, hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng.  T¨ng uy tÝn vµ danh tiÕng ng©n hµng Cã thÓ nãi lîi Ých mµ ng©n hµng nhËn ®-îc cßn lµ uy tÝn, danh tiÕng cña ng©n hµng. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, mµ ®Æc biÖt lµ kinh doanh tiÒn tÖ th× uy tÝn lµ ®iÒu tèi quan träng. Nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn còng nhkh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng trong t-¬ng lai. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.1.2.4 §èi víi nÒn kinh tÕ x· héi  N©ng cao vai trß cña hÖ thèng ng©n hµng, gi¶m khèi l-îng tiÒn mÆt trong l-u th«ng ViÖc thanh to¸n thÎ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô mét c¸ch an toµn, hiÖu qu¶, tin cËy vµ tiÕt kiÖm nhiÒu thêi gian, qua ®ã t¹o lËp niÒm tin cña d©n chóng vµo ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng. §Æc biÖt, viÖc thanh to¸n thÎ gióp gi¶m nhu cÇu gi÷ tiÒn mÆt vµ gi¶m khèi l-îng tiÒn mÆt trong l-u th«ng, qua ®ã gi¶m c¸c chi phÝ b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, ph¸t hµnh tiÒn còng nh- chi phÝ chèng viÖc sö dông tiÒn gi¶ trong nÒn kinh tÕ.  T¨ng khèi l-îng chu chuyÓn, thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ HÇu hÕt c¸c giao dÞch thÎ trong ph¹m vi quèc gia hay toµn cÇu ®Òu ®-îc thùc hiÖn vµ thanh to¸n trùc tuyÕn (online) nªn tèc ®é chu chuyÓn, thanh to¸n nhanh h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c. Do vËy, thÎ thanh to¸n gãp phÇn t¨ng c-êng ho¹t ®éng l-u th«ng tiÒn tÖ, t¨ng c-êng vßng quay cña ®ång tiÒn, kh¬i th«ng c¸c luång vèn kh¸c nhau, gióp kiÓm so¸t khèi l-îng giao dÞch thanh to¸n cña d©n c- vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc tÝnh to¸n l-îng tiÒn cung øng vµ viÖc ®iÒu hµnh, thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng nhµ n-íc ®¹t hiÖu qu¶.  Thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc Trong thanh to¸n thÎ c¸c giao dÞch ®Òu n»m d-íi sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng, nhê ®ã cã thÓ h¹n chÕ vµ gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngÇm, t¨ng c-êng vai trß chñ ®¹o cña nhµ n-íc trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh quèc gia.  T¹o m«i tr-êng th-¬ng m¹i v¨n minh, më réng héi nhËp Thanh to¸n b»ng thÎ sö dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt hiÖn ®¹i, do ®ã sÏ t¹o ra mét m«i tr-êng th-¬ng m¹i v¨n minh, hiÖn ®¹i h¬n. §©y còng chÝnh lµ mét yÕu tè thu hót kh¸ch du lÞch vµ c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho viÖc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc mµ tr-íc hÕt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh – ng©n hµng. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.1.3 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña dÞch vô thÎ 1.1.3.1 Trªn thÕ giíi Vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ IXX ®Çu thÕ kØ XX cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vÒ kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, viÖc trao ®æi hµng ho¸ ®· kh«ng cßn giíi h¹n trong l·nh thæ cña mét n-íc mµ ®-îc më réng trªn ph¹m vi quèc tÕ. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c ng©n hµng, trung t©m thùc hiÖn c¸c giao dÞch thanh to¸n, ph¶i ®-a ra ®-îc c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n phï hîp víi t×nh h×nh, ®¸p øng ®-îc c¸c nhu cÇu míi ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. Còng trong thêi gian nµy, song song víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nh÷ng thµnh tùu v-ît bËc trong lÜnh vùc viÔn th«ng vµ c«ng nghÖ th«ng tin. §Æc biÖt sù ra ®êi cña tin häc, m¸y tÝnh ®iÖn tö ®· ®¸nh dÊu mét b-íc tiÕn lín trong nÒn kinh tÕ nãi chungvµ trong ngµnh ng©n hµng nãi riªng _ Ng©n hµng ®iÖn tö. ThËt vËy, chÝnh nh÷ng thµnh tùu trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng hoµn thiÖn c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n cña m×nh nh- uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, giÊy nhËn nî, sÐc, th- tÝn dông…mµ ®¸ng chó ý lµ sù ra ®êi cña h×nh thøc thanh to¸n b»ng thÎ, ®Æc biÖt lµ thÎ tÝn dông. Ngµy nay, thÎ - tiÒn ®iÖn tö ®· trë thµnh mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i vµ tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi. Sè thÎ ph¸t hµnh kho¶ng h¬n 2 tû thÎ víi h¬n 36 tû giao dÞch ®-a doanh sè thanh to¸n thÎ lªn tíi h¬n 3000 tû USD mçi n¨m. ThÎ chñ yÕu ®-îc ph¸t hµnh bëi c¸c ng©n hµng nh-ng sù ra ®êi cña nã l¹i kh«ng xuÊt ph¸t tõ ng©n hµng. LÞch sö h×nh thµnh ph-¬ng thøc thanh to¸n b»ng thÎ nãi chung ®-îc ghi nhËn vµo n¨m 1914. Khi ®ã, mét c«ng ty cña Mü lµ Western Union ®· cung cÊp mét dÞch vô thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, theo ®ã c«ng ty nµy ph¸t hµnh mét tÊm thÎ b»ng kim lo¹i víi mét sè th«ng tin ®-îc in næi lªn trªn ®Ó ®¶m b¶o 2 chøc n¨ng c¬ b¶n: - NhËn d¹ng ®-îc kh¸ch hµng. - Cã thÓ l-u gi÷ l¹i c¸c th«ng tin ®-îc in næi trªn tÊm kim lo¹i 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ChÝnh v× thÊy ®-îc sù tiÖn lîi tõ thÎ Western Union, c«ng ty General Petroleum cña Mü còng ®· ph¸t hµnh thÎ x¨ng dÇu ®Çu tiªn vµo n¨m 1924, theo ®ã cho phÐp c¸c kh¸ch hµng cña c«ng ty nµy cã thÓ mua x¨ng dÇu t¹i c¸c cöa hµng b¸n x¨ng dÇu cña cña c«ng ty trªn n-íc Mü. Nh- vËy, cã thÓ nãi nh÷ng tÊm thÎ kim lo¹i nµy lµ nÒn t¶ng cho viÖc ra ®êi nh÷ng tÊm thÎ nhùa sau nµy. TÊm thÎ nhùa ®Çu tiªn ®-îc ph¸t hµnh lµ vµo n¨m 1950 bëi c«ng ty Diners Club. Khi ®ã, «ng Frank McNamara, ng-êi s¸ng lËp ra c«ng ty Diners Club, ®· hÕt søc bèi rèi sau khi tham dù mét buæi tiÖc t¹i mét nhµ hµng ®· ph¸t hiÖn ra m×nh quªn mang theo vÝ tiÒn. ChÝnh v× vËy, «ng ®· cã ý nghÜ lµ ph¸t hµnh nh÷ng tÊm thÎ nhùa ®Ó cho phÐp kh¸ch hµng cã thÓ thanh to¸n sau. Trong hÖ thèng ng©n hµng, h×nh thøc s¬ khai cña thÎ lµ charge-it, mét h×nh thøc mua b¸n chÞu do ng©n hµng Flatbush National lËp ra. HÖ thèng nµy më ®-êng cho sù ra ®êi cña thÎ vµo n¨m 1951 do ng©n hµng Franklin National ph¸t hµnh. T¹i ®©y, c¸c kh¸ch hµng ®Ö tr×nh ®¬n xin vay vµ ®-îc thÈm ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n. NÕu kh¸ch hµng ®ñ tiªu chuÈn sÏ ®-îc cÊp thÎ, dïng ®Ó thanh to¸n cho c¸c th-¬ng vô b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô. C¸c c¬ së nµy, khi nhËn ®-îc giao dÞch sÏ liªn hÖ víi ng©n hµng, nÕu ®-îc phÐp chuÈn chi hä sÏ thùc hiÖn giao dÞch vµ ®ßi tiÒn sau ®èi víi kh¸ch hµng. Víi nh÷ng lîi Ých cña viÖc thanh to¸n nµy, cµng ngµy cµng cã nhiÒu tæ chøc tÝn dông tham gia thanh to¸n. N¨m 1955, hµng lo¹t thÎ míi nh- Trip charge, Golden Key, Guornet Club råi ®Õn Carte Blanche vµ American express ra ®êi vµ thèng lÜnh thÞ tr-êng. Tuy nhiªn, ®Ó h×nh thøc thanh to¸n thÎ cã thÓ thu hót ®-îc kh¸ch hµng cÇn ph¶i cã mét m¹ng l-íi thanh to¸n lín , kh«ng chØ trong ph¹m vi mét ®Þa ph-¬ng, mét quèc gia mµ trªn ph¹m vi toµn cÇu. §øng tr-íc ®ßi hái ®ã, Interbank (MasterCharge) vµ Bank of American (Bank Americard) ®· x©y dùng mét hÖ thèng c¸c quy t¾c, tiªu chuÈn trong xö lý, thanh to¸n thÎ toµn cÇu. N¨m 1977, Bank Americard trë thµnh VISA USA vµ sau ®ã trë thµnh tæ chøc thÎ quèc tÕ VISA. N¨m 1979, MasterCharge còng trë thµnh mét tæ chøc thÎ quèc tÕ lín kh¸c lµ MASTERCARD. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ngµy nay, MASTERCARD vµ VISACARD lµ hai lo¹i thÎ l-u hµnh phæ biÕn nhÊt. §Õn cuèi n¨m 1990, cã kho¶ng 257 triÖu thÎ VISACARD ®-îc l-u hµnh víi doanh thu kho¶ng 354 tû USD. Nh-ng chØ trong vßng 3 n¨m, cuèi n¨m 1993, doanh thu cña VISACARD ®· t¨ng lªn m¹nh mÏ ®Õn 543 tû USD. HÖ thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng cña VISACARD kho¶ng 164000 m¸y ë 65 n-íc trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1993, tæng doanh thu cña MASTERCARD ®Õn 325 tû USD vµ cã kho¶ng 215,8 triÖu thÎ ®ang l-u hµnh ë 22 n-íc. HÖ thèng m¸y rót tiÒn tù ®éng cña MASTERCARD còng ph¸t triÓn kho¶ng 162000 m¸y ë 120 n-íc trªn thÕ giíi. Cho ®Õn nay sè l-îng thµnh viªn tham gia hiÖp héi MASTERCARD ®· lªn tíi 29000 thµnh viªn, m¹ng l-íi rót tiÒn mÆt ®· triÓn khai ë 191000 chi nh¸nh ng©n hµng trªn thÕ giíi. Do thÎ ngµy nay®-îc sö dông réng r·i, c¸c c«ng ty vµ c¸c ng©n hµng liªn kÕt víi nhau ®Ó khai th¸c lÜnh vùc thu hót nhiÒu lîi nhuËn nµy. ThÎ dÇn dÇn ®-îc xem nh- mét c«ng cô v¨n minh, thuËn lîi trong c¸c cuéc giao dÞch mua b¸n. Bªn c¹nh c¸c lo¹i thÎ nh- MasterCard, Visa, thÎ Amex ra ®êi n¨m 1958, JCB xuÊt ph¸t tõ NhËt còng v-¬n lªn m¹nh mÏ, ®-îc sö dông réng r·i trªn toµn cÇu, vµ cïng chia nh÷ng thÞ phÇn réng lín. Víi sù ph¸t triÓn cña thÎ thanh to¸n, c¸c hiÖp héi thÎ ®ang c¹nh tranh nhau quyÕt liÖt nh»m giµnh thÞ ph©n lín cho m×nh. Sù c¹nh tranh nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho thÎ thanh to¸n cã c¬ héi ph¸t triÓn nhanh chãng trªn ph¹m vi toµn cÇu. 1.1.3.2 T¹i ViÖt Nam Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-¬c nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· vµ ®ang tõng b-íc b¾t nhÞp ®-îc víi sù s«i ®éng vµ linh ho¹t cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Ngµy nay, xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®· trë thµnh mét xu thÕ tÊt yÕu kh«ng thÓ tr¸nh khái ®èi víi bÊt kú quèc gia nµo vµ ViÖt Nam còng kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. §©y ®ang thùc sù lµ thêi c¬ nh-ng còng chÝnh lµ th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cã ViÖt Nam ®Ó tiÕn kÞp víi tr×nh ®é cña khu vùc. Tr-íc ¸p lùc cña c¹nh tranh quèc tÕ ®Æc biÖt trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng khi ViÖt Nam ®ang cam kÕt lé tr×nh gia nhËp AFTA vµ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th-¬ng m¹i ViÖt - Mü, th× ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh kh«ng cßn chØ lµ c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh trong n-íc mµ cßn lµ c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín n-íc ngoµi c¬ bÒ dµy hµng tr¨m n¨m kinh nghiÖm, m¹nh vÒ tµi chÝnh, tiÕn tiÕn vÒ c«ng nghÖ. §Ó thÝch øng víi t×nh h×nh míi, c¸c NHTM VN cÇn ph¶i c¶i c¸ch m¹nh mÏ vÒ mäi mÆt ®Æc biÖt lµ vÒ c«ng nghÖ còng nh- sè l-îng vµ chÊt l-îng cña c¸c dÞch vô ng©n hµng cung øng. HiÖn nay, ë ViÖt Nam, phÇn lín c¸c NHTM cã qui m« trung b×nh vµ kh¸ ®Òu ®ang tËp trung cho ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¸n bu«n mµ d-êng nh- bá ngá thÞ tr-êng ng©n hµng b¸n lÎ, mét m¶ng mang l¹i cho ng©n hµng nguån thu nhËp bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh. §iÒu nµy ®· phÇn nµo lµm cho dÞch vô ng©n hµng b¸n lÎ rÊt nghÌo nµn, s¶n phÈm thiÕu thèn vµ kÐm thuËn tiÖn cho ng-êi sö dông. §©y thùc sù lµ mét bÊt cËp lín trong ng©n hµng n-íc ta bëi lÏ theo quan ®iÓm cña nhiÒu nhµ l·nh ®¹o ng©n hµng th× m¶ng dÞch vô b¸n bu«n lµ m¶ng c¹nh tranh lín vµ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi sÏ kh«ng thÓ chiÕm tû träng lín trong nguån thu nhËp cña c¸c NHTM. Do vËy, c¸c NHTM n-íc ta cÇn ph¶i kÞp thêi quan t©m chó träng ®Õn thÞ tr-êng nµy kh«ng chØ ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho b¶n th©n ng©n hµng mµ cßn ph¶i gi÷ ®-îc thÞ tr-êng nµy kh«ng ®Ó r¬i vµo c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi dµy dÆn kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy. NhËn thøc s©u s¾c ®-îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, trong nh÷ng n¨m qua mét sè NHTM ®· b-íc ®Çu cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô míi trong ®ã cã dÞch vô thÎ. Nh- chóng ta ®· biÕt, dÞch vô thÎ cã lÞch sö ph¸t triÓn gÇn 50 n¨m vµ trë thµnh mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n tiªn tiÕn phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi ngµy nay. Víi nh÷ng tiÖn Ých ®¸ng kÓ cña m×nh, thÎ ®· b¾t ®Çu ®-îc du nhËp vµ ViÖt Nam tõ n¨m 1990 b»ng viÖc NHNN chÊp thuËn cho NHNT thùc hiÖn lµm ®¹i lý thanh to¸n cho c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh n-íc ngoµi. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ba n¨m sau, n¨m 1993 NHNT ®-îc phÐp ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ ®Çu tiªn, ®-a c«ng nghÖ thÎ th«ng minh vµ thÞ tr-êng ViÖt Nam, vµ ®Õn n¨m 1995 ph¸t hµnh thÝ ®iÓm thÎ ATM. Th¸ng 4 n¨m 1995, cïng víi NHNT VN, ba ng©n hµng th-¬ng m¹i kh¸c: ng©n hµng ¸ Ch©u (ACB), First VinaBank, ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ quèc tÕ MasterCard. Tuy nhiªn chØ cã NHNT sau ®ã lµ ng©n hµng ACB triÓn khai c«ng viÖc ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ vµ thùc hiÖn thanh to¸n trùc tiÕp ( online) víi tæ chøc thÎ quèc tÕ MasterCard. §Õn th¸ng 8 n¨m 1996, NHNT vµ tiÕp theo sau ®ã lµ ACB, ng©n hµng c«ng th-¬ng ViÖt Nam, ng©n hµng Sµi gßn C«ng th-¬ng còng lÇn l-ît trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ VISA. Trong ®ã, NHNT vµ ACB thùc hiÖn thanh to¸n trùc tiÕp víi tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ VISA. Còng tõ n¨m 1996, thÞ tr-êng thÎ ViÖt Nam s«i ®éng h¼n lªn khi cã sù tham gia thanh to¸n vµ ph¸t hµnh thÎ cña mét sè chi nh¸nh ng©n hµng n-íc ngoµi nh- ANZ, HongKong Bank. Vµo cuèi n¨m 1997, lo¹i thÎ tÝn dông quèc tÕ thø 2 _ thÎ Visa_ ®-îc ph¸t hµnh t¹i ViÖt Nam. Ngµy 10/10/1999 QuyÕt ®Þnh sè 371/1000/Q§-NHNN1 cña Thèng ®èc NHNN vÒ qui chÕ ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ ng©n hµng ®-îc ban hµnh. §©y cã thÓ nãi lµ mét b-íc ngoÆt cho viÖc ph¸t triÓn dÞch vô thÎ v× nã lµ mét v¨n b¶n ph¸p lý ®Ó c¸c NHTM cã c¬ së ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. Sau quyÕt ®Þnh nµy sè l-îng c¸c ng©n hµng tham gia triÓn khai dÞch vô thÎ sÏ nhiÒu h¬n, ®ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè lµm cho viÖc ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ ®-îc phæ biÕn réng r·i ë ViÖt Nam. §Õn ngµy 20/12/2000, ACB ®· ph¸t hµnh thÎ tÝn dông néi ®Þa ®Çu tiªn ë n-íc ta víi m« h×nh míi vµ s¸ng t¹o, thÎ liªn kÕt SAIGON TOURIST - ACB, SAIGON CO-OP-ACB, hiÖn cã h¬n 2000 ®¹i lý thanh to¸n. Ngµy 2/4/2002, NHNT VN ®· kÝ kÕt hîp ®ång ®¹i lý chÊp nhËn thanh to¸n thÎ víi Diners Club International. Víi viÖc kÝ kÕt nµy, NHNT VN ®· trë thµnh ng©n hµng duy nhÊt t¹i ViÖt Nam thùc hiÖn thanh to¸n ®èi víi tÊt c¶ 5 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lo¹i thÎ th«ng dông nhÊt trªn thÕ giíi, ®ã lµ Visa, MasterCard, Amex, JCB vµ Diners Club . Ngµy 15/5/2002, NHNT ®· ®-a s¶n phÈm thÎ Connect 24 vµo sö dông dùa trªn nÒn t¶ng cña hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng trùc tuyÕn VCB - Online. Ngµy 18/3/2003, NHNT ®· chÝnh thøc trë thµnh ng©n hµng ®éc quyÒn ph¸t hµnh thÎ Amex kh¼ng ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña NHNT trªn thÞ tr-êng thÎ ViÖt Nam. Qua ®©y cã thÓ thÊy dÞch vô thÎ ®· ®-îc du nhËp vµo n-íc ta tõ kh¸ sím song cho tíi nay thÎ vÉn cßn lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n míi mÎ vµ xa l¹ ®èi víi ®a sè ng-êi d©n ViÖt Nam. Râ rµng ®©y sÏ lµ mét thÞ tr-êng ®Çy tiÒm n¨ng høa hÑn lîi nhuËn lín trong t-¬ng lai. §©y còng sÏ lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c NHTM VN: triÓn khai nhanh chãng n¾m b¾t thÞ tr-êng hay ®Ó c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi n¾m lÊy. C©u tr¶ lêi sÏ cã trong 1, 2 n¨m tíi. 1.2 Vai trß cña Marketing trong ho¹t ®éng thÎ 1.2.1 Sù cÇn thiÕt cña Marketing trong ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung Héi nhËp quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh yªu cÇu bøc xóc, tÊt yÕu ®èi víi mçi quèc gia trong ®iÒu kiÖn xu thÕ toµn cÇu ho¸ mäi ho¹t ®éng th-¬ng m¹i, dÞch vô. Lµm thÕ nµo ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong méi tr-êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t víi nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®Çy tiÒm lùc vµ giµu kinh nghiÖm ®ang lµ mét c©u hái lín ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Mét c©u tr¶ lêi kh¸ ®¬n gi¶n nh-ng l¹i kh«ng dÔ thùc hiÖn cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam dï lµ ng©n hµng hay ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®ã lµ ph¶i nç lùc n©ng cao søc c¹nh tranh, t¨ng c-êng hîp t¸c ®Ó cã thÓ héi nhËp th¾ng lîi. Cã rÊt nhiÒu ph-¬ng c¸ch kh¸c nhau ®Ó n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh tuy nhiªn trong ph¹m vi cña chuyªn ®Ò nµy em chØ xin ®Ò cËp ®Õn Marketing _ c«ng cô h÷u hiÖu n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ cña 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c¸c NHTM nãi riªng nh-ng d-êng nh- vÉn ch-a cã ®-îc sù quan t©m thÝch ®¸ng tõ c¸c nhµ qu¶n lÝ. Cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ Marketing ng©n hµng nh-ng tùu chung l¹i th× ta cã hiÓu mét c¸ch c¨n b¶n nh- sau: " Marketing ng©n hµng lµ mét hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý cña mét ng©n hµng ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®Æt ra cña ng©n hµng lµ tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu vÒ vèn, còng nh- c¸c dÞch vô kh¸c cña ng©n hµng ®èi víi nhãm kh¸ch hµng lùa chän b»ng c¸c chÝnh s¸ch, c¸c biÖn ph¸p h-íng tíi môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn". Nh- vËy cã thÓ thÊy marketing ng©n hµng còng dùa trªn c¬ së chung cña marketing c¨n b¶n vµ dÜ nhiªn nã còng cã vai trß to lín ®èi víi sù thµnh b¹i cña mçi ng©n hµng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. C¸c nghiªn cøu ®Òu cho thÊy r»ng c¸c NHTM ho¹t ®éng kinh doanh trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng ®· ®-îc chiÕn l-îc hãa lu«n thµnh c«ng h¬n c¸c NHTM kinh doanh tuú tiÖn theo kiÓu ®èi phã, kh«ng biÕt tr-íc ®-îc c¸c thay ®æi m«i tr-êng bªn ngoµi còng nh- c¸c bªn trong, kh«ng x¸c ®Þnh tr-íc c¸c lîi thÕ còng nh- yÕu thÕ cña ng©n hµng trong m«i tr-êng míi v× vËy lu«n r¬i vµo thÕ bÞ ®éng vµ dÔ gÆp thÊt b¹i tr-íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã kinh nghiÖm h¬n. Víi c¸i ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn, c¸c NHTM ®Òu ph¶i thõa nhËn r»ng marketing lµ c«ng cô kinh doanh hiÖn ®¹i kh«ng thÓ thiÕu ®-îc nÕu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn. ThËt vËy:  Marketing lµ c«ng cô kÕt nèi ho¹t ®éng cña c¸c NHTM víi thÞ tr-êng §Þnh h-íng thÞ tr-êng ®· trë thµnh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ngµy nay. Cã g¾n víi thÞ tr-êng hiÓu ®-îc sù vËn ®éng cña thÞ tr-êng, n¾m b¾t ®-îc sù biÕn ®æi liªn tôc cña nhu cÇu kh¸ch hµng trªn thÞ tr-êng còng nh- kh¶ n¨ng tham gia cña b¶n th©n ng©n hµng m×nh th× míi cã thÓ cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý nh»m ph¸t huy tèi ®a néi lùc giµnh lÊy thÞ phÇn. Nh- vËy NHTM nµo cã ®é g¾n kÕt víi thÞ tr-êng cµng cao, kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña ng©n hµng ®ã cµng lín vµ ng-îc l¹i. B¶n chÊt cña marketing lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh c¸c kh¶ n¨ng tiÒm lùc cña ng©n hµng còng nh- t×m hiÓu nhu cÇu cña thÞ tr-êng trªn c¬ së ®ã x¸c lËp c¸c vµ triÓn khai c¸c c¸c gi¶i ph¸p 20