Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty bình minh...

Tài liệu Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty bình minh

.DOC
75
100
137

Mô tả:

Lêi më ®Çu Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng lµ mét qu¸ tr×nh kÕt hîp vµ tiªu hao c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó thu hót ®îc s¶n phÈm. Tæng hîp toµn bé c¸c hao phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú t¹o nªn chØ tiªu chi phÝ s¶n xuÊt. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp phô thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp cã b¶o ®¶m tù bï ®¾p ®îc chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ b¶o ®¶m cã l·i hay kh«ng. V× vËy, viÖc h¹ch to¸n ®Çy ®ñ chÝnh x¸c, chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm lµ viÖc lµm cÊp thiÕt, kh¸ch quan vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng. MÆt kh¸c, xÐt trªn gãc ®é vÜ m«, do c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ë níc ta cßn rÊt h¹n chÕ nªn tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt ®ang lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña c«ng ty qu¶n lý kinh tÕ. NhiÖm vô c¬ b¶n cña kÕ to¸n lµ kh«ng nh÷ng ph¶i h¹ch to¸n ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt, mµ cßn ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, phôc vô tèt cho viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh. §ång thêi cung cÊp th«ng tin h÷u Ých, kÞp thêi cho viÖc ra quyÕt ®Þnh. §Ó gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò ®ã, ph¶i hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng viÖc nµy kh«ng nh÷ng mang ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn, mµ cßn mang ý nghÜa thùc tiÔn to lín cÊp b¸ch trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë níc ta nãi chung vµ C«ng ty B×nh Minh nãi riªng. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò, cïng sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Quý, trong thêi gian thùc tËp em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Bình Minh” lµm b¸o c¸o thùc tËp. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, gåm 3 phÇn chÝnh: 47 Ch¬ng I: C¸c vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¬ng II: Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty B×nh Minh. Ch¬ng III: NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty B×nh Minh. Víi kiÕn thøc vµ tr×nh ®é cã h¹n, cha cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc nhiÒu víi tÕ nªn chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh. KÝnh mong sù th«ng c¶m vµ nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ c¸c anh chÞ trong phßng kÕ to¸n c«ng ty B×nh Minh ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o nguyÔn ThÞ Quý cïng c¸c anh chÞ trong phßng kÕ to¸n c«ng ty B×nh Minh trong qu¸ tr×nh häc tËp nghiªn cøu ®· gióp ®ì em hoµn thiÖn chuyªn ®Ò nµy. Hµ néi, th¸ng 8 n¨m 2003 48 Ch¬ng I c¸c vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1 §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt h¹chto¸n ®Æc biÖt ®ÆcbiÖt lµ vËn dông ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt, vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ph¹m vi ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b¾t nguån tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt vµ tæ chøc s¶n xuÊt tõ tÝnh ®a d¹ng vµ khèi lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra, nãi c¸ch kh¸c lµ b¾t nguån tõ lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. ViÖc nghiªn cøu lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp ®îc hîp lý, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt h¹ch to¸n ®îc ®óng ®¾n. vµ do ®ã ph¸t huy ®îc chøc n¨ng, vai trß vµ vÞ trÝ cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý doanh nghiÖp nãi Chung vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng. Tõ ngµnh kinh tÕ cÊp I sÏ ®îc ph©n chia thµnh ngµnh kinh tÕ cÊp II, cÊp III cã lo¹i h×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ, ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®Þnh kú s¶n xuÊt vµ sù lÆp l¹i cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh¸c nhau. §Ó nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau nh: ph©n lo¹i theo lo¹i h×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña quy û×nh c«ng nghÖ, ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ sù lÆp l¹i cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. 1.2 Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c c¸ch ph©n loai CPSX chñ yÕu. 1.2.1 Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. CPSX lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chiphÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k×. 49 1.2.2 C¸c c¸ch ph©n lo¹i CPSX chñ yÕu. 1.2.2.1 Ph©n lo¹i CPSX theo tÝnh chÊt kinh tÕ (yÕu tè chi phÝ). Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng kho¶n chi phÝ cã chung tÝnh chÊt (néi dung) kinh tÕ ®îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng kÓ chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®Þa ®iÓm nµo dïng vµo môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt kinh doanh. . Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam, toµn bé chi phÝ ®îc chia htµnh n¨m yÕu tè: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô,... sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh trong k× b¸o c¸o. - Chi phÝ nh©n c«ng: C¸c chi phÝ tr¶ cho ngêi lao ®éng (thêng xuyªn hay t¹m thêi) vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng trong k× b¸o c¸o, vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, KPC§, BHYT) - Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp ph¶i trÝch trong kú b¸o c¸o. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi:Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nhËn cung cÊpdÞch vô tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp k× b¸o c¸o nh: ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh vµ c¸c dÞch vô kh¸c. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cha ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn, ®· chi b»ng tiÒn trong k× b¸o c¸o nh: tiÕp kh¸ch, héi häp, thuª qu¶ng c¸o. 1.2.2.2 Ph©n lo¹i CPSX theo c«ng dông kinh tÕ chi phÝ( kho¶n môc chi phÝ ). Nh÷ng CPSX cã cïng môc ®Ých, c«ng dông ®îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt néi dung kinh tÕ cña chi phÝ. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, CPSX ë ViÖt Nam bao gåm ba kho¶n môc chi phÝ: -Kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: lµ toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu,... tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. 50 - Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ( BHXH, BHYT, KPC§) cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. - Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong bé phËn s¶n xuÊt (ph©n xëng, ®éi), ngoµi 2 kho¶n môc trªn CPSXC bao gåm: + Chi phÝ NVL: gåm nh÷ng chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n xëng, nh: vËt liÖu dïng chung ®Ó söa ch÷a, b¶o dìng TSC§ vËt liÖu v¨n phßng ph©n xëng. + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: gåm c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trî cÊp l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, ®éi, bé ph©n s¶n xuÊt. + Chi phÝ khÊu hao TSC§: gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ dïng trong ph©n xëng nh m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, vËt truyÒn dÉn, nhµ xëng. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: gåm c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh chi phÝ söa ch÷a TSC§ thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi mua vµ sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»mg s¸ng chÕ, nh·n hiÖu th¬ng m¹i... + Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: gåm c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng. 1.2.2.3 Ph©nlo¹i CPSX theo mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ khèi lîng s¶n phÈm, lao vô s¶n xuÊt trong k×. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy toµn bé CPSX chia lµm 2 lo¹i: - Chi phÝ cè dÞnh (biÕn phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi cã sù thay ®æi vÒ khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®ä nhÊt ®Þnh nh chi phÝ khÊu hao TSC§ theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn th¾p s¸ng. - Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tØ lÖ thuËn víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong k× nh CPNVLTT, CPNCTT. 51 C¸ch ph©n lo¹i nµy, cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi kÕ to¸n qu¶n trÞ trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch t×nh h×nh tiÕt kiÖm chi phÝ, x¸c ®Þnh ph¬ng híng n©ng cao hiÖu qu¶ chi phÝ. 1.3 ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý CPSX trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - C«ng t¸c qu¶n lý CPSX cã t¸c dông ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n CPSX, lµm c¨n cø ®Ó lËp b¸o c¸o CPSX theo yÕu tè, lËp kÕ hoach cung øng vËt t, tiÒn vèn, sö dông lao ®éng... ho k× sau. - C«ng t¸c qu¶n lý CPSX gãp phÇn cung cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi lÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc CPSX vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. - C«ng t¸c qu¶n lý CPSX cã t¸c dông lín trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cÇn thiÕt ®Ó h¹ gÝ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. 1.4 Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.4.1 Gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n xuÊt, lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. 1.4.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.4.2.1 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo têi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh tÝnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt, dùa trªn c¸c ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ trong kú kÕ ho¹ch. ChØ tiªu nµy x¸c ®Þnh møc ®é chi phÝ giíi h¹n ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trong kú kÕ ho¹ch. 52 - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh còng ®îc tÝnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn, kh¸c víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ kh«ng biÕn ®æi trong suèt c¶ kú kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc l¹i ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch (thêng lµ ngµy ®Çu th¸ng), nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, trªn c¬ së c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, kÓ c¶ chi vît hoÆc ngoµi ®Þnh møc, kÕ ho¹ch (thiÖt h¹i, hao hôt trong s¶n xuÊt,...). 1.4.2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 2 lo¹i - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): bao gåm CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc hoµn thµnh. - Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt, CPBH vµ CPQLDN tÝnh cho s¶n phÈm ®ã.. 1.5 §èi tîng tËp hîp CPSX, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.5.1 §èi tîng tËp hîp CPSX. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thùc chÊt lµ n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. V× vËy, khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tríc hÕt ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông cña chi phÝ. Sau ®ã, c¨n cø vµo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®óng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng, yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn viÖc tæ chøc tæng hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt,... 1.5.2 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 53 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phÈm lµ s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, dÞch vô, lao vô hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh. §èi tîng ®ã, cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm. §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh gièng nhau ë b¶n chÊt chung, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ theo ®ã vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi phÝ vµ gi¸ thµnh. Nhng, chóng còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau: - X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi (n¬i) ph¸t sinh chi phÝ ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú. - X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (thµnh phÈm vµ dÞch vô hoµn thµnh). - Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ cã nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Tuy nhiªn, ë nhiÒu trêng hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ phï hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Do ®ã, ®Ó ph©n biÖn ®îc ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét cÇn dùa vµo nh÷ng c¨n cø ®· nªu trªn. ViÖc x¸c ®Þnh râ mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ vÊn ®Ò mang tÝnh ®Þnh híng cho tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ång thêi, thÓ hiÖn ®îc môc ®Ých vµ ph¹m vi tiÕn hµnh hai giai ®o¹n cña c«ng t¸c nªu trªn. 1.6 NhiÖm vô kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®inh ®èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i CPSX theo ®óng ®èi tîng tËp hîp CPSX vµ b»ng ph¬ng ph¸p rhÝch hîp. Cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n chi phÝ, yÕu tè chi phÝ ®É quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang cuèi k×. 54 - VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ gia sthµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®óng k× tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh. - §Þnh k× cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ CPSX vµ gi¸ thµnh cho c¸c cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp, tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ, ph©n tÝch thùc hiÖn kÕ h«¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh. Ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, h¹ chi phÝ. 1.7 Ph¬ng ph¸p vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 1.7.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông. TK621, TK622, TK627, TK154 (TK631) 1-/ H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ( TK621) Chi phÝ vÒ NVLTT trong doanh nghiÖp lµ nh÷ng chi phÝ c¬ b¶n bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, b¸n thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô,... ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. - Chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh cã thÓ ph©n bæ theo hÖ sè, tû lÖ víi ®Þnh møc tiªu hao hoÆc tû lÖ víi träng lîng s¶n phÈm. - Chi phÝ vËt liÖu phô cã thÓ ph©n bæ tû lÖ víi ®Þnh møc tiªu hao, tû lÖ víi nguyªn vËt liÖu chÝnh. Chi phÝ thùc tÕ NVLTT trong kú ®îc x¸c ®Þnh: = - §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVLTT kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 - “Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp”. Theo ph¬ng ph¸p nµy, néi dung ph¶n ¸nh cña TK 621 nh sau:  Bªn Nî: - TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn lao vô, dÞch vô.  Bªn Cã: - Gi¸ trÞ NVL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. 55 - KÕt chuyÓn chi phÝ NVL vµo bªn Nî TK 154 - “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”.  TK 621 kh«ng cã sè d cuèi kú. Cã thÓ kh¸i qu¸t tr×nh tù h¹ch to¸n nh sau: 2-/ H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (TK622) Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp chñ yÕu tÝnh b»ng ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm. NÕu ph¶i ph©n bæ cho nhiÒu lo¹i s¶n phÈm th× cã thÓ theo tiªu thøc: ®Þnh møc tiÒn l¬ng cña tõng lo¹i s¶n phÈm, theo hÖ sè tû lÖ víi khèi lîng s¶n phÈm mçi lo¹i,... C¸c chi phÝ BHXH, BHYT, KPC§ ®îc tÝnh trùc tiÕp theo tû lÖ trÝch quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NCTT, kÕ to¸n sö dông TK 622 - “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. Néi dung ph¶n ¸nh nh sau:  Bªn Nî: - Chi phÝ NCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn dÞch vô, lao vô.  Bªn Cã: - KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT vµo tµi kho¶n gi¸ thµnh (TK 154 theo ph¬ng ph¸p KKTX  TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú. 3-/ H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK627) Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ trong ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”, më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô. Néi dung cña TK 627 ph¶n ¸nh: 56  Bªn Nî: - Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú.  Bªn Cã: - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt vµo bªn Nî TK 154 (KKTX) - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung.  Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d cuèi kú. Tµi kho¶n 627 gåm c¸c tiÓu kho¶n sau: + TK 627.1 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng ph¶n ¸nh chi phÝ vÒ l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n xëng (qu¶n ®èc, phã qu¶n ®èc, thñ kho, b¶o vÖ cña ph©n xëng,...) vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quÜ BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh theo tØ lÖ víi tiÒn l¬ng ph¸t sinh. + TK 627.2 - Chi phÝ vËt liÖu bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ vÒ vËt liÖu xuÊt dïng chung cho ph©n xëng nh xuÊt söa ch÷a, b¶o dìng m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ cöa, kho tµng, c¸c chi phÝ vËt liÖu cho qu¶n lý ph©n xëng,... + TK 627.3 - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt lµ nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô xuÊt dïng trong ph©n xëng. + TK 627.4 - Chi phÝ khÊu hao TSC§ ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu hao TSC§ thuéc c¸c ph©n xëng nh: m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ cöa, kho tµng,... + TK 627.7 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi bao gåm nh÷ng chi phÝ dÞch vô thuª ngoµi phôc vô cho s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c ph©n xëng, bé phËn nh: chi phÝ söa ch÷a TSC§, chi phÝ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i,... + TK 627.8 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cßn l¹i ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ kÓ trªn nh: chi phÝ héi nghÞ, lÔ t©n, tiÕp kh¸ch, giao dÞch,... cña ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt. Ngoµi ra, tuú yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp, tõng ngµnh, TK 627 cã thÓ më thªm mét sè tiÓu kho¶n kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung hoÆc yÕu tè chi phÝ. Cã thÓ kh¸i qu¸t tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung theo s¬ ®å sau: 1.7.2. S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp toµn doanh nghiÖp. 1.7.2.1 Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX) 57 Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt t, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n. Nã thêng ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã qui m« lín, thêng tiÕn hµnh tõ hai ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trë lªn hay s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau víi gi¸ trÞ s¶n phÈm lín. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p KKTX, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 154 - “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”. TK 154 ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi, néi dung ph¶n ¸nh nh sau:  Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú.  Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh.  D Nî: Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô dë dang, cha hoµn thµnh. Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h¹ch to¸n qua s¬ ®å sau: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp (Theo ph¬ng ph¸p KKTX) TK 621 TK 154 (1) TK 152,138,821 (4) TK 155 TK 622 (2) (5a) TK 157 (5) TK 627 (5b) TK 632 (3) (5c) 58 (1) : KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT (2) : KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT (3) : KÕt chuyÓn chi phÝ SXC (4) : C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ - VËt liÖu kh«ng dïng hÕt nhËp kho, phÕ liÖu thu håi (TK 152) - S¶n phÈm, vËt t thiÕu hôt, bÊt thêng trong s¶n xuÊt (TK 821, 138). (5) : Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm, lao vô: - (5a) : S¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho - (5b) : S¶n phÈm hoµn thµnh xuÊt göi b¸n - (5c) : S¶n phÈm hoµn thµnh xuÊt b¸n th¼ng. 1.7.2.2 Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K) Nh÷ng ®¬n vÞ ®îc sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ nh÷ng ®¬n vÞ cã quy m« s¶n xuÊt kinh doanh nhá, kh«ng ®ång thêi tiÕn hµnh tõ hai ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trë lªn. Kh¸c víi doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p KKTX ®Ó ®¸nh gi¸ hµng tån kho, trong c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p KK§K c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho th× kh«ng ®îc ghi sæ liªn tôc. Bëi vËy, cuèi kú doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª tÊt c¶ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, thµnh phÈm trong kho vµ t¹i c¸c ph©n xëng cïng víi c¸c s¶n phÈm dë dang ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ cña s¶n phÈm hoµn thµnh. V× thÕ, viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp còng cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n sö dông TK 631 - “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt”. TK 631 còng ®îc më chi tiÕt theo ®èi tîng. Néi dung ph¶n ¸nh:  Bªn Nî: - Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú. - CPSX ph¸t sinh trong kú liªn quan tíi chÕ t¹o s¶n phÈm.  Bªn Cã: - KÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµo TK 154. - Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh.  TK 631 cuèi kú kh«ng cã sè d. 59 Cã thÓ kh¸i qu¸t tr×nh tù h¹ch to¸n theo s¬ ®å sau: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp (Theo ph¬ng ph¸p KK§K) TK 154 TK 631 (1) TK 154 (3) TK 622,621,627 TK 632 (2) (4) (1) : KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú. (2) : KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT, NCTT, SXC. (3) : KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. (4) : Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm hoµn thµnh. Nh vËy, dï ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hay kiÓm kª ®Þnh kú, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ (nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Bëi vËy, ®Ó cã th«ng tin gi¸ thµnh chÝnh x¸c, ph¶i h¹ch to¸n c¸c chi phÝ ph¸t sinh theo tõng kho¶n môc vµ tÝnh to¸n ®óng ®¾n gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Chi tiÕt tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, dï theo ph¬ng ph¸p KKTX hay KK§K ®Òu tiÕn hµnh nh sau: 1.8 C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang. S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn, cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang. C«ng viÖc nµy ®îc thùc hiÖn nh nhau trong c¶ hai trêng hîp kª khai thêng xuyªn vµ kiÓm kª ®Þnh kú. 60 Tuú theo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau: 1.8.1 §anh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng: Theo ph¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo sè lîng vµ møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang ®Ó quy ®æi s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Tiªu chuÈn ®Ó quy ®æi thêng ®îc sö dông lµ giê c«ng ®Þnh møc hoÆc tiÒn l¬ng ®Þnh møc. Sè SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng Møc ®é hoµn thµnh Sè SP lµm dë = * Ph¬ng ph¸p nµy, chØ nªn ¸p dông ®Ó tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn cßn chi phÝ NVLTT ph¶i tÝnh b»ng c¸ch trùc tiÕp dùa trªn c¬ së chi phÝ thùc tÕ hoÆc chi phÝ ®Þnh møc. 1.8.2 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ NVLTT Theo ph¬ng ph¸p nµy, th× gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang chØ tÝnh cho chi phÝ NVLTT. Cßn nh÷ng chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong kú ®Òu tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, nhng møc ®é chÝnh x¸c thÊp, chØ ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ chi phÝ NVLTT chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ trÞ SPLD cuèi kú CPNVL tån ®Çu kú + CPNVL ph¸t sinh trong kú = Sè SP hoµn thµnh trong kú + Sè SPLD cuèi kú Sè x lîng SPLD 1.8.3 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo CPSX ®Þnh møc. Theo ph¬ng ph¸p nµy th× chi phÝ NVLTT vµ chi phÝ NCTT tÝnh vµo s¶n phÈm dë dang dùa theo c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, tiÒn l¬ng cña ®¬n vÞ s¶n phÈm. C¸c chi phÝ kh¸c tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang dùa trªn c¬ së tû 61 lÖ quy ®Þnh so víi kho¶n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp hoÆc dùa theo ®Þnh møc chi phÝ kÕ ho¹ch. Chi phÝ SPDD cuèi kú = Khèi lîng SPDD cuèi kú x §Þnh møc chi phÝ Theo ph¬ng ph¸p nµy, viÖc tÝnh to¸n ®¬n gi¶n nhng kh«ng ®¶m b¶o chÝnh x¸c. V× vËy, chØ ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm cã møc ®é kh¸ ®ång ®Òu gi÷a c¸c th¸ng. Tuy nhiªn, mçi ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cã u ®iÓm, nhîc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông kh¸c nhau. Khi tæ chøc vËn dông vµo doanh nghiÖp th× cÇn xem xÐt, lùa chän ph¬ng ph¸p nµo phï hîp víi ®Æc ®iÓm, yªu cÇu cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp. 1.9 C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ øng dông trong c¸c doanh nghiÖp. 1.9.1 C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm, nã mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Cô thÓ: 1.9.1.1 Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp (ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n). Ph¬ng ph¸p nµy, ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, æn ®Þnh. Do ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ phï hîp víi nhau, nªn dùa vµo sè liÖu chi phÝ ®· tËp hîp trong kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú ®¸nh gi¸ ®îc, kÕ to¸n sÏ tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng thøc sau: Tæng gi¸ thµnh SP Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP = SP lµm dë cuèi kú + CPSX trong kú - SP lµm dë cuèi kú Tæng gi¸ thµnh = Khèi lîng SP hoµn thµnh 62 1.9.1.2 Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy, ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng, ®Õn kú tÝnh gi¸ thµnh tiÕn hµnh ph©n bæ cho s¶n phÈm dë dang vµ s¶n phÈm hoµn thµnh. Sau ®ã, tæng céng chi phÝ cña c¸c ph©n xëng cho s¶n phÈm hoµn thµnh ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Gi¸ thµnh SP hoµn thµnh CP PX1 ph©n = bæ cho SP hoµn thµnh CP PX2 ph©n + bæ cho SP hoµn thµnh CP PXn ph©n + ….+ bæ cho SP hoµn thµnh Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ ®îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt nhuém, c¬ khÝ, chÕ t¹o, may mÆc,... 1.9.1.3 Ph¬ng ph¸p hÖ sè. Ph¬ng ph¸p hÖ sè ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cïng sö dông c¸c yÕu tè hao phÝ, nhng thu ®îc ®ång thêi nhiÒu cÊp lo¹i, thø h¹ng s¶n phÈm vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo ph¬ng ph¸p nµy, ph¶i c¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè gi¸ thµnh cho tõng cÊp, lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô. Trong ®ã, lÊy mét lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô lµm chuÈn cã hÖ sè gi¸ thµnh b»ng 1 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c cÊp, lo¹i s¶n phÈm. Tríc hÕt, c¨n cø khèi lîng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng cÊp, lo¹i vµ hÖ sè gi¸ thµnh t¬ng ®¬ng ®Ó quy ®æi ra khèi lîng s¶n phÈm tiªu chuÈn theo c«ng thøc: QH =  (Qi. Hi) 63 Trong ®ã: QH : lµ tæng khèi lîng s¶n phÈm quy ®æi Qi : lµ khèi lîng thùc tÕ s¶n phÈm lo¹i i Hi : lµ hÖ sè gi¸ thµnh s¶n phÈm lo¹i i Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh cho tõng cÊp, lo¹i s¶n phÈm nh sau: Zi = D®k + C - Dck Trong ®ã: Zi : lµ tæng gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm i C : lµ tæng chi phÝ thùc tÕ trong kú cña ®èi tîng tËp hîp chi phÝ D®k, Dck lµ chi phÝ SPDD ®Çu kú, cuèi kú cña ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. 1.9.1.4 Ph¬ng ph¸p tû lÖ. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau, nh: may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o (dông cô, phô tïng,...) ®Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕ to¸n thêng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i. Tû lÖ gi¸ thµnh Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ = Tæng gi¸ thµnh hoµn thµnh Tõ ®ã, tÝnh ®îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña lo¹i s¶n phÈm theo c«ng thøc: Gi¸ thµnh thùc tÕ lo¹i SP i Gi¸ thµnh kÕ = ho¹ch ®¬n vÞ SP i S¶n lîng x thùc tÕ SP i Tû lÖ gi¸ x thµnh 1.9.1.5 Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô. 64 §èi víi doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm chÝnh thu ®îc cßn cã thÓ thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm phô (c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn, ®êng, rîu, bia, m× ¨n liÒn,...) ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh, kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh theo nhiÒu ph¬ng ph¸p, nh: gi¸ cã thÓ sö dông ®îc, gi¸ íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ nguyªn liÖu ban ®Çu,... 1.9.1.6 Ph¬ng ph¸p liªn hîp lµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh b»ng c¸ch kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau: ph¬ng ph¸p trùc tiÕp víi ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ; ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ víi ph¬ng ph¸p tû lÖ,... 1.9..2 øng dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh trong c¸c loai h×nh doanh nghiÖp 1.9.2.1Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n thêng lµ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt mét hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi khèi lîng lín, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¸ng kÓ nh c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng, h¶i s¶n; c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®iÖn, níc,... Do sè lîng mÆt hµng Ýt nªn viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh theo s¶n phÈm, mçi mÆt hµng s¶n xuÊt ®îc më mét sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh thêng ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ph¬ng ph¸p liªn hîp. 1.9.2.2 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo c¸c ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®¬n. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ¸p dông tuú theo tÝnh chÊt vµ sè lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n nh: ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p hÖ sè, ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ hay ph¬ng ph¸p liªn hîp,... ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh nªn kú tÝnh gi¸ thµnh thêng kh«ng nhÊt trÝ víi b¸o c¸o. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn kú b¸o c¸o cha hoµn thµnh th× toµn bé chØ ®îc tËp hîp 65 theo ®¬n ®ã ®Òu coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chuyÓn sang kú sau. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc theo ®¬n ®Æt hµng ®ã chÝnh lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n, gi¸ thµnh ®¬n vÞ sÏ ®îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy tæng gi¸ thµnh chia cho sè lîng s¶n phÈm cña ®¬n. Tuy nhiªn, trong mét sè trêng hîp cÇn thiÕt, theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý cÇn x¸c ®Þnh khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh trong kú th× ®èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng míi hoµn thµnh mét phÇn, viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cña ®¬n ®ã cã thÓ dùa vµo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (hay ®Þnh møc) hoÆc theo møc ®é hoµn thµnh cña ®¬n. 1.9.2.3 Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc. Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng, vËt t hiÖn hµnh vµ dù to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i s¶n phÈm. §ång thêi, h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú thµnh ba lo¹i: theo ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh møc. Tõ ®ã, tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm b»ng c¸ch: Gi¸ thµnh thùc tÕ SP = Gi¸ thµnh ®Þnh møc SP + Chªnh lÖch do ± thay ®æi ®Þnh møc Chªnh lÖch so víi ®Þnh møc Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc tiªn tiÕn hiÖn hµnh ngµy ®Çu kú. Tuú theo tÝnh chÊt qui tr×ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm mµ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc kh¸c nhau. C¸c thay ®æi ®Þnh møc lµ sù t¨ng hoÆc gi¶m c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm do kÕt qu¶ cña viÖc ¸p dông c¸c ®Þnh møc míi kinh tÕ vµ tiÕt kiÖm h¬n thay cho c¸c ®Þnh møc cò ®· lçi thêi. ViÖc thay ®æi ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh vµo ngµy ®Çu th¸ng ®Ó thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc còng nh kiÓm tra viÖc thi hµnh ®Þnh møc. 66
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan