HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG SPSS
HSPH
Môc Lôc
1
2
3
4
5
6
7
8
BµI 1 – Tæng quan......................................................................................................................................1
1.1
C¸c cöa sæ trong SPSS ........................................................................................................................1
1.2
Thanh menu {Menu}..........................................................................................................................2
1.3
Thanh c«ng cô {Toolbars}..................................................................................................................2
1.4
Thanh t×nh tr¹ng {Status Bar}.............................................................................................................3
1.5
Hép tho¹i {Dialogue box} ..................................................................................................................3
1.5.1
Tªn biÕn vµ nhn biÕn trong c¸c danh s¸ch cña hép tho¹i............................................................4
1.5.2
C¸c nót trong hép tho¹i .................................................................................................................5
1.5.3
Hép tho¹i phô ................................................................................................................................5
1.5.4
Lùa chän biÕn ................................................................................................................................6
BµI 2: Më C¸c tÖp tin d÷ liÖu ....................................................................................................................9
2.1
Khëi ®éng SPSS ..................................................................................................................................9
2.2
Më mét file.......................................................................................................................................10
BµI 3: Cöa sæ Data Editor .......................................................................................................................13
3.1
Data View.........................................................................................................................................13
3.2
Variable View...................................................................................................................................14
3.2.1
Tªn biÕn .......................................................................................................................................15
3.2.2
C¸c thang ®o................................................................................................................................16
3.2.3
Lo¹i biÕn ......................................................................................................................................16
3.2.4
Nhn biÕn {Variable Labels}.......................................................................................................17
3.2.5
Nhn trÞ sè cña biÕn {Value Labels} ...........................................................................................17
3.2.6
TrÞ sè khuyÕt thiÕu {Missing Value} ............................................................................................18
3.3
NhËp d÷ liÖu .....................................................................................................................................19
3.4
HiÖu ®Ýnh d÷ liÖu trong b¶ng Data View ..........................................................................................21
3.4.1
C¾t, sao chÐp vµ d¸n c¸c trÞ sè cña d÷ liÖu .................................................................................22
3.4.2
ChÌn thªm c¸c ®èi t−îng míi ......................................................................................................22
3.4.3
ChÌn mét biÕn míi.......................................................................................................................23
3.4.4
Thay ®æi lo¹i d÷ liÖu ....................................................................................................................24
3.5
T×nh tr¹ng läc ®èi t−îng trong Data Editor.......................................................................................24
Bµi 4: C¸c phÐp biÕn ®æi d÷ liÖu .............................................................................................................25
4.1
TÝnh to¸n biÕn {Compute Variable} .................................................................................................25
4.1.1
TÝnh to¸n biÕn víi tuú chän If Cases............................................................................................26
4.1.2
Type&Label {Lo¹i vµ nhn biÕn} trong hép tho¹i Compute Variable .......................................27
4.2
§Õm sè lÇn x¶y ra cña c¸c trÞ sè trong c¸c ®èi t−îng .......................................................................27
4.3
MF ho¸ l¹i d÷ liÖu .............................................................................................................................29
4.3.1
M ho¸ l¹i d÷ liÖu ngay trong biÕn cã s½n (kh«ng t¹o thµnh biÕn míi) ....................................29
4.3.2
M ho¸ thµnh biÕn kh¸c ..............................................................................................................30
Bµi 5: §iÒu khiÓn file vµ biÕn ®æi file......................................................................................................33
5.1
S¾p xÕp c¸c ®èi t−îng .......................................................................................................................33
5.2
Chän c¸c ®èi t−îng {Select Cases}...................................................................................................34
5.2.1
Select Cases: If ............................................................................................................................35
5.2.2
Select Cases: Random Sample .....................................................................................................36
5.2.3
Select Cases: Range .....................................................................................................................37
Bµi 6: Lµm viÖc víi kÕt xuÊt ....................................................................................................................38
6.1
Cöa sæ Viewer ..................................................................................................................................38
6.1.1
ThÓ hiÖn vµ dÊu c¸c kÕt qu¶ ........................................................................................................39
6.1.2
Di chuyÓn, sao chÐp vµ xo¸ bá c¸c kÕt qu¶..................................................................................40
Bµi 8: Frequencies {TÇn sè} ....................................................................................................................41
7.1
KÕt xuÊt mÉu ....................................................................................................................................41
7.2
§Ó thu ®−îc c¸c tÇn sè vµ c¸c thèng kª ............................................................................................43
7.2.1
Frequencies Statistics ..................................................................................................................43
7.2.2
Frequencies Charts......................................................................................................................44
Bµi 7: B¶ng trô/xoay {pivot table} ..........................................................................................................46
8.1
Thao t¸c ®èi víi mét b¶ng trô...........................................................................................................46
8.2
Lµm viÖc víi c¸c trang/líp {Layer}..................................................................................................50
1
Bµi 1 – Tæng quan
SPSS for Windows cung cÊp mét hÖ thèng qu¶n lý d÷ liÖu vµ ph©n tÝch thèng kª trong
mét m«i tr−êng ®å ho¹, sö dông c¸c tr×nh ®¬n m« t¶ {menu} vµ c¸c hép tho¹i {dialogue
box} ®¬n gi¶n ®Ó thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c c«ng viÖc cho b¹n. PhÇn lín c¸c nhiÖm vô cã thÓ
®−îc hoµn thµnh chØ b»ng c¸ch rª vµ nh¾p chuét.
Bªn c¹nh giao diÖn rª-nh¾p chuét ®Ó ph©n tÝch thèng kª, SPSS for Windows cung cÊp:
Data Editor {Cöa sæ HiÖu ®Ýnh d÷ liÖu}.
Mét hÖ thèng d¹ng b¶ng tÝnh {worksheet} uyÓn
chuyÓn ®Ó ®Þnh nghÜa, nhËp, hiÖu ®Ýnh, vµ thÓ hiÖn d÷ liÖu.
Cöa sæ Viewer cho phÐp dÔ dµng duyÖt c¸c kÕt qu¶ cña b¹n, thÓ
hiÖn vµ che giÊu cã thÓ chän läc c¸c kÕt xuÊt {output}, thay ®æi trËt tù cña c¸c kÕt qu¶, vµ
di chuyÓn c¸c b¶ng vµ ®å thÞ gi÷a SPSS for Windows vµ c¸c tr×nh øng dông kh¸c
Viewer {Cöa sæ Viewer}.
C¸c kÕt qu¶ cña b¹n sÏ sinh ®éng víi c¸c
b¶ng trô ®a chiÒu. Kh¸m ph¸ c¸c b¶ng cña b¹n b»ng c¸ch bè trÝ l¹i c¸c hµng, c¸c cét, vµ
c¸c trang/líp {layer}. Béc lé c¸c ph¸t hiÖn quan träng cã thÓ bÞ mÊt trong c¸c b¸o c¸o
tiªu chuÈn. So s¸nh c¸c nhãm dÔ dµng b»ng c¸ch chia t¸ch b¶ng cña b¹n sao cho mçi lÇn
chØ cã mét nhãm ®−îc thÓ hiÖn.
Multidimemtion pivot table {B¶ng trô ®a chiÒu}.
High-revolution graphics {§å thÞ cã ®é ph©n gi¶i/®é nÐt cao}.
C¸c biÓu ®å h×nh trßn, ®å thÞ cét,
biÓu ®å tÇn suÊt, ®å thÞ ph©n t¸n cã ®é ph©n gi¶i cao, mµu s¾c sèng ®éng, c¸c ®å thÞ ba
chiÒu, vµ h¬n thÕ n÷a ®−îc bao gåm nh− lµ c¸c tÝnh n¨ng chuÈn trong SPSS.
Database access {Truy cËp d÷ liÖu}.
Truy cËp d÷ liÖu tõ c¸c c¬ së d÷ liÖu b»ng c¸ch sö dông
tr×nh chØ dÉn Database Wizard thay v× c¸c truy vÊn SQL phøc t¹p.
Data transformation {BiÕn ®æi d÷ liÖu}.
TÝnh n¨ng biÕn ®æi d÷ liÖu gióp b¹n cã ®−îc d÷ liÖu
s½n sµng cho c¸c b−íc ph©n tÝch. B¹n cã thÓ dÔ dµng nhãm, bæ sung, tæng hîp, trén, chia
vµ chuyÓn ®æi file, vµ h¬n thÕ n÷a.
1.1 C¸c cöa sæ trong SPSS
Cã mét sè lo¹i cöa sæ kh¸c nhau trong SPSS:
Data Editor.
Cöa sæ nµy thÓ hiÖn néi dung cña file d÷ liÖu. B¹n cã thÓ lËp mét file d÷ liÖu
míi hoÆc hiÖu chØnh thay ®æi mét file ®F cã s½n víi cöa sæ Data Editor. Cöa sæ Data
Editor tù ®éng më ra khi b¹n kÝch ho¹t/khëi ®éng SPSS. B¹n chØ cã thÓ mét file d÷ liÖu
t¹i mét thêi ®iÓm mµ th«i (kh«ng thÓ më h¬n mét file d÷ liÖu vµo cïng mét thêi ®iÓm).
Viewer.
Mäi kÕt qu¶ thèng kª, b¶ng, biÓu ®å ®−îc thÓ hiÖn trong cöa sæ Viewer. B¹n cã
thÓ hiÖu ®Ýnh kÕt xuÊt vµ l−u nã ®Ó sö dông sau nµy. Mét cöa sæ Viewer tù ®éng më ra
khi b¹n ch¹y mét thñ tôc ®Çu tiªn t¹o nªn kÕt xuÊt.
Draft Viewer.
B¹n cã thÓ tr×nh bµy kÕt xuÊt nh− lµ c¸c v¨n b¶n b×nh th−êng (thay v× c¸c
b¶ng trô) trong cöa sæ Draft Viewer.
Pivot Table Editor.
KÕt xuÊt ®−îc tr×nh bµy trong c¸c b¶ng trô cã thÓ ®−îc chØnh söa b»ng
nhiÒu c¸ch víi cöa sæ Pivot Table Editor. B¹n cã thÓ hiÖu ®Ýnh ®o¹n v¨n b¶n, chuyÓn ®æi
d÷ liÖu gi÷a hµng vµ cét, bæ sung mµu, t¹o c¸c b¶ng ®a chiÒu vµ Èn hoÆc hiÓn thÞ mét
c¸ch cã chän läc c¸c kÕt qu¶.
Chart Editor.
B¹n cã thÓ chØnh söa c¸c ®å thÞ chÊt l−îng cao trong c¸c cöa sæ chart editor.
B¹n cã thÓ thay ®æi mµu, chän lo¹i ph«ng hoÆc cì ch÷, chuyÓn ®æi trôc tung víi trôc
hoµnh, xoay c¸c ®å thÞ ba chiÒu, vµ thËm chÝ thay c¶ lo¹i ®å thÞ.
Text Output Editor.
C¸c kÕt xuÊt d¹ng v¨n b¶n kh«ng ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c b¶ng trô cã
thÓ ®−îc chØnh söa víi cöa sæ Text Output Editor. B¹n cã thÓ hiÖu ®Ýnh kÕt xuÊt vµ thay
c¸c thuéc tÝnh cña ph«ng ch÷ (d¹ng, lo¹i, mµu, cì).
Syntax Editor.
B¹n cã thÓ d¸n c¸c lùa chän trong c¸c hép tho¹i vµo mét cöa sæ syntax, n¬i
mµ c¸c lùa chän cña b¹n xuÊt hiÖn d−íi d¹ng c¸c có ph¸p lÖnh. B¹n cã thÓ hiÖu ®Ýnh c¸c
có ph¸p lÖnh ®Ó tËn dông c¸c ®Æc tÝnh ®Æc biÖt cña SPSS kh«ng cã s½n trong c¸c hép
tho¹i. B¹n còng cã thÓ l−u c¸c mF lÖnh nµy trong mét file ®Ó sö dông cho nh÷ng c«ng
viÖc tiÕp theo cña SPSS.
Script Editor.
Kü thuËt tù ®éng OLE cho phÐp b¹n tuú biÕn vµ tù ®éng ho¸ nhiÒu nhiÖm vô
trong SPSS. Sö dông cöa sæ Script Editor ®Ó lËp vµ hiÖu ®Ýnh c¸c tr×nh nhá c¬ b¶n.
1.2 Thanh menu {Menu}
RÊt nhiÒu nhiÖm vô b¹n muèn tiÕn hµnh víi SPSS b¾t ®Çu víi viÖc lùa chän c¸c menu
{tr×nh ®¬n}. Tõng cöa sæ trong SPSS cã c¸c menu riªng cña nã víi c¸c lùa chän menu
thÝch hîp cho lo¹i cöa sæ ®ã.
Hai menu Analysis vµ Graphs lµ cã s½n ®èi víi mäi lo¹i cöa sæ, lµm cho viÖc t¹o c¸c kÕt
xuÊt míi rÊt nhanh chãng mµ kh«ng ph¶i chuyÓn ®æi gi÷a c¸c cöa sæ.
1.3 Thanh c«ng cô {Toolbars}
Tõng cöa sæ SPSS cã c¸c thanh c«ng cô riªng cña nã cho phÐp truy cËp nhanh ®Õn c¸c
nhiÖm vô th«ng dông. Cã mét sè cöa sæ cã h¬n mét thanh c«ng cô.
H×nh 1-2: Thanh c«ng cô víi trî gióp chØ dÉn c«ng cô {ToolTip Help}
1.4 Thanh t×nh tr¹ng {Status Bar}
Thanh t×nh tr¹ng {status bar} n»m ë ®¸y cña tõng cöa sæ SPSS cung cÊp c¸c th«ng tin
d−íi ®©y:
Command status {T×nh tr¹ng lÖnh}.
§èi víi tõng lÖnh hoÆc thñ tôc mµ b¹n ch¹y, mét sè ®Õm
c¸c ®èi t−îng/tr−êng hîp {case} chØ ra sè l−îng c¸c ®èi t−îng ®−îc xö lý. §èi víi c¸c
thñ tôc ®ßi hái ph¶i xö lý lÆp, sè lÇn lÆp ®−îc thÓ hiÖn.
Filter status {T×nh tr¹ng läc}.
NÕu b¹n chän mét mÉu ngÉu nhiªn hoÆc mét tËp hîp phô c¸c
®èi t−îng ®Ó ph©n tÝch, th«ng tin Filter on chØ ra r»ng mét vµi nhãm ®èi t−îng nµo ®ã
®ang ®−îc läc vµ kh«ng ph¶i mäi ®èi t−îng trong tÖp tin d÷ liÖu ®−îc ®−a vµo ph©n tÝch.
Weight status {T×nh tr¹ng gia quyÒn}.
Th«ng tin Weight on chØ ra r»ng mét biÕn gia quyÒn
®ang ®−îc sö dông ®Ó gia quyÒn c¸c ®èi t−îng cho ph©n tÝch.
Split status {T×nh tr¹ng chia t¸ch}.
Th«ng tin Split on chØ ra r»ng file d÷ liÖu ®ang ®−îc chia
t¸ch thµnh mét sè nhãm ®Ó ph©n tÝch, ®−îc dùa vµo c¸c trÞ sè cña mét hoÆc mét sè biÕn
lËp nhãm/ph©n tæ.
1.5 Hép tho¹i {Dialogue box}
HÇu hÕt c¸c lùa chän menu më ra c¸c hép tho¹i. B¹n sö dông hép tho¹i ®Ó lùa chän c¸c
biÕn vµ c¸c tuú chän cho ph©n tÝch
Tõng hép tho¹i chÝnh cho c¸c thñ tôc thèng kª vµ ®å thÞ cã mét sè c¸c bé phËn c¬ b¶n
Danh s¸ch biÕn nguån.
Mét danh s¸ch c¸c biÕn trong file d÷ liÖu lµm viÖc. ChØ cã c¸c lo¹i
biÕn ®−îc phÐp bëi c¸c thñ tôc ®−îc chän míi ®−îc thÓ hiÖn trong danh s¸ch nguån.
ViÖc ding c¸c biÕn chuçi d¹ng ng¾n hay dµi bÞ h¹n chÕ bëi rÊt nhiÒu thñ tôc.
Danh s¸ch (hoÆc c¸c danh s¸ch) biÕn ®Ých.
Mét hoÆc mét vµi danh s¸ch thÓ hiÖn c¸c biÕn b¹n
võa chän cho ph©n tÝch, ch¼ng h¹n nh− danh s¸ch biÕn ®éc lËp vµ phô thuéc.
Nót Ên ®iÒu khiÓn {Command pushbutton}.
C¸c nót chØ dÉn ch−¬ng tr×nh thùc hiÖn mét t¸c
vô, ch¼ng h¹n nh− ch¹y mét thñ tôc, thÓ hiÖn phÇn th«ng tin Trî gióp, hoÆc më ra mét
hép tho¹i con ®Ó tiÕn hµnh c¸c lùa chän cô thÓ bæ sung.
§Ó cã ®−îc th«ng tin vÒ c¸c nót ®iÒu khiÓn trong mét hép tho¹i, nh¾p chuét ph¶i lªn nót
®ã.
H×nh 1-5: C¸c bé phËn ®iÒu khiÓn hép tho¹i
Danh s¸ch biÕn
nguån
Danh s¸ch
biÕn ®Ých
C¸c nóm
nhÊn c©u
lÖnh
C¸c nóm
nhÊn hép
tho¹i phô
1.5.1 Tªn biÕn vµ nh·n biÕn trong c¸c danh s¸ch cña hép tho¹i
B¹n cã thÓ thÓ hiÖn hoÆc lµ tªn biÕn hoÆc lµ nhFn biÕn trong danh s¸ch cña hép tho¹i. Do
tªn biÕn bÞ h¹n chÕ bëi 8 ký tù, nhFn biÕn th−êng cung cÊp nhiÒu th«ng tin m« t¶ biÕn
h¬n.
§Ó ®iÒu khiÓn sù thÓ hiÖn tªn biÕn hay nhFn biÕn trong danh s¸ch cña hép tho¹i, trong
Options trong menu Edit ë bÊt kú lo¹i cöa sæ nµo cña SPSS.
§Ó ®Þnh nghÜa hoÆc chØnh söa nhFn biÕn, hFy nh¾p ®óp tªn biÕn trong cöa sæ Data
Editor vµ sau ®ã nh¾p Labels.
§èi víi d÷ liÖu nhËp tõ c¸c nguån c¬ së d÷ liÖu, tªn c¸c tr−êng ®−îc sö dông lµm
nhFn biÕn.
§èi víi nhFn biÕn qu¸ dµi, chØ con trá lªn nhFn trong danh s¸ch ®Ó xem toµn bé nhFn
biÕn ®ã.
NÕu kh«ng cã nhFn biÕn nµo ®−îc x¸c ®Þnh th× tªn biÕn sÏ ®−îc thÓ hiÖn.
H×nh 1-6: C¸c nhn biÕn ®−îc thÓ hiÖn trong mét hép tho¹i
1.5.2 C¸c nót trong hép tho¹i
Cã 5 nót nhÊn tiªu chuÈn trong hÇu hÕt c¸c hép tho¹i:
OK.
Ch¹y thñ tôc. Sau khi b¹n chän c¸c biÕn nghiªn cøu vµ chän bÊt kú c¸c tuú chän
bæ sung nµo, nh¾p OK ®Ó ch¹y thñ tôc. §iÒu nµy còng ®ång thêi ®ãng hép tho¹i l¹i.
Paste.
Reset.
Bá chän bÊt kú biÕn nµo trong danh s¸ch c¸c biÕn ®−îc chän vµ thiÕt lËp mÆc
®Þnh cho mäi tuú chän trong hép tho¹i vµ bÊt kú hép tho¹i phô nµo.
Cancel.
Xo¸ bá bÊt kú thay ®æi nµo trong thiÕt lËp hép tho¹i kÓ tõ lÇn cuèi nã ®−îc më
ra vµ ®ãng hép tho¹i l¹i. Trong mçi lÇn lµm viÖc víi SPSS c¸c thiÕt lËp trong hép
tho¹i lµ lu«n tån t¹i cho ®Õn khi b¹n tho¸t khái SPSS. Mét hép tho¹i duy tr× mäi thiÕt
lËp mµ b¹n chän cho ®Õn khi b¹n thiÕt lËp l¹i. .
Help.
T¹o có ph¸p c©u lÖnh tõ c¸c lùa chän trong hép tho¹i vµ d¸n có ph¸p vµo mét
cöa sæ có ph¸p. Sau ®ã b¹n cã tuú biÕn c¸c c©u lÖnh víi c¸c ®Æc tÝnh bæ sung kh«ng
cã s½n trong hép tho¹i.
Nóm nµy cho b¹n cöa sæ trî gióp d¹ng chuÈn cña hFng Microsoft bao gåm c¸c
th«ng tin vÒ hép tho¹i hiÖn t¹i. B¹n còng cã thÓ nhËn ®−îc c¸c trî gióp trong c¸c nóm
®iÒu khiÓn riªng trong tõng hép tho¹i b»ng c¸ch nh¾p chuét ph¶i lªn nã.
1.5.3 Hép tho¹i phô
Do hÇu hÕt c¸c thñ tôc ®Òu cung cÊp mét sù uyÓn chuyÓn lín, kh«ng ph¶i mäi lùa chän
®Òu cã thÓ ®−îc bao hµm chØ trong mét hép tho¹i. Hép tho¹i chÝnh bao gåm c¸c th«ng tin
tèi thiÓu ®ßi hái ®Ó ch¹y mét thñ tôc. C¸c thiÕt lËp bæ sung ®−îc thùc hiÖn trong c¸c hép
tho¹i phô.
Trong hép tho¹i chÝnh, nóm nhÊn víi ba dÊu chÊm (…) ®»ng sau tªn cña nã chØ ra r»ng
mét hép tho¹i phô sÏ ®−îc xuÊt hiÖn nÕu b¹n nhÊn chuét vµo nã.
1.5.4 Lùa chän biÕn
§Ó lùa chän mét biÕn, b¹n chØ ®¬n gi¶n nh¾p chuét vµo nã trong danh s¸ch c¸c biÕn
nguån vµ nh¾p nóm mòi tªn ph¶i n»m bªn c¹nh danh s¸ch c¸c biÕn nguån. NÕu chØ cã
mét danh s¸ch c¸c biÕn nguån, b¹n cã thÓ nh¾p ®óp c¸c biÕn ®¬n ®Ó chuyÓn chóng tõ
danh s¸ch nguån sang danh s¸ch tíi.
B¹n cã thÓ chän nhiÒu biÕn mét lóc:
§Ó chän nhiÒu biÕn n»m kÒ nhau liªn tôc trong danh s¸ch c¸c biÕn nguån, nh¾p vµo
biÕn ®Çu tiªn vµ gi÷ phÝm Shift vµ nh¾p vµo biÕn cuèi cïng.
§Ó chän c¸c biÕn kh«ng n»m kÒ nhau liªn tôc (n»m c¸ch quFng) trong danh s¸ch c¸c
biÕn nguån, hFy sö dông ph−¬ng ph¸p nh¾p+Ctrl. Chän biÕn ®Çu tiªn, sau ®ã gi÷
phÝm Ctrl vµ nh¾p biÕn tiÕp theo, vµ cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn biÕn cuèi cïng.
§Ó chän mäi biÕn trong danh s¸ch, nhÊn Ctrl+A
H×nh 1-7: Lùa chän nhiÒu biÕn víi kü thuËt Shif t cïng víi nh¾p chuét
H×nh 1-8: Chän nhiÒu biÕn kÕ tiÕp nhau víi kü thuËt Ctrl cïng víi nh¾p chuét
§Ó cã ®−îc th«ng tin vÒ mét biÕn trong mét danh s¸ch trong mét hép tho¹i
Nh¾p chuét tr¸i lªn mét biÕn trong mét danh s¸ch ®Ó chän nã
Nh¾p chuét ph¶i bÊt kÓ n¬i nµo trong danh s¸ch
Chän Variable Information trong menu pop-up
H×nh 1-9: Xem th«ng tin vÒ biÕn dïng phÝm chuét ph¶i
§Ó nhËn ®−îc th«ng tin vÒ nóm ®iÒu khiÓn trong hép tho¹i
Nh¾p chuét tr¸i lªn nóm b¹n muèn biÕt
Chän What’s This? Trong menu pop-up.
Mét cöa sæ pop-up thÓ hiÖn th«ng tin vÒ nóm ®iÒu khiÓn.
H×nh 1-10: Trî gióp d¹ng “What’s This?”pop-up b»ng c¸ch nh¾p phÝm ph¶i chuét
2
Bµi 2: Më C¸c tÖp tin d÷ liÖu
C¸c file d÷ liÖu cã c¸c ®Þnh d¹ng kh¸c nhau, vµ phÇn mÒm nµy ®−îc thiÕt kÕ ®Ó qu¶n lý
chóng, bao gåm:
C¸c b¶ng tÝnh worksheet ®−îc lËp trong Execl hoÆc Lotus
C¬ së d÷ liÖu ®−îc lËp d−íi ®Þnh d¹ng dBASE vµ SQL
C¸c file d¹ng text ASCII víi kiÓu Tab-deliminated
C¸c file trong ®Þnh d¹ng SPSS ®−îc lËp trong c¸c hÖ ®iÒu hµnh kh¸c
C¸c file d÷ liÖu SYSTAT
2.1 Khëi ®éng SPSS
Trªn mµn h×nh desktop cña Widows nh¾p vµop biÓu t−îng
HoÆc më phÝm Start, All programs, SPSS for WIndows, SPSS 12.0.1 for Windows
SÏ xuÊt hiÖn cöa sæ SPSS Data Editor vµ mét hép tho¹i nh− sau:
9
Run the tutorial:
Ch¹y ch−¬ng tr×nh trî
gióp
Type in data: NhËp
d÷ liÖu míi
Run an existing query:
Ch¹y mét truy
vÊn d÷ liÖu ®F cã s½n
Create new query using Database Wizard:
LËp mét truy vÊn d÷ liÖu sö dông
Database Wizard
Open an existing data source:
Më file d÷
liÖu ®F cã s½n
(Chó ý: Hép tho¹i nµy chØ xuÊt hiÖn mét
lÇn khi b¹n khëi ®éng SPSS)
2.2 Më mét file
NÕu ®F cã s½n mét file d÷ liÖu, b¹n cã thÓ më nã b»ng lùa chän Open an existing data
source
vµ nh¨p vµo More Files;
NÕu ®ang ë trong cöa sæ SPSS Data Editor:
Tõ thanh menu chän
File
Open
Data…
Trong hép tho¹i Open File, chän file mµ b¹n muèn më
Nh¾p Open
Bªn c¹nh c¸c file ®−îc l−u d−íi ®Þnh d¹ng cña SPSS, b¹n cã thÓ më c¸c file cã ®Þnh d¹ng
cña Excel, Lotus, dBASE, tab-deliminated mµ kh«ng cÇn ph¶i chuyÓn ®æi chóng sang
mét ®Þnh d¹ng trung gian hoÆc nhËp c¸c th«ng tin ®Þnh nghÜa d÷ liÖu
§Ó më mét tÖp tin {file} Excel
T¹i cöa sæ SPSS Data Editor, tõ thanh menu chän
File
Open
Data…
10
Trong hép tho¹i Open File, chän file mµ b¹n muèn më
Nh¾p Open
Trong hép tho¹i Open File, chän nn¬i l−u gi÷ file (Look in); chän lo¹i file (Files of type) vµ
sau ®ã chän tªn file (File name)
Hép tho¹i Opening Excel Data Source xuÊt hiÖn
HFy chän Worksheet mµ b¹n ®Þnh më (®èi víi file cã nhiÒu h¬n mét worksheet).
11
12
3
Bµi 3: Cöa sæ Data Editor
Cöa sæ Data Editor cung cÊp mét ph−¬ng ph¸p gièng nh− b¶ng tÝnh, thuËn tiÖn ®Ó lËp vµ
hiÖu ®Ýnh c¸c file d÷ liÖu. Cöa sæ Data Editor tù ®éng më khi b¹n b¾t ®Çu khëi ®éng
SPSS.
Cöa sæ Data Editor cung cÊp hai lo¹i b¶ng xem d÷ liÖu:
Data view.
ThÓ hiÖn trÞ sè d÷ liÖu thùc hoÆc c¸c nhFn trÞ sè ®−îc x¸c ®Þnh
Variable view. ThÓ hiÖn c¸c th«ng tin ®Þnh nghÜa vÒ biÕn, bao gåm c¸c nhFn biÕn vµ nhFn
trÞ sè biÕn ®−îc x¸c ®Þnh, lo¹i d÷ liÖu (vÝ dô nh− d¹ng chuçi, d¹ng ngµy th¸ng, vµ d¹ng
sè), thang ®o (®Þnh danh, ®Þnh h¹ng, hoÆc tû lÖ), vµ c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu do ng−êi
Trong c¶ hai b¶ng, b¹n cã thÓ bæ sung, vµ xo¸ c¸c th«ng tin ®−îc l−u chøa trong file d÷
liÖu.
3.1 Data View
H×nh 5-1: Data view
RÊt nhiÒu thuéc tÝnh cña Data View còng gièng nh− nh÷ng g× ®−îc t×m thÊy trong c¸c
phÇn mÒm sö dông b¶ng tÝnh, (vÝ dô nh− Excel). Tuy nhiªn còng cã mét sè sù kh¸c biÖt
quan träng:
13
C¸c hµng lµ c¸c b¶n ghi/®èi t−îng/tr−êng hîp {case}. Tõng hµng ®Þa diÖn cho mét
®èi t−îng hoÆc mét quan s¸t. VÝ dô tõng ng−êi tr¶ lêi ®èi víi mét b¶ng hái/phiÕu ®iÒu
tra lµ mét ®èi t−îng.
C¸c cét lµ c¸c biÕn. Tõng cét ®¹i diÖn cho mét biÕn hoÆc thuéc tÝnh ®−îc ®o ®¹c. VÝ
dô tõng môc trong mét b¶ng hái lµ mét biÕn.
C¸c « chøa c¸c trÞ sè. Tõng « chøa mét trÞ sè cña mét biÕn cho mét ®èi t−îng. ¤ lµ sù
kÕt hîp cña ®èi t−îng vµ biÕn. C¸c « chØ chøa c¸c trÞ sè biÕn. Kh«ng gièng nh− c¸c
phÇn mÒm sö dông b¶ng tÝnh, c¸c « trong Data Editor kh«ng thÓ chøa ®ùng c¸c c«ng
thøc.
File d÷ liÖu cã h×nh ch÷ nhËt. Hai h−íng cña file d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh bëi sè l−îng
c¸c ®èi t−îng vµ sè l−îng c¸c biÕn. B¹n cã thÓ nhËp d÷ liÖu trong bÊt kÓ « nµo. NÕu
b¹n nhËp d÷ liÖu vµo mét « n»m bªn ngoµi c¸c ®−êng biªn cña file d÷ liÖu ®−îc x¸c
®Þnh, h×nh ch÷ nhËt d÷ liÖu sÏ ®−îc më réng ®Ó bao gåm bÊt kú mäi hµng vµ mäi cét
n»m gi÷a « ®ã vµ c¸c ®−êng biªn cña file. Kh«ng cã c¸c « “trèng rçng” trong c¸c
®−êng biªn cña file d÷ liÖu. §èi víi c¸c biÕn d¹ng sè, c¸c « rçng ®−îc chuyÓn thµnh
trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng. §èi víi c¸c biÕn d¹ng chuçi, mét dÊu c¸ch vÉn ®−îc coi
lµ mét trÞ sè.
3.2 Variable View
H×nh 5-2: Cöa sæ Variable View
B¶ng Variable View chøa ®ùng c¸c th«ng tin vÒ c¸c thuéc tÝnh cña tõng biÕn trong file d÷
liÖu. Trong mét b¶ng Data view:
14
C¸c hµng lµ c¸c biÕn.
C¸c cét lµ c¸c thuéc tÝnh cña biÕn
B¹n cã thÓ bæ sung hoÆc xo¸ c¸c biÕn vµ thay ®æi thuéc tÝnh cña c¸c biÕn, bao gåm:
Tªn biÕn {Name}
Lo¹i d÷ liÖu {Type}
Sè l−îng con sè hoÆc ch÷ {With}
Sè l−îng ch÷ sè thËp ph©n {Decimals}
M« t¶ biÕn/nhFn biÕn {Lable} vµ nhFn trÞ sè biÕn {Values}
C¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu do ng−êi sö dông thiÕt lËp {Missing}
§é réng cña cét {Width}
C¨n lÒ {Align}
Thang ®o {Measure}
§Ó thÓ hiÖn hoÆc ®Þnh nghÜa c¸c thuéc tÝnh cña biÕn
Lµm cho cöa sæ Data Editor trë thµnh cöa sæ ho¹t ®éng
Nh¾p ®óp mét tªn biÕn ë ®Ønh cña cét trong b¶ng Data View, hoÆc nh¾p b¶ng
Variable View.
§Ó ®Þnh nghÜa mét biÕn míi, nhËp mét tªn biÕn trong bÊt kú hµng rçng nµo
Chän thuéc tÝnh mµ b¹n muèn ®Þnh nghÜa hoÆc hiÖu chØnh.
3.2.1 Tªn biÕn
C¸c qui t¾c d−íi ®©y ®−îc ¸p dông cho tªn biÕn:
Tªn ph¶i b¾t ®Çu b»ng mét ch÷. C¸c ký tù cßn l¹i cã thÓ lµ bÊt kú ch÷ nµo, bÊt kú sè
nµo, hoÆc c¸c biÓu t−îng nh− @, #, _, hoÆc $.
Tªn biÕn kh«ng ®−îc kÕt thóc b»ng mét dÊu chÊm.
Tr¸nh dïng c¸c tªn biÕn mµ kÕt thóc víi mét dÊu g¹ch d−íi cÇn (®Ó tr¸nh xung ®ét
víi c¸c biÕn ®−îc tù ®éng lËp bëi mét vµi thñ tôc)
15
§é dµi cña tªn biÕn kh«ng v−ît qu¸ 8 ký tù.
DÊu c¸ch vµ c¸c ký tù ®Æc biÖt (vÝ dô nh− !, ?, ‘, vµ *) kh«ng ®−îc sö dông
Tõng tªn biÕn ph¶i ®¬n chiÕc/duy nhÊt; kh«ng ®−îc phÐp trïng lÆp. Kh«ng ®−îc dïng
ch÷ hoa ®Ó ®Æt tªn biÕn. C¸c tªn NEWVAR, NewVar, vµ newvar ®−îc xem lµ gièng
nhau.
3.2.2 C¸c thang ®o
B¹n cã thÓ x¸c ®Þnh thang ®o d−íi d¹ng tû lÖ (d÷ liÖu d¹ng sè trªn mét thang ®ã
kho¶ng hoÆc thang ®o tû lÖ), thø bËc hoÆc ®Þnh danh. D÷ liÖu ®Þnh danh hoÆc thø bËc
cã thÓ cã d¹ng chuçi (ch÷ a, b, c…) hoÆc d¹ng sè.
3.2.3 Lo¹i biÕn
Variable Type x¸c ®Þnh lo¹i d÷ liÖu ®èi víi tõng biÕn. Theo mÆc ®Þnh, mäi biÕn míi ®−îc
gi¶ sö lµ d¹ng sè. B¹n sö dông Define Variable ®Ó thay ®æi lo¹i d÷ liÖu. Néi dung cña hép
tho¹i Variable Type phô thuéc vµo lo¹i d÷ liÖu ®F ®−îc thu thËp. §èi víi mét sè lo¹i d÷
liÖu, cã nh÷ng « cho ®é réng vµ sè thËp ph©n (Xem vÝ dô H×nh 5-4); ®èi víi lo¹i kh¸c b¹n
chØ ®¬n gi¶n chän mét ®Þnh d¹ng tõ mét danh s¸ch cuèn (xem vÝ dô h×nh 5.4b) c¸c lo¹i
d÷ liÖu cho tr−íc.
H×nh 5-4: Hép tho¹i Variable Type
C¸c lo¹i d÷ liÖu lµ d¹ng sè {numeric}, dÊu ph¶i {comma}, dÊu chÊm. {dot}, ghi chó
khoa häc {Scientific notation}, ngµy th¸ng {Date}, ®«-la {Dollar}, tiÒn tuú biÕn {custom
currency} vµ chuçi {string}.
16
H×nh 5-4: Hép tho¹i Variable Type víi d¹ng d÷ liÖu lµ ngµy th¸ng
§Ó ®Þnh nghÜa lo¹i d÷ liÖu
Nh¾p nóm trong « Type ®èi víi biÕn b¹n muèn ®Þnh nghÜa
Chän lo¹i d÷ liÖu trong hép tho¹i Data Type.
3.2.4 Nh·n biÕn {Variable Labels}
Do tªn biÕn chØ cã thÓ dµi 8 ký tù, c¸c nhFn biÕn cã thÓ dµi ®Õn 256 ký tù, vµ nh÷ng nhFn
m« t¶ nµy ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c kÕt xuÊt.
3.2.5 Nh·n trÞ sè cña biÕn {Value Labels}
B¹n cã thÓ chØ ®Þnh c¸c nhFn m« t¶ ®èi víi tõng trÞ sè cña biÕn. §iÒu nµy cùc kú h÷u Ých
nÕu d÷ liÖu cña b¹n sö dông c¸c mF d¹ng sè ®Ó ®¹i diÖn cho c¸c nhãm/tæ kh«ng ph¶i
d¹ng sè (vÝ dô mF 1 vµ 2 cho nam vµ n÷). NhF trÞ sè cña biÕn cã thÓ dµi ®Õn 60 ký tù.
NhFn trÞ sè cña biÕn kh«ng cã s½n ®èi víi c¸c biÕn d¹ng chuçi dµi (c¸c biÕn d¹ng chuçi
dµi h¬n 8 ký tù).
H×nh 5-5: Hép tho¹i Value Labels
17
§Ó ®Þnh nghÜa nhBn trÞ sè cña d÷ liÖu
Nh¾p nóm trong « Values ®èi víi biÕn b¹n muèn ®Þnh nghÜa
§èi víi tõng trÞ sè, nhËp trÞ sè vµ nhËp mét nhFn
Nh¾p Add ®Ó nhËp nhFn trÞ sè.
3.2.6 TrÞ sè khuyÕt thiÕu {Missing Value}
Missng Value ®Þnh nghÜa c¸c trÞ sè nh− lµ khuyÕt thiÕu – cña ng−êi sö dông. Th«ng
th−êng chóng ta muèn biÕt t¹i sao th«ng tin l¹i bÞ khuyÕt thiÕu. VÝ dô b¹n cã thÓ ph©n
biÖt gi÷a trÞ sè khuyÕt thiÕu do mét ®èi t−îng ®iÒu tra tõ chèi tr¶ lêi mét c©u hái vµ trÞ sè
khuyÕt thiÕu do c©u hái ®ã kh«ng ¸p dông ®èi víi ng−êi nµy. C¸c trÞ sè ®−îc chØ ®Þnh lµ
khuyÕt thiÕu cña ng−êi sö dông ®−îc ®¸nh dÊu ®Ó ®−îc SPSS ®èi xö ®Æc biÖt trong hÇu
hÕt c¸c tÝnh to¸n.
B¹n cã thÓ nhËp ®Õn 3 trÞ sè khuyÕt thiÕu riªng biÖt, mét ph¹m vi kho¶ng c¸ch trÞ sè
khuyÕt thiÕu hoÆc mét ph¹m vi céng víi mét trÞ sè khuyÕt thiÕu riªng biÖt.
C¸c ph¹m vi cã thÓ ®−îc chØ ®Þnh cho c¸c biÕn d¹ng sè
B¹n kh«ng thÓ ®Þnh nghÜa trÞ sè khuyÕt thiÕu cho c¸c biÕn d¹ng chuçi dµi (h¬n 8 ký
tù)
C¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu ®èi víi biÕn d¹ng chuçi.
Mäi d÷ liÖu d¹ng chuçi, bao gåm c¶ trÞ sè
rçng, ®−îc chuyÓn ®æi thµnh c¸c trÞ sè b×nh th−êng (kh«ng ph¶i lµ khuyÕt thiÕu) trõ phi
b¹n ®Þnh nghÜa chóng mét c¸ch trùc tiÕp nh− lµ c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu. §Ó ®Þnh nghÜa trÞ
sè rçng nh− lµ trÞ sè khuyÕt thiÕu ®èi víi biÕn d¹ng chuçi, hFy nhËp mét dÊu c¸ch vµo
mét trong nh÷ng tr−êng ®èi víi Discrete missing values.
H×nh 5-6: Hép tho¹i Missing Values
18
- Xem thêm -