Tài liệu Kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại ngân hàng ngân hàng thương mại cổ phần nhà hn (habubank)

1 Lêi nãi ®Çu Thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ, níc ta ®· b¾t ®Çu ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ to lín: tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, l¹m ph¸t ®îc kiÒm chÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n ngµy mét c¶i thiÖn. Tuy nhiªn, ®Ó ®Èy m¹nh c«ng cuéc CNH - H§H ®Êt níc ®ßi hái ph¶i ®¸p øng nhu cÇu vèn rÊt lín. Trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ nhiÒu n¨m tíi, t¹o vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ lµ vÊn ®Ò ®îc ChÝnh phñ nãi chung vµ ngµnh ng©n hµng nãi riªng ®Æc biÖt quan t©m. ë níc ta hiÖn nay, nguån vèn tÝn dông chñ yÕu cho nÒn kinh tÕ lµ do ng©n hµng cung øng. B»ng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn, ng©n hµng ®· tËp trung mét lîng vèn nhµn rçi lín vµo tay m×nh ®Ó tõ ®ã th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ . Do ®ã cã thÓ thÊy trong toµn bé ho¹t ®éng cña ng©n hµng th× nghiÖp vô tÝn dông cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng, v× tÝn dông ng©n hµng võa mang l¹i nguån thu chñ yÕu cho c¸c ng©n hµng, võa lµ c«ng cô ®Ó thóc ®Èy, phôc vô nÒn kinh tÕ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Song ®Ó tÝn dông ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ph¶i tæ chøc tèt bé m¸y kÕ to¸n, nhÊt lµ kÕ to¸n cho vay, bëi v× kÕ to¸n cho vay phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c tÝn dông ho¹t ®éng tèt. XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ quan träng cña kÕ to¸n cho vay, trong nh÷ng n¨m qua cïng víi viÖc c¶i tiÕn ®æi míi vÒ c¬ chÕ tæ chøc, chÕ ®é nghiÖp vô, ng©n hµng Nhµ níc vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· chó träng bæ sung, söa ®æi, c¶i tiÕn chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n cho vay. Tuy vËy, kÕ to¸n cho vay lµ mét nghiÖp vô rÊt phong phó, phøc t¹p nªn hiÖn nay mÆt nghiÖp vô kÕ to¸n nµy vÉn cßn mét sè tån t¹i. ViÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n cho vay ®ßi hái kh«ng ngõng ®îc c¶i tiÕn hoµn thiÖn h¬n n÷a, ®ång thêi cÇn ph¶i ®µo t¹o ®Ó n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô tin häc ho¸ kÕ to¸n ng©n hµng nãi chung vµ kÕ to¸n cho vay nãi riªng, nh»m ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n, t¨ng nhanh vßng quay vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, tõ ®ã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ång thêi, phï hîp víi chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc. 2 Lµ mét sinh viªn qua häc tËp vµ t×m hiÓu, em thÊy ®îc vai trß vµ tÇm quan träng cña kÕ to¸n cho vay. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi: "KÕ to¸n cho vay ngoµi quèc doanh t¹i ng©n hµng TMCP Nhµ Hµ NéiHabubank" Néi dung cña kho¸ luËn ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn ®îc chia ra nh sau: Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ kÕ to¸n cho vay trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n cho vay ngoµi quèc doanh t¹i ng©n hµng TMCP Nhµ Hµ Néi Ch¬ng III: Mét sè ®Ò xuÊt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ nghiÖp vô kÕ to¸n cho vay t¹i ng©n hµng TMCP Nhµ Hµ Néi. Lµ mét sinh viªn do tr×nh ®é, kinh nghiÖm thùc tÕ cã h¹n cho nªn kho¸ luËn nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, v× vËy em kÝnh mong ®îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy, c¸c c«, c¸c anh, chÞ t¹i ng©n hµng TMCP Nhµ Hµ Néi gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 3 Ch¬ng I: C¬ së lÝ luËn vÒ kÕ to¸n cho vay trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng 1.1. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 1.1.1.Vai trß cña tÝn dông ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ n¶y sinh trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông kh«ng chØ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu “®iÒu hoµ” vèn trong x· héi mµ cßn lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù t¨ng trëng s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. VÒ néi dung kinh tÕ tÝn dông thùc chÊt lµ mét quan hÖ ph©n phèi c¸c gi¸ trÞ. TÝn dông biÓu hiÖn mét h×nh th¸i vËn ®éng ®Æc biÖt cña tµi chÝnh, sù vËn ®éng nµy ®îc thùc hiÖn theo mét chu kú khÐp kÝn mang tÝnh quy luËt. Nãi mét c¸ch kh¸c: “ TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng t¹m thêi mét lîng gi¸ trÞ tõ ngêi së h÷u sang ngêi sö dông ®Ó sau mét thêi gian sÏ thu håi ®îc mét lîng gi¸ trÞ lín h¬n lîng gi¸ trÞ ban ®Çu”. Nhê cã tÝn dông mµ ®ång vèn ®· ®îc lu©n chuyÓn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n tõ chñ thÓ nµy sang chñ thÓ kh¸c nh»m tho¶ m·n nhu cÇu kinh tÕ x· héi. Chøc n¨ng trung gian cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®îc h×nh thµnh rÊt sím ngay tõ khi h×nh thµnh c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. Trong thêi kú nµy nh÷ng ngêi ®øng ®Çu c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· lu«n t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó tiÕn hµnh cho vay, coi ®ã lµ tiÒn ®Ò ®Ó duy tr× vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Trªn gãc ®é kinh tÕ häc: “TÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Trong mèi quan hÖ tÝn dông nµy ng©n hµng ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian, võa lµ ngêi ®i vay ®ång thêi lµ ngêi cho vay.” * Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong viÖc phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ ®îc thÓ hiÖn nh sau: - TÝn dông ng©n hµng lµ cÇu nèi gi÷a cung vµ cÇu vÒ vèn tõ ®ã gãp phÇn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong x· héi lu«n h×nh thµnh c¸c nguån tiÒn nhµn rçi 4 t¹i c¸c chñ thÓ kh¸c nhau, nh÷ng ngêi së h÷u c¸c nguån tiÒn nµy lu«n mong muèn nã vËn ®éng ®Ó sinh lêi mét c¸ch an toµn, do vËy hä cã ý ®Þnh cho vay ⇒ lµm h×nh thµnh “ cung” vÒ vèn tÝn dông ngîc l¹i ®èi víi nh÷ng ngêi cÇn vèn hä l¹i kh«ng biÕt vay sè tiÒn ®ã ë ®©u ⇒ h×nh thµnh “cÇu” vÒ vèn tÝn dông. Ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· tho¶ m·n ®Çy ®ñ nhÊt “Cung - CÇu” vÒ vèn trong nÒn kinh tÕ, cã nghÜa lµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®øng ra lµm trung gian nhËn tiÒn göi tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó ®a ®ång vèn ®Õn tËn tay nh÷ng ngêi cÇn vèn hay nãi c¸ch kh¸c: tÝn dông ng©n hµng lµ cÇu nèi ®Ó cho nh÷ng ngêi cã vµ nh÷ng ngêi cÇn vèn gÆp nhau. Qua ho¹t ®éng ®ã tÝn dông ng©n hµng ®· gãp phÇn cung øng vµ ®iÒu hoµ vèn trong tõng doanh nghiÖp vµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, t¹o ®µ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch tr«i ch¶y, ®¸p øng kÞp thêi vèn cè ®Þnh, lu ®éng, bæ sung t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc liªn tôc, thóc ®Èy s¶n xuÊt lu th«ng, t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn tiÒn tÖ trong x· héi, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt më réng. - TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung vèn vµ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh. B»ng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó, cïng víi viÖc tho¶ m·n thÝch øng, thÝch ®¸ng vÒ lîi Ých, nhu cÇu cÇn tiÒn ®ét xuÊt cña ngêi cÇn tiÒn, ( c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· huy ®éng ®îc tÊt c¶ c¸c nguån tiÒn nhµn rçi dï lµ nhá nhÊt tõ trong d©n chóng vµo trong tay m×nh) còng nh ®¸p øng ®îc c¸c nhu cÇu vÒ vèn ngµy cµng t¨ng cña nÒn kinh tÕ, hay nãi c¸ch kh¸c ho¹t ®éng tÝn dông ®· lµm nhiÖm vô th«ng dßng ®Ó vèn ch¶y tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu, th«ng qua viÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng ®i vay ®Ó cho vay. Th«ng qua c«ng t¸c tÝn dông, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸ chøc n¨ng do §¶ng vµ Nhµ níc giao phã tøc lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm, vèn ®Çu t ®îc më réng vµ tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ níc nhµ. 5 Bªn c¹nh ®ã, yªu cÇu ®ßi hái cña ngêi tiªu dïng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy cµng cao nh s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i cã chÊt lîng tèt, h×nh thøc ®Ñp, gi¸ c¶ hîp lý, l¹i cµng lµm cho nhu cÇu vÒ vèn t¨ng. Do ®ã víi viÖc ®¸p øng phÇn lín nhu cÇu vay cña nÒn kinh tÕ, tÝn dông ng©n hµng kh«ng nh÷ng lµ mét kªnh quan träng trong viÖc cung øng vèn mµ cßn gióp cho c¸c doanh nghiÖp khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng kinh tÕ kü thuËt vèn cã cña m×nh. Tuy nhiªn ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng ph¶i lµ ®¸p øng tÊt c¶ c¸c nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c chñ thÓ mµ viÖc ®Çu t chØ ®îc thùc hiÖn cho c¸c kh¸ch hµng cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, kinh doanh cã hiÖu qu¶. ViÖc ®Çu t nh vËy võa ®¶m b¶o tr¸nh rñi ro tÝn dông, võa thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. - TÝn dông ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc. Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tÝn dông ng©n hµng gãp phÇn quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn mèi quan hÖ gi÷a níc ta víi c¸c níc trªn thÕ giíi. Mét mÆt tÝn dông ng©n hµng trùc tiÕp tham gia trong c¸c quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ, mÆt kh¸c tÝn dông ng©n hµng cßn tham gia trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Th«ng qua c¸c h×nh thøc nh më vµ thanh to¸n th tÝn dông (L/C), b¶o l·nh ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, chuyÓn tiÒn nhanh ®i c¸c n¬i, tÝn dông ng©n hµng nhËn ®îc c¸c nguån tµi trî nh nguån ODA, FDI, SAC... tõ c¸c níc cÊp tÝn dông còng nh c¸c tæ chøc quèc tÕ, ®em cho vay vµ tµi trî c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®Çu t chiÒu s©u ®æi míi céng nghÖ vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt trong níc ®· mang l¹i kÕt qu¶ to lín cµng lµm t¨ng mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a níc ta víi c¸c níc trªn thÕ giíi, buéc c¸c nhµ kinh tÕ ph¶i cã c¸i nh×n kh¶ quan ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam, ®ång thêi thóc ®Èy qu¸ tr×nh thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc phôc vô tèt cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp kh©ñ, gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ. Nh vËy th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh tÝn dông ng©n hµng ®· gãp mét phÇn kh«ng nhá trong c«ng cuéc ®æi míi vµ chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Ngoµi sù t¸c ®éng tÝch cùc trong sù ph¸t triÓn c¸c mÆt ho¹t ®éng cña tõng 6 doanh nghiÖp, tÝn dông ng©n hµng cßn gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra. Bªn c¹nh ®ã, tÝn dông ng©n hµng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n, yÕu tè chÝnh cïng víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c gióp cho tõng ng©n hµng nãi riªng vµ toµn bé hÖ thèng ng©n hµng nãi chung ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng hiÖn nay 1.1.2.Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh: Ng©n hµng còng nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ®Òu cÇn cã kh¸ch hµng, chÝnh kh¸ch hµng lµ ngêi quyÕt ®Þnh cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mäi doanh nghiÖp nãi chung vµ ng©n hµng nãi riªng. Khi kh¸ch hµng cña ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ph¸t triÓn tèt th× ng©n hµng cã ®iÒu kiÖn më réng quy m« vµ chÊt lîng kinh doanh cña m×nh vµ ngîc l¹i. Do ®ã ho¹t ®éng ng©n hµng lu«n lu«n g¾n chÆt vµo ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, tho¶ m·n cao nhÊt c¸c mong muèn cña c¸c kh¸ch hµng, h¬n n÷a kh¸ch hµng cßn lµ ngêi cung cÊp vèn ®Ó ng©n hµng kinh doanh, v× vËy ng©n hµng võa ph¶i thu hót kh¸ch hµng ®Ó cñng cè ®Çu vµo võa ph¶i thu hót kh¸ch hµng ®Ó cñng cè ®Çu ra. Kh¸ch hµng cña ng©n hµng lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, doanh ngiÖp t nh©n vµ c¸c thµnh phÇn kh¸c trong nÒn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta c¸c doanh nghiÖp cã mét vÞ trÝ vai trß rÊt quan träng, nã lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho nh÷ng c©n ®èi chñ yÕu cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tuy nhiªn, mét vÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt hiÖn nay ®èi víi c¸c nhµ doanh nghiÖp lµ thiÕu vèn kinh doanh. VËy hä gi¶i quyÕt b»ng con ®êng nµo lµ tèi u nhÊt? Vèn tÝn dông cã vai trß nh thÕ nµo ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp?. - TÝn dông ng©n hµng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®îc liªn tôc. Trong mét nÒn kinh tÕ nhu cÇu tÝn dông thêng xuyªn ph¸t sinh do c¸c doanh nghiÖp thêng më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, kü thuËt. 7 §Æc biÖt ®èi víi nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam hiÖn nay nhu cÇu vÒ vèn rÊt lín trong lóc c¸c nhµ doanh nghiÖp cha tÝch luü ®îc nhiÒu vèn, vèn ®Çu t chñ yÕu míi dùa vµo vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp vµ bé phËn chñ yÕu cßn l¹i ph¶i d¹ vµo sù tµi trî cña c¸c ng©n hµng. Vèn tÝn dông t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Çu t, XDCB, mua thiÕt bÞ, c¶i tiÕn kü thuËt, më réng s¶n xuÊt, bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Cã vèn doanh nghiÖp sÏ mua nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt, cã vèn míi thªm ®îc lao ®éng, cã vèn míi mua ®îc b¶n quyÒn s¸ng chÕ, bÝ quyÕt c«ng nghÖ... Tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc liªn tôc ph¸t triÓn. - TÝn dông ng©n hµng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp: Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp còng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi hái søc v¬n lªn cña tõng doanh nghiÖp bëi khi ®· cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp cïng tham gia vµo thÞ trêng th× quy luËt c¹nh tranh tÊt yÕu x¶y ra. §èi víi c¸c doanh nghiÖp lín cã nhiÒu u thÕ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thêng ®îc u tiªn cÊp vèn tÝn dông thËm chÝ cã nh÷ng u ®·i h¬n h¼n c¸c doanh nghiÖp nhá kÐm u thÕ. Do ®ã víi nguån vèn dåi dµo sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp lín më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng cêng ¸p dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i nªn cµng ®øng v÷ng trong c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. C¸c doanh nghiÖp v× ph¶i c¹nh tranh nhau nªn sÏ t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ cã chÊt lîng tèt, mÉu m· ®Ñp hîp thÞ hiÕu cña mäi ngêi ®ång thêi t¹o cho ngêi tiªu dïng t©m lý yªn t©m tin tëng vµo chÊt lîng hµng ho¸ mµ hä s½n sµng bá tiÒn ra ®Ó ®æi lÊy nã. - TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn thóc ®Èy cñng cè chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ: §Æc trng c¬ b¶n cña tÝn dông lµ s¶n xuÊt vËn ®éng trªn c¬ s¬ hoµn tr¶ vµ cã lîi tøc. Bªn c¹nh ®ã ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, sù tuÇn hoµn vèn theo chu kú s¶n xuÊt khi ®i vµo s¶n xuÊt hoÆc mua hµng ho¸ th× cÇn nhiÒu vèn, khi tiªu thô l¹i d vèn nhµn rçi vµ cho hä vay khi hä cÇn vèn s¶n xuÊt kinh 8 doanh. Nhê vËy mµ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng ®· kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông vèn cã hiÖu qu¶. VÒ nguyªn t¾c sö dung vèn do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp kh¸c h¼n víi vèn tÝn dông, doanh nghiÖp nhËn vay vèn ng©n s¸ch Nhµ níc ®Ó sö dông mµ kh«ng ph¶i hoµn tr¶ hoÆc nép mét tû lÖ nhá vÒ vèn sö dông cho ng©n s¸ch Nhµ níc, cßn khi sö dông vèn tÝn dông kh«ng nh÷ng ph¶i hoµn tr¶ sè vèn vay mµ doanh nghiÖp cßn ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ cho viÖc sö dông vèn (l·i suÊt) trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®îc thÓ hiÖn trong hîp ®ång tÝn dông. B»ng c¸c quy ®Þnh nh vËy ®· kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng cêng vßng quay cña vèn t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao doanh thu vµ lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Ngoµi ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nªu trªn th«ng qua cho vay, vèn tÝn dông ®îc cung cÊp kÞp thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ kiÓm so¸t ®îc ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi víi doanh ngiÖp vay vèn, lµm cho ngêi vay vèn cã ý thøc ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n viÖc qu¶n lý nguån vèn th«ng qua qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kinh tÕ gãp phÇn cñng cè chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ thªm v÷ng ch¾c. Víi nh÷ng vai trß to lín trªn cña vèn tÝn dông lµ mét lý do tÊt yÕu gi¶i thÝch t¹i sao vèn tÝn dông l¹i tham gia, thËm chÝ tham gia phÇn lín vµo c¬ cÊu nguån vèn kinh doanh hiÖn nay vµ nãi lªn r»ng trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta nguån vèn tÝn dông ®· vµ ®ang gãp mét vai trß quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh 1.2. Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n ng©n hµng H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ khoa häc qu¶n lý, nghiªn cøu qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi th«ng qua sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña tµi s¶n trong nÒn kinh tÕ x· héi. Do vËy ®èi tîng cña h¹ch to¸n kinh tÕ nãi chung vµ kÕ to¸n ng©n hµng nãi riªng ®Òu lµ vèn còng nh sù vËn ®éng cña nã trong nÒn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Nghiªn cøu kÕ to¸n ng©n hµng còng chÝnh lµ nghiªn cøu vÒ vèn vµ sù vËn ®éng cña nã, ®ång thêi còng thÊy râ ®îc tÇm quan träng trong ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ tÝn dông ng©n hµng nãi riªng. 9 1.2.1. Vai trß cña kÕ to¸n ng©n hµng KÕ to¸n ng©n hµng lµ hÖ thèng th«ng tin ph¶n ¸nh ho¹t ®éng cña ng©n hµng. KÕ to¸n ng©n hµng cung cÊp nh÷ng sè liÖu vÒ huy ®éng vèn, sö dông vèn, thu nhËp, chi phÝ, lîi nhuËn cña tõng lo¹i nghiÖp vô vµ cña toµn bé ng©n hµng. Qua ®ã ta cã thÓ thÊy ®îc ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng ®ång thêi còng thÊy ®îc triÓn väng cña ng©n hµng ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh kÞp thêi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n. HÇu hÕt c¸c nghiÖp vô cña kÕ to¸n ng©n hµng ®Òu liªn quan ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. V× thÕ kÕ to¸n ng©n hµng kh«ng chØ ph¶n ¸nh tæng hîp ho¹t ®éng cña b¶n th©n ng©n hµng mµ cßn ph¶n ¸nh tæng hîp ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ th«ng qua quan hÖ tiÒn tÖ _ tÝn dông gi÷a ng©n hµng víi c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, kÕ to¸n ng©n hµng gióp cho c¸c giao dÞch trong nÒn kinh tÕ ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch kÞp thêi, nhanh chãng vµ chÝnh x¸c h¬n. Nh÷ng sè liÖu do kÕ to¸n ng©n hµng cung cÊp lµ nh÷ng chØ tiªu th«mg tin kinh tÕ quan träng gióp cho viªc chØ ®¹o ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng vµ lµm c¨n cø cho viÖc ho¹t ®éng, thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. 1.2.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n ng©n hµng §Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß cña m×nh kÕ to¸n ng©n hµng cã c¸c nhiÖm vô sau ®©y: - KÕ to¸n ng©n hµng ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÞp thêi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh thuéc vÒ hoat ®éng nguån vèn vµ sö dông vèn cña ng©n hµng theo ®óng ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª cña Nhµ níc vµ c¸c thÓ lÖ chÕ ®é kÕ to¸n ng©n hµng. Trªn c¬ së ®ã ®Ó b¶o vÖ an toµn tµi s¶n cña b¶n th©n ng©n hµng còng nh tµi s¶n cña toµn x· héi b¶o qu¶n t¹i ng©n hµng. - KÕ to¸n ng©n hµng ph©n lo¹i nghiÖp vô tæng hîp sè liÖu theo ®óng ph¬ng ph¸p vµ theo nh÷ng chØ tiªu nhÊt ®Þnh nh»m cung cÊp th«ng tin mét c¸ch 10 kÞp thêi phôc vô l·nh ®¹o thùc thi chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. - KÕ to¸n ng©n hµng gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n th«ng qua kiÓm so¸t tríc c¸c nghiÖp vô bªn nî vµ bªn cã ë tõng ®¬n vÞ ng©n hµng còng nh toµn bé hÖ thèng, gãp phÇn t¨ng cêng kû luËt tµi chÝnh, cñng cè chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. - KÕ to¸n ng©n hµng tæ chøc giao dÞch phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch khoa häc, v¨n minh. Gióp kh¸ch hµng n¾m ®îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña kü thuËt nghiÖp vô ng©n hµng nãi chung vµ kü thuËt nghiÖp vô kÕ to¸n nãi riªng gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn lîc kh¸ch hµng cña ng©n hµng. 1.2.3. Vai trß cña kÕ to¸n cho vay NghiÖp vô tÝn dông lµ mét nghiÖp vô quan träng vµ chiÕm tû träng lín trong toµn bé tµi s¶n cã cña ng©n hµng. §©y lµ nguån vèn h×nh thµnh tõ huy ®éngtrong kh¸ch hµng do vËy ng©n hµng ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ nghÜa lµ cho vay ph¶i thu håi ®îc nî ®Ó tr¶ cho ngêi göi tiÒn vµ thu l·i ®Ó bï ®¾p chi phÝ. KÕ to¸n cho vay cã vai trß quan träng ®èi víi nghiÖp vô tÝn dông cña ng©n hµng. - Ph¶n ¸nh t×nh h×nh ®Çu t vèn vµo c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n ®ång thêi qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n cã ®Çy ®ñ vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh vµ më réng lu th«ng hµng ho¸. - Th«ng qua sè liÖu cña kÕ to¸n cho vay cã thÓ biÕt ®îc ph¹m vi, ph¬ng híng ®Çu t, hiÖu qu¶ ®Çu t cña ng©n hµng vµo c¸c ngµnh kinh tÕ. - KÕ to¸n cho vay theo dâi hiÖu qu¶ viÖc sö dông vèn vay cña tõng ®¬n vÞ, qua ®ã t¨ng cêng khuyÕn khÝch cho vay vèn hay h¹n chÕ cho vay ®èi víi tõng kh¸ch hµng. 1.2.4. NhiÖm vô cña kÕ to¸n cho vay Ngoµi viÖc ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña kÕ to¸n ng©n hµng nãi chung, kÕ to¸n cho vay ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: 11 - KÕ to¸n cho vay thùc hiÖn viÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cho vay, thu nî, thu l·i cña ng©n hµng. - TÝnh vµ thu l·i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c ®Ó ®¶m b¶o thu nhËp cho ng©n hµng. - KÕ to¸n cho vay cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý toµn bé hå s¬ cho vay cña kh¸ch hµng bao gåm: hå s¬ ph¸p lý ( hå s¬ chøng minh vÒ ®¶m b¶o tiÒn vay) vµ hå s¬ vay vèn, theo dâi chÆt chÏ kú h¹n nî ®Ó thu nî vµ thu l·i kÞp thêi. - KÕ to¸n cho vay phèi hîp víi bé phËn tÝn dông qu¶n lý c¸c kho¶n cho vay ®em l¹i hiÖu qu¶ cña mçi mãn vay: cô thÓ kÕ to¸n cho vay cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi sè liÖu vÒ nh÷ng mãn vay ®· qu¸ h¹n, ®Õn h¹n, s¾p ®Õn h¹n ®Ó c¸n bé tÝn dông cã kÕ ho¹ch ®«n ®èc thu håi nî kÞp thêi ®ång thêi cung cÊp cho l·nh ®¹o qu¶n lý, ®iÒu hµnh cã hiÖu qu¶. - KÕ to¸n cho vay ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c sè liÖu cho vay ®Ó ®¶m b¶o vèn s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ theo dâi chÆt chÏ kú h¹n nî, h¹ch to¸n thu nî kÞp thêi, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh vßng quay vèn tÝn dông. - Gi¸m s¸t t×nh h×nh cho vay, thu nî th«ng qua viÖc kiÓm so¸t chøng tõ cho vay, thu nî tõ ®ã ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch thÝch hîp t×nh h×nh cho vay, thu nî kÞp thêi gióp l·nh ®¹o ng©n hµng cã kÕ ho¹ch, ph¬ng híng ®Çu t tÝn dông ngµy cµng cao vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. * B¶o vÖ an toµn tµi s¶n cña ng©n hµng v× ng©n hµng ®Çu t mét khèi lîng lín vèn tÝn dông vµo c¸c ngµnh kinh tÕ. Do ®ã ®Ó theo dâi chÆt chÏ kÕ to¸n cho vay ph¶i kiÓm so¸t chÝnh x¸c c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn cho vay, thu nî nh»m h¹ch to¸n kÞp thêi, ®óng lóc tr¸nh thÊt tho¸t vèn cña ng©n hµng. Nh vËy kÕ to¸n cho vay cïng c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n ng©n hµng kh¸c th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh gióp cho ng©n hµng võa thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng kinh doanh võa cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ. Víi vai trß quan träng ®ã, hÖ thèng kÕ to¸n ng©n hµng nãi chung vµ kÕ to¸n cho vay nãi riªng cÇn ph¶i ®îc hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ó ®¸p øng ®ßi hái ngµy cµng cao cña ngµnh ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ. 12 §Æc biÖt ë ViÖt Nam ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i tËp trung chñ yÕu ë nghiÖp vô cho vay. Trong khi ®ã ë trªn thÕ giíi c¶ ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng m¹nh vÒ m¶ng cung cÊp c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng. DÞch vô mµ c¸c ng©n hµng nµy cung cÊp cho kh¸ch hµng rÊt phong phó vµ ®em l¹i nguån thu chÝnh cho ng©n hµng. Cßn ë ViÖt Nam th× cho vay lµ nghiÖp vô c¬ b¶n, quan träng chiÕm mét tû lÖ lín nhÊt vµ lµ ho¹t ®éng ®em l¹i nguån thu chÝnh cho c¸c ng©n hµng. L·i thu ®îc tõ cho vay lµ nguån chÝnh ®Ó bï ®¾p c¸c chi phÝ tiÒn göi, chi phÝ kinh doanh qu¶n lý, chi phÝ thuÕ c¸c lo¹i vµ c¶ chi phÝ rñi ro ®Çu t. V× theo dâi, qu¶n lý, ph©n tÝch sè liÖu tµi chÝnh _ kÕ to¸n liªn quan ®Õn nghiÖp vô cho vay gãp phÇn quan träng trong chÝnh s¸ch tÝn dông cña ng©n hµng. V× vËy, kÕ to¸n cho vay lµm cã hiÖu qu¶ th× nã sÏ gióp cho ng©n hµng trong viÖc theo dâi thu håi nî, thu l·i ®óng thêi h¹n tõ ®ã ®¶m b¶o an toµn vèn cho vay cña ng©n hµng v× vèn cho vay cña ng©n hµng dïng trong kinh doanh chñ yÕu lµ vèn huy ®éng tõ trong d©n c, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ ph¶i hoµn tr¶ l¹i c¶ gèc lÉn l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. NÕu ng©n hµng kh«ng thu håi ®îc c¸c kho¶n cho vay ®óng h¹n th× ng©n hµng cã thÓ sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc hoµn tr¶ vèn cho kh¸ch hµng göi khi ®Õn h¹n. Thu nî ®óng thêi h¹n sÏ gióp cho ng©n hµng t¨ng nhanh vßng quay cña vèn tÝn dông, ng©n hµng sÏ dïng vèn ®ã ®Ó cho vay nhiÒu kh¸ch hµng h¬n tõ ®ã sÏ gióp ng©n hµng t¨ng thu nhËp. KÕ to¸n cho vay lµm cã hiÖu qu¶ th× nã cßn gióp cho ng©n hµng trong viÖc theo dâi chÆt chÏ viÖc sö dông vèn vay cña kh¸ch hµng cã ®óng môc ®Ých xin vay hay kh«ng th«ng qua viÖc sö dông tiÒn vay trªn tµi kho¶n cho vay cña kh¸ch hµng, tõ ®ã sÏ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng kh¸ch hµng sö dông vèn sai môc ®Ých gióp cho ng©n hµng cã biÖn ph¸p thu håi kho¶n cho vay tríc thêi h¹n ®¶m b¶o an toµn vèn cho ng©n hµng. 13 1.3. C¸c ph¬ng thøc cho vay, chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n nghiÖp vô cho vay 1.3.1 Ph¬ng thøc cho vay Ph¬ng thøc cho vay lµ c¸ch tÝnh to¸n cho vay, thu nî dùa vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c¸ch x¸c ®Þnh ®èi tîng vay. Quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ tæ chøc kinh tÕ, t nh©n, c¸ thÓ bao gåm tÝn dông ng¾n h¹n, tÝn dông trung- dµi h¹n. TÝn dông ng¾n h¹n nh»m bæ sung vèn lu ®éng cho c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n vay cã ®ñ vèn ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô, ®êi sèng; tÝn dông trung dµi-dµi h¹n nh»m cung cÊp vèn ®Çu t c¬ b¶n hoÆc c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Mçi lo¹i tÝn dông cã néi dung kinh tÕ, yªu cÇu nghiÖp vô riªng. Do ®ã kÕ to¸n cho vay còng ®ßi hái cã nghiÖp vô thÝch hîp. ViÖc ¸p dông ph¬ng thøc cho vay nµo phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh nhu cÇu vèn cña kh¸ch hµng, mét ph¬ng thøc cho vay khoa häc ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c tÝn dông ®ång thêi theo s¸t ®îc qu¸ tr×nh chu chuyÓn cña vèn vay. Nãi c¸ch kh¸c, ph¬ng thøc cho vay ph¶i ®¶m b¶o viÖc cho vay cña tõng ®¬n vÞ. 1.3.1.1. Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng cã nhu cÇu ®Ò nghÞ vay vèn tõng lÇn, kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn kh«ng thêng xuyªn. Mçi lÇn vay vèn, kh¸ch hµng vµ ng©n hµng lµm thñ tôc vay vèn cÇn thiÕt vµ ký hîp ®ång tÝn dông. Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn lµ ph¬ng thøc phæ biÕn cã thÓ ¸p dông ®Ó cho vay ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®èi tîng vay vèn thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Ph¬ng thøc cho vay nµy ®îc tiÕn hµnh theo yªu cÇu cña ngêi sö dông vèn vay ®èi víi tõng kh¸ch hµng riªng biÖt. Kh«ng cã sù liªn hÖ phô thuéc gi÷a c¸c mãn vay cña mçi kh¸ch hµng. */ ¦u ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn. Ph¬ng thøc nµy linh ho¹t trong qu¸ tr×nh sö vèn cña ng©n hµng. Khi nµo kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn ng©n hµng míi xem xÐt ®¸p øng (mçi lÇn vay 14 ng©n hµng ®Òu ®Þnh thêi h¹n cho kho¶n vay ®ã, ®Õn thêi h¹n tr¶ nî ngêi vay ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tr¶ nî ng©n hµng). Do ®ã ph¬ng thøc cho vay nµy ng©n hµng kiÓm tra chÆt chÏ ®îc tõng mãn vay, tÝnh to¸n ®îc hiªô qu¶ kinh tÕ cña tõng ®èi tîng cho vay, tõ ®ã ®¶m b¶o kh¶ n¨ng an toµn vèn cho ng©n hµng. Cô thÓ lµ mçi mãn vay ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn møc ph¸t tiÒn vay, h¹n tr¶ b»ng c¸ch ®ã ng©n hµng sÏ tÝnh to¸n ®îc hiªu qu¶ kinh tÕ cña kho¶n vay. Víi ph¬ng thøc cho vay nµy ng©n hµng cã thÓ lËp kÕ ho¹ch ®îc nguån vèn cña m×nh b»ng c¸ch th«ng qua ®Þnh kú h¹n nî cho mçi mãn vay tõ ®ã ng©n hµng cã kÕ ho¹ch cho vay c¸c kho¶n tiÕp theo mét c¸ch chÝnh x¸c ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn. */ Nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn Thñ tôc rêm rµ, phøc t¹p, g©y khã kh¨n cho ngêi vay. Mçi lÇn vay tiÒn ngêi vay ph¶i lµm thñ tôc xin vay göi tíi ng©n hµng xem xÐt quyÕt ®Þnh cho vay. ViÖc ®Þnh kú h¹n nî ®èi víi c¸c mãn vay cßn mang tÝnh chñ quan cña con ngêi. §Æc biÖt lµ khi ®èi tîng cho vay lµ c¸c thiÕt bÞ, vËt t hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. NÕu ®èi tîng vay vèn cã vßng quay vèn nhanh th× doanh nghiÖp dïng vèn ®ã vµo nhiÒu môc ®Ých mµ ng©n hµng kh«ng kiÓm so¸t ®îc, ®iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn lÉn nhau g©y ¶nh hëng ®Õn viÖc thu håi nî, ¶nh hëng ®Õn nguån vèn cña ng©n hµng. 1.3.1.2. Ph¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông (HMTD) Cho vay theo HMTD lµ c¸ch thøc cho vay b»ng c¸ch ng©n hµng x¸c ®Þnh cho kh¸ch hµng cña m×nh mét HMTD trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc ph¸t tiÒn vay. Ph¬ng thøc cho vay nµy ¸p dông cho kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh, cã uy tÝn trong quan hÖ tÝn dông víi ng©n hµng. Ng©n hµng n¬i cho vay cïng kh¸ch hµng ký hîp ®éng tÝn dông, tho¶ thuËn HMTD duy tr× trong thêi gian nhÊt ®Þnh hoÆc theo chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. 15 Trong ph¹m vi HMTD, thêi gian hiÖu lùc cña hîp ®ång tÝn dông, mçi lÇn rót vèn vay kh¸ch hµng lËp giÊy nhËn nî tiÒn vay kÌm c¸c chøng tõ phï hîp víi hîp ®ång tÝn dông ®· ký. */ ¦u ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay theo HMTD Thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh chãng, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn cho kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng chØ cÇn lµm hîp ®ång vay vèn lÇn ®Çu cßn mçi lÇn sau kh¸ch hµng kh«ng ph¶i lµm ®¬n xin vay còng nh hîp ®ång tÝn dông chØ cÇn göi ®Õn ng©n hµng c¸c chøng tõ kÕ to¸n thÝch hîp nh kh¸ch hµng lËp giÊy nhËn tiÒn vay kÌm c¸c chøng tõ xin vay phï hîp víi môc sö dông vèn ký trong hîp ®ång tÝn dông ®Ó nhËn tiÒn vay. KÕ to¸n cho vay sau khi kiÓm so¸t tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña chøng tõ vµ ®èi chiÕu víi hîp ®ång tÝn dông nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× c¨n cø vµo chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n ph¸t tiÒn vay. Do ®ã ph¬ng thøc cho vay nµy rÊt thuËn lîi cho kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn. Th«ng qua ph¬ng thøc cho vay nµy ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t ®îc c¸c kho¶n thu nhËp cña kh¸ch hµng, tõ ®ã biÕt t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng t¬ng ®èi chÝnh x¸c ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Tõ ®ã ng©n hµng cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong nh÷ng lÇn vay tiÕp theo. */Nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay theo HMTD Trong hîp ®ång cho vay theo HMTD ng©n hµng cïng kh¸ch hµng tho¶ thuËn HMTD, thêi gian cña hîp ®ång, tøc lµ ng©n hµng ph¶i lu«n duy tr× mét sè vèn nhÊt ®Þnh ®Ó gi¶i ng©n cho ngêi vay dÉn ®Õn lµm cho ng©n hµng bÞ ®éng trong sö dông vèn. NÕu kho¶n vay lín cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ø ®äng vèn cña ng©n hµng. §iÒu nµy bÊt lîi cho ng©n hµng bëi ®ã lµ kho¶n vèn chÕt vµ kh«ng ®em l¹i lîi nhuËn cho ng©n hµng mµ ng©n hµng cßn ph¶i tr¶ l·i huy ®éng cho kho¶n vèn ®ã. Sù qu¶n lý cã lóc kh«ng chÆt chÏ cña kÕ to¸n cho vay ®Ó cho kh¸ch hµng vay vît HMTD ®¶ tho¶ thuËn dÉn ®Õn viÖc thu håi nî vay khã kh¨n. VÒ phÝa kh¸ch hµng kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã sù qu¶n lý kh¾t khe cña ng©n hµng ®èi víi mäi kho¶n thu nhËp cña hä. 16 Ph¬ng thøc cho vay nµy chØ ®îc ¸p dông cho vay ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng ph¶i cã ®ñ tÝn nhiÖm v¬Ý ng©n hµng, ph¶i cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn, kh¶ n¨ng tµi chÝnh tèt, tr×nh ®é qu¶n lý ®¸p øng ®îc nhu cÇu kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh. MÆt kh¸c trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh hiÖn nay m«i trêng ph¸p lý cha ®ång bé, viÖc kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨n, sù c¹nh tranh gay g¾t... do ®ã c¸c doanh nghiÖp khã cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cña ph¬ng thøc cho vay nµy. 1.3.2. Chøng tõ kÕ to¸n cho vay Chøng tõ kÕ to¸n lµ nh÷ng giÊy tê ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p lý c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng. Mäi sù tranh chÊp vÒ c¸c kho¶n cho vay hay tr¶ nî ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt trªn c¬ së c¸c chøng tõ kÕ to¸n cho vay. 1.3.2.1. Chøng tõ gèc Chøng tõ gèc lµ nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n toµn bé sè tiÒn vay vµ thu nî cña kh¸ch hµng. Bao gåm ®¬n xin vay, hîp ®ång tÝn dông, khÕ íc vay tiÒn hoÆc ®¬n xin vay kiªm giÊy nhËn nî. Trong ®ã khÕ íc vay tiÒn vµ ®¬n xin vay kiªm giÊy nhËn nî lµ lo¹i chøng tõ cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao nhÊt vÒ kho¶n cho vay. Ngoµi ra cßn cã c¸c giÊy cam kÕt thÕ chÊp tµi s¶n hoÆc b¶o l·nh b»ng tµi s¶n còng nh lµ c¸c chøng tõ gèc vÒ tµi s¶n ®¶m b¶o vµ lµ c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n tµi kho¶n ngo¹i b¶ng. 1.3.2.2. Chøng tõ ghi sæ Lµ chøng tõ dïng trong thanh to¸n sÐc nh lÜnh tiÒn mÆt trong trêng hîp vay tiÒn mÆt. C¸c chøng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh UNC, sÐc thanh to¸n trong trêng hîp cho vay b»ng chuyÓn kho¶n. §èi víi ph¬ng thøc cho vay theo HMTD khi cho vay kh«ng ph¶i lËp khÕ íc vay tiÒn chØ cÇn ph¶i ký hîp ®ång tÝn dông v× tÝnh ph¸p lý cu¶ c¸c kho¶n vay ®îc thÓ hiÖn ngay trªn chøng tõ ph¸t tiÒn vay nh sÐc lÜnh tiÒn mÆt, UNC...còng nh hµng th¸ng tiÕn hµnh x¸c nhËn nî theo sè d c¸c tµi kho¶n cho vay theo h¹n møc trªn sæ h¹ch to¸n chi tiÕt. 17 C¸c giÊy tê trong quan hÖ tÝn dông ®ßi hái ph¶i cã ®Çy ®ñ tÝnh ph¸p lý ®îc thÓ hiÖn trªn c¸c chøng tõ kÕ to¸n cho vay lµ c¸c yÕu tè x¸c ®Þnh quyÒn chñ thÓ cho vay cña ng©n hµng, chØ râ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm nhËn nî vµ cam kÕt tr¶ nî gèc vµ l·i ®óng h¹n cho ng©n hµng. C¸n bé kÕ to¸n cho vay lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm tra hå s¬ cho vay theo danh môc quy ®Þnh, híng dÉn kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn vay, lµm thñ tôc ph¸t tiÒn vay theo s¾c lÖnh cña gi¸m ®èc hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn, h¹ch to¸n nghiÖp vô cho vay, thu nî, chuyÓn nî qu¸ h¹n, lu gi÷ hå s¬ theo quy ®Þnh. 1.3.3. Tµi kho¶n dïng trong kÕ to¸n cho vay 1.3.3.1. Tµi kho¶n néi b¶ng Tµi kho¶n ph¶n ¸nh nghiÖp vô cho vay thuéc tµi s¶n cã cña ng©n hµng, tµi kho¶n dïng ®Ó ghi chÐp, ph¶n ¸nh toµn bé toµn bé sè tiÒn cho vay cña ng©n hµng ®èi víi ngêi ®i vay, ®ång thêi ph¶n ¸nh sè tiÒn ngêi ®i vay tr¶ nî ng©n hµng theo nh÷ng kú nhÊt ®Þnh. Khi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n cã nhu cÇu vay vèn vµ ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn vµ ®îc ng©n hµng cho vay th× kÕ to¸n ng©n hµng sÏ më cho mçi ngêi vay mét tµi kho¶n cho vay thÝch hîp (tµi kho¶n ph©n tÝch). Tµi kho¶n cho vay bao gåm c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh nî cho vay, nî qu¸ h¹n vµ tµi kho¶n ngo¹i b¶ng ph¶n ¸nh sè l·i cha thu… - Tµi kho¶n cho vay ph¶n ¸nh nî trong h¹n: Khi c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ c¸c doanh nghiÖp c¸ nh©n cã nhu cÇu vay vèn vµ ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn vµ ®îc ng©n hµng cho vay th× kÕ to¸n ng©n hµng sÏ më cho mçi ngêi vay mét tµi kho¶n vay thÝch hîp (TK ph©n tÝch). Tµi kho¶n cho vay cã kÕt cÊu: Bªn nî: ghi sè tiÒn ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay Bªn cã: ghi sè tiÒn ng©n hµng thu nî kh¸ch hµng vµ chuyÓn nî qu¸ h¹n D nî : ph¶n ¸nh sè tiÒn vay kh¸ch hµng cßn nî ng©n hµng 18 - Tµi kho¶n nî qu¸ h¹n: Trong quan hÖ tÝn dông gi÷a ngêi vay vµ ng©n hµng kh«ng ph¶i bao giê ngêi vay còng tr¶ nî ng©n hµng ®óng h¹n. Trêng hîp ®Õn h¹n ngêi vay kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ còng kh«ng ®îc ng©n hµng gia h¹n thªm th× sè nî ®ã ph¶i chuyÓn sang nî qu¸ h¹n ®Ó theo dâi thu håi víi møc l·i suÊt cao h¬n møc l·i suÊt b×nh thêng. Tµi kho¶n nî qu¸ h¹n gåm: + Nî qu¸ h¹n ®Õn 180 ngµy cã kh¶ n¨ng thu håi + Nî qu¸ h¹n tõ 181 ®Õn 360 ngµy cã kh¶ n¨ng thu håi + Nî khã ®ßi C¸c tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh sau Bªn nî: ghi sè tiÒn cho vay ®· qu¸ h¹n Bªn cã: ghi sè tiÒn sè nî ®· qu¸ h¹n hoÆc chuyÓn sang nî qu¸ h¹n ë cÊp cao h¬n D nî : ph¶n ¸nh sè tiÒn nî qu¸ h¹n C¸c tµi kho¶n cho vay nî qu¸ h¹n ®Òu ®îc më cho tõng lo¹i nî (Ng¾n Trung - Dµi h¹n) theo tõng lo¹i tiÒn, tõng ®¬n vÞ ®Ó theo dâi. - Tµi kho¶n thu nhËp cña ng©n hµng: §Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ thu ®îc tõ ho¹t ®éng tÝn dông kÕ to¸n h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n thu nhËp cña ng©n hµng. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu: Bªn nî: - Ghi sè tiÒn ph¶i thu l·i - KÕt chuyÓn sè d cã cuèi n¨m vµo tµi kho¶n lîi nhuËn n¨m nay Bªn cã: ghi sè tiÒn ng©n hµng thu l·i D cã : ph¶n ¸nh thu nhËp cña ng©n hµng 1.3.3.2. Tµi kho¶n ngo¹i b¶ng HiÖn nay ë níc ta do h×nh thøc cho vay cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ mÆt ph¸p lý vµ nã chøa ®ùng nhiÒu ròi ro g©y thÊt tho¸t vèn cho ng©n hµng cho nªn c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thêng tiÕn hµnh cho vay cã tµi s¶n ®¶m b¶o. Tµi kho¶n ph¶n ¸nh tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè cña kh¸nh hµng: Bªn nhËp: gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè kh¸ch hµng giao cho ng©n hµng Bªn xuÊt: gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè ng©n hµng tr¶ l¹i kh¸ch hµng hoÆc ®em ph¸t m¹i ®Ó thu l·i gèc. 19 Cßn l¹i: Gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè mµ ng©n hµng ®ang qu¶n lý - Tµi kho¶n l·i cha thu: ®èi víi c¸c kho¶n l·i cha thu ph¸t sinh (l·i treo) kÕ to¸n kh«ng nhËp l·i vµo gèc mµ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n ngo¹i b¶ng ®Ó tiÕp tôc truy thu. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu: Bªn nhËp: sè tiÒn l·i ng©n hµng cha thu ®îc Bªn xuÊt : ghi sè l·i ngêi vay tr¶ ng©n hµng Cßn l¹i : sè l·i cho vay cha thu ®îc Ngoµi c¸c tµi kho¶n néi ngo¹i b¶ng trªn nghiÖp vô kÕ to¸n cho vay cßn sö dông tµi kho¶n: tµi kho¶n g¸n xiÕt nî chê xö lý, tµi kho¶n cam kÕt b¶o l·nh nhËn ®îc 1.4. Quy tr×nh kÕ to¸n cho vay 1.4.1. Thñ tôc khi cho vay LÇn ®Çu më tµi kho¶n (cho vay hoÆc tiÒn göi) ®¬n vÞ vay ph¶i lµm ®óng thñ tôc më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng nh chÕ ®é më vµ sö dông tµi kho¶n quy ®Þnh. Mçi lÇn vay tiÒn ngêi vay ®Òu ph¶i lËp giÊy ®Ò nghÞ vay vèn (®¬n xin vay). Riªng c¸c ®¬n vÞ thuéc ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh nÕu cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn cã thÓ ký hîp ®ång tÝn dông cho c¶ kú, nhËn tiÒn vay lµm nhiÒu lÇn trong gi¸ trÞ cña hîp ®ång tÝn dông. VÒ thñ tôc thÕ chÊp, cÇm cè b¶o l·nh tµi s¶n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ hé s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc b¶o l·nh tµi s¶n khi vay vèn ng©n hµng. - Mçi lÇn vay vèn kh¸ch hµng ®a hå s¬ thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh ®Õn ng©n hµng lµm thñ tôc kiÓm ®Þnh hå s¬. Bao gåm: + GiÊy ñy quyÒn cña bªn vay vèn giao tµi s¶n cÇm cè cho ng©n hµng trùc tiÕp cho vay ®îc toµn quyÒn b¸n nh÷ng tµi s¶n cÇm cè ®Ó thu nî (c¶ gèc vµ l·i) khi ®Õn h¹n mµ ngêi vay vèn kh«ng tr¶ ®îc nî. + B¶n gèc giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u ®Êt hoÆc b¶n gèc giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë (nÕu tµi s¶n thuéc së h÷u nhiÒu ngêi th× ph¶i cã v¨n 20 b¶n ®ång ý cña nh÷ng ngêi ®ång së h÷u giao cho ngêi ®¹i diÖn vay vèn vµ ký hîp ®ång tÝn dông) + B¶n gèc giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt - C¸n bé tÝn dông kiÓm tra thùc tÕ tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè b¶o l·nh vÒ m· sè, quy c¸ch chÊt lîng, sè lîng, thÞ trêng tiªu thô, gi¸ c¶ cña tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè cã b¶o l·nh ®Ó lËp phiÕu thÈm ®Þnh tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh. Héi ®ång ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh cña ng©n hµng häp vµ lËp thµnh biªn b¶n ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè cã b¶o l·nh, cã ch÷ ký cña kh¸ch hµng. - Tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè do ng©n hµng gi÷, kÕ to¸n ph¶i lËp lËp phiÕu nhËp kho tµi s¶n cã ch÷ ký cña kh¸ch hµng, cña kÕ to¸n vµ cña gi¸m ®Þnh viªn kü thuËt. PhiÕu nhËp kho cã hai liªn: mét liªn kh¸ch hµng gi÷, mét liªn kÕ to¸n lu hå s¬ vay vèn tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè cã b¶o l·nh ph¶i ®îc më sæ. - Tµi s¶n cÇm cè cã thÓ niªm phong (cã chøng kiÕn vµ ch÷ ký cña kh¸ch hµng vµ thñ kho) th× niªm phong. - Tµi s¶n kh«ng niªm phong ®îc th× ph¶i ghi tû mØ hiÖn tr¹ng chÊt lîng, m· sè trªn phiÕu nhËp kho... Sau khi lµm ®óng vµ ®ñ c¸c thñ tôc yªu cÇu trªn míi ®îc lµm thñ tôc gi¶i ng©n theo ®óng quy ®Þnh cña kÕ to¸n. - Ngêi vay (®¹i diÖn hîp ph¸p cña ®¬n vÞ vay) tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång thÕ chÊp, cÇm cè tµi s¶n. Hîp ®ång nµy ph¶i cã x¸c nhËn cña c¬ quan c«ng chøc Nhµ níc hoÆc Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. C¨n cø vµo ®¬n xin vay vµ nh÷ng tµi liÖu cña ®¬n xin vay cÇn thiÕt sau khi thÈm ®Þnh c¸n bé tÝn dông lËp b¸o c¸o thÈm ®Þnh vµ ®Ò nghÞ duyÖt cho kh¸ch hµng vay vèn, qua trëng phßng kinh doanh thÈm ®Þnh l¹i vµ c¨n cø vµo biªn b¶n häp héi ®ång tÝn dông. Gi¸m ®èc ng©n hµng duyÖt cho vay vµ th«ng b¸o cho kh¸ch hµng biÕt ®Ó cïng ng©n hµng ký hîp ®ång tÝn dông. Riªng ®èi víi cho vay hé s¶n xuÊt kinh doanh th× dù ¸n vµ hîp ®ång tÝn dông ®îc thay b»ng sæ vay vèn víi thñ tôc ®¬n gi¶n h¬n. Khi lËp hîp ®ång tÝn dông cÇn lu ý c¸c yÕu tè sau: