Mô tả:
HỌC THUYẾT VỀ mac - lenin
Ch-¬ng 6
HỌC THUYẾT VỀ Chñ nghÜa t- b¶n ®éc
quyÒn vµ chñ nghÜa t- b¶n ®éc quyÒn Nhµ n-íc
TiÕp theo giai ®o¹n c¹nh tranh
tù do, chñ nghÜa t- b¶n ph¸t
triÓn lªn giai ®o¹n cao h¬n lµ
giai ®o¹n chñ nghÜa t- b¶n ®éc
quyÒn vµ sau ®ã lµ chñ nghÜa tb¶n ®éc quyÒn nhµ n-íc
VËn dông s¸ng t¹o nh÷ng
nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c
vµo ®iÒu kiÖn lÞch sö míi cña
thÕ giíi, V.I. Lªnin ®· chøng
minh r»ng chñ nghÜa t- b¶n ®·
b-íc sang giai ®o¹n míi lµ chñ
nghÜa t- b¶n ®éc quyÒn.
Néi dung ch-¬ng 6
6.1. Chủ nghĩa tư bản Độc quyền
6.2. Chủ nghĩa tư bản Độc quyền nhà nước
6.3. Những nét mới trong sự phát triển của Chủ nghĩa
tư bản hiện đại
6.4. Vai trò, hạn chế và xu hướng vận động của Chủ
nghĩa tư bản
6.1. Chñ nghÜa t- b¶n ®éc quyÒn
6.1.1 Nguyên nhân chuyÓn biÕn của CNTB tõ
c¹nh tranh tù do sang ®éc quyÒn
6.1.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tế c¬ b¶n cña
CNTB ®éc quyÒn
6.1.3. Sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ quy
luËt gi¸ trÞ thÆng d- trong giai ®o¹n CNTB
®éc quyÒn
6.1.1. Nguyên nhân chuyÓn biÕn của CNTB tõ c¹nh
tranh tù do sang ®éc quyÒn
6.1.1.1. Nguyên nhân
C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· dù b¸o r»ng: c¹nh tranh tù
do sinh ra tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, tÝch tô vµ tËp
trung s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo ®ã sÏ dÉn
®Õn ®éc quyÒn
Tù do
c¹nh tranh
TÝch tô
tËp trung
s¶n xuÊt
§éc quyÒn
LLSX
TÝch tô vµ tËp trung
s¶n xuÊt
XÝ nghiÖp quy
m« lín
XÝ nghiÖp quy
m« lín
Ngµnh s¶n
xuÊt míi
KH - KT
cuèi TK 19
T¸c ®éng cña quy
luËt kinh tÕ
C¹nh tranh
Khñng ho¶ng
kinh tÕ
NSL§
TÝch luü TB
BiÕn ®æi c¬ cÊu
kinh tÕ
§éc quyÒn
TÝch tô tËp trung t- b¶n
TÝch luü
Ph©n ho¸
TËp trung s¶n xuÊt
quy m«
XÝ nghiÖp võa vµ nhá ph¸
s¶n
XN lín tån t¹i
vµ ph¸t triÓn
XÝ nghiÖp lín cµng lín h¬n
TÝn dông
ph¸t triÓn
TÝch tô tËp
trung t- b¶n
TËp trung s¶n xuÊt
* Kh¸i qu¸t nguyªn nh©n h×nh thµnh CNTB§Q
LLSX
TÝn dông
ph¸t triÓn
KH- KT
cuèi TK 19
§éc
QuyÒn
T¸c ®éng cña quy
luËt kinh tÕ
Khñng ho¶ng
kinh tÕ
C¹nh tranh
6.1.1.2. Bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền
+ CNTB ®éc quyÒn ra ®êi tõ c¹nh tranh, ®éc
quyÒn lo¹i bá sù thèng trÞ c¹nh tranh, nh-ng ®éc
quyÒn kh«ng thñ tiªu ®-îc c¹nh tranh, mµ ng-îc l¹i
cµng lµm cho c¹nh tranh gay g¾t.
+ CNTB ®éc quyÒn vÉn dùa trªn chÕ ®é chiÕm
h÷u t- nh©n t- b¶n chñ nghÜa vÒ t- liÖu s¶n xuÊt.
Nhưng khác với giai đoạn trước, giai đoạn này các
doanh nghiệp độc quyền, những doanh nghiệp do tập
thể các nhà tư bản đầu tư thống trị
Víi sù thèng trÞ cña CNTB ®éc quyÒn
m©u thuÉn vèn cã cña CNTB cµng thªm s©u s¾c.
6.1.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña CNTB ®éc quyÒn
6.1.2.1 - TËp trung s¶n xuÊt vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn
Đây là đặc trưng kinh tế cơ bản của chủ nghĩa đế quốc
TÝch tô, tËp
trung s¶n xuÊt
Ht số Ýt xÝ
nghiÖp lín
C¹nh tranh gay
g¾t
Tho¶ hiÖp,
tho¶ thuËn
Tæ chøc
®éc
quyÒn
Tæ chøc ®éc quyÒn lµ tæ chøc liªn minh gi÷a c¸c nhµ t- b¶n lín ®Ó tËp trung vµo
trong tay phÇn lín viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét sè lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã nh»m môc
®Ých thu lîi nhuËn ®éc quyÒn cao
+ Nh÷ng liªn minh ®éc quyÒn:
* Liªn kÕt ngang.
* Liªn kÕt däc
Liªn kÕt ngang: Lµ sù liªn kÕt nh÷ng
doanh nghiÖp trong cïng ngµnh s¶n xuÊt d-íi
nh÷ng h×nh thøc: C¸cten, Xanhdica, Têrít.
Liªn kÕt däc: Lµ sù liªn kÕt kh«ng
chØ nh÷ng xÝ nghiÖp lín mµ c¶ nh÷ng: Xanhdica,
Têrít Thuéc c¸c ngµnh kh¸c nhau nh-ng cã
liªn quan víi nhau vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt H×nh
thµnh nªn c¸c: Congxoocxiom.
C«ng«l¬mªrat
C«ngxoocxiom
Tæ chøc ®éc
quyÒn
Tê rít
Xanhdica
C¸c ten
Liªn kÕt däc cña c¸c tæ chøc
§Q.
ViÖc s¶n xuÊt, tiªu thô do ban
qu¶n trÞ chung
ViÖc l-u th«ng do mét ban
qu¶n trÞ chung.
Tho¶ thuËn vÒ gi¸ c¶, quy m«,
thÞ trêng …
m
C«ng«l¬merat
C«ng xoocxiom
Tê rít
Xanhdica
C¸cten
Tæ chøc
®éc quyÒn
6.1.2.2 - T- b¶n tµi chÝnh vµ bän ®Çu sá tµi chÝnh
Ph¸ s¶n
Ng©nhµng nhá
S¸t nhËp
Tæ chøc ®éc
quyÒn ng©n
hµng
Tæ chøc
®éc
quyÒn
c«ng
nghiÖp
T- b¶n tµi chÝnh
C¹nh tranh khèc liÖt
Lª nin: “T- b¶n tµi chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù hîp nhÊt gi-a TB ng©n hµng cña mét sè Ýt
ng©n hµng §Q lín nhÊt víi TB cña liªn minh ®éc quyÒn c¸c nhµ c«ng nghiÖp”
(V. I.Lªnin: Toµn tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2005, t.27.tr.489)
Vai trß cò
Vai trß cña
ng©n hµng
Vai trß míi
Trung gian trong viÖc thanh to¸n
tÝn dông
Th©m nhËp vµo tæ chøc ®éc
quyÒn c«ng nghiÖp ®Ó gi¸m s¸t
Trùc tiÕp ®Çu t- vµo c«ng
nghiÖp
* Sù ph¸t triÓn cña t- b¶n tµi chÝnh dÉn ®Õn mét nhãm nhá ®éc quyÒn chi phèi toµn
bé ®êi sèng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña toµn x· héi t- b¶n gäi lµ bän ®Çu sá tµi chÝnh
ChÕ ®é tham dù
§Çu sá tµi
chÝnh
Thñ ®o¹n
Thèng trÞ
kinh tÕ
Thèng trÞ
chÝnh trÞ
Cö ®¹i diÖn tham gia ®Ó theo dâi
viÖc sö dung tiÒn vay
Ng©n hµng
Tæchøc ®éc quyÒn c«ng nghiÖp
Mua cæ phÇn cña c¸c ng©n hµng, hoÆc lËp ng©n
hµng phôc vô riªng cho m×nh
Tr-íc ®©y
Giê ®©y
chØ thùc hiÖn chøc n¨ng
N¾m hÇu hÕt t- b¶n
thanh to¸n vµ tÝn dung
tiÒn tÖ cña x· héi
T- b¶n tµi chÝnh
Khèng chÕ mäi ho¹t
§Çu sá tµi chÝnh
®éng cña nÒn kinh tÕ
(chi phèi toµn bé ®êi sèng kinh
tÕ vµ x· héi cña x· héi t- b¶n)
TBCN
6.1.2.3- XuÊt khÈu t- b¶n
CNTB tù do
c¹nh tranh
CNTB §éc
quyÒn
XuÊt khÈu
hµng ho¸
XuÊt khÈu hµng
ho¸ ra n-íc ngoµi
nh»m môc ®Ých
thùc hiÖn gi¸ trÞ
XuÊt khÈu
T- b¶n
Lµ xuÊt khÈu gi¸
trÞ ra n-íc ngoµi
nh»m môc ®Ých
chiÕm ®o¹t m vµ
c¸c nguån lîi kh¸c
cña n-íc nhËp
khÈu t- b¶n
Nguyªn nh©n
TÝch luü tb¶n ph¸t triÓn
C¸c n-íc nhá
Gi¸
ruéng
®Êt
thÊp
TiÒn
l-¬ng
thÊp
TÝch luü khèi
l-îng t- b¶n
lín
Héi nhËp kinh tÕ
T- b¶n thõa
“t¬ng ®èi”
trùc tiÕp
XuÊt khÈu
t- b¶n
Gián tiếp
ThiÕu t- b¶n
Nguyªn
liÖu rÎ
H×nh thøc
Trùc tiÕp
(FDI)
XuÊt khÈu tb¶n
Kinh tÕ
Môc tiªu
Gi¸n tiÕp
(ODA)
ChÝnh trÞ
Chñ thÓ:
Kinh tÕ
XuÊt khÈu tb¶n Nhµ n-íc
XuÊt khÈu
t- b¶n
XuÊt khÈu tb¶n t- nh©n
H-íng vµo c¸c
ngµnh thuéc
kÕt cÊu h¹
tÇng
ChÝnh trÞ
Thùc hiÖn
chñ nghÜa
thùc dân míi
Qu©n sù
§Æt c¨n cø qu©n
sù trªn l·nh thæ
Ngµnh chu chuyÓn vèn nhanh vµ
lîi nhuËn ®éc quyÒn cao
T¹o ®iÒu
kiÖn cho
t- b¶n tnh©n
6.1.2.4 - Sù ph©n chia thÕ giíi về kinh tế gi÷a c¸c tæ chøc ®éc quyÒn
TÝch tô vµ
tËp trung tb¶n
xuÊt khÈu t- b¶n
C¹nh tranh gi÷a
c¸c tæ chøc ®éc
quyÒn
Tæ chøc
®éc quyÒn
quèc tÕ
- Xem thêm -