Tài liệu Kc179 cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng

Lêi Më ®Çu Trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, ViÖt Nam ®ang lµ mét ®Êt níc cã ®îc nhiÒu sù chó ý tõ c¸c níc trªn thÕ giíi. §ã lµ ®Êt níc ViÖt Nam ®· vµ ®ang trªn con ®êng ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ngµy cµng s©u s¾c vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cña x· héi. Trªn c¬ së quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c quan hÖ vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn cña x· héi. Hai mÆt®ã cña ®êi sèng x· héi ®îc kh¸i qu¸t thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi ë níc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh kinh tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen - qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa mang t×nh phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh híng x· héi. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó ®îc ph¶n chiÕu trªn nÒn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i ®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh vËy kiÕn tróc thîng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 1 PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng 1 Kh¸i niÖm 1.1 C¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng QHSX hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh. KÕt cÊu cña c¬ së h¹ tÇng gåm 3 bé phËn -Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d -Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ -Quan hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ bao gåm quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d cña x· héi cò vµ quan hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng cña x· héi míi. Trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chñ ®¹o , chi phèi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c, nã quy ®Þnh xu híng chung cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi. Bíi vËy, c¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ ®îc ®Æc trng bëi quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong x· héi ®ã. Tuy nhiªn, quan hÖ s¶n xuÊt tµn d vµ quan hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng còng cã vai trß nhÊt ®Þnh. 1.2. KiÕn tróc thîng tÇng Lµ toµn bé nh÷ng t tëng x· héi, nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹i cña kiÕn tróc thîng tÇng ®îc h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh. Trong kÕt cÊu kiÕn tróc thîng tÇng th× Nhµ níc lµ bé phËn quan träng nhÊt. Bëi v×, Nhµ níc n¾m trong tay sc m¹nh kinh tÕ vµ b¹o lùc, nã chi phèi mäi bé phËn kh¸c cña kiÕn tróc thîng tÇng vµ c¸c bé phËn nµy ph¶i phôc ting nã. 2. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng x· héi. 2.1 C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh néi dung, tÝnh chÊt kÕt cÊu cña kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi nhÊt ®Þnh nh thÕ nµo, tÝnh chÊt cña nã ra sao, giai cÊp ®¹i diÖn cho nã nh thÕ nµo th× hÖ thèng thiÕt chÕ chÝnh trÞ ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, triÕt häc v..v.. vµ quan hÖ cña c¸c thÓ chÕ t¬ng øng víi c¸c thiÕt chÕ Êy 2 còng nh vËy. C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: -C¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh kiÕn tróc thîng tÇng, c¬ së h¹ tÇng nµo sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng Êy. -C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña kiÕn tróc thîng tÇng trong mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhËt ®Þnh, khi c¬ së h¹ tÇng biÕn ®æi th× kiÕn tróc thîng tÇng còng biÕn ®æi theo. -C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh sù thay ®æi c¨n b¶n cña kiÕn tróc thîng tÇng. Khi c¬ së h¹ tÇng nµo mÊt ®i th× kiÕn tróc thîng tÇng do nã sinh ra còng mÊt theo, khi c¬ së h¹ tÇng míi xuÊt hiÖn th× nã l¹i s¶n sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng míi phï hîp víi nã. VÝ dô c¬ chÕ bao cÊp t¬ng íng víi nã lµ Nhµ níc x¬ cøng, mÖnh lÖnh quan liªu C¬ chÕ thÞ trêng t¬ng øng víi nã lµ Nhµ níc n¨ng ®éng, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng lµ quy luËt phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i KTXH. 2.2 KiÕn tróc thîng tÇng t¸c ®éng trë l¹i c¬ së h¹ tÇng KiÕn tróc thîng tÇng cñng cè, b¶o vÖ duy tr× CSHT sinh ra nã vµ ®Êu tranh chãng l¹i CSHT vµ KTTT ®èi lËp víi nã. KiÕn tróc thîng tÇng do c¬ së h¹ tÇng sinh ra nhng sau khi xuÊt hiÖn nã cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi do ®ã nã t¸c ®éng l¹i c¬ së h¹ tÇng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: -Chøc n¨ng x· héi cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ b¶o vÖ, duy tr× cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra nã vµt×m c¸ch xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng cò, kiÕn tróc thîng tÇng cò. Nã lu«n lu«n gi÷ l¹i vµ kÕ thõa nh÷ng c¸i cò ®· lµm tiÒn ®Ò cho c¸i míi. VÝ du: Nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i cñng cè, b¶o vÖ, ph¸t triÓn së h÷u t nh©n t liÖu s¶n xuÊt. Cßn Nhµ níc v« s¶n th× b¶o vÖ, ph¸t triÓn së h÷u x· héi (tËp thÓ). Trong c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng th× Nhµ níc lµ yÕu tè c¬ b¶n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. Vai trß cña Nhµ níc t¸c ®éng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng thÓ hiÖn ë 3 chiÒu híng. B»ng c«ng cô ph¸p luËt, b»ng søc m¹nh kinh tÕ vµ søc m¹ng b¹o lùc cña Nhµ níc cã thÓ t¸c ®éng lµm cho kinh tÐ ph¸t triÓn theo chiÒu híng tÊt yÕu. 3 Nhµ níc lµ yÕu tè t¸c ®éng trë l¹i m¹nh mÏ nhÊt ®èi víi CSHT v× nã lµ c«ng cô b¹o lùc tËp trung trong tay giai cÊp thèng trÞ. Nã kh«ng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ b»ng hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi ®óng, nã cßn cã t¸c dông trùc tiÕp thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C¸c bé phËn kh¸c cña kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i th«ng qua th× míi cã hiÖu lùc ®èi víi CSHT. KiÕn tróc thîng tÇng t¸c ®éng trë l¹i CSHT theo hai chiÒu -TÝch cùc: Khi KTTT t¸c ®éng cïng chiÒu víi nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña CSHT th× nã thóc ®Èy CSHT ph¸t triÓn. Do ®ã, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. -Tiªu cùc: Khi KTTT t¸c ®éng ngîc chiÒu víi nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña CSHT, khi nã lµ s¶n phÈm cña quan hÖ kinh tÕ lçi thêi th× nã c¶n trá, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. Do ®ã, nã k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ. 4 PhÇn II MèI QUAN HÖ BIÖN CHøNG GI÷A C¥ Së H¹ TÇNG Vµ KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG TRONG THêI Kú QU¸ §é L£N CHñ NGHÜA X· HéI ë N¦íC TA. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta , cÇn vËn dông qu¸n triÖt quan hÖ biÖn chøng gi÷ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ níc ta hiÖn nay lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn. TÝnh chÊt ®an xen, qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ sèng ®éng, phongphó, võa mang tÝnh phvs t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh híng XHCN. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó cña nÒn kinh tÕ, ®îc ph¶n chiÕu lªn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i ®îc ®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Kh«ng ph¶i ®a thµnh phÇn kinh tÕ th× ph¶i ®a ®¶ng, ®a nguyªn chÝnh trÞ, nhng nhÊt thiÕt kiÕn tróc thîng tÇng ph¶i ®îc ®æi míi theo híng ®æi míi tæ chøc , ®æi míi bé m¸y, ®æi míi con ngêi, ®æi míi phong c¸ch l·nh ®¹o, ®a d¹ng ho¸ c¸c tæ chøc hiÖp häi, ®oµn thÓ… më réng d©n chñ, nh»m quy tô søc m¹nh cña quÇn chóng d íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n. ChØ cã nh vËy kiÕn tróc thîng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng kÞp thêi ®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng. Vµ nh vËy chØ cÇn mét ®¶ng lµ §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o vÉn thùc hiÖn ®îc mùc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh. 1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa kh«ng h×nh thµnh tù ph¸t trong x· héi cò, mµ h×nh thµnh tù gi¸c sau khi giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh quyÒn vµ ph¸t triÓn hoµn thiÖn “Suèt thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa céng s¶n ”. Muèn cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. Tríc hÕt giai cÊp v« s¶n ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng ®Ëp tan nhµ níc cò, lËp nªn nhµ níc v« s¶n. Sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn, giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸, tÞch thu, trng thu nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña giai cÊp t s¶n nh»m t¹o ra c¬ së kinh tÕ ban ®Çu cña chñ nghÜa x· héi. 5 ViÖc nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n ph¶i ra ®êi tríc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ lµm c«ng cô, ph¬ng tiÖn cho quÇn chóng nh©n d©n, tiÕn hµnh triÖt ®Ó qu¸ tr×nh Êy hoµn toµn phï hîp víi qui luËt kh¸ch quan cña x· héi. §ã lµ sù ph¸t triÓn kh¸ch quan trong qu¸ trÝnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi, ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng tiÕn bé h¬n thay thÕ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng t b¶n chñ nghÜa lçi thêi ph¶n ®éng. Tuynhiªn, nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n cã thËt sù v÷ng m¹nh hay kh«ng l¹i hoµn toµn phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng céng s¶n chñ nghÜa. 2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng XHCN kh¸c c¨n b¼n víi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng. Díi chñ nghÜa x· héi hoµn chØnh, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng thuÇn nhÊt vµ thèng nhÊt. V× c¬ së h¹ tÇng x· héi chñ nghÜa kh«ng cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng, kh«ng bao hµm nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®èi lËp nhau. H×nh thøc së h÷u bao trïm lµ së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, hîp t¸c t¬ng trî nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm theo lao ®éng, kh«ng cßn chÕ ®é bãc lét . KiÕn tróc thîng tÇng x· héi chñ nghÜa ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng cña x· héi chñ nghÜa, v× vËy mµ cã sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. Nhµ níc x· héi chñ nghÜa lµ nhµ níc kiÓu míi: cña d©n do d©n vµ v× d©n. Ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa lµ c«ng cô ®Ó c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa tiÕn bé, khoa häc trë thµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn x· héi. Thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi lµ thêi kú c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ triÖt ®Ó, lµ mét giai ®o¹n lÞch sö chuyÒn tiÕp. Cho nªn c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng víi ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc trng cña nã. Bëi v×, c¬ së h¹ tÇng mang tÝnh chÊt qu¸ ®é víi mét kÕt cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®an xen cña nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. Cßn kiÕn tróc thîng tÇng cã sù ®èi kh¸ng vÒ t tëng vµ cã sù ®Êu tranh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t s¶n trªn lÜnh vùc t tuëng v¨n ho¸. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ vµ ®æi míi thÓ chÕ chÝnh trÞ lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh c¸ch m¹ng l©u dµi, phøc t¹p mµ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh gay go, quyÕt liÖt gi÷a hai con ®êng t b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ níc ta tõ mét níc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn víi nÒn kinh tÕ l¹c hËu s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu, ®i lªn chñ nghÜa x· héi (bá qua chÕ 6 ®é ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa ) chóng ta ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi. C¬ së h¹ tÇng thêi kú qu¸ ®é ë níc ta bao gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh: kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ t b¶n nhµ níc, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t b¶n t nh©n, cïng c¸c kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau cïng tån t¹i trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. §ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. C¸c thµnh phÇn ®ã võa kh¸c nhau vÒ vai trß, chøc n¨ng, tÝnh chÊt, l¹i võa thèng nhÊt víi nhau trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt, chóng võa c¹nh tranh nhau, võa liªn kÕt víi nhau, bæ xung víi nhau. §Ó ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy, nhµ níc ph¶i sö dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ hµnh chÝnh vµ gi¸o dôc. Trong ®ã biÖn ph¸p kinh tÕ cã vai trß quan träng nhÊt nh»m tõng bíc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt víi h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp theo híng: kinh tÕ quèc doanh ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn v¬n lªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ tËp thÓ díi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp , c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh, kinh tÕ t nh©n vµ gia ®×nh ph¸t huy ®îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së kinh tÕ hîp lý. Trong v¨n kiÖn Héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII, §¶ng ghi râ “ph¶i tËp chung nguån vèn ®Çu t nhµ níc cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi vµ mét sè c«ng tr×nh c«ng nghiÖp then chèt ®· ®îc chuÈn bÞ vèn vµ c«ng nghÖ. N©ng cÊp vµ x©y dùng míi hÖ thèng giao th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, th«ng tin liªn l¹c, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ ”. §ång thêi v¨n kiÖn §¶ng còng ghi râ:”T nay tíi cuèi thËp kû, ph¶i quan t©m tíi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu”. VÒ kiÕn tróc thîng tÇng, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: LÊy chñ nghÜa M¸c-Lª nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta. Néi dung cèt lâi cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµ t tëng vÒ sù gi¶i phãng con ngêi khái chÕ ®é bãc lét tho¸t khái nçi nhôc cña m×nh lµ ®i lµm thuª bÞ ®¸nh ®Ëp, l¬ng Ýt. Bëi vËy, trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta, viÖc gi¸o dôc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c-Lªnin t tëng Hå ChÝ Minh trë thµnh t tënh chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi lµ viÖc lµm 7 thêng xuyªn, liªn tôc cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kiÕn tróc thîng tÇng. X©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi chñ nghÜa mang b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ®¶m b¶o cho nh©n d©n lµ ngêi chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn lùc cña x· héi thuéc vÒ nh©n d©n thùc hiÖn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝch cùc chñ ®éng cña mäi c¸ nh©n. Trong c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, §¶ng ghi râ : ”x©y dùng nhµ níc x· héi chñ nghÜa , nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n, liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ”. Nh vËy, tÊt c¶ c¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh trÞ - x· héi kkh«ng tån t¹i nh mét môc ®Ých t nh©n mµ v× phôc vô con ngêi, thùc hiÖn cho ®îc lîi Ých vµ quyÒn lîi thuéc vÒ nh©n d©n lao ®éng. Mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét bíc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. ViÖc ph¸t triÓn vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng ®iÒu chØnh vµ cñng cè c¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra trong suèt thêi kú qu¸ ®é. 3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m vËn dông quy luËt nµy trong c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta §æi míi kinh tÕ ph¶i ®i liÒn víi ®æi míi chÝnh trÞ. Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ hai mÆt cèt lâi cña mèi quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Trong mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ th× kinh tÕ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ, v×. Kinh tÕ lµ néi dung vËt chÊt cña chÝnh trÞ, cßn chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ. C¬ së kinh tÕ víi tÝnh c¸ch lµ kÕt cÊu hiÖn thùc s¶n sinh ra hÖ thèng chÝnh trÞ t¬ng øng víi quy ®Þnh hÖ thèng ®ã. Nãi c¸ch kh¸c, tÝnh chÊt x· héi, giai cÊp cña chÝnh trÞ bao giê còng ph¶n ¸nh tÝnh chÊt x· héi vµ gia cÊp cña c¬ së h¹ tÇng. Tõ ®ã dÉn ®Õn ù biÕn ®æi c¨n b¶n cña kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ. Sù t¸c ®éng cña chÝnh trÞ ®ãi víi kinh tÕ: ChÝnh trÞ ®îc biÓu hiÖn tËp trung b»ng nhµ níc, cã søc m¹nh vËt chÊt t¬ng øng. Nhµ níc cã t¸c dông quyÕt ®Þnh n¨ng lùc hiÖn thùc ho¸ nh½ng tÊt yÕu kinh tÕ. ¡nghen nãi" B¹o lùc ( quyÒn lùc nhµ níc) còng lµ mét lùc lîng kinh tÕ". Sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn, bÊt cø giai cÊp nµo muèn thèng trÞ v÷ng ch¾c toµn x· héi, th× giai cÊp ®ã ph¶i ®a ra ®êng lèi më réng, ph¸t triÓn kinh tÕ trªn 8 quy m« toµn x· héi ®Ó tong bíc thèng trÞ kinh tÕ ®èi víi toµn x· héi. Kinh tÕ v÷ng m¹nh, nhµ níc ®îc t¨ng cêng. Nhµ níc ®îc t¨ng cêng l¹i t¹o thªm ph¬ng tiÖn vËtchÊt ®Ó cñng cè ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi cña giai cÊp thèng trÞ. Trong c«ng cuéc ®æi míi cña níc ta hiÖn nay, chóng ta chñ ch¬ng tiÕn hµnh ®æi míi ®ång bé ph¶i kÕt hîp ngay tõ ®Çu, ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ vµ c¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi. Trong ®ã, ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m, cßn ®æi míi chÝnh trÞ thóc ®Èy ®æi míi kinh tÕ. §æi míi kinh tÕ chÝnh lµ ®æi míi ë lÜnh vùc CSHT, ®ã lµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ph¬ng thøc ph©n phèi, quy tr×nh c«ng nghÖ…nh»m lµm cho nÒn kinh tÕ n íc ta ph¸t triÓn hoµ nhËp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. §æi míi kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò cho ®æi míi chÝnh trÞ, nã t¹o ra nÒn t¶ng vËt chÊt cho æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ x· héi, nã lµm n¶y sinh nhu cÇu ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, lµm cho nã n¨ng ®éng vµ trë thµnh ®éng lùc thùc sù cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §æi míi chÝnh trÞ ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®æi míi kinh tÕ, ph¶i phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ. §æi míi chÝnh trÞ chÝnh lµ ®æi míi ë bé phËn quan träng cña KTTT, ®æi míi chÝnh trÞ thÓ hiÖn ë ®æi míi tæ choc, ®æi míi bé m¸y, ph©n cÊp l·nh ®¹o cña §¶ng, d©n chñ ho¸ tríc hÕt tõ trong §¶ng. §æi míi chÝnh trÞ, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®æi míi kinh tÕ Khi ®êng lèi chÝnh trÞ, thiÕt chÕ chÝnh trÞ ®îc ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ th× chÝnh trÞ trë thµnh ®Þnh híng cho ph¸t triÓn kinh tÕ. §ång thêi t¹o m«i trêng ph¸t triÓn vÒ an ninh trËt tù ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cßn ®ãng vai trß can thiÖp ®iÒu tiÕt, kh¾c phôc nh÷ng mÆt tr¸i do ®æi míi kinh tÕ ®a ®Õn. 9 KÕT LUËN Mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng hoÆc kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét bíc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. Cho nªn viÖc gi¶i quyÕt cñng cè c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu chØnh vµ cñng cè c¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ c¶ mét qu¸ tr×nh rÊt phøc t¹p. Mäi quan niÖm, mäi tëng ®¬n gi¶n ®Òu kh«ng phï hîp víi thùc tÕ, nhÊt lµ chóng ta ®ang ë chÆng ®Çu tiªn cña cña thêi kú qu¸ ®é. N¾m v÷ng mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng ®· chØ râ: ®Èy m¹nh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng chñ nghÜa x· héi, liªn tôc trßn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH víi nh÷ng h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp. §¶ng ta ®· s¸ng suèt khi ®Ò ra bíc ®Çu thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi toµn diÖn b»ng c¸ch kÕt hîp chÆt chÏ ®æi míi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Em tin r»ng víi nhËn thøc ®óng ®¾n cña toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n, ®¶ng ta nhÊt ®Þnh l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, díi ®µ ph¸t triÓn cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng hiÖn nay, c«ng cuéc ®æi míi §¶ng l·nh ®¹o nhÊt ®Þnh sÏ ®a níc ta lªn ngang tÇm víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi. 10 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - Lªnin 2. Hái ®¸p TriÕt häc 3. V¨n kiÕn §¹i héi §¶ng VII, VIII 4. §æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. 5. Vµ mét sè t¹p chÝ kh¸c… 11 12