http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
lêi nãi ®Çu
Lµm thÕ nµo ®Ó häc giái m«n ho¸ häc? Lµm sao ®Ó cã kü n¨ng t duy ®Æc trng
cña Ho¸ häc, kü n¨ng tr¶ lêi vµ gi¶i c¸c bµi tËp ho¸ häc? Lµm sao cã thÓ vËn dông c¸c
kiÕn thøc Ho¸ häc vµo cuéc sèng?
Hy väng r»ng quyÓn s¸ch “Híng dÉn gi¶i bµi tËp ho¸ häc 9” sÏ phÇn nµo ®¸p
øng yªu cÇu cña c¸c em yªu thÝch m«n häc cã nhiÒu øng dông thùc tiÔn nµy.
QuyÓn s¸ch ®îc biªn so¹n theo ch¬ng tr×nh míi nhÊt cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo
t¹o, bao gåm 6 ch¬ng, trong ®ã 5 ch¬ng ®Çu t¬ng øng víi 5 ch¬ng cña s¸ch gi¸o khoa
Ho¸ häc 9. Mçi ch¬ng gåm c¸c néi dung sau:
A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt cña ch¬ng díi d¹ng s¬ ®å.
B. Híng dÉn gi¶i bµi tËp s¸ch gi¸o khoa
C. C¸c c©u hái vµ bµi tËp tù luyÖn.
Ch¬ng 6 tr×nh bµy mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp Hãa häc.
QuyÓn s¸ch “Híng dÉn gi¶i bµi tËp ho¸ häc 9” lµ quyÓn thø hai trong bé s¸ch
tham kh¶o ho¸ häc tõ líp 8 ®Õn líp 12. C¸c c©u hái vµ bµi tËp trong s¸ch ®îc biªn
so¹n ®a d¹ng, trong ®ã c¸c kü n¨ng t duy ®Æc trng cña ho¸ häc ®îc chó träng. PhÇn
tÝnh to¸n cña c¸c bµi tËp kh«ng qu¸ phøc t¹p. §èi víi c¸c c©u hái vµ bµi tËp cã h íng
dÉn, c¸c em nªn tù m×nh gi¶i tríc, nÕu cã víng m¾c míi xem phÇn híng dÉn. Mét bµi
tËp cã thÓ cã nhiÒu c¸ch gi¶i kh¸c nhau, tuy nhiªn ®¸p sè th× gièng nhau.
MÆc dï chóng t«i ®· cã nhiÒu cè g¾ng, nhng do tr×nh ®é vµ thêi gian biªn so¹n
cßn h¹n chÕ nªn quyÓn s¸ch kh«ng thÓ tr¸nh khái c¸c sai sãt. Chóng t«i ch©n thµnh
c¶m ¬n mäi ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c b¹n ®äc, nhÊt lµ cña c¸c thÇy, c« vµ c¸c em häc
sinh ®Ó s¸ch ®îc hoµn chØnh h¬n trong lÇn t¸i b¶n sau.
C¸c t¸c gi¶
3
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Ch¬ng 1. C¸c lo¹i hîp chÊt v« c¬
A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt
1. Ph©n lo¹i c¸c chÊt v« c¬
C¸c hîp chÊt v« c¬
oxit
Oxit
baz¬
axit
Oxit
axit
CaO
Fe2O3
Axit
cã oxi
CO2 HNO3
SO2 H2SO4
baz¬
Axit kh«ng
cã oxi
HCl
HBr
Baz¬ tan
Baz¬
kh«ng tan
NaOH
KOH
muèi
Muèi
axit
Muèi trung
hoµ
Cu(OH)2 KHSO4
NaCl
Fe(OH)3 NaHCO3 K2SO4
2. TÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c lo¹i hîp chÊt v« c¬
Oxit axit
Oxit baz¬
Muèi
Baz¬
Axit
B. Híng dÉn gi¶i C©u hái vµ bµi tËp s¸ch gi¸o khoa
Bµi 1:
TÝnh chÊt ho¸ häc cña oxit
Kh¸i qu¸t vÒ sù ph©n lo¹i oxit
Bµi 1. Cã nh÷ng oxit sau: CaO, Fe2O3, SO3. Oxit nµo cã thÓ t¸c dông ®îc víi:
a) Níc?
b) Axit clohi®ric?
c) Natri hi®roxit?
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc.
Híng dÉn
a. C¸c oxit t¸c dông víi níc: CaO, SO3
CaO + H2O Ca(OH)2
SO3 + H2O H2SO4
b. C¸c oxit t¸c dông ®îc víi axit clohi®ric: CaO, Fe2O3
CaO + 2HCl CaCl2 + H2O
4
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Fe2O3 + 6HCl
2FeCl3 + 3H2O
c. Oxit t¸c dông víi natri hi®roxit: SO3
SO3 + 2NaOH Na2SO4 + H2O
Bµi 2: Cã nh÷ng chÊt sau: H2O, KOH, K2O, CO2. H·y cho biÕt nh÷ng cÆp chÊt cã thÓ
t¸c dông víi nhau?
Híng dÉn
H2O
KOH
K2O
CO2
H2O
x
x
KOH
x
K2O
x
x
CO2
x
x
x
LÊy tæng c¸c trêng hîp cã thÓ ph¶n øng chia 2 ta cã 4 cÆp chÊt cã thÓ t¸c dông ®îc
víi nhau.
Bµi 3: Tõ nh÷ng chÊt: Canxi oxit, lu huúnh ®ioxit, cacbon ®ioxit, lu huúnh trioxit,
kÏm oxit, em h·y chän mét chÊt thÝch hîp ®iÒn vµo c¸c s¬ ®å ph¶n øng sau:
a)Axit sunfuric +….
KÏm sunfat + Níc
b) Natri hi®roxit + …
Natri sunfat +Níc
c) Níc
+…
Axit sunfur¬
d) Níc
+…
Canxi hi®roxit
e) Canxi oxit
+…
Canxi cacbonat
Dïng c¸c c«ng thøc ho¸ häc ®Ó viÕt tÊt c¶ nh÷ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng trªn.
Híng dÉn
a)
H2SO4 + ZnO
ZnSO4 + H2O
b)
2NaOH + SO3
Na2SO4 + H2O
c)
H2O + SO2
H2SO3
d)
H2O + CaO
Ca(OH)2
e)
CaO + CO2
CaCO3
Bµi 4: Cho nh÷ng oxit sau: CO2, SO2, Na2O, CaO, CuO. H·y chän mét trong nh÷ng
chÊt ®· cho t¸c dông ®îc víi:
a) Níc, t¹o thµnh axit.
b) Níc, t¹o thµnh dung dÞch baz¬.
c) Axit, t¹o thµnh muèi vµ níc
d) Baz¬, t¹o thµnh muèi vµ níc.
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
Híng dÉn
a. Oxit t¸c dông víi níc t¹o thµnh axit:
SO2 + H2O H2SO3
b. Oxit t¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch baz¬.
Na2O + H2O 2NaOH
c. Oxit t¸c dông víi axit t¹o thµnh muèi vµ níc.
5
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
CuO + H2SO4 CuSO4
+ H2 O
d. Oxit t¸c dông víi baz¬ t¹o thµnh muèi vµ níc.
CO2 + 2NaOH Na2CO3 + H2O
e. Oxit t¸c dông víi cacbon ®ioxit t¹o thµnh muèi.
CaO + CO2 CaCO3
Bµi 5: Cã hçn hîp khÝ CO2 vµ O2. Lµm thÕ nµo cã thÓ thu ®îc khÝ O2 tõ hçn hîp trªn?
Tr×nh bµy c¸ch lµm vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
Híng dÉn
Trong sè c¸c khÝ vµ h¬i cña hçn hîp, cã mét oxit axit lµ CO 2. Theo tÝnh chÊt
ho¸ häc cña oxit axit, chÊt nµy ph¶n øng víi kiÒm t¹o thµnh muèi vµ níc. ChÊt khÝ oxi
kh«ng cã tÝnh chÊt nµy. Do ®ã ta chän dung dÞch Ca(OH) 2 ®Ó t¸ch riªng khÝ oxi ra
khái hçn hîp.
C¸ch lµm nh sau:
Bíc 1: Cho hçn hîp khÝ ®i qua b×nh ®ùng dung dÞch Ca(OH)2 d, toµn bé khÝ CO2
trong hçn hîp sÏ ph¶n øng vµ oxi ®i qua v× kh«ng ph¶n øng.
Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
Bíc 2: KhÝ oxi cã lÉn mét Ýt h¬i níc (níc v«i trong cha hÊp thô hÕt) ta dÉn qua b×nh
®ùng dung dÞch axit sunfuric ®Æc. H¬i níc bÞ axit gi÷ l¹i, ta ®îc khÝ oxi s¹ch.
Bµi 6. Cho 1,6g ®ång (II) oxit t¸c dông víi 100g dung dÞch axit sunfuric cã nång ®é
20%.
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
b) TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña c¸c chÊt cã trong dung dÞch sau ph¶n øng kÕt
thóc.
Híng dÉn
H SO
nCuO = 1,6 : 80 = 0,02(mol).
n
= 20% x 100 : 98 > 0,02 axit d
a) Ph¬ng tr×nh ho¸ häc
CuO + H2SO4 CuSO4 + H2O
0,02mol 0,02mol
0,02mol
Theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc CuO ®· ph¶n øng hÕt, H2SO4 d.
b) Nång ®é % c¸c chÊt:
Sè mol CuSO4 = 0,02mol Khèi lîng CuSO4 = 0,02 x 160 = 3,2 (gam)
Khèi lîng H2SO4 cßn d = 20 – (98 x 0,02) = 0,4 (gam).
CuSO
C% 4
= 3,2 : (100 + 1,6) x 100% 3,35%
2
H
2SO4
C%
4
= 0,4: (100 + 1,6) x 100% 0,39%
Bµi 2 - Mét sè oxit quan träng
A - Canxi oxit
Bµi 1. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc nµo cã thÓ
chÊt trong mçi d·y chÊt sau:
a) Hai chÊt r¾n mµu tr¾ng lµ CaO vµ
b) Hai chÊt khÝ kh«ng mµu lµ CO2 vµ
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
nhËn biÕt ®îc tõng
Canxi oxit
Na2O.
O2.
6
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Híng dÉn
a. NhËn biÕt hai chÊt r¾n mµu tr¾ng lµ CaO vµ Na2O b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc.
Cho hai chÊt r¾n t¸c dông víi níc:
CaO + H2O Ca(OH)2
Na2O + H2O 2NaOH
DÉn khÝ CO2 tõ tõ ®i qua tõng dung dÞch, nÕu xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ
Ca(OH)2, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµ NaOH.
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
CO2 + 2NaOH Na2CO3 + H2O
b. Hai chÊt khÝ kh«ng mµu lµ CO2 vµ O2. Sö dông níc v«i trong lµm thuèc thö ®Ó nhËn
biÕt khÝ CO2 do xuÊt hiÖn kÕt tña cña CaCO 3, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµ khÝ
oxi.
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
Bµi 2. H·y nhËn biÕt tõng chÊt trong mçi nhãm chÊt sau b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc:
a) CaO, CaCO3;
b) CaO, CuO.
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
Híng dÉn
a. CaCO3 vµ CaO cã thÓ dïng dung dÞch HCl ®Ó thö. NÕu xuÊt hiÖn bät khÝ th× ®ã lµ
CaCO3, nÕu kh«ng cã khÝ tho¸t ra th× ®ã lµ CaO.
CaCO3 + 2HCl CaCl2 + H2O + CO2(khÝ)
b. CaO, CuO cã thÓ dïng níc ®Ó thö. NÕu cã ph¶n øng víi níc th× ®ã lµ CaO, CuO
kh«ng ph¶n øng.
CaO + H2O Ca(OH)2
Bµi 3. 200ml dung dÞch HCl cã nång ®é 3,5mol/l hoµ tan võa ®ñ 20g hçn hîp hai oxit
CuO vµ Fe2O3.
a) ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
b) TÝnh khèi lîng cña mçi oxit cã trong hçn hîp ban ®Çu.
Híng dÉn
a. C¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc
CuO + 2HCl CuCl2 + H2O
1mol
2mol
Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O
1mol
6mol
b. Khèi lîng cña mçi oxit
§Æt x, y lÇn lît lµ sè mol CuO vµ Fe2O3 trong hçn hîp.
Khèi lîng hçn hîp = 80x + 160y = 20
(I)
Sè mol HCl = 2x + 6y = 3,5 . 0,2 = 0,7 (II)
Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh ta ®îc y = 0,1, x = 0,05
Khèi lîng CuO = 0,05 . 80 = 4 (g).
Khèi lîng Fe2O3 = 0,1 . 160 = 16 (g)
Bµi 4. BiÕt 2,24lÝt khÝ CO2 (®ktc) t¸c dông võa ®ñ víi 200ml dung dÞch Ba(OH)2, s¶n
phÈm lµ BaCO3 vµ H2O.
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
7
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
b) TÝnh nång ®é mol cña dung dÞch Ba(OH)2 ®· dïng.
c) TÝnh khèi lîng chÊt kÕt tña thu ®îc.
Híng dÉn
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng
CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O
1mol
1mol
1mol
b) Nång ®é mol cña dung dÞch Ba(OH)2
Sè mol CO2 = 2,24 : 22,4 = 0,1 = Sè mol Ba(OH)2
CM =
0,1
n
=
= 0,5 M
0, 2
V
c) Khèi lîng chÊt kÕt tña:
Khèi lîng BaCO3 = 0,1 . 197 = 19,7 (g)
B. Lu Huúnh §ioxit
Bµi 1 ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cho mçi biÕn ®æi sau:
S
(1)
(2)
SO2
(6)
CaSO3
(3)
H2SO3
(4)
Na2SO3
(5)
SO2
Na2SO3
Híng dÉn
S
+ O2
SO2
SO2 + CaO
CaSO3
SO2 + H2O H2SO3
(3)
H2SO3+ 2NaOH Na2SO3 + H2O
Na2SO3 + H2SO4 Na2SO4 + H2O + SO2
SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O
(1)
(2)
(4)
(5)
(6)
Bµi 2 H·y nhËn biÕt tõng chÊt trong mçi nhãm chÊt sau b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc:
a) Hai chÊt r¾n mµu tr¾ng lµ CaO vµ P2O5.
b) Hai chÊt khÝ kh«ng mµu lµ SO2 vµ O2.
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
Híng dÉn
a. CaO vµ P2O5 lµ mét oxit baz¬ vµ mét oxit axit. Cã thÓ cho 2 oxit t¸c dông víi níc ë
hai cèc riªng biÖt. Dïng quú tÝm ®Ó thö, nÕu cã mµu xanh th× chÊt ban ®Çu lµ CaO.
NÕu quú chuyÓn sang mµu ®á th× chÊt ban ®Çu lµ P2O5.
CaO + H2O Ca(OH)2 dung dÞch baz¬
P2O5 + 3H2O 2H3PO4 dung dÞch axit
b. SO2 vµ O2 cã thÓ dïng tµn ®ãm ®á ®Ó thö vµ nhËn ra oxi. KhÝ cßn l¹i thªm níc cÊt,
l¾c vµ thö dung dÞch b»ng quú tÝm, quú tÝm chuyÓn sang mµu ®á th× khÝ ban ®Çu lµ
SO2.
SO2 + H2O H2SO3 dung dÞch axit sunfur¬
8
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Bµi 3. Cã nh÷ng khÝ Èm (khÝ cã lÉn h¬i níc): Cacbon ®ioxit, hi®ro, oxi, lu huúnh
®ioxit. KhÝ nµo cã thÓ ®îc lµm kh« b»ng canxi oxit? Gi¶i thÝch.
Híng dÉn
Nguyªn t¾c lµm kh« c¸c chÊt khÝ lµ chÊt lµm kh« chØ gi÷ l¹i h¬i níc mµ kh«ng t¸c
dông víi chÊt ®îc lµm kh«.
CaO lµ mét oxit baz¬, chØ lµm kh« ®îc: H2, O2.
CaO kh«ng thÓ lµm kh« hai oxit axit SO2 vµ CO2 v× vi ph¹m nguyªn t¾c trªn. CaO cã
thÓ t¸c dông víi c¸c oxit axit.
CaO + CO2 CaCO3
CaO + SO2 CaSO3
Bµi 4 Cã nh÷ng chÊt khÝ sau: CO2, H2 , O2, SO2, N2. H·y cho biÕt chÊt nµo cã tÝnh chÊt
sau:
a) NÆng h¬n kh«ng khÝ.
b) NhÑ h¬n kh«ng khÝ.
c) Ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ.
d) T¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch axit.
e) Lµm ®ôc níc v«i trong.
g) §æi mµu giÊy quú tÝm Èm thµnh ®á.
Híng dÉn
a) NÆng h¬n kh«ng khÝ: CO2, O2, SO2
b) NhÑ h¬n kh«ng khÝ: H2 , N2.
c) Ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ: H2
d) T¸c dông víi níc t¹o thµnh dung dÞch axit: CO2, SO2,
e) Lµm ®ôc níc v«i trong: CO2, SO2.
g) §æi mµu giÊy quú tÝm Èm thµnh ®á: CO2, SO2.
Bµi 5. KhÝ lu huúnh ®ioxit ®îc t¹o thµnh tõ cÆp chÊt nµo sau ®©y:
a) K2SO3 vµ H2SO4.
b) K2SO4 vµ HCl.
c) Na2SO3 vµ NaOH
d) Na2SO4 vµ CuCl2.
e)Na2SO3 vµ NaCl.
Híng dÉn
Bµi 6. DÉn 112ml khÝ SO2 (®ktc) ®i qua 700ml dung dÞch Ca(OH)2 cã nång ®é
0,01mol/l.
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
b) TÝnh khèi lîng c¸c chÊt sau ph¶n øng.
Híng dÉn
n2
SO
0,112l
= 22,4 l
= 0,005(mol); Ca(OH) n
a. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: SO2 +
1 mol
2
= 0,01 x 0,7 = 0,007(mol)
Ca(OH)2 CaSO3 + H2O
1mol
1mol
9
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
0,005mol 0,005mol
0,005mol
Ca(OH)2 d 0,02mol
b. Khèi lîng c¸c chÊt sau ph¶n øng:
mCa(OH)
= 0,02 x 74 = 1,48(g);
= 0,005 x (40 + 32 + 48) = 0,6(gam)
CaSO m
2
3
Bµi 3. TÝnh chÊt ho¸ häc cña axit
Bµi 1: Tõ Mg, MgO, Mg(OH)2 vµ dung dÞch axit sunfuric lo·ng, h·y viÕt c¸c ph¬ng
tr×nh ph¶n øng ho¸ häc ®iÒu chÕ magie sunfat.
Híng dÉn
Axit HCl
Mg + H2SO4 MgSO4 + H2
(1)
MgO + H2SO4 MgSO4 + H2O
(2)
Mg(OH)2 + H2SO4 MgSO4 + 2H2O
(3)
Bµi 2: Cã nh÷ng chÊt sau: CuO, Mg, Al2O3, Fe(OH)3, Fe2O3. H·y chän mét trong
nh÷ng chÊt ®· cho t¸c dông víi dung dÞch HCl sinh ra:
a) KhÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ vµ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ.
b) Dung dÞch cã mµu xanh lam.
c) Dung dÞch cã mµu vµng n©u.
d) Dung dÞch kh«ng cã mµu.
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
Híng dÉn
Cã nh÷ng chÊt sau: CuO, Mg, Al2O3, Fe(OH)3, Fe2O3 h·y chän mét trong nh÷ng chÊt
®· cho t¸c dông víi dung dÞch HCl sinh ra:
a) KhÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ vµ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ, ®ã lµ hi®ro.
Mg + 2HCl MgCl2 + H2
b) Dung dÞch cã mµu xanh lam, dung dÞch muèi ®ång II
CuO + 2HCl CuCl2 + H2O
c) Dung dÞch cã mµu vµng n©u: Chän Fe(OH)3 hoÆc Fe2O3
Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O
d) Dung dÞch kh«ng mµu: Dung dÞch MgCl2 hoÆc AlCl3
Al2O3 + 6HCl 2AlCl3 + 3H2O
Bµi 3. H·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng trong mçi trêng hîp sau:
a) Magie oxit vµ axit nitric;
d) S¾t vµ axit clohi®ric;
b) §ång (II) oxit vµ axit sunfuric; e) KÏm vµ axit sunfuric loµng.
c) nh«m oxit vµ axit sunfuric;
Híng dÉn
a) Magie oxit vµ axit nitric;
MgO + 2HNO3 Mg(NO3)2 + H2O
b) §ång (II) oxit vµ axit sunfuric;CuO + H2SO4 MgSO4 + H2O
c) Nh«m oxit vµ axit sunfuric; Al2O3 + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2O
d) S¾t vµ axit clohidric;
Fe
+ 2HCl FeCl2 + H2
10
http://violet.vn/lambanmai8283
e) KÏm vµ axit sunfuric lo·ng;
Email:
[email protected]
Zn
+ H2SO4 ZnSO4 + H2
Bµi 4. Cã 10gam hçn hîp bét hai kim lo¹i ®ång vµ s¾t. H·y giíi thiÖu ph¬ng ph¸p x¸c
®Þnh thµnh phÇn phÇn tr¨m (theo khèi lîng) cña mçi kim lo¹i trong hçn hîp theo:
a) Ph¬ng ph¸p ho¸ häc. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
b) Ph¬ng ph¸p vËt lÝ.
( BiÕt r»ng ®ång kh«ng t¸c dông víi axit HCl vµ axit H2SO4 lo·ng).
Híng dÉn
a) Ph¬ng ph¸p ho¸ häc
Dïng dung dich axit HCl d t¸c dông víi hçn hîp, chØ cã s¾t ph¶n øng
Fe
+ 2HCl FeCl2 + H2
Läc, röa vµ c©n chÊt r¾n kh«ng tan, biÕt khèi lîng cña Cu. Cßn l¹i lµ Fe.
b) Ph¬ng ph¸p vËt lÝ
Cho 10g hçn hîp bét hai kim lo¹i vµo phÝa trong mét tê giÊy A4 gËp ®«i. §a
nam ch©m ®Õn phÝa ngoµi cña tê giÊy. Më tê giÊy ra, sÏ t¸ch riªng bét s¾t do nam
ch©m hót vµ bét ®ång th× kh«ng. C©n tõng chÊt.
Bµi 4 - Mét sè axit quan träng
Bµi 1. Cã nh÷ng chÊt: CuO, BaCl2, Zn, ZnO. ChÊt nµo nãi trªn t¸c dông víi dung dÞch
HCl vµ dung dÞch H2SO4 lo·ng sinh ra:
a) ChÊt khÝ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ?
b) Dung dÞch cã mµu xanh lam?
c) ChÊt kÕt tña mµu tr¾ng kh«ng tan trong níc vµ axit?
d) Dung dÞch kh«ng mµu vµ níc?
ViÕt tÊt c¶ c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
Híng dÉn
a) ChÊt khÝ ch¸y ®îc trong kh«ng khÝ ë ®©y lµ H2. ChØ cã Zn t¸c dông víi dung dÞch
axit HCl vµ dung dÞch H2SO4 lo·ng, gi¶i phãng khÝ H2.
Zn + HCl ZnCl2 + H2
Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2
b) Dung dÞch cã mµu xanh lam lµ mµu cña muèi ®ång II.
CuO +
H2SO4 CuSO4 + H2O
CuO +
2HCl CuCl2 + H2O
mµu xanh lam
c) ChÊt kÕt tña mµu tr¾ng, kh«ng tan trong níc vµ axit, ®ã lµ BaSO4.
BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + H2O
d) Dung dÞch kh«ng mµu vµ níc lµ dung dÞch ZnCl2 hay ZnSO4
ZnO + HCl ZnCl2 + H2O
ZnO + H2SO4 ZnSO4 + H2O
Bµi 2: S¶n xuÊt axit sunfuric trong c«ng nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng nguyªn liÖu chñ
yÕu nµo?
H·y cho biÕt môc ®Ých cña mçi c«ng ®o¹n s¶n xuÊt axit sunfuric vµ dÉn ra
nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc?
11
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Híng dÉn
Xem s¸ch gi¸o khoa Ho¸ häc 9.
Bµi 3: B»ng c¸ch nµo cã thÓ nhËn biÕt ®îc tõng chÊt trong mçi cÆp chÊt sau theo ph¬ng ph¸p ho¸ häc
a) Dung dÞch HCl vµ dung dÞch H2SO4;
b) Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch Na2SO4.
c) Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch H2SO4.
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
Híng dÉn
a) Dung dÞch HCl vµ dung dÞch H2SO4.
LÊy hai èng nghiÖm nhá, mçi èng chøa riªng biÖt kho¶ng 1ml dung dÞch cha biÕt.
Dïng thuèc thö BaCl2, nÕu chÊt nµo t¹o thµnh kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ H2SO4..
BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + H2O
b) Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch Na2SO4.
LÊy hai èng nghiÖm nhá, mçi èng chøa riªng biÖt kho¶ng 1ml dung dÞch cha biÕt.
Dïng thuèc thö BaCl2, nÕu chÊt nµo t¹o thµnh kÕt tña tr¾ng th× ®ã lµ Na2SO4..
BaCl2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl
c) Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch H2SO4.
LÊy hai èng nghiÖm nhá, mçi èng chøa riªng biÖt kho¶ng 1ml dung dÞch cha biÕt.
Dïng quú tÝm ®Ó thö, nÕu quú tÝm chuyÓn sang mµu ®á th× ®ã lµ axit H2SO4.
Bµi 4*: B¶ng díi ®©y cho biÕt kÕt qu¶ cña 6 thÝ nghiÖm x¶y ra gi÷a Fe vµ dung dÞch
H2SO4 lo·ng.
Trong mçi thÝ nghiÖm ngêi ta dïng 0,2 gam Fe t¸c dông víi thÓ tÝch b»ng nhau
cña axit, nhng cã nång ®é kh¸c nhau.
Nh÷ng thÝ nghiÖm nµo chøng tá r»ng:
a) Ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n khi t¨ng nhiÖt ®é?
b) Ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n khi t¨ng diÖn tÞch tiÕp xóc?
c) Ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n khi t¨ng nång ®é axit?
ThÝ
nghiÖm
1
2
3
4
5
6
Nång ®é NhiÖt ®é
axit
(0C)
1M
25
2M
25
2M
35
2M
50
2M
35
3M
50
S¾t ë d¹ng
L¸
L¸
L¸
Bét
Bét
Bét
Thêi gian ph¶n
øng xong (s)
190
85
62
15
45
11
Híng dÉn
Khi xÐt ¶nh hëng cña mét yÕu tè nµo ®ã ®Õn tèc ®é ph¶n øng th× th«ng thêng ngêi ta
cè ®Þnh c¸c yÕu tè cßn l¹i. VÝ dô khi xÐt ¶nh hëng cña yÕu tè nhiÖt ®é, ngêi ta cè ®Þnh
c¸c yÕu tè kh¸c nh nång ®é axit, diÖn tÝch tiÕp xóc.
a) ThÝ nghiÖm 2 vµ 4.
b) ThÝ nghiÖm 3 vµ 5.
12
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
c) ThÝ nghiÖm 4 vµ 6.
Bµi 5: H·y sö dông nh÷ng chÊt cã s½n: Cu, Fe, CuO, KOH, C6H12O6 (glucoz¬), dung
dÞch H2SO4 lo·ng, H2SO4 ®Æc vµ nh÷ng dông cô thÝ nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó lµm nh÷ng thÝ
nghiÖm chøng minh r»ng:
a) Dung dÞch H2SO4 lo·ng cã nh÷ng tÝnh chÊt häc cña axit.
b) H2SO4 ®Æc cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc riªng.
ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cho mçi thÝ nghiÖm.
Híng dÉn
a) Dung dÞch H2SO4 lo·ng cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit.
2KOH
+ H2SO4 K2SO4 + H2O
Fe
+ H2SO4 FeSO4 + H2
CuO + H2SO4 CuSO4 + H2O
b) Dung dÞch H2SO4 ®Æc ngoµi nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit cßn cã nh÷ng tÝnh
chÊt ho¸ häc riªng. t0
Cu + 2H2SO4 CuSO4 + SO2 + 2H2O
H2SO4
C6H12O6
6C + 6H2O
Bµi 6: Cho mét khèi lîng m¹t s¾t d vµo 50ml dung dÞch HCl. Ph¶n øng xong, thu ®îc
3,36lÝt khÝ (®ktc).
a) ViÕt ph¬ng trinh ho¸ häc:
b) TÝnh khèi lîng m¹t s¾t ®· tham gia ph¶n øng;
c) T×m nång ®é mol cña dung dÞch HCl ®· dïng.
Híng dÉn
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc
Fe + 2HCl FeCl2 + H2
1mol 2mol
1mol
b) TÝnh khèi lîng Fe ®· ph¶n øng
nFe = nH
3,36l
=
2
= 0,15(mol) Fe
22,4l
m
= 0,15 x 56 = 8,4 (gam)
c) TÝnh CM cña dung dÞch HCl ®· dïng
0,3mol
CM 0,05lit
=
HCl
= 6 mol/lit = 6 M.
Bµi 7*: Hoµ tan hoµn toµn 12,1 gam hçn hîp bét CuO vµ ZnO cÇn 100ml dung dÞch
HCl 3M.
a) ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
b) TÝnh phÇn tr¨m theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp ban ®Çu.
c) H·y tÝnh khèi lîng dung dÞch H2SO4 nång ®é 20% ®Ó hoµ tan hoµn toµn hçn
hîp c¸c oxit trªn.
Híng dÉn
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc
CuO + 2HCl CuCl2 + H2O
(1)
13
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
ZnO + 2HCl ZnCl2 + H2O
(2)
1mol
2mol
b) TÝnh % theo khèi lîng cña mçi oxit trong hçn hîp ban ®Çu.
§Æt x,y lµ sè mol cña CuO vµ ZnO trong hçn hîp.
Khèi lîng hçn hîp = (64 + 16) x + (65 + 16) y = 12,1(I)
80x + 81y = 12,1
Sè mol axit HCl = 2(x + y) = 0,1. 3 = 0,3(II)
2x + 2y = 0,3
gi¶i hÖ ta ®îc y = 0,1 mol
vµ x = 0,05 mol
Khèi lîng CuO = 0,05.80 = 4,0 gam chiÕm xÊp xØ 33%
Khèi lîng ZnO = 0,1.81 = 8,1 gam chiÕm xÊp xØ 67%.
c) Khèi lîng axit H2SO4 20% cÇn dïng
CuO + H2SO4 CuSO4 + H2O (3)
ZnO + H2SO4 Zn SO4 + H2O (4)
Sè mol H2SO4 (3) = sè mol CuO = 0,05 mol
Sè mol H2SO4 (4) = sè mol ZnO = 0,10 mol
Khèi lîng H2SO4 = (0,10 + 0,05) 98 = 14,7 (gam)
Khèi lîng dung dÞch H2SO4 20% cÇn dïng
m
H2SO4 =
100 x14,7
20
= 73,5(gam)
Bµi 5 - Bµi LuyÖn tËp
TÝnh chÊt ho¸ häc cña oxit vµ axit
Bµi 1. Cã nh÷ng oxit sau: SO2, CuO, Na2O, CaO, CO2. h·y cho biÕt nh÷ng oxit nµo
t¸c dông ®îc víi:
a) Níc?
b) Axit clohi®ric?
c) Natri hi®roxit?
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
Híng dÉn
a) Oxit t¸c dông víi níc
SO2 + H2O H2SO3
Na2O + H2O 2NaOH
CaO + H2O Ca(OH)2
CO2 + H2O H2CO3
b) Oxit t¸c dông víi axit clohi®ric
Na2O + 2HCl 2NaCl + H2O
CaO + 2HCl CaCl2
+ H2 O
c) Oxit t¸c dông víi natri hidroxit
SO2 + 2NaOH Na2SO3
+ H2O
CO2 + 2NaOH Na2CO3
+ H2O
Bµi 2: Nh÷ng oxit nµo díi ®©y cã thÓ ®iÒu chÕ b»ng:
a) Ph¶n øng ho¸ hîp? ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
14
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
b) Ph¶n øng ho¸ hîp vµ ph¶n øng ph©n huû? ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc:
A) H2O; B) CuO;
C) Na2O;
D) CO2;
E) P2O5.
Híng dÉn
a) Oxit ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph¶n øng ho¸ hîp
2H2 + O2
2H2O
4Na + O2 2Na2O
4P + 5O2 2P2O5
b) Oxit ®îc ®iÒu chÕ b»ng ph¶n øng ho¸ hîp vµ ph©n huû
2Cu + O2 t 2 CuO
Cu(OH)2
CuO + H2O
C
+ O2 t CO2
CaCO3
CaO + CO2
Bµi 3: KhÝ CO ®îc dïng lµm chÊt ®èt trong c«ng nghiÖp, cã lÉn t¹p chÊt lµ c¸c khÝ
CO2 vµ SO2. Lµm thÕ nµo cã thÓ lo¹i bá ®îc nh÷ng t¹p chÊt ra khái CO b»ng ho¸ chÊt
rÎ tiÒn nhÊt? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
Híng dÉn
Sö dông canxi hi®roxit d ®Ó lo¹i bá CO2 vµ SO2 b»ng c¸ch sôc khÝ oxi cha s¹ch qua
b×nh röa khÝ chøa Ca(OH)2. Bëi v× ®©y lµ kiÒm rÎ nhÊt.
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3
+ H2 O
SO2 + Ca(OH)2 CaSO3
+ H2O
o
o
Bµi 4: CÇn ph¶i ®iÒu chÕ mét lîng muèi ®ång sunfat. Ph¬ng ph¸p nµo sau ®©y tiÕt
kiÖm ®îc axit sunfuric:
a) Axit sunfric t¸c dông víi ®ång (II) oxit.
b) Axit sunfuric ®Æc t¸c dông víi kim lo¹i ®ång
Gi¶i thÝch cho c©u tr¶ lêi.
Híng dÉn
a) Axit sunfuric t¸c dông víi ®ång (II) oxit.
H2SO4 + CuO CuSO4 + H2O
(1)
b) Axit sunfuric t¸c dông
víi
®ång.
0
t
2H2SO4 ®Æc + Cu CuSO4 + 2H2O + SO2 (2)
So s¸nh c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc (1), (2) thÊy r»ng ®Ó ®iÒu chÕ cïng mét lîng muèi
®ång (II) sunfat nh nhau, c¸ch thø nhÊt tiÕt kiÖm axit sunfuric h¬n.
Bµi 5: H·y thùc hÞªn nh÷ng chuyÓn ®æi ho¸ häc sau b»ng c¸ch viÕt nh÷ng ph¬ng tr×nh
ho¸ häc. (Ghi ®iÒu kiÖn cña ph¶n øng, nÕu cã.)
S
(1)
SO2
(3)
(2)
SO3
(4)
(5)
SO2
(6)
H2SO4
(9) Na2SO4
H2SO3 (7)
(10)
Na2SO3
(8)
SO2
BaSO4
Na2SO3
15
http://violet.vn/lambanmai8283
Híng dÉn
S
+ O2 V O SO2
450 C
SO2 + O2 SO3
2
5
0
SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O
SO3 + H2O t0 H2SO4
(4)
2H2SO4 ®Æc+ Cu
CuSO4 + SO2 + 2H2O
SO3 + H2O H2SO3
H2SO3 + 2NaOH Na2SO3 + H2O
Na2SO3 + H2SO4 SO2 + Na2SO4 + H2O
H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + H2O
Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2NaCl
Email:
[email protected]
(1)
(2)
(3)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Bµi 7 - TÝnh chÊt ho¸ häc cña baz¬
Bµi 1. Cã ph¶i tÊt c¶ c¸c chÊt kiÒm ®Òu lµ baz¬ kh«ng? DÉn ra c«ng thøc ho¸ häc cña
vµi ba chÊt kiÒm. Cã ph¶i tÊt c¶ c¸c baz¬ ®Òu lµ chÊt kiÒm kh«ng? DÉn ra c«ng thøc
ho¸ häc cña nh÷ng baz¬ ®Ó minh ho¹.
Híng dÉn
Baz¬ chia lµm hai lo¹i, baz¬ tan trong níc thµnh dung dÞch gäi lµ kiÒm vµ baz¬ kh«ng
tan.
Baz¬ kiÒm nh: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2…
Baz¬ kh«ng tan nh: Fe(OH)2, Fe(OH)3, Cu(OH)2, …
Bµi 2. Cã nh÷ng baz¬ sau: Cu(OH)2, NaOH, Ba(OH)2. H·y cho biÕt nh÷ng baz¬ nµo:
a) T¸c dông ®îc víi dung dÞch HCl?
b) BÞ nhiÖt ph©n huû?
c) T¸c dông ®îc víi CO2?
d) §æi mµu quú tÝm thµnh xanh?
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc
Híng dÉn
a) TÊt c¶ c¸c baz¬ ®Òu t¸c dông víi axit clohi®ric.
Cu(OH)2 + 2HCl CuCl2 + 2H2O
Ba(OH)2 + 2HCl BaCl2 + 2H2O
NaOH
+ HCl NaCl + H2O
b) BÞ nhiÖt ph©nt huû chØ gåm c¸c baz¬ kh«ng tan.
Cu(OH)2 CuO + H2O
c) T¸c dông ®îc víi CO2 chØ gåm c¸c kiÒm.
Ba(OH)2 + CO2 BaCO3 + H2O
2NaOH
+ CO2 Na2CO3 + H2O
d) §æi mµu quú tÝm thµnh xanh lµ tÝnh chÊt riªng cña kiÒm: Ba(OH)2 vµ NaOH.
0
Bµi 3. Tõ nh÷ng chÊt cã s½n lµ Na2O, CaO, H2O vµ c¸c dung dÞch CuCl2, FeCl3. H·y
viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc ®iÒu chÕ:
a) C¸c dung dÞch baz¬;
b) C¸c baz¬ kh«ng tan.
Híng dÉn
16
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
a) §iÒu chÕ c¸c dung dÞch baz¬.
Na2O + H2O 2NaOH
CaO + H2O Ca(OH)2
NhËn xÐt: §iÒu chÕ kiÒm tõ oxit baz¬ t¬ng øng.
b) §iÒu chÕ c¸c baz¬ kh«ng tan.
CuCl2 + 2NaOH 2NaCl + Cu(OH)2
FeCl3 + 3NaOH 3NaCl + Fe(OH)3
NhËn xÐt: §iÒu chÕ baz¬ kh«ng tan tõ muèi t¬ng øng t¸c dông víi kiÒm.
Bµi 4. Cã 4 lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét dung dÞch kh«ng mµu sau: NaCl,
Ba(OH)2, NaOH vµ Na2SO4. ChØ ®îc dïng quú tÝm, lµm thÕ nµo nhËn biÕt dung dÞch
®ùng trong mçi lä b»ng ph¬ng tr×nh ho¸ häc? ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc.
Híng dÉn
NhËn biÕt c¸c lä kh«ng nh·n: NaCl, Ba(OH)2, NaOH vµ Na2SO4.
LÊy 4 ång nghiÖm, ®¸nh sè thø tù c¸c èng vµ thö theo c¸c bíc sau:
Bíc 1: Nhá dung dÞch cña 4 chÊt trªn vµo mét mÈu quú tÝm. NÕu quú ho¸ xanh th× ®ã
lµ c¸c kiÒm: Ba(OH)2 vµ NaOH. NÕu quú kh«ng ®æi mµu th× ®ã lµ NaCl vµ Na2SO4.
Bíc 2. Dïng thuèc thö BaCl2 ®Ó ph©n biÖt NaCl vµ Na2SO4.
BaCl2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl
ChÊt kh«ng cã hiÖn tîng g× x¶y ra lµ NaCl.
Bíc 3. Dïng dung dÞch Na2SO4 ®Ó ph©n biÖt Ba(OH)2 vµ NaOH. NÕu cã kÕt tña tr¾ng
th× ®ã lµ Ba(OH)2 chÊt cßn l¹i lµ NaOH.
Ba(OH)2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaOH
Bµi 5. Cho 15,5 gam natri oxit Na2O t¸c dông víi níc, thu ®îc 0,5 lÝt dung dÞch baz¬.
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tÝnh nång ®é mol cña dung dÞch baz¬ thu ®îc.
b)TÝnh thÓ tÝch dung dÞch H2SO4 20% cã khèi lîng riªng 1,14g/ml cÇn dïng ®Ó
trung hoµ dung dÞch baz¬ nãi trªn.
Híng dÉn
a) ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc vµ tÝnh n«ng ®é M cña dung dÞch NaOH.
Na2O + H2O 2NaOH
n
=
15,5 : ( 46 + 16) = 0,25(mol).
n
= 2 x 0,25 = 0,5 mol.
Na O
NaOH
CNaOH
= 0,5 : 0,5 = 1 M.
M
2
b) TÝnh thÓ tÝch dung dÞch H 2SO4 20% cã d = 1,14g/ml cÇn ®Ó trung hoµ dung dÞch
trªn.
H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + 2H2O
1mol 2mol
xmol 0,5 mol
x = 0,5 : 2 = 0,25(mol)
Khèi lîng H2SO4 lµ 0,25 . 98 = 24,5 (gam).
24,5 x 100
Khèi lîng dung dÞch H2SO4 20% lµ
= 122,5(gam).
20
122,5
ThÓ tÝch dung dÞch H2SO4 20% lµ
1,14
= 107,5(ml)
Bµi 8 - Mét sè baz¬ quan träng
Bµi 1. Cã 3 lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét chÊt
r¾n
sau:
NaOH,
17
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Ba(OH)2, NaCl. H·y tr×nh bµy c¸ch nhËn biÕt chÊt ®ùng trong mçi lä b»ng ph¬ng
ph¸p hãa häc. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc (nÕu cã).
Híng dÉn
Bíc 1: LÊy mçi ho¸ chÊt mét Ýt ra mét èng nghiÖm, thªm 1ml níc cÊt cho tan hÕt chÊt
r¾n, ®¸nh sè thø tù 1, 2, 3. Thªm 1 giät dung dÞch phenolphtalein vµo mçi èng
nghiÖm. NÕu èng nghiÖm nµo cã mµu ®á th× ®ã lµ NaOH vµ Ba(OH)2. èng nghiÖm
kh«ng cã hiÖn tîng g× x¶y ra th× ®ã lµ NaCl.
Bíc 2: Ph©n biÖt NaOH vµ Ba(OH)2 nhê muèi Na2SO4. NÕu xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng th×
®ã lµ Ba(OH)2, nÕu kh«ng cã hiÖn tîng g× th× ®ã lµ NaOH.
Ba(OH)2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaOH
Bµi 2. Trong phßng thÝ nghiÖm cã nh÷ng chÊt sau: v«i sèng CaO, s« ®a Na2CO3 vµ níc H2O. Tõ nh÷ng chÊt ®· cã, h·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc ®iÒu chÕ NaOH.
Híng dÉn
Cho v«i sèng t¸c dông víi níc:
CaO + H2O Ca(OH)2
Läc lÊy dung dÞch Ca(OH)2, cho t¸c dông víi s«®a.
Na2CO3 + Ca(OH)2 CaCO3 + 2NaOH
Bµi 3. Cã nh÷ng chÊt sau: Zn, Zn(OH)2, NaOH, Fe(OH)3, CuSO4, NaCl, HCl.
H·y chän nh÷ng chÊt thÝch hîp ®iÒn vµo mçi s¬ ®å ph¶n øng sau vµ lËp ph¬ng
tr×nh hãa häc:
t0
a
…
Fe2O3 + H2O;
b. H2SO4 + …
Na2SO4 + H2O;
c. H2SO4 +….
ZnSO4 + H2O;
d. NaOH + …
NaCl + H2O;
e. .....
+ CO2
Na2CO3 + H2O.
Híng dÉn
t0
a) 2Fe(OH)3
Fe2O3 + 3H2O
b) H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + H2O
c) H2SO4 + Zn(OH)2 ZnSO4 + 2H2O
d) NaOH + HCl
NaCl + H2O
e) 2NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O
Bµi 4: DÉn tõ tõ 1,568 lÝt khÝ CO2 (®ktc) vµo mét dung dÞch cã hßa tan 6,4g NaOH.
a. H·y x¸c ®Þnh khèi lîng muèi thu ®îc sau ph¶n øng.
b. ChÊt nµo ®· lÊy d vµ d lµ bao nhiªu (lÝt hoÆc gam)?
Híng dÉn
a)Sè mol CO2 = 1,568 : 22,4 = 0,07(mol)
Sè mol NaOH = 6,4 : 40 = 0,16 (mol)
2NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O
0,14mol
0,07mol 0,07mol
Khèi lîng muèi thu ®îc sau ph¶n øng lµ:
0,07 x 106 = 7,42(gam).
b) ChÊt d lµ NaOH
18
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
Sè mol NaOH d lµ 0,16 – 0,14 = 0,02(mol)
Khèi lîng NaOH d lµ 0,02 x 40 = 0,8 (gam)
B. Can xi Hi®roxit - Thang pH
Bµi 1: ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc thùc hiÖn chuyÓn ®æi hãa häc sau:
CaCO3
(1)
CaO
(4)
CaCl2
(2)
Ca(OH)2
(3)
CaCO3
(5)
Ca(NO3)2
Híng dÉn
CaCO3 CaO + CO2
CaO + H2O Ca(OH)2
(2)
Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O
(3)
CaO + 2HCl CaCl2 + H2O
Ca(OH)2 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + 2H2O (5)
(1)
(4)
Bµi 2. Cã ba lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét chÊt r¾n mµu tr¾ng: CaCO 3, CaO,
Ca(OH)2. H·y nhËn biÕt chÊt ®ùng trong mçi lä b»ng ph¬ng ph¸p hãa häc. ViÕt c¸c
ph¬ng tr×nh ph¶n øng hãa häc.
Híng dÉn
Dïng níc ®Ó thö 3 mÉu trong 3 èng nghiÖm.
ChÊt r¾n kh«ng tan trong níc lµ CaCO3.
ChÊt r¾n t©n trong níc nhng èng nghiÖm kh«ng nãng lªn lµ Ca(OH)2
ChÊt r¾n t©n trong níc, èng nghiÖm nãng lªn lµ CaO
CaO + H2O Ca(OH)2 Ph¶n øng to¶ nhiÖt lµm níc s«i vµ èng nghiÖm nãng lªn.
Bµi 3. H·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc khi cã dung dÞch NaOH t¸c dông víi dung
dÞch H2SO4 t¹o ra:
a. Muèi axit
b. Muèi trung hßa.
Híng dÉn
H2SO4 + NaOH NaHSO4
H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + H2O
Bµi 4. Mét dung dÞch b·o hßa khÝ CO2 trong níc cã pH = 5. H·y gi¶i thÝch vµ viÕt
ph¬ng tr×nh hãa häc cña CO2 víi níc.
Híng dÉn
V× t¹o thµnh dung dÞch axit H2CO3
CO2 + H2O H2CO3
Bµi 9 - TÝnh chÊt hãa häc cña muèi
Bµi 1: H·y dÉn ra mét dung dÞch muèi khi t¸c dông víi mét dung dÞch chÊt kh¸c th×
t¹o ra:
a. ChÊt khÝ
b. ChÊt kÕt tña
19
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc
Híng dÉn
a) T¹o ra chÊt khÝ: Dung dÞch natri cacbonat (Na2CO3) hoÆc dung dÞch natri sunfit
(Na2SO3) t¸c dông víi dung dÞch axit (HCl hay H2SO4 .)
Na2CO3
+ 2HCl 2NaCl
+ H2O + CO2
Na2SO3
+ 2HCl 2NaCl
+ H2O + SO2
b) T¹o ra chÊt kh«ng tan: Dung dÞch muèi bari clorua víi dung dÞch axit sunfuric, hay
muèi natri sunfat.
BaCl2 + H2SO4 2HCl + BaSO4
BaCl2 + Na2SO4 2NaCl + BaSO4
Bµi 2. Cã ba lä kh«ng nh·n, mçi lä ®ùng mét dung dÞch muèi sau: CuSO 4, AgNO3,
NaCl. H·y dïng nh÷ng dung dÞch cã s½n trong phßng thÝ nghiÖm ®Ó nhËn biÕt chÊt
®ùng trong mçi lä. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc.
Híng dÉn
B»ng m¾t thêng cã thÓ biÕt ngay lä ®ùng dung dÞch CuSO4 cã mµu xanh lam. hai lä
cßn l¹i cã thÓ sö dông dung dÞch NaCl ®Ó thö. Lä cã kÕt tña tr¾ng lµ AgNO3, lä kh«ng
cã hiÖn tîng g× lµ NaCl.
NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3
Bµi 3. Cã nh÷ng dung dÞch muèi sau: Mg(NO3)2, CuCl2. H·y cho biÕt muèi nµo cã thÓ
t¸c dông víi:
a. Dung dÞch NaOH;
b. Dung dÞch HCl; c. Dung dÞch AgNO3
NÕu cã ph¶n øng, h·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc.
Híng dÉn
a) Ph¶n øng víi dung dÞch NaOH
Mg(NO3)2 + 2NaOH Mg(OH)2 + 2NaNO3
CuCl2
+ 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl
b) Kh«ng cã chÊt nµo ®· cho ph¶n øng víi dung dÞch HCl.
c) Ph¶n øng víi dung dÞch AgNO3
CuCl2 + 2AgNO3 2AgCl + Cu(NO3)2
Bµi 4. Cho nh÷ng dung dÞch muèi sau ®©y ph¶n øng víi nhau tõng ®«i mét, h·y ghi
dÊu (x) nÕu cã ph¶n øng, dÊu (o) nÕu kh«ng:
Na2CO3
KCl
Na2SO4
NaNO3
Pb(NO3)2
BaCl2
ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc ë « cã dÊu (x)
Híng dÉn
Pb(NO3)2
BaCl2
Pb(NO3)2
Pb(NO3)2
Pb(NO3)2
+
+
+
Na2CO3
x
x
KCl
x
0
Na2SO4
x
x
NaNO3
0
0
Na2CO3 PbCO3 + 2NaNO3
KCl
PbCl2 + KNO3
Na2SO4 PbSO4 + 2NaNO3
20
http://violet.vn/lambanmai8283
BaCl2
BaCl2
Email:
[email protected]
+ Na2CO3 BaCO3 + 2NaCl
+ Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl
Bµi 5. Ng©m mét ®inh s¾t s¹ch trong dung dÞch ®ång (II) sunfat. C©u tr¶ lêi nµo sau
®©y lµ ®óng nhÊt cho hiÖn tîng quan s¸t ®îc?
a. Kh«ng cã hiÖn tîng nµo x¶y ra.
b. Kim lo¹i ®ång mµu ®á b¸m ngoµi ®inh s¾t, ®inh s¾t kh«ng cã sù thay ®æi.
c. Mét phÇn ®inh s¾t bÞ hßa tan, kim lo¹i ®ång b¸m ngoµi ®inh s¾t vµ mµu xanh
cña dung dÞch ban ®Çu nh¹t dÇn.
d. Kh«ng cã chÊt míi nµo ®îc sinh ra, chØ cã mét phÇn ®inh s¾t bÞ hßa tan.
Gi¶i thÝch cho sù lùa chän vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng nÕu cã.
Híng dÉn
§¸p ¸n lµ C. Mét phÇn ®inh s¾t bÞ hoµ tan, ®ång kim lo¹i mµu ®á b¸m vµo ®inh s¾t,
mµu xanh cña dung dÞch ban ®Çu bÞ nh¹t ®i.
Fe
+ CuSO4 FeSO4 + Cu
Bµi 6. Trén 30ml dung dÞch cã chøa 2,22g CaCl2 víi 70ml dung dÞch cã chøa 1,7g
AgNO3.
a. H·y cho biÕt hiÖn tîng quan s¸t ®îc vµ viÕt ph¬ng tr×nh hãa häc
b. TÝnh khèi lîng chÊt r¾n sinh ra.
c. TÝnh nång ®é mol cña chÊt cßn l¹i trong dung dÞch sau ph¶n øng. Cho r»ng thÓ
tÝch cña dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.
Híng dÉn
a) HiÖn tîng quan s¸t ®îc vµ ph¬ng tr×nh ho¸ häc
XuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:
CaCl2 + 2AgNO3 2AgCl + Ca(NO3)2
0,005mol 0,01mol
0,01mol 0,005mol
b) Khèi lîng chÊt r¾n sinh ra
AgNO n
nCaCl = 2,22 : (40 + 71) = 0,02(mol)
= 1,70 : 170 = 0,01(mol)
3
2
ChÊt ph¶n øng hÕt lµ AgNO3, sè mol AgCl = 0,01
= 143,5 x 0,01 = 1,435
AgCl Suy ra m
(g).
Sè liÖu bµi ®· cho chÝnh x¸c ®Õn 0,01g cho nªn cÇn lµm trßn sè liÖu ®· tÝnh to¸n.
Khèi lîng AgNO3 thu ®îc 1,44(g).
c) TÝnh nång ®é mol/l cña chÊt cßn l¹i trong dung dÞch
§Ó gi¶i ®îc ý (c) thùc ra ®· chÊp nhËn sai sè. Khi trén hai dung dÞch, thÓ tÝch chung
thêng kh«ng ph¶i lµ phÐp tÝnh céng hai thÓ tÝch cña hai dung dÞch ®Çu. ThÓ tÝch chung
cã thÓ nhá h¬n hoÆc lín h¬n tæng thÓ tÝch ®Çu. Trong bµi tËp nµy ta chÊp nhËn mét
c¸ch gÇn ®óng thÓ tÝch chung b»ng tæng thÓ tÝch cña hai chÊt ban ®Çu.
n cßn l¹i sau ph¶n øng = 0,02 – 0,005 = 0,015; V = 0,07 + 0,03 = 0,10 (lit)
CaCl
CCaCl
= 0,015 : 0,10 = 0,15 (M).
M
2
2
n 3) 2
Ca(NO
= 0,005 mol
suy
Ca(NOra
) CM
3 2
= 0,005 : 0,10 = 0,05(M).
Bµi 10 - Mét sè muèi quan träng
Bµi 1. Cã nh÷ng muèi sau: CaCO3, CaSO4, Pb(NO3)2. NaCl. Muèi nµo nãi trªn:
21
http://violet.vn/lambanmai8283
Email:
[email protected]
a. Kh«ng ®îc phÐp cã trong níc ¨n v× tÝnh ®éc h¹i cña nã ?
b. Kh«ng ®éc nhng còng kh«ng nªn cã trong níc v× vÞ mÆn cña nã?
c. Kh«ng tan trong níc, nhng bÞ ph©n hñy ë nhiÖt ®é cao?
d. RÊt Ýt tan trong níc vµ khã bÞ ph©n hñy ë nhiÖt ®é cao?
Híng dÉn
Bµi 2. Hai dung dÞch t¸c dông víi nhau, s¶n phÈm thu ®îc cã NaCl. H·y cho biÕt hai
dung dÞch chÊt ban ®Çu cã thÓ lµ nh÷ng chÊt nµo. Minh häa b»ng c¸c ph¬ng tr×nh hãa
häc.
Híng dÉn
Bµi 3. a. ViÕt ph¬ng tr×nh ®iÖn ph©n dung dÞch muèi ¨n (cã mµng ng¨n).
b. Nh÷ng s¶n phÈm cña sù ®iÖn ph©n dung dÞch NaCl ë trªn cã nhiÒu øng dông
quan träng:
- KhÝ clo dïng ®Ó: 1)… 2)…, 3)…
- Khi hi®ro dïng ®Ó: 1)…, 2)…, 3)…
- Natri hi®roxit dïng ®Ó: 1)…, 2)… 3)…
§iÒn nh÷ng øng dông sau ®©y vµo nh÷ng chç ®Ó trèng ë trªn cho phï hîp:
TÈy tr¾ng v¶i, giÊy; nÊu xµ phßng; s¶n xuÊt axit clohi®ric; chÕ t¹o hãa chÊt trõ
s©u, diÖt cá d¹i; hµn c¾t kim lo¹i; s¸t trïng, diÖt khuÈn níc ¨n; nhiªn liÖu cho ®éng c¬
tªn löa; b¬m khÝ cÇu, bãng th¸m kh«ng; s¸t trïng, diÖt khuÈn níc ¨n; nhiªn liÖu cho
®éng c¬ tªn löa; b¬m khÝ cÇu, bãng th¸m kh«ng; s¶n xuÊt nh«m, s¶n xuÊt chÊt dÎo
PVC; chÕ biÕn dÇu má.
Híng dÉn Xem s¸ch gi¸o khoa Ho¸ Häc 9.
Bµi 4. Dung dÞch NaOH cã thÓ dïng ®Ó ph©n biÖt hai muèi cã trong mçi cÆp chÊt sau
®îc kh«ng? (NÕu ®îc th× ghi dÊu (x), nÕu kh«ng th× ghi dÊu (o) vµo c¸c « vu«ng.
a. Dung dÞch CuSO4 vµ dung dÞch Fe2(SO4)3
b. Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch CuSO4
c. Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch BaCl2
ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc, nÕu cã.
Híng dÉn
x (SO )
a. Dung dÞch CuSO4 vµ dung dÞch Fe
2
4 3
x
b. Dung dÞch Na2SO4 vµ dung dÞch CuSO4
0
c. Dung dÞch NaCl vµ dung dÞch BaCl2
Bµi 5: Trong phßng thÝ nghiÖm cã thÓ dïng nh÷ng muèi KClO 3 hoÆc KMnO4 ®Ó ®iÒu
chÕ khÝ oxi b»ng ph¶n øng ph©n hñy.
a. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc ®èi víi mçi chÊt.
b. NÕu dïng 0,1 mol mçi chÊt th× thÓ khÝ oxi thu ®îc cã kh¸c nhau kh«ng? H·y
tÝnh thÓ tÝch khÝ oxi thu ®îc.
22