lêi më ®Çu
Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh
mét trong nh÷ng xu thÕ kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi.
Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ khoa häc, c«ng nghÖ cïng víi sù ra ®êi cña
c¸c thÓ chÕ toµn cÇu vµ khu vùc ®· gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh quèc
tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i mµ
cßn c¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô, tµi chÝnh, ®Çu t- còng nh- c¸c
lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi, m«i tr-êng víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng vµ møc
®é kh¸c nhau.
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· vµ ®ang më ra nh÷ng c¬ héi vµ t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c d©n téc trªn thÕ giíi khai th¸c tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so
s¸nh cña m×nh ®Ó t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. §ång thêi
qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ còng ®Æt mçi quèc gia, d©n téc tr-íc søc
Ðp c¹nh tranh vµ nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t, nhÊt lµ ®èi víi c¸c n-íc
®ang ph¸t triÓn. V× thÕ ®Ó kh«ng bÞ g¹t ra ngoµi lÒ cña sù ph¸t triÓn,
c¸c n-íc ®Òu ph¶i nç lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung ®ã vµ t¨ng c-êng
søc c¹nh tranh kinh tÕ .
1
H¬n lóc nµo hÕt qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ kh«ng chØ lµ sù quan t©m cña mçi quèc gia, mçi tæ chøc mµ cßn ®èi
víi mçi c¸ nh©n chóng ta. Chóng ta ®· tr¶i qua 17 n¨m thùc hiÖn
®-êng lèi më cöa, ®æi míi vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn
cÇu. Víi ph-¬ng ch©m "®a d¹ng ho¸, ®a ph-¬ng ho¸ quan hÖ" vµ "s½n
sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy víi tÊt c¶ c¸c n-íc trong céng ®ång thÕ
giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp
c¸c quan hÖ th-¬ng m¹i, ®Çu t-, dÞch vô vµ khoa häc kü thuËt víi tÊt c¶
c¸c n-íc, tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc, diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi
vµ khu vùc. V× vËy, vÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp cña nÒn kinh tÕ
n-íc ta hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn nãng báng.
Cã rÊt nhiÒu bµi viÕt cña c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c chuyªn gia
®Çu ngµnh trong n-íc vµ ngoµi n-íc ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. §©y lµ
vÊn ®Ò réng lín vµ phøc t¹p, cã c¶ nh÷ng nhËn thøc vµ quan ®iÓm kh¸c
nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau.
Th«ng qua nh÷ng tµi liÖu tham kh¶o cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®·
®-îc lÜnh héi trong nhµ tr-êng, trong khu«n khæ b¸o c¸o cña m×nh, em
xin phÐp ®-îc tr×nh bµy tãm t¾t vÒ ®Ò tµi: "N©ng cao kh¶ n¨ng héi
nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸". Néi
dung cña b¸o c¸o ®-îc tr×nh bµy trong 3 ch-¬ng
2
Ch-¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ. Nh÷ng
kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp
cña mét sè n-íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ.
Ch-¬ng II: TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam.
Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra.
Ch-¬ng III: Môc tiªu, ph-¬ng h-íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n
nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
3
ch-¬ng i
kh¸i qu¸t vÒ toµn cÇu ho¸, héi nhËp quèc tÕ vµ
kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng héi
nhËp cña mét sè n-íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ.
I. nhËn thøc vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ.
1. NhËn thøc chung vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ .
a) Toµn cÇu ho¸.
Ngµy nay toµn cÇu ho¸ mµ tr-íc hÕt vµ vÒ thùc chÊt lµ toµn cÇu
ho¸ kinh tÕ ®ang trë thµnh mét xu thÕ chñ yÕu cña quan hÖ kinh tÕ
hiÖn ®¹i. HiÖn nay tuy cã rÊt nhiÒu nh÷ng quan niÖm kh«ng gièng
nhau vÒ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nh-ng cã thÓ thÊy nÐt chung nhÊt lµ thõa
nhËn mèi quan hÖ qua l¹i cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ hiÖn nay ®· bao
trïm gÇn nh- tÊt c¶ c¸c n-íc, mang tÝnh toµn cÇu. Cã thÓ hiÓu toµn cÇu
ho¸ kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi
v-ît qua khái biªn giíi quèc gia, h-íng tíi ph¹m vi toµn cÇu trªn c¬
4
së lùc l-îng s¶n xuÊt còng nh- tr×nh ®é khoa häc kü thuËt m¹nh mÏ vµ
sù ph©n c«ng hîp t¸c quèc tÕ ngµy cµng s©u réng, tÝnh chÊt x· héi ho¸
cña s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng.
MÆc dï vËy, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÉn ë trong giai ®o¹n ®Çu. LÜnh
vùc the chèt hîp t¸c toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÉn chØ lµ mËu dÞch, tù do
l-u th«ng nguån vèn vµ søc lao ®éng cßn lµ vÊn ®Ò trong t-¬ng lai.
b) Héi nhËp quèc tÕ.
HiÖn nay ng-êi ta ®Òu thÊy r»ng nhËn thøc vÒ héi nhËp vÉn lµ
mét vÊn ®Ò thêi sù. C¸c n-íc ®Òu kh¼ng ®Þnh cÇn x©y dùng nhËn thøc
thèng nhÊt trong néi bé r»ng héi nhËp lµ cÇn thiªts, phï hîp víi xu thÕ
chung, nhÊt lµ tham gia WTO sÏ t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt
n-íc.
- Héi nhËp lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu, mét xu thÕ bao trïm mµ
träng t©m lµ më cöa kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn kÕt hîp tèt nhÊt nguån lùc
trong n-íc vµ quèc tÕ, më réng kh«ng gian ®Ó ph¸t triÓn vµ chiÕm lÜnh
vÞ trÝ phï hîp nhÊt cã thÓ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Héi nhËp võa
lµ ®ßi hái kh¸ch quan võa lµ nhu cÇu néi t¹i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ
mçi n-íc.
5
- C¸c n-íc ®Òu kh«ng thÓ nÐ tr¸nh viÖc héi nhËp mµ vÊn ®Ò then
chèt lµ ph¶i ®Ò ra ®-îc nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®óng ®Ó h¹n chÕ
tr¶ gi¸ ë møc thÊp nhÊt vµ tranh thñ cao nhÊt nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn.
- Héi nhËp thùc chÊt lµ tham gia c¹nh tranh trªn quèc tÕ vµ ngay
trong thÞ tr-êng néi ®Þa. §Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ ph¶i ra søc t¨ng
c-êng néi lùc, c¶i c¸ch vµ ®iÒu chØnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, luËt lÖ, tËp
qu¸n kinh doanh, c¬ cÊu kinh tÕ trong n-íc ®Ó phï hîp víi "luËt ch¬i
chung" cña quèc tÕ.
ChÝnh s¸ch héi nhËp ph¶i dùa vµ g¾n chÆt víi chiÕn l-îc ph¸t
triÓn cña ®Êt n-íc, ®ång thêi c¶i c¸ch kinh tÕ, hµnh chÝnh ph¶i g¾n
chÆt víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp. C¶i c¸ch bªn trong quyÕt
®Þnh tèc ®é vµ hiÖu qu¶ héi nhËp, ®ång thêi héi nhËp sÏ hç trî, thóc
®Èy tiÕn tr×nh c¶i c¸ch trong n-íc, qua ®ã n©ng cao søc c¹nh tranh
cña nÒn kinh tÕ .
- Héi nhËp kh«ng ph¶i ®Ó ®-îc h-ëng -u ®·i, nh©n nh-îng ®Æc
biÖt mµ nh»m më réng c¸c c¬ héi kinh doanh , th©m nhËp thÞ tr-êng,
cã m«i tr-êng ph¸p lý vµ kinh doanh æn ®Þnh dùa trªn quy chÕ, luËt lÖ
cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö, kh«ng bÞ c¸c
®éng c¬ chÝnh trÞ hay nh÷ng lý do kh¸c c¶n trë viÖc giao l-u hµng
ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t-. C¸c n-íc cã thÓ sö dông nh÷ng luËt lÖ, quy
6
®Þnh, c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp ®Ó b¶o vÖ
lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh.
- T¨ng c-êng th«ng tin, tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch ®Ó giíi kinh
doanh nhËn thøc s©u s¾c vµ ñng hé héi nhËp, chuÈn bÞ tèt mäi mÆt ®Ó
chñ ®éng héi nhËp tõng b-íc, tËn dông nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña mçi
n-íc ®Ó c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr-êng.
NhËn thøc ®óng vÒ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®èi víi c¸c
n-íc cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh ®-êng lèi, chñ
tr-¬ng, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Ó chñ ®éng héi nhËp vµ tham gia
gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn
kinh tÕ, x· héi.
2. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ, thêi c¬ vµ th¸ch thøc.
a) Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ : Nh÷ng lîi Ých.
Toµn cÇu ho¸ lµ xu h-íng tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tËp trung,
chuyªn m«n s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi nÒn kinh tÕ
thÕ giíi ph¸t triÓn thµnh mét thÞ tr-êng thèng nhÊt th× kh«ng mét quèc
gia nµo cã thÓ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh nµy mµ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn
®-îc.
7
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thóc ®Èy rÊt m¹nh, nhanh sù ph¸t triÓn vµ
x· héi ho¸ lùc l-îng s¶n xuÊt, ®-a tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao.
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ gãp phÇn lµm chuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ thÕ
giíi, ®Æc biÖt lµm t¨ng m¹nh tû träng hµng chÕ t¸c (chiÕm 21,4%) vµ
c¸c dÞch vô (62,4%) trong c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi.
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®-îc thÓ hiÖn râ trong sù h×nh
thµnh vµ gia t¨ng rÊt nhanh trao ®æi quèc tÕ vÒ hµng ho¸, dÞch vô, tµi
chÝnh vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, ®-îc thÓ hiÖn qua sù h×nh thµnh vµ cñng
cè cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc.
Toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng thªm sù phô thuéc vµ t¸c ®éng lÉn nhau
gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ c¸c n-íc. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµm cho kinh tÕ ë
mçi n-íc cã thÓ trë thµnh bé phËn cña c¸c tæng thÓ, h×nh thµnh côc
diÖn kinh tÕ thÕ giíi míi. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ còng lµm gi¶m thiÓu
c¸c ch-íng ng¹i trong viÖc l-u chuyÓn vèn, hµng ho¸, dÞch vô, nguån
nh©n lùc… gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ c¸c n-íc, lµm t¨ng vai trß kinh tÕ ®èi
ngo¹i, mËu dÞch vµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ
mçi n-íc.
Toµn cÇu ho¸ truyÒn b¸ vµ chuyÓn giao trªn quy m« cµng lín
nh÷ng thµnh qu¶ míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, vÒ tæ chøc vµ qu¶n
8
lý, vÒ s¶n xuÊt kinh doanh … dän ®-êng cho c«ng nghÖ ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸.
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ cã t¸c dông hç trî, bæ sung cho
nhau vµ cïng nh»m môc tiªu thóc ®Èy trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, vèn
vµ lao ®éng. Liªn kÕt khu vùc võa cñng cè qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸,
võa gióp c¸c n-íc trong tõng khu vùc b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. MÆt
kh¸c, toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ còng lµm cho sù c¹nh tranh gi÷a c¸c
thùc thÓ kinh tÕ trë nªn gay g¾t ch-a tõng cã.
Toµn cÇu ho¸ ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng c¬ héi to lín cho nÒn
kinh tÕ thÕ giíi vµ cho mçi quèc gia tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp:
- Héi nhËp quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh,
thóc ®Èy viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, tranh thñ
®-îc lîi Ých cña viÖc ph©n bæ nguån tµi lùc hîp lý trªn b×nh diÖn quèc
tÕ ®Ó tõ ®ã ph¸t huy cao ®é nh©n tè s¶n xuÊt h÷u dông cña tõng quèc
gia.
- Tù do lu©n chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn víi viÖc gi¶m
hoÆc xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, c¾t gi¶m kiÓm
so¸t hµnh chÝnh sÏ gãp phÇn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, gi¶m thÊt nghiÖp
vµ t¨ng thªm lîi Ých cho ng-êi tiªu dïng.
9
- T¹o ra nhiÒu c¬ héi ®Çu t- míi, t¨ng nhanh vßng quay vèn vµ
t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t-, n©ng cao hiÖu qu¶,
h¹n chÕ rñi ro ®Çu t-.
- Thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, chuyÓn giao vèn,
kü n¨ng qu¶n lý, qua ®ã më réng ®Þa bµn ®Çu t- cho c¸c n-íc, ®ång
thêi gióp c¸c n-íc tiÕp nhËn ®Çu t- cã thªm nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn.
b) Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ : Nh÷ng th¸ch thøc.
- Sù bÊt æn ®Þnh cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ. Nguån tµi
chÝnh ®-îc ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung vµo mét sè trung t©m
tµi chÝnh lín lµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi .
Qu¸ tr×nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ cµng lµm cho dßng vèn ch¶y
m¹nh h¬n vµ tÊt yÕu rñi ro sÏ lín h¬n.
- Khi tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, c¸c n-íc nhÊt lµ
c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i gi¶m dÇn thuÕ quan vµ bá hµng rµo phi
thuÕ quan, nghÜa lµ bá hµng rµo mËu dÞch, th× c¸c hµng ho¸ dÞch vô
n-íc ngoµi sÏ å ¹t ®æ vµo, bãp chÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
trong n-íc.
- Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn ®· lµm tan vì c¸c hµng rµo
b¶o hé cña c¸c quèc gia. Do vËy c¸c quèc gia kh«ng chØ chÞu t¸c
10
®éng tÝch cùc cña qu¸ tr×nh nµy mµ cßn ph¶i chÞu c¶ nh÷ng chÊn ®éng
cña hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu trong c¸c lÜnh vùc tiÒn tÖ, tµi chÝnh,
nguyªn nhiªn liÖu… C¸c n-íc cµng yÕu kÐm, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ
vÜ m« cµng kh«ng ®ñ th«ng tho¸ng phï hîp víi c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ,
hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh cµng l¹c hËu… th× cµng chÞu t¸c ®éng
nÆng nÒ h¬n.
- Nguy c¬ tôt hËu cña mét sè quèc gia. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp
mét sè quèc gia tranh thñ ®-îc lîi Ých cña héi nhËp mËu dÞch quèc tÕ
vµ thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ, ph¸t huy ®-îc lîi thÕ so s¸nh, nhê ®ã
thóc ®Èy t¨ng tr-ëng më réng th-¬ng m¹i, thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch
víi c¸c n-íc ph¸t triÓn th× mét sè n-íc kh¸c l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng
héi nhËp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn th-¬ng m¹i, thu hót vèn ®Çu t- tÊt
yÕu sÏ bÞ ®Èy lïi xa h¬n n÷a vÒ phÝa sau.
- Mèi ®e do¹ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ xu h-íng h×nh thµnh
thÕ ®éc quyÒn, tËp trung quyÒn lùc vµo mét sè tËp ®oµn ®Çu sá quèc
tÕ.
- Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn kh«ng chØ cã c¸c lùc l-îng
kinh tÕ tiÕn bé tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy mµ cßn cã c¶ c¸c thÕ lùc
ph¶n ®éng, c¸c tæ chøc khñng bè… ChÝnh s¸ch ®óng ®¾n lµ ph¶i ng¨n
chÆn, chèng l¹i mäi ho¹t ®éng ph¸ ho¹i. Nh-ng kh«ng thÓ v× nã mµ
11
®ãng cöa ®Êt n-íc hay h¹n chÕ sù héi nhËp cña ®Êt n-íc vµo qu¸
tr×nh toµn cÇu ho¸.
Ngoµi ra cßn cã nh÷ng mÆt tiªu cùc kh¸c n÷a nh- sù chªnh lÖch
vÒ tr×nh ®é gi÷a n-íc giµu vµ n-íc nghÌo cã thÓ t¨ng lªn, sù xung ®ét
gi÷a c¸c nÒn v¨n häc…
Qu¸ tr×nh toµn cÇuho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®em ®Õn cho
c¸c n-íc nh÷ng c¬ héi thuËn lîi lín ®ång thêi còng ®øng tr-íc nh÷ng
khã kh¨n th¸ch thøc nghiªm träng. Song nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nµy
cã thÓ lín nhá ®Õn ®©u ®iÒu ®ã l¹i tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch héi nhËp
quèc tÕ cña c¸c quèc gia. Mét chÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ ®óng ®¾n
vµ thÝch hîp th× t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh nµy sÏ bÞ h¹n chÕ vµ ng-îc l¹i.
II. kinh nghiÖm héi nhËp cña c¸c n-íc ®ang ph¸t
triÓn.
1. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch c¬ chÕ.
PhÇn lín c¸c n-íc khi héi nhËp ®Òu ®· cã c¬ chÕ kinh tÕ thÞ
tr-êng vµ hiÖn nay chó träng hoµn thiÖn nã cho phï hîp h¬n víi luËt
lÖ vµ thùc tiÔn cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp. Gi¶m bít sù can thiÖp trùc
tiÕp cña Nhµ n-íc vµo lÜnh vùc kinh doanh ®Ó tËp trung vµo viÖc t¹o
m«i tr-êng chÝnh s¸ch, ph¸p lý vµ hÖ thèng kinh tÕ vÜ m« nh»m ®¶m
12
b¶o cho s¶n xuÊt, kinh doanh th«ng tho¸ng vµ hiÖu qu¶. §èi víi c¸c
n-íc ®ang chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng th× cµng ph¶i ®Èy m¹nh qu¸
tr×nh nµy ®Ó b¾t kÞp xu thÕ cña thÕ giíi vµ héi nhËp cã hiÖu qu¶.
ViÖc c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ
trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ còng ®-îc c¸c n-íc hÕt søc
quan t©m mÆc dï hä ®Òu ®· cã qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ®iÒu chØnh c¬
chÕ trong nhiÒu n¨m cïng víi qu¸ tr×nh tham gia c¸c khu«n khæ héi
nhËp. Trong khi thóc ®Èy sù vËn ®éng cña c¸c lùc l-îng thÞ tr-êng,
®Èy m¹nh tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i, dÞch vô vµ ®Çu t-,
c¸c n-íc vÉn quan t©m ®Õn viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu
hµnh nÒn kinh tÕ, c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, qu¶n lý ngo¹i hèi...
Cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ 1997 võa qua cho thÊy trong bèi c¶nh
toµn cÇu ho¸, tù do ho¸, vÊn ®Ò qu¶n lý, ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh héi nhËp
cµng ®-îc chó ý hoµn thiÖn h¬n, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh
tiÒn tÖ lµ n¬i dÔ ph¸t sinh nh÷ng biÕn ®éng vµ nh÷ng nh©n tè g©y mÊt
æn ®Þnh kinh tÕ.
2. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng kinh tÕ vÜ m«.
13
§©y lµ vÊn ®Ò n-íc nµo còng ph¶i gi¶i quyÕt nhÊt lµ ®èi víi c¸c
n-íc míi b¾t ®Çu vµo qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ®ang chuyÓn sang kinh tÕ
thÞ tr-êng.
Trong néi bé c¸c n-íc ®Òu cã cuéc ®Êu tranh gay g¾t vÒ chÝnh
s¸ch gi÷a xu h-íng b¶o hé víi xu h-íng héi nh¹ap, gi÷a lîi Ých cña
ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng, gi÷a yªu cÇu t¨ng nguån thu ng©n
s¸ch qua thuÕ nhËp khÈu vµ xu h-íng tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ mËu
dÞch.
Theo kinh nghiÖm c¸c n-íc, cuéc ®Êu tranh néi bé th-êng kh¸
gay g¾t v× ph¶i dµn xÕp c¸c vÊn ®Ò thuéc lîi Ých côc bé vµ sù phèi hîp
gi÷a c¸c ngµnh trong n-íc th-êng rÊt khã kh¨n. Do ®ã ®Ó cã ®-îc sù
c¶i c¸ch, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« nh- gi¸
c¶, thuÕ suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i... còng cÇn ph¶i cã quyÕt t©m chÝnh trÞ.
Mçi thÓ chÕ héi nhËp ®Òu cã ch-¬ng tr×nh, môc tiªu riªng ®ßi
hái c¸c thµnh viªn ph¶i ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn chóng.
AFTA ®Ò ra môc tiªu thùc hiÖn th-¬ng m¹i tù do vµo n¨m 2003.
WTO còng cã nh÷ng thêi biÓu riªng thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan vµ lo¹i
bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan...
14
Ph¶i triÖt ®Ó tËn dông nh÷ng -u ®·i t-¬ng tù mµ c¸c thÓ chÕ héi
nhËp quy ®Þnh ®Ó cã thÓ tõng b-íc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ c¸c vÊn
®Ò kinh tÕ vÜ m« cho phï hîp vµ hiÖu qu¶, tr¸nh g©y khã kh¨n hoÆc
lµm mÊt æn ®Þnh nÒn kinh tÕ.
VÒ ph-¬ng tiÖn vÜ m« cÇn ph¶i ®¶m b¶o sù c©n b»ng hµi hoµ vÒ
3 mèi quan hÖ: gi÷a quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mét n-íc trong c¸c thÓ
chÕ héi nhËp; gi÷a môc tiªu kinh tÕ - x· héi trong n-íc víi nh÷ng yªu
cÇu vµ ®ßi hái cña bªn ngoµi; gi÷a c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ th-¬ng m¹i
víi c¸c lÜnh vùc kh¸c ®Ó qu¸ tr×nh héi nhËp diÔn ra thuËn lîi vµ hiÖu
qu¶.
3. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch luËt lÖ, quy chÕ.
C¶i c¸ch vÒ luËt ph¸p, quy chÕ, quy ®Þnh ®Òu ®-îc c¸c n-íc, kÓ
c¶ c¸c n-íc ph¸t triÓn coi lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc khã kh¨n, phøc
t¹p vµ cÇn rÊt nhiÒu thêi gian, c«ng søc.
§èi víi nh÷ng n-íc ®ang chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung, khÐp kÝn vµ tù cung tù cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, më cöa vµ
héi nhËp th× kho¶ng c¸ch gi÷a luËt lÖ cña nh÷ng n-íc nµy víi luËt lÖ
quèc tÕ cµng lín vµ viÖc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi luËt quèc tÕ vµ
15
quy ®Þnh cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp mµ hä tham gia cµng lµ ®ßi hái to
lín vµ cÊp b¸ch.
Mét vÊn ®Ò quan träng cña tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i
lµ lo¹ibá hµng rµo phi thuÕ quan. C¸c n-íc th-êng ¸p dông mét sè
biÖn ph¸p phi thuÕ quan nhÊt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh»m b¶o vÖ
mét sè ngµnh s¶n xuÊt trong n-íc bÞ t¸c ®éng m¹nh trong qu¸ tr×nh
héi nhËp. Mét sè biÖn ph¸p ®-îc ¸p dông mµ kh«ng tr¸i víi luËt quèc
tÕ: thñ tôc gi¸m ®Þnh hµng ho¸ nhËp khÈu, ¸p dông chÕ ®é cÊp giÊy
phÐp ®Æc biÖt.
Ngoµi ra, ®èi víi nh÷ng ngµnh bÞ ¶nh h-ëng lín do qu¸ tr×nh
më cöa, tù do ho¸ c¸c n-íc cã thÓ quy ®Þnh c¸c biÖn h¸p trî cÊp hoÆc
hç trî t¹m thêi, kÓ c¶ b»ng biÖn ph¸p cÊp tÝn dông -u ®·i ®Ó gióp hä
tiÕp tôc s¶n xuÊt, kinh doanh.
4. VÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch thùc tiÔn, tËp qu¸n s¶n xuÊt kinh
doanh.
C¶i c¸ch thùc tiÔn vµ tËp qu¸n ho¹t ®éng kinh tÕ, kinh doanh
cña c¸c n-íc phï hîp víi thùc tiÔn vµ th«ng lÖ quèc tÕ còng nh- c¸c
thÓ chÕ mµ m×nh tham gia lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng cña
16
qu¸ tr×nh héi nhËp. C¸c n-íc ph¶i tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i hµng lo¹t biÖn
ph¸p, tËp qu¸n hiÖn hµnh vµ ®iÒu chØnh, ®æi míi chóng cho phï hîp.
Kinh nghiÖm mét sè n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang chuyÓn ®æi
kinh tÕ cho thÊy viÖc ®¹t ®-îc thay ®æi t- duy nhanh chãng theo
h-íng më cöa, tù do ho¸ lµ rÊt khã kh¨n. Trong giai ®o¹n chuyÓn
tiÕp, ChÝnh phñ c¸c n-íc ®ã th-êng cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn
ph¸p hç trî c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp bÞ ¶nh h-ëng lín, gióp
cho qu¸ tr×nh thay ®æi diÔn ra tõng b-íc, nhÑ nhµng. Trong qu¸ tr×nh
héi nhËp, mét sè ngµnh vµ doanh nghiÖp cã thÓ sÏ chÞu thua thiÖt thÊt
b¹i, nh-ng còng cã nhiÒu ngµnh vµ doanh nghiÖp kh¸c sÏ t¨ng c-êng
®-îc n¨ng lùc ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung
cña toµn nÒn kinh tÕ.
§ång thêi, cÇn lµm cho giíi doanh nghiÖp nhËn râ vµ chuyÓn tõ
thãi quen “s°n xuÊt nh÷ng g× m×nh cã thÓ s°n xuÊt” sang “s°n xuÊt
nh÷ng g× m¯ thÞ trêng cÇn”. C¸c níc ®Òu nhËn thøc râ l¯ thÞ trêng
trong n-íc rÊt h¹n chÕ, do ®ã cÇn v-¬n ra thÞ tr-êng quèc tÕ, s¶n xuÊt
c¸c mÆt hµng cã nhu cÇu lín trªn thÞ tr-êng vµ ph¶i t¹o mäi ®iÒu kiÖn
®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, v× ®iÒu ®ã sÏ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña chÝnh
m×nh.
5. VÒ vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
17
Mçi n-íc ®Òu t¸c ®éng ®Ó më cöa thÞ tr-êng n-íc kh¸c cho
hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t- cña m×nh, ®ång thêi chÞu søc Ðp më cöa
thÞ tr-êng néi ®Þa. §iÒu nµy ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. C¸c n-íc th-êng g¾n kÕt chiÕn l-îc ph¸t triÓn vµ
b-íc ®i cña m×nh víi c¸c môc tiªu vµ lé tr×nh cña c¸c khu«n khæ hîp
t¸c kinh tÕ tay ®«i, tiÓu khu vùc, liªn ch©u lôc vµ toµn cÇu, sao cho
c¸c cam kÕt, tho¶ thuËn trong c¸c khu«n khæ hîp t¸c ®ã hµi hoµ,
kh«ng m©u thuÉn víi nhau.
X©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp, n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶
nhÊt cã thÓ, víi kh¶ n¨ng thÝch øng cao vµ ®øng v÷ng trong c¹nh
tranh toµn cÇu lµ vÊn ®Ò cèt yÕu mµ c¸c n-íc ph¶i phÊn ®Êu trong qu¸
tr×nh héi nhËp.
Trong nh÷ng cè g¾ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¸c n-íc ®Òu
ph¶i c©n nh¾c lùa chän nh÷ng ngµnh m×nh cã thÕ m¹nh ®Ó më cöa
tham gia c¹nh tranh , ®ång thêi x¸c ®Þnh nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc cÇn
tËp trung cñng cè ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®-îc trong t-¬ng lai; ®ång
thêi còng thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé hîp ph¸p vµ t¹m thêi ®èi
víi nh÷ng ngµnh hiÖn ch-a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
§èi víi c¸c n-íc do khu vùc kinh tÕ Nhµ n-íc t-¬ng ®èi lín vµ
®ang chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng, qu¸ tr×nh héi nhËp sÏ t¸c
18
®éng m¹nh ®Õn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh, ®Æt nã tr-íc nh÷ng
th¸ch thøc to lín. VÊn ®Ò ë ®©y lµ lµm sao t¨ng c-êng ®-îc néi lùc vµ
søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc.
6. VÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸n bé.
Néi dung tham gia cña c¸c n-íc trong c¸c thÓ chÕ héi nhËp lµ
rÊt phong phó, s©u réng vµ phøc t¹p, trong ®ã cã nh÷ng néi dung ®·
®-îc c¸c n-íc th-¬ng l-îng hoÆc thùc hiÖn hµng chôc n¨m qua vµ
còng cã nhiÒu vÊn ®Ò ®-îc ®-a ra ®Ó th-¬ng l-îng trong thêi gian tíi.
MÆt kh¸c, nh÷ng kh¸c biÖt trong c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, luËt lÖ, thùc tiÔn
kinh tÕ cña phÇn lín c¸c n-íc so víi luËt ph¸p vµ thùc tÕ quèc tÕ ®ßi
hái c¸c n-íc ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc rÊt lín. V× vËy mµ ®µo
t¹o ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ sè l-îng vµ n¨ng lùc, bè trÝ hîp lý t¹i c¸c c¬
quan qu¶n lý trong n-íc còng nh- tham gia c¸c ®oµn ®µm ph¸n lµ
mét ®ßi hái gÊp rót ®Òu víi tÊt c¶ c¸c n-íc, nhÊt lµ c¸c n-íc ®ang
ph¸t triÓn.
Trong viÖc ®µo t¹o c¸n bé cÇn tranh thñ sù hç trî kü thuËt cña
c¸c n-íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ nh- UNCTAD, ESCAP, ban th- ký cña
c¸c thÓ chÕ héi nhËp nhÊt lµ WTO, ASEAN, APEC.
19
7. Kinh nghiÖm cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn trong ®µm
ph¸n gia nhËp WTO.
- VËn dung khÐo lÐo c¸c quy chÕ, quy ®Þnh cña WTO dµnh cho
c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó ®¹t ®-îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt
trong viÖc tham gia WTO.
- Nªn tÝnh thËt kü ®Ó ®-a vµo ®µm ph¸n nh÷ng lÜnh vùc m¹nh vµ
quan t©m nhÊt cña m×nh, ®ång thêi c©n nh¾c vÒ møc ®é cam kÕt, h¹n
chÕ cam kÕt më cöa qu¸ nh÷ng lÜnh vùc mµ m×nh cßn yÕu hoÆc nh¹y
c¶m. §©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò hÖ träng nhÊt v× nã t¸c ®éng rÊt
lín ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt vµ hµng lo¹t
doanh nghiÖp trong n-íc, ¶nh h-ëng ®Õn ®êi sèng nh©n d©n vµ an
toµn x· héi.
- Trong ®µm ph¸n song ph-¬ng víi c¸c n-íc ph¸t triÓn, c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn nªn cã quan ®iÓm toµn côc, cã thÓ linh ho¹t
nh©n nh-îng ë nh÷ng lÜnh vùc kh«ng thËt thiÕt yÕu ®Ó ®¹t ®-îc lîi
Ých tæng thÓ. Ph¶i cã sù chuÈn bÞ vµ phèi hîp tèt gi÷a c¸c ngµnh trong
n-íc ®Ó thèng nhÊt lËp tr-êng tr-íc khi ®µm ph¸n. §ång thêi, cÇn
tham kh¶o réng ý kiÕn giíi doanh nghiÖp trong n-íc vÒ nh÷ng cam
20
- Xem thêm -