Tài liệu Hướng dẫn cho khách du lịch khiếm thính bằng ngôn ngữ ký hiệu hoa kỳ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG QUỐC VIỆT HƯỚNG DẪN CHO KHÁCH DU LỊCH KHIẾM THÍNH BẰNG NGÔN NGỮ KÝ HIỆU HOA KỲ LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH HỌC Hà Nội, 2008 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG QUỐC VIỆT HƯỚNG DẪN CHO KHÁCH DU LỊCH KHIẾM THÍNH BẰNG NGÔN NGỮ KÝ HIỆU HOA KỲ Chuyên ngành: Du lịch (Chương trình đào tạo thí điểm) LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN ĐỨC THANH Hà Nội, 2008 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Hoàng Quốc Việt. Tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội đồng Khoa học Khoa Du lịch học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn. Tác giả luận văn Hoàng Quốc Việt MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT iv DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH v MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: KHÁCH DU LỊCH KHIẾM THÍNH VÀ NGÔN NGỮ KÝ 12 HIỆU HOA KỲ 1.1 Khách du lịch khiếm thính 12 1.1.1 Người khiếm thính 12 1.1.2 Khách du lịch khiếm thính 27 1.2 Ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ (ASL) 28 1.2.1 Thuật ngữ 28 1.2.2 Lịch sử hình thành 28 1.2.3 Đối tượng sử dụng 30 1.2.4 Cấu trúc 30 1.2.5 Tài liệu học tập 35 1.3 Vai trò của ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ trong hoạt động hướng dẫn cho 36 khách du lịch khiếm thính CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC HƯỚNG DẪN 39 2.1 Những yêu cầu chung 28 2.1.1 Thái độ của HDV và những người cùng phục vụ 40 2.1.2 Kỹ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ ký hiệu 40 2.1.3 Chuẩn bị trước chuyến đi 42 2.2 Tổ chức đón tiếp 42 2.3 Tổ chức phục vụ lưu trú, ăn uống 45 2.3.1 Giúp đỡ khách làm thủ tục check-in 45 2.3.2 Thanh toán và làm thủ tục rời khách sạn (check-out) 47 2.3.3 Tổ chức phục vụ ăn uống 48 2.4 Tổ chức hướng dẫn tham quan 52 2.5 Tổ chức các hoạt động khác 58 2.5.1 Mua sắm 58 ii 2.5.2 Giao lưu, gặp mặt 60 2.6 Tổ chức tiễn khách 62 2.7 Xử lý các tình huống khẩn cấp 64 2.7.1 Các tình huống liên quan tới sức khỏe 64 2.7.2 Các tình huống liên quan tới an ninh, an toàn 66 2.8 Bài thuyết minh 68 2.8.1 Khung bài thuyết minh 69 2.8.2 Bài thuyết minh Văn Miếu 70 2.8.3 Bài thuyết minh Văn Miếu bằng ASL 75 2.8 Những khó khăn thường phải trong quá trình tổ chức hướng dẫn 75 2.8.1 Quản lý, chăm sóc đoàn khách 75 2.8.2 Giao tiếp bằng ASL 77 2.8.3 Sử dụng trang thiết bị hỗ trợ 77 2.8.4 Xử lý các tình huống khẩn cấp 78 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG HOẠT 80 ĐỘNG HƯỚNG DẪN 3.1 Nguyên tắc chung 80 3.2 Đào tạo ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ 84 3.3 Đào tạo nghiệp vụ hướng dẫn cho người khiếm thính 86 3.4 Xây dựng hệ thống hỗ trợ tiếp cận cho khách du lịch khiếm thính 88 3.4.1 Tại các cơ sở lưu trú, ăn uống 88 3.4.2 Trên phương tiện vận chuyển du lịch 91 3.4.3 Tại các điểm tham quan, vui chơi giải trí 92 3.4.4 Các thiết bị hỗ trợ cá nhân 94 3.5 Đa dạng hóa sản phẩm du lịch 96 3.6 Khảo sát ý kiến khách hàng 98 KẾT LUẬN 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ASL Ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ HDV Hướng dẫn viên NNKH Ngôn ngữ ký hiệu iv DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 1.1 Giao diện danh bạ web về người khiếm thính toàn cầu 16 Hình 1.2 Giao diện trang Diễn đàn “alldeaf.com”, mục Du lịch 16 Hình 1.3 Giao diện trang Web DRD Vietnam.com “Chương trình hội thảo: 17 Cộng đồng người điếc phấn đấu vươn lên” Hình 1.4 Một số phương tiện giao tiếp thường xuất hiện trong 20 quá trình giao tiếp của người khiếm thính Hình 1.5 Nét mặt trong câu hỏi 33 Hình 1.6 Nét mặt trong câu hỏi “Có-Không” 33 Hình 1.7 Nét mặt trong câu hỏi có từ để hỏi 34 Hình 1.8 Ký hiệu thời quá khứ 34 Hình 1.9 Ký hiệu thời tương lai 35 Hình 1.10 Bảng chữ cái và chữ số ASL 35 Hình 3.1 Một loại chuông báo cháy có đèn chớp tắt 89 Hình 3.2 Biển báo sơ tán khách dành cho nhân viên 90 Hình 3.3 Một băng rôn viết bằng ASL 91 Hình 3.4 Thiết bị báo khói, báo cháy có kèm đèn chớp 92 Hình 3.5 Gợi ý một biển báo TT hướng dẫn thông tin cho người tàn tật 93 Hình 3.6 Khu vực quan sát dành cho người tàn tật 93 Hình 3.7 Cửa phòng chiếu phim có hệ thống hỗ trợ cho người khiếm thính 94 Hình 3.8 Thiết bị “đồng hồ báo rung, có đèn chớp” 95 Hình 3.9 Thiết bị “đồng hồ đeo tay có báo rung” 95 Hình 3.10 Thiết bị “tấm báo rung đặt trên giường hoặc dưới gối” 96 Hình 3.11 Logo công ty M.G.L.Q. Deaf Tour Assistance 97 Hình 3.12 Logo công ty “Passages Deaf Travel” 97 Hình 3.13 website của công ty “Passages Deaf Travel” 98 Hình 3.14 Một chương trình du lịch tàu biển cho người khiếm 98 thính do “Passages Deaf Travel” thực hiện v MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự phát triển kinh tế xã hội vượt bậc của loài người trong những thế kỷ qua kéo theo nhiều hệ quả tích cực mà một trong số đó là sự phát triển của hoạt động du lịch. Từ chỗ là thú chơi xa xỉ dành cho giới thượng lưu, du lịch giờ đây trở thành hoạt động phổ quát của mọi người trong xã hội. Từ chỗ là một hoạt động xã hội đơn thuần, du lịch trở thành một ngành kinh tế hàng đầu của nhiều quốc gia, là động lực thúc đẩy nhiều nền kinh tế. Lượng du khách và thu nhập từ du lịch của các quốc gia tăng mạnh mẽ trong suốt thế kỷ qua theo thống kê của của Tổ chức Du lịch Thế giới là minh chứng cho nhận định đó. Hoạt động du lịch ngày càng đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người hiện đại. Nó có mối quan hệ tương tác đặc biệt với nhiều mặt của xã hội. Du lịch giúp con người nâng cao sức khỏe, tăng cường nhận thức về thế giới, giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, nhóm người, góp phần vào bảo vệ hòa bình chung toàn cầu, phát triển kinh tế, văn hóa các quốc gia, vùng miền…Và chính vì những ích lợi đó, du lịch cũng góp phần vào việc giúp cho con người bình đẳng hơn trước những quyền mà tạo hóa đã ban cho họ. Xu thế xã hội hóa thành phần du khách là một trong số những xu thế phát triển của du lịch ngày nay. Ngày càng có nhiều nhóm người, nhiều tầng lớp trong xã hội tham gia du lịch. Đó là xu hướng tất yếu bởi sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội giúp cho con người được giải phóng, có nhiều thông tin hơn kích thích họ tìm hiểu về thế giới theo nhiều chiều khác nhau. Trong những thành phần du khách ngày càng đa dạng tham gia 1 vào hoạt động du lịch hiện nay, chúng ta cần phải kể đến những người tàn tật như một thành phần không thể thiếu của hoạt động du lịch. Người tàn tật, theo Pháp lệnh Người tàn tật Việt Nam không phân biệt nguồn gốc gây ra tàn tật là người bị khiếm khuyết một hay nhiều bộ phận cơ thể hoặc chức năng biểu hiện dưới những dạng tật khác nhau, làm suy giảm khả năng hoạt động, khiến cho lao động, sinh hoạt, học tập gặp nhiều khó khăn. [1, 24] Trong xã hội hiện đại, mọi người đều có quyền bình đẳng và được hưởng những lợi ích chung mà xã hội tạo ra. Những người tàn tật hiển nhiên được hưởng những lợi ích đó như những người bình thường khác. Họ cũng có nhu cầu đi lại, giao lưu, gặp gỡ, trao đổi, học tập, thư giãn… Hoạt động du lịch là hoạt động thỏa mãn những nhu cầu đó của họ. Với tư cách là một con người, họ được quyền hưởng những dịch vụ du lịch như những người không tàn tật. Các Công ước quốc tế và chính sách của các quốc gia trong đó có Việt Nam đều thừa nhận và khuyến khích hoạt động của người tàn tật. Với sự phát triển của khoa học công nghệ và nhận thức về vai trò của người tàn tật trong xã hội, người tàn tật dần được quan tâm đúng mức và tham gia vào nhiều hoạt động cộng đồng hơn. Du khách là những người tàn tật giờ đây không phải là khách hàng xa lạ trong những chương trình du lịch của các hãng lữ hành trên thế giới. Trong những năm gần đây, nhiều tài liệu quốc tế sử dụng thuật ngữ “Du lịch tiếp cận được” (Accessible tourism) để chỉ loại hình du lịch mà các dịch vụ cũng như phương tiện, trang thiết bị hướng tới đối tượng người tàn tật, giúp cho người tàn tật tiếp cận, sử dụng các dịch vụ dễ dàng hơn. 2 Thành phần những người tàn tật đi du lịch vì vậy cũng trở nên đa dạng: những người bị khuyết tật vận động (tay, chân…), khuyết tật giác quan (thị giác, thính giác…), khuyết tật giao tiếp (diễn đạt ngôn ngữ), khuyết tật trí tuệ, tâm thần, khuyết tật ẩn (khó thở, bệnh tim, huyết áp cao)… Thông thường, khi nhắc tới khách du lịch tàn tật, người ta nghĩ ngay tới những người ngồi xe lăn. Trên thực tế đó chỉ là một trong những đối tượng du khách tàn tật, ngoài ra còn có du khách khiếm thính, du khách khiếm thị, du khách có những khuyết tật ẩn khác… Khách du lịch là người khiếm thính (nếu không có các khuyết tật khác) là đối tượng dễ dàng tham gia hầu hết các hoạt động du lịch mà ít bị những rào cản về kỹ thuật vì phần lớn họ có khả năng tự làm được mọi việc như những người không tàn tật. Đặc điểm nổi bật của đối tượng này là khó tiếp cận với các nguồn âm thanh nên trong các hoạt động giao tiếp cũng như du lịch họ cần một phương thức giao tiếp khác với ngôn ngữ nói – ngôn ngữ kí hiệu (ngôn ngữ cử chỉ). Trong các dịch vụ của ngành du lịch, dịch vụ hướng dẫn là một dịch vụ đặc thù, không thể thiếu được trong các chương trình du lịch, tham quan. Nó giúp cho du khách có thêm thông tin, khám phá sự khách biệt của điểm đến đồng thời giúp cho du khách hưởng thụ các dịch vụ khác một cách trôi chảy. Dịch vụ hướng dẫn có thể theo suốt chương trình du lịch và được thực hiện bởi các hướng dẫn viên tuyến, hướng dẫn viên điểm và nó chiếm một phần thời lượng không nhỏ trong chương trình. Trong suốt quá trình hướng dẫn và phục vụ, hướng dẫn viên cung cấp, trao đổi nhiều loại thông tin cho du khách. Với tầm quan trọng như vậy, việc hướng dẫn cho khách du lịch khiếm thính bằng ngôn ngữ của họ (ngôn 3 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Vũ Ngọc Bình (2001), Quyền con người và người tàn tật, Nxb Lao động - Xã hội. 2. Nguyễn Văn Đính, Nguyễn Văn Mạnh (1996), Tâm lý và nghệ thuật giao tiếp, ứng xử trong kinh doanh du lịch, Nxb Thống Kê. 3. Nguyễn Văn Đính, Phạm Hồng Chương (2000), Giáo trình Hướng dẫn du lịch, Nxb Thống Kê. 4. Đinh Trung Kiên, Nghiệp vụ hướng dẫn du lịch, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 5. Nguyễn Văn Mạnh, Phạm Hồng Chương (2006), Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb Đại học Kinh tế Quốc dân. 6. Cao Xuân Mỹ, Nguyễn Minh Hùng (2005), Từ điển ký hiệu giao tiếp của người khiếm thính (phần mềm), Nxb Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. 7. Trần Đức Thanh (2002), Nhập môn khoa học du lịch, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 8. Nguyễn Thị Hoàng Yến (2006), Đại cương về giáo dục trẻ khiếm thính, Nxb Đại học Sư phạm. 9. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam, (2005), Luật Du lịch (Song ngữ Việt - Anh), Nxb Chính trị quốc gia. Tiếng Anh 10. Apec tourism working group (2003), Best practices in tourism accessibility for travellers with restricted physical ability. 11. Buhalis, E. Michopoulou & G. Miller (2005), Accessibility market and stakeholder analysis, OSSATE. 103 12. Carol Neidle, Robert G. Lee (2005), The syntacnic organization of American sign language, Report No.12 ASL Linguistic Research Project. 13. Darcy Simon (2005) Disability and Tourism: A Bibliography. Online Bibliography No. 7, School of Leisure, Sport and Tourism, University of Technology, Sydney, Lindfield, NSW 14. Davide Catena (2005), Promotion and marketing of accessible tourism products, European Commission. 15. Clayton Valli (2006), The Gallaudet Dictionary of American Sign Language, Jill Porco. 16. Mickey Flodin (1996), Signing everyday phrases, A Perigee Book. 17. NSW Anti-Discrimination Board (2001), Deaf access to conference, EQUALtime. 18. Stumbo, N.J & Pegg, S. (2005), Travellers and tourists with disabilities: A matter of Priorities and Loyaltie, TRI Vol. 8. 19. Susan Shelly, Jim Schneck (1998), The Complete Idiot's Guide To Learning Sign Language, Alpha books. 20. Westcott, Jacqueline (2004), Improving Information on Accessible Tourism for Disabled People, European Commission. Internet: 21. http://www.aslpro.com/ 22. http://en.wikipedia.org/wiki/American_Sign_Language 23. http://gupress.gallaudet.edu/ 24. http://www.deafsa.co.za/htm/deafculture.htm 25. http://www.deafzone.com/welcome/index.html 26. http://www.handspeak.com/ 104 27. http://www.lifeprint.com/asl101/pages-layout/grammar.htm 28. http://www.nguoikhuyettat.org/ 29. http://www.sign-n-tours.com/ 30. http:// www.ykhoanet.com/yhocphothong/taimuihong/17_073.htm 105 VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !