Tài liệu Hướng dẫn mở bài các tác phẩm ngữ văn 9

MỞ BÀI CÁC TÁC PH ẨM NG Ữ VĂN 9 1.Đồồng chí Mấấy chục năm thời gian đã phai màu Chiếấn tranh đi qua nồỗi đau ở lại Tình đồồng đội trong ta còn sồấng mãi Khồng biếất bạn mình hiện tại năồm đấu(Tình đồồng chí-Nguyếỗn Đình Huấn) Văn học là một cấy bút đa màu, nó vẽỗ lến bức tranh cuộc sồấng băồng những gam màu hiện thực. Trong những năm kháng chiếấn ác liệt thì hình ảnh hiện thực luồn là nút chạm đặc biệt tạo dấấu ấấn riếng đặc biệt là tnh cảm đồồng chí đồồng đội cao cả.Ta càng cảm nhận được bức tranh hiện thực đó qua những tác phẩm của nghệ sĩ Chính Hữu.Ông là nhà thơ quấn đội và trưởng thành trong kháng chiếấn chồấng Pháp. Thơ ồng khồng nhiếồu nhưng vấỗn có những đứa con nghệ thuật đặc săấc với chủ đếồ xuyến suồất vếồ người lính và chiếấn tranh. Nổi bật trong kho tàng đó là bài thơ ‘’Đồồng chí’’ -được viếất năm 1948 ,sau khi thi nhấn cùng đồồng đội tham gia chiếấn dịch Việt Băấc Thu Đồng năm 1947, in trong tập ‘’Đấồu súng Trăng Trẽo’’ thể hiện ấấn tượng hình ảnh người lính với tnh cảm đồồng chí đồồng đội thiếng liếng và qua đó ca ngợi thứ tnh cảm ấấy. 2.Bài Thơ vếồ tểu đội xẽ khồng kính “Xe ta quý ta yêu Ôi chiếc xe đồng chí Cùng ta lăn sớm chiều Cùng ta đi đánh Mĩ.” (Bài ca lái xe đêm – Tố Hữu) Trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, để giải phóng quê hương, để giành lấy độc lập, để dành lại tự do cho dân tộc, người chiến sĩ giải phóng quân đã trở thành nhân vật tiêu biểu, hội tụ những gì cao đẹp nhất. Những chàng trai đó đã được nhân dân và thế giới khâm phục, ngưỡng mộ. Hình ảnh anh chiến sĩ hào hùng, sôi nổi, trẻ trung đã trở thành nguồn cảm hứng dạt dào, là đề tài bất tận, bất tận cho các nhà thơ, nhà văn sáng tác. Là một nhà thơ chiến sĩ trẻ, phục vụ trong binh đòan lái xe vận tải, trên con đường máu lửa Trường Sơn, Phạm Tiến Duật đã cảm nhận sâu sắc cuộc sống người chiến sĩ lái xe trên con đường lịch sử này. Ông đã sáng tác một bài thơ hay, một bài thơ độc đáo. Đó là “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”. Với phong cách thơ tinh nghịch,vui tươi,ngang tàn cùng thể thơ ngữ ngôn, ta cảm nhận, hiểu biết về người lính lái xe cùng sự dũng cảm,gang thép,trẻ trung và tràn đầy tinh thàn lạc quan khi lái xe ra trận. 3.Mùa xuân nho nhỏ ‘’Mưa lất phất bay xua tan mây xám tan dần Nắng kịp về thấp thoáng những vòm xuân.’’ (Huy Hùng) Cuộc sống là món quà quý giá nhất tạo hóa dành tặng cho con người. Với bao hương sắc tươi đẹp của cuộc sống thì xuân như một dấu nhấn ấn tượng. Xuân về đánh thức ngàn cây cỏ đâm chồi nảy lộc .Xuân đến còn đánh thức nguồn cảm xúc vô tận của thi nhân đó chính là nguồn cảm hứng mãnh liệt thôi thúc Thanh Hải-một nhà thơ tiêu biểu cho văn chương cách mạng miền Nam,cầm bút viết nên một bài thơ qua đỗi nhân văn đó là ‘’MXNN’’-được ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt ,tháng 11 năm 1980, khi tác giả đang nằm trên giường bệnh, chỉ ít lâu sau là qua đời. Với phong cách thơ chân thành nhẹ nhàng thiết tha cùng thể thơ ngũ ngôn, nhạc điệu trong sáng, thi nhân đã vẽ nên một bức tranh cảnh mùa xuân đất trời, đất nước tuyệt đẹp cùng với suy nghĩ và khát vọng được sống có ích, cống hiến cho đời. 4.Viếng lăng Bác ‘’Bác ơi, tim Bác mênh mông thế Ôm cả non sông, mọi kiếp người.’’ ( Tố Hữu) ‘’Bác ơi’’ tiếng gọi sao mà thân thương đến thế. Người là nguồn cảm hứng mãnh liệt trong thơ ca Việt Nam ,thơ về Người rất nhiều nhưng mỗi bài thơ lại dẫn ta đến những vùng đất khác nhau trong đó ‘’Viếng lăng bác’’ là bài ca chân thành ,cảm động của Viễn Phương- một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng giải phóng miền Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ, đối với bác Hồ. Thi phẩm được sáng tác năm 1976, in trong tập ‘’Như mây mùa xuân ‘’ra đời khi cuộc kháng chiến chống Mỹ thắng lợi và lăng chủ tịch cũng vừa được khánh thành. Với giọng thơ nhỏ nhẹ tâm tình, sâu lắng, giàu cảm xúc cùng thể thơ 8 chữ ,nhịp chậm, giọng thơ nghiêm trang, bài thơ như một trang nhật ký ghi lại cuộc hành hương của người con xa cách lâu ngày về thăm cha. Qua đó, bày tỏ lòng kính yêu ,biết ơn ,nỗi tiếc thu cùng nỗi đau của nhà thơ ,đồng bào Miền Nam nói riêng và dân tộc VN nói chung đối với người cha già kính yêu. 5.Sang thu ‘’Nõn nà sương ngọc quanh thèm đậu Năấng nhỏ bấng khuấng chiếồu lỡ thì ...Gió thu hoa cúc vàng lưng giậu..’’ (Thu-Xuấn Diệu) Hạ đi ,thu đếấn mang thẽo những cảm xúc bấất chợt để rồồi rẽo răấc trong lòng Xuấn Diệu cùng những thi nhấn nói riếng và con người nói chung một cảm xúc khó tả. Hữu thỉnh cũng vậy ,ồng đã chạm khăấc Tiếấng Thơ của mình vào thếấ giới Thi ca bồấn mùa nhiếồu dự bị. Năm 1977 ,người Chiếấn Sĩ ấấy khi đứng trước điểm cuồấi của tuổi trẻ đã khồng ngấồn ngại sử dụng trau chuồất giọng thơ có đặc điểm riếng biệt ,chấn thực, tnh tếấ trong cảm xúc cùng tài hoa gấy cảm tnh lớn lao cho bạn đọc, để nhào nặn cho ra bài thơ ‘’sang thu’’. Thi phẩm thể hiện rõ nét vếồ cảm nhận tnh tếấ của Hữu thỉnh vếồ những biển chuyếấn biếấn chuyển của thiến nhiến ở giấy phút giao mùa từ hạ sang thu. 6.Bếấp Lửa Quê hương, gia đình, làng xóm là những kỉ niệm đẹp đẽ, bình dị và thân thuộc với những ai xa quê. Đối với nhà thơ Tế Hanh, quê hương là làng chài ven biển “nước bao vây cách biển nửa ngày sông”; với nhà thơ Đỗ Trung Quân thì “Quê hương là chùm khế ngọt”, “là con diều biếc”… Nhưng riêng với Bằng Việt-thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời chống Mỹ, quê hương của ông gợi về bằng một hình ảnh rất quen thuộc, bình dị, mộc mạc –bếp lửa. Thi phẩm ra đời năm 1963. Với phong cách thơ trong trẻo,tâm tinh,sâu lắng,thi nhân cho ta cảm nhaahn bài thờ nói về những dòng cảm xúc nói lên lòng kính yêu với bà và niềm nhớ mong về bà của ông.Qua đó thứ tình cảm bà cháu được hiện lên tỏa sáng theo đúng nghĩa đen. 7.Nói với con “Quế hương là chùm khếấ ngọt Cho con trèo hái mồỗi ngày”( Đồỗ Trung Quấn) Quế hương trong tm mồỗi người đếồu có một vị trí quan trọng như thếấ để rồồi cho đếấn hồm nay, ta vấỗn khồng khỏi bồồi hồồi, xúc động trước tnh yếu sấu đậm dành cho quế hương của nhà thơ Y Phương-một nhà thơ dấn tộc Tày. Khồng ồồn ào, khồng vồồn vã, quế hương trong ồng cũng giản dị và mộc mạc đếấn đẹp đẽỗ vồ ngấồn. Nhà thơ đã gửi găấm tấấm lòng son săất của mình trong những dòng tấm sự với con. Với phong cách thơ chấn thật,mạnh mẽỗ,phóng khoang,bình dị,bài thơ “Nói với con”-được sáng tác năm 1980,in trong tập’’Thơ Việt Nam 1945-1985’’ , đã thay mặt cho trái tm đang thổn thức ồng thể hiện tnh cảm thăấm thiếất cùng niếồm tự hào vếồ sức sồấng mạnh mẽỗ của người đồồng mình . Còn Ngô Hữu Đoàn thì cho rằằng: “Quê hương ơi! Riêng gì “chùm khêế ngọt” Đâu riêng gì những “nón lá nghiêng che...” 8.Đoàn Thuyền Đánh Cá Biển cả mênh mông luôn mang lại nguồn cảm hứng vô tận cho các thi nhân. Nếu Xuân Quỳnh cảm nhận những cơn sóng biển dạt dào luôn khao khát yêu thương thì Huy Cậnmột trong những gương mặt tiêu biểu nhất của phong cách Thơ Mới, lại nhìn về biển với sức sống mãnh liệt, là một bức tranh kì vĩ, mĩ lệ của thiên nhiên.Nhắc đến đó ta nhớ ngay đến bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”-sáng tác 1958 khi ông tham gia chuyến đi Quảng Ninhvaf in trong tập ‘’Trời Mỗi Ngày Lại Sáng’’, thi nhân mang hồn thơ của một sức sống mới, sự hồi sinh của một tâm hồn và một đất nước đã khắc họa nhiều hình ảnh đẹp tráng lệ, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống trong công cuộc xây dựng CNXH ở Miền Bắc. 9.Những Ngôi Sao Xa Xôi Giữa lúc cuộc chiến tranh chống Mĩ của dân tộc đang ở vào giai đoạn ác liệt nhất thì đã có những áng thơ,áng văn hiện lên giống như bông hoa ngát hương nở rực rỡ để rồi vượt qua,băng ngoại thời gian mờ vẫn lưu luyến.Và ‘’Những ngôi sao xa xôi’’-sáng tác năm 1971 của Lê Minh Khuê-cây bút nữ chuyên viết về truyện ngắn cũng vây. bên tuyến trường Trường Sơn trong mưa bom bão đạn kẻ thù. Trong đó, ba bông hoa đẹp nhất bên tuyến trường Trường Sơn trong mưa bom bão đạn kẻ thù chính là ba cô gái thanh niên xung phong Nho, Thao và Phương Định trong tác phẩm .Nhà văn Lê Minh Khuê đã xây dựng chân dung ba cô gái đại diện cho cả thế hệ thanh niêm xung phong cống hiến cả thanh xuân và cuộc đời cho Tổ quốc cùng bao vẻ đẹp. 10.Lặng lẽ Sa Pa. “Trong cái im lặng của Sapa, dưới những dinh thự cũ kĩ của Sapa, Sapa mà chỉ nghe tên người ta đã nghĩ đến việc nghỉ ngơi, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước.”Thật vậy ,ta càng hiểu sâu sắc hơn qua tác phẩm ‘’Lặng lẽ Sa Pa’’-viết năm 1970,sau chuyến đi thực tế đến Sapa, của Nguyễn Thành Long-cây bút đặc sắc chuyên viết truyện ngắn. Tính cách ông đằm thắm, nhẹ nhàng như những gì ông viết, đưa cả cuộc sống vào những trang văn. Tô Hoài từng nói:“Mỗi truyện ngắn của Nguyễn Thành Long tương tự như một trang đời, một mảng, một nét của cuộc sống chắt ra. Ta thường gặp ở Nguyễn Thành Long những nhận xét nho nhỏ, như nhắc khẽ người đọc”.Chỉ bằng vài nét vẽ, Nguyễn Thành Long đã mang đến cho người đọc một tác phẩm nhẹ nhàng, giàu chất thơ, khắc họa chân thực cuộc sống của con người ở chốn Sa Pa lặng lẽ.Qua đó ngợi ca những con người nhỏ bé nhưng sức mạnh phi thường, hy sinh tuổi xuân của mình để cống hiến cho mùa xuân lớn của đất nước, của dân tộc. 11. Làng Nếu như trước Cách mạng Tháng Tám, Ngô Tất Tố mang tới một chị Dậu với sức sống mãnh liệt của người nông dân, Nam Cao mang tới một Lão Hạc đầy lòng tự trọng và tình yêu thương con vô bờ bến thì sau Cách mạng Tháng Tám, với tấất cả sự thăng hoa của văn chương,Kim Lân – nhà văn nông dân có sở trường vếồ truyện ngăấn , vẽỗ nến bức tranh mang tến ‘’Làng’’viếất vào thời kì đấồu k/c chồấng Pháp sau đó được đăng lến báo Văn Nghệ năm 1948, và từ dưới từng ngòi bút,con chữ hiện lến hình ảnh người nông dân thời kì đổi mới-ồng Hai với tình yêu làng quê và lòng yêu nước sâu đậm, tha thiết cùng tnh thấồn kháng chiếấn,trung kiến CM. 12.Chị ẽm Thúy Kiếồu. “Nửa đếm qua huyện Nghi Xuấn Bấng khuấng nhớ cụ, thương thấn nàng Kiếồu...’’ (Tồấ Hữu) Trong dòng chảy thơ ca văn học trung đại VN đã có rấất nhiếồu thi nhấn nổi tếấng với những áng thiến cổ kì bút.Trong đó,nổi bật là thi phẩm ‘’Đoạn trường tấn thanh’’ của nhà thơ Nguyếỗn Du-một đại thi hào,danh nhấn văn hóa thếấ giới.Có thể nói,’’Truyện Kiếồu’’ với những dòng lục bát tuyệt diệu là niếồm tự hào cho nếồn văn chương Việt Nam bởi giá trị hiện thực,nhấn đạo to lớn của nó.Khi khẳng định vếồ giá trị ấấy,CLV từng nhận định răồng:’’Nguyếỗn Du viếất Kiếồu đấất nước hóa thành văn’’.Đặc biệt băồng tấấm lòng trấn trọng,yếu mếấn và sự nấng niu nhấn vật của tác giả đã để lại cho đời những rung cảm vếồ vẻ đẹp hoàn hảo của hai c/ẽ TK trong đoạn trích ‘’CETK’’-năồm ở phấồn đấồu của t/p.(Tồấ Như đã thành cồng khăấc họa vẻ đẹp tuyệt hảo,ấấn tượng là nhấn vật TK-một cồ gái với những nét đẹp và tài năng hơn người được vẽỗ lến trong 12 cấu thơ tếấp.) “Chạnh thương cồ Kiếồu như đời dấn tộc Săấc tài sao mà lại lăấm truấn chuyến…” (Chếấ Lan Viến) “Tiếấng thơ ai động đấất trời Nghẽ như non nước vọng lời ngàn thu Ngàn năm sau nhớ Nguyếỗn Du Tiếấng thương như tếấng mẹ ru những ngày” (Tồấ Hữu)