A-
§Æt vÊn ®Ò :
TiÕng ViÖt lµ mét thø c«ng cô v« cïng quan träng trong x· héi cña chóng ta
ngµy nay. Nã ®· trë thµnh thø ng«n ng÷ chÝnh dïng chung trong giao tiÕp gi÷a c¸c
d©n téc trong céng ®ång ngêi ViÖt.
Trong nhµ trêng phæ th«ng, M«n Ng÷ v¨n nãi chung vµ ph©n m«n TiÕng ViÖt
nãi riªng cã mét vÞ trÝ, vai trß ®Æc biÖt quan träng . Nã lµ mét thø c«ng cô ®Ó
tiÕn hµnh bÊt cø mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng d¹y nµo trong nhµ trêng .
So víi m«n häc kh¸c , TiÕng ViÖt võa lµ ®èi tîng nhËn thøc, võa lµ c«ng cô
nhËn thøc. Do vËy, d¹y häc tiÕng ViÖt trong trêng phæ th«ng ®îc coi lµ vÊn ®Ò
khã kh¨n vµ phøc t¹p .
§èi víi c¸c em HSTHCS , môc ®Ých cña d¹y häc TiÕng ViÖt lµ nh»m h×nh
thµnh cho c¸c em kÜ n¨ng dïng tõ ®óng chuÈn mùc ®Ó vËn dông trong v¨n nãi vµ
v¨n viÕt mét c¸ch ®óng ®¾n cã hiÖu qu¶. Ngîc l¹i nÕu sö dông tõ kh«ng ®óng
chuÈn mùc sÏ kh«ng ®îc x· héi c«ng nhËn vµ ®«i khi lµm cho ngêi kh¸c hiÓu sai
néi dung th«ng tin trao ®æi cña m×nh dÉn ®Õn hiÖu qu¶ giao tiÕp kh«ng cao.
Trong giao tiÕp hµng ngµy kh«ng Ýt HS THCS nãi chung vµ HS d©n téc Th¸i nãi
riªng vÉn cßn bÞ m¾c lçi ®Æc biÖt lµ lçi chÝnh t¶. Lçi m¾c suy cho cïng nã cã
quan hÖ ®Õn t duy thËm chÝ cã quan hÖ tíi c¶ ý thøc.
VÝ dô : Dïng tõ sai lçi chÝnh t¶ . Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµ do t duy
kh«ng rµnh m¹ch hoÆc thiÕu ý thøc vÒ nã. . . . ViÕt bµi v¨n m¾c lçi qu¸ nhiÒu
lµ thiÕu t«n träng gi¸o viªn.
Bëi vËy viÖc chóng ta t×m c¸ch kh¾c phôc lçi cho HS cã t¸c dông cïng víi m«n
häc kh¸c viÖc rÌn luyÖn n¨ng lùc t duy cho HS lo¹i bá nh÷ng ý thøc sai , båi dìng nh÷n ý thøc ®óng.
§Æc biÖt ®èi víi HS huyÖn Mai Ch©u , lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh Hßa
B×nh , d©n sè phÇn lín lµ d©n téc Th¸i. V× vËy , tØ lÖ HS THCS lµ ngêi d©n téc
Th¸i chiÕm kh¸ lín song kh«ng ph¶i HS nµo còng cã kh¶ n¨ng dïng tõ mét c¸ch
chÝnh x¸c . Ngîc l¹i do ¶nh hëng cña tiÕng ®Þa ph¬ng vµ mét sè nguyªn nh©n
kh¸c n÷a cã ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng dïnh tõ bÞ lÖch chuÈn . Cã thÓ nãi hiÖn nay
viÖc dïng tõ sai lçi chÝnh t¶ cha ®îc quan t©m ®óng møc nhng theo t«i ®ã lµ vÊn
®Ò rÊt quan träng bëi nã ph¶n ¸nh phÇn nµo tr×nh ®é v¨n hãa cña con ngêi trong
x· héi. MÆt kh¸c, con ®êng ®Õn víi TiÕng ViÖt cña ngêi d©n téc thiÓu sè cã mét
sè ®iÓm kh¸c c¬ b¶n so víi ngêi Kinh nh :TiÕng ViÖt lµ tiÕng mÑ ®Î cña ngêi Kinh
chØ cÇn nh¾c ®Õn mét tõ nµo ®ã lµ c¸c em ®· h×nh dung ®îc nghÜa gèc cña nã tõ
®ã hiÓu s©u vµ ph¸t triÓn vèn tõ. Cßn víi ngêi d©n téc thiÓu sè cÇn ph¶i nghe ®Ó
hiÓu nghÜa sau ®ã nhí mÆt ch÷ th«ng th¹o míi sö dông nã .
VËy muèn kh¾c phôc ®îc , chóng ta cÇn ph¶i chó ý ®Õn : Ngêi gi¸o viªn cã ý
thøc ch÷a lçi cho HS hoÆc cã ý thøc nhng do cßn lóng tóng trong viÖc ph¸t hiÖn
vµ ch÷a lçi .
V× vËy, bµi viÕt nµy sÏ phÇn nµo gióp gi¸o viªn kh¾c phôc nh÷ng lóng tóng
ch÷a lçi chÝnh t¶ cho HS THCS nãi chung vµ HS d©n téc Th¸i bËc THCS nãi
riªng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y- häc TiÕng ViÖt trong nhµ trêng . Tõ ®ã gióp
HS d©n téc Th¸i huyÖn Mai Ch©u cã kÜ n¨ng dïng tõ ®óng chuÈn mùc gióp cho sù
nhËn thøc vµ ho¹t ®éng giao tiÕp cña c¸c em cã hiÖu qu¶ h¬n.
B- Néi dung :
XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c daþ häc TiÕng ViÖt lµ : D¹y TiÕng ViÖt th«ng qua
ho¹t ®éng giao tiÕp ( b»ng ng«n ng÷ ) ; tõ ®ã ph¸t hiÖn tr×nh ®é TiÕng ViÖt vèn cã
cña häc sinh ®Ó ph¸t huy u thÕ vµ kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trong c¸ch dïmg tõ
cña HS. B¶n chÊt cña d¹y häc TiÕng ViÖt lµ d¹y thùc hµnh, nhng vÉn dùa trªn c¬
së lÝ luËn chung.
I - Lý thuyÕt giao tiÕp vµ ho¹t ®éng giao tiÕp :
1- Giao tiÕp lµ g× ?
Giao tiÕp lµ sù tiÕp xóc víi nhau gi÷a mét c¸ thÓ nµy víi mét c¸ thÓ kh¸c
trong mét céng ®ång x· héi . Nã lµ mét ho¹t ®éng liªn c¸ nh©n. Lµ h×nh thøc thu
nhá cña mét x· héi .
Ho¹t ®éng giao tiÕp lµ ho¹t ®éng t¬ng t¸c b»ng lêi gi÷a c¸ nh©n nµy víi mét
c¸ nh©n kh¸c ®Ó truyÒn t¶i th«ng tin, t¹o lËp quan hÖ duy tr× quan hÖ, béc lé ( c¸
tÝnh , ®Æc ®iÓm t©m lÝ . . . . ) -Ho¹t ®éng giao tiÕp bao giê còng thùc hiÖn mét
môc ®Ých nhÊt ®Þnh.
Ho¹t ®éng giao tiÕp bao gåm c¸c nh©n tè :
- Nh©n vËt giao tiÕp ( vai giao tiÕp ).
-HiÖn thùc ®îc nãi tíi .
Ph¬ng tiÖn giao tiÕp .
- Hoµn c¶nh giao tiÕp .
Ho¹t ®éng giao tiÕp ®îc cô thÓ hãa b»ng s¬ ®å sau:
(4)
HiÖn thùc ®îc nãi tíi
Ph¬ng tiÖn giao tiÕp
(3)
(2)
Ngêi nãi ---------------Ng«n b¶n --------------------Ngêi nghe
(1)
Hoµn c¶nh giao tiÕp
Nh vËy , bÊt k× mét ho¹t ®éng giao tiÕp nµo còng ®îc thùc hiÖn b»ng mét thêi
gian, kh«ng gian nhÊt ®Þnh. Trong ®ã 3 nh©n tè ®Çu täa ra ng«n b¶n, yÕu tè thø 4
kh«ng tham gia trùc tiÕp mµ nã chØ ¶nh ®Õn ng«n b¶n.
Bèn yÕu tè trªn cßn gäi lµ ng÷ c¶nh . Ng÷ c¶nh lµ toµn bé nh÷ng hiÓu biÕt cña
ngêi ta vÒ c¸c nh©n tè trong giao tiÕp.
2- Ho¹t ®éng giao tiÕp trong d¹y häc TiÕng ViÖt :
Mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng ViÖt lµ sö dông giao tiÕp ng«n
ng÷ . §©y lµ ph¬ng ph¸p rÊt quan träng vµ ®Æc trng trong d¹y häc TiÕng ViÖt
nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh ®Ó ®¹t ®Õn môc tiªu
lµ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ cho häc sinh . Nãi
c¸ch kh¸c chØ cã trùc tiÕp sö dông ng«n ng÷ vµo giao tiÕp , c¸c em míi cã dÞp
quan s¸t , ph¸t hiÖn , chiÕm lÜnh ®îc tri thøc vµ h×nh thµnh kÜ n¨ng sö dông TiÕng
ViÖt . Ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i tæ chøc sao cho c¸c em ®îc nãi nhiÒu , lµm viÖc
nhiÒu ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. V× thÕ ngêi gi¸o
viªn cÇn biÕt ®Æt c¸c em vµo nh÷ng t×nh huèng , hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ ®Ó tõ
®ã c¸c em ®îc tham gia ho¹t ®éng giao tiÕp ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy , rÌn luyÖn
kÜ n¨ng nghe, nãi vµ dÇn biÕt ®äc , viÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
TiÕng viÖt lµ c«ng cô ®¾c lùc ®Ó häc c¸c m«n häc kh¸c, nÕu c¸c em häc tèt TiÕng
ViÖt sÏ gióp c¸c em tiÕp thu nh÷ng m«n häc kh¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn
vËy , c¸c em cÇn ph¶i nãi ®óng , viÕt ®óng th× trong ho¹t ®éng giao tiÕp míi cã
hiÖu qu¶.
Trong d¹y häc TiÕng ViÖt hiÖn nay vÉn cßn mét sè gi¸o viªn cha quan t©m thÝch
®¸ng ®Õn viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng sö dông ng«n ng÷ cho häc sinh mµ tríc hÕt lµ ë
kh©u rÌn luyÖn kÜ n¨ng cã trong giao tiÕp .
vÝ dô : KÜ n¨ng ph¸t ©m trong c¸ch dïng tõ ®Æt c©u , dùng ®o¹n , tæ chøc v¨n
b¶n sao cho phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp vµ phong c¸ch giao tiÕp . §Æc biÖt lµ
®èi víi häc sinh lµ ngêi d©n téc , do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c em thêng m¾c ph¶i
lçi chÝnh t¶ khi nãi vµ khi viÕt dïng tõ ®Ó ®Æt c©u thiÕu chÝnh x¸c . Bëi lÏ con ® êng ®Õn víi TiÕng ViÖt khã kh¨n h¬n so víi häc sinh lµ ngêi Kinh. V× thÕ ngêi
gi¸o viªn cÇn chó ý h¬n vÒ rÌn luyÖn kÜ n¨ng trong nãi , viÕt cho häc sinh lµ ngêi
d©n téc .
VÝ dô : NÕu mét häc sinh d©n téc Th¸i häc ®äc , viÕt ch÷ "C" trong tõ "c¸" cña
TiÕng ViÖt th× em ®ã ph¶i biÕt nghÜa cña tõ nµy lµ g×. Tøc lµ ph¶i dÞch ®îc trong
ãc ra thµnh tõ "pa" c¶ tiÕng Th¸i ( cã nghÜa lµ "c¸"). C¸c em ph¶i lµm hai viÖc :
Võa ph¶i ghi nhí ph¸t ©m , võa ph¶i th«ng hiÓu ý nghÜa cña tõ tiÕng ViÖt. Nhng
víi häc sinh ngêi kinh häc tiÕng ViÖt th× kh¸c . tríc khi ®Õn trêng c¸c em ®· biÕt
tõ "c¸ "vµ ®· tõng sö dông tõ nµy khi ¨n c¬m thÊy c¸ lµ mãn ¨n hoÆc khi xem
phim nh×n thÊy c¸ ®ang b¬i díi biÓn ch¼ng h¹n , ®Õn líp c¸c em chØ lµm mét viÖc
tõ ©m thanh ®· cã trong ®Çu c¸c em chØ cÇn phiªn chuyÓn ra ch÷ viÕt ddngs chÝnh
t¶ tiÕng ViÖt (C+¸) kh«ng ®îc viÕt sai thµnh (K=¸) hoÆc(C+·) . Tríc khi c¸c em
®Õn trêng TiÓu häc c¸c em chØ cã vèn ng«n ng÷ lµ tiÕng mÑ ®Î (tiÕng Th¸i) .
ChÝnh v× ®Æc ®iÓm trªn mµ häc sinh ngêi Th¸i thêng m¾c ph¶i lçi dïng tõ sai
trong khi nãi vµ viÕt .
Nhng thø tiÕng dïng chung ®Ó giao tÕp trong céng ®ång ngêi ViÖt lµ tiÕng ViÖt .
V× thÕ, d¹y TiÕng ViÖt trong trêng phæ th«ng lµ cÇn ph¶i rÌn cho häc sinh kÜ n¨ng
nghe, nãi, ®éc , viÕt ®óng chuÈn mùc . Nh vËy chØ th«ng qua ho¹t ®éng giao
tiÕp trong qu¸ tr×nh d¹y häc, ®øng tríc nh÷ng t×nh huèng , hoµn c¶nh cô thÓ c¸c
em míi cã dÞp béc lé vèn ng«n ng÷ cña m×nh ®Ó tõ ®ã gi¸o viªn chó ý ph¸t hiÖn
vµ rÌn luyÖn cho c¸c em cã ý thøc tù söa lçi cña m×nh ®Ó råi t¹o thãi quen nãi,
viÕt ®óng chuÈn mùc nh»m ®¹t hiÖu qña cao trong giao tiÕp.
Tõ lÝ luËn trªn, ta thÊy r»ng d¹y häc TiÕng ViÖt cho häc sinh THCS lµ d¹y cho
häc sinh c¸ch thñ ®¾c kiÕn thøc vµ thñ ®¾c c¸c kiÐn thøc, kÜ x¶o thùc hµnh.
3- ChÝnh t¶ vµ chuÈn mùc chÝnh t¶.
ChÝnh t¶ lµ sù chuÈn hãa h×nh thøc ch÷ viÕt cña ng«n ng÷ ®ã lµ mét hÖ thèng c¸c
quy t¾c vÒ c¸ch viÕt c¸c ©m vÞ, ©m tiÕt , c¸ch dïng c¸c dÊu c©u, lèi viÕt hoa.
* ChuÈn chÝnh t¶ lµ vÊn ®Ò cã tÝnh b¾t buéc ph¶i viÕt ®óng nãi ®óng trong giao
tiÕp. Nh÷ng ch viÕt cã thÓ cha hîp lÝ nhng ®¶ ®îc thõa nhËn. Bëi vËy nã cã tÝnh
æn ®Þnh hµng thÕ kû thµnh Ên tîng, t¹o nªn mét c¸i g× ®ã bÊt di bÊt dÞch kh«ng cã
sù thay ®æi. Tuy nhiªn do sù ph¸t triÓn cña ng÷ ©m chÝnh t¶ cã sù biÕn ®éng nhÊt
®Þnh. VÝ dô : Nh©n d©n -> nh©n z©n ; kü thuËt -> kÜ thuËt . . .
nhng vÒ c¬ b¶n lµ æn ®Þnh.
Quy ®Þnh chuÈn chÝnh t¶ :
- ChuÈn vÒ ©m : + Thèng nhÊt vÒ nguyªn ©m .
+ Thèng nhÊt vÒ phô ©m
- C¸ch viÕt hoa : + Tªn riªng TiÕng ViÖt : ViÕt hoa tÊt c¶ khi kh«ng cã g¹ch nèi vÝ
dô : TrÇn Quèc To¶n, Vâ ThÞ S¸u ...
+ Tªn tæ chøc c¬ quan chØ viÕt hoa ©m tiÕt ®Çu. VÝ dô : Phßng gi¸o dôc Mai
Ch©u, Bu ®iÖn . . .
- C¸ch viÕt tªn riªng kh«ng ph¶i tiÕng ViÖt : NÕu ch÷ nguyªn ng÷ lµ ch÷ c¸i La
tinh th× gi÷ nguyªn . VÝ vô : Paris . . . Nh÷ng tªn riªng cã h×nh thøc quen thuéc
kh«ng ph¶i thay ®æi . VÝ dô : Ph¸p, Anh, Nga ...
Cã khi hä dïng hai trêng hîp nh : Ph¸p hoÆc France , ý hoÆc I-ta-li-a...
- Ngoµi ra cßn thõa ch÷ c¸i ®Çu tiªn sau dÊu chÊm (.) vµ khi xuèng dßng lïi vµo
mét ch÷ , viÕt hoa ch÷ c¸i ®Çu tiªn
-Dïng dÊu nèi trong c¸c trêng hîp :
+Trong c¸c liªn danh. VÝ dô : Khoa häc- KÜ thuËt , Gi¸o dôc - §µo t¹o .
+Khi ph©n biÖt ngµy th¸ng n¨m sinh. VÝ dô : 26-3-1990.
+Khi viÕt tªn níc ngoµi . VÝ dô: Lª- nin , Ma- ri-a.
+Dïng nã chØ giíi h¹n kh«ng gian thêi gian . VÝ dô:Giai ®o¹n 1930 1945. . . . .
Khi nãi , viÕt chóng ta cÇn ph¶i sö dông tõ ®óng chuÈn mùc chÝnh t¶ v× ®ã lµ
chuÈn mùc ®îc x· héi thõa nhËn.
Tãm l¹i dïng ®óng chÝnh t¶ thÓ hiÖn sù t«n träng ngêi d¹y , thÓ hiÖn phÇn nµo
tr×nh ®é häc vÊn cña ngêi nãi vµ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ giao tiÕp cña
ngêi tham gia giao tiÕp.
Ch¬ng II-C¸c lçi vÒ chÝnh t¶ cña sinh khi dïng tõ:
Trong qu¸ tr×nh d¹y -häc m«n Ng÷ V¨n, th«ng qua c¸c giê d¹y -häc v¨n ,
c¸c bµi tËp lµm v¨n, qua ph¬ng ph¸p ph¸t vÊn ®µm tho¹i, trªn líp , giê häc ngo¹i
khãa t«i nhËn thÊy r»ng : Do ¶nh hëng c¸ch nãi cña ®Þa ph¬ng , ®Æc ®iÓm cña
tiÕng mÑ ®Î (tiÕng Th¸i) ngay tõ khi sinh ra kh«ng ph¶i ngêi bè mÑ nµo còng nãi
tiÕng ViÖt ®óng chuÈn mùc . V× thÕ, nã phÇn nµo ¶nh hëng ®Õn nhËn thøc , c¸ch
ph¸t ©m cña häc sinh trong nãi vµ viÕt. MÆc dï khi ®Õn trêng c¸c em còng ®îc
tiÕp xóc víi c¸c b¹n lµ ngêi Kinh hoÆc ®îc c¸c thÇy c« gi¸o rÌn luyÖn vÒ c¸ch
dïng tõ vµ c¸ch ph¸t ©m nhng vÉn cßn mét sè em cha ý thøc ®îc c¸ch dïng tõ .
V× thÕ c¸c em thêng m¾c ph¶i c¸c lçi chÝnh t¶ nh:
1- Ph¸t ©m kh«ng chuÈn phô ©m ®Çu , hay nhÇm lÉn c¸c phô ©m: L/ § vµ V/
B. VÝ dô : Khi d¹y bµi "Qua ®Ìo Ngang"- Bµ HuyÖn Thanh Quan . Thao t¸c ®äc
, muèn ®äc diÔn c¶m tríc tiªn ph¶i ®äc ®óng :
"Bíc tíi §Ìo Ngang, bãng xÕ tµ,
Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.
Lom khom díi nói, tiÒu vµi chó,
L¸c ®¸c bªn s«ng, chî mÊy nhµ . . . . "
NÕu häc sinh ®äc sai phô ©m L/§ th× kh«ng nh÷ng mÊt ®i tÝnh chÝnh x¸c mµ
cßn sai c¶ nghÜa dÉn ®Õn c¶m nhËn sai vÒ néi dung cña c©u th¬, lµm mÊt ®i gi¸ trÞ
thÈm mÜ cña tiÕng ViÖt.
HoÆc trong giao tiÕp nÕu häc sinh ®Æt c©u :Ch¸u mêi B¸c Vµo nhµ . L¹i nãi
thµnh : Ch¸u mêi v¸c bµo nhµ! Cã thÓ trong hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ ngêi nghe
sÏ hiÓu ®îc môc ®Ých cña ngêi nãi lµ mêi B¸c vµo nhµ nhng sÏ g©y ra mét tiÕng cêi thÇm hoÆc hä sÏ ®¸nh gi¸ vµo tr×nh ®é sö dông ng«n ng÷ cña ngêi nãi .
2- Nãi , viÕt sai dÊu :DÊu (hái / nÆng) , dÊu ( ng· / s¾c) .
VÝ dô : Khi gi¸o viªn hái : em chuÈn bÞ bµi tËp cha ?
Häc sinh tr¶ lêi : Em chuËn bÞ råi ¹. C¸c lçi nªu trªn lµ lçi chung cña
phÇn lín ngêi d©n téc Th¸i thêng xuyªn x¶y ra trong cuéc sèng hµng ngµy, ®Æc
biÖt lµ häc sinh ë vïng Mai HÞch, Bao La .
Theo t«i, viÖc häc sinh m¾c lçi nguyªn nh©n lµ do :
_ ¶nh hëng qu¸ nhiÒu cña tiÕng mÑ ®Î (tiÕng Th¸i).
_ Gi¸o viªn kh«ng chó ý ®Õn rÌn luyÖn kÜ ©m nãi , viÕt cho häc sinh , kh«ng h íng dÉn c¸ch ph¸t ©m (sù ho¹t ®éng cña c¬ quan ph¸t ©m, cha dµnh lîng thêi gian
thÝch ®¸ng cho viÖc söa lçi . . . )
_ Häc sinh cha cã ý thøc tù gi¸c vÒ viÖc tù rÌn luyÖn c¸ch dïng tõ cho b¶n th©n.
Nh vËy, víi tÇm quan träng cña lçi chÝnh t¶ nh trªn nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn qu¸ tr×nh nhËn thøc , hiÖu qu¶ cña giao tiÕp . Ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i nhËn
thøc ®óng tÇm quan träng cña vÊn ®Ò ®Ó v¹ch ra c¸ch thøc söa lçi chÝnh t¶ cho häc
sinh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt , n©ng cao kÜ n¨ng ph¸t ©m, viÕt ®óng chÝnh t¶
cho häc sinh nãi chung vµ häc sinh d©n téc Th¸i nãi riªng.
Ch¬ng III :Tæ chøc ho¹t ®éng ch÷a lçi chÝnh t¶ cho häc
sinh
Ngêi gi¸o viªn cÇn chó ý c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n sau :
1) X¸c ®Þnh ph¬ng híng ch÷a lçi :
- thèng kª nh÷ng lçi cã thËt cña häc sinh diÔn ra h»ng ngµy : Qua giao tiÕp ngoµi
giê häc , trong giê häc chÝnh khãa b»ng ph¬ng ph¸p ph¸t vÊn ®µm tho¹i, qua c¸c
bµi tËp lµm v¨n... Gi¸o viªn theo dâi ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng ph¸t ©m còng nh kÜ n¨ng
dïng tõ khi viÕt cña häc sinh, ghi vµo sæ tay ghi chÐp c¸ nh©n , dµnh thêi gian
ch÷a lçi .
- Ch÷a lçi kÕt hîp víi rÌn luyÖn kh©u chuÈn.
Ngêi gi¸o viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao trong viÖc ch÷a lçi vµ rÌn luyÖn cho
häc sinh dïng tõ chuÈn mùc . Kh«ng nªn xem tiÕt ch÷a lçi chÝnh t¶ cho häc sinh
lµ ®¬n gi¶n mµ thùc hiÖn lít qua . CÇn ph¸t hiÖn nh÷ng lçi c¬ b¶n nhÊt , t¹o c¬
héi cho häc sinh viÕt nhiÒu, nãi nhiÒu th«ng qua c¸c bµi tËp . ThËm chÝ nÕu häc
sinh kh«ng thÓ ph¸t ©m chuÈn hoÆc kh«ng thÓ viÕt ®óng , gi¸o viªn cã thÓ ph¸t ©m
mÉu , ph©n tÝch cÊu tróc cña ©m tiÕt ®Ó cho häc sinh nhí vÒ cÊu t¹o , sau ®ã ghi
nhí vÒ nghÜa , thËm chÝ vÉn cßn mét sè häc sinh bËc THCS lµ ngêi d©n téc cßn
cha hiÓu hÕt ®îc nghÜa cña mét sè tõ trong tiÕng ViÖt , ngêi gi¸o viªn ph¶i cã
nhiÖm vô cung cÊp vèn tõ cho häc sinh. Muèn vËy ngêi gi¸o viªn cÇn biÕt chän
c¸c d¹ng bµi tËp liªn quan ®Õn lçi cña häc sinh tõ ®ã gióp c¸c em ý thøc tù söa lçi
cho m×nh .
Ch÷a lçi cÇn ph¶i kiªn tr× , ch÷a ë mäi lóc mäi n¬i trong mét thêi gian l©u dµi.
C«ng viÖc nµy ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i nhiÖt t×nh .
2) Quy tr×nh ch÷a lçi .
Cho häc sinh ph¸t hiÖn lçi b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau:
Khi viÕt :
+Gi¸o viªn dïng mét lo¹t tõ gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau ®Ó ®iÒn vµo chç
trèng thÝch hîp .
+ §iÒn c¸c phô ©m thÝch hîp ®Ó t¹o tõ ®óng nghÜa.
+ §iÒn c¸c dÊu phï hîp vµo c¸c tiÕng ®Ó t¹o tõ cã nghÜa vµ ®óng nghÜa.
+ Cho häc sinh ph¸t triÓn c©u , ®o¹n , ®Æc biÖt lµ tËn dông triÖt ®Ó c¸c giê tr¶
bµi . Khi nãi :
Chó ý ph¸t hiÖn khi häc sinh ®äc bµi, tr¶ lêi c¸c c©u hái trªn líp, hoÆc khi
tham gia th¶o luËn , trong c¸c giê häc ngo¹i khãa . . .
3) H×nh thøc ch÷a lçi :
KÕt hîp víi c¸c giê TiÕng ViÖt, TËp lµm v¨n, d¹y- häc v¨n, ngo¹i khãa (ViÕt
b¸o têng , Ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp , PÝc nÝc. . . . ) ch÷a ë bÊt k× chç nµo ,
lóc nµo , mäi lóc , mäi n¬i.
Tãm l¹i muèn tæ chøc ho¹t ®éng ch÷a lçi cã hiÖu qu¶ cho häc sinh , ®ßi hái
ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i chÞu khã t×m tßi, ph¸t hiÖn lçi . CÇn cã ph¬ng ph¸p vµ
biÖn ph¸p cô thÓ, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao th× dÇn dÇn sÏ n©ng cao kÜ n¨ng
dïng tõ ®óng chuÈn mùc cho häc sinh THCS nãi chung vµ häc sinh d©n téc Th¸i
nãi riªng.
Ch¬ng IV: VËn dông cô thÓ cho tiÕt d¹y :
TiÕt 137- 138 :Ch¬ng tr×ng ®Þa ph¬ng - RÌn chÝnh t¶ . Ng÷ v¨n - 7.
§Þnh híng vÒ ph¬ng ph¸p : Chñ yÕu ch÷a lçi b»ng c¸ch lµm c¸c bµi tËp thùc
hµnh , chia nhãm vµ th¶o luËn nhãm. (Chia nhãm theo ®Æc ®iÓm tiÕng nãi nhãm
gåm c¸c em häc sinh lµ d©n téc Th¸i vµo cïng nhãm) ®Ó lùa chän c¸c d¹ng bµi
tËp .
VÒ néi dung :Chñ yÕu ch÷a lçi thêng hay m¾c ph¶i nh:
A- Môc tiªu: Kh¾c phôc ®îc mét sè lçi chÝnh t¶ do ¶nh hëng cña c¸ch ph¸t ©m
®Þa ph¬ng .
B- ChuÈn bÞ : Gi¸o viªn chän c¸c d¹ng bµi tËp cÇn ch÷a lçi cho tõng nhãm .
- Gi¸o viªn ph« t« c¸c bµi tËp ra phiÕu häc tËp .
- Häc sinh häc thuéc lßng mét sè bµi th¬ hoÆc mét ®o¹n v¨n ng¾n(kho¶ng 100
ch÷) mµ em thÝch nhÊt.
C- Bµi míi
-æn ®Þnh líp:
- Vµo bµi :
- Bµi míi
Ph¬ng ph¸p
Néi dung
I- RÌn chÝnh t¶ .
ViÕt ®óng tiÕng cã phô ©m ®Çu dÔ
Gi¸o viªn nªu mét sè lçi c¸c em thêng m¾c lçi ë miÒn B¾c vµ häc sinh d©n téc
hay m¾c.
Th¸i nãi riªng.
vÝ dô: ©m: ch / tr , x/s, r/d/gi, l/n;
l/®;v/b.
DÊu :hái -nÆng , s¾c-ng·. . . .
.
II- LuyÖn tËp.
C¸ch 1:Gi¸o viªn ®äc bµi Qua ®Ìo *) Bµi tËp 1:ViÕt nh÷ng ®o¹n bµi cã
Ngang”-Bµ HuyÖn Thanh Quan. Häc nh÷ng ©m , dÊu dÔ m¾c lçi.
sinh nghe ®äc råi viÕt.
C¸ch 2:Häc sinh nhí vµ ghi l¹i mét a) Nghe-viÕt:Bµi“Qua§Ìo Ngang”.
®o¹n v¨n, bµi th¬ ng¾n (kho¶ng 100
ch÷ ) . Sau ®ã , cho 2 em ngåi gÇn
nhau tù so¸t lçi cho nhau b»ng c¸ch b) Nhí -viÕt: Mét bµi th¬ hoÆc mét ®o¹n
dïng bót ch× g¹ch ch©n nh÷ng ©m vµ v¨n kho¶ng 100 ch÷.
dÊu dïng sai råi ®a cho HS tù söa lçi
cña m×nh sao cho ®óng víi v¨n b¶n cã
s½n. .
- Gi¸o viªn ph¸t phiÕu häc tËp in s½n
c¸c bµi tËp cho häc sinh th¶o luËn theo
nhãm vµ hoµn thµnh bµi tËp. Sau ®ã
nhãm trëng nªu ®¸p ¸n, nhãm kh¸c
theo dâi nhËn xÐt bæ sung. Gi¸o viªn
kÕt luËn ®¸p ¸n, häc sinh tù söa lçi.
*) Bµi tËp 2 :§iÒn vµo chç trèng
(Dµnh cho nhãm häc sinh d©n téc)
a - §iÒn mét ch÷ c¸i hoÆc mét dÊu
thanh vµo chç trèng:
- §iÒn l/® cho phï hîp :
. . . . . . i häc, lao . . . . . . . . éng
, . . . . ao c«ng, . . . . µm lông, . . .
. . . . Õn trêng, . . . . . .
- §iÒn b/v vµo chç trèng :
. . . . . . . . . . b¶o . . . . . Ö, vÊt ...
¶, . . µo líp, ... ao b×, ...Ët . ...¹.
- ®iÒn dÊu ( hái / nÆng), (ng· /s¾c):
x lÝ, nga ba, gia sö, xÐt x, tiªu thuyÕt,
c¸i ch©u. . .
b - §iÒn mét tiÕng hoÆc mét tõ chøa ©m
vÇn dÔ m¾c lçi vµo chç trèng :
+ Chän ( trung, chung ) vµo : . .
søc, ... thµnh, . . . thñy,
. . .. ®¹i, . . .
+ §iÒn ( m·nh, m¶nh) vµo : dòng . . .
. . ,
. . tr¨ng, ...... liÖt, . . .
* - §iÒn vµo chç trèng:(Dµnh cho häc
sinh d©n téc Kinh).
a- §iÒn mét ch÷ c¸i , mét dÊu thanh,
mét vÇn vµo chç trèng:
* ®iÒn TR/ CH vµo:
. . . . . ©n lÝ, . . . ©n ch©u, . . . . ©n
träng , . . . . . . ©n thµnh, c¸ . . . . .
. . . . ª, con . . á, kÓ . . uyÖn, c©u . .
. . uyÖn, tËp . . uyÖn, . . o¸ng mÆt.
*- §iÒn X/S vµo :
- Xã .... Ønh,
Xinh.... Îo, Xá. iªn,
xinh .... ¾n, . ...èt vang ... èt, . ..«i ¨n
-. . ung tóc , sïng.... ôc, sóc . inh, su
.... u.
*- §iÒn D/ R / GI vµo :
- . . i d©n, gi÷ . ×n, . . . . . . . . . .
. . Ëm ch©n, . Ëp ®Çu , . . . Ý dám,
dë . . ang , . «ng dµi, döng . . ng,
dån . . Ëp, r¨m . . . ¾p, r¸ch . íi,
r¸c . . . ëi, . . ung rinh.
*- §iÒn L /§ vµo :
-CÇm . . Êy , ®Êt . . ai, ®i . . øng, . .
. . . µng hoµng, tõ . . . ¸y,......
* -§iÒn mét tiÕng hoÆc mét tõ chøa ©m ,
vÇn dÔ m¾c lçi vµo chç trèng:
- Chän (dµnh / giµnh) vµo chç trèng :
-
Gi¸o viªn tæ chøc thi nhãm nhá.
Trong vßng 3 phót nhãm nµo t×m ®îc
nhiÒu tõ ®óng theo yªu cÇu bµi tËp th×
nhãm ®ã th¾ng vµ ®îc thëng mét trµng
ph¸o tay.
- Gi¸o viªn söa lçi cho häc sinh ( NÕu
cã ).
. . . . . . . . µnh dôm , ®Ó . . . . .
µnh, tranh . . . . . . µnh, . . . . . . .
µnh ®éc lË
- Chän ( sÜ, xØ, XØ) vµo :
Liªm . . Ø, dòng . . Ü, . . Ü khÝ , . . . .
. . Ø v¶.
*) Bµi 3 :T×m tõ theo yªu cÇu :
a - T×m c¸c tõ chØ tªn sù vËt ho¹t ®éng,
tr¹ng th¸i, tÝnh chÊt . . . b¾t ®Çu b»ng
ch÷ c¸i ( l/® ) hoÆc ( b/v )
- C¸c tõ chØ ho¹t ®éng tr¹ng th¸i chøa
c¸c tiÕng cã thanh (hái ng·, s¾c, nÆng)
b - T×m tõ hoÆc côm tõ dùa theo ®Æc
®iÓm ng÷ ©m cho s½n : Nh÷ng tiÕng b¾t
®Çu b»ng ( b/v , l/®, r/gi/d )
. Kh«ng thËt, v× ®îc t¹o mét c¸ch
kh«ng tù nhiªn, vÝ dô : gi¶ dèi, . . .
+ Tµn ¸c, v« nh©n ®¹o :
+ Dïng cö chØ, ¸nh m¾t lµm dÊu hiÖu ®Ó
ngêi kh¸c biÕt.
*) Bµi 4 : §Æt c©u ph©n biÖt nh÷ng tõ,
tiÕng dÔ lÉn :
- §Æt c©u víi bÊt k× néi dung nµo cã
chøa tiÕng, tõ b¾t ®Çu b»ng : b/v, l/®,
s/x, ch/ tr , . . .
- §Æt c©u ph©n biÖt tõ : giµnh/ dµnh
- §Æt c©u ph©n biÖt tõ : t¾c/ t¾t.
- Lµm viÖc c¸ nh©n : cã thÓ yªu cÇu häc
sinh viÕt mét ®o¹n v¨n chñ ®Ò tù chän
cã chøa mét sè tõ dÔ nhÇm lÉn theo yªu
cÇu cña bµi tËp.
§èi víi häc sinh yÕu : Cho c¸c em ®Æt
c©u riªng víi nh÷ng tõ ®ã ®Ó ph©n biÖt
®îc nghÜa sau ®ã míi viÕt ®o¹n v¨n.
*) Bµi 5 : Híng dÉn lËp sæ tay chÝnh t¶
LËp theo nhãm phô ©m hay m¾c lçi
- Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh vÒ nhµ VÝ dô : b/v, l/®, r/gi/d, s/x, c/k/qu, . .
thùc hiÖn.
.
*) Cñng cè :
- Gi¸o viªn hÖ thèng l¹i néi dung «n
tËp.
- NhËn xÐt vÒ nhËn thøc, th¸i ®é häc
tËp trong giê häc.
*) DÆn dß :
- KhuyÕn khÝch häc sinh ®äc nhiÒu
s¸ch tham kh¶o, truyÖn, su tÇm tõ
®iÓn chÝnh t¶ vµ tõ ®iÓn TiÕng ViÖt ®Ó
trau dåi thªm vèn ng«n ng÷.
- Cã ý thøc tù gi¸c rÌn luyÖn kh¶ n¨ng
ph¸t ©m còng nh kÜ n¨ng viÕt ®óng mét
sè tiÕng, tõ cã nh÷ng ©m dÔ m¾c lçi.
- Tù rÌn luyÖn thãi quen lËp sæ tay
chÝnh t¶.
Víi n¨m lo¹i bµi tËp chÝnh t¶ trªn, nÕu gi¸o viªn biÕt tæ chøc híng dÉn c¸c em
lµm bµi tËp th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶, lçi chÝnh t¶ sÏ gi¶m nhiÒu. VËy
lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt tèt nh÷ng bµi tËp ®ã cã hÖu qu¶ :T«i xin tr×nh bµy s¸ng
kiÕn cña t«i ®· vËn dông trong n¨m häc qua nh sau:
- Yªu cÇu häc sinh viÕt vµo phiÕu häc tËp ®óng ©m theo yªu cÇu bµi tËp.
- Yªu cÇu häc sinh ph¸t ©m, ®óng ©m vµ dÊu ®· viÕt.
NÕu viÕt kh«ng chÝnh x¸c , nãi kh«ng chuÈn cÇn ph¶i t×m hiÓu nguyªn nh©n.
Cã thÓ x¶y -ra:
1- Do kh«ng ý thøc khi nãi hoÆc kh«ng thÓ ph¸t ©m ®îc do thãi quen cña tiÕng
®Þa ph¬ng .
2- Do kh«ng hiÓu nghÜa cña tõ .
BiÖn ph¸p kh¾c phôc:
§èi víi lçi 1: Gi¸o viªn luyÖn cho häc sinh nãi, híng dÉn tõng c¸ch ph¸t ©m cña
tõng phô ©m. Sau ®ã, cho häc sinh tù ph¸t ©m nhiÒu lÇn cho ®Õn khi ph¸t ©m
chuÈn.
VÝ dô : Khi ph¸t ©m sai ©m ( b/v , l/®) ta cÇn chó ý ®Õn sù uèn lìi ( ®Çu lìi ch¹m
vµo ng¹c trªn vµ gi¸o viªn híng dÉn häc sinh thùc hiÖn ®éng t¸c . )
§ãi víi lçi 2 : Do viÕt kh«ng ý thøc ®îc vµ dÉn ®Õn sai ©m ®Çu, gi¸o viªn cÇn
ph¶i ph©n tÝch c¾t nghÜa cô thÎ cho tõng tõ. §Ó tõ ®ã häc sinh hiÎu ®îc nghÜa nhí
®îc ©m, dïng tõ chÝnh x¸c.
VÝ dô : Khi nãi “ vµo nhµ ” -> “ bµo nhµ ” cµn ph©n biÖt “ vµo “” lµ chØ híng ho¹t
®éng vµo mét sù vËt cßn “ bµo “” lµ mét sù vËt vµ víi tõ trªn lµ sai.
Tãm l¹i : Dïng tõ saichÝnh t¶ dÉn ®Õn sai nghÜa hoÆc kh«ng cã nghÜa trong ng÷
c¶nh Êy v× thÕ ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn b»ng nhiÒu biÖn
ph¸p kh¸c nhau. Ch÷a ë mäi lóc mäi n¬i.
- Xem thêm -