Lêi Më ®Çu
Trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng, ViÖt Nam ®ang
lµ mét ®Êt n-íc cã ®-îc nhiÒu sù chó ý tõ c¸c n-íc trªn thÕ
giíi.
§ã lµ ®Êt n-íc ViÖt Nam ®· vµ ®ang trªn con ®-êng ®æi
míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ngµy cµng s©u s¾c vÒ c¬ së h¹ tÇng
vµ kiÕn tróc th-îng tÇng.
Quan hÖ s¶n xuÊt ®-îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cña x· héi. Trªn
c¬ së quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c quan hÖ vÒ chÝnh trÞ
vµ tinh thÇn cña x· héi. Hai mÆt®ã cña ®êi sèng x· héi ®-îc
kh¸i qu¸t thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng cña x·
héi.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
theo ®Þnh h-íng x· héi ë n-íc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt
1
quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng
tÇng. C¬ së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã
cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh kinh
tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen - qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së
kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa
mang t×nh phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh h-íng x·
héi. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó ®-îc
ph¶n chiÕu trªn nÒn kiÕn tróc th-îng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái
kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc th-îng tÇng còng ph¶i ®æi míi ®Ó
®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh- vËy kiÕn tróc th-îng
tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
2
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ mèi quan hÖ biÖn
chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc
th-îng tÇng
1 Kh¸i niÖm
1.1 C¬ së h¹ tÇng
C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng QHSX hîp thµnh c¬ cÊu
kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh.
KÕt cÊu cña c¬ së h¹ tÇng gåm 3 bé phËn
-Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d-Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ
-Quan hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng
C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ bao gåm quan hÖ s¶n
xuÊt thèng trÞ. Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d- cña x· héi cò vµ quan
hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng cña x· héi míi. Trong ®ã quan hÖ s¶n
3
xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chñ ®¹o , chi phèi c¸c
quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c, nã quy ®Þnh xu h-íng chung cña ®êi
sèng kinh tÕ- x· héi. Bíi vËy, c¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô
thÓ ®-îc ®Æc tr-ng bëi quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong x· héi
®ã. Tuy nhiªn, quan hÖ s¶n xuÊt tµn d- vµ quan hÖ s¶n xuÊt
mÇm mèng còng cã vai trß nhÊt ®Þnh.
1.2. KiÕn tróc th-îng tÇng
Lµ toµn bé nh÷ng t- t-ëng x· héi, nh÷ng thiÕt chÕ t-¬ng
øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹i cña kiÕn tróc th-îng tÇng ®-îc
h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh.
Trong kÕt cÊu kiÕn tróc th-îng tÇng th× Nhµ n-íc lµ bé
phËn quan träng nhÊt. Bëi v×, Nhµ n-íc n¾m trong tay s-c
m¹nh kinh tÕ vµ b¹o lùc, nã chi phèi mäi bé phËn kh¸c cña
kiÕn tróc th-îng tÇng vµ c¸c bé phËn nµy ph¶i phôc ting nã.
4
2. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn
tróc th-îng tÇng x· héi.
2.1 C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th-îng tÇng
C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh néi dung, tÝnh chÊt kÕt cÊu cña
kiÕn tróc th-îng tÇng. C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi nhÊt ®Þnh
nh- thÕ nµo, tÝnh chÊt cña nã ra sao, giai cÊp ®¹i diÖn cho nã
nh- thÕ nµo th× hÖ thèng thiÕt chÕ chÝnh trÞ ph¸p quyÒn, ®¹o
®øc, triÕt häc v..v.. vµ quan hÖ cña c¸c thÓ chÕ t-¬ng øng víi
c¸c thiÕt chÕ Êy còng nh- vËy. C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn
tróc th-îng tÇng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:
-C¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh kiÕn
tróc th-îng tÇng, c¬ së h¹ tÇng nµo sinh ra kiÕn tróc th-îng
tÇng Êy.
-C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña kiÕn tróc th-îng
tÇng trong mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhËt ®Þnh, khi c¬ së h¹
tÇng biÕn ®æi th× kiÕn tróc th-îng tÇng còng biÕn ®æi theo.
5
-C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh sù thay ®æi c¨n b¶n cña kiÕn tróc
th-îng tÇng. Khi c¬ së h¹ tÇng nµo mÊt ®i th× kiÕn tróc th-îng
tÇng do nã sinh ra còng mÊt theo, khi c¬ së h¹ tÇng míi xuÊt
hiÖn th× nã l¹i s¶n sinh ra kiÕn tróc th-îng tÇng míi phï hîp
víi nã.
VÝ dô c¬ chÕ bao cÊp t-¬ng -íng víi nã lµ Nhµ n-íc x¬
cøng, mÖnh lÖnh quan liªu
C¬ chÕ thÞ tr-êng t-¬ng øng víi nã lµ Nhµ n-íc n¨ng ®éng,
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶
C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th-îng tÇng lµ quy luËt
phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i KTXH.
2.2 KiÕn tróc th-îng tÇng t¸c ®éng trë l¹i c¬ së h¹ tÇng
KiÕn tróc th-îng tÇng cñng cè, b¶o vÖ duy tr× CSHT sinh ra
nã vµ ®Êu tranh chãng l¹i CSHT vµ KTTT ®èi lËp víi nã.
6
KiÕn tróc th-îng tÇng do c¬ së h¹ tÇng sinh ra nh-ng sau
khi xuÊt hiÖn nã cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi do ®ã nã t¸c ®éng
l¹i c¬ së h¹ tÇng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:
-Chøc n¨ng x· héi cña kiÕn tróc th-îng tÇng lµ b¶o vÖ, duy
tr× cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra nã vµt×m
c¸ch xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng cò, kiÕn tróc th-îng tÇng cò. Nã
lu«n lu«n gi÷ l¹i vµ kÕ thõa nh÷ng c¸i cò ®· lµm tiÒn ®Ò cho
c¸i míi.
VÝ du: Nhµ n-íc t- s¶n hiÖn ®¹i cñng cè, b¶o vÖ, ph¸t triÓn
së h÷u t- nh©n t- liÖu s¶n xuÊt. Cßn Nhµ n-íc v« s¶n th× b¶o
vÖ, ph¸t triÓn së h÷u x· héi (tËp thÓ).
Trong c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th-îng tÇng th× Nhµ n-íc lµ
yÕu tè c¬ b¶n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¬ së h¹
tÇng. Vai trß cña Nhµ n-íc t¸c ®éng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng thÓ
hiÖn ë 3 chiÒu h-íng. B»ng c«ng cô ph¸p luËt, b»ng søc m¹nh
kinh tÕ vµ søc m¹ng b¹o lùc cña Nhµ n-íc cã thÓ t¸c ®éng lµm
cho kinh tÐ ph¸t triÓn theo chiÒu h-íng tÊt yÕu.
7
Nhµ n-íc lµ yÕu tè t¸c ®éng trë l¹i m¹nh mÏ nhÊt ®èi víi
CSHT v× nã lµ c«ng cô b¹o lùc tËp trung trong tay giai cÊp
thèng trÞ.
Nã kh«ng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ b»ng hÖ thèng
chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi ®óng, nã cßn cã t¸c dông trùc tiÕp
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C¸c bé phËn kh¸c cña
kiÕn tróc th-îng tÇng còng ph¶i th«ng qua th× míi cã hiÖu lùc
®èi víi CSHT.
KiÕn tróc th-îng tÇng t¸c ®éng trë l¹i CSHT theo hai chiÒu
-TÝch cùc: Khi KTTT t¸c ®éng cïng chiÒu víi nh÷ng quy
luËt vËn ®éng cña CSHT th× nã thóc ®Èy CSHT ph¸t triÓn. Do
®ã, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
-Tiªu cùc: Khi KTTT t¸c ®éng ng-îc chiÒu víi nh÷ng quy
luËt vËn ®éng cña CSHT, khi nã lµ s¶n phÈm cña quan hÖ kinh
tÕ lçi thêi th× nã c¶n trá, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹
tÇng. Do ®ã, nã k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
8
PhÇn II
MèI QUAN HÖ BIÖN CHøNG GI÷A C¥ Së H¹ TÇNG
Vµ KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG TRONG THêI Kú
QU¸ §é
L£N CHñ NGHÜA X· HéI ë N¦íC TA.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
theo ®Þnh h-íng XHCN ë n-íc ta , cÇn vËn dông qu¸n triÖt
quan hÖ biÖn chøng gi÷ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng.
C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a
thµnh phÇn. TÝnh chÊt ®an xen, qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së
kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ sèng ®éng, phongphó, võa
mang tÝnh ph-vs t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh h-íng
XHCN. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó cña
nÒn kinh tÕ, ®-îc ph¶n chiÕu lªn kiÕn tróc th-îng tÇng vµ ®Æt
ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ kiÕn tróc th-îng tÇng còng ph¶i ®-îc
9
®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Kh«ng ph¶i ®a
thµnh phÇn kinh tÕ th× ph¶i ®a ®¶ng, ®a nguyªn chÝnh trÞ,
nh-ng nhÊt thiÕt kiÕn tróc th-îng tÇng ph¶i ®-îc ®æi míi theo
h-íng ®æi míi tæ chøc , ®æi míi bé m¸y, ®æi míi con ng-êi,
®æi míi phong c¸ch l·nh ®¹o, ®a d¹ng ho¸ c¸c tæ chøc hiÖp
häi, ®oµn thÓ… më réng d©n chñ, nh»m quy tô søc m¹nh cña
quÇn chóng d-íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n. ChØ cã nhvËy kiÕn tróc th-îng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng kÞp thêi
®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng. Vµ nh- vËy chØ cÇn mét ®¶ng lµ
§¶ng céng s¶n l·nh ®¹o vÉn thùc hiÖn ®-îc mùc tiªu d©n giµu,
n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh.
1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc
th-îng tÇng céng s¶n chñ nghÜa.
C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng céng s¶n chñ nghÜa
kh«ng h×nh thµnh tù ph¸t trong x· héi cò, mµ h×nh thµnh tù
gi¸c sau khi giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh quyÒn vµ ph¸t triÓn
10
ho¯n thiÖn “Suèt thêi kú qu² ®é tõ chñ nghÜa t b°n lªn chñ
nghÜa céng s°n ”.
Muèn cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng céng s¶n
chñ nghÜa. Tr-íc hÕt giai cÊp v« s¶n ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch
m¹ng ®Ëp tan nhµ n-íc cò, lËp nªn nhµ n-íc v« s¶n. Sau khi
giµnh ®-îc chÝnh quyÒn, giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh quèc h÷u
ho¸, tÞch thu, tr-ng thu nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña giai cÊp t- s¶n
nh»m t¹o ra c¬ së kinh tÕ ban ®Çu cña chñ nghÜa x· héi.
ViÖc nhµ n-íc chuyªn chÝnh v« s¶n ph¶i ra ®êi tr-íc ®Ó
t¹o ®iÒu kiÖn vµ lµm c«ng cô, ph-¬ng tiÖn cho quÇn chóng
nh©n d©n, tiÕn hµnh triÖt ®Ó qu¸ tr×nh Êy hoµn toµn phï hîp víi
qui luËt kh¸ch quan cña x· héi. §ã lµ sù ph¸t triÓn kh¸ch quan
trong qu¸ trÝnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi, ®ßi hái ph¶i cã
mét c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng tiÕn bé h¬n thay thÕ
c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng t- b¶n chñ nghÜa lçi thêi
ph¶n ®éng. Tuynhiªn, nhµ n-íc chuyªn chÝnh v« s¶n cã thËt sù
11
v÷ng m¹nh hay kh«ng l¹i hoµn toµn phô thuéc vµo sù ph¸t
triÓn cña sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng céng s¶n chñ nghÜa.
2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng trong thêi kú
qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam
C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng XHCN kh¸c c¨n
b¼n víi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng cña x· héi cã
giai cÊp ®èi kh¸ng.
D-íi chñ nghÜa x· héi hoµn chØnh, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn
tróc th-îng tÇng thuÇn nhÊt vµ thèng nhÊt. V× c¬ së h¹ tÇng x·
héi chñ nghÜa kh«ng cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng, kh«ng bao hµm
nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®èi lËp nhau. H×nh thøc së h÷u bao trïm
lµ së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, hîp t¸c t-¬ng trî nhau trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm theo lao ®éng, kh«ng cßn
chÕ ®é bãc lét .
KiÕn tróc th-îng tÇng x· héi chñ nghÜa ph¶n ¸nh c¬ së h¹
tÇng cña x· héi chñ nghÜa, v× vËy mµ cã sù thèng trÞ vÒ chÝnh
trÞ vµ tinh thÇn. Nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa lµ nhµ n-íc kiÓu
12
míi: cña d©n do d©n vµ v× d©n. Ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa lµ
c«ng cô ®Ó c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa tiÕn
bé, khoa häc trë thµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn x· héi.
Thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t- b¶n lªn chñ nghÜa x· héi lµ
thêi kú c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ triÖt ®Ó, lµ mét giai ®o¹n
lÞch sö chuyÒn tiÕp. Cho nªn c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng
tÇng víi ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr-ng cña nã. Bëi v×, c¬ së h¹ tÇng
mang tÝnh chÊt qu¸ ®é víi mét kÕt cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn ®an xen cña nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ x· héi kh¸c nhau.
Cßn kiÕn tróc th-îng tÇng cã sù ®èi kh¸ng vÒ t- t-ëng vµ cã sù
®Êu tranh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t- s¶n trªn lÜnh vùc
t- tuëng v¨n ho¸.
Bëi vËy c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ vµ ®æi míi thÓ chÕ
chÝnh trÞ lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh c¸ch m¹ng l©u dµi, phøc
t¹p mµ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh gay go, quyÕt liÖt gi÷a hai
con ®-êng t- b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa.
13
ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ n-íc ta tõ mét n-íc thuéc ®Þa
nöa phong kiÕn víi nÒn kinh tÕ l¹c hËu s¶n xuÊt nhá lµ chñ
yÕu, ®i lªn chñ nghÜa x· héi (bá qua chÕ ®é ph¸t triÓn t- b¶n
chñ nghÜa ) chóng ta ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh
x©y dùng chñ nghÜa x· héi. C¬ së h¹ tÇng thêi kú qu¸ ®é ë
n-íc ta bao gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh-: kinh tÕ nhµ n-íc,
kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ
t- b¶n t- nh©n, cïng c¸c kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi
h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau cïng tån t¹i
trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. §ã lµ nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ
nghÜa.
C¸c thµnh phÇn ®ã võa kh¸c nhau vÒ vai trß, chøc n¨ng,
tÝnh chÊt, l¹i võa thèng nhÊt víi nhau trong mét c¬ cÊu kinh tÕ
quèc d©n thèng nhÊt, chóng võa c¹nh tranh nhau, võa liªn kÕt
víi nhau, bæ xung víi nhau.
14
§Ó ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ nµy, nhµ n-íc ph¶i sö dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh
tÕ hµnh chÝnh vµ gi¸o dôc. Trong ®ã biÖn ph¸p kinh tÕ cã vai
trß quan träng nhÊt nh»m tõng b-íc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt
víi h×nh thøc vµ b-íc ®i thÝch hîp theo h-íng: kinh tÕ quèc
doanh ®-îc cñng cè vµ ph¸t triÓn v-¬n lªn gi÷ vai trß chñ ®¹o,
kinh tÕ tËp thÓ d-íi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ng-êi
s¶n xuÊt nhá trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp ,
c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh, kinh tÕ t- nh©n vµ gia ®×nh
ph¸t huy ®-îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt,
x©y dùng c¬ së kinh tÕ hîp lý. Trong v¨n kiÖn Héi nghÞ ®¹i
biÓu §°ng gi÷a nhiÖm kú kho² VII, §°ng ghi râ “ph°i tËp
chung nguån vèn ®Çu t- nhµ n-íc cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹
tÇng kinh tÕ x· héi vµ mét sè c«ng tr×nh c«ng nghiÖp then chèt
®· ®-îc chuÈn bÞ vèn vµ c«ng nghÖ. N©ng cÊp vµ x©y dùng
míi hÖ thèng giao th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, th«ng tin liªn l¹c,
gi²o dôc v¯ ®¯o t³o, y tÕ ”. §ång thêi v¨n kiÖn §°ng còng ghi
râ:”T nay tíi cuèi thËp kû, ph¶i quan t©m tíi c«ng nghiÖp
15
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, ph¸t triÓn
toµn diÖn n«ng, l©m, ng- nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng l©m thuû s¶n, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ
h¯ng xuÊt khÈu”.
VÒ kiÕn tróc th-îng tÇng, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: LÊy chñ
nghÜa M¸c-Lª nin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam
cho mäi hµnh ®éng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta. Néi dung cèt
lâi cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh lµ tt-ëng vÒ sù gi¶i phãng con ng-êi khái chÕ ®é bãc lét tho¸t
khái nçi nhôc cña m×nh lµ ®i lµm thuª bÞ ®¸nh ®Ëp, l-¬ng Ýt.
Bëi vËy, trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n
d©n ta, viÖc gi¸o dôc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c-Lªnin t- t-ëng
Hå ChÝ Minh trë thµnh t- t-ënh chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh
thÇn cña x· héi lµ viÖc lµm th-êng xuyªn, liªn tôc cña cuéc
c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kiÕn tróc th-îng
tÇng.
16
X©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi chñ nghÜa mang b¶n
chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ®¶m b¶o
cho nh©n d©n lµ ng-êi chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn
lùc cña x· héi thuéc vÒ nh©n d©n thùc hiÖn d©n chñ x· héi chñ
nghÜa ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝch cùc chñ
®éng cña mäi c¸ nh©n. Trong c-¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n-íc
thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, §¶ng ghi râ : ”x©y dùng
nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa , nhµ n-íc cña d©n, do d©n vµ v×
d©n, liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ
tÇng líp trÝ thøc l¯m nÒn t°ng, do §°ng céng s°n l±nh ®³o ”.
Nh- vËy, tÊt c¶ c¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh
trÞ - x· héi kkh«ng tån t¹i nh- mét môc ®Ých t- nh©n mµ v×
phôc vô con ng-êi, thùc hiÖn cho ®-îc lîi Ých vµ quyÒn lîi
thuéc vÒ nh©n d©n lao ®éng.
Mçi b-íc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng
tÇng lµ mét b-íc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. ViÖc ph¸t
triÓn vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng ®iÒu chØnh vµ cñng cè c¸c bé
17
phËn cña kiÕn tróc th-îng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra trong
suèt thêi kú qu¸ ®é.
3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m vËn dông quy luËt nµy trong
c«ng cuéc ®æi míi ë n-íc ta
§æi míi kinh tÕ ph¶i ®i liÒn víi ®æi míi chÝnh trÞ.
Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ hai mÆt cèt lâi cña mèi quan hÖ
gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng. Trong mèi quan
hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ th× kinh tÕ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh
chÝnh trÞ, v×.
Kinh tÕ lµ néi dung vËt chÊt cña chÝnh trÞ, cßn chÝnh trÞ lµ
biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ.
C¬ së kinh tÕ víi tÝnh c¸ch lµ kÕt cÊu hiÖn thùc s¶n sinh ra
hÖ thèng chÝnh trÞ t-¬ng øng víi quy ®Þnh hÖ thèng ®ã. Nãi
c¸ch kh¸c, tÝnh chÊt x· héi, giai cÊp cña chÝnh trÞ bao giê còng
ph¶n ¸nh tÝnh chÊt x· héi vµ gia cÊp cña c¬ së h¹ tÇng. Tõ ®ã
dÉn ®Õn ù biÕn ®æi c¨n b¶n cña kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ.
18
Sù t¸c ®éng cña chÝnh trÞ ®ãi víi kinh tÕ: ChÝnh trÞ ®-îc
biÓu hiÖn tËp trung b»ng nhµ n-íc, cã søc m¹nh vËt chÊt t-¬ng
øng. Nhµ n-íc cã t¸c dông quyÕt ®Þnh n¨ng lùc hiÖn thùc ho¸
nh½ng tÊt yÕu kinh tÕ. ¡nghen nãi" B¹o lùc ( quyÒn lùc nhµ
n-íc) còng lµ mét lùc l-îng kinh tÕ".
Sau khi giµnh ®-îc chÝnh quyÒn, bÊt cø giai cÊp nµo muèn
thèng trÞ v÷ng ch¾c toµn x· héi, th× giai cÊp ®ã ph¶i ®-a ra
®-êng lèi më réng, ph¸t triÓn kinh tÕ trªn quy m« toµn x· héi
®Ó tong b-íc thèng trÞ kinh tÕ ®èi víi toµn x· héi. Kinh tÕ
v÷ng m¹nh, nhµ n-íc ®-îc t¨ng c-êng. Nhµ n-íc ®-îc t¨ng
c-êng l¹i t¹o thªm ph-¬ng tiÖn vËtchÊt ®Ó cñng cè ®Þa vÞ kinh
tÕ x· héi cña giai cÊp thèng trÞ.
Trong c«ng cuéc ®æi míi cña n-íc ta hiÖn nay, chóng ta
chñ ch-¬ng tiÕn hµnh ®æi míi ®ång bé ph¶i kÕt hîp ngay tõ
®Çu, ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ vµ c¸c mÆt kh¸c cña
®êi sèng x· héi. Trong ®ã, ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m, cßn
®æi míi chÝnh trÞ thóc ®Èy ®æi míi kinh tÕ. §æi míi kinh tÕ
chÝnh lµ ®æi míi ë lÜnh vùc CSHT, ®ã lµ ®æi míi c¬ cÊu kinh
19
tÕ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ph-¬ng thøc ph©n phèi, quy tr×nh
c«ng nghÖ…nh»m lµm cho nÒn kinh tÕ n-íc ta ph¸t triÓn hoµ
nhËp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi.
§æi míi kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò cho ®æi míi chÝnh trÞ, nã t¹o ra
nÒn t¶ng vËt chÊt cho æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ x· héi, nã lµm n¶y
sinh nhu cÇu ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, lµm cho nã n¨ng ®éng
vµ trë thµnh ®éng lùc thùc sù cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
§æi míi chÝnh trÞ ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®æi míi kinh tÕ,
ph¶i phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ.
§æi míi chÝnh trÞ chÝnh lµ ®æi míi ë bé phËn quan träng
cña KTTT, ®æi míi chÝnh trÞ thÓ hiÖn ë ®æi míi tæ choc, ®æi
míi bé m¸y, ph©n cÊp l·nh ®¹o cña §¶ng, d©n chñ ho¸ tr-íc
hÕt tõ trong §¶ng.
§æi míi chÝnh trÞ, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®æi míi kinh tÕ
Khi ®-êng lèi chÝnh trÞ, thiÕt chÕ chÝnh trÞ ®-îc ®æi míi
phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ th× chÝnh trÞ trë thµnh
®Þnh h-íng cho ph¸t triÓn kinh tÕ. §ång thêi t¹o m«i tr-êng
ph¸t triÓn vÒ an ninh trËt tù ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ
20
- Xem thêm -