Tài liệu Kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại công ty tnhh hùng vương – vĩnh long

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH BÙI THỊ HỒNG NGỌC KẾ TOÁN VỐN BẰNG TIỀN VÀ CÁC KHOẢN PHẢI THU TẠI CÔNG TY TNHH HÙNG VƯƠNG – VĨNH LONG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Kế toán tổng hợp Mã số ngành: 52340301 Tháng 12 - 2014 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH BÙI THỊ HỒNG NGỌC MSSV: 4114027 KẾ TOÁN VỐN BẰNG TIỀN VÀ CÁC KHOẢN PHẢI THU TẠI CÔNG TY TNHH HÙNG VƯƠNG – VĨNH LONG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Kế toán tổng hợp Mã số ngành: 52340301 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN LƯƠNG THỊ CẨM TÚ Tháng 12 – 2014 LỜI CẢM TẠ Sau thời gian thực hiện đề tài về công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long, cùng với những nền tảng lý thuyết em đã được học, bài luận văn đã đề ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm củng cố và hoàn thiện công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty. Tuy nhiên, do kiến thức về chuyên môn chưa sâu sắc và thời gian có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Vì thế, em rất mong nhận được sự chỉ bảo của quý thầy cô cũng như quý Công ty để đề tài luận văn của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô ở khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, các phòng khoa khác thuộc trường Đại học Cần Thơ đã đào tạo và giúp đỡ em trong quá trình học tập tại trường, đặc biệt là cô Lương Thị Cẩm Tú đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Em cũng xin chân thành cảm ơn các cô chú, anh chị trong các phòng ban Công ty đặc biệt là các chị phòng kế toán đã hướng dẫn nhiệt tình và cung cấp số liệu để em hoàn thành luận văn này. Trân trọng kính chào! Cần Thơ, ngày 08 tháng 12 năm 2014 Người thực hiện Bùi Thị Hồng Ngọc TRANG CAM KẾT Em xin cam kết luận văn này được hoàn toàn dựa trên kết quả nghiên cứu của em và kết quả này chưa được dùng cho bất cứ nghiên cứu nào khác. Cần thơ, ngày 08 tháng 12 năm 2014 Người thực hiện Bùi Thị Hồng Ngọc MỤC LỤC Trang Chương 1: GIỚI THIỆU ................................................................................ 1 1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 1 1.2.1 Mục tiêu chung ..................................................................................... 1 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 1 1.3 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 2 1.3.1 Phạm vi về không gian ......................................................................... 2 1.3.2 Phạm vi về thời gian ............................................................................. 2 1.3.3 Phạm vi đối tượng nghiên cứu .............................................................. 2 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 3 2.1 Cơ sở lý luận ............................................................................................ 3 2.1.1.1 Tổng quan về kế toán vốn bằng tiền .................................................. 3 2.1.1.2 Kế toán tiền mặt tại quỹ ..................................................................... 4 2.1.1.3 Kế toán tiền gửi ngân hàng ................................................................ 7 2.1.1.4 Kế toán về chênh lệch tỷ giá .............................................................. 10 2.1.2 Kế toán các khoản phải thu ................................................................... 12 2.1.2.1 Tổng quan về các khoản phải thu ...................................................... 12 2.1.2.2 Kế toán phải thu khách hàng ............................................................. 14 2.1.2.3 Kế toán phải thu khác ........................................................................ 15 2.1.2.4 Kế toán dự phòng nợ phải thu khó đòi .............................................. 18 2.1.3 Các chỉ số phân tích vốn bằng tiền và các khoản phải thu ................... 20 2.1.3.1 Các chỉ số phân tích vốn bằng tiền .................................................... 20 2.1.3.1 Các chỉ số phân tích các khoản phải thu ............................................ 22 2.2 Lược khảo tài liệu .................................................................................... 23 2.3 Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 24 2.3.1 Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 24 2.3.2 Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 24 Chương 3: GIỚI THIỆU CÔNG TY TNHH HÙNG VƯƠNG – VĨNH LONG 3.1 Lịch sử hình thành và phát triển của CTy TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long ...................................................................................................... 26 3.1.1 Lịch sử hình thành ................................................................................ 26 3.1.2 Quá trình phát triển ............................................................................... 26 3.1.3 Chức năng và nhiệm vụ ngành nghề đăng ký kinh doanh .................... 27 3.1.3.1 Chức năng .......................................................................................... 27 3.1.3.2 Nhiệm vụ............................................................................................ 27 3.2 Cơ cấu tổ chức ......................................................................................... 27 3.2.1 Các phòng ban và chức năng các phòng ban ........................................ 27 3.2.2 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ................................................... 28 3.3 Tổ chức bộ máy kế toán ........................................................................... 28 3.3.1 Bộ máy kế toán ..................................................................................... 28 3.3.2 Chính sách kế toán áp dụng .................................................................. 29 3.4 Kết quả hoạt động kinh doanh ................................................................. 31 3.5 Thuận lợi, khó khăn và định hướng phát triển......................................... 33 3.5.1 Thuận lợi ............................................................................................... 33 3.5.2 Khó khăn ............................................................................................... 3.5.3 Định hướng phát triển ........................................................................... Chương 4: KẾ TOÁN VỐN BẰNG TIỀN VÀ CÁC KHOẢN PHẢI THU CỦA CÔNG TY TNHH HÙNG VƯƠNG – VĨNH LONG .......................... 4.1 Kế toán vốn bằng tiền .............................................................................. 4.1.1 Kế toán tiền mặt .................................................................................... 4.1.1.1 Công tác tổ chức quản lý tiền mặt tại đơn vị ..................................... 4.1.1.2 Chứng từ và sổ sách kế toán .............................................................. 4.1.1.3 Hạch toán nghiệp vụ .......................................................................... 4.1.2 Kế toán tiền gửi ngân hàng ................................................................... 4.1.2.1 Công tác tổ chức quản lý tiền gửi tại đơn vị ...................................... 4.1.1.2 Chứng từ và sổ sách kế toán .............................................................. 4.1.2.3 Hạch toán nghiệp vụ .......................................................................... 4.2 Kế toán các khoản phải thu ...................................................................... 4.2.1 Kế toán phải thu khách hàng ................................................................ 4.2.1.1 Tổ chức quản lý các khoản phải thu khách hàng ............................... 4.2.1.2 Chứng từ và Sổ sách sử dụng ............................................................ 4.2.1.3 Hạch toán nghiệp vụ .......................................................................... 4.2.2 Kế toán các khoản tạm ứng................................................................... 4.2.2.1 Tổ chức quản lý các khoản tạm ứng .................................................. 4.2.2.3 Hạch toán nghiệp vụ .......................................................................... 4.3 Phân tích vốn bằng tiền............................................................................ 4.3.1 Phân tích tình hình sử dụng vốn thông qua BCLCTT .......................... 4.3.2 Phân tích khả năng thanh toán của vốn bằng tiền................................. 4.4 Phân tích nợ phải thu ............................................................................... 4.4.1 Phân tích tình hình các khoản nợ phải thu ............................................ 4.4.2 Phân tích khả năng thanh toán của các khoản nợ phải thu ................... Chương 5: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN VỐN 34 34 36 36 36 36 37 37 46 46 49 49 57 57 57 57 58 62 62 62 66 66 73 76 76 77 BẰNG TIỀN VÀ NÂNG CAO KHẢ NĂNG THANH TOÁN CÁC KHOẢN NỢ PHẢI THU TẠI CÔNG TY TNHH HÙNG VƯƠNG – VĨNH LONG ......................................................................................... 80 5.1 Giải pháp hoàn thiện công tác kế toán ..................................................... 5.1.1 Đánh giá công tác kế toán tại đơn vị .................................................... 5.1.1.1 Ưu điểm ............................................................................................. 5.1.1.2 Nhược điểm ....................................................................................... 5.1.2 Một số ý kiến hoàn thiện công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu .......................................................................................................... 5,2 Giải pháp nâng cao khả năng thanh toán vốn bằng tiền và các khoản nợ phải thu .......................................................................................................... 5.2.1 Giải pháp nâng cao khả năng thanh toán vốn bằng tiền ....................... 5.2.2 Giải pháp nâng cao khả năng thanh toán các khoản nợ phải thu .......... Chương 6: KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ .................................................... 6.1 Kết luận ........................................................................................... 6.2 Kiến nghị ......................................................................................... TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................... PHỤ LỤC 1 Các chứng từ kế toán ....................................................... 80 80 80 81 82 82 82 83 85 85 85 87 88 PHỤ LỤC 2 Sổ chi tiết các tài khoản ................................................... 97 PHỤ LỤC 3 Báo cáo tài chính của doanh nghiệp ................................ ......................................................................................................... 102 DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 3.1 Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2011 – 2013 .................... 31 Bảng 3.2 Kết quả hoạt động kinh doanh 6 tháng đầu năm 2013 và 2014 ...... 33 Bảng 4.1 Báo cáo lưu chuyển tiền tệ giai đoạn 2011 – 2013 ......................... 66 Bảng 4.2 Báo cáo lưu chuyển tiền tệ giai đoạn 6 tháng đầu năm 2013 – 2014 ......................................................................................................................... 71 Bảng 4.3 Bảng tổng hợp các chỉ tiêu thanh toán vốn bằng tiền giai đoạn 2011 – 2013 .................................................................................................... 73 Bảng 4.4 Bảng tổng hợp tình hình các khoản phải thu khách hàng giai đoạn 2011 – 2013 .................................................................................................... 75 Bảng 4.5 Bảng tổng hợp các chỉ tiêu thanh toán các khoản nợ phải thu giai đoạn 2011 – 2013 ............................................................................................ 77 DANH MỤC HÌNH Trang Hình 2.1 Sơ đồ hạch toán tiền mặt .................................................................... 6 Hình 2.2 Sơ đồ hạch toán tiền gửi ngân hàng ................................................... 9 Hình 2.3 Sơ đồ kế toán chênh lệch tỷ giá ....................................................... 12 Hình 2.4 Sơ đồ hạch toán phải thu khách hàng .............................................. 15 Hình 2.5 Sơ đồ hạch toán các khoản phải thu khác ........................................ 17 Hình 2.6 Sơ đồ hạch toán dự phòng phải thu khó đòi .................................... 20 Hình 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy công ty .............................................. 28 Hình 3.2 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán của công ty ...................................... 29 Hình 3.3 Sơ đồ hình thức kế toán Nhật ký chung........................................... 30 Hình 4.1 Lưu đồ luân chuyển chứng từ thu tiền mặt ...................................... 38 Hình 4.2 Luu đồ luân chuyển chi tiền mặt...................................................... 39 Hình 4.3 Lưu đồ luân chuyển chứng từ chi tiền gửi ....................................... 47 Hình 4.4 Lưu đồ luân chuyển chứng từ thu tiền gửi ....................................... 48 Hình 4.5 Sơ đồ tổng quát chức năng quản lý công nợ .................................... 57 DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT DN GTGT HĐ TGNH TSCĐ TK UNC XDCB CLTGHĐ TNDN CP SXKD BCLCTT KT BHXH BHYT BHTN : : : : : : : : : : : : : : : : : Doanh nghiệp Giá trị gia tăng Hóa đơn Tiền gửi ngân hàng Tài sản cố định Tài khoản Ủy nhiệm chi Xây dựng cơ bản Chênh lệch tỉ giá hối đoái Thu nhập doanh nghiệp Chi phí Sản xuất kinh doanh Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Kế toán Bảo hiểm xã hội Bảo hiểm y tế Bảo hiểm thất nghiệp CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Trong nền kinh tế thị trường đang diễn ra sôi động như hiện nay, các doanh nghiệp đang gặp sự cạnh tranh gay gắt mà đòi hỏi doanh nghiệp phải luôn luôn nhận thức được tiềm năng của mình trên thị trường để có thể tồn tại, đứng vững và ngày càng phát triển. Từ đó doanh nghiệp đề ra các yêu cầu cấp thiết nhằm phát huy tính sáng tạo, sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao chất lượng sản phẩm và đạt mục tiêu tăng năng suất. Vì vậy, kế toán giữ vai trò tích cực trong việc quản lý tài sản, chi phí cũng như phản ánh kịp thời các thông số phục vụ cho các quyết định chiến lược của nhà quản lý. Do đó, nguồn vốn mà đặc biệt là vốn bằng tiền là tiền đề đầu tiên cho một doanh nghiệp hình thành và tồn tại. Trong điều kiện về phạm vi hoạt động của doanh nghiệp không còn bị giới hạn trong nước mà đã được mở rộng, tăng cường hợp tác với nhiều quốc gia trên thế giới. Vì vậy, quy mô và kết cấu của vốn bằng tiền rất lớn và phức tạp. Mặt khác, kế toán vốn bằng tiền là công cụ để điều hành quản lý các hoạt động tính toán kinh tế và kiểm tra việc bảo vệ tài sản, sử dụng tiền vốn nhằm đảm bảo quyền chủ động trong sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó các khoản nợ phải thu cũng là phần thiết yếu cho thấy khả năng thu hồi nợ cũng như là một công cụ kiểm soát nợ phải thu hồi. Quá trình mua bán diễn ra, sự lưu chuyển của dòng tiền phần nào thể hiện hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Vì vậy, việc kiểm soát phải hết sức nhạy bén với độ chính xác cao, và phải thực hiện đầy đủ công tác kế toán để có những phương án hợp lý trong việc sử dụng vốn, thanh toán kịp thời các khoản nợ phải thu, nợ phải trả… Nắm bắt được tầm quan trọng nói trên, Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất thương mại đã rất coi trọng công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu và đạt được nhiều kết quả khả quan. Chính vì vậy, em xin chọn đề tài: “Kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long”. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Mục tiêu chung của luận văn là tìm hiểu công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long. Từ đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu của Công ty. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể - Tìm hiểu công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long để so sánh đối chiếu giữa lý thuyết và thực tiễn; - Phân tích các chỉ tiêu vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long nhằm tìm ra các mặt mạnh yếu thông qua công tác kế toán; - Đề xuất giải pháp từ đó hoàn thiện công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu cũng như nâng cao khả năng thanh toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty. 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1 Phạm vi về không gian Luận văn được thực hiện tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long. 1.3.2 Phạm vi về thời gian - Thời gian thực hiện luận văn từ ngày 11/08/2014 đến ngày 17/11/2014. - Kỳ minh họa công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu là tháng 05/2014. - Số liệu sử dụng trong phân tích vốn bằng tiền và các khoản phải thu từ năm 2011 đến tháng 06 năm 2014. 1.3.3 Phạm vi đối tượng nghiên cứu Trong công tác kế toán của đơn vị chia ra làm nhiều khâu, nhiều phần hành khác nhau, giữ một vai trò nhất định và có mối quan hệ hữu cơ gắn bó với nhau. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ giới hạn trong việc tổ chức công tác kế toán vốn bằng tiền và các khoản phải thu tại Công ty TNHH Hùng Vương – Vĩnh Long. CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN 2.1.1 Kế toán vốn bằng tiền 2.1.1.1 Tổng quan về kế toán vốn bằng tiền a) Khái niệm Vốn bằng tiền là một bộ phận của tài sản lưu động trong doanh nghiệp, tồn tại trực tiếp dưới hình thái tiền tệ, có tính thanh khoản cao nhất, tồn tại dưới hình thái giá trị và thực hiện chức năng thanh toán trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vốn bằng tiền bao gồm: - Tiền tại quỹ: gồm giấy bạc Việt Nam, ngoại tệ, vàng bạc, kim khí đá quý, ngân phiếu hiện đang giữ tại két của doanh nghiệp phục vụ nhu cầu chi tiêu trực tiếp hằng ngày trong doanh nghiệp. - Tiền gửi ngân hàng: là tiền Việt Nam, vàng bạc, kim khí đá quý mà doanh nghiệp đang gửi tại tài khoản của mình tại Ngân hàng. - Tiền đang chuyển: là tiền đang trong quá trình vận động để hoàn thành chức năng phương tiện thanh toán hoặc đang trong quá trình vận động từ trạng thái này sang trạng thái khác. b) Nguyên tắc hạch toán vốn bằng tiền - Phải sử dụng đơn vị tiền tệ thống nhất là đồng Việt Nam (trừ một số trường hợp đặc biệt). - Trường hợp nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh là ngoại tệ, phải ghi theo nguyên tệ và đồng Việt Nam theo tỷ giá hối đoái thực tế hoặc quy đổi theo tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm nghiệp vụ phát sinh, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; đối với ngoại tệ không có tỷ giá hối đoái với đồng Việt Nam thì phải quy đổi thông qua một loại ngoại tệ có tỷ giá hối đoái với đồng Việt Nam. Cuối niên độ kế toán, số dư của các tài khoản vốn bằng tiền có gốc ngoại tệ phải được đánh giá lại theo tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng. - Đối với vàng, bạc, kim khí, đá quý,... phản ánh ở nhóm tài khoản vốn bằng tiền chỉ áp dụng cho các đơn vị không đăng ký kinh doanh vàng, bạc, đá quý,... khi tính giá xuất của vàng, bạc, kim khí, đá quý có thể áp dụng một trong các phương pháp xuất kho như: giá thực tế đích danh, giá bình quân gia quyền, nhập trước xuất trước (FIFO), nhập sau xuất trước (LIFO). c) Nhiệm vụ của kế toán vốn bằng tiền - Phản ánh kịp thời tình hình biến động và số dư của từng loại vốn bằng tiền ở bất kỳ thời điểm nào. - Tổ chức thực hiện đầy đủ, thống nhất các quy định về sử dụng chứng từ nhằm thực hiện chức năng kiểm soát và phát hiện các trường hợp chi tiêu lãng phí,... - So sánh, đối chiếu kịp thời, thường xuyên các số liệu giữa sổ quỹ tiền mặt, sổ kế toán tiền mặt với sổ kiểm kê thực tế nhằm kiểm tra, phát hiện kịp thời những trường hợp sai lệch để kiến nghị các biện pháp xử lý. 2.1.1.2 Kế toán tiền mặt tại quỹ a) Khái niệm Tiền mặt tại quỹ của doanh nghiệp bao gồm tiền Việt Nam (kể cả ngân phiếu, ngoại tệ, vàng, bạc, đá quý,...). Mọi nghiệp vụ thu, chi tiền mặt và việc bảo quản tiền mặt tại quỹ đều do thủ quỹ thực hiện. b) Một số quy định đối với kế toán tiền mặt tại quỹ - Chỉ phản ánh vào TK 111 “tiền mặt” số tiền mặt, ngoại tệ thực tế nhập, xuất quỹ tiền mặt. Đối với khoản tiền thu được chuyển nộp vào ngân hàng (không qua quỹ tiền mặt của đơn vị) thì không ghi vào bên nợ TK 111 mà ghi vào bên nợ TK 113 “ tiền đang chuyển”. - Các khoản tiền mặt do doanh nghiệp khác ký cược, ký quỹ tại doanh nghiệp được quản lý và hạch toán như các loại tài sản bằng tiền của đơn vị. - Khi tiến hành nhập, xuất quỹ tiền mặt phải có phiếu thu, phiếu chi có đủ chữ ký của người nhận, người giao, người cho phép nhập, xuất quỹ theo quy định của chế độ chứng từ kế toán. Một số trường hợp đặc biệt phải có lệnh nhập quỹ, xuất quỹ đính kèm. - Kế toán quỹ tiền mặt có trách nhiệm mở sổ kế toán quỹ tiền mặt, ghi chép hằng ngày theo trình tự phát sinh các khoản thu, chi, nhập, xuất quỹ tiền mặt, ngoại tệ và tính ra số tồn quỹ tại mọi thời điểm. - Thủ quỹ chịu trách nhiệm quản lý nhập, xuất tiền mặt. Hằng ngày thủ quỹ phải kiểm kê số tồn quỹ tiền mặt thực tế, đối chiếu với số liệu sổ quỹ tiền mặt. Nếu có chênh lệch, kế toán và thủ quỹ phải kiểm tra lại để xác định được nguyên nhân và kiến nghị biện pháp xử lý chênh lệch. - Ở doanh nghiệp có ngoại tệ nhập quỹ tiền mặt, phải quy đổi ngoại tệ ra đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế của nghiệp vụ kinh tế phát sinh, hoặc tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ kinh tế để ghi sổ kế toán. - Đối với vàng, bạc, đá quý phản ánh ở tài khoản tiền mặt chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp không đăng ký kinh doanh vàng, bạc, kim khí đá quý,… nhập quỹ tiền mặt thì việc nhập xuất được hạch toán như các loại hàng tồn kho, khi sử dụng để thanh toán chi trả được hạch toán như ngoại tệ. c) Chứng từ hạch toán - Phiếu thu, phiếu chi; - Phiếu xuất, phiếu nhập kho vàng, bạc, kim khí, đá quý; - Biên lai thu tiền; bảng kê vàng bạc đá quý; - Biên bảng kiểm kê quỹ,… d) Tài khoản sử dụng Kế toán tổng hợp sử dụng tài khoản 111 “tiền mặt” để phản ánh số dư, tình hình thu chi tiền mặt tại quỹ. Tài khoản 111 có 3 tiểu khoản cấp 2: - TK 1111: Tiền Việt Nam - TK 1112: Ngoại tệ - TK 1113: Vàng, bạc, kim khí, đá quý. Bên nợ: - Các khoản tiền mặt, ngoại tệ, kim khí, đá quý tồn quỹ; - Các khoản tiền mặt, ngoại tệ, kim khí, đá quý nhập quỹ; - Số tiền mặt, ngoại tệ, kim khí, đá quý thừa ở quỹ khi kiểm kê; - Chênh lệch tăng tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư ngoại tệ cuối kỳ (đối với tiền mặt là ngoại tệ). Bên có - Các khoản tiền mặt, ngoại tệ, kim khí, đá quý xuất quỹ; - Số tiền mặt, ngoại tệ, kim khí, đá quý thiếu ở quỹ khi kiểm kê; - Chênh lệch giảm tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư ngoại tệ cuối kỳ (đối với tiền mặt là ngoại tệ). e) Sơ đồ hạch toán 111 (1111) 112 (1121) Rút tiền gửi ngân hàng về quỹ tiền mặt 112(1121) Gửi tiền mặt vào ngân hàng 131, 136,138 141, 144, 244 Thu hồi các khoản nợ phải thu Chi tạm ứng, ký cược, ký quỹ bằng tiền mặt 141, 144, 244 Thu hồi các khoản ký cược, ký quỹ Đầu tư ngắn hạn dài hạn bằng tiền mặt 121, 128, 221, 222, 223, 228 152, 153, 156, 157, 611, 211, 213, 217 Thu hồi các khoản đầu tư 51 5 635 Lãi Lỗ 121, 128, 221, 222, 223, 228 Mua vật tư, hàng hóa, công cụ, TSCĐ,… bằng tiền mặt 133 311, 341 311, 315, 331, 333, 334,336, 338 Vay ngắn hạn, dài hạn Thanh toán nợ bằng tiền mặt 411, 441 627, 641, 642, 635, 811 Nhận vốn góp, vốn cấp bằng tiền mặt 511, 512, 515, 711 Doanh thu, thu nhập khác bằng tiền mặt Chi phí phát sinh bằng tiền mặt 133 (Nguồn: Medata Accounting) Hình 2.1 Sơ đồ hạch toán tiền mặt 2.1.1.3 Kế toán tiền gửi ngân hàng a) Khái niệm Tiền của doanh nghiệp phần lớn được gửi ở ngân hàng, kho bạc, công ty tài chính để thực hiện việc thanh toán không dùng đến tiền mặt. Lãi từ khoản tiền gửi ngân hàng (TGNH) được hạch toán vào thu nhập tài chính của doanh nghiệp. b) Một số quy định đối với tiền gửi ngân hàng - Khi nhận được chứng từ gốc kèm theo, nếu có sự chênh lệch giữa số liệu trên sổ kế toán của đơn vị, số liệu ở chứng từ gốc với số liệu trên chứng từ của Ngân hàng thì đơn vị phải thông báo cho Ngân hàng để cùng đối chiếu, xác minh và xử lý kịp thời. Cuối tháng, chưa xác định được nguyên nhân chênh lệch thì kế toán ghi sổ theo số liệu của Ngân hàng trên giấy báo Có, giấy báo Nợ hoặc bản sao kê. Số chênh lệch (nếu có) ghi vào dòng Nợ TK 138(8) “Phải thu khác” (nếu số liệu kế toán lớn hơn số liệu của Ngân hàng) hoặc ghi vào bên Có TK 338(8) “Phải trả phải nộp khác” (nếu số liệu của kế toán nhỏ hơn số liệu của ngân hàng). Sang tháng sau, tiếp tục kiểm tra, đối chiếu xác định nguyên nhân để điều chỉnh số liệu ghi sổ. - Ở những đơn vị có các tổ chức, bộ phận phụ thuộc không tổ chức kế toán riêng, có thể mở tài khoản chuyên thu, chuyên chi hoặc mở tài khoản thanh toán phù hợp để thuận tiện cho việc giao dịch, thanh toán. - Kế toán phải mở sổ chi tiết theo từng loại tiền gửi (Đồng Việt Nam, Ngoại tệ các loại). - Trường hợp tiền gửi vào ngân hàng bằng ngoại tệ phải được quy đổi ra đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm phát sinh. Trường hợp mua ngoại tệ gửi vào Ngân hàng thì được phản ánh theo tỷ giá mua thực tế phải trả. Trường hợp rút tiền gửi từ ngân hàng bằng ngoại tệ phải được quy đổi ra đồng Việt Nam theo tỷ giá đang phản ánh trên sổ kế toán tài khoản 1122 theo một trong các phương pháp tính giá xuất: bình quân gia quyền; nhập trước, xuất trước; nhập sau, xuất trước; giá thực tế đích danh. - Kế toán phải mở sổ theo dõi chi tiết từng loại tiền gửi theo từng ngân hàng để thuận lợi cho việc kiểm tra, đối chiếu khi cần thiết. - Trong giai đoạn sản xuất, kinh doanh (kể cả hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản của doanh nghiệp sản xuất kinh doanh vừa có hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản) các nghiệp vụ kinh tế phát sinh có liên quan đến tiền gửi ngoại tệ, nếu có phát sinh chênh lệch tỷ giá hối đoái thì các khoản chênh lệch này được hạch toán vào bên Có TK 515 “Doanh thu hoạt động tài chính” (Lãi tỷ giá) hoặc vào bên Nợ TK 635 “Chi phí tài chính” (Lỗ tỷ giá). - Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong giai đoạn đầu tư XDCB (giai đoạn trước hoạt động) nếu có phát sinh chênh lệch tỷ giá hối đoái thì các khoản chênh lệch tỷ giá liên quan đến tiền gửi ngoại tệ này được hạch toán vào TK 413(2) “Chênh lêch tỷ giá hối đoái” c) Chứng từ hạch toán Chứng từ sử dụng để hạch toán các khoản tiền gửi là giấy báo Có, giấy báo Nợ hoặc bảng sao kê của ngân hàng kèm theo các chứng từ gốc (ủy nhiệm thu, ủy nhiệm chi, séc chuyển khoản, séc bảo chi,…),… d) Tài khoản sử dụng Kế toán sử dụng tài khoản 112 “Tiền gửi ngân hàng” để theo dõi số hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của tiền gửi tại Ngân hàng, Kho bạc hoặc công ty tài chính. Tài khoản 112 - Tiền gửi ngân hàng, có 3 tài khoản cấp 2 - Tài khoản 1121 - Tiền Việt Nam: Phản ánh số tiền gửi vào, rút ra và hiện đang gửi tại Ngân hàng bằng Đồng Việt Nam. - Tài khoản 1122 - Ngoại tệ: Phản ánh số tiền gửi vào, rút ra và hiện đang gửi tại Ngân hàng bằng ngoại tệ các loại đã quy đổi ra Đồng Việt Nam. - Tài khoản 1123 – Vàng, bạc, kim khí, đá quý: Phản ánh giá trị vàng, bạc, kim khí, đá quý gửi vào, rút ra và hiện đang gửi tại Ngân hàng. Bên Nợ - Số tiền Việt Nam, ngoại tệ, vàng, bạc, kim khí, đá quý hiện còn tồn ở Ngân hàng; - Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ, vàng, bạc, kim khí, đá quý gửi vào ở Ngân hàng; - Chênh lệch tăng tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư tiền gửi ngoại tệ cuối kỳ. Bên Có - Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ, vàng, bạc, kim khí, đá quý rút ra từ Ngân hàng; - Chênh lệch giảm tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư tiền gửi ngoại tệ cuối kỳ. e) Sơ đồ hạch toán 112 (1121) 111 Gửi tiền mặt vào ngân hàng 131, 136,138 Thu hồi các khoản nợ phải thu 111 Rút tiền gửi ngân hàng vể quỹ tiền mặt 141, 144, 244 Chi tạm ứng, ký cược, ký quỹ bằng TGNH 141, 144, 244 Thu hồi các khoản ký cược, ký quỹ bằng TGNH Đầu tư ngắn hạn dài hạn bằng TGNH 121, 128, 221, 222, 223, 228 152, 153, 156, 157, 611, 211, 213, 217 Thu hồi các khoản đầu tư 51 5 635 Lãi Lỗ 121, 128, 221, 222, 223, 228 Mua vật tư, hàng hóa, công cụ, TSCĐ,… bằng TGNH 133 311, 341 311, 315, 331, 333, 334,336, 338 Vay ngắn hạn, dài hạn Thanh toán nợ bằng TGNH 411, 441 627, 641, 642, 635, 811 Nhận vốn góp, vốn cấp bằng TGNH 511, 512, 515, 711 Doanh thu, thu nhập khác bằng TGNH Chi phí phát sinh bằng TGNH 133 (Nguồn: Medata Accounting) Hình 2.2 Sơ đồ hạch toán tiền gửi ngân hàng 2.1.1.4 Kế toán về chênh lệch tỷ giá a) Khái niệm - Hối đoái là sự chuyển đổi từ đồng tiền này sang đồng tiền khác. - Tỷ giá hối đoái là giá cả đồng tiền này tính bằng một số đơn vị của đồng tiền kia. b) Một số quy định hạch toán tỷ giá hối đoái Căn cứ để hướng dẫn xử lý chênh lệch tỷ giá hối đoái (CLTGHĐ) chính là chuẩn mực kế toán VAS 10, QĐ 15/2006 chế độ kế toán doanh nghiệp và thông tư 201/2009 hướng dẫn xử lý các khoản chênh lệch tỷ giá, được ban hành ngày 15 tháng 10 năm 2009. Và mới đây ngày 10 tháng 12 năm 2012, chính thức có hiệu lực cho thông tư 179/2012 thay thế thông tư 201/2009 về ghi nhận, đánh giá, xử lý các khoản CLTGHĐ trong doanh nghiệp. Thông tư 179 ra đời không những có sự thống nhất với chuẩn mực kế toán Việt Nam mà còn hướng đến chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS21). Theo đó, một số nguyên tắc hạch toán tỷ giá được áp dụng như sau: - Chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong giai đoạn đầu tư xây dựng để hình thành TSCĐ của DN mới thành lập (chưa đi vào hoạt động). Khi đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối năm tài chính được phản ánh luỹ kế và riêng biệt trên Bảng cân đối kế toán. Khi tài sản cố định hoàn thành đầu tư xây dựng đưa vào sử dụng thì chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong giai đoạn đầu tư xây dựng (sau khi bù trừ số chênh lệch tăng và chênh lệch giảm trên 413) được phân bổ dần vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính, thời gian phân bổ không quá 5 năm kể từ khi công trình đưa vào hoạt động. - Chênh lệch tỷ giá thời kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh, kể cả đầu tư xây dựng hình thành TSCĐ của DN đang hoạt động, chênh lệch tỷ giá phát sinh trong giao dịch các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ sẽ được hạch toán vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính. - Các khoản chênh lệch đánh giá số dư ngoại tệ các khoản mục tiền có gốc ngoại tệ, sau khi bù trừ chênh lệch tăng hoặc giảm trên tài khoản 413. Số dư cuối kỳ trên tài khoản 413 sẽ được kết chuyển vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính. Việc xử lý tỷ giá vào cuối năm tài chính đối với thời kỳ giải thể và thanh lý được đưa vào chi phí thanh lý hoặc thu nhập thanh lý của doanh nghiệp. Thông tư 179/2012 cũng nêu rõ: