Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi Më §Çu.
Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, c¸c doanh
nghiÖp ®Æc biÖt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
m×nh, ph¶i tù quyÕt ®Þnh tõ kh©u s¶n xuÊt cho ®Õn kh©u tiªu thô s¶n phÈm. Bªn
c¹nh ®ã, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn do ®ã nã ngµy cµng t¹o ra
c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸c lo¹i d©y chuyÒn s¶n xuÊt víi c«ng nghÖ tiªn
tiÕn…®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶I n¾m b¾t kÞp thêi vµ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh
nghiÖp ph¶i ®îc x©y dùng phï hîp víi mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Çy biÕn ®éng .V×
vËy yªu cÇu ®ßi hái ®Æt ra cho doanh nghiÖp lµ ph¶i x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc bé
m¸y cña doanh nghiÖp m×nh sao cho phï hîp ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong
c¬ chÕ thÞ trêng ®Çy nh÷ng khã kh¨n vµ biÕn ®éng. Bé m¸y qu¶n lý cña mét doanh
nghiÖp ®îc coi lµ mét bé phËn ®Çu n·o cho sù ra ®êi nh÷ng chñ tr¬ng, chiÕn lîc,
chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp ®ã. C¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp ®îc t¹o lËp
®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch , chiÕn lîc cña doanh nghiÖp ®ã nªn nã lu«n lu«n ph¶i
®îc x©y dùng ®Ó phï hîp víi nhiÖm vô, yªu cÇu míi. ViÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc
cña mét doanh nghiÖp mµ hîp lý, phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp th× nã sÏ gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu c¬ b¶n
cña doanh nghiÖp Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý
kh«ng ph¶i lµ mét viÖc lµm ®¬n gi¶n mµ nã ®ßi hái ph¶i cã sù nghiªn cøu mét c¸ch
kü lìng nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong qu¸ tr×nh
héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã nªn em xin
chän ®Ò tµi : “Ph¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp. ¦u,
nhîc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ph¹m vi ¸p dông.”
V× tÇm hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn trong bµi em kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em mong c¸c thÇy c« cña khoa qu¶n lý doanh nghiÖp
gióp em nhËn ra nh÷ng thiÕu sãt ®ã ®Ó söa ch÷a. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c
thÇy c« !
Néi Dung
I- C¬ së lý luËn chung vÒ c¬ cÊu tæ chøc.
1- Kh¸I niÖm c¬ cÊu tæ chøc.
+ C¬ cÊu tæ chøc lµ mét hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng chÝnh thøc bao gåm nhiÒu
c«ng viÖc riªng lÎ còng nh nh÷ng c«ng viÖc chung, sù ph©n chia c¸c c«ng
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
viÖc thµnh nh÷ng phÇn viÖc cô thÓ nh»m x¸c ®Þnh ai lµ ngêi lµm viÖc g× ?
vµ hä cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo ?, vµ chØ râ hä sÏ ph¶i cïng nhau
hîp t¸c b»ng nh÷ng ph¬ng thøc nµo ?.
+ C¬ cÊu cña mét tæ chøc qu¶n lý lµ kÕt qu¶ tæng thµnh cña sù bè trÝ c¸c bé phËn
g¾n bã víi nhau mét c¸ch hîp lý t¹o thµnh mét hÖ thèng; vµ khi c¸c bé phËn ho¹t
®éng th× c¶ bé m¸y vËn hµnh ¨n khíp nhÞp nhµng theo sù ®IÒu khiÓn thèng nhÊt cña
mét trung t©m, t¹o ra hiÖu lùc qu¶n lý chung.
+ C¬ cÊu tæ chøc ph¶I hîp lý míi cho phÐp sö dông tèt c¸c nguån lùc, gióp cho
viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c quyÕt ®Þnh
®ã, ®IÒu hoµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng.
2- §Æc ®IÓm, vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc .
2.1 §Æc ®IÓm cña c¬ cÊu tæ chøc.
+ §¶m b¶o sù chuyªn m«n ho¸: Chuyªn m«n ho¸ lµ qu¸ tr×nh nhËn diÖn nh÷ng
c«ng viÖc cô thÓ vµ ph©n c«ng c¸c c¸ nh©n hay nhãm lµm viÖc ®· ®îc huÊn luyÖn
thÝch hîp nh»m ®Èm nhiÖm chóng. ChÝnh v× vËy c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp
®Èm b¶o ®îc mçi c¸ nh©n hay nhãm lam viÖc cã thÓ chuyªn s©u vµo c«ng viÖc nhÊt
®Þnh trong chu tr×nh s¶n xuÊt.
+ §¶m b¶o tÝnh tiªu chuÈn ho¸: Tiªu chuÈn ho¸ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c thñ tôc
cña tæ chøc mµ theo ®ã c¸c nh©n viªn cã thÓ hoµn thµnh c«ng viÖc cña hä theo mét
c¸ch thøc thèng nhÊt vµ thÝch hîp. Do ®ã, c¬ cÊu tæ chøc ®¶m b¶o cho c¸c nhµ
qu¶n trÞ theo dâi thµnh tÝch cña c¸c nh©n viªn theo mét tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh, ®ång
thêi cïng víi b¶n m« t¶ c«ng viÖc, c¸c tiªu chuÈn c«ng viÖc lµ c¬ së ®Ó tuyÓn chän
nh©n viªn cña tæ chøc.
+ X¸c ®Þnh râ ®îc sù phèi hîp: Phèi hîp bao gåm nh÷ng thñ tôc chÝnh thøc vµ phi
chÝnh thøc ®Ó liªn kÕt nh÷ng ho¹t ®éng do c¸c nhãm riªng rÏ trong tæ chøc ®¶m
nhiÖm. V× vËy c¬ cÊu t« chøc cña mét doanh nghiÖp ®¶m b¶o cho sù phèi hîp mét
c¸ch linh ho¹t trong viÖc gi¶I quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña toµn c«ng ty, ®ßi hái sù s½n
lßng chia sÎ tr¸ch nhiÖm vµ sù truyÒn th«ng mét c¸ch hiÖu qu¶ gi÷a c¸c thµnh viªn
cña tæ chøc.
+ X¸c ®Þnh râ ®îc dßng quyÒn lùc: QuyÒn lùc lµ quyÒn ra quyÕt ®Þnh vµ ®IÒu khiÓn
ho¹t ®éng cña ngêi kh¸c. C¬ cÊu tæ chøc x¸c ®Þnh râ quyÒn lùc thuéc vÒ tay ai,
ph©n bæ nh thÕ nµo trong mét tæ chøc, mét doanh nghiÖp…®Ó tõ ®ã ®¶m b¶o c«ng
viÖc cña tæ chøc ®îc thùc hiÖn mét c¸ch tèt nhÊt.
2.2 Vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc.
+ Mét lµ ph©n bæ c¸c nguån nh©n lùc vµ c¸c nguån lùc kh¸c cho tõng c«ng viÖc cô
thÓ: Mçi mét c«ng viÖc ®Òu ®ßi hái nh÷ng nguån lùc kh¸c nhau, do vËy c¬ cÊu tæ
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
chøc cña mét doanh nghiÖp ®îc x©y dùng nh»m ®¶o b¶o cho c¸c nguån lùc ®îc
ph©n c«ng cho ®óng c¸c c«ng viÖc cña nã tõ ®ã gióp cho c«ng viÖc ®îc hoµn thµnh
mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
+ Hai lµ x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ c¸ch thøc thÓ hiÖn vai trß cña mçi thµnh viªn
theo quy chÕ cña b¶n m« t¶ c«ng viÖc, s¬ ®å tæ chøc vµ hÖ thèng ph©n cÊp quyÒn
h¹n trong tæ chøc: C¬ cÊu tæ chøc x¸c ®Þnh râ mçi mét thµnh viªn ®Òu ph¶I ®Þnh râ
c«ng viÖc vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh tríc c«ng viÖc ®îc giao ®Ó tõ ®ã chÞu tr¸ch
nhiÖm tríc nh÷ng hËu qu¶ mµ m×nh g©y ra ®¶m b¶o cho c«ng viÖc hoµn thµnh
mang tÝnh tèi u nhÊt.
+ Ba lµ lµm cho nh©n viªn hiÓu ®îc nh÷ng kú väng cña cÊp trªn còng nh cña tæ
chøc ®èi víi hä th«ng qua c¸c quy t¾c, quy tr×nh lµm viÖc vµ nh÷ng tiªu chuÈn vÒ
thµnh tÝch cña mèi c«ng viÖc: §IÒu ®ã gióp cho mçi nh©n viªn sÏ cµng tÝch cùc h¬n
trong c«ng viÖc cña m×nh v× hä c¶m thÊy ®îc cÊp trªn còng nh tæ chøc tr©n träng hä
tõ ®ã ®em l¹i hiÖu qu¶ tèt nhÊt trong c«ng viÖc cho doanh nghiªp, cho tæ chøc.
+ Bèn lµ x¸c ®Þnh quy chÕ vÒ thu thËp, xö lý th«ng tin néi bé tõ ®ã ®Ò ra quyÕt ®Þnh
vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña tæ chøc: C¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp gióp
cho viÖc thu thËp th«ng tin néi bé mét c¸ch nhanh chãng nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt ®Ó tõ
®ã c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cã thÓ ®a ra c¸ch thøc gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò mét
c¸ch nhanh chãng, hiÖu qu¶, chÝnh x¸c.
II- C¸c ph¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp.
¦u, nhîc ®IÓm vµ ®IÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông.
1- Bèn ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c nhµ khoa häc nghiªn
cøu vÒ qu¶n lý.
1.1- Ph¬ng ph¸p lo¹i suy (hay cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p ngo¹i suy): Lµ ph¬ng
ph¸p dïng nh÷ng kinh nghiÖm tiªn tiÕn ®IÓn h×nh, tõ ®ã suy luËn vµ lo¹i bá nh÷ng
®IÒu kiÖn bÊt hîp lý råi tõ ®ã ¸p dông cho c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. Hay nãi
c¸ch kh¸c ph¬ng ph¸p nµy suy tõ c¸I cã s½n (bªn ngoµI) ®Ó lîc bá vµ lÊy nh÷ng c¸I
phï hîp, hîp lý nhÊt.
+ ¦u ®iÓm: - Chi phÝ thÊp.
- §· ®îc kiÓm nghiÖm trªn thùc tÕ.
- §¶m b¶o tÝnh hîp lý trong c¬ cÊu tæ chøc cña doanh
nghiÖp.
+ Nhîc ®IÓm: - Kh«ng phï hîp víi thêi thÕ .
- DÔ bÞ dËp khu«n m¸y mãc.
- Kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm nghµnh nghÒ vµ quy
m« cña doanh nghiÖp ViÖt Nam.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Ph¹m vi ¸p dông: V× ph¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng u ®IÓm còng nh
nh÷ng h¹n chÕ ®· nªu ë trªn nhng trong thùc tÕ mu«n mµu, mu«n vÎ cho nªn kh«ng
ph¶i trong trêng hîp cô thÓ nµo còng cã thÓ sao chÐp, chØ nªn tham kh¶o ®Ó vËn
dông cho s¸ng t¹o, chän läc c¸c u ®IÓm phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn cña
doanh nghiÖp m×nh. Thùc tÕ cho thÊy ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông nhiÒu ë ViÖt
Nam v× cã chi phÝ thÊp ( trong x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp th×
vÊn ®Ò vÒ chi phÝ x©y dùng lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam), h¬n n÷a ph¬ng ph¸p nµy l¹i ®îc kiÓm nghiÖm trªn thùc tÕ, tõ ®ã cã thÓ rót ra
®îc c¸c kinh nghiÖm trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ®Èm
b¶o cho bé m¸y cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
1.2- Ph¬ng ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu: Lµ ph¬ng ph¸p dùa trªn c¸c
môc tiªu cña doanh nghiÖp ®Ó ®Ò ra c¬ cÊu tæ chøc theo néi dung cña nguyªn t¾c
1vÒ tæ chøc ( Tõ môc tiªu ho¹t ®éng mµ ®Þnh ra c¸c chøc n¨ng cña tæ chøc, tõ chøc
n¨ng x©y dùng c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc, tõ c¬ cÊu bé m¸y mµ bè trÝ con ngêi) . Thùc
chÊt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ xuÊt ph¸t tõ ®Ó thÊy c¸c chøc n¨ng cÇn ®îc thùc hiÖn
b»ng c¬ cÊu tæ chøc phï hîp.
¦u ®iÓm : - X¸c ®Þnh râ chøc n¨ng cña tõng phßng ban, tr¸nh trïng
lÆp c¸c nhiÖm vô.
- Tõ c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra cã thÓ x¸c ®Þnh , lËp kÕ ho¹ch
mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt c¸c nhu cÇu phôc vô cho viÖc hoµn thµnh c¸c môc tiªu ®·
®Ò ra.
- Phï hîp víi môc tiªu cña doanh nghiÖp vµ phï hîp víi
®IÒu kiÖn hiÖn t¹i.
Nhîc ®iÓm : - Ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ dÉn t¬Ý viÖc x©y dùng co cÊu tæ
chøc cång kÒnh
-Tèn chi phÝ vÒ nh©n c«ng cho bé phËn qu¶n lý doanh
nghiÖp.
Ph¹m vi ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp cho c¸c doanh nghiÖp võa
vµ nhá :
Mét trong nh÷ng c¬ cÊu tæ chøc ¸p dông phong ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu
lµ c¬ cÊu chøc n¨ng
§Æc ®iÓm lµ: mçi bé phËn cã chøc n¨ng vÒ tõng lÜnh vùc qu¶n lý ( theo dâi vµ
ph©n tÝch t×nh h×nh , chuÈn bÞ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ,híng dÉn cÊp díi thi hµnh).
Trong mét doanh nghiÖp x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc theo kiÓu chøc n¨ng cã thÓ ph©n
ra thµnh c¸c phßng ban thÓ hiÖn viÖc kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu nh sau :
+ Phßng cung øng : Nguyªn liÖu , vËt t...
+ Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh ( tµi vô ) :tµi chÝnh, kiÓm tra dù ¸n.
+ Phßng kinh doanh : marketing , tiªu thô s¶n phÈm,kÕ ho¹ch s¶n xuÊt.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Phßng tæng hîp ( hµnh chÝnh tæ chøc ) : th«ng tin qu¶n lý ,tæng hîp
hµnh chÝnh.
+ Phßng tæ chøc ho¹t ®éng: phóc lîi ,khen thëng.
Qua ph©n tÝch cã thÓ thÊy viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc theo phu¬ng ph¸p kÕt cÊu
ho¸ c¸c môc tiªu lµ c¸ch tæ chøc tæng thÓ nh»m hoµn thµnh môc tiªu ®¨ ®Þnh . Mäi
viÖc thùc hiÖn tæ chøc ph¶i phôc vô cho c¸i ®Ých cuèi cïng Êy , nÕu c«ng viÖc nµo
kh«ng ®ãng gãp cho môc tiªu Êy th× lµ kh«ng cÇn thiÕt vµ kh«ng nªn tiÕn hµnh .
C¸c tæ chøc bé phËn còng thÕ . Mçi ban , xÝ nghiÖp , ph©n xëng , ®¬n vÞ , tæ ,
nhãm...cña c«ng ty ®Òu cã môc tiªu cô thÓ riªng vµ lµ bé phËn cña môc tiªu chung,
hoµ nhÞp vãi môc tiªu chung .
1.3 Ph¬ng ph¸p chuyªn gia: Lµ ph¬ng ph¸p dïng kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc
cña c¸c chuyªn gia vÒ c¸c lÜnh vùc vµ c¸c chøc n¨ng chuyªn m«n theo yªu cÇu cña
doanh nghiÖp, tõ ®ã c¸c chuyªn gia x©y dùng m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc dùa vµo môc
tiªu, quy m« vµ ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp .
+ ¦u ®iÓm: - TËn dông ®îc nh÷ng kiÕn thøc chuyªn s©u trong c¸c lÜnh vùc kh¸c
nhau.
- C¸c chuyªn gia sÏ cã c¬ héi ®Ó thö nghiÖm trong ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp.
- TËn dông ®îc nh÷ng kÕt luËn tríc ®ã cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c chuyªn gia.
Tãm l¹i, c¸c chuyªn gia lµ nh÷ng ngêi giµu kinh nghiÖm trong c¸c lÜnh vùc
chuyªn m«n v× vËy cã thÓ ®a ra c¸c ph¬ng ¸n tèi u phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh
nghiÖp.
+ Nhîc ®iÓm: - Cã thÓ mang tÝnh chÊt chñ quan.
- Cã thÓ bÞ ¶nh háng cña nh÷ng ngêi cã quyÒn lùc
- Tèn kÐm vÒ thêi gian vµ chi phÝ cho viÖc thuª c¸c chuyªn gia giái, nÕu c¸c
chuyªn gia giái lµ nh÷ng ngêi níc ngoµi th× cßn ¶nh hëng trong vÊn ®Ò bÊt ®ång
ng«n ng÷, tõ ®ã cã nhiÒu th«ng tin kh«ng ®ù¬c chÝnh x¸c.
+ Ph¹m vi ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã
quy m« lín, cã chi phÝ lín trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu cña doanh nghiÖp.
1.4 Ph¬ng ph¸p m« h×nh ho¸: Lµ ph¬ng ph¸p dïng c¸c m« h×nh to¸n häc ®Ó th«ng
qua ®ã b»ng c¸c d÷ liÖu cña doanh nghiÖp råi vÏ lªn s¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc theo ch¬ng tr×nh hoÆc m« h×nh cã s½n.
+ ¦u ®iÓm: - Nhanh trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp vµ tiÕt
kiÖm chi phÝ trong viÖc x©y dùng.
- Kh¸ chÝnh x¸c trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp, tõ ®ã ®¶m b¶o
bé m¸y cña doanh nghiÖp kh«ng bÞ cång kÒnh vµ bé m¸y ®ã ho¹t ®éng mét c¸ch
cã hiÖu qu¶ nhÊt.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Nhîc ®iÓm: V× dïng c¸c m« h×nh to¸n häc, h×nh mÉu, ®å thÞ …trong viÖc thiÕt kÕ
c¬ cÊu cña doanh nghiÖp do ®ã nhiÒu khi c¬ cÊu tæ chøc sÏ h¬i bÞ gß bã, kh«ng
mang tÝnh linh ho¹t.
Dï cã theo bÊt kú ph¬ng ph¸p nµo trong bèn ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc ë
trªn th× còng ph¶I ®èi chiÕu víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ tæ chøc( T¸m nguyªn t¾c
trong ch¬ng 1) ®Ó kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña ph¬ng ¸n ®· lùa chän vµ ®Ó ®¶m b¶o
cho c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp mang l¹i tÝnh tèi u nhÊt, ®¹t hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
2 - Theo mét c¸ch kh¸i qu¸t cao h¬n, ngêi ta cã thÓ gép chung l¹i lµm hai ph¬ng ph¸p chÝnh.
2.1. Ph¬ng ph¸p t¬ng tù : §©y lµ ph¬ng ph¸p thõa kÕ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh
c«ng vµ g¹t bá nh÷ng yÕu tè bÊt hîp lý trong mét sè c¬ cÊu tæ chuøc ®· tá ra cã
nhiÒu u ®iÓm . §iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy lµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t¬ng
tù gi÷a doanh nghiÖp cÇn thiÕt kÕ tæ chøc víi doanh nghiÖp lµm mÉu bao gåm :
tÝnh ®ång nhÊt vÒ môc tiªu vµ kÕt qu¶ cuèi cïng (s¶n phÈm, dÞch vô, c«ng nghÖ )
tÝnh ®ång nhÊt vÒ c¸c chøc n¨ng qu¶n lý cÇn thùc hiÖn;tÝnh gÇn nhau vÒ ®Æc
®iÓm ®Þa bµn( ®iÒu kiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng , m«i trêng ) cïng c¸c ngµnh kinh tÕ, kü
thuËt...
+ §©y lµ ph¬ng ph¸p ¸p dông kh¸ phæ biÕn, do cã c¸c u ®iÓm næi bËt lµ: Qu¸
tr×nh tæ chøc nhanh, chi phÝ thiÕt kÕ Ýt, thõa kÕ ®îc kinh nghiÖm quÝ b¸u cña
qu¸ khø( ®· ®îc thùc tÕ kiÓm nghiÖm) tuy vËy vÉn cÇn tØnh t¸o khi vËn dông
tr¸nh sao chÐp dËp khu«n, thiÕu ph©n tÝch cô thÓ kh«ng hoµn toµn gièng
nhau.
2.2. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch theo yÕu tè : §©y lµ ph¬ng ph¸p khoa häc, ®îc
¸p dông réng r·i cho mäi cÊp tæ chøc qu¶n lý, mäi ®èi tîng qu¶n lý . TiÕn
tr×nh thùc hiÖn gåm ba giai ®o¹n nh sau :
- Giai ®o¹n I : Gåm cã c¸c c«ng viÖc sau
+ X©y dùng s¬ ®å c¬ cÊu tæng qu¸t.
+ X¸c ®Þnh nh÷ng kÕt luËn cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c cña c¬ cÊu
- Giai ®o¹n II : Gåm cã c¸c c«ng viÖc sau
+ X¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn cho c¸c bé phËn cña c¬ cÊu.
+ X¸c ®Þnh mèi liªnhÖ gi÷a c¸c bé phËn.
- Giai ®o¹n III : Gåm cã c¸c c«ng viÖc sau
+ X¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc trng cña c¸c yÕu tè c¬ cÊu( chøc n¨ng, nhiÖm vô,
quyÒn h¹n).
+ Quy ®Þnh ho¹t ®éng cña c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý( ®IÒu lÖ, quy chÕ ).
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch theo yÕu tè lµ ph¬ng ph¸p khoa häc, c¬ b¶n nhÊt
®îc ¸p dông trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp, ph¬ng ph¸p nµy
®ßi hái chi phÝ kh«ng cao h¬n n÷a nã l¹i ®i s©u, ®i s¸t trong c«ng viÖc thiÕt kÕ c¬
cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp ®¶m b¶o cho c¬ cÊu ®ã ho¹t ®éng mét c¸ch linh
ho¹t, cã hiÖu qu¶ cao tõ ®ã mang l¹i cho c¬ cÊu tæ chøc tÝnh tèi u nhÊt, ®¸p øng ®îc
víi nh÷ng thay ®æi cña m«i trêng kinh doanh còng nh nh÷ng thay ®æi trong néi bé
doanh nghiÖp nh»m hoµn thiÖn h¬n cho c¬ cÊu bé m¸y cña doanh nghiÖp. §ång
thêi, ph¬ng ph¸p trªn cßn tiÕt kiÖm ®îc tèi ®a nh÷ng chi phÝ trong c«ng viÖc x©y
dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp còng nh chi phÝ trong viÖc ®iÒu hµnh c¬ cÊu
tæ chøc ®ã nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp ®Ó thu ®îc lîi nhuËn cao nhÊt, n©ng cao ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn
cña doanh nghiÖp .
III- ¸p dông x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam.
1- §Æc ®iÓm nÒn v¨n ho¸, kinh tÕ ViÖt Nam.
1.1 . V¨n ho¸ .
+ N»m trong khu vùc §«ng Nam ¸ do vËy ®¨c ®iÓm v¨n ho¸ ViÖt Nam mang
®Ëm nÐt Ph¬ng §«ng, ®ã lµ : Coi träng thuÇn phong mü tôc, kÝnh träng ngêi lín
tuæi vµ ®Ò cao yÕu tè kinh nghiÖm trong mäi lÜnh vùc .
+ VÒ tÝnh c¸ch con ngêi : Thiªn vÒ duy c¶m( c¶m tÝnh, ®øc trÞ…), tõ ®ã ph¶n
øng thiªn vÒ “nªn” hay “kh«ng nªn”, “hay” hay lµ “dë”. Hay cã tÝnh c¸ch trÇm,
an bµi, giÊu m×nh. Trªn c¬ së lÊy céng ®ång lµm t©m ®Ó cã thÓ dÔ lÈn tr¸nh, mai
phôc, chê ®îi c¬ héi ..trong c«ng viÖc.
1.2. Kinh tÕ .
ViÖt nam cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp lµ mét níc n«ng nghiÖp, nghÌo nµn, l¹c hËu .
H¬n n÷a, níc ta ®· tõng tr¶i qua thêi kú x©y dùng nÒn kinh tÕ tËp trung, quan liªu,
bao cÊp víi nh÷ng yÕu kÐm vÒ qu¶n lý dÉn ®Õn viÖc n¶y sinh tiªu cùc vµ k×m h·m
sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ . Do ®ã, tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh
híng X· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña nhµ níc chóng ta ®· gÆp ph¶i nh÷ng khã
kh¨n, th¸ch thøc kh«ng nhá trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp
®Ó ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ tån t¹i, ®øng v÷ng tríc søc Ðp
cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t tiÓn ®îc.
2. §Ò xuÊt m« h×nh x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam .
+ ë ViÖt Nam, tõ cuèi nh÷ng n¨m 1990 khèi lîng vµ møc ®é phøc t¹p trong qu¸
tr×nh qu¶n lý doanh nghiÖp ngµy mét t¨ng nhanh vµ rÊt lín v× chóng ta chuyÓn sang
lµm ¨n thùc sù, bÞ søc Ðp ngµy cµng t¨ng cña c¹nh tranh, trong khi ®ã tr×nh ®é cña
lùc lîng qu¶n lý vµ trang bÞ cho ho¹t ®éng qu¶n lý ë phÇn ®«ng doanh nghiÖp t¨ng
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lªn kh«ng ®¸ng kÓ. Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lµm sao x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc
cña doanh nghiÖp cho phï hîp ®Ó b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp ngµy mét ®øng v÷ng
vµ ph¸t triÓn trong m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t.
+ Dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸- kinh tÕ cña ViÖt nam cã thÓ ®a ra mét
m« h×nh x©y dùng qu¶n lý nh sau :
1. Lµm theo nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp vµ cña ngêi lao ®éng
theo ph¸p luËt
2. §Ò b¹t vµ ®¸nh gi¸ theo tiªu chuÈn chøc danh tiªu chuÈn c«ng viÖc cña
doanh nghiÖp , theo n¨ng lùc ®iÒu kiÖn cña ngêi lao ®éng vµ C¬ chÕ kiÓm tra c¸
nh©n tù ®¸nh gi¸ tËp thÓ tham gia ý kiÕn , trëng x¸c nhËn.
3. Giái mét nghÒ, biÕt vµi nghÒ kh¸c cã liªn quan ®Ó tõ ®ã cã thÓ phèi hîp
hay thay thÕ cho ngêi kh¸c khi cÇn thiÕt.
4. Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng c¬ b¶n l©u dµi do tËp thÓ quyÕt ®Þnh, nh÷ng
vÊn ®Ò diÒu hµnh , ®ét xuÊt do c¸ nh©n quyÕt ®Þnh .
5. Ngêi tËp thÓ ra quyÕt ®Þnh cã tr¸ch nhiÖm vÒ nghÜa vô cña m×nh víi quyÕt
®Þnh cña tËp thÓ, thñ trëng cã tr¸ch nhiÖm liªn ®íi( tr¸ch nhiÖm ë mét møc ®é nµo
®ã ).
6. QuyÒn lîi, l¬ng, thëng ph©n phèi theo sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ
hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong thêi gian lµm viÖc . §¬n vÞ
quan t©m t¹o quü phóc lîi chÝnh ®¸ng ®Ó t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng
(kÓ c¶ khi vÒ hu).
+ Tuy nhiªn m« h×nh x©y dùng trªn còng chØ mang tÝnh chÊt tham kh¶o bëi
kh«ng thÓ ®Ò ra mét m« h×nh x©y dùng chuÈn cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp Viªt
Nam trong thêi ®¹i ngµy nay.C¸c doanh nghiÖp cÇn xem xÐt vµ c©n nh¾c kÜ lìng
khi lùa chän cho minh mét m« h×nh x©y dùng phï hîp ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
+ ë ViÖt Nam mét sè doanh nghiÖp ®· biÕt vËn dông nh÷ng m« h×nh qu¶n lý
x©y dùng tiªn tiÕn trªn thÕ giíi vµo doanh nghiÖp cña m×nh vµ thu ®îc nh÷ng thµnh
c«ng ®¸ng kÓ trong kinh doanh nh : C«ng ty dÖt 10-10 chÞu ¶nh hëng cña m« h×nh
qu¶n lý cña §øc hay c«ng ty cã ¶nh hëng bëi m« h×nh qu¶n lý NhËt B¶n ®ã lµ :
C«ng ty Panel-plastic, chuyªn s¶n xuÊt líi thÓ thao . Mét trong nh÷ng bÝ quyÕt
thµnh c«ng cña hä lµ quan t©m ®Õ lîi Ých cña nh©n viªn , cÊt nh¾c ngêi cã tµi …®Ó
tõ ®ã gióp cho hä lµm viÖc hÕt m×nh v× lîi Ých tËp thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt
cho doanh nghiÖp
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
KÕT LUËN
Th«ng qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn , chóng ta cã thÓ thÊy ®îc
r»ng viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp cã vai trß hÕt søc quan träng,
®Æc biÖt lµ ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mäi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ
thÕ giíi. Mçi mét ph¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ®Òu cã nh÷ng u, nhîc ®iÓm
vµ ®iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông riªng tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµo còng nh»m gióp cho
viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ®îc hîp lý h¬n , ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶ h¬n, ®Ó tõ ®ã gióp cho viÖc ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh kinh doanh cã thÓ gi¶m chi phÝ,
h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm còng nh cña doanh
nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Çy biÕn ®éng ®Ó tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh
nghiÖp ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ trêng . §Ó
®a ra ph¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ tèi u
nhÊt th× ®ßi hái nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c mét c¸ch kü lìng còng
nh cã nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh
nghiÖp . Cã nh vËy míi cã thÓ ®a kinh tÕ ®Êt níc ph¸t triÓn bÒn v÷ng theo ®óng
®Þnh híng cña ®¶ng vµ nhµ níc ta.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Môc lôc
A- lêi më ®Çu.
TÇm quan träng cña vÊn ®Ò vµ lý do chän vÊn ®Ò lý luËn .
néi dung.
I- c¬ së lý luËn chung vÒ c¬ cÊu tæ chøc.
1- Kh¸i niÖm c¬ cÊu tæ chøc.
2- §Æc ®iÓm, vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc.
2.1. §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu tæ chøc.
2.2. Vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc.
II– C¸c ph¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp. ¦u,
nhîc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông.
1- Bèn ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu vÒ qu¶n
lý.
1.1.
Ph¬ng ph¸p lo¹i suy.
¦u ®IÓm.
Nhîc ®IÓm.
§iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông.
1.2.
Ph¬ng ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu.
¦u ®iÓm.
Nhîc ®iÓm.
§iÒu kiÖn ph¹m vi ¸p dông.
1.3.
Ph¬ng ph¸p chuyªn gia.
¦u ®iÓm.
Nhîc ®iÓm.
§iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông
1.4.
Ph¬ng ph¸p m« h×nh ho¸
¦u ®iÓm.
Nhîc ®iÓm.
§IÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông.
2- Theo mét c¸ch kh¸i qu¸t h¬n ngêi ta ph©n ra lµm hai ph¬ng ph¸p.
2.1. Ph¬ng ph¸p t¬ng tù
2.2. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch theo yÕu tè.
III - ¸p dông x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam.
1 - §Æc ®IÓm v¨n ho¸, kinh tÕ ViÖt Nam.
2 - §Ò xuÊt m« h×nh x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam.
C – KÕt luËn.
Tãm t¾t l¹i vÊn ®Ò lý luËn.
DANH S¸CH TµI LIÖU THAM KH¶O.
1- Gi¸o tr×nh Tæ chøc qu¶n lý - Trêng §¹i häc qu¶n lý & kinh doanh Hµ Néi
( XuÊt b¶n n¨m 2000).
2- Tµi liÖu híng dÉn häc tËp m«n Tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp – Trêng §¹i
häc qu¶n lý & kinh doanh Hµ Néi ( XuÊt b¶n n¨m 2004).
3- S¸ch khoa häc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh – PGS.TsÜ §ç V¨n Phøc ( Nhµ
xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt ) .
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
4- Tinh hoa quan lý – NguyÔn C¶nh Ch¾t biªn dÞch (Nhµ xuÊt b¶n lao ®éngx· héi, 2002 ).
5- B¸o kinh tÕ – Sè ra n¨m 2002.
11