Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc Lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu
2
Ch-¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña thÞ tr-êng
3
I.C¸c kh¸i niÖm vµ chøc n¨ng cña thÞ tr-êng
3
II. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë ViÖt Nam lµ sù cÇn thiÕt
kh¸ch quan
3
Ch-¬ng II. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
c¸c lo¹i thÞ tr-êng
I.Thùc tr¹ng
1. ThÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô
2. ThÞ tr-êng lao ®éng
3. ThÞ tr-êng vèn
4. ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n
10
5. ThÞ tr-êng khoa häc c«ng nghÖ
II.Ph-¬ng h-íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ
tr-êng ë n-íc ta
1. ThÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô
12
2. ThÞ tr-êng lao ®éng
3. ThÞ tr-êng vèn
4. ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n
13
5. ThÞ tr-êng khoa häc c«ng nghÖ
KÕt luËn
6
6
6
8
9
10
11
12
13
14
15
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
16
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
ViÖt Nam lµ mét quèc gia nhá bÐ vµ cßn non trÎ thuéc vïng §«ng Nam
Ch©u ¸, mét d©n téc anh hïng víi bao phen vµo sinh ra tö ®Ó b¶o vÖ nÒn ®éc
lËp cña d©n téc, vµ nay còng ®ang chøng minh víi toµn thÕ giíi hä còn lµ mét
d©n téc anh hïng trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n-íc.
Tõ ®¹i héi VI, VII, VIII ®Õn ®¹i héi IX cña §¶ng nhiÒu t- duy nhËn
thøc míi ®· ®-îc rót ra vµ trë thµnh c¸c quan ®iÓm míi . §¶ng ta ®· kh¼ng
®Þnh “®æi míi nÒn kinh tÕ kÕ ho³ch hãa tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x± héi chð nghÜa “ ë ViÖt Nam l¯ ho¯n to¯n
®óng ®¾n vµ cÊp thiÕt. §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®óng nghÜa
cña nã ta cÇn x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®ång bé tÊt c¶ c¸c lo¹i thÞ tr-êng, nh÷ng
lo¹i thÞ tr-êng cßn ®ang hÕt søc míi mÎ ë ViÖt Nam. ViÖc h×nh thµnh ®ång bé
c¸c lo¹i thÞ tr-êng lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh
híng x± héi chð nghÜa “cã thÓ vÝ c¬ thÓ sèng ph°i cã ®Çy ®ð c²c bé phËn cða
c¬ thÓ “. Tuy nhiªn trong c¬ thÓ sèng mäi bé phËn kh«ng thÓ cïng mét lóc
®-îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh- c¬ thÓ ®· tr-ëng thµnh. NÒn kinh tÕ còng
vËy, ®Ó cã thÓ vËn hµnh ®-îc th× ph¶i nhen nhãm Êp ñ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
dÇn tõng b-íc.
NghÞ quyÕt ®³i héi §°ng IX ®± kh¼ng ®Þnh : “ thóc ®Èy sù h×nh th¯nh
ph¸t triÓn vµ tõng b-íc hoµn thiÖn c¸c lo¹i thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi
chñ nghÜa, ®Æc biÖt lµ nh÷ng thÞ tr-êng cßn s¬ khai nh- : thÞ tr-êng lao ®éng,
thÞ trêng chøng kho²n, thÞ trêng vèn, thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ ”.
Theo môc tiªu ®Õn n¨m 2020 n-íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n-íc c«ng
nghiÖp, ®¶m b¶o d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.
ViÖc nghiªn cøu vµ ®Þnh h×nh ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë n-íc ta ®·
®-îc rÊt nhiÒu viÖn nghiªn cøu kinh tÕ quèc gia nghiªn cøu. ViÖc ph©n tÝch
nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn vµ thùc tr¹ng viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë ViÖt
Nam ®-îc ph©n tÝch sau ®©y tuy kh«ng ®¹t ®-îc tÝnh kh¸i qu¸t cao, nh-ng
mong r»ng nã sÏ gãp mét tiÕng nãi cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc ta
h«m nay.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña thÞ tr-êng
I. C¸c kh¸i niÖm vµ chøc n¨ng cña thÞ tr-êng
N-íc ta ®ang chuyÓn dÞch dÇn nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch hãa tËp trung
sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa d-íi sù qu¶n lý cña
Nhµ n-íc ®ang cã nh÷ng b-íc ®i cã hiÖu qu¶. §Ó hiÓu ®-îc c¸ch vËn hµnh vµ
vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ra cÇn hiÓu râ b¶n chÊt cña nã.
ThÞ tr-êng lµ ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi ph©n c«ng lao ®éng x· héi
v¯ s°n xuÊt h¯ng hãa VI.Lªnin nãi “ë ®©u v¯ khi n¯o cã ph©n c«ng lao ®éng
x± héi v¯ s°n xuÊt h¯ng hãa th× ë ®ã v¯ khi Êy cã thÞ trêng ”. ViÖc h×nh th¯nh
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta lµ hoµn toµn hîp lý bëi lÏ kinh tÕ thÞ tr-êng lµ
h×nh thøc x· héi cña tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh trong ®ã cã c¸c quan hÖ
kinh tÕ gi÷a c¸c c¸ nh©n, gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®-îc thùc hiÖn th«ng qua
trao ®æi, mua b¸n hµng hãa vµ dÞch vô trªn thÞ tr-êng. Kinh tÕ thÞ tr-êng xuÊt
hiÖn nh- mét yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ hµng hãa- viÖc ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®ång hµnh víi nã lµ ph¸t triÓn ®ång bé-tøc lµ ph¸t triÓn
®ång thêi, tõng b-íc c¸c lo¹i thÞ tr-êng kÌm theo nh- thÞ tr-êng vèn, hµng
hãa dÞch vô … NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ mét luång sinh
khÝ míi, mét con ®-êng ph¸t triÓn nhanh h¬n, thuËn lîi h¬n. NÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng gióp cho nÒn kinh tÕ vËn hµnh vµ ph¸t triÓn theo sù ®iÒu tiÕt cña thÞ
tr-êng , theo c¸c quy luËt cña thÞ tr-êng nh- quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung
cÇu … B¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®· lµm gi¶m g¸nh nÆng cho chÝnh phñ,
chÝnh phñ kh«ng cÇn qu¶n lý mäi viÖc nh- trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp
trung n÷a, Nhµ n-íc chØ cÇn ®Þnh h-íng vµ qu¶n lý cho ®óng ®¾n vµ hîp lý.
Nãi ®Õn thÞ tr-êng lµ n¬i mµ ë ®ã mäi ng-êi trao ®æi, giao l-u nh»m tho¶ m·n
nhu cÇu cña m×nh vµ ng-êi kh¸c, kh«ng ph¶i bã hÑp , kh«ng ph¶i phô thuéc
víi nhiÒu mèi quan hÖ mua b¸n, b¸n mua phøc t¹p, phong phó.
II. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë ViÖt Nam lµ mét tÊt
yÕu kh¸ch quan
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thùc tiÔn viÖc chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta trong thêi gian qua cho thÊy dï muèn hay
kh«ng ,mét khi ®· chÊp nhËn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, hay nÒn kinh tÕ vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ tr-êng , hay nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ
nghÜa th× ®iÒu cèt lâi nhÊt vÉn lµ ph¶i cã thÞ tr-êng. Mét khi ®· chÊp nhËn sù
hiÖn h÷u cña thÞ tr-êng th× cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c lo¹i thÞ tr-êng. Cuéc
chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cña c¸c nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ë
§«ng ¢u vµ Liªn X« tr-íc ®©y, dï lµ ¸p dông liÖu ph¸p sèc nh- Balan, Nga
hay tiÖm tiÕn nh- Hungari, Bungari th× còng vÉn lµ viÖc x©y dùng mét nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng cã ®Çy ®ñ c¸c lo¹i thÞ tr-êng víi ®Çy ®ñ c¸c bé phËn cÊu
thµnh cña nã. C«ng cuéc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng cña Trung Quèc lµ
tiÖm tiÕn h¬n, ®ß ®¸ qua s«ng, nh-ng kh«ng nÐ tr¸nh viÖc x©y dùng c¸c lo¹i
thÞ tr-êng. ë n-íc ta còng vËy, chóng ta cÇn x©y dùng ®Çy ®ñ c¸c lo¹i thÞ
tr-êng ®Ó nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vËn
hµnh cã hiÖu qu¶.
N¨m 1986, §¹i héi §¶ng VI ®· ®¸nh dÊu mèc lÞch sö khëi x-íng c«ng
cuéc ®æi míi ë n-íc ta. Tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, bao cÊp chuyÓn
sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc lµ mét b-íc ngoÆt quan
träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Víi c¬ chÕ cò, nÒn kinh tÕ n-íc ta thiÕu
®éng lùc vµ khi nguån viÖn trî tõ Liªn X« vµ c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa kh«ng
cßn, nÒn kinh tÕ n-íc ta r¬i vµo khñng ho¶ng.
Tõ ®æi míi t- duy ®Õn ®æi míi c¬ chÕ vµ x©y dùng hµng lo¹t chÝnh
s¸ch, luËt ph¸p theo thÞ tr-êng, n-íc ta ®· tr¶i qua mét thêi kú tù t×m kiÕm
®Çu ra cho c¸c s¶n phÈm. Tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ
tr-êng lµ mét chÆng ®-êng lÞch sö mµ nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi trong hÖ thèng
x· héi chñ nghÜa ®· tr¶i qua, tr¶ gi¸ vµ ph¶i chuyÓn ®æi.
Tr-íc ®æi míi kinh tÕ, n-íc ta gÆp nhiÒu khã kh¨n , s¶n xuÊt ®×nh trÖ,
t¨ng tr-ëng thÊp, l-¬ng thùc thiÕu, hµng tiªu dïng khan hiÕm nghiªm träng,
gi¸ c¶ t¨ng nhanh, ®êi sèng d©n c- khã kh¨n thiÕu thèn. NhiÒu c«ng tr×nh x©y
dùng bÞ ®×nh l¹i v× kh«ng cã vèn. Ng©n s¸ch thiÕu hôt, c¸n c©n th-¬ng m¹i
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
mÊt c©n ®èi nghiªm träng, nhËp khÈu gÊp 4-5 lÇn xuÊt khÈu. KÕ ho¹ch 5 n¨m
lÇn thø nhÊt (1976-1980) còng lµ kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn ®Çu khi ®Êt n-íc ®-îc
gi¶i phãng, chóng ta kh«ng ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu c¬ b¶n. M« h×nh kÕ ho¹ch
hãa tËp trung x©m nhËp vµo miÒn Nam yÕu ít. ViÖc c¶i t¹o t- b¶n vµ hîp t¸c
ho¸ ë miÒn Nam kh«ng mang l¹i kÕt qu¶. NhiÒu m« h×nh, chÝnh s¸ch ®-îc
®-a ra ®Ó th¸o gì nh-ng ch-a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu. TiÕp ®Õn lµ kÕ ho¹ch 5
n¨m lÇn thø hai (1981-1985) nÒn kinh tÕ ®øng tr-íc bê vùc th¼m cña mét
cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng.
- S¶n xuÊt ®×nh trÖ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh : c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp,
dÞch vô … NhiÒu c«ng tr×nh ®ang x©y dùng bÞ ®×nh l¹i v× kh«ng cã
vèn.
- MÊt c©n ®èi nghiªm träng trong c¸n c©n th-¬ng m¹i, nhËp khÈu
nhiÒu (c¶ hµng tiªu dïng) trong khi xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng kÓ.
- ThÊt nghiÖp lín, bé m¸y hµnh chÝnh ph×nh to, thõa biªn chÕ 30%
- L¹m ph¸t t¨ng nhanh, ®Çu n¨m 1990 t¨ng kho¶ng 30-50% hµng
n¨m, cuèi n¨m 1985 t¨ng lªn 587,2%
- Kû c-¬ng x· héi bÞ xãi mßn
Khã kh¨n chång chÊt, ®êi sèng nh©n d©n ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n tóng
thiÕu. Gi÷a thËp kû XX n-íc ta ®øng tr-íc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi
vµ gay g¾t ch-a tõng cã.
Do c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp thiÕu ®éng lùc vµ bÞ
x¬ cøng kÐo dµi, ë mét sè ®Þa ph-¬ng ®· cã sù t×m tßi, thÝ ®iÓm, ph¸ rµo, lµm
chui ®Ó t×m lèi ra. T- duy ®æi míi cña §¶ng ®· b¾t gÆp ®æi míi hµnh ®éng cña
nh©n d©n. B¾t ®Çu lµ tù ph¸t, dÇn dÇn trë thµnh quan ®iÓm vµ chÝnh s¸ch ®æi
míi.
ThÝ ®iÓm kho¸n hé ë VÜnh Phóc – c¬ së thùc tiÔn cña chØ thÞ 100 cña
Ban bÝ th- vµo th¸ng 10-1981 vµ trë thµnh mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt míi
trong n«ng nghiÖp n«ng th«n, ®-îc n«ng d©n ®ång t×nh, h-ëng øng. Kinh tÕ
hé ph¸t huy t¸c dông, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm. Cïng
víi sù thay ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, trong n«ng nghiÖp mét khèi l-îng s¶n phÈm
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hµng hãa, l-¬ng thùc lín s¶n xuÊt ra, ngoµi
viÖc ®-îc tiªu dïng trong n-íc,
cßn xuÊt khÈu. Tr-íc ®ã, l-¬ng thùc lµ sù thiÕu hôt trÇm träng, hµng n¨m ph¶i
kªu gäi viÖn trî tõ bªn ngoµi. Kinh tÕ hé ph¸t triÓn vµ hiÖn nay kinh tÕ trang
tr¹i ra ®êi, søc s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ang ®-îc gi¶i phãng
gãp phÇn vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n.
Qu¸ tr×nh ®æi míi n-íc ta tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan®ã lµ sù ®ßi hái thóc b¸ch cña cuéc sèng : ®êi sèng nh©n d©n khã kh¨n, s¶n
xuÊt ®×nh trÖ, l¹m ph¸t, thiÕu viÖc lµm, th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n, th©m hôt
ng©n s¸ch Nhµ n-íc kÐo theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n quèc gia ®Òu thÊp
d-íi chØ sè an toµn vÒ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«- sù ®æi míi ë n-íc ta còng phï
hîp víi diÔn biÕn cña t×nh h×nh thÕ giíi. Trong khi Liªn X« vµ mét sè n-íc x·
héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u sôp ®æ, bªn c¹nh sù t¨ng tr-ëng cña c¸c n-íc c«ng
nghiÖp míi, ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc vµ c¸c vïng l·nh thæ §«ng ¸ cã nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng ®· ®Æt ra cho n-íc ta ph¶i tù t×m kiÕm mét m« h×nh kinh tÕ míi. M«
h×nh kinh tÕ thÞ tr-êng g¾n víi sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc phï hîp víi ®Æc ®iÓm
ViÖt Nam.
Theo thêi gian vµ diÔn biÕn thùc tÕ qu¸ tr×nh ®æi míi, nhiÒu vÊn ®Ò lý
luËn vµ thùc tiÔn ngµy cµng s¸ng râ. ViÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë
n-íc ta lµ sù phï hîp gi÷a yªu cÇu chñ quan vµ kh¸ch quan, quy luËt vËn ®éng
cña s¶n xuÊt vµ cuéc sèng, phï hîp víi diÔn biÕn cña t×nh h×nh trong vµ ngoµi
n-íc.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng II. Thùc tr¹ng vµ gi¶I ph¸p ph¸t triÓn
c¸c lo¹i thÞ tr-êng
I. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë n-íc ta hiÖn nay
Tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ
tr-êng, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang tõng b-íc h×nh thµnh c¸c lo¹i thÞ tr-êng míi.
Cïng víi c¸c thÞ tr-êng th«ng th-êng nh- thÞ tr-êng hµng hãa dÞch vô, c¸c thÞ
tr-êng tµi chÝnh, thÞ tr-êng lao ®éng, thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr-êng khoa
häc va c«ng nghÖ ®ang ®-îc h×nh thµnh. Nh×n chung c¸c lo¹i thÞ tr-êng nµy ë
n-íc ta cßn s¬ khai, ch-a h×nh thµnh ®ång bé xÐt vÒ tr×nh ®é, ph¹m vi vµ sù
phèi hîp c¸c yÕu tè thÞ tr-êng trong tæng thÓ toµn bé hÖ thèng. C¸c lo¹i thÞ
tr-êng nh- thÞ tr-êng hµng ho¸-dÞch vô th«ng th-êng ®¸p øng nhu cÇu th-êng
xuyªn cña ng-êi tiªu dïng nh- ¨n uèng, kh¸ch s¹n, du lÞch, h¸ng ho¸ tiªu
dïng … ®· ph¸t triÓn nhanh. Trong khi ®ã mét sè lo¹i thÞ tr-êng cßn ®ang rÊt
s¬ khai, th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ. Cã nh÷ng thÞ tr-êng bÞ biÕn d¹ng, kh«ng theo
quy luËt cña thÞ tr-êng , sù kiÓm so¸t cña Nhµ n-íc kÐm hiÖu qu¶ nh- thÞ
tr-êng bÊt ®éng s¶n ®ang ho¹t ®éng “ngÇm”. Mét sè thÞ trêng ®ang bÞ chi
phèi bëi c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ tÝnh bao cÊp cña c¬ chÕ cò nh- thÞ tr-êng søc
lao ®éng. TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng chøc mét phÇn ®-îc tr¶ tõ ng©n s¸ch
theo c¬ chÕ bao cÊp, mét phÇn ®-îc bï ®¾p b»ng chÕ ®é tr¶ thªm, ngoµi giê
hoÆc c¸c kho¶n kh¸c tõ c¸c nguån kh¸c nhau. Thu nhËp cña c«ng chøc hÇu
hÕt cao h¬n tiÒn l-¬ng v× chÕ ®é tiÒn l-¬ng ®· qu¸ l¹c hËu.
Nguyªn nh©n thÞ tr-êng n-íc ta ph¸t triÓn cßn thÊp, ch-a ®ång bé lµ :
- B¶n th©n nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tõ mét n-íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, lùc
l-îng s¶n xuÊt yÕu, kÕt cÊu h¹ tÇng bÊt cËp, c¬ cÊu kinh tÕ ch-a h×nh
thµnh mét nÒn kinh tÕ hµng hãa hiÖn ®¹i cña mét nÒn kinh tÕ c«ng
nghiÖp.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- NÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ
kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa , nhiÒu vÊn ®Ò cßn bÊt cËp song trïng.
- HÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch kinh tÕ thÞ tr-êng míi h×nh thµnh
ch-a theo kÞp cuéc sèng thùc tÕ vµ luËt ph¸p quèc tÕ.
Nh÷ng thÞ tr-êng c¬ b¶n vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ
n-íc trong viÖc ph¸t triÓn ®ång bé thÞ tr-êng ë n-íc ta lµ :
1. ThÞ tr-êng hµng hãa - dÞch vô
ThÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô ®· ®-îc h×nh thµnh s¬ khai ngay trong
thêi kú kÕ ho¹ch hãa tËp trung, nhÊt lµ thÞ tr-êng n«ng s¶n, mÆc dï trong thêi
kú nµy chóng ta kh«ng cã kh¸i niÖm vÒ thÞ tr-êng theo ®óng nghÜa cña nã vµ
kh«ng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ tr-êng . ThÞ tr-êng nµy h×nh thµnh lµ do
nhu cÇu cuéc sèng x· héi, nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ . Sù ph¸t triÓn cña thÞ
tr-êng hµng hãa – dÞch vô cã b-íc ®ét ph¸ t-¬ng ®èi m¹nh kÓ tõ khi ViÖt
Nam ¸p dông chÕ ®é kho¸n trong n«ng nghiÖp vµ kÕ ho¹ch 3 phÇn trong xÝ
nghiÖp quèc doanh (®Çu nh÷ng n¨m
80 cña thÕ kû XX). ThÞ tr-êng nµy cã
sù thay ®æi c¬ b¶n kÓ tõ khi chóng ta xo¸ bá chÕ ®é tem phiÕu, thùc hiÖn c¬
chÕ gi¸ thÞ tr-êng ®èi víi hÇu hÕt hµng hãa vµ dÞch vô, tõng b-íc tiÒn tÖ hãa
tiÒn l¬ng, tõng bíc xo² bá bao cÊp, xo² bá viÖc “ng¨n s¯ng, cÊm chî”, trao
quyÒn tù chñ kinh doanh cho doanh nghiÖp … (nh÷ng n¨m gi÷a vµ cuèi thËp
niªn 80 cña thÕ kû XX). ThÞ tr-êng nµy ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh tõ khi ViÖt
Nam tuyªn bè ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®a ph-¬ng hãa, ®a d¹ng hãa quan hÖ
kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ (tõ nh÷ng n¨m 90 thÕ
kû XX).
HiÖn nay, hµng hãa lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n theo quan hÖ cung
– cÇu. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ngµy cµng ph¸t triÓn ,s¶n phÈm hµng
hãa ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó. Ng-êi tiªu dïng ngoµi nhu cÇu vÒ s¶n
phÈm vËt chÊt cßn cã nhu cÇu vÒ s¶n phÈm kh«ng vËt chÊt, ®ã lµ c¸c dÞch vô
nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng-êi nh- dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o
hiÓm, th«ng tin liªn l¹c , v¨n ho¸ , du lÞch …ph¸t triÓn mang tÝnh toµn cÇu.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tõ khi tiÕn hµnh ®æi míi nÒn kinh tÕ , thÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô ë
n-íc ta ph¸t triÓn nhanh chãng, t¹o ra m«i tr-êng c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng. ThÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô ®· ho¹t ®éng sinh ®éng trong hÖ
thèng c¸c doanh nghiÖp t- nh©n, doanh nghiÖp cæ phÇn hoÆc liªn doanh víi
n-íc ngoµi …ThÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô ®· më réng víi thÞ tr-êng khu
vùc vµ thÕ giíi.
N-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng coi träng tõ khi tiÕn hµnh
c«ng cuéc ®æi míi ®Õn nay. S¶n phÈm t¹o ra do c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ,c¸c
cÊp, c¸c doanh nghiÖp, hé gia ®×nh víi sè l-îng lín. L-¬ng thùc (quy thãc)
n¨m 1980 c¶ n-íc chØ ®¹t 14,4 triÖu tÊn. N¨m 1986 s¶n xuÊt ®-îc 18,38 triÖu
tÊn l-¬ng thùc. N¨m 1990 s¶n xuÊt l-¬ng thùc lµ 21,49 triÖu tÊn vµ b¾t ®Çu
xuÊt khÈu g¹o víi 1,2 triÖu tÊn. Ngoµi g¹o thÞ tr-êng n-íc ta ®· s¶n xuÊt ra
nhiÒu hµng ho¸, dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu trong n-íc vµ xuÊt khÈu. Gi÷ ®-îc
tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao tõ khi ®æi míi lµ trªn 7%. Theo b¸o c¸o cña
tæng côc thèng kª, n¨m 2002 nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng kh¸, c¸c chØ tiªu kinh tÕ
x· héi n¨m 2002 ®¹t vµ v-ît chØ tiªu ®· ®Ò ra. Tæng s¶n phÈm trong n-íc t¨ng
7,04%, cao h¬n 0,15% so víi møc t¨ng tr-ëng n¨m tr-íc; gi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp t¨ng 14,5%. S¶n l-îng mét sè s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c«ng
nghiÖp quan träng phôc vô s¶n xuÊt, tiªu dïng vµ xuÊt khÈu ®Òu b»ng hoÆc
v-ît tréi møc s¶n xuÊt cña c¸c n¨m tr-íc. S¶n l-îng lóa ®¹t 34,1 triÖu tÊn,
®¶m b¶o ®ñ tiªu dïng trong n-íc vµ xuÊt khÈu 3,2 triÖu tÊn g¹o, s¶n l-îng
®Iön t¨ng 16%, thÐp c¸n t¨ng 27,7%, xi m¨ng t¨ng 25,8%, thuû s¶n chÕ biÕn
t¨ng 25,2%, quÇn ¸o may s½n t¨ng 26,1%, v¶i lôa t¨ng 10%. Kim ng¹ch xuÊt
khÈu c¶ n¨m ®¹t 16,5 tØ USD, t¨ng 10% so víi n¨m 2001, mÆc dï nhËp siªu
cßn lín víi 2,8 tØ USD -b»ng 16,8% kim ng¹ch xuÊt khÈu. DÞch vô cã b-íc
biÕn chuyÓn míi, ph¸t triÓn trong 10 n¨m t¨ng 8,3%, ho¹t ®éng th-¬ng m¹i
t¨ng, tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô x· héi 5 n¨m 1996-2000 t¨ng 10,3
%/n¨m, xuÊt khÈu b×nh qu©n 10 n¨m lµ 29,1 %/n¨m . Nh- vËy c¶ hµng ho¸
,dÞch vô cña ViÖt Nam ph¸t triÓn nhanh, khèi l-îng hµng ho¸, dÞch vô ngµy
cµng lín ®-a tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao trong nhiÒu n¨m.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Cïng víi sù lín m¹nh cña nÒn kinh tÕ , qu¸ tr×nh më réng giao l-u hµng
hãa – dÞch vô n-íc ta víi quèc tÕ còng ngµy cµng ph¸t triÓn , ranh giíi gi÷a
c¸c quèc gia ®· kh«ng cßn. ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ra h¬n 100 quèc gia trªn
thÕ giíi víi mÆt hµng chñ lùc g¹o, h¶i s¶n, thuû s¶n, dÖt may, giµy da … Nãi
®Õn nh÷ng thµnh c«ng th× kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ®ang cßn bÊt
cËp trong sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô cña ta. §ã lµ thÞ
tr-êng hµng hãa – dÞch vô cßn manh món, quy m« nhá, chÊt l-îng hµng ho¸
kÐm, tÝnh c¹nh tranh ch-a cao, søc mua cßn thÊp, hµng ho¸ ø ®äng khã tiªu
thô, khi hµng ho¸ n-íc ngoµi vµo th× khã c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng.
ThÞ tr-êng vµ søc mua ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu, søc mua thÊp ë vïng nói,
vïng s©u, vïng xa. HÖ thèng ph¸p luËt yÕu, thiÕu, ch-a ®ång bé. Th-¬ng hiÖu
hµng hãa ViÖt Nam cßn Ýt, ch-a t¹o ®-îc ch÷ tÝn cho kh¸ch hµng.
2. ThÞ tr-êng lao ®éng
Cã thÓ nãi thÞ tr-êng lao ®éng lµ kh¸ míi mÎ ®èi víi ViÖt Nam bëi lÏ
viÖc h×nh thµnh c¸c chî lao ®éng, trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm rÊt nhá lÎ. Cã
thÓ nãi lao ®éng lµ mét yÕu tè ®Çu vµo quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra
s¶n phÈm : lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn … §èi víi n-íc ta hiÖn nay viÖc h×nh thµnh
thÞ tr-êng lao ®éng lµ hÕt søc cÇn thiÕt, nã gióp th¸o gì nh÷ng v-íng m¾c
gi÷a ng-êi lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng, gióp rót ng¾n con ®-êng t×m
viÖc l¯m v¯ tuyÓn dông lao ®éng, gióp cho qu² tr×nh “ngêi t×m viÖc, viÖc t×m
ngêi” diÔn ra mét c²ch khoa häc, dÔ d¯ng, ®°m b°o quyÒn lîi cða ngêi mua
vµ ng-êi b¸n th«ng qua hîp ®ång lao ®éng.
ë n-íc ta lùc l-îng lao ®éng rÊt dåi dµo. TÝnh ®Õn ngµy 1/7/2003 lùc
l-îng lao ®éng c¶ n-íc lín h¬n 15 tuæi lµ 42.128.300 ng-êi , t¨ng 1,85% so
víi n¨m 2002, trong ®ã ë thµnh thÞ cã 10.186.800 ng-êi, ë n«ng th«n lµ
31.941.500 ng-êi chiÕm 75,82%, lùc l-îng lao ®éng ®ang lµm viÖc lµ
41.179.400 ng-êi, lao ®éng ®-îc ®µo t¹o 21%; nh-ng vÉn cßn thiÕu lùc l-îng
lao ®éng cã tay nghÒ. Trong n¨m 2002, tæng vèn ®Çu t- n-íc ngoµi tËp trung
chñ yÕu vµo lÜnh vùc x©y dùng vµ c«ng nghiÖp víi 569 dù ¸n ®-îc cÊp phÐp,
chiÕm 82% tæng sè dù ¸n, tæng sè vèn ®¨ng ký 1,112 tØ USD, chiÕm 84% tæng
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
sè vèn ®¨ng ký, thu hót 70% lao ®éng vµ t¹o trªn 90% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña
khu vùc cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi.
Nhµ n-íc còng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña nguån lao ®éng
trong n-íc. N¨m 2003 ®· cã 8 tr-êng d¹y nghÒ ®-a tæng sè tr-êng d¹y nghÒ
trªn c¶ n-íc lµ 213 tr-êng, sè trung t©m d¹y nghÒ lµ 221, chÊt l-îng tiÕn ®é
tèt nghiÖp 90% ®· ®µo t¹o ®-îc 4000 gi¸o viªn, vµ cã 70% sè ng-êi ra t×m
®-îc viÖc lµm . Trong c¸c chØ tiªu chñ yÕu cña n¨m 2005 vÒ lao ®éng vµ viÖc
lµm ®· ®Ò ra cña ®¹i héi §¶ng IX lµ :
- ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo h-íng t¨ng lao ®éng cho s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp-x©y dùng tõ 16% n¨m 2000 ®Õn 20-21% n¨m 2005, lao
®éng ngµnh dÞch vô tõ 21 lªn 22-23%, gi¶m lao ®éng n«ng, l©m ,
ng- nghiÖp tõ 63% xuèng 56-57%.
- T¨ng lao ®éng kü thuËt 20% n¨m 2000 lªn 30% n¨m 2005
- T¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho 7,5 triÖu ng-êi
- N¨m 2005 gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ 5,4%
Nh- vËy, Nhµ n-íc ta ®· cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó h×nh thµnh ®éi ngò
lao ®éng cã chÊt l-îng cao, chuÈn bÞ chÊt l-îng lao ®éng tèt phôc vô yªu cÇu
cña thÞ tr-êng.
Tuy nhiªn, mÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng nh-ng nguån lao ®éng cña
ta chØ ®«ng ®¶o nh-ng chÊt l-îng cßn thÊp kÐm, kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu
cña thÞ tr-êng. ViÖc ra ®êi cña mét sè chî lao ®éng vÉn cßn nhá, lÎ, ch-a
mang quy m« toµn quèc, ch-a diÔn ra th-êng xuyªn vµ cßn nhiÒu t×nh tr¹ng
chen lÊn x« ®Èy ë chî lao ®éng. §ång thêi viÖc thu hót lao ®éng tõ n«ng th«n
ra thµnh thÞ vµo c¸c khu c«ng nghiÖp n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò x· héi nh- nhµ ë,
dÞch vô, tÖ n¹n x· héi.
3. ThÞ tr-êng vèn
ThÞ tr-êng vèn lµ mét lÜnh vùc réng vµ phøc t¹p g¾n víi c¸c ho¹t ®éng
tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng. ThÞ tr-êng tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n ®· cã
b-íc chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tû träng cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n cña hÖ
thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Theo b¸o c¸o cña c¸c ng©n
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hµng th-¬ng m¹i quèc doanh, tÝnh ®Õn ngµy 31/12/2001 d- nî trung h¹n vµ
dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ 55,9 ngh×n tØ ®ång, b»ng 33,7% tæng
d- nî cho vay.
Ta ®· biÕt h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé thÞ tr-êng vèn lµ c¬ së v÷ng
ch¾c cho viÖc ph¸t triÓn thÞ tr-êng chøng kho¸n trong t-¬ng lai. Ngµy
28/11/1996 chÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 75/CP vÒ viÖc thµnh lËp uû ban
chøng kho¸n Nhµ n-íc, ngµy 11/7/1998 NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP vÒ
chøng kho¸n vµ thÞ tr-êng chøng kho¸n vµ QuyÕt ®Þnh 127/1998/Q§-TTG vÒ
viÖc thµnh lËp hai trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ë Hµ Néi vµ TP.HCM.Sau
h¬n 2 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng (tÝnh ®Õn 7/2002) ®· cã 19 lo¹i cæ phiÕu niªm yÕt
trªn trung t©m giao dÞch víi tæng gi¸ trÞ vèn ®iÒu lÖ lµ 1.016 tØ ®ång. Uû ban
chøng kho¸n ®· phèi hîp víi Bé tµi chÝnh thùc hiÖn ®Êu thÇu 22 phiªn b¶n vµ
b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ víi tæng gi¸ trÞ lµ 3088,6 tØ ®ång.
HiÖn nay trªn thÞ tr-êng chøng kho¸n ViÖt Nam cã 11 c«ng ty chøng
kho¸n ®-îc thµnh lËp gåm cã 5 c«ng ty chøng kho¸n cæ phÇn vµ 6 c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n. Cã 7/11 c«ng ty ®¨ng ký thùc hiÖn ®Çy ®ñ
5 nghiÖp vô kinh doanh chøng kho¸n ®ã lµ : m«i giíi, tù doanh, qu¶n lý danh
môc ®Çu t-, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t- vÊn ®Çu t- chøng kho¸n. §Õn th¸ng
7/2002, sè tµi kho¶n giao dÞch ®-îc më t¹i c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ
12.000, trong ®ã bao gåm 91 nhµ ®Çu t- lµ tæ chøc vµ 33 nhµ ®Çu t- n-íc
ngoµi.
C¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu ho¹t ®éng æn ®Þnh, cã 7/8 c«ng ty chøng
kho¸n b¸o c¸o l·i, t×nh h×nh tµi chÝnh nh×n chung lµ lµnh m¹nh, kh¶ n¨ng
thanh to¸n ®-îc ®¶m b¶o. C¬ cÊu doanh thu cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®·
chuyÓn biÕn theo chiÒu h-íng tÝch cùc, nÕu nh- tr-íc ®©y phÇn lín doanh thu
lµ tõ l·i trªn vèn kinh doanh (do kh«ng sö dông hÕt vèn kinh doanh) th× hiÖn
nay chiÕm phÇn lín trong doanh thu lµ tõ nghiÖp vô m«i giíi vµ tù doanh.
Nh×n chung viÖc huy ®éng vèn nhê ph¸t triÓn thÞ tr-êng chøng kho¸n
ViÖt Nam cßn qu¸ nhá bÐ, ho¹t ®éng cßn nhiÒu yÕu kÐm, ch-a ®¸p øng ®-îc
yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ , nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hiÖn nay. ViÖc niªm yÕt chøng kho¸n trªn thÞ tr-êng béc lé nhiÒu bÊt cËp : sè
l-îng chøng kho¸n niªm yÕt cßn thÊp, khèi l-îng tr¸i phiÕu chÝnh phñ ban
hµnh hµng n¨m cßn thÊp- th-êng ë møc trªn d-íi 2% GDP (n¨m 1998 lµ
2,93%, n¨m 1999 lµ 3,34%, n¨m 2000 lµ 2,72%). Trong khi ë c¸c n-íc
Malayxia, In®«nªxia,Th¸i Lan tØ lÖ d- nî cña tr¸i phiÕu chÝnh phñ chiÕm tõ
20-30% GDP. C¸c tr¸i phiÕu chÝnh phñ lµ ng¾n h¹n, trung h¹n, ch-a chuÈn
ho¸ vÒ mÖnh gi¸, thêi gian ®¸o h¹n, ngµy ph¸t hµnh, …
4. ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n
ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n lµ mét trong nh÷ng thÞ tr-êng rÊt quan träng
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. ViÖc ph¸t triÓn thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n cã t¸c
®éng ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ th«ng qua c¸c kªnh nh- t¹o ra kÝch thÝch cho ®Çu
t- vµo ®Êt ®ai, nhµ x-ëng, chuyÓn bÊt ®éng s¶n thµnh tµi s¶n tµi chÝnh ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ.
Nãi ®Õn bÊt ®éng s¶n ng-êi ta hay nghÜ tíi mét lo¹i tµi s¶n ®ã lµ ®Êt ®ai
vµ viÖc ph¸t triÓn thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n ®· ®-îc ®Ò cËp trong NghÞ quyÕt §¹i
héi IX §°ng “H×nh th¯nh v¯ ph²t triÓn thÞ trêng bÊt ®éng s°n, bao gåm c°
quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, tõng b-íc më thÞ tr-êng bÊt
®éng s¶n cho ng-êi ViÖt Nam ë n-íc ngoµi vµ ng-êi n-íc ngoµi tham gia ®Çu
t ”.
ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n míi ®-îc chÝnh thøc thõa nhËn vÒ ph¸p lý
trong mét sè n¨m gÇn ®©y, khi Nhµ n-íc x¸c ®Þnh quyÒn sö dông ®Êt cã gi¸ vµ
cho phÐp chuyÓn nh-îng, chuyÓn ®æi, cho thuª, … Tuy míi h×nh thµnh nh-ng
nã ®± cã nh÷ng ho³t ®éng rÊt s«i ®éng, ®Æc biÖt v¯o thêi kú “sèt ®Êt, sèt nh¯”.
ThÞ tr-êng nhµ ë ph¸t triÓn s«i ®éng, trªn 75% sè hé gia ®×nh ®· ®-îc giao
hoÆc nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®Ó x©y dùng nhµ hay mua ®Ó ë, h¬n 99% tæng sè
hé gia ®×nh cã nhµ ë. ThÞ tr-êng kinh doanh mÆt b»ng x©y dùng kinh doanh
diÖn tÝch v¨n phßng, kh¸ch s¹n …®· khëi s¾c víi nh÷ng kho¶n ®Çu t- lín cña
nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµo lÜnh vùc nµy (cuèi n¨m 2001, riªng ®Çu t- n-íc
ngoµi vµo lÜnh vùc kinh doanh kh¸ch s¹n, v¨n phßng lªn tíi 7 tØ USD ).
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tuy nhiªn, thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n cã nhiÒu khiÕm khuyÕt, t¸c ®éng
tiªu cùc, tØ lÖ giao dich kh«ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt lµ 70-80% c¸c giao
dÞch vÒ ®Êt ®« thÞ vµ c¸c bÊt ®éng s¶n kh¸c, cung-cÇu vÒ bÊt ®éng s¶n mÊt c©n
®èi nghiªm träng, nhu cÇu cña d©n c- vÒ nhµ ë vµ nhu cÇu cña doanh nghiÖp
t- nh©n vÒ mÆt b»ng kinh doanh lín nh-ng ch-a ®-îc ®¸p øng ®Çy ®ñ, cßn
cung mÆt b»ng trong khu c«ng nghiÖp, chÕ xuÊt, diÖn tÝch kh¸ch s¹n, v¨n
phßng v-ît qu² cÇu. Gi² c° bÊt ®éng s°n “nãng, l³nh” thÊt thêng, trong 10
n¨m qua thÞ trêng bÊt ®éng s°n ®± tr°i qua c¬n sèt n¨m 1993, “®ãng b¨ng”
trong nh÷ng n¨m 1997-1999, råi l³i “sèt” v¯o cuèi n¨m 2000, n¨m 2003 cã
hiÖn t-îng nµy ë mét sè n¬i. Ng©n s¸ch Nhµ n-íc thÊt thu lín v× phÇn lín c¸c
giao dÞch bÊt ®éng s°n diÔn ra “ngÇm”, chØ riªng kho°n thu do cÊp giÊy chøng
nhËn quyÒn sö dông ®Êt thêi 1996-2000 b×nh qu©n kho¶ng 973 tØ ®ång/n¨m
víi tØ lÖ cÊp ®¹t 16%, nÕu cÊp ®-îc 100% th× thu hµng n¨m vÒ cÊp giÊy chøng
nhËn quyÒn sö dông ®Êt lªn tíi 5-6 ngh×n tØ ®ång. §iÒu ®ã chøng tá bé m¸y
qu¶n lý cña ta cßn yÕu.
5. ThÞ tr-êng khoa häc – c«ng nghÖ
Tõ kinh nghiÖm thµnh c«ng cña c¸c nÒn kinh tÕ vµi ba thËp kû gÇn ®©y,
c¸c chuyªn gia hang ®Çu thÕ giíi ®· ®i ®Õn kÕt luËn lµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña
mét n-íc ®-îc quyÕt ®Þnh bëi 3 yÕu tè : vèn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ nguån lùc
con ng-êi.
C«ng nghÖ trong thêi ®¹i toµn cÇu ho¸ nh- hiÖn nay cã vai trß hÕt søc to
lín nã gióp ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc, t¹o
nªn qui tr×nh s¶n xuÊt tiªn tiÕn gióp ta cã thÓ ®i t¾t, ®ãn ®Çu b¾t kÞp víi kinh tÕ
c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
ViÖc h×nh thµnh thÞ tr-êng khoa häc c«ng nghÖ ë ViÖt Nam cßn rÊt ®¬n
s¬, ch-a cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn , viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c chî c«ng
nghÖ ®ang rÊt nhá, lÎ vµ cßn manh món.
Nhµ n-íc míi chØ cã mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn quyÒn së
h÷u c«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch s¸ng chÕ, c¶i tiÕn kü thuËt … ch-a cã m«i
tr-êng ph¸p lý ®¸p øng ®ñ yªu cÇu cña s¶n xuÊt, kinh doanh.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tuy nhiªn, chóng ta còng ®· rÊt cè g¾ng trong viÖc tiÕp cËn vµ ph¸t
triÓn thÞ tr-êng nµy. B»ng chøng lµ th¸ng 8/2003 Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®·
phèi hîp víi uû ban khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr-êng tæ chøc héi th¶o vÒ ®æi
míi cë chÕ qu¶n lý khoa häc c«ng nghÖ. Ngµy 22/10/2003 quü ph¸t triÓn khoa
häc c«ng nghÖ quèc gia ra ®êi, ®Þa ®iÓm triÓn khai cho viÖc t¹o lËp thÞ tr-êng
khoa häc c«ng nghÖ. §-îc phÐp cña thñ t-íng chÝnh phñ, Bé khoa häc c«ng
nghÖ ®· phèi hîp cïng víi uû ban nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ
Néi tæ chøc thµnh c«ng chî c«ng nghÖ thiÕt bÞ ViÖt Nam 2003-Tech mart
2003 (tõ ngµy 13-15/10/2003 t¹i Hµ Néi), lÇn ®Çu tiªn chî c«ng nghÖ vµ thiÕt
bÞ ®-îc tæ chøc quy m« toµn quèc víi sù tham gia cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh
vùc, cã 34 tæ chøc n-íc ngoµi, trªn 2000 c«ng nghÖ, thiÕt bÞ chµo b¸n víi 400
gian hµng (v-ît 150 gian so víi chØ tiªu), h¬n 180.000 l-ît kh¸ch tham quan,
cã 676 hîp ®ång vµ b¶n ghi nhí ®-îc ký trÞ gi¸ 1000 tØ ®ång. Cã 1260 c«ng
nghÖ ®-îc tÆng th-ëng huy ch-¬ng. §ã qu¶ lµ nh÷ng con sè ®¸ng khÝch lÖ vµ
cÇn ®-îc tæ chøc nhiÒu chî c«ng nghÖ h¬n n÷a, tæ chøc th-êng xuyªn h¬n n÷a
®Ó cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n-íc cã dÞp trao ®æi c«ng nghÖ, tiÕp
cËn víi c«ng nghÖ míi.
Thªm n÷a, lùc l-îng khoa häc n-íc ta dåi dµo : cã 233 ®¬n vÞ khoa häc
c«ng nghÖ trung -¬ng, tæng sè cã 22.313 ng-êi, trong khoa häc tù nhiªn cã
2538 ng-êi, khoa häc n«ng l©m thuû s¶n cã 5384 ng-êi, khoa häc y d-îc
4026 ng-êi, khoa häc kü thuËt 7426 ng-êi, khoa häc x· héi nh©n v¨n cã 2939
ng-êi. Nh- vËy, ViÖt Nam cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh khoa häc
c«ng nghÖ, ®¶m b¶o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cho thÞ tr-êng khoa häc c«ng nghÖ.s
II. Ph-¬ng h-íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë
ViÖt Nam
Râ rµng viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr-êng ë n-íc ta lµ mét b-íc ®i hoµn
toµn ®óng ®¾n, nh-ng viÖc ph¸t triÓn thÞ tr-êng nµo tr-íc, thÞ tr-êng nµo sau,
thêi ®iÓm nµo cÇn t¨ng tèc, thêi ®iÓm nµo cÇn h¹n chÕ sù ph¸t triÓn ph¶i dùa
trªn quyÕt ®Þnh s¸ng suèt cña Nhµ n-íc. §Ó tr¸nh nh÷ng sai sãt, nh÷ng nhÉm
lÉn ®¸ng tiÕc, ®Ó tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc do viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
triÓn c¸c lo¹i thÞ tr-êng ®em l¹i th× §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ph¶i cã b-íc ®i ®óng
®¾n vµ kÞp thêi, ph¶i hiÓu kü vÒ c¸c lo¹i thÞ tr-êng, t×m -u vµ khuyÕt ®iÓm cña
nã ®Ó tõ ®ã cã b-íc ®i ®óng ®¾n vµ kÞp thêi, gióp ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc .
1. ThÞ tr-êng hµng ho¸-dÞch vô
§Ó thÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô ph¸t triÓn nhanh vµ lµnh m¹nh, viÖc
quan träng nhÊt lµ cÇn lµm vµ cã thÓ lµm ®-îc trong thêi gian kh«ng qu¸ dµi
lµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý ®iÒu chØnh thÞ tr-êng nµy. Tr-íc hÕt cÇn thèng
nhÊt khung ph¸p lý cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ. Qu¸ tr×nh ®æi míi ®i liÒn víi viÖc ban hµnh c¸c luËt vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh
nghiÖp (luËt doanh nghiÖp, luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam … song song
víi viÖc trªn cÇn khÈn tr-¬ng ban hµnh luËt míi t¹o m«i tr-êng kinh doanh
th«ng tho¸ng vµ cã tÝnh c¹nh tranh cao, xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c
lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, t¨ng cÇu trong nÒn kinh tÕ lµ h-íng ®Æc
biÖt quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi nãi chung vµ thÞ tr-êng hµng
hãa – dÞch vô nãi riªng. HiÖn nay, møc thu nhËp cña ng-êi ViÖt Nam rÊt
thÊp, v¨n ho¸ tiÕt kiÖm vÉn cßn ®ang thÞnh hµnh trong x· héi nªn viÖc t¨ng
cÇu nhanh lµ chuyÖn kh«ng dÔ dµng, cÇn ph¶i tiÕn hµnh tõng b-íc. Nhµ n-íc
cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó kÝch cÇu th«ng qua viÖc t¨ng chi ng©n s¸ch.
Chóng ta cÇn quan t©m ®Õn viÖc th©m nhËp thÞ tr-êng thÕ giíi, m¹nh
d¹n më cöa thÞ tr-êng trong n-íc , n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa
cña c¸c doanh nghiÖp. ViÖc x©y dùng th«ng tin dù b¸o thÞ tr-êng , ®µo t¹o
n¨ng lùc cho c¸n bé th-¬ng mai vµ ngo¹i giao ë n-íc ngoµi, tæ chøc nghiªn
cøu thÞ tr-êng n-íc ngoµi ®Ó cã c¨n cø s¶n xuÊt trong n-íc vµ ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu.
ViÖc kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm còng lµ mét yªu cÇu quan träng cña
Nhµ n-íc trong viÖc qu¶n lý thÞ tr-êng nh-ng viÖc thùc hiÖn qu¸ yÕu cÇn ®¶m
b¶o chÊt l-îng s¶n phÈm hµng hãa ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña ng-êi tiªu dïng vµ
uy tÝn cña nhµ s¶n xuÊt, Nhµ n-íc cÇn kiÓm so¸t gi¸ c¶ cña mét sè mÆt hµng :
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®iÖn, viÔn th«ng, x¨ng dÇu ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ng-êi tiªu dïng, ®¶m b¶o lîi
Ých quèc gia, vµ c¶ nÒn kinh tÕ.
2. ThÞ tr-êng lao ®éng
§èi víi thÞ tr-êng nµy Nhµ n-íc cÇn ph¶i ban hµnh c¸c hÖ thèng luËt,
chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc liªn quan ®Õn thÞ tr-êng lao ®éng nh- tiÒn l-¬ng,
tiÒn c«ng, viÖc lµm, thÊt nghiÖp …ph¶i nhÊt qu¸n vµ ®ång bé theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng, xo¸ bá bao cÊp.
§Ó cã thÓ ph¸t triÓn thÞ tr-êng lao ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ta cÇn
quan t©m ®Õn :
- Ph¸t triÓn thÞ tr-êng lao ®éng t«n träng quy luËt gi¸ trÞ, cung cÇu vµ
c¹nh tranh cña thÞ tr-êng .
- Coi thÞ tr-êng lao ®éng lµ mét bé phËn quan träng cña kinh tÕ thÞ
tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta.
- CÇn ph¸t triÓn ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, ph©n phèi
c«ng b»ng, hµi hoµ lîi Ých gi÷a ng-êi lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao
®éng, h¹n chÕ sù ph©n biÖt ®èi xö víi ng-êi lao ®éng , tr¸nh ng-îc
®·i, hä ph¶i cã c¬ héi lµm viÖc vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc an toµn.
- N©ng cao hiÓu biÕt cho ng-êi lao ®éng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña
m×nh
- §µo t¹o ng-êi lao ®éng cho ®i xuÊt khÈu lao ®éng ë n-íc ngoµi
3. ThÞ tr-êng vèn
Trong thêi gian qua, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ cña n-íc ta ®· cã
nhiÒu tiÕn bé vµ ®· kiÒm chÕ ®-îc l¹m ph¸t. N¨m 2002, møc l¹m ph¸t lµ 4%,
trong khi møc t¨ng tr-ëng lµ 7,04% thÓ hiÖn nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn æn ®Þnh.
§Ó thÞ tr-êng vèn ph¸t triÓn ®ång bé víi c¸c thÞ tr-êng kh¸c, trong thêi gian
tíi cÇn ph¶i thùc hiÖn ®-îc mét sè biÖn ph¸p sau :
- L·i suÊt th¶ næi, tØ gi¸ níi láng, biªn ®é dao ®éng lµ nh÷ng tiÕn bé
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thÞ tr-êng vèn. Tuy nhiªn ®Ó cã mét m«i
tr-êng vèn thùc sù vµ hoµn chØnh th× cÇn ph¶i më réng thÞ tr-êng
vèn g¾n víi viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch, luËt cã liªn quan ®Õn c¸c thÞ
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr-êng tµi chÝnh, tÝn dông, tiÒn tÖ. L·i suÊt ph¶i ®Ó thÞ tr-êng quyÕt
®Þnh, gi¶m dÇn sù ®éc quyÒn chi phèi cña ng©n hµng th-¬ng m¹i
quèc doanh. Tû gi¸ còng ph¶i ®Ó thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh; tû gi¸ tuy ®·
níi láng biªn ®é nh-ng vÉn ch-a do thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh.
- Cã chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguån vèn nhµn rçi trªn d©n c- ®-a vµo
®Çu t- ph¸t triÓn .
- Më réng vµ gia t¨ng nguån vèn tÝnh dông cho c¸c ng©n hµng th-¬ng
m¹i nhµ n-íc, ph¸t triÓn c¸c ng©n hµng cæ phÇn ®Ó t- nh©n tham gia,
më réng ho¹t ®éng víi ng©n hµng n-íc ngoµi nh»m t¨ng søc c¹nh
tranh.
- Sím cã lé tr×nh cho thÞ tr-êng chøng kho¸n ph¸t triÓn , thÞ tr-êng
chøng kho¸n ra ®êi nh-ng ho¹t ®éng cßn mê nh¹t, ng-êi d©n ch-a
quen víi thÞ tr-êng chøng kho¸n, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi thÞ
tr-êng cßn lóng tóng.
4. ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n
ThÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n ®ang ho¹t ®éng ngÇm d-íi nhiÒu h×nh thøc. §Ó
thÞ tr-êng nµy ph¸t triÓn lµnh m¹nh cÇn sím cã mét khung ph¸p lý thÝch hîp
vµ æn ®Þnh cho c¶ thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n vµ thÞ tr-êng vèn ho¹t ®éng.
Cho ®Õn nay luËt ®Êt ®ai vµ c¸c v¨n b¶n h-íng dÉn thi hµnh cßn nhiÒu
bÊt cËp so víi thùc tiÔn cuéc sèng. C¸c quy ®Þnh cña luËt ®Êt ®ai tËp trung chñ
yÕu gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn viÖc
qu¶n lý vµ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt ®« thÞ ch-a ®-îc quy
®Þnh cô thÓ, râ rµng. Thùc tÕ viÖc h×nh thµnh c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp
®-îc ph¸t triÓn nhanh nh-ng luËt ®Êt ®ai ®· béc lé sù h¹n chÕ k×m h·m, ch-a
ph¸t huy ®-îc vai trß lµ mét trong c¸c yÕu tè ®ßn bÈy ®Ó phôc vô c«ng nghiÖp
hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc. Do vËy cÇn ph¶i kiÖn toµn hÖ thèng luËt.
ViÖc quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt lµ mét vÊn ®Ò quan träng nh-ng
l¹i giao cho rÊt nhiÒu c¬ quan, nªn thùc tÕ ®· cã sù chång chÐo, v× vËy Nhµ
n-íc cÇn qu¶n lý chÆt chÏ viÖc sö dông ®Êt, quy ho¹ch ®Êt sao cho hîp lý vµ
hiÖu qu¶.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
VÊn ®Ò bÊt cËp vÒ luËt ®Êt ®ai ë n-íc ta ®· qu¸ râ rµng, Quèc Héi n-íc
ta ®· cã nhiÒu nghiªn cøu söa ®æi vµ cÇn tiÕp tôc söa ®æi, cÇn cho ®Êt ®ai tham
gia vµo thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n mét c¸ch c«ng khai th× thÞ tr-êng bÊt ®éng s¶n
míi cã c¬ héi ph¸t triÓn.
5. ThÞ tr-êng khoa häc-c«ng nghÖ
§Ó ®-a khoa häc – c«ng nghÖ vµo thÞ tr-êng cÇn cã c¬ chÕ, chÝnh
s¸ch phï hîp víi c¸c s¶n phÈm cña khoa häc - c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng .
- Ph¸p luËt cÇn khuyÕn khÝch ®-a c¸c ho¹t ®éng s¸ng t¹o, øng dông
c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt- kinh doanh.
- Më réng ho¹t ®éng nghiªn cøu ë c¸c tr-êng ®¹i häc, viÖn nghiªn
cøu vµ c¸c kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o sÏ ®-îc ký kÕt hîp ®ång
chuyÓn giao quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, chuyÓn giao c«ng nghÖ.
- X¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp b»ng hÖ thèng ph¸p luËt h÷u
hiÖu. QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ quyÒn së h÷u cña c¸ nh©n, ph¸p
nh©n ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ...
ThÞ tr-êng khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ h×nh thµnh, ph¸t triÓn khi ph¸p
luËt thõa nhËn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ coi s¶n phÈm khoa häc
c«ng nghÖ lµ hµng hãa vµ ®-îc trao ®æi trªn thÞ tr-êng.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
KÕt luËn
N-íc ta ®· tiÕn hµnh ®æi míi ®-îc 20 n¨m. TÝnh tõ thêi ®iÓm ®æi
míi- n¨m 1986- tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa , kÓ tõ ®ã ®Õn nay nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng ®ang vËn hµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶, c¸c lo¹i thÞ tr-êng ®·
lÇn l-ît ®-îc h×nh thµnh nh- thÞ tr-êng hµng hãa – dÞch vô , thÞ tr-êng
lao ®éng , thÞ tr-êng vèn ... MÆc dï cßn nhiÒu thiÕu sãt, cßn nhiÒu bÊt
cËp vµ bì ngì nh-ng chóng ta ®· giµnh ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng
®-îc ghi nhËn trong thêi gian võa qua, ®ã lµ nh÷ng th¾ng lîi cæ vò cho
nh÷ng b-íc ®i tiÕp theo cña thµnh c«ng trªn con ®-êng ph¸t triÓn cña
thÞ tr-êng n-íc ta.
Mçi chóng ta – chñ nh©n t-¬ng lai cña ®Êt n-íc h·y cè g¾ng
gãp c«ng søc cña m×nh vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , gãp phÇn x©y
dùng ®Êt n-íc ®µng hoµng h¬n, to ®Ñp h¬n nh- B¸c h»ng mong -íc.
20