Tài liệu Kc097 hình thái ktxh

Lêi nãi ®Çu Trong gÇn 10 n¨m trë l¹i ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta cã sù thay ®æi vµ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín. §Ó ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu Êy chóng ta kh«ng thÓ quªn ®îc bíc ngoÆt lÞch sö trong c¬ chÕ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Êt níc, mµ cét mèc cña nã lµ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI (1986 ®· lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ Nhµ níc). §èi víi níc ta, tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, muèn tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t ®Õn tr×nh ®é cña níc ph¸t triÓn th× tÊt yªó ph¶i ®æi míi. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh: X©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Môc tiªu ®ã lµ sù cô thÓ ho¸ häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña x· héi ViÖt Nam. Nã còng lµ môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta. §Ò tµi: Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi víi viÖc nhËn thøc tÝnh tÊt yÕu cña con ®êng lùa chän x· héi chñ nghÜa vµo ViÖt Nam lµ mét néi dung phøc t¹p vµ réng. Do tr×nh ®é h¹n hÑp vµ cã h¹n trong mét bµi tiÓu luËn nªn em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt trong viÖc nghiªn cøu. Em rÊt mong ®îc sù gãp ý cña thÇy gi¸o, c« gi¸o ®Ó bµi viÕt nµy cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! I. H×nh th¸i kinh tÕ x· héi M¸c- Lª nin. Mäi ngêi ®Òu biÕt trong lÞch sö t tëng nh©n lo¹i tríc M¸c ®· cã kh«ng Ýt c¸ch tiÕp cËn, khi nghiªn cøu lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc kh¸c nhau, víi nh÷ng ý tëng kh¸c nhau mµ cã sù phan chia lÞch sö tiÕn ho¸ cña x· héi theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh nhµ triÕt häc duy t©m Hª - ghen (1770 - 1831) ph©n chia lÞch sö x· héi loµi ngêi thµnh ba thêi kú chñ yÕu: thêi kú ph¬ng §«ng, thêi kú cæ ®¹i, 1 thêi kú Gree - ma - ni. Nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng tëng Ph¸p Phu- ri-ª (1772-1837) chia lÞch sö x· héi thµnh bèn giai ®o¹n: giai ®o¹n m«ng muéi, giai ®o¹n d· man, giai ®o¹n gia trëng, giai ®o¹n v¨n minh. Mäi ngêi còng ®· quen víi nh÷ng kh¸i niÖm thêi ®¹i ®å ®¸, thêi ®¹i ®å ®ång, thêi ®¹i cèi xay giã, thêi ®¹i m¸y h¬i níc. . . vµ gÇn ®©y lµ c¸c nÒn v¨n minh: v¨n minh n«ng nghiÖp, v¨n minh c«ng nghiÖp, v¨n minh hËu c«ng nghiÖp. Mçi c¸ch tiÕp cËn trªn cã nh÷ng ®iÓm hîp lý nhÊt ®Þnh vµ do ®ã ®Òu cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh, nhng cha nãi lªn b¶n chÊt sù ph¸t triÓn cña x· héi theo mét c¸ch toµn diÖn tæng thÓ mµ do ®ã cã nh÷ng h¹n chÕ. Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu lý luËn vµ tæng thÓ qu¸ tr×nh lÞch sö, c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c ®· vËn dông phÐp biÖn chøng duy vËt ®Ó nghiªn cøu lÞch sö x· héi, ®a ra quan ®iÓm duy vËt vÒ lÞch sö vµ ®· h×nh thµnh nªn häc thuyÕt vÒ “h×nh th¸i kinh tÕ x· héi”. H×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét kh¸i niÖm chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Víi mét quan hÖ s¶n xuÊt c trng cho x· héi ®ã phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ mét kiÕn tróc thîng tÇng t¬ng øng ®îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy. Lý luËn vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nghiªn cøu lÞch sö x· héi trªn c¬ së xem xÐt c¶ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, c¶ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Tøc toµn bé c¸c yÕu tè cÊu thµnh bé mÆt cña thêi ®¹i: chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, khoa häc, kü thuËt. . . Do ®ã, nã c¾t nghÜa x· héi ®îc s¸ng tá h¬n, toµn diÖn h¬n, chØ ra c¶ b¶n chÊt vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi víi t c¸ch lµ “Hßn ®¸ t¶ng” cña x· héi häc M¸c xÝt nãi chung cho phÐp chóng ta h×nh dung qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn. Loµi ngêi ®· tr¶i qua n¨m h×nh th¸i kinh tÕ: x· héi céng s¶n nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa vµ ngµy nay ®ang qu¸ ®é lªn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n chñ nghÜa. H×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã tÝnh lÞch sö, cã sù ra ®êi ph¸t triÓn vµ diÖt vong. ChÕ ®é x· héi l¹c hËu sÏ mÊt ®i, chÕ ®é x· héi míi cao h¬n sÏ thay thÕ. §ã lµ khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò ®· trë nªn lçi thêi, hoÆc khñng ho¶ng do m©u thuÉn cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt qu¸ h¬n kh«ng thÓ 2 phï hîp th× ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµy sÏ bÞ diÖt vong vµ xuÊt hiÖn mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi toµn diÖn h¬n, cã quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt. Nh vËy, b¶n chÊt cña sù thay thÕ trªn lµ phô thuéc vµo mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. §Ó hiÓu râ vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt chóng ta ph¶i n¾m b¾t ®îc thÕ nµo lµ quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. 1) Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn, lµ biÓu hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. LÞch sö s¶n xuÊt lµ mét thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a t liÖu s¶n xuÊt (quan hÖ nhÊt lµ c«ng cô lao ®éng) víi ngêi lao ®éng víi kinh nghiÖm vµ kü n¨ng lao ®éng nghÒ nghiÖp. Lùc lîng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong s¶n xuÊt vËt chÊt thÓ hiÖn ë quan hÖ së h÷u ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc qu¶n lý trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau vµ quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm. Trong quan hÖ s¶n xuÊt quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt gi÷ vÞ trÝ quyÕt ®Þnh c¸c quan hÖ kh¸c. Quan hÖ s¶n xuÊt do con ngêi t¹o ra song nã ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo yÕu tè chñ quan cña con ngêi. Quan hÖ s¶n xuÊt mang tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi víi b¶n chÊt x· héi vµ tÝnh ph¬ng ph¸p ®a d¹ng trong h×nh thøc biÓu hiÖn. Gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau biÓu hiÖn ë chç: + Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn. Sù biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt mµ tríc hÕt lµ c«ng cô. + C«ng cô lao ®éng ph¸t triÓn dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã vµ xuÊt hiÖn ddßi hái kh¸ch quan, ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò thay thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi. + Quan hÖ s¶n xuÊt vèn lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt (phï hîp) nhng do m©u thuÉn cña lùc lîng s¶n xuÊt (®«ng) víi quan hÖ s¶n xuÊt (æn ®Þnh t¬ng ®èi) quan hÖ s¶n xuÊt l¹I trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m 3 sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt (kh«ng phï hîp ). Phï hîp vµ kh«ng phï hîp lµ biÓu hiÖn m©u thuÉn biÖn chøng cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, tøc lµ sù phï hîp trong m©u thuÉn vµ bao hµm m©u thuÉn. + Khi phï hîp còng nh kh«ng phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt , quan hÖ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn trong néi dung sù t¸c ®éng trë l¹I ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt, môc ®Ých x· héi cña lùc lîng s¶n xuÊt, xu híng ph¸t triÓn cña quan hÖ lîi Ých. Tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù t¸c ®éng trë l¹i nãi trªn cña quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng th«ng qua c¸c quy luËt kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n. Phï hîp vµ kh«ng phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña mäi ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt nh sù thèng nhÊt gi÷a hai m¹t ®èi lËp t¹o nªn chØnh thÓ cña s¶n xuÊt x· héi. Trong “HÖ t tëng §øc” (1846) lÇn ®Çu tiªn M¸c- ¡nghen ®· h×nh dung sù thèng nhÊt ®ã nh lµ mét “quan hÖ song trïng”, gi÷a hai “sù trao ®æi chÊt” tÊt yÕu vµ phæ biÕn ë mäi nÒn s¶n xuÊt - x· héi. §ã lµ “trao ®æi chÊt gi÷a ngêi víi tù nhiªn (lùc lîng s¶n xuÊt) vµ gi÷a ngêi víi ngêi (quan hÖ s¶n xuÊt)”. T¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt ®îc M¸c - ¡nghen kh¸i qu¸t thµnh quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é , tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt. §©y lµ mét trong nh÷ng quy luËt c¬ b¶n cña ®êi sçng x· héi. Quy luËt nµy chØ râ ®éng lùc vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña lÞch sö. TÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ tÝnh chÊt cña t liÖu lao ®éng. Khi c«ng cô lao ®éng s¶n xuÊt ®ùoc sö dông bëi tõng c¸ nh©n riªng biÖt ®Ó s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm cho x· héi kh«ng cÇn ®Õn lao ®éng cña nhiÒu ngêi th× lùc lîng s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, c«ng cô s¶n xuÊt ®îc nhiÒu ngêi sö dông. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ®îc thÓ hiÖn ë tr×nh ®é tinh x¶o vµ hiÖn ®¹i cña c«ng cô s¶n xuÊt, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, kü n¨ng, kü s¶o cña ngêi lao ®éng, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi , tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ quy m« cña nÒn s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt cµng cao th× chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng cµng s©u. Tr×nh 4 ®é ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ lµ thøoc ®o tr×nh ®é cña ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt. Trong t¸c phÈm “Sù khèn cïng cña triÕt häc”, M¸c nãi: “C¸i cèi xay quay b»ng tay cho x· héi cã l·nh chóa phong kiÕn, c¸i cèi xay ch¹y b»ng h¬i níc cho x· héi cã nhµ t b¶n”. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ gi¶m bít lao ®éng nÆng nhäc con ngêi kh«ng ngõng c¶i tiÕn, hoµn thiÖn vµ chÕ t¹o ra nh÷ng c«ng cô, tri thøc khoa häc, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ mäi kü n¨ng cña ngêi lao ®éng còng ngµy cµng ph¸t triÓn. YÕu tè n¨ng ®éng nµy cña lùc lîng s¶n xuÊt ®ßi hái quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i thÝch øng víi m«i trêng. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt. Khi kh«ng thÝch øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt sÏ k×m h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, m©u thuÉn cña chóng tÊt yÕu sÏ n¶y sinh. BiÓu hiÖn cña m©u thuÉn nµy trong x· héi lµ giai cÊp lµ m©u thuÉn gi÷a c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng. LÞch sö ®· chøng minh r»ng do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, loµi ngêi ®· bèn lÇn thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi bèn cuéc c¸ch m¹ng x· héi, dÉn ®Õn sù ra ®êi nèi tiÕp nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. VÝ dô: do c«ng cô s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng ®· th« s¬, tr×nh ®é hiÓu biÕt h¹n hÑp, ®Ó duy tr× sù sèng chèng l¹i mäi tai ho¹ cña thiªn nhiªn , con ngêi ph¶i lao ®éng theo céng ®ång. Do vËy ®· h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt céng s¶n nguyªn thuû. C«ng cô kim lo¹i ra ®êi thay thÕ cho c«ng cô b»ng ®¸, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓnn¨ng suÊt lao ®éng n©ng cao s¶n phÈm thÆng d xuÊt hiÖn , chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ dùa trªn quan hÖ s¶n xuÊt t h÷u. Vµo giai ®o¹n cuèi cïng cña x· héi phong kiÕn, ë c¸c níc T©y ¢u lùc lîng s¶n xuÊt ®· mang yÕu tè x· héi ho¸ g¾n víi quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn. MÆc dï h×nh thøc bãc lét cña c¸c l·nh chóa phong kiÕn ®îc thay ®æi liªn tôc tõ ®Þa t« lao dÞch ®Õn ®Þa t« hiÖn vËt, ®Þa t« b»ng tiÒn song quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn chËt hÑp vÉn kh«ng chøa ®ùng ®îc néi dung míi cña lùc lîng s¶n xuÊt. 5 Quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ra ®êi thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn. Trong lßng nÒn s¶n xuÊt t b¶n, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng vµ tÝnh chÊt x· héi ho¸ c«ng cô s¶n xuÊt ®· h×nh thµnh lao ®éng chung cña ngêi d©n cã tri thøc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cao. Sù lín m¹nh nµy cña lùc lîng s¶n xuÊt dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi chÕ ®é së h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa. Gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã ®ßi hái ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt t nh©n t b¶n chñ nghÜa, x¸c lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi, quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. Theo M¸c, do cã ®îc nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt míi, loµi ngêi thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m×nh vµ do ®ã thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµm ¨n cña m×nh, loµi ngêi thay ®æi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt cña m×nh. MÆc dï bÞ chi phèi bëi lùc lîng s¶n xuÊt nhng víi tÝnh c¸ch lµ h×nh thøc quan hÖ s¶n xuÊt cñng cè nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Khi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, nã sÏ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy, ®Þnh híng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ngîc l¹i. NÕu l¹c hËu h¬n so víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt hay chØ lµ t¹m thêi so víi tÊt yÕu kh¸ch quan cña cuéc sèng nhng quan hÖ s¶n xuÊt sÏ lµ xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Phï hîp cã thÓ hiÓu ë mét sè néi dung chñ yÕu lµ: c¶ ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i thÝch øng víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i t¹o ®îc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ kÕt hîp víi tèi u gi÷a t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng, ®¶m b¶o tr¸ch nhiÖm tõ s¶n xuÊt më réng. Më ra sau nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp cho viÖc kÝch thÝch vËt chÊt, tinh thÇn víi ngêi lao ®éng. VËy quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña ngêi s¶n xuÊt lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn x· héi. Do t¸c ®éng cña quy luËt nµy x· héi lµ sù ph¸t triÓn kÕ tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt hay chÝnh lµ cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. Díi nh÷ng h×nh thøc vµ møc ®é kh¸c nhau th× con ngêi cã ý thøc ®îc hay kh«ng vµ quy luËt cèt lâi nµy nh sîi chØ ®á xuyªn suèt dßng ch¶y tiÕn ho¸ cña lÞch sö kh«ng chØ nh÷ng lÜnh vùc kinh tÕ mµ c¶ c¸c lÜnh vùc ngoµi kinh tÕ, phi kinh tÕ. 6 2) C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng Kh«ng chØ ®Æc trng b»ng quan hÖ s¶n xuÊt mµ nã cßn ®Æc trng bëi mét kiÕn tróc thîng tÇng x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña chÝnh nã. KiÕn tróc thîng tÇng lµ toµn bé nh÷ng t tëng x· héi, nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹ng cña thîng tÇng, ®ã lµ nh÷ng quan ®IÓm t tëng chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt, triÕt häc vµ c¸c thÓ chÕ t¬ng øng nh Nhµ níc, §¶ng ph¸i, gi¸o héi vµ c¸c toµn thÓ quÇn chóng. KiÕn tróc thîng tÇng ®îc h×nh thµnh trªn tæng hîp toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét chÕ ®é x· héi nhÊt ®Þnh ngêi ta gäi ®ã lµ c¬ së h¹ tÇng. C¬ së h¹ tÇng bao gåm nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ang gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ nÒn kinh tÕ nhãm nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt tµn d vµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt míi lµ quan hÖ mÇm mèng cña x· héi sau. BÊt kú mét c¬ së h¹ tÇng nµo còng bao gåm nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, mçi thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®Òu g¾n liÒn víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. X· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, giai cÊp nµy n¶y sinh tõ c¬ së h¹ tÇng, tõ nh÷ng m©u thuÉn vµ xung ®ét kinh tÕ. §ã chÝnh lµ c¬ së n¶y sinh giai cÊp ®èi kh¸ng trong kiÕn tróc thîng tÇng, giai cÊp thèng trÞ vÒ kinh tÕ sÏ thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vµ thiÕt lËp c¶ sù thèng trÞ vÒ mÆt t tëng ®èi víi x· héi, trong ®ã hÖ t tëng chÝnh trÞ vµ bé m¸y qu¶n lý nhµ níc cã vÞ trÝ quan träng nhÊt. a) C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng nµo th× kiÕn tróc thîng tÇng ®ã (giai cÊp nµo gi÷ vÞ trÝ thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ th× ®ång thêi còng lµ giai cÊp thèng trÞ x· héi vÒ tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c). Quan hÖ s¶n xuÊt nµo thèng trÞ còng sÏ t¹o ra kiÕn tróc thîng tÇng t¬ng øng. M©u thuÉn giai cÊp, m©u thuÉn gi÷a c¸c tËp ®oµn trong x· héi vµ dêi sèng tinh thÇn cña hä ®Òu xuÊt ph¸t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tõ m©u thuÉn kinh tÕ, tõ nh÷ng quan hÖ ®èi kh¸ng trong c¬ së h¹ tÇng. 7 C¬ së h¹ tÇng thay ®æi th× nhÊt ®Þnh sím hay muén sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ kiÕn tróc thîng tÇng. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra ngay trong nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi còng nh khi chuyÓn tiÕp tõ h×nh th¸i nµy sang h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c trong c¸c x· héi cã giai cÊp m©u thuÉn gi÷a c¬ së h¹ tÇng ®îc biÓu hiÖn lµ m©u thuÉn gi÷a giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ. Trong c¸c x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp m©u thuÉn cña c¬ së h¹ tÇng ®îc biÓu hiÖn lµ m©u thuÉn cu¶ giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ. Khi h¹ tÇng cò bÞ xo¸ bá th× kiÕn tróc thîng tÇng cò còng mÊt ®i vµ thay thÕ vµo ®ã lµ kiÕn tróc thîng míi ®îc h×nh thµnh tõng bíc thÝch øng víi c¬ së h¹ tÇng míi. Sù thèng trÞ cña giai cÊp thèng trÞ cò ®èi víi x· héi cò bÞ xo¸ bá, thay b»ng hÖ t tëng thèng trÞ kh¸c vµ c¸c thÓ chÕ t¬ng øng cña giai cÊp thèng trÞ míi. §¬ng nhiªn kh«ng ph¶i “Khi c¬ së h¹ tÇng thay ®æi th× lËp tøc sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi cña kiÕn tróc thîng tÇng”.Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kiÕn tróc thîng tÇng míi, nhiÒu yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng cò cßn tån t¹i g¾n liÒnvíi c¬ së kinh tÕ ®· n¶y sinh ra nã. V× vËy giai cÊp cÇm quyÒn cÇn ph¶i biÕt lùa chä mét sè bé phËn hîp lý ®Ó sö dông nã x©y dùng x· héi míi. Sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng dÉn ®Õn sù biÕn ®æi vÒ kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra hÕt søc phøc t¹p, thêng trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp, tÝnh chÊt phøc t¹p Êy ®îc thÓ hiÖn qua c¸c cuéc ®Êu tranh giai cÊp. TÝnh chÊt nµy ®îc béc lé râ nÐt nhÊt lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa (giai ®o¹n thÊp nhÊt lµ x· héi chñ nghÜa), giai cÊp c¸ch m¹ng ph¶i thùc hiÖn cuéc ®Êu tranh lËt ®æ kiÕn tróc thîng tÇng cò thiÕt lËp hÖ thèng chuyªn chÝnh cña m×nh, sö dông nã nh lµ mét c«ng cô tõng bíc ®Êu tranh c¶i t¹o ®Þnh híng x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ sá h¹ tÇng míi. b) TÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi vµ sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc thîng tÇng víi c¬ së h¹ tÇng. C¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng kh«ng ph¶i phô thuéc mét chiÒu vµo c¬ së h¹ tÇng mµ trong qóa tr×nh ph¸t triÓn, chóng cã nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i víi nhau vµ ¶nh hëng lín ®Õn c¬ së h¹ tÇng còng nh c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi. Vai trß cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®îc thÓ hiÖn trong c¸c mÆt sau: 8 Chøc n¨ng x· héi c¬ b¶n cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ thùc hiÖn nhiÖm vô ®Êu tranh thñ tiªu c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cò, x©y dùng b¶o vÖ cñng cè ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng míi. KiÕn tróc thîng tÇng chÝnh lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ , c¸c bé phËn kh¸c cña kiÕn tróc thîng tÇng còng cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®èi víi c¬ së h¹ tÇng nhng thêng nh÷ng t¸c ®éng Êy ph¶I th«ng qua hÖ thèng chÝnh trÞ, ph¸p luËt hay thÓ chÕ t¬ng øng kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay vai trß cña kiÕn tróc thîng tÇng kh«ng gi¶m ®i mµ ngîc l¹i t¨ng lªn vµ t¸c ®éng m¹nh ®Õn tiÕn tr×nh lÞch sö. Tr¸i l¹i kiÕn tróc thîng tÇng x· héi chñ nghÜa b¶o vÖ c¬ së h¹ tÇng x· héi x· héi chñ nghÜa nh»m x©y dùng l¹i x· héi míi. ChÝnh môc ®Ých ®ã quyÕt ®Þnh tÝnh tÝch cùc cµng t¨ng cña kiÕn tróc thîng tÇng. T¸c ®éng cña kiÕn tróc thîng tÇng ®Õn c¬ së h¹ tÇng ®îc thÓ hiÖn trong 2 trêng hîp tr¸i ngîc nhau nÕu kiÕn tróc thîng tÇng phï hîp víi quan hÖ kinh tÕ tiÕn bé th× sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi. Ngîc l¹i, nÕu kiÕn tróc thîng tÇng lµ c¬ së cña nh÷ng quan hÖ kinh tÕ lçi thêi th× sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ x· héi. Nh÷ng sù t¸c ®éng k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi sím muén còng bÞ c¸ch m¹ng kh¾c phôc. VÒ c¬ b¶n, b¶n chÊt gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng chÝnh lµ b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trong ®ã kinh tÕ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cßn chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i. II. VËn dông häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. 1) TÝnh tÊt yÕu. Loµi ngêi ®· ph¶i tr¶i qua 5 h×nh th¸i kinh tÕ. Mçi h×nh th¸i sau v¨n minh tiÕn bé h¬n h×nh th¸i tríc. §Çu tiªn lµ h×nh th¸i kinh tÕ tù nhiªn (céng s¶n nguyªn thuû) con ngêi chØ biÕt s¨n b¾n h¸i lîm, ¨n thøc ¨n sèng, cuéc sèng cña hä phô thuéc hoµn toµn vµo thiªn nhiªn, hä cha biÕt ch¨n nu«i trång trät, cha biÕt tÝch luü thøc ¨n. Cã thÓ nãi ®©y lµ thêi kú s¬ khai cña loµI ngêi. Sau ®ã ®Õn h×nh th¸i chiÕm h÷u n« lÖ con ngêi ®· v¨n minh h¬n hä kh«ng cßn biÕt ¨n t¬i nuèt sèng vµ ®· biÕt lao ®éng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. Hai giai cÊp c¬ b¶n lµ chñ n« vµ n« lÖ, quan hÖ gi÷a hai giai cÊp ®ã lµ quan hÖ bãc lét hoµn toµn cña c¶i vËt chÊt vµ con ngêi. N« lÖ biÕn thµnh c«ng cô lao ®éng. 9 H×nh th¸i kinh tÕ x· héi t b¶n chñ nghÜa ra ®êi ®a loµi ngêi lªn nÊc thang cao h¬n cña nÒn v¨n minh, x· héi ®· phong phó h¬n vÒ giai cÊp. Giai cÊp thèng trÞ lµ giai cÊp c¬ b¶n. Thñ ®o¹n bãc lét cña chóng tinh vi h¬n gÊp nhiÒu lÊn so víi sù bãc lét tríc trong x· héi chiÕm h÷u n« lÖ vµ phong kiÕn. Ngêi c«ng nh©n lµm thuª bÞ bãc lét søc lao ®éng qua gi¸ trÞ thÆng d, sù lµm viÖc qu¸ søc.. MÆc dï t b¶n x· héi chñ nghÜa t¹o ra mét lîng cña c¶I vËt chÊt rÊt lín cho x· héi, nhng b¶n chÊt bãc lét cïng nh÷ng m©u thuÉn kh¸c lµ kh«ng thÓ ®IÒu hoµ. PhÇn ®«ng con ngêi trong x· héi t b¶n chñ nghÜa ®Òu bÞ mÊt quyÒn lîi, mÊt b×nh ®¼ng. C¶ 3 chÕ ®é n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa cã nh÷ng ®Æc ®IÓm riªng nhng nã ®Òu lµ chÕ ®é cã kh¸c nh÷ng m©u thuÉn ®èi kh¸ng kh«ng thÓ ®Iªu hßa gi÷a giai cÊp bãc lét vµ giai cÊp bÞ bãc lét, vµ dùa trªn sù t h÷u vÒ s¶n xuÊt. Giai cÊp bãc lét lµ giai cÊp thèng trÞ, mäi ho¹t ®éng vÒ mÆt kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi ®Òu chØ phôc vô cho quyÒnlîi cña chÝnh hä. Mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi tån t¹i ®îc th× nã ph¶i cã nh÷ng mÆt tèt nhÊt ®Þnh cña nã chóng ta còng kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng thµnh qu¶ mµ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nãi trªn ®· ®¹t ®îc. X· héi céng s¶n nguyªn thuû lµ chÕ ®é x· héi ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña loµi ngêi. Trong x· héi chiÕm h÷u n« lÖ giai cÊp thèng trÞ b¾t ®Çu tÝch luü cña c¶i cho x· héi, quan träng nhÊt lµ nã ®a con ngêi ra khái thêi k× m«ng muéi hoang d·. X· héi phong kiÕn lµ bíc trung gian ®Ó loµi ngêi chuyÓn sang mét nÒn v¨n minh míi nã h×nh thµnh nh÷ng tiÒn ®Ò tèt cho sù ra ®êi cña x· héi t b¶n chñ nghÜa. NÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa kh«ng chØ cßn lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, con ngêi ®· ®îc tiÕp cËn víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi nh÷ng thµnh tùu khoa häc, kü thuËt nã ®· t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, nã t¹o ra mét khèi lîng cña c¶i vËt chÊt cho nh©n lo¹i b»ng tÊt c¶ c¸c x· héi tríc céng l¹i. H×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ chÕ ®é x· héi bíc ®Çu võa ph¸t huy thõa kÕ nh÷ng thµnh qu¶ cña chñ nghÜa t b¶n, ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn nh÷ng h¹n chÕ cña t b¶n chñ nghÜa. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc x©y dùng trªn c¬ së cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, c¬ së h¹ tÇng phôc hîp víi kiÕn tróc thîng tÇng. Song ViÖt Nam tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn tho¸t ra khái nghÌo nµn l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t ®Õn tr×nh ®é mét níc ph¸t triÓn b»ng 10 con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 2) Môc ®Ých Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta hiÖn nay nh §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lµ : x©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i c¬ cÊu kinh tÕ lËp hiÕn, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, vµ níc ta ®· chuyÓn sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. §©y lµ nh÷ng nhËn ®Þnh rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng bíc ®i tiÕp theo trong sù nghiÖp ®æi míi. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh nh»m ®a níc ta tõ mét nÒ c«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. HiÖn ®¹i ho¸ lµ môc tiªu c¬ b¶n cña v¨n minh hiÖn ®¹i thÓ hiÖn xu híng lÞch sö tiÕn bé loµi ngêi. §ã lµ nhiÖm vô quan träng cã tÇm cì lín ®ßi hái ph¶i ®i tõ c¸i cô thÓ ®Õn c¸i tæng thÓ. Tríc hÕt cÇn hiÓu râ thùc tr¹ng vµ nh÷ng ®Þnh híng chung cña ViÖt Nam. Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ë møc ®é thÊp, qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, l¹i kh«ng ph¶i tõ chñ nghÜa t b¶n mµ tõ b¬cs qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chñ nghÜa t b¶n. V× vËy, cÇn ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ s¸ng t¹o c¸c quy lu©t kh¸ch quan trong ®ã quy luËt s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lµ quy luËt c¬ b¶n nhÊt nh»m c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khai th¸c mäi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt. Ph¸t huy tÝnh chñ ®¹o s¸ng t¹o cña chñ thÓ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Chóng ta ph¶i ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ sö dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ trung gian qu¸ ®é trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta mµ §¹i héi VI v¹ch ra lµ ®óng ®¾n. §¹i héi VII cña §¶ng còng chØ râ “. . . phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt thiÕt lÊp tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt tõ x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng s¶n xuÊt chñ nghÜa tiÕn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc”. 11 Ngµy nay trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®ang ®îc coi lµ ph¬ng híng chñ ®¹o, tr¶i qua c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp ho¸ thùc chÊt lµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi, ®ã kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ t¨ng htªm tèc ®é vµ tû träng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b»ng nÒn kinh tÕ mµ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu, ®æi míi c¨n b¶n vÒ c«ng nghiÖp. H¬n n÷a, sù vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶I phï hîp víi tÝnh chÊt vµ t×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ cÇn thiÕt. Bªn c¹nh ®ã tõng bíc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. §Æc biÖt lµ Nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n. Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt qu¶n lý ph©n phèi theo lao ®éng. 3) Thùc tr¹ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Tríc ®©y trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc chóng ta ®· x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ “lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi” song níc ta vÉn m¾c ph¶I sai lÇm b»ng c¸ch nhËn thøc vÒ c«ng nghiÖp ho¸. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 70, ®Êt níc ®· l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi víi nh÷ng khã kh¨n gay g¾t. Trong s¶n xuÊt s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®ñ chÊt lîng l¹m ph¸t cµng t¨ng. K×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc ®êi sèng x· héi thÊp kÐm, nghÌo khæ. Tríc ®©y chóng ta do kh«ng thÊy ®îc quy luËt lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn sÏ kÐo theo quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nªn chóng ta ®· ®I ngîc l¹I quy luËt nµy vµ muèn ¸p ®Æt mét quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó kÐo theo sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sau khi tiÕn hµnh ®æi míi chóng ta ®· tu©n theo nh÷ng quy luËt chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng trªn c¬ chÕ thÞ trêng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn do ®ã quan hÖ s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn theo. MÆt kh¸c ph¶i t¹o ra yÕu tè tÝch cùc biÕn c¸c yÕu tè chñ quan v× nã cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi v× r»ng ý thøc cã tÝnh vît tríc nªn quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng vît so víi s¶n lîng s¶n xuÊt. §©y lµ sù phï thuéc cã tÝnh vît tríc dùa trªn c¬ së suy luËn khoa häc l«gÝc, dùa trªn c¸c quy luËt cao h¬n lµ sù vît tríc kiÕn tróc thîng tÇng so víi c¬ së h¹ tÇng. §¸ng tiÕc lµ v× chóng ta muèn rót ng¾n thêi kú qu¸ ®é nªn chóng ta ®· tuyÖt ®èi ho¸ nh©n tè chñ quan vµ chÝnh trÞ cho r»ng chØ cÇn cã sù l·nh 12 ®¹o cña §¶ng céng s¶n th× chóng ta cã thÓ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c lµ do cha hiÓu thÊu ®¸o vÒ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, chóng ta ®· hµnh ®éng tr¸i quy luËt, ®· kh«ng lµm nh÷ng viÖc ph¶i lµm, gi¸o ®iÒu m« h×nh kinh tÕ cña ngêi kh¸c. Trong khi nh÷ng m« h×nh kinh tÕ ®ã chØ lµ s¶n phÈm cña tëng tîng chñ quan duy ý thøc. C¶ mét thêi gian dµi chóng ta ®· qu¸ ®Ò cao vai trß cña quan hÖ s¶n xuÊt. Chóng ta ®· kh«ng thÊy râ bíc ®i cã tÝnh quy luËt trªn con ®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. V× thÕ ph¶i tiÕn hµnh ngay cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÒn kinh tÕ tuy ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng nhÊt ®Þnh nhng sù t¨ng trëng ®ã kh«ng cã ph¸t triÓn v× dùa vµo bao cÊp, bëi chi ng©n s¸ch l¹m ph¸t vay nî níc ngoµi. Con ngêi ®îc gi¶i phãng vµ bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, t¨ng chi phÝ lín cña c¶i x· héi. Do t tëng chñ quan duy ý chÝ n«ng næi ®i ®Õn chñ nghÜa x· héi nªn ®· më réng kinh tÕ quèc doanh qu¸ møc chÞu ®ùng + Trong n«ng nghiÖp: n«ng nghiÖp níc ta nhiÒu n¨m l©m vµo khñng ho¶ng.Tríc ®©y do nãng véi gîng Ðp vµ vi ph¹m nguyªn t¾c c¬ b¶n cña hîp t¸c x· lµ tù nguyÖn mang tÝnh chÊt c¬ng h÷u mäi ngêi kh«ng lµm nghÒ g× còng ®Òu ph¶I vµo hîp t¸c x·. Mµ trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nªn tËp thÓ nµy l¹I cha ®îc chuÈn bÞ kü, mét mÆt dùa vµo kinh tÕ quèc d©n, mÆt kh¸c dùa vµo bao cÊp nªn dÉn ®Ðn t×nh tr¹ng vèn Ýt, trang bÞ ®¬n gi¶n, tr×nh ®é tæ chøc kinh doanh kÐm. N«ng nghiÖp l¹c hËu lµm cho sö dông l·ng phÝ nguån ®Êt ®ai, søc lao ®éng, vèn c¬ së vËt chÊt cña x· héi lµm cho thÞ trêng rénglín cña n«ng th«n kh«ng ph¸t triÓn vµ tõ ®ã lµm h·m c¸c ngµnh ph¸t triÓn.VÒ x· héi sù l¹c hËu cña n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµm cho kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ngµy cµng lín. §ång thêi cßn t¨ng thªm lµn sãng di d©n tõ n«ng th«n vµo thµnh thÞ t¹o nªn nh÷ng tÖ n¹n x· héi ¶nh hëng trËt tù an ninh. + Trong c«ng nghiÖp: u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng coi ®ã lµ gi¶i ph¸p c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho c«ng nghiÖp mµ kh«ng coi träng ®óng møc cña ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ. C«ng nghiÖp ho¸ còng ®îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ qu¸ tr×nh x©y dùng mét nÒn s¶n xuÊt ®îc c¬ 13 hÝ ho¸ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Chóng ta thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi å ¹t víi quy m« lín, quèc h÷u ho¸ toµn bé c¸c xÝ nghiÖp t nh©n. KÕ ho¹ch kinh tÕ cña níc ta hÇu nh dËm ch©n t¹i chç víi nh÷ng viÖn nghiªn cøu bao cÊp chØ ®¹o th× lµm sao kh«ng thÓ ph¸t huy ®îc n¨ng lùc s·ng t¹o víi ®ång vèn Ýt kh«ng ®ñ ®Ó cho nghiªn cøu, kh«ng cung cÊp ®Çy ®ñ kinh phÝ cho c¸c viÖc øng dông nã vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. Trong khi ®ã nh×n ra bªn ngoµi khoa häc kü thuËt cña c¸c níc ph¸t triÓn nh vò b·o vµ trë thµnhlùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp thÊm vµo tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña con ngêi. 4) Mét sè biÖn ph¸p. §Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu §¶ng ®Ò ra lµ lµm cho d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, ®Êt níc chuyÓn m×nh lªn chñ nghÜa x· héi th× ®i ®«i víi viÖc cñng cè, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt. Chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, v× kh«ng cã lùc lîng s¶n xuÊt hïng hËu víi n¨ng suÊt cao th× kh«ng thÓ nãi ®Õn c«ng nghiÖp x· héi. Mµ muèn cã lùc lîng s¶n xuÊt hïng hËu vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao th× kh«ng chØ dùa vµo n«ng nghiÖp, sö dông lao ®éng thñ c«ng mµ ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®i lªn ®æi míi c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i . Nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i tiÕn hµnh theo hiÖn ®¹i ho¸. §ã lµ bíc ®i tÊt yÕu cña mét quèc gia muèn ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu, nghÌo nµn vµ ®ã còng lµ xu thÕ chung cña lÞch sö. Mét lÇn n÷a ta kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt yÕu cña c«ng cuéc ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®a ®Êt níc ta vît qua mét chÆng ®êng dµi ®i lªn c«ng nghiÖp x· héi. §ã lµ sù tôt hËu ngµy cµng xa cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn so víi c¸c níc ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi. NhËn ®Þnh ®îc nh÷ng ®iÒu nãi trªn vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tÕ ë ViÖt Nam, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh l¹i t tëng nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n h¬n. A) X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ míi. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ngµy nay kh«ng thÓ hiÓu nh tríc kia. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ngµy nay kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ ngµnh c«ng nghiÖp mµ cßn lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi sù ®æi míi c¬ b¶n vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn 14 ®¹i ho¸ tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Tõ ®ã t¹o ra sù c©n ®èi hµi hoµ gi÷a c¸c ngµnh trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc doanh. CÇn ph¶i ®æi míi c¶ t duy suy nghÜ vµ hµnh ®éng. C«ng cuéc ®æi míi mµ §¶ng ®· lùa chän lµ ®óng ®¾n, con ®êng ®ã lµ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ víi viÖc h×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch kinh tÕ. * Ph¬ng híng cô thÓ. §iÒu ®Çu tiªn ph¶i gi¶i quyÕt lµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu “c«ng - n«ng nghiÖp vµ dÞch vô” phï hîp víi xu híng “më” cña nÒn kinh tÕ. VÊn ®Ò nµy ®îc gi¶i quyÕt t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho viÖc ph©n c«ng l¹i lao ®éng hîp lý trong c¸c ngµnh kinh tÕ vµ ®iÒu chØnh hîp lý víi c¬ cÊu ®Çu t. Híng chuyÓn dÞch ®ã lµ gi¸ trÞ c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng nhanh, tØ lÖ s¶n lîng chiÕm phÇn lín trong GDP... TØ träng gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn ( nhng lîng tuyÖt ®èi t¨ng hµng n¨m). + N«ng nghiÖp (kÓ c¶ l©m ng nghiÖp): trong mét sè n¨m tríc m¾t vÉn ®îc coi lµ mÆt trËn hµng ®Çu. Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t vèn khoa häc c«ng nghÖ nh»m ph¸t huy thÕ m¹nh tiÒm n¨ng cña c¸c vïng, h×nh thµnh nh÷ng vïng chuyªn canh... t¹o c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i hîp lÝ ®a d¹ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i ë níc ta . + C«ng nghiÖp: h×nh thµnh mét sè ngµnh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cã hµm lîng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trªn c¬ së nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn ph¶I ®¹t ®îc ®ã lµ: ®iÖn tö tin häc, c«ng nghiÖp sinh häc, vËt liÖu míi vµ c¬ khÝ chÝnh x¸c. C¸c ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng ph¶I ®I tríc mét bíc gåm n¨ng lîng(§IÖn than, dÇu khÝ) giao th«ng vËn t¶i. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 ph¶i ph¸t triÓn tiÕp mét sè ngµnh s¶n xuÊt tiªu dïng vµ xuÊt khÈu ®i ®«i víi viÖc h×nh thµnh mét sè c«ng nghiÖp t liÖu cÇn thiÕt. + C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng thæ thuû s¶n: cÇn ®îc chó träng nh»m n©ng cao gi¸ trÞ cña c¸c mÆt hµng l¬ng thùc thùc phÈm nh»m thu hót kh¸ch hµng trªn thÞ trêng quèc tÕ. + DÞch vô: §èi víi ta hiÖn nay ph¶i hÕt søc coi träng vµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®Æc biÖt lµ dÞch vô cã thu ngo¹i tÖ m¹nh. 15 CÇn n©ng cao n¨ng lùc vµ tr×nh ®é hiÖn ®aÞ vµ c¸c ngµnh dÞch vô kü thuËt,ng©n hµng, bu chÝnh viÔn th«ng. C¸c dÞch vô vÒ hµng h¶i vµ hµng kh«ng cã triÓn väng to lín,chóng ta cÇn chó träng ph¸t triÓn cô thÓ nh c¸c dÞch vô vËn t¶i biÓn,dÞch vô vËn t¶i biÓn qu¸ c¶nh. Ngoµi ra vÊn ®Ò ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi vµ tranh thñ vèn ®Çu t Nhµ níc còng nh vÊn ®Ò gi¶i quyÕt sím ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. B) C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Níc ta hiÖn nay lµ mét Nhµ níc víi 80% d©n c ®ang sinh sèng b»ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §©y lµ mét ®Þa bµn tËp trung ®¹I bé phËn ngêi nghÌo. V× vËy, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ x· héi n«ng th«n ®· ®ang vµ sÏ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña chóng ta. Song n«ng nghiÖp kh«ng thÓ tù m×nh thay ®æi, ®æi míi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt c«ng nghÖ kh«ng cã kh¶ n¨ng t¨ng trëng nhanh ®Ó t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n mµ ph¶I cã t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c«ng nghiÖp, dÞch vô . ChØ cã nh vËy sÏ xo¸ vì ®îc tr¹ng th¸i tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo n©ng cao møc thu nhËp b×nh qu©n. PhÇn trªn ®· cho ta thÊy thùc tÕ trong mÊy n¨m chuyÓn ®æi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®îc ph¸t triÓn râ rÖt. H¬n n÷a theo kinh nghiÖm cña c¸c níc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp giai ®o¹n ®Çu chñ yÕu ®îc ®a vµo nÒn t¶ng cña n«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp ho¸ ph¶I t¹o c¬ së cho c«ng nghiÖp n«ng th«n ph¸t triÓn. Hµn quèc khuyÕn khÝch c¬ së c«ng nghiÖp n«ng th«n thu hót c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ dÞch vô qua ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n. ChÝnh v× nh÷ng bíc ®ã mµ viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt trong thêi gian tríc m¾t nh»m ®Èy tíi mét bíc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta. * ChÝnh s¸ch ®êng lèi ph¸t triÓn Trong khu vùc n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp ph¬ng híng hµng chiÕn lîc ®ã lµ thay thÕ nhËp khÈu vµ cã hiÖu qu¶ thÊp b»ng hµng ho¸ cã chÊt lîng cao ®Ó xuÊt khÈu. NhiÒu ngêi cho r»ng ®©y lµ híng sai lÇm nhng thùc tÕ kh«ng ph¶i vËy. N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt cã ®Æc trng lµ s¶n phÈm nã cÇn thiÕt cho mäi cuéc sèng hµng ngµy. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cung cÊp s¶n 16 phÈm ®ñ trong níc råi míi xuÊt khÈu lµ mét lÏ ®¬ng nhiªn nh÷ng c«ng cô s¶n phÈm chØ trong níc cßn víi x· héi lµ mét lÏ ®¬ng nhiªn bëi ta kh«ng thÓ nhËp l¬ng thùc mµ l¹i kh«ng s¶n xuÊt ®îc ra. Tuy nhiªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn ®îc qu¸ tr×nh ®Çu t khoa häc c«ng nghÖ ®Ó ®em l¹i chÊt lîng cao cho s¶n phÈm. C«ng nghiÖp nhÑ cÇn ®îc ph¸t triÓn trong lÜnh vùc n«ng nghÖ lµ c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt thuèc trõ s©u ph©n bãn vi sinh c©y kh«ng g©y ®éc h¹i. C) X©y dùng míi kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ. KÕt cÊu h¹ tÇng võa lµ ®iÒu kiÖn, võa lµ môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. §Ó chuÈn bÞ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao h¬n vµo nh÷ng n¨m bíc sang thÕ kû 21 th× c¬ së h¹ tÇng cÇn ph¶i ®îc hiÖn ®¹i ho¸ mét phÇn ®¸ng kÓ. §ã lµ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i ph¶i ®îc n©ng cÊp cao h¬n n÷a, hiÖn ®¹i ho¸ sím hÖ thèng bu chÝnh viÔn th«ng trong vµ ngoµi níc, b¶o ®¶m cung cÊp ®iÖn cho ®« thÞ, cho c«ng nghiÖp ph¶I liªn tôc, ph¶I ®IÖn khid ho¸ mét phÇn quan träng. Vïng n«ng th«n cung cÊp níc s¹ch cho ®« thÞ tõng bíc hoµn chØnh kÕt cÊu h¹ tÇng cho tõng vïng l·nh thæ, tríc hÕt lµ khu vùc c«ng nghiÖp, c¸c ®« thÞ lín. Tõ nay ®Õn 2010 vµ sau ®ã chóng ta cã nhiÒu dù ¸n x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng quy m« lín nh : x©y dùng tuyÕn ®êng quèc lé 1A, tuyÕn ®êng nèi liÒn B¾c - Trung - Nam ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, luËn chøng kinh tÕ khoa häc ®· phª duyÖt víi trªn 50 c«ng ty trong vµ ngoµi níc tham gia ®Êu thÇu víi sè vèn h¬n 2 tû USD. Mét lo¹t c¸c c¶ng bÕn ®îc x©y dùng míi, n©ng cÊp (c¶ng Dung QuÊt ®îc ®Çu t h¬n 1 tû USD trong t¬ng lai sÏ tÝnh thµnh c¶ng biÓn lín vµo bËc nhÊt §«ng Nam ¸). Nh×n l¹i c¬ së h¹ tÇng cña níc ta, mét sè ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nã nh nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh, khu gang thÐp Th¸i Nguyªn ®ang ®i vµo ®æi míi c«ng nghÖ, nhµ m¸y xi m¨ng BØm S¬n, Hoµng Th¹ch. Trong t¬ng lai ta sÏ x©y dùng trung t©m §¹i häc, khoa häc c«ng nghiÖp, y tÕ thÓ dôc, trung t©m quèc gia. D) Ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái sù tham gia cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Sau nh÷ng n¨m më cöa, nÒn kinh tÕ cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. Kh«ng nh tríc kia ngµy nay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tõ quèc doanh ®Õn t 17 nh©n ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng cña m×nh n»m trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Chóng bæ sung cho nhau c¹nh tranh nhau t¹o nªn mét sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ ®Èy níc ta lªn mét nÊc thang cao h¬n cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Kinh nghiÖm cña chÝnh níc ta ®· chøng tá c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cã nh vËy chóng ta míi ph¸t huy ®îc t tëng Hå ChÝ Minh “ §oµn kÕt, ®oµn kÕt, ®¹i ®oµn kÕt”. Trong thêi gian tíi ®Ó t¹o ®IÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña Ngêi trong c«ng cuéc ®æi míi vµ x©y dùng tæ quèc chóng ta cÇn t¨ng cêng qu¶n lý chØ ®¹o thèng nhÊt qu¸ tr×nh më cöa, chuÈn bÞ tèt c¸c ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch, dù ¸n hîp t¸c víi bªn ngoµi. §ång thêi ph¶i qu¸n triÖt c¸c quyÕt ®Þnh chñ tr¬ng ®· ®Ò ra. §ã lµ vÊn ®Ò träng t©m nhÊt cña chÝnh s¸ch ®æi míi mµ §¶ng ta ®Ò ra song ta cÇn ph¶i kÕt hîp víi nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn c¸c ®Þa bµn thuËn lîi cã ®iÒu kiÖn . HiÖn nay, ta ®ang chñ tr¬ng ®Çu t thóc ®Èy m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, c¬ khÝ, ®iÖn tö tin häc, c¸c ngµnh nguyªn vËt liÖu. * Mét sè vÊn ®Ò cÇn lu ý X· héi lu«n lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng, do ®ã ë níc ta khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ còng ph¶i ®Æt trong quy luËt vËn ®éng. Muèn t¹o ra nh÷ng bíc chuyÓn biÕn tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ níc ta ®ßi hái c¸c néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ còng nh ph¶i thêng xuyªn thay ®æi vµ bæ sung. C¸c néi dung trong c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ bæ sung cho nhau. Quan träng nhÊt lµ lu«n ph¶i chó ý ®Õn viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cÇn ph¶i ®a con ngêi lªn vÞ trÝ trung t©m ®Æc biÖt lµ con ngêi lao ®éng. §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ m¹nh bÒn v÷ng, kh«ng thÓ chØ dùa vµo vay mîn hay bá tiÒn ra mua c«ng nghÖ cña níc ngoµi mµ ph¶i dùa trªn c¬ së kh¶ n¨ng, trÝ tuÖ, ph¶I b»ng t tëng v¨n ho¸ cña m×nh míi cã thÓ biÕn c«ng nghÖ hiÖn ®¹I cña thÕ giíi thµnh c¸i cu¶ m×nh. 18 Kh«ng thÓ dùa trªn vµi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn hay vµo sè lîng nh÷ng má than, giÕng dÇu, ®ån ®iÒn cao su hay ruéng ®ång cã s½n mµ ph¶i biÕt ph¸t huy yÕu tè con ngêi. §©y còng lµ bµi häc rót ra tõ thùc tiÔn cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi cã kinh tÕ ph¸t triÓn nh: NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng. . . ph¸t triÓn con ngêi trë thµnh xu thÕ kh¸ch quan trong x· héi hiÖn ®¹i, lµ c¬ së tiÒn ®Ò vµ thíc ®o cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. §©y lµ chuyªn ®Ò réng lín vµ toµn diÖn bao trïm toµn bé sù ph¸t triÓn xoay quanh con ngêi. NÕu ta coi ph¸t triÓn con ngêi lµ mét môc tiªu ®Çu tiªn, lµ ®éng lùc c¨n b¶n ®Ó ph¸t triÓn x· héi, lÊy viÖc n©ng cao mÆt b»ng d©n trÝ vµ ®µo t¹o båi dìng nguån nh©n lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn vµ xem ®ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th¸ng lîi cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n cña tÊt c¶ thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o, c¸n bé vµ c«ng chøc nhµ níc nãi chung, c¸n bé kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ nãi riªng lµ ph¬ng ph¸p chñ yÕu vµ quyÕt ®Þnh. §¹i héi lÇn thø VIII ®· x©y dùng nhiÖm vô chiÕn lîc chÕ ®é nh»m x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng thµnh th¹o chuyªn m«n nghiÖp vô cã kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña t×nh h×nh nhiÖm vô trong thêi kú míi - thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸ch m¹ng còng cã nh÷ng thuËn lîi nhng bªn c¹nh ®ã cã rÊt nhiÒu khã kh¨n ®ßi hái chóng ta ph¶i cã c¸ch nh×n nhËn vµ ph¬ng ph¸p khoa häc s¸ng t¹o, ph¶i cã quan ®iÓm kh¸ch quan toµn diÖn ph¸t triÓn. Chóng ta ph¶i lu«n lu«n ®Ò cao vai trß thùc tiÔn kh«ng ®îc coi nhÑ lý luËn, ph¶I lu«n x©y dùng lÊy chñ nghÜa m¸c Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t tëng cña §¶ng lµm kim chØ nam cho c«ng nghiÖp ta, cho c¸ch m¹ng níc ta , cho d©n téc, ph¸t triÓn ®æi míi kinh tÕ t duy ë níc ta, ®a níc ta lªn con ®êng x· héi chñ nghÜa. Mét ®iÒu quan träng n÷a lµ ph¶i kh¾c phôc mét sè t tëng h÷u khuynh kh«ng tiÕn hµnh c¸ch m¹ng, t¶ khuynh chñ quan nãng véi, duy ý chÝ. BÖnh chñ quan, duy ý chÝ lµ sai lÇm kh¸ phæ biÕn ë níc ta vµ ë nhiÒu níc x· héi 19 chñ nghÜa tríc ®©y, g©y t¸c h¹i nghiªm träng víi x©y dùng x· héi chñ nghÜa. Sai lÇm ë lèi suy nghÜ vµ h×nh thøc gi¶n ®¬n nãng véi, ch¹y theo nguyÖn väng chñ quan thÓ hiÖn trong mét sè chñ tr¬ng vµ chÝnh s¸ch x· héi víi hiÖn thùc kh¸ch quan. §Ó kh¾c phôc chóng ta cÇn sö dông ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p, tríc hÕt lµ ®æi míi t duy n©ng cao nh©n lùc trÝ tuÖ tr×nh ®é lý luËn cña §¶ng. Trong ho¹t ®éng trùc tiÕp ph¶i t«n träng vµ hµnh ®éng theo quy luËt kh¸ch quan. Ph¶i ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ®æi míi tæ chøc vµ ph¬ng híng ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, chèng b¶o thñ, tr× trÖ quan liªu. Song ®Ó lµm ®îc tÊt c¶ nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ò ra, ph¶i cã mét Nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n, mét nhµ níc thùc sù cña d©n do d©n vµ v× d©n. 20