Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ
thÕ giíi vµ t×m mäi c¸ch ®Ó b¾t kÞp víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN (nh:
Singapore, Th¸i Lan, Brunei,v.v. .) ChÝnh v× vËy ViÖt Nam cÇn ph¶i ph¸t
triÓn ®îc mäi nghµnh nghÒ bao gåm: C«ng nghiÖp, N«ng nghiÖp ,Thñ c«ng
nghiÖp,C«ng nghÖ viÔn th«ng, Internet..v.v.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, ®ßi hái cÇn cã nhiÒu vèn, nhng “ vèn ë ®©u ra?”
®ã lµ c©u hái ®· lµm ®au ®Çu c¸c nhµ l·nh ®¹o. Trong khi ViÖt Nam ph¶i ®¬ng ®Çu víi vÊn ®Ò nghÌo ®ãi cña ngêi d©n ë nhiÒu vïng trong kh¾p c¶ níc.” Cha xo¸ ®îc ®ãi, gi¶m ®îc nghÌo”th× lµm sao ta cã thÓ ph¸t triÓn ®îc
mäi nghµnh nghÒ mét c¸ch æn ®Þnh ®îc.
VÊn ®Ò xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë ViÖt Nam ®· ®îc quan t©m tõ nh÷ng
ngµy ®Çu tiªn cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ò ra
nhiÖm vô hµng ®Çu lµ "DiÖt giÆc dèt, giÆc ®ãi vµ giÆc ngo¹i x©m".
NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng CSVN lÇn thø V
(Khãa VII) th¸ng 6/01/1993 ®· ®Ò ra chñ tr¬ng: "Ph¶i hç trî gióp ngêi
nghÌo b»ng c¸ch cho vay vèn, híng dÉn c¸ch lµm ¨n, tranh thñ c¸c nguån
vèn tµi trî nh©n ®¹o trong vµ ngoµi níc, phÊn ®Êu t¨ng hé giµu ®i ®«i víi
xãa ®ãi gi¶m nghÌo".
Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ãi nghÌo ngµy nay kh«ng cßn lµ c«ng viÖc cña tõng
quèc gia mµ trë thµnh chiÕn lîc toµn cÇu, cã ý nghÜa to lín vÒ kinh tÕ vµ
nh©n ®¹o ë tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. T¹i Héi nghÞ thîng ®Ønh thÕ giíi vÒ
ph¸t triÓn x· héi t¹i Copenhalen (§an M¹ch) th¸ng 3/1995, 115 vÞ nguyªn
thñ quèc gia (trong ®ã cã ViÖt Nam) ®· nhÊt trÝ ®a ra tuyªn bè vµ ch¬ng
tr×nh hµnh ®éng trong viÖc chèng ®ãi nghÌo "chóng t«i cam kÕt thùc hiÖn
môc tiªu xãa ®ãi gi¶m nghÌo trªn thÕ giíi, th«ng qua c¸c hµnh ®éng quèc
gia kiªn quyÕt vµ hîp t¸c, coi ®©y nh lµ mét ®ßi hái b¾t buéc vÒ mÆt ®¹o
®øc, x· héi, chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña nh©n lo¹i...".
ViÖt Nam lµ mét trong sè nh÷ng níc nghÌo cã tû lÖ hé ®ãi nghÌo
cao. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB) thêi ®iÓm n¨m 1993
níc ta cã kho¶ng 59% sè hé nghÌo trong ®ã cã kho¶ng 22,5% sè hé sèng
díi møc ®ãi nghÌo.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, chuyÓn tõ
nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN, nh÷ng n¨m qua nÒn kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu
®¸ng kÓ, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn râ rÖt tõng n¨m. Trªn c¬ së chñ tr¬ng cña §¶ng cña ChÝnh phñ vµ cã mét phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña Ng©n
hµng ngêi nghÌo ViÖt Nam.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo, t«i thùc
sù quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy vµ ®· chän: "TÝn dông ®èi víi hé nghÌo t¹i
Ng©n hµng ngêi nghÌo ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" lµm ®Ò tµi
cho b¶n chuyªn ®Ò tèt nghiÖp.
B¶n chuyªn ®Ò gåm cã 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: TÝn dông ng©n hµng vµ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi
víi hé nghÌo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp-n«ng th«n ë níc ta.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng TÝn dông ®èi víi hé nghÌo t¹i Ng©n hµng phôc
vô ngêi nghÌo ViÖt Nam trong thêi gian qua.
Ch¬ng III: §Þnh híng cho vay hé nghÌo cña Ng©n hµng ngêi nghÌo.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n C« gi¸o híng dÉn: TS. Lª Hoµng Nga, c¸c
thÇy c« gi¸o trong khoa Tµi chÝnh - KÕ to¸n, c¸c c¸n bé phßng KÕ ho¹chnghiÖp vô NHNg ®· cã c«ng d×u d¾t vµ truyÒn ®¹t cho em nh÷ng kiÕn thøc
bæ Ých ®Ó hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
TÝn dông ng©n hµng vµ vai trß cña tÝn dông
ng©n hµng ®èi víi hé nghÌo trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn n«ng nghiÖp- n«ng th«n ë níc ta.
I/. ChiÕn lîc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp-n«ng th«n vµ gi¶i
quyÕt t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë ViÖt Nam.
1. Vai trß cña n«ng nghiÖp-n«ng th«n trong chiÕn lîc ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi ë níc ta.
XÐt trªn c¸c mÆt kinh tÕ, x· héi, m«i trêng, n«ng nghiÖp-n«ng th«n
cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña mçi níc. HÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu quan t©m ®Õn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n v× ®©y lµ lÜnh vùc réng lín, lµ n¬i s¶n xuÊt l¬ng thùc thùc phÈm
vµ nguyªn liÖu n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nh©n
lo¹i. Kh«ng nh÷ng thÕ, n«ng nghiÖp-n«ng th«n cßn lµ mét thÞ trêng tiªu thô
réng lín cña c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ
nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· lÊy n«ng nghiÖp - n«ng th«n lµm ®iÓm xuÊt ph¸t
cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hay c¶i c¸ch kinh tÕ.
§èi víi níc ta, mét níc cã tû lÖ n«ng nghiÖp lín l¹i chñ yÕu lµ s¶n
xuÊt nhá, n«ng nghiÖp-n«ng th«n l¹i cµng cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Vai
trß vµ vÞ trÝ quan träng ®ã ®îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt chñ yÕu sau ®©y:
Tríc hÕt, n«ng nghiÖp - n«ng th«n lµ khu vùc duy nhÊt cung cÊp l¬ng
thùc, thùc phÈm ®¸p øng nhu cÇu c¬ b¶n vµ thiÕt yÕu nhÊt cho tiªu dïng x·
héi. N«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó x©y dùng quü tiªu
dïng ngµy cµng lín cho x· héi vµ gãp phÇn tÝch luü cho nÒn kinh tÕ. HiÖn
nay, n«ng nghiÖp-n«ng th«n níc ta s¶n xuÊt ra n«ng s¶n phÈm chiÕm 37,4%
gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm x· héi, 45,4% gi¸ trÞ thu nhËp quèc d©n, 34,5% GDP
vµ 52,2% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu. V× vËy n«ng nghiÖp-n«ng th«n cã t¸c
®éng m¹nh mÏ ®Õn ®êi sèng kinh tÕ - chÝnh trÞ cña ®a phÇn d©n c.
N«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ t¹o c¬ së thóc ®Èy c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
ph¸t triÓn. V× mét mÆt nã lµ nguån cung cÊp c¸c nguån nguyªn vËt liÖu chñ
yÕu cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp nh: c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng-l©m- thuû
s¶n, c«ng nghiÖp dÖt, tiÓu thñ c«ng nghiÖp... MÆt kh¸c, nã lµ mét thÞ trêng
tiªu thô réng lín cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nµy, v× thÕ nã cã ¶nh hëng rÊt
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Trong khi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp
cña ta khã t×m ®îc thÞ trêng xuÊt khÈu do chÊt lîng kÐm, thiÕu søc c¹nh
tranh th× thÞ trêng trong níc cã mét vai trß quan träng ®Ó c¸c ngµnh nµy cã
thÓ ph¸t triÓn ®îc. Nãi ®Õn thÞ trêng trong níc th× kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn
thÞ trêng n«ng th«n víi gÇn 80% d©n sè sinh sèng. NÕu søc mua cña thÞ trêng nµy t¨ng th× thÞ trêng tiªu thô t¨ng vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sÏ cã c¬
héi ph¸t triÓn, ngîc l¹i nÕu søc mua cña thÞ trêng nµy bÞ gi¶m th× sÏ c¶n trë
viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
N«ng nghiÖp - n«ng th«n kh«ng chØ cung cÊp l¬ng thùc thùc phÈm ®Ó
nu«i sèng toµn bé d©n c mµ cßn cã s¶n phÈm thÆng d ®Ó xuÊt khÈu. HiÖn
nay nguån xuÊt khÈu chñ yÕu cña níc ta lµ dùa vµo n«ng nghiÖp. Hµng n¨m
nguån xuÊt khÈu tõ g¹o vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh¸c ®· mang l¹i cho
chóng ta mét lîng ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ. Tû träng xuÊt khÈu n«ng nghiÖp chiÕm
trªn 52% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nÒn kinh tÕ.
N«ng th«n ViÖt Nam n»m tr¶i réng trªn nh÷ng vïng kinh tÕ lín cña
®Êt níc, lµ c¬ së cho viÖc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn c¬ cÊu hîp lý víi chuyªn m«n ho¸ vµ tËp trung ho¸ s¶n xuÊt.
Cã mét vÊn ®Ò còng rÊt quan träng mµ nãi ®Õn n«ng nghiÖp-n«ng
th«n ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn ®ã lµ: N«ng nghiÖp - n«ng th«n ph¸t
triÓn sÏ gãp phÇn æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ - x· héi vµ an ninh
quèc phßng. N«ng nghiÖp-n«ng th«n ph¸t triÓn th× ý thøc cña ngêi d©n vÒ
b¶o vÖ m«i trêng còng tèt h¬n.
2. Vai trß cña hé n«ng d©n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng
nghiÖp-n«ng th«n vµ gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë níc ta.
Hé n«ng d©n ®îc hiÓu lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt nhËn kho¸n ruéng ®Êt,
vên ®åi, c©y, hå ao, rõng,... do hîp t¸c x· hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng giao
cho ®Ó tù chñ s¶n xuÊt chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm . §ã lµ mét ®¬n vÞ kinh
tÕ tù chñ ®îc quyÒn quan hÖ víi c¸c tæ chøc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trªn
c¬ së b×nh ®¼ng cïng cã lîi. Nã g¾n liÒn víi thÞ trêng vµ s¶n xuÊt hµng ho¸,
do ®ã qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hé n«ng d©n g¾n liÒn víi qu¸
tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt.
Tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn tõ m« h×nh së h÷u tËp thÓ, hiÖn
nay mçi hé n«ng d©n ®îc xem lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ trong s¶n xuÊt
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kinh doanh. §iÒu nµy ®· khÝch lÖ ngêi n«ng d©n quan t©m ®Çu t nhiÒu vèn,
kü thuËt vµo thöa ruéng, mÆt níc ao hå... cña m×nh ®Ó n©ng cao ®êi sèng
gia ®×nh, gãp phÇn vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n.
Trong t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay, hé n«ng d©n ®ãng mét vai
trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp-n«ng th«n
vµ gãp phÇn to lín trong c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë níc ta.
Do tÝnh chÊt lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, c¬ b¶n vµ æn ®Þnh nªn hé
n«ng d©n lµ nh÷ng ®¬n vÞ cung cÊp nhiÒu s¶n phÈm ®a d¹ng n«ng, l©m, ng
nghiÖp kh«ng nh÷ng cho thÞ trêng trong níc mµ cho c¶ thÞ trêng quèc tÕ.
S¶n phÈm n«ng nghiÖp cña hé chiÕm 48% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm n«ng
nghiÖp, 95% s¶n lîng ch¨n nu«i, 93% s¶n lîng rau qu¶. TÝnh tù chñ ®· lµm
cho ngêi n«ng d©n m¹nh d¹n vµ tËn t©m ®Çu t vµo ngµnh nghÒ mµ hä cho lµ
cã hiÖu qu¶ tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc s¶n xuÊt. Theo nhµ b¸c häc
ngêi Nga A.V Trai Anop (1889-1959) th×: “ Hé n«ng d©n lµ ph¬ng tiÖn
tuyÖt vêi ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp”.
Tr¶i qua 15 n¨m ®æi míi, nÒn n«ng nghiÖp níc ta ®· cã nh÷ng tiÕn
bé vît bËc nhng vÉn cßn lµ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu. §Ó c«ng nghiÖp
ho¸ vµ hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp-n«ng th«n nh chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ
níc trong mét m«i trêng kinh tÕ nh thÕ th× viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c ngµnh
nghÒ, chó träng vµo chuyªn m«n ho¸ vµ ®Æc biÖt lµ h×nh thµnh lªn nhiÒu
lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµ cÇn thiÕt vµ hîp lý. V× vËy hé n«ng d©n lµ nh÷ng
øng cö viªn duy nhÊt cho viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp võa vµ nhá. §iÒu nµy
sÏ lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ n«ng th«n níc ta.
Khi hé n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt, nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t sÏ nhiÒu vµ
sÏ dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh nhiÒu ngµnh dÞch vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
§iÒu nµy sÏ t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ®ång thêi t¨ng trëng phÇn ®ãng gãp cña khu vùc n«ng th«n ®èi víi nÒn kinh tÕ. Vai trß cña
hé n«ng d©n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp-n«ng th«n ë níc ta lµ rÊt lín. ViÖc ®Çu t ph¸t triÓn hé n«ng d©n s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ lµ
mét viÖc lµm rÊt quan träng ®èi víi mäi ngµnh trong sù nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸
n«ng th«n v× hä chiÕm phÇn lín trong kinh tÕ n«ng th«n.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
II/. TÝn dông vµ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
n«ng nghiÖp - n«ng th«n.
1. Kh¸i niÖm tÝn dông
VÒ b¶n chÊt, tÝn dông lµ quan hÖ vay mîn lÉn nhau vµ hoµn tr¶ c¶ gèc
vµ l·i trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®· ®îc tho¶ thuËn gi÷a ngêi ®i
vay vµ ngêi cho vay. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, tÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh
tÕ, trong ®ã mçi c¸ nh©n hay tæ chøc nhêng quyÒn sö dông mét khèi lîng
gi¸ trÞ hay hiÖn vËt cho mét c¸ nh©n hay tæ chøc kh¸c víi thêi h¹n hoµn tr¶
cïng víi l·i suÊt, c¸ch thøc vay mîn vµ thu håi mãn vay... TÝn dông ra ®êi,
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong ®iÒu kiÖn nÒn
kinh tÕ cßn tån t¹i song song hµng hãa vµ quan hÖ hµng hãa tiÒn tÖ th× sù tån
t¹i cña tÝn dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
Trong nÒn kinh tÕ hµng hãa, ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vèn tiÒn tÖ trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ lµ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. Do
®Æc ®iÓm nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ, c¸ nh©n kh¸c nhau lµm n¶y
sinh hiÖn tîng chñ yÕu phæ biÕn lµ trong cïng mét thêi gian, cã nh÷ng ®¬n vÞ
kinh tÕ ph¸t sinh nhu cÇu vÒ vèn tiÒn tÖ cÇn ®¸p øng vµ bæ sung víi khèi lîng vµ
thêi gian nhÊt ®Þnh. Trong khi ®ã l¹i cã nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ cã sè vèn nhµn rçi
trong cïng thêi gian ®ã. M©u thuÉn nµy thêng xuyªn x¶y ra vµ xen kÏ lÉn nhau
trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn cña vèn tiÒn tÖ trong toµn bé nÒn kinh tÕ . §Ó ®¶m b¶o
cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc liªn tôc vµ tiÕt kiÖm vèn, cã nhiÒu ph¬ng ph¸p
kh¸c nhau nhng tÝn dông lµ ph¬ng ph¸p ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Th«ng qua h×nh
thøc nµy, nh÷ng lîng tiÒn nhµn rçi t¹m thêi ®îc tËp trung vµ ®¸p øng nhu cÇu
vèn, kÞp thêi phôc vô cho s¶n xuÊt vµ lu th«ng.
Ngoµi ra, trong nÒn kinh tÕ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, do vËy
còng tån t¹i nhiÒu chÕ ®é së h÷u vÒ vèn kh¸c nhau. C¸c nguån vèn nµy
thuéc c¸c chñ së h÷u kh¸c nhau vµ ®éc lËp nhng chóng l¹i ®ßi hái ph¶i cã
sù chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh thøc së h÷u vÒ vèn . Nh vËy, ®Ó ®Ó
®iÒu hßa vèn gi÷a c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau mµ kh«ng x©m ph¹m ®Õn
quyÒn chñ së h÷u th× ph¶i th«ng qua quan hÖ tÝn dông cho vay cã tr¶ c¶ gèc
vµ l·i.
H¬n n÷a, do yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n th× mét ®¬n vÞ kinh doanh
ph¶i tù chñ vÒ vèn, chñ ®éng x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn cña m×nh ®Ó cã thÓ ®iÒu
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hßa vèn mét c¸ch hîp lý. Do ®ã tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i cã nghiÖp vô huy ®éng
vèn, tõ ®ã cho vay ®èi víi c¸c ®¬n vÞ thiÕu vèn
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tÝn dông ngµy cµng
ph¸t triÓn c¶ vÒ néi dung lÉn h×nh thøc, tõ tÝn dông nÆng l·i ®Õn tÝnh dông
th¬ng m¹i vµ tÝn dông ng©n hµng. Quan hÖ tÝn dông ngµy cµng ph¸t triÓn vµ
më réng thªm, tõ quan hÖ gi÷a c¸ nh©n víi nhau ®Õn c¸c quan hÖ gi÷a c¸c
c¸ nh©n víi tæ chøc, quan hÖ gi÷a c¸c tæ chøc víi nhau, quan hÖ gi÷a c¸c tæ
chøc víi Nhµ níc vµ ®Õn cao nhÊt lµ tÝn dông quèc tÕ.
2. C¸c h×nh thøc tÝn dông vµ vai trß cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng.
a. C¸c h×nh thøc tÝn dông
Quan hÖ tÝn dông ®Çu tiªn trong lÞch sö lµ tÝn dông nÆng l·i. Quan hÖ
tÝn dông nµy h×nh thµnh vµo ®Çu chÕ ®é n« lÖ vµ tån t¹i thËm chÝ ®Õn tËn
ngµy nay. Cïng víi sù tan r· cña chÕ ®é c«ng x· nguyªn thñy lµ sù ra ®êi
cña chÕ ®é n« lÖ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n ho¸ giµu nghÌo rÊt s©u s¾c, c¸c
nhu cÇu chi tiªu rÊt lín m©u thuÉn víi lùc lîng s¶n xuÊt cßn kÐm ph¸t triÓn.
C¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®ã ®· lµm n¶y sinh mét quan hÖ vay mîn ®Æc
biÖt kh¸c víi quan hÖ vay mîn th«ng thêng trong d©n c : ®ã lµ quan hÖ vay
mîn cã hoµn tr¶ vèn vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. L·i thêng rÊt lín do
nhu cÇu ®i vay mang tÝnh cÊp b¸ch do kh¶ n¨ng ®i vay cßn Ýt ái vµ tÝnh rñi
ro cao trong khi sö dông vèn vay. TÝn dông nÆng l·i víi s¶n xuÊt hµng ho¸
nhá, ph©n t¸n vµ phôc vô chñ yÕu cho nhu cÇu tÝn dông tiªu dïng. TÝn dông
nÆng l·i ®îc coi lµ ph¬ng ph¸p tÝch luü nguyªn thuû, lµ c«ng cô ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn, t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt
míi ra ®êi. Sau ®ã, do nhu cÇu ph¸t triÓn, tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn dông ng©n
hµng, tÝn dông Nhµ níc ra ®êi.
- TÝn dông th¬ng m¹i: TÝn dông th¬ng m¹i ra ®êi sím h¬n tÝn dông
ng©n hµng nhng khi nÒn s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn th× c¶ hai h×nh thøc
nµy cïng song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn. TÝn dông th¬ng m¹i lµ tÝn dông
gi÷a c¸c nhµ t b¶n trùc tiÕp kinh doanh trong khi tiªu thô hµng hãa, lµ viÖc
mua b¸n chÞu lÉn nhau gi÷a c¸c nhµ t b¶n. Nh vËy, tÝn dông th¬ng m¹i
chÝnh lµ viÖc cho vay b»ng hµng hãa, gi¸ trÞ hµng hãa ®îc hai bªn quy ra
tiÒn. TÝn dông th¬ng m¹i lµ quan hÖ sö dông vèn lÉn nhau, gi÷a c¸c doanh
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nghiÖp ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc mua b¸n chÞu hµng ho¸. Trong nÒn kinh
tÕ hµng hãa, mçi nhµ kinh doanh võa lµ ngêi mua chÞu (ngêi ®i vay) võa lµ
ngêi b¸n chÞu (ngêi cho vay).
Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®· gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ tÝn
dông th¬ng m¹i vÒ nhiÒu mÆt vµ ngîc l¹i, tÝn dông th¬ng m¹i còng cã t¸c
dông tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. TÝn dông th¬ng m¹i kh«ng
nh÷ng gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ mµ cßn
tham gia vµo sù ®iÒu tiÕt vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch trùc tiÕp
kh«ng qua mét tæ chøc trung gian nµo. Mét vai trß kh«ng kÐm phÇn quan
träng n÷a cña tÝn dông th¬ng m¹i lµ gãp phÇn lµm gi¶m khèi lîng tiÒn mÆt
trong lu th«ng vµ do ®ã lµm gi¶m chi phÝ lu th«ng x· héi.
Tuy nhiªn, tÝn dông vÉn cßn mét sè h¹n chÕ:
Thø nhÊt, do ngêi b¸n kh«ng thÓ b¸n hµng hãa vît qu¸ sè lîng mµ
m×nh cã vµ ngîc l¹i, ngêi b¸n cã khèi lîng hµng hãa lín nhng ngêi mua chØ
cÇn mua mét phÇn sè hµng hãa ®ã nªn quy m« cña tÝn dông bÞ h¹n chÕ bëi
ngêi cung cÊp (ngêi b¸n). §¬n vÞ b¸n ph¶i t×m thªm ®Ó cho vay hoÆc tiªu
thô b»ng ph¬ng thøc kh¸c.
Thø hai, tÝn dông th¬ng m¹i lµ tÝn dông hµng hãa nªn bÞ h¹n chÕ vÒ
kh«ng gian vµ thêi gian.
Thø ba, tÝn dông th¬ng m¹i lµ tÝn dông ng¾n h¹n, nã kh«ng thÓ tho¶
m·n nhu cÇu cña ngêi muèn vay dµi h¹n. Hµng hãa cña ngêi b¸n vÉn cha
tho¸t khái chu kú s¶n xuÊt, do ®ã nã cha ph¶i lµ tiÒn. Cßn ngêi b¸n trong
thêi gian ng¾n cÇn ph¶i thu tiÒn vÒ ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt vµ sö dông mét phÇn
lîi nhuËn vµo môc ®Ých kh¸c.
Thø t, lµ tÝn dông th¬ng m¹i kh«ng thÓ më réng ®Çu t vµo mäi ngµnh
trong nÒn kinh tÕ quèc d©n bëi v× hµng hãa ®¬n vÞ b¸n chÞu chØ cã thÓ lµ
nguyªn liÖu cña ®¬n vÞ mua chÞu nhng ®¬n vÞ mua chÞu kh«ng thÓ mua bÊt
cø hµng hãa nµo mµ chØ mua hµng ho¸ hä cÇn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña
hä vµ ngêi b¸n còng chØ cã thÓ ®Çu t mét chiÒu. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ
cã thÓ kh«ng cÇn s¶n phÈm mµ ngêi mua chÞu hµng hãa cña m×nh cã ®îc.
§Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt trªn cña tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn dông
ng©n hµng ra ®êi.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- TÝn dông ng©n hµng: TÝn dông ng©n hµng lµ h×nh thøc tÝn dông v«
cïng quan träng. Cã thÓ nãi quan hÖ tÝn dông ng©n hµng gi÷a doanh nghiÖp
víi ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông chñ yÕu, cung cÊp phÇn lín nhu cÇu tÝn
dông cho doanh nghiÖp. Ng©n hµng ë ®©y ®ãng vai trß lµ tæ chøc kinh tÕ
trung gian ®i vay ®Ó cho vay. Khi khèi lîng hµng ho¸ s¶n xuÊt vµ lu th«ng
t¨ng lªn th× nhu cÇu vÒ vèn, trong ®ã cã vèn tÝn dông ng©n hµng còng t¨ng
lªn.
So víi tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn dông ng©n hµng cã nh÷ng u ®iÓm h¬n
h¼n. Tríc hÕt tÝn dông ng©n hµng lµ tÝn dông b»ng tiÒn, kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ
kh«ng gian ®Þa lý. §iÒu quan träng h¬n lµ ngêi nhËn ®îc tÝn dông th¬ng
m¹i khi ®Õn h¹n tr¶ nî nÕu v× lý do nµo ®ã mµ kh«ng cã hoÆc kh«ng cã ®ñ
tiÒn tr¶ th× tÝn dông th¬ng m¹i sÏ gÆp bÕ t¾c. Trong trêng hîp nµy tÝn dông
ng©n hµng sÏ lµ cøu c¸nh cho ngêi mua.
Bªn c¹nh ®ã, tÝn dông ng©n hµng cã thÓ tho¶ m·n mét c¸ch tèi ®a
nhu cÇu vÒ vèn trong nÒn kinh tÕ nÕu ngêi vay chÊp hµnh ®Çy ®ñ c¸c quy
chÕ tÝn dông cña ng©n hµng. TÝn dông ng©n hµng cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu
cña ngêi vay theo nhiÒu lo¹i nh: tÝn dông ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n, tÝn
dông tiªu dïng, tÝn dông tr¶ gãp... Trong khi quy m« cña tÝn dông th¬ng
m¹i bÞ h¹n chÕ bëi kh¶ n¨ng cña ngêi cÊp tÝn dông th¬ng m¹i.
C«ng cô cña tÝn dông ng©n hµng lµ th¬ng phiÕu. Sù g¾n bã chÆt chÏ
vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cïng nhau ph¸t triÓn gi÷a tÝn dông th¬ng m¹i vµ tÝn
dông ng©n hµng chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu th¬ng phiÕu
t¹i ng©n hµng. Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt kinh doanh cã nhiÒu trêng hîp khi
thùc hiÖn tÝn dông th¬ng m¹i, tuy th¬ng phiÕu cha ®Õn kú h¹n thanh to¸n
tiÒn hµng nhng ngêi b¸n do nhiÒu nguyªn nh©n ®· cÇn tiÒn. Trong trêng hîp
nµy ngêi b¸n cã thÓ ®em th¬ng phiÕu ®Õn ng©n hµng ®Ó xin chiÕt khÊu ®Ó
gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cña m×nh. §ång thêi, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i khi
cÇn vèn còng cã thÓ mang th¬ng phiÕu ®· chiÕt khÊu ®Õn Ng©n hµng Nhµ níc ®Ó t¸i chiÕt khÊu. NghiÖp vô chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu vÒ thùc chÊt lµ
nghiÖp vô tÝn dông ng©n hµng .
TÝn dông ng©n hµng kh«ng nh÷ng chØ ®îc ®Çu t vµo c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ mµ cßn ®îc ®Çu t vµo nhiÒu lÜnh vùc kh¸c
trong nÒn kinh tÕ- x· héi vµ cho vay mäi ®èi tîng kh¸ch hµng miÔn lµ hä cã
kh¶ n¨ng hoµn tr¶.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tãm l¹i, sù ra ®êi cña tÝn dông ng©n hµng ®· kh¾c phôc ®îc nh÷ng
nhîc ®iÓm cña tÝn dông th¬ng m¹i. Víi tÝn dông ng©n hµng c¸c doanh
nghiÖp sÏ nhËn ®îc khèi lîng vèn bæ sung cÇn thiÕt, tõ ®ã t¨ng quy m« s¶n
xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®æi míi thiÕt bÞ, ¸p dông tiÕn bé kü thuËt.
Ngoµi ra, tÝn dông ng©n hµng cßn t¨ng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng
kinh tÕ.
- TÝn dông Nhµ níc: TÝn dông Nhµ níc lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a Nhµ
níc víi c¸c tÇng líp d©n c hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ-x· héi, ®îc thùc hiÖn
b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c chøng chØ nî thÝch hîp.
Nhµ níc ®ãng vai trß lµ ngêi ®i vay trong trêng hîp nhu cÇu chi cho
ng©n s¸ch lín nguån thu kh«ng ®¸p øng ®ñ. Khi ®ã ChÝnh phñ c©n ®èi ng©n
s¸ch b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. NÕu tiÕn hµnh mét dù ¸n nµo ®ã mµ
ChÝnh phñ kh«ng muèn sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ níc th× tr¸i phiÕu còng
®îc ph¸t hµnh nh»m thu hót vèn cho dù ¸n.
Khi Nhµ níc cã chñ tr¬ng dµnh vèn u ®·i cho mét sè ch¬ng tr×nh ®Æc
biÖt mµ vèn tÝn dông ng©n hµng kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc th× Nhµ níc lµ ngêi
®i vay. TÝn dông ng©n hµng ®îc thùc hiÖn ®Ó hç trî ch¬ng tr×nh cho vay t¹o
viÖc lµm, ch¬ng tr×nh nhµ ë ë ®ång b»ng S«ng Cöu Long, ch¬ng tr×nh phñ
xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, ch¬ng tr×nh cho vay ®Ó t¸i thiÕt c¸c c«ng tr×nh
c«ng céng...
Kh¸i qu¸t c¸c h×nh thøc tÝn dông vµ ®Æc trng cña nã, ta thÊy mçi h×nh
thøc ®Òu cã c¶ mÆt m¹nh vµ c¶ nh÷ng mÆt h¹n chÕ. Mçi h×nh thøc tÝn dông
®Òu cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi cô thÓ dÉn ®Õn qu¸ tr×nh phñ nhËn
hoÆc bæ sung cho nhau gi÷a c¸c h×nh thøc tÝn dông. TÝn dông nãi chung lµ
mét thÓ thèng nhÊt cña nhiÒu h×nh thøc: tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn dông ng©n
hµng, tÝn dông Nhµ níc vµ thËm chÝ c¶ tÝn dông nÆng l·i. BÊt kú mét sù lo¹i
bá nµo vÒ c¸c h×nh thøc tÝn dông sÏ dÉn ®Õn ph¸ vì tÝnh thèng nhÊt cña hÖ
thèng tÝn dông vµ lµm gi¶m vai trß cùc kú quan träng cña tÝn dông nh lµ
mét c«ng cô cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
b.Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
TÝn dông nãi chung, ®Æc biÖt lµ tÝn dông ng©n hµng ®· tËp trung ®îc
c¸c kho¶n vèn nhá, lÎ tÎ thµnh c¸c kho¶n vèn lín, t¹o kh¶ n¨ng ®Çu t vµo
c¸c c«ng tr×nh lín, hiÖu qu¶ cao. TÝn dông ng©n hµng cã vai trß tËp trung vµ
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tÝch tô vèn tõ ®ã thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng tÝn dông ng©n hµng gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña
nguån vèn. §iÒu ®ã võa lµm t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü t b¶n võa thóc ®Èy t¨ng
trëng kinh tÕ nhê vµo nguån vèn tÝn dông ng©n hµng. Nãi c¸ch kh¸c, tÝn
dông ng©n hµng gãp phÇn gi¶m hÖ sè nhµn rçi trong lu th«ng vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông vèn. Nã còng gãp phÇn vµo b×nh qu©n ho¸ lîi nhuËn. Nhê
cã tÝn dông ng©n hµng mµ c¸c doanh nghiÖp dÔ dµng chuyÓn híng kinh
doanh. TÝn dông ng©n hµng trë thµnh c«ng cô lµm cho nÒn kinh tÕ nãi
chung vµ c¸c doanh nghiÖp trë nªn n¨ng ®éng, mÒm dÎo, linh ho¹t h¬n.
TÝn dông ng©n hµng cßn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng thóc ®Èy qu¸
tr×nh më réng mèi quan hÖ giao lu kinh tÕ quèc tÕ. Ngµy nay quan hÖ kinh
tÕ quèc tÕ dùa trªn sù hîp t¸c b×nh ®¼ng, ®«i bªn cïng cã lîi gi÷a c¸c níc
trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc ®ang ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn
chiÒu s©u. §ã lµ nh©n tè quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña
c¸c níc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam.
§Çu t vèn ra níc ngoµi vµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng hãa lµ hai lÜnh
vùc quèc tÕ th«ng dông. Vèn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Çu tiªn cho viÖc thùc
hiÖn qu¸ tr×nh nµy. Nhng kh«ng cã mét tæ chøc kinh tÕ nµo cã ®ñ vèn mµ
nÕu cã ®ñ vèn ngêi ta còng kh«ng ®Çu t hÕt vµo mét lÜnh vùc. Ng©n hµng
víi t c¸ch lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®Æc biÖt trong kinh doanh tiÒn tÖ, qua ho¹t
®éng tÝn dông sÏ lµ trî thñ ®¾c lùc vÒ vèn cho c¸c nhµ ®Çu t vµ kinh doanh
hµng hãa xuÊt nhËp khÈu.
Nãi tãm l¹i, tÝn dông ng©n hµng ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ
cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa.
3. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖpn«ng th«n níc ta.
Nh ta ®· biÕt, tÝn dông ng©n hµng lµ mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng, c¸c
tæ chøc tÝn dông kh¸c víi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. TÝn dông ng©n hµng gi÷
vai trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp-n«ng
th«n, tõ ®ã thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn. VËy tÝn dông
ng©n hµng thÓ hiÖn vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖpn«ng th«n ë níc ta ra sao?
a. TÝn dông ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay, nhu cÇu vèn ®Ó s¶n xuÊt
kinh doanh rÊt lín, bªn c¹nh c¸c nguån vèn kh¸c th× vèn tõ tÝn dông ng©n
hµng gi÷ vai trß rÊt quan träng ®Ó duy tr× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ch¨n nu«i,
trång trät ®îc liªn tôc ®ång thêi ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp-n«ng
th«n.
Tuy nhiªn, trong mét vµi chu kú, ë c¸c hé n«ng d©n, c¸c tæ chøc kinh
tÕ cã nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi, tÝn dông ng©n hµng thùc hiÖn sù ®iÒu
hoµ gi÷a nh÷ng ngêi thõa vèn vµ nh÷ng ngêi thiÕu vèn. Bªn c¹nh ®ã tÝn
dông ng©n hµng cßn lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t, nã lµ ®éng lùc kÝch
thÝch tiÕt kiÖm ®ång thêi lµ ph¬ng tiÖn ®¸p øng nhu cÇu vèn cho ®Çu t ph¸t
triÓn më réng s¶n xuÊt ch¨n nu«i. TÝn dông lµ nguån h×nh thµnh vèn lu
®éng cho c¸c hé n«ng d©n, thùc hiÖn nguyªn t¾c hoµn tr¶ ®ñ c¶ gèc vµ l·i
lóc ®Õn h¹n. V× vËy, nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi
gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao ý thøc s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi sö dông
vèn. Tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®ång vèn ®Çu t.
§èi víi níc ta hiÖn nay, th«ng qua viÖc ®Çu t tÝn dông sÏ gãp phÇn
gióp ngêi n«ng d©n tiÕp cËn vµ quen dÇn víi t¸c phong giao dÞch víi c¸c tæ
chøc tÝn dông.
b. TÝn dông ng©n hµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt
Ho¹t ®éng cña tÝn dông ng©n hµng lµ tËp trung vèn tiÒn tÖ t¹m thêi
cha sö dông trong c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó cho vay l¹i c¸c tæ chøc kinh
tÕ , hé gia ®×nh. V× vËy, tÝn dông ng©n hµng gãp phÇn t¨ng hÖ sè nh©n tiÒn,
vßng quay cña vèn trong nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn, tÝn dông ng©n hµng kh«ng ph¶i r¶i ®Òu cho mäi chñ thÓ
kinh tÕ cã nhu cÇu, mµ viÖc ®Çu t ®îc thùc hiÖn mét c¸ch tËp trung chñ yÕu
cho c¸c hé n«ng d©n lµm ¨n cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy lµ tÊt yÕu v× nã lµm gi¶m
bít ®îc rñi ro tÝn dông, ®ång vèn ®Çu t mang l¹i hiÖu qu¶ ®ång thêi n©ng
cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hé n«ng d©n.
c. TÝn dông ng©n hµng lµ c«ng cô hç trî cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ
c¸c ngµnh nghÒ kh¸c ë n«ng th«n.
ë níc ta, n«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt
cho x· héi vµ lµ ngµnh chÞu t¸c ®éng nhiÒu nhÊt cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn.
Thùc tÕ n«ng nghiÖp níc ta cßn l¹c hËu vµ kÐm ph¸t triÓn. §iÒu nµy cã thÓ
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
do nhiÒu nguyªn nh©n nhng cã mét nguyªn nh©n rÊt quan träng ®ã lµ thiÕu
vèn. V× vËy vai trß cña tÝn dông ng©n hµng rÊt lín trong viÖc hç trî vÒ ph©n
bãn, c©y gièng, kü thuËt canh t¸c,..cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp-n«ng th«n.
Bªn c¹nh ®ã, tÝn dông ng©n hµng còng gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc
ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ë n«ng th«n
d. TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸
kinh tÕ n«ng nghiÖp-n«ng th«n
N«ng nghiÖp-n«ng th«n níc ta ®ang cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp.
Kinh tÕ n«ng th«n níc ta chñ yÕu lµ kinh tÕ thuÇn n«ng víi c¬ së vËt chÊt
nghÌo nµn, kÕt cÊu h¹ tÇng thÊp kÐm, chñ yÕu dùa trªn nÒn kinh tÕ tù cung,
tù cÊp, ®êi sèng d©n c cßn thÊp kÐm. §Ó thóc ®Èy n«ng nghiÖp-n«ng th«n
ph¸t triÓn ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng ®a d¹ng
h¬n, thu hÑp tû lÖ hé thuÇn n«ng, më réng c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn
thèng,..gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cña ngêi d©n n«ng th«n th× vai trß cña
tÝn dông ng©n hµng lµ hÕt søc quan träng. Bëi v×, nã th¸o gì mét trong
nh÷ng nèt buéc khã nhÊt ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp-n«ng th«n
®ã lµ thiÕu vèn trÇm träng.
e. TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn h¹n chÕ hiÖn t îng cho vay nÆng l·i
ë n«ng th«n, gãp phÇn quan träng ®Æc biÖt vµo c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo cña §¶ng vµ Nhµ níc
HiÖn tîng cho vay nÆng l·i ®· vµ ®ang diÔn ra rÊt s«i ®éng trªn thÞ trêng ViÖt Nam. Mét ngêi ®ang cÇn vèn cho mét kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh
doanh mµ kh«ng thÓ tr× ho·n ®îc hä ph¶i s·n sµng chÊp nhËn møc l·i suÊt
cao ®Ó cã thÓ ®îc “ vay nãng” ngay. TÝn dông ng©n hµng ®· gãp phÇn h¹n
chÕ hiÖn tîng nµy trªn thÞ trêng.
§èi víi ngêi n«ng d©n trong thêi ®iÓm s¶n xuÊt cã lóc hä rÊt cÇn tíi
vèn. V× kh«ng muèn b¸n tµi s¶n cña m×nh ®i hä chÊp nhËn vay víi l·i suÊt
“c¾t cæ” hoÆc ph¶i b¸n lóa non, c©y non. §iÒu nµy lµm gi¶m hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt, ®ång thêi khã cã thÓ gióp ngêi n«ng d©n v¬n lªn ®îc bëi v× s¶n phÈm
hä lµm ra may l¾m míi chØ tr¶ ®ñ nî gèc vµ l·i, lÊy ®©u ra ®Ó t¸i s¶n xuÊt vµ
n©ng cao ®êi sèng.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
TÝn dông ng©n hµng ra ®êi sÏ gióp ngêi d©n tù chñ h¬n vÒ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. BÊt cø khi nµo cÇn vèn hä cã thÓ lµm ®¬n
vay ng©n hµng mµ kh«ng ph¶i chÊp nhËn vay nÆng l·i nh tríc ®©y n÷a. TÝn
dông ng©n hµng ®· thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ gãp phÇn
c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi d©n.
f. TÝn dông ng©n hµng kiÓm so¸t b»ng ®ång tiÒn vµ thóc ®Èy ng êi
n«ng d©n thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh tÕ
Nguyªn t¾c cho vay cña tÝn dông ng©n hµng lµ ph¶i tr¶ ®ñ nî gèc vµ
l·i khi ®Õn h¹n. ChÝnh v× mèi rµng buéc nµy mµ ngêi n«ng d©n vay vèn ph¶i
ý thøc ®îc vÒ gi¸ trÞ cña ®ång vèn, tõ ®ã n©ng cao ý thøc trong s¶n xuÊt,
biÕt tÝnh to¸n kinh tÕ tríc khi ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt nµo ®ã.
III/. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi Hé nghÌo ë
n«ng th«n hiÖn nay.
1. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë ViÖt Nam
Thµnh tùu 15 n¨m ®æi míi ®· ¶nh hëng ngµy cµng s©u réng tíi mäi
mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc, ®a níc ta tho¸t khái khñng
ho¶ng vµ bíc vµo mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn
kinh tÕ tiÕn tíi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. Tuy vËy, ViÖt Nam
vÉn lµ mét trong nh÷ng níc nghÌo, chØ tiªu kinh tÕ b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp,
sè hé nghÌo ®ãi trªn toµn quèc cßn chiÕm tû lÖ cao. Møc hé nghÌo ®ãi
nhiÒu hay Ýt lµ c¨n cø vµo lîng l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi trong mét
th¸ng, theo mïa vô hay c¶ n¨m ®èi víi tõng vïng. Nhng dï sao th× kh¸i
niÖm nµy chØ lµ t¬ng ®èi v× cã thÓ nghÌo ®ãi ë ®Þa ph¬ng nµy nhng kh«ng
nghÌo ®ãi ë ®Þa ph¬ng kia.
Nh÷ng ngêi nghÌo tuyÖt ®èi lµ nh÷ng ngêi mµ thu nhËp cña hä kh«ng
®ñ ®Ó duy tr× møc dinh dìng tèi thiÓu ®¶m b¶o cho sù t¨ng trëng vµ tån t¹i
l©u dµi, nghÜa lµ ngêi bÞ thiÕu ¨n. Cßn nghÌo ®ãi t¬ng ®èi lµ t×nh tr¹ng
kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¹t møc ®é tèi thiÓu t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã.
ë ViÖt Nam còng cã nh÷ng tû lÖ ngêi nghÌo kh¸c nhau khi dùa trªn
c¸c tiªu thøc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. HiÖn nay, chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ ®ãi nghÌo
ë níc ta lµ lÊy thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi mét th¸ng ®îc ®o b»ng gi¸ trÞ
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hay hiÖn vËt quy ®æi lÊy l¬ng thùc (g¹o) ®Ó ®¸nh gi¸. Ngoµi ra cßn cã hÖ
thèng chØ tiªu phô nh: dinh dìng b÷a ¨n, nhµ ë, tiÖn nghi sinh ho¹t, y tÕ...
Theo chuÈn mùc ph©n lo¹i hé nghÌo do Bé Lao ®éng- Th¬ng binh vµ
X· héi quy ®Þnh th× t¹i v¨n b¶n sè 1143 ngµy 01/11/2000 th× hé nghÌo lµ hé
cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi hµng th¸ng nh sau:
- Díi 150 ngµn ®ång ë khu vùc thµnh thÞ.
- Díi 100 ngµn ®ång ë vïng n«ng th«n, ®ång b»ng, trung du.
- Díi 80 ngµn ®ång ë vïng n«ng th«n miÒn nói h¶i ®¶o.
Theo tiªu chÝ nµy th× ®Õn ®Çu n¨m 2001, tû lÖ hé nghÌo ë níc ta
vµo kho¶ng 17,3%.
Cßn nÕu theo tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB), yªu cÇu
vÒ Calo theo ®Çu ngêi lµ 2100 Calo mçi ngµy hoÆc tÝnh theo møc thu nhËp
b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 1 USD/ngµy th× ë ViÖt Nam hiÖn nay cã ®Õn 37% d©n
sè ®îc xÕp vµo lo¹i nghÌo, trong ®ã 90% tËp trung ë vïng n«ng th«n.
Nhng dï theo c¸ch ®¸nh gi¸ nµo ®i ch¨ng n÷a th× bé phËn d©n chóng
nghÌo khæ hiÖn nay ë ViÖt Nam vÉn cßn qu¸ lín. Sù thËt ®ã b¾t nguån tõ
nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Cã xem xÐt nguyªn nh©n nghÌo ®ãi cña c¸c hé
gia ®×nh th× míi cã thÓ cã biÖn ph¸p gióp ®ì h÷u hiÖu.
2. Nguyªn nh©n nghÌo ®ãi.
T×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë níc ta phÇn lín tËp trung ë n«ng th«n vµ thêng r¬i vµo c¸c nhãm hé ®éc canh c©y lóa vµ tù cung tù cÊp, thiÕu t liÖu s¶n
xuÊt, thiÕu lao ®éng, thiÕu viÖc lµm hoÆc lµm kÐm hiÖu qu¶, thu nhËp thÊp,
kh«ng cã kh¶ n¨ng tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. §ãi nghÌo cã thÓ thiÕu
do nhiÒu nguyªn nh©n nhng chung quy l¹i cã c¸c nguyªn nh©n sau:
Thø nhÊt, ngêi nghÌo thiÕu kh¶ n¨ng tiÕp cËn (thiÕu tr×nh ®é s¶n xuÊt). Ngêi nghÌo thêng ph¶i sèng ë nh÷ng n¬i mµ ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng ë møc
yÕu kÐm nªn hä Ýt cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi chî, dÞch vô c«ng céng th«ng
tin. Trong sè trªn 10.000 x· ë c¶ níc cã 1.900 x· tû lÖ hé nghÌo trªn 40%
th× 721 x· cha cã ®êng « t« ®Õn trung t©m x·, 853 x· thiÕu trêng häc cÊp c¬
së, 700 x· cha cã tr¹m y tÕ, 930 x· cha cã chî, 895 x· cha cã ®iÖn, 630 x·
cha ®¶m b¶o ®îc níc sinh ho¹t. §ã lµ hµng lo¹t nh÷ng rµo c¶n lµm c¶n trë
sù tiÕp cËn cña nh÷ng ngêi nghÌo tíi n¬i mµ hä cã thÓ häc hái ®îc kinh
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, hä thêng lµm theo tËp qu¸n cò , dÉn
®Õn n¨ng suÊt lao ®«ng thÊp. NÕu n¨ng suÊt lao ®éng cao vµ cã ®îc mïa mµ
sèng trong ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm nh vËy th× chi phÝ giao th«ng
cao vµ sù c¸ch biÖt còng rÊt khã kh¨n cho viÖc tiªu thô s¶n phÈm.
Khu vùc n«ng th«n, thÞ trêng tÝn dông cha thèng nhÊt v× thiÕu th«ng
tin vµ c¸ch biÖt ®Þa lý, ®Æc biÖt ë vïng nói phÝa B¾c, vïng h¶i ®¶o. Ngêi
nghÌo thiÕu tr×nh ®é nªn kh«ng nhËn thøc ®îc c¸c h×nh thøc tÝn dông dµnh
cho hä.
ChÝnh ®iÒu kiÖn sèng ®· lµm cho ngêi nghÌo c¸ch biÖt víi x· héi vµ
tri thøc. §iÒu nµy lµ mét khã kh¨n lín ®èi víi hä khi mµ kinh tÕ thÞ trêng
ngµy cµng ph¸t triÓn, hä sÏ cµng mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn th¬ng trêng
trõ trêng hîp ChÝnh phñ cã nh÷ng chÝnh s¸ch gióp ®ì tÝch cùc.
Thø hai, ngêi nghÌo thêng gÆp c¸c rñi ro. Rñi ro ®èi víi ngêi nghÌo
cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña hä nh ®· ®Ò cËp ë trªn. Rñi
ro tríc hÕt lµ do ngêi nghÌo thêng tËp trung ë nh÷ng n¬i thêi tiÕt kh¾c
nghiÖt, thêng xuyªn x¶y ra h¹n h¸n, lò lôt vµ dÞch bÖnh. Thø hai, do sù c¸ch
biÖt mµ hµng ho¸ cña hä s¶n xuÊt ra thêng bÞ b¸n rÎ (do chi phÝ lu th«ng)
thËm chÝ cßn kh«ng b¸n ®îc, chÊt lîng còng bÞ gi¶m sót do lu th«ng kh«ng
kÞp thêi.
Mét rñi ro kh¸c n÷a lµ do thiÕu th«ng tin vµ thiÕu kiÕn thøc vÒ y tÕ
dÉn ®Õn t¨ng d©n sè qu¸ møc hay nÕu cã bÞ èm ®au g× th× chi phÝ cho viÖc
®Õn bÖnh viÖn còng rÊt cao.
Ngoµi ra, cßn rñi ro rÊt lín ®ã lµ rñi ro vÒ gi¸. Gi¸ c¶ lªn xuèng thÊt
thêng trong khi n«ng d©n nghÌo cã Ýt th«ng tin ®Ó dù ®o¸n hoÆc nÕu hä cã
dù ®o¸n ®îc th× ®«i khi vÉn ph¶i b¸n n«ng s¶n víi gi¸ rÊt h¹ ®Ó phôc vô cho
nh÷ng chi tiªu cÇn thiÕt. ViÖc rít gi¸ cµ phª vµ gi¸ thãc tõ ®Çu n¨m 2001
®Õn nay lµ thÝ dô ®iÓn h×nh.
Thø ba, c¸c nguån lùc s¶n xuÊt t¹o thu nhËp ë ngêi nghÌo cßn h¹n
chÕ.
- ThiÕu ruéng ®Êt: Hé n«ng d©n ViÖt Nam ®îc x¸c ®Þnh nh mét ®¬n
vÞ kinh tÕ tù chñ, ®îc giao ruéng ®Êt vµ sö dông nh÷ng ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt
cña m×nh. Ruéng ®Êt ®îc ph©n phèi ®ång ®Òu theo sè lao ®éng trong gia
®×nh cã ruéng ®Êt ®Ó s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng thiÕu ruéng ®Êt vÉn lµ
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
mét vÊn ®Ò lín víi nhiÒu hé n«ng d©n. DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu
ngêi thÊp, kho¶ng 1.000m2/ ngêi, riªng ®ång b»ng B¾c Bé chØ cßn trªn
500m2/ ngêi. HiÖn tîng b¸n ®Êt vµ cÇm cè ruéng ®Êt cña hé nghÌo ë vïng
®ång b»ng s«ng Cöu long thêi gian qua ®· diÔn ra kh¸ phæ biÕn.
ChÊt lîng ®Êt kh«ng ®ång ®Òu còng dÉn ®Õn ph¶i chia nhá phÇn ®Êt
thuéc mçi lo¹i cho mçi hé nªn manh món, khã canh t¸c. Còng do nghÌo mµ
ngêi n«ng d©n khã cã ®iÒu kiÖn th©m canh, t¨ng vô, c¶i t¹o chÊt ®Êt hoÆc
thay ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i cho phï hîp.
- ThiÕu vèn: Vèn ®îc coi nh lµ yÕu tè quan träng ®Ó gi¶i quyÕt ®ãi
nghÌo, nhng ngêi nghÌo vÉn cßn khã cã thÓ tiÕp cËn dÔ dµng víi c¸c h×nh
thøc tÝn dông.
H¬n n÷a, do nguån vèn dµnh cho vay hé nghÌo cßn h¹n chÕ nªn møc
vay b×nh qu©n thÊp cha thÓ ®ñ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh, lµm dÞch vô.
VÊn ®Ò l·i suÊt, thñ tôc vay, thêi h¹n vay, møc vay vµ tr¶ vèn ®ang ¸p dông
cha thèng nhÊt gi÷a c¸c nguån cung cÊp tÝn dông, cha t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho ngêi nghÌo tiÕp cËn víi hÖ thèng tÝn dông.
- MÊt søc lao ®éng: Do hËu qu¶ cña chiÕn tranh, nhiÒu ngêi d©n bÞ
mÊt søc lao ®éng, nhiÒu phô n÷ bÞ go¸ bôa nªn x¶y ra t×nh tr¹ng thiÕu hoÆc
thiÕu lao ®éng trÎ khoÎ cã kh¶ n¨ng ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc.
- ThiÕu sù bÒn v÷ng: C¸c gia ®×nh nghÌo thêng sèng trong ®iÒu kiÖn
thiÕu thèn, do ®ã dÔ dµng khai th¸c hoÆc hñy ho¹i m«i trêng sèng hoÆc
canh t¸c, lµm c¹n kiÖt c¶ ®Êt hoÆc ph¶i sö dông nguån vèn t¸i s¶n xuÊt (kÓ
c¶ vay vµo nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu).
- ThiÕu kh¶ n¨ng tham gia: §iÓn h×nh lµ thiÕu ¶nh hëng trong céng
®ång.
3. Sù cÇn thiÕt ph¶i hç trî ngêi nghÌo:
T¹o chÝnh s¸ch vÜ m« ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng lµ
nguån gèc, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña x· héi v× kinh
tÕ cã ph¸t triÓn míi t¹o ®îc c¬ së vËt chÊt ®Ó hç trî ngêi nghÌo. Trong khi
®ã, nÒn kinh tÕ chØ cã thÓ ph¸t triÓn trªn c¬ së cã sù æn ®Þnh x· héi.
Nh vËy, hç trî ngêi nghÌo tríc hÕt lµ môc tiªu cña x· héi. Xãa ®ãi
gi¶m nghÌo sÏ h¹n chÕ ®îc c¸c tÖ n¹n x· héi, t¹o sù æn ®Þnh c«ng b»ng x·
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
héi, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngêi nghÌo ®îc hç trî ®Ó tù v¬n
lªn, t¹o thu nhËp, tõ ®ã lµm t¨ng søc mua, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
ChÝnh v× vËy, quan ®iÓm c¬ b¶n cña chiÕn lîc ph¸t triÓn x· héi mµ §¶ng ta
®· ®Ò ra lµ ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh vµ c«ng b»ng x· héi nh»m thùc hiÖn
môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh.
Tãm l¹i, hç trî ngêi nghÌo lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. XuÊt ph¸t tõ lý
do cña sù ®ãi nghÌo cã thÓ kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu: mÆc dï kinh tÕ ®Êt níc cã
thÓ t¨ng trëng nhng nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh riªng vÒ xo¸
®ãi gi¶m nghÌo th× c¸c hé nghÌo kh«ng thÓ tho¸t ra khái ®ãi nghÌo ®îc.
ChÝnh v× vËy mµ ChÝnh phñ ®· ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®Æc biÖt trî gióp ngêi nghÌo, nh»m dÇn dÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a giµu vµ nghÌo. TÊt nhiªn,
ChÝnh phñ kh«ng ph¶i t¹o ra c¬ chÕ bao cÊp mµ t¹o ra c¬ héi cho hé nghÌo
v¬n lªn b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p. Cô thÓ lµ:
- §iÒu tra, n¾m b¾t ®îc t×nh tr¹ng hé nghÌo vµ thùc hiÖn nhiÒu chÝnh
s¸ch ®ång bé: t¹o viÖc lµm, chuyÓn giao kü thuËt, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng
víi quy m« nhá ë nh÷ng vïng nghÌo, cho hé nghÌo vay vèn víi l·i suÊt u
®·i, ®ång thêi cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó hä cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ trêng vµ hoµ nhËp víi céng ®ång.
- TiÕp tôc triÓn khai më réng Ch¬ng tr×nh Môc tiªu quèc gia xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo cña Thñ tíng ChÝnh phñ. Hµng n¨m ChÝnh phñ dµnh ra mét tû
lÖ trong tæng chi ng©n s¸ch ®Ó bæ sung quü cho vay xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
- KÕt hîp ch¬ng tr×nh Môc tiªu quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi c¸c
ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi kh¸c nh: ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, ch¬ng tr×nh
ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, ch¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt
trèng ®åi nói träc, ch¬ng tr×nh hç trî c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, ch¬ng tr×nh
níc s¹ch n«ng th«n, d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, xo¸ mï ch÷,...
- Thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ gióp ®ì hé nghÌo nh:
miÔn gi¶m thuÕ, viÖn phÝ, häc phÝ... §èi víi hé nghÌo kh«ng cßn kh¶ n¨ng
lao ®éng t¹o ra nguån thu nhËp, Nhµ níc trî cÊp hµng th¸ng vµ vËn ®éng
c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, quÇn chóng, c¸c nhµ h¶o t©m gióp ®ì díi nhiÒu h×nh
thøc kh¸c nhau.
- Më réng sù hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c tæ chøc ChÝnh phñ, tæ chøc phi
ChÝnh phñ ®Ó gióp ®ì lÉn nhau vÒ nguån lùc vµ trao ®æi kinh nghiÖm.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thùc tÕ cho thÊy cã rÊt nhiÒu h×nh thøc hç trî ®Ó thùc hiÖn ch¬ng
tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nhng h×nh thøc tÝn dông cã hoµn tr¶ lµ cã hiÖu
qu¶ h¬n c¶. §Ó thÊy ®îc tÝnh u viÖt cña nã chóng ta h·y ®i t×m hiÓu vai trß
cña kªnh tÝn dông ng©n hµng ®èi víi hé n«ng d©n nghÌo.
4. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi hé nghÌo.
Chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng hé nghÌo kh«ng thÓ tho¸t ra khái c¸c
vßng luÈn quÈn cña sù ®ãi nghÌo. NÕu kh«ng cã có hÝch tõ bªn ngoµi th×
kh«ng thÓ tho¸t ra khái c¸i vßng ®ã ®îc. LiÖu cã thÓ có hÝch ®ã lµ viÖc ngêi
nghÌo ®i ¨n vay nÆng l·i? §iÒu nµy chØ cã thÓ dÉn ngêi nghÌo ®Õn t×nh
tr¹ng xo¸y thªm vµo c¸i vßng luÈn quÈn ®ã. Sù gióp ®ì cña Nhµ níc vÒ c¸c
chÝnh s¸ch chØ t¹o c¬ héi gi¸n tiÕp ®Ó hé nghÌo tho¸t ra khái, cßn có hÝch
trùc tiÕp ë ®©y cã lÏ lµ tÝn dông ng©n hµng. Chóng ta sÏ thÊy râ ®iÒu nµy qua
viÖc t×m hiÓu vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi hé nghÌo.
- TÝn dông ng©n hµng gióp ngêi nghÌo bíc ®Çu s¶n xuÊt tù cung tù
cÊp vµ ®i lªn s¶n xuÊt hµng ho¸, më réng ngµnh nghÒ, gióp ngêi d©n tho¸t
khái nghÌo ®ãi. NÒn kinh tÕ níc ta kÐm ph¸t triÓn, hËu qu¶ cña chiÕn tranh
cßn lín, tÝch luü trong níc cha ®¸ng kÓ, vèn bªn ngoµi thu hót ®îc cha
nhiÒu chÝnh v× thÕ mµ nguån vèn ®Çu t cho n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ. Do
thiÕu vèn c«ng cô s¶n xuÊt vµ kü thuËt l¹c hËu nªn n¨ng suÊt lao ®éng vµ
thu nhËp thÊp. TÝn dông sÏ gióp ngêi nghÌo cã mét tiÒm lùc nhÊt ®Þnh vÒ
vèn ®Ó ®Çu t cho gièng, ph©n bãn... nh»m ®¹t ®îc n¨ng suÊt vµ chÊt lîng
s¶n phÈm cao. TÝn dông sÏ biÕn nh÷ng hé nghÌo vay vèn thµnh c¸c ®¬n vÞ
kinh tÕ tù chñ nªn nh÷ng hé nµy cã ý thøc tiÕt kiÖm, chi tiªu cã kÕ ho¹ch, lo
tr¶ nî vµ l·i. Cung cÊp tÝn dông cho hé nghÌo lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p
thùc hiÖn chiÕn lîc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo mµ §¶ng vµ ChÝnh phñ ta ®· ®Ò ra.
- Còng nh trong vai trß cña tÝn dông ng©n hµng víi qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn n«ng nghiÖp-n«ng th«n, tÝn dông ng©n hµng cã t¸c dông h¹n chÕ cho
vay nÆng l·i ë n«ng th«n. §©y lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc mµ nhÖm vô cña
ngµnh ng©n hµng lµ ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ hiÖn tîng nµy.
- TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn xãa bá t©m lý mÆc c¶m cña ngêi
n«ng d©n nghÌo. §Æc ®iÓm chung cña hé n«ng d©n nghÌo lµ rôt rÌ, tù ti, d©n
trÝ thÊp, ®«ng con. V× vËy, hä kh«ng thÓ nµo tho¸t ra khái sù bÕ t¾c cña cuéc
sèng. TÝn dông ng©n hµng ra ®êi ®· gãp phÇn rÊt lín trong qu¸ tr×nh xo¸ bá
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nh÷ng mÆc c¶m, tù ti cña ngêi n«ng d©n nghÌo b»ng c¸ch t¹o ra cho hä mét
c«ng cô hÕt søc quan träng ®ã lµ nguån vèn.
- TÝn dông ng©n hµng t¹o m«i trêng kinh tÕ cho hé n«ng d©n nghÌo.
Th«ng qua viÖc ®Çu t vµo thÞ trêng n«ng th«n nãi chung, tÝn dông ng©n
hµng ®· gãp phÇn t¹o ra mét m«i trêng kinh tÕ ®a thµnh phÇn ®Ó ngêi nghÌo
cã thÓ tham gia nh nh÷ng thµnh phÇn kh¸c ®Ó gióp hä lµm ¨n cã hiÖu qu¶,
tho¸t khái c¶nh ®ãi nghÌo.
5. Kinh nghiÖm ë mét sè níc trong vÊn ®Ò cho vay ®èi víi ngêi nghÌo.
Bangladesh
ë ®©y cã ng©n hµng Grameen Bank (GB) lµ ng©n hµng chuyªn phôc
vô ngêi nghÌo , chñ yÕu lµ phô n÷ nghÌo triÓn GB ph¶i tù bï ®¾p c¸c chi
phÝ ho¹t ®éng. Nh vËy, nã ho¹t ®éng nh c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i kh¸c
kh«ng ®îc bao cÊp tõ phÝa ChÝnh phñ. GB thùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt thùc d¬ng, do vËy l·i suÊt cho vay tíi c¸c thµnh viªn thêng cao h¬n l·i suÊt thÞ trêng. GB cho vay tíi c¸c thµnh viªn th«ng qua nhãm tiÕt kiÖm vµ vay vèn.
GB cho vay kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p thÕ chÊp tµi s¶n mµ chØ cÇn tÝn chÊp
qua c¸c nhãm tiÕt kiÖm vµ vay vèn. Thñ tôc vay vèn ë GB rÊt ®¬n gi¶n vµ
thuËn tiÖn, ngêi vay vèn chØ cÇn lµm ®¬n vµ nhãm b¶o l·nh lµ ®ñ. Nhng
ng©n hµng cã c¬ chÕ kiÓm tra rÊt chÆt chÏ, t¹o cho ngêi nghÌo sö dông vèn
®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qu¶. §Ó phôc vô ®óng ®èi tîng ngêi vay ph¶i ®ñ
chuÈn mùc ®ãi nghÌo, nghÜa lµ hé gia ®×nh ph¶i cã díi 0,4 acre ®Êt canh t¸c
vµ cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi díi 100 USD/ n¨m. GB ®îc quyÒn
®i vay ®Ó cho vay vµ ®îc uû th¸c nhËn tµi trî tõ c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi
níc, huy ®éng tiÒn göi, tiÕt kiÖm cña c¸c thµnh viªn, qu¶n lý c¸c quü cña
nhãm vµ ®îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vay nî.
GB ho¹t ®éng theo c¬ chÕ l·i suÊt thùc d¬ng, ®îc ChÝnh phñ cho
phÐp ho¹t ®éng theo luËt riªng, kh«ng bÞ chi phèi bëi luËt tµi chÝnh vµ luËt
ng©n hµng hiÖn hµnh cña Bangladesh.
Nepal
Ch¬ng tr×nh tÝn dông cho ngêi nghÌo ë Nepal ®îc triÓn khai vµo n¨m
1975 víi sù trî gióp cña FAO. Trong ch¬ng tr×nh nµy, ng©n hµng ph¸t triÓn
n«ng nghiÖp Nepal ho¹t ®éng víi t c¸ch lµ c¬ quan tæ chøc thùc hiÖn. Theo
ch¬ng tr×nh nµy, tõ c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt vèn cã ngêi ta lËp ra c¸c nhãm
kho¶ng 10-15 ngêi. C¸c nhãm nµy bao gåm c¶ n«ng d©n vµ thî thñ c«ng.
20