Cảm thụ văn học lớp 4 và 5
trªn.
PhÇn 1
BDHSG líp 4
C©u 1: Trong bµi C¸i trèng trêng em, nhµ th¬ Thanh Hµo cã viÕt:
C¸i trèng trêng em
Mïa hÌ còng nghØ
Suèt ba th¸ng liÒn
Trèng n»m ngÉm nghÜ.
Buån kh«ng h¶ trèng
Trong nh÷ng ngµy hÌ
Bän m×nh ®i v¾ng
ChØ cßn tiÕng ve?
Dùa vµ c©u hái gîi ý díi ®©y, h·y nªu nh÷ng suy nghÜ cña em khi ®äc ®o¹n th¬
a) §o¹n th¬ nãi vÒ t×nh c¶m cña b¹n häc sinh víi ®å vËt g×?
b) B¹n ngÜ vÒ ®å vËt ®ã ra sao( khæ th¬ 1)? Lêi trß chuyÖn cña b¹n víi ®å vËt
( khæ th¬ 2) thÓ hiÖn th¸i ®é g×?
c) Qua ®o¹n th¬, em thÊy b¹n häc sinh g¾n bã víi ng«i trêng cña m×nh nh thÕ
nµo?
Gîi ý
§o¹n th¬ nãi vÒ t×nh c¶m cña b¹n ho¹c sinh ®èi víi c¸i trèng trêng th©n yªu.
B¹n nghÜ vÒ trèng trêng trong nh÷ng ngµy hÌ, suèt 3 th¸ng liÒn, trèng ph¶i n»m yªn
nh ®ang “ngÉm nghÜ” vÒ ®iÒu g× ®ã. Lêi trß chuyÖncña b¹n víi c¸i trèng trêng ë
khæ th¬ thø hai thÓ hiÖn th¸i ®é ©ncÇn, muèn chia sÎ nçi buån mµ trèng ph¶i tr¶i qua.
§ã lµ nçi buån ngµy hÌ v¾ng c¸c b¹n häc sinh, trèng ph¶i n»m im cïng víi tiÕng ve
kªu buån b·. Qua ®o¹n th¬, em thÊy b¹n häc sinh g¾n bã víi ng«i trêng cña m×nh
nh g¾n bã víi ng«i nhµ th©n yªu cña m×nh.
C©u 2: Trong bµi Ng«i trêng míi, nhµ v¨n Ng« Qu©n MiÖn t¶ c¶m xóc cña
b¹n häc sinh trong líp häc nh sau:
Díi m¸i trêng míi, sao tiÕng trèng rung ®éng kÐo dµi! TiÕng c« gi¸o trang
nghiªm mµ Êm ¸p. TiÕng ®äc bµi cña em còng vang vang ®Õn l¹! Em nh×n ai còng
thÊy th©n th¬ng. C¶ ®Õn chiÕc thíc kÎ, chiÕc bót ch× sao còng ®¸ng yªu ®Õn thÕ!
Em h·y cho biÕt: Ngåi trong líp häc cña ng«i trêng míi, b¹n häa sinh c¶m thÊy
nh÷ng ©m thanh vµ sù vËt cã g× kh¸c l¹? V× sao b¹n cã nh÷ng c¶m xóc Êy?
Gîi ý
Nh÷ng tõ ng÷ t¶ c¶m xóc cña b¹n häc sinh khi ngåi trong líp häc cña ng«i
trêng míi thÓ hiÖn sù kh¸c l¹: sao tiÕng trèng rung ®éng kÐo dµi; tiÕng c« gi¸o trang
nghiªm mµ Êm ¸p; tiÕng ®äc bµi còng vang vang ®Õn l¹; nh×n ai còng thÊy th©n
th¬ng; c¶ ®Õn chiÕc thíc kÎ, chiÕc bót ch× sao còng d¸ng yªu ®Õn thÕ.
B¹n häc sinh cã nh÷ng c¶m xóc Êy v× b¹n rÊt tr©n träng, yªu quý ng«i trêng míi,
yªu th¬ng c« gi¸o cïng b¹n bÌ ®ång thêi còng rÊt yªu mÐm nh÷ng ®å vËt lu«n g¾n
bã víi m×nh trong häc tËp.
C©u 3: §äc ®o¹n trÝch trong bµi Ch¸u d¾t tay bµ qua ®êng díi ®©y, em h·y
nªu nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ b¹n häc sinh gióp bµ cô qua ®êng:
Tan häc vÒ gi÷a tra
N¾ng rÊt nhiÒu mµ bµ ch¼ng thÊy
Qua ®êng l¾m xe, bµ dß theo c¸i gËy
C¸i gËy tre run run.
Bµ ¬i, ch¸u tªn lµ H¬ng
Ch¸u d¾t tay bµ qua ®êng…
Bµ qua råi l¹i ®i cïng gËy
Ch¸u trë vÒ, ch¸u vÉn cßn th¬ng.
(Mai H¬ng)
Gîi ý
B¹n häc sing lµ ngêi cã tÊm lßng nh©n hËu. Tan häc vÒ, gi÷a tra n¾ng, nh×n
thÊy mét bµ cô mï lßa ®i trªn ®êng phè, b¹n ®· béc lé sù c¶m th«ng vµ chia sÎ nçi
®au khæ cïng bµ:
N¾ng r©t nhiÒu mµ bµ ch¼ng thÊy
Qua ®êng l¾m xe, bµ dß theo c¸i gËy
C¸i gËy trª run run
TÊm lßng nh©n hËu cña b¹n häc sinh ®îc thÓ hiÖn qua hµnh ®éng cô thÓ: d¾t tay
µ ®i qua ®êng. TÊm lßng Êy cµng ®Ñp h¬n khi h×nh ¶nh bµ cô kh¬i dËy trong tim mét
t×nh th¬ng s©u nÆng ®èi víi con ngêi ho¹n n¹n:
Bµ qua råi l¹i ®i cïng gËy
Ch¸u trë vÒ, ch¸u vÉn cßn th¬ng.
C©u 4: Trong bµi Lêi chµo, nhµ th¬ NguyÔn Hoµng S¬n cã viÕt:
§i ®Õn n¬i nµo
Lêi chµo ®i tríc
Lêi chµo dÉn bíc
Ch¼ng sî l¹c nhµ
Lêi chµo kÕt b¹n
Con ®êng bít xa.
§o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ý nghÜa cña lêi chµo trong cuéc sèng cña
chóng ta nh thÕ nµo?
Gîi ý
Nh÷ng c©u th¬ nãi vÒ ý nghÜa lêi chµo:
Lêi chµo dÉn bíc
Ch¼ng sî l¹c nhµ
- ý nãi: Lêi chµo gióp ta dÔ lµm quªn vµ gÇn gòi víi mäi ngêi. Dï ®i ®Õn n¬i
nµo xa l¹, nÕu ta cÊt lêi chµo hái lÞch sù, lÔ phÐp, mäi ngêi sÏ s½n sµng chØ dÉn cho ta
®Õn ®óng n¬i cÇn ®Õn. Lêi chµo cã ý nghÜa ®Ñp ®Ï nh vËy nªn ®· ®îc nhµ th¬ nh©n
hãa thµnh ngêi b¹n “dÉn bíc” ta ®i ®Õn ®Ých, “ch¼ng sî l¹c nhµ”.
Lêi chµo kÕt b¹n
Con ®êng bít xa.
- ý nãi: Lêi chµo cßn gióp ta “kÕt b¹n” (sö dông biÖn ph¸p nh©n hãa) ®Ó cïng cã
thªm niÒm vui trªn ®êng ®i, lµm cho ta thÊy con ®êng nh bít xa.
Cã thÓ nãi: Lêi chµo cã ý nghÜa thËt ®Ñp ®Ï trong cuéc sèng chóng ta; lêi chµo
xøng ®¸ng lµ ngêi b¹n th©n thiÕt, g¾n bã bªn ta m·i m·i.
C©u 5: Nhµ th¬ NguyÔn Duy ca ngîi c©y tre trong bµi Tre ViÖt Nam nh sau:
Nßi tre ®©u chÞu mäc cong
Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng
Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng
Cã manh ¸o céc tre nhêng cho con.
H×nh ¶nh c©y tre trong ®o¹n th¬ trªn gîi cho em nghÜ ®Õn phÈm chÊt g× tèt ®Ñp
cña con ngêi ViÖt Nam?
Gîi ý
–H×nh ¶nh:
Nßi tre ®©u chÞu mäc cong
Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng.
Gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng phÈm chÊt cña con ngêi ViÖt Nam: ngay th¼ng,
trung trùc ( “®©u chÞu mäc cong”), kiªn cêng, hiªn ngang, bÊt khuÊt trong chiÕn
®Êu( “nhän nh ch«ng”).
- H×nh ¶nh:
Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng
Cã manh ¸o céc, tre nhêng cho con.
Gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng phÈm chÊt: s½n sµng chÞu ®ùng mäi thö th¸ch ( “ph¬i
n¾ng ph¬i s¬ng”), biÕt yªu th¬ng, chia sÎ vµ nhêng nhÞn tÊt c¶ cho con c¸i,
cho®ång lo¹i( “cã manh ¸o céc, tre nhêng cho con”).
C©u 6: §äc bµi ca dao sau:
Con cß mµ ®i ¨n ®ªm
§Ëu ph¶i cµnh mÒm lén cæ xuèng ao
¤ng ¬i, «ng vít t«i nao
T«i cã lßng nµo «ng h·y x¸o m¨ng
Cã x¸o th× x¸o níc trong
§õng x¸o níc ®ôc ®au lßng cß con.
Em h·y cho biÕt: Con cß gÆp chuyÖn rñi ro nh thÕ nµo? Cß chØ mong muèn ®iÒu
g×? §iÒu mong muèn cña cß cã ý nghÜa ra sao?
Gîi ý
- Trong ca dao ngµy xa, h×nh ¶nh con cß (loµi chim cao c¼ng, cæ vµ má dµi, hay
b¾t tÐp) lÆn léi kiÕm ¨n ë vïng s«ng níc thêng tîng trng cho ngêi nghÌo ph¶i
sèng vÊt v¶ nhng cã tÊm lßng trong s¹ch.
- “T«i cã lßng nµo” ý nãi: t«i cã lßng d¹ (bông d¹) nµo kh¸c. “X¸o m¨ng” lµ nÊu
thÞt (cß) víi m¨ng vµ mét vµi gia vÞ kh¸c, cho nhiÒu níc.
=>§äc bµi ca dao “Con cß mµ ®i ¨n ®ªm”, h×nh ¶nh chó cß con cø in s©u trong
t©m trÝ em. Cß ph¶i ®i ¨n trong ®ªm khuya kho¾t nªn ®· gÆp chuþen rñi ro: “§Ëu ph¶i
cµnh mÒm lén cæ xuèng ao” Dï ®îc ngêi vít lªn ®em vÒ x¸o m¨ng, cß chØ mong
muèn mét ®iÒu thËt nhá bÐ:
Cã x¸o th× x¸o níc trong
§÷ng¸o níc ®ôc ®au lßng cß con.
§iÒu mong muèn cña cß con tuy nhá nhng l¹i chøa ®ùng ý nghÜa s©u xa vµ c¶m
®éng: cß muèn chÕt trong sù trong s¹ch (“x¸o níc trong”), kh«ng muèn ®au lßng v×
chÕt trong sù vÈn ®ôc (“Chí x¸o níc ®ôc ®au lßng cß con”).
C©u 7: B¸c Hå kÝnh yªu ®· tõng viÕt vÒ c¸c ch¸u thiÕu nhi nh sau:
TrÎ em nh bóp trªn cµnh
BiÕt ¨n, ngñ, biÕt häc hµnh lµ ngoan.
Em hiÓu c©u th¬ trªn nh thÕ nµo? Qua ®ã, em biÕt ®îc t×nh c¶m cña B¸c Hå
dµnh cho thiÕu nhi ra sao?
Gîi ý
C©u th¬ cña B¸c Hå cho thÊy: TrÎ em thËt trong s¸ng, ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu,
gièng nh “bóp trªn cµnh” ®ang ®é lín lªn ®Çy søc sèng vµ høa hÑn t¬ng lai t¬i
s¸ng, ®Ñp ®Ï. V× vËy, trÎ em biÕt ¨n, ngñ ®iÒu ®é, biÕt häc hµnh ch¨m chØ ®· ®îc coi
lµ ngoan ngo·n. C©u th¬ cho em biÕt ®îc t×nh c¶m cña B¸c Hå dµnh cho thiÕu nhi lµ
t×nh c¶m trµn ®Çy yªu th¬ng vµ quý mÕn.
C©u 8: §äc ®o¹n th¬ díi ®©y, em cã suy nghÜ g× vÒ íc m¬ cña ngêi b¹n nhá:
Bãng m©y
H«m nay trêi n¾ng nh nung
MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy
¦íc g× em hãa ®¸m m©y
Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m
(Thanh Hµo)
Gîi ý
¦íc m¬ cña b¹n nhá trong bµi th¬ thËt gi¶n dÞ vµ ®¸ng yªu:
¦íc g× em hãa ®¸m m©y
Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m.
§ã lµ íc m¬ kh«ng ph¶i cho b¹n mµ dµnh cho mÑ. Bëi v× ngêi mÑ cña b¹n
ph¶i lµm lông vÊt v¶ díi trêi n¾ng nh nung: “MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy”. B¹n
íc mong ®îc gãp phÇn lµm cho mÑ ®ì vÊt v¶ trong c«ng viÖc: “hãa” thµnh “®¸m
m©y” ®Ó che cho mÑ “suèt ngµy bãng r©m”, gióp mÑ lµm viÖc trªn ®ång m¸t mÎ, khái
bÞ n¾ng nãng. ¦íc m¬ cña b¹n nhá chøa ®ùng t×nh yªu th¬ng mÑ võa s©u s¾c võa cô
thÓ vµ thiÕt thùc nªn nã thËt ®Ñp ®Ï vµ®¸ng tr©n träng.
C©u 9: H·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬ díi ®©y cña Mai ThÞ BÝch Ngäc:
Em m¬ lµm m©y tr¾ng
Bay kh¾p nÎo trêi cao
Nh×n non s«ng gÊm vãc
Quª m×nh ®Ñp biÕt bao!
Em m¬ lµm n¾ng Êm
§¸nh thøc bao mÇm xanh
V¬n lªn tõ ®Êt míi
Mang c¬m no ¸o lµnh.
Gîi ý
§o¹n th¬ nãi vÒ÷ng íc m¬ ®Ñp ®Ï cña ngêi b¹n nhá. B¹n m¬ ®îc lµm m©y
tr¾ng bay kh¾p nÎo trêi cao ®Ó ng¾m nh×n non s«ng t¬i ®Ñp. B¹n m¬ ®îc lµm ¸nh
n¾ng Êm ¸p gióp cho bao mÇm xanh v¬n lªn tõ ®Ê míi, mang l¹i ¸o c¬m no Êm cho
mäi ngêi, ¦íc m¬ cña b¹n gióp em thªm yªu quý vÎ ®Ñp cña quª h¬ng ®Êt níc vµ
mong muèn ®îc loµm nh÷ng c«ng viÖc cã Ých cho quª h¬ng.
C©u 10: B»ng c¸ch nh©n hãa, nhµ th¬ Vâ Qu¶ng ®· viÕ vÒ anh §om §ãm trong
bµi “ Anh §«m §ãm” nh sau:
MÆt trêi g¸c nói
Bãng tèi lan dÇn
Anh §ãm chuyªn cÇn
Lªn ®Ìn ®i g¸c.
Theo lµn giã m¸t
§ãm ®i rÊt ªm
§i suèt mét ®ªm
Lo cho ngêi ngñ.
§äc ®o¹n th¬ trªn, em cã suy nghÜ g× vÒ c«ng viÖc cña anh §om §ãm?
Gîi ý
- Anh §om §ãm chuyªn cÇn lªn ®Òn ®i g¸c vµo lóc “MÆt trêi xuèng nói/ Bãng
tèi lan dÇn” ®©y lµ lócmäi ngêi ®· kÕt thóc mét ngµy lao ®éng vµ chuÈn bÞ nghØ ng¬i
trong ®ªm.
- Anh §om §ãm ®· lµm viÖc rÊt chuyªn cÇn, cÈn thËn: “§i rÊt ªm” theo lµn giã
m¸t; “®i suèt mét ®ªm” ®Ó canh giÊc ngñ cho mäi ngêi, gióp mäi ngêi yªn t©m ngñ
ngon.
Tõ nh÷ng ®iÒu trªn, ta thÊy c«ng viÖc cña anh §om §ãm mang ý nghÜa rÊt ®Ñp:
lu«n v× cuéc sèng vµ h¹nh phóc cña mäi ngêi.
C©u 11: Trong bµi ¤ng vµ ch¸u, nhµ th¬ Ph¹m Cóc cã viÕt:
¤ng vËt thi víi ch¸u
Keo nµo «ng còng thua
Ch¸u vç tay hoan h«:
“¤ng thua ch¸u, «ng nhØ!”
BÕ ch¸u «ng thñ thØ:
“Ch¸u kháe h¬n «ng nhiÒu!
¤ng lµ buæi trêi chiÒu
Ch¸u lµ ngµy r¹ng s¸ng.”
Theo em, b»ng c¸ch sö dông c¸c h×nh ¶nh so s¸nh (khæ th¬ 2), ngêi «ng muèn
nãi víi ch¸u nh÷ng ®iÒu g× s©u s¾c?
Gîi ý
B»ng c¸ch sö dông h×nh ¶nh so s¸nh (khæ th¬ 2), ngêi «ng muèn nãi víi ch¸u
nh÷ng ®iÒu s©u s¾c:
- Ch¸u kháe h¬n «ng nhiÒu! (¤ng muèn nãi tíi t¬ng lai cña ch¸u thËt r¹ng rì:
ch¸u lµ ngêi sÏ lín lªn vµ kháe h¬n «ng rÊt nhiÒu, ®ã còng lµ ®iÒu «ng mong mái vµ
hi väng).
- ¤ng lµ buæi trêi chiÒu ( V× «ng ®· nhiÒu tuæi, cuéc sèng kh«ng cßn dµi n÷a,
gièng nh “buæi trêi chiÒu” ®ang b¸o hiÖu mét ngµy s¾p hÕt.)
- Ch¸u lµ ngµy r¹ng s¸ng ( V× ch¸u cßn Ýt tuæi, ®ang lín lªn, cuéc sèng cßn ®ang
ë phÝa tríc, gièng nh “trêi r¹ng s¸ng” b¸o hiÖu mét ngµy míi b¾t ®Çu).
C©u 12: §äc bµi ca dao sau:
Cµy ®ång ®ang buæi ban tra
Må h«i th¸nh thãt nh ma ruéng cµy
Ai ¬i! Bng b¸t c¬m ®Çy
DÎo th¬m mét h¹t, ®¾ng cay mu«n phÇn.
Em hiÓu ngêi n«ng d©n muèn nãi víi ta ®iÒu g×? C¸ch diÔn t¶ h×nh ¶nh cã sù
®èi lËp ë c©u cuèi bµi ®· nhÊn m¹nh ®îc ý g×?
Gîi ý
- 2 dßng ®Çu: Ngêi n«ng d©n ®ang cµy ®ång vµo buæi ban tra. H×nh ¶nh so
s¸nh “Må h«i th¸nh thãt nh ma ruéng cµy” (må h«i ®æ ra, r¬i nhiÒu nh ma trªn
ruéng cµy) ý nãi: C«ng viÖc cña ngêi cµy ruéng, lµm ®ång ¸ng v« cïng vÊt v¶, khã
kh¨n;
- 2 dßng cuèi: “Ai ¬i…” Ngêi n«ng d©n muèn nh¾n göi: Hìi ngêi bng b¸t
c¬m ®Çy tríc khi ¨n h·y nhí: mçi h¹t g¹o dÎo h¬m ®· chøa ®ùng mu«n phÇn ®¾ng
cay, vÊt v¶ cña ngêi lao ®éng lµm ra nã.
C¸ch diÔn t¶ h×nh ¶nh cã sù ®èi lËp ë c©u cuèi cña bµi ca dao “DÎo th¬m mét h¹t
®¾ng cay mu«n phÇn” ®· nhÊn m¹nh dîc sù vÊt v¶, khã nhäc, nhiÒu khi cßn c¶ ®¾ng
cay, buån tñi cña ngêi lao ®éng ch©n tay cµy ®ång, lµm ruéng, s¶n xuÊt ra lóa g¹o ®Ó
nu«i sèng con ngêi, gãp phÇn lµm cho con ngêi trë nªn sung síng vµ h¹nh phóc.
C©u 13: Em hiÓu nh÷ng c©u th¬ díi ®©y cña B¸c Hå muèn nãi vÒ ®iÒu g×? Nªu
mét vÝ dô mµ em biÕt ®Ó lµm râ ®iÒu ®ã.
Kh«ng cã viÖc g× khã
ChØ sî lßng kh«ng bÒn
§µo nói vµ lÊp biÓn
QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn.
Gîi ý
Nh÷ng c©u th¬ cña B¸c Hå muèn nãi vÒ lßng kiªn tr× vµ ý chÝ quyÕt t©m cña con
ngêi. DÉu c«ng viÖc cã khã kh¨n, to lín ®Õn ®©u (VD nh “§µo nói vµ lÊp biÓn”),
nÕu cã ý chÝ quyÕt t©m cao vµ lßng kiªn tr× th× con ngêi nhÊt ®Þnh sÏ lµm ®îc.
VD: TÊm g¬ng anh NguyÔn Ngäc Ký bÞ liÖt c¶ hai tay nhng vÉn quyÕt t©m vµ
kiªn tr× tËp luyÖn ®Ó viÕt ®îc b»ng ch©n, v¬n lªn ®¹t thµnh tÝch cao trong häc tËp
(qua c©u chuyÖn “Bµn ch©n k× diÖu”); hoÆc tÊm g¬ng “Vua tµu thñy” B¹ch Th¸i Bëi,
tõ mét cËu bÐ må c«i cha, nhê cã ý chÝ cao ®· lµm nªn sù nghiÖp lín, trë thµnh mét
“ bËc anh hïng kinh tÕ” trong lÞch sö ViÖt Nam,…
C©u14: ®äc ®o¹n v¨n sau trong bµi “C¸nh diÒu tuæi th¬” cña nhµ v¨n T¹ Duy
Anh:
Tuæi th¬ cña t«i ®îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu.
ChiÒu chiÒu, trªn b·i th¶, ®¸m trÎ môc ®ång chóng t«i hß hÐt nhau th¶ diÒu thi.
C¸nh diÒu mÒm m¹i nh c¸nh bím. Chóng t«i vui síng ®Õn ph¸t d¹i nh×n lªn trêi.
TiÕng s¸o diÒu vi vu trÇm bæng. S¸o ®¬n, råi s¸o kÐp, s¸o bÌ,… nh gäi thÊp xuèng
nh÷ng v× sao sím.
Em h·y cho biÕt: T¸c gi¶ t¶ trß ch¬i th¶ diÒu hÊp dÉn qua nh÷ng h×nh ¶nh, tõ ng÷
nµo? V× sao t¸c gi¶ nghÜ r»ng “Tuæi th¬ cña t«i ®îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu”?
Gîi ý
T¸c gi¶ t¶ trß ch¬i th¶ diÒu qua nh÷ng tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh: hß hÐt nhau th¶ diÒu,
vui síng ®Õn ph¸t d¹i nh×n lªn trêi, thÊy c¸nh diÒu mÒm m¹i nh c¸nh bím, tiÕng
s¸o diÒu vi vu trÇm bæng… nh gäi thÊp xuèng nh÷ng v× sao sím.
T¸c gi¶ nghÜ r»ng “Tuæi th¬ cña t«i ®îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu” v× c¸nh
diÒu ®· kh¬i gîi nh÷ng íc m¬ ®Ñp ®Ï vµ bay bæng cho tuæi th¬ cña t¸c gi¶, lµm cho
tuæi th¬ cña t¸c gi¶ cã nhiÒu niÒm vui vµ kØ niÖm ®¸ng nhí.
C©u 15: Trong bµi “Quª h¬ng”, nhµ th¬ §ç Trung Qu©n cã viÕt:
Que h¬ng mçi ngêi chØ mét
Nh lµ chØ mét mÑ th«i
Quª h¬ng nÕu ai kh«ng nhí
SÏ kh«ng lín næi thµnh ngêi.
§o¹n th¬ ®· gîi cho em nghÜ ®Õn nh÷ng ®iÒu g× ®Ñp ®Ï vµ s©u s¾c?
Gîi ý
§o¹n th¬ gîi nh÷ng ®iÒu ®Ñp, s©u s¾c:
- Mçi ngêi chØ cã mét quª h¬ng nh lµ chØ mét mÑ ®· sinh ra m×nh.
- NÕu ai kh«ng nhí quª h¬ng, kh«ng yªu quª h¬ng còng nh kh«ng nhí,
kh«ng yªu mÑ th× ngêi ®ã dï to lín vÒ th©n x¸c còng kh«ng thÓ nãi ®· trëng thµnh
vµ “lín lªn” víi ý nghÜa lµ ngêi cã t©m hån ®Ñp ®Ï.
C©u 16: Trong bµi “Ngµy h«m qua ®©u råi?”, nhµ th¬ BÕ Quèc KiÕn cã viÕt:
Em cÇm tê lÞch cò:
- Ngµy h«m qua ®©u råi?
Ra ngaßi s©n hái bè
Xoa ®Çu em, bè cêi…
- Ngµy h«m qua ë l¹i
Trong vë hång cña con
Con häc hµnh ch¨m chØ
Lµ ngµy qua vÉn cßn.
Em hiÓu c©u tr¶ lêi cña bè víi con qua nh÷ng c©u th¬ trªn ý nãi g×?
Gîi ý
Thêi gian tr«i qua ®i lµ thêi gian ®· mÊt. Nhng ngêi bè vÉn nãi víi con:
- Ngµy h«m qua ë l¹i
Trong vë hång cña con
Bëi v×: “Con häc hµnh ch¨m chØ” th× trong cuèn vë hång cña con sÏ ®îc c« gi¸o
ghi nh÷ng ®iÓm tèt, cuèn vë sÏ ghi l¹i kÕt qu¶ häc hµnh ch¨m chØ cña con. Nh vËy,
mçi khi më vë ra, nh×n thÊy kÕt qu¶ “häc hµnh ch¨m chØ”, con cã thÓ c¶m thÊy “ngµy
h«m qua” nh vÉn cßn in dÊu trªn trang vë hång ®Ñp ®Ï. §ã lµ ý nghÜa s©u s¾c mµ
ngêi bè muèn nãi víi con trong ®o¹n th¬ trªn.
C©u 17: §äc ®o¹n th¬ díi ®©y trong bµi “ Khi mÑ v¾ng nhµ” cña nhµ tho TrÇn
§¨ng Khoa, em cã suy nghÜ g× vÒ c©u tr¶ lêi cña t¸c gi¶ ®èi víi me?
MÑ b¶o em: D¹o nµy ngoan thÕ!
- Kh«ng, mÑ ¬i! Con ®· ngoan ®©u!
¸o mÑ cha b¹c mµu
§Çu mÑ n¾ng ch¸y tãc
MÑ ngµy ®ªm khã nhäc
Con cha ngoan, cha ngoan!
Gîi ý
C©u tr¶ lêi cña t¸c gi¶ ®èi víi mÑ trong ®o¹n th¬ cho thÊy: ngêi con cha thÓ
yªn lßng nhËn lêi khen cña mÑ, bëi v× sù cè g¾ng ch¨m ngoan cña con dï to lín ®Õn
®©u còng kh«ng thÓ s¸nh b»ng c«ng søc khã nhäc cña mÑ dµnh cho con. Mét khi mÑ
vÉn cßn ngµy ®ªm vÊt v¶, khã nhäc:
¸o mÑ ma b¹c mµu
§Çu mÑ n¾ng ch¸y tãc
T¸c gi¶ lu«n c¶m thÊy m×nh “cha ngoan” v× cha ®Òn ®¸p ®îc c«ng ¬n trêi
biÓn cña mÑ. Qua c©u tr¶ lêi, nh÷ng suy nghÜ cña t¸c gi¶ ®· cho thÊy t×nh c¶m yªu
th¬ng vµ lßng hiÕu th¶o cña con ®èi víi ngêi mÑ kÝnh yªu.
C©u 18: Trong bµi “TiÕng chim buæi s¸ng”, nhµ th¬ §Þnh H¶i viÕt:
TiÕng chim lay ®éng l¸ cµnh
TiÕng chi ®¸nh thøc trêi xanhdËy cïng
TiÕng chim vç c¸nh bÇy ong
TiÕng chim tha n¾ng r¶i ®ång vµng th¬m…
Theo em, nhµ th¬ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ®Ó miªu t¶ tiÕng chim buæi
s¸ng? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em c¶m nhËn ®îc tiÕng chim buæi s¸ng cã ý
nghÜa nh thÕ nµo?
Gîi ý
T¸c gi¶ dïng biÖn ph¸p nh©n hãa ®Ó miªu t¶ tiÕng chim buæi s¸ng. C¸c ®éng tõ
“lay”, “®¸nh thøc” gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cña con ngêi. BiÖn ph¸p
nh©n hãa gióp ta c¶m nhËn ®îc tiÕng chim buæi s¸ng cã ý nghÜa thËt s©u s¨c: TiÕng
chim kh«ng chØ lµm cho nh÷ng vËt xung quanh trë nªn trµn ®Çy søc sèng (lay ®éng l¸
cµnh, ®¸nh thøc chåi xanh) mµ cßn th«i thóc chóng ®eml¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc
cho con ngêi (vç c¸nh bÇy ong ®i t×m mËt cho ®êi, tha n¾ng r¶i dång vµng th¬m –
lµm nªn nh÷ng h¹t lóa nu«i sèng con ngêi).
C©u 19: ViÕt vÒ ngêi mÑ, nhµ th¬ TrÇn Quèc Minh cã nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh
rÊt hay trong bµi th¬ “MÑ” :
Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia
Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con.
§ªm nay con ngñ giÊc trßn
MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi.
H·y cho biÕt: Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh trong ®o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc
®iÒu g× ®Ñp ®Ï ë ngêi mÑ kÝnh yªu?
Gîi ý
Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh:
Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia
Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con
Cho thÊy: Ngêi mÑ rÊt th¬ng con, mÑ cã thÓ thøc th©u ®ªm suèt s¸ng ®Ó canh
cho con ngñ ngon giÊc; h¬n c¶ nh÷ng ng«i sao “thøc” (soi s¸ng) trong ®em, bëi v× khi
trêi s¸ng th× sao còng kh«ng thÓ “thøc” ®îc n÷a.
H×nh ¶nh so s¸nh:
§ªm nay con ngñ giÊc trßn
MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi.
Cho thÊy: MÑ cßn ®em ®Õn ngän giã m¸t trong ®ªm hÌ, gióp cho con ngñ
say(giÊc trßn); cã thÓ nãi: mÑ lµ ngêi lu«n ®ªm ®Õn cho con nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp trong
suèt c¶ cuéc ®êi – ngän giã cña con suèt ®êi.
C©u 20: §äc bµi ca dao sau:
Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng den
L¸ xanh, b«ng tr¾ng, l¹i chen nhÞ vµng
NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ xanh
GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn.
H×nh ¶nh b«ng sen trong bµi ca dao trªn gîi cho emnghÜ ®Õn ®iÒu g× s©u s¾c?
Gîi ý
- Dßng th¬ “Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen” cã ý giíi thiÖu nhng còng ®ång thê
kh¼ng ®Þnh sen lµ loµi hoa ®Ñp nhÊt (g× ®Ñp b»ng sen”) trong ®Çm (®Çm- kho¶ng tròng
to vµ s©u ë gi÷a ®ång ®Ó gi÷ níc thêng cã nhiÒu bïn ë díi ®¸y).
- Hai dßng th¬ “L¸ xanh, b«ng tr¾ng, l¹i chen nhÞ vµng / NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸
xanh” tõ ng÷ ë hai dßng hÇu nh gièng nhau (l¸ xanh, b«ng tr¾ng, nhÞ vµng) nhng
thø tù diÔn ®¹t tr¸i ngîc nhau, gîi cho ngêi ®äc liªn tëng ®Õn vÎ ®Ñp trän vÑn tõ
ngoµi vµo trong (L¸ xanh, b«ng tr¾ng, l¹i chen nhÞvµng), tõ trong ra ngoµi (NhÞ vµng,
b«ng tr¾ng, l¸ xanh) cña loµi sen.
- Dßng th¬ “GÇn bïn mµ ch¼ng h«i tanh mïi bïn” lµ c©u kÕt gîi cho ta nghÜ ®Õn
mét diÒu s©u s¾c: Hoa sen ®Ñp v¬n lªn tõ bïn ®Êt mµ ch¼ng hÒ “h«i tanh mïi bïn”.
§ã chÝnh lµ vÎ ®Ñp cña phÈm chÊt cao quý, thanh tao, kh«ng hÒ bÞ “vÈn ®ôc” hay bÞ
¶nh hëng bë nh÷ng ®iÒu xÊu xa ngay t¹i m«i trêng sèng.
C©u 21: Trong bµi “ BÌ xu«i s«ng La”, nhµ th¬ Vò Duy Th«ng cã viÕt:
S«ng La ¬i s«ng La
Trong veo nh ¸nh m¾t
Bê tre xanh im m¸t
M¬n mít ®«i hµng mi
H·y cho biÕt: §o¹n th¬ miªu t¶ nh÷ng nÐt ®Ñp g× cña dßng s«ng La. Qua ®o¹n
th¬, em thÊy dîc t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi dßng s«ng quª h¬ng nh htÕ nµo?
Gîi ý
§o¹n th¬ miªu t¶ nh÷ng nÐt ®Ñp cña dßng s«ng La:
- Níc s«ng La “Trong veo nh ¸nh m¾t”: ý nãi níc s«ng rÊt trong nh ¸nh m¾t
trong trÎo vµ chøa chan t×nh c¶m cña con ngêi.
- Bê tre xanh m¸t bªn s«ng “M¬n mít ®«i hµng mi”: ý nãi bê tre rÊt ®Ñp, ®Ñp
nh hµng mi “m¬n mít” (bãng l¸ng vµ mì mµng, nh×n thÊy thÝch m¾t) trªn ®«i m¾t
cña con ngêi.
Qua ®o¹n th¬ ta thÊy ®îc t×nh c¶m yªu th¬ng tha thiÕt vµ g¾n bã s©u nÆng cña
t¸c gi¶ ®èi víi dßng s«ng quª h¬ng.
C©u 22: T¶ b·i ng« ®Õn k× thu ho¹ch, nhµ v¨n Nguyªn Hång viÕt:
Trêi n¾ng chang chang, tiÕng tu hó gÇn xa ran ran. Hoa ng« x¬ x¸c nh cá may.
L¸ ng« qu¾t l¹i rñ xuèng. Nh÷ng b¾p ng« ®· mËp vµ ch¾c, chØ cßn chê tay ngêi ®Õn
bÎ mang vÒ.
Theo em, c¸ch dïng tõ ng÷, h×nh ¶nh cña t¸c gi¶ trong ®o¹n v¨n trªn cã ®Æc®iÓm
g× næi bËt?
Gîi ý
Nh÷gn tõ ng÷, h×nh ¶nh næi bËt trong ®o¹n v¨n:
- Tõ l¸y gîi t¶ sù vËt, ©m thanh mét c¸ch sinh ®éng: (n¾ng) chang chang, (tiÕng
tu hó) ran ran. (hoa ng«) x¬ x¸c.
- H×nh ¶nh gîi t¶ sù vËt mét c¸ch hÊp dÉn: hoa ng« x¬ x¸c nh cá may; l¸ ng«
qu¾t l¹i rñ xuèng; b¾p ng« ®· mËp vµ ch¾c.
Ngoµi ra, c¸ch dïng nhiÒu tõ l¸y cßn t¹o nªn nhÞp ®iÖu c©u v¨n nhÞp nhµng, hÊp
dÉn. VD: trêi n¾ng chang chang, tiÕng tu hó gÇn xa ran ran,…
C©u 23: Trong bµi “Bµi h¸t trång c©y”, nhµ th¬ BÕ KiÕn Quèc cã viÕt:
Ai trång c©y
Ngêi ®ã cã tiÕng h¸t
Trªn cµnh c©y
Chim hãt lêi mª say.
Ai trång c©y
Ngêi ®ã cã ngän giã
Rung cµnh c©y
Hoa l¸ ®ïa lay lay.
Theo em, qua hai khæ th¬ trªn, t¸c gi¶ muèn nãi víi chóng ta ®iÒu g×?
Gîi ý
Qua hai khæ th¬, t¸c gi¶ muèn nãi víi chóng ta vÒ nh÷ng niÒm vui, h¹nh phóc
cña ngêi trång c©y. Tríc hÕt, ngêi trång c©y sÏ ®îc nghe tiÕng chim reo vui trªn
cµnh l¸ nh nh÷ng lêi h¸t say mª lßng ngêi (Trªn vßm c©y- Chim hãt lêi mª say).
Sau n÷a, ngêi trång c©y cßn ®îc tËn hëng nh÷ng lµn giã m¸t vµ ®îc rung ®éng
tríc c¶nh giã vÒ ®ïa vui cïng hoa l¸ ( Rung cµnh c©y- Hoa l¸ ®ïa lay lay). Qua ®ã,
t¸c gi¶ muèn ca ngîi vÎ ®Ñp cña viÖc trång c©y, lµm cho ta thªm mÕn yªu vµ quý
träng ngêi trång c©y.
C©u 24: §äc ®o¹n th¬ sau trong bµi “TiÕng chæi tre” cña nhµ th¬ Tè H÷u:
Nhí em nghe
TiÕng chæi tre
ChÞ quÐt
Nh÷ng ®ªm hÌ
§ªm ®«ng giã rÐt
TiÕng chæi tre
Sím tèi
§i vÒ
Gi÷ s¹ch lÒ
§Ñp lèi
Em nghe!
Em hiÓu v× sao t¸c gi¶ muèn nh¾c nhë chóng ta nhí ®Õn “tiÕng chæi tre”?
Gîi ý
Qua ®o¹n th¬, t¸c gi¶ muèn nh¾c nhë chóng ta nhí ®Õn “tiÕng chæi tre” v× nã gîi
cho ta nghÜ ®Õn h×nh ¶nh chÞ lao c«ng ®ang lµm viÖc trong “nh÷ng ®ªm hÌ” hay “®ªm
®«ng gi¸ rÐt”. ChÞ lµm viÖc thÇm lÆng trong ®ªm, khi mäi ngêi ®· ngñ ngon hoÆc
®ang ®îc sèng nh÷ng gi©y phót Êm cóng bªn gia ®×nh. C«ng viÖc cña chÞ tuy nhá
nhng lµm m«i trêng thªm s¹ch ®Ñp vµ gãp phÇn ®em h¹nh phóc ®Õn cho mäi ngêi.
§ã còng lµ mét vÎ ®Ñp ®¸ng tr©n träng trong cuéc sèng cña chóng ta.
C©u 25: Trong bµi “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ”, nhµ th¬
NguyÔn Khoa §iÒm cã viÕt:
Lng nói th× to mµ lng mÑ nhá
Em ngñ ngoan em ®õng lµm mÑ mái
MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi
MÆt trêi cña mÑ em n»m tren lng.
H·y nªu nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ h×nh ¶nh “ mÆt trêi” ®îc diÔn t¶ trong hai
c©u th¬ cuèi cña ®o¹n th¬ trªn.
Gîi ý
H×nh ¶nh “mÆt trêi” ®îc diÔn t¶ trong hai c©u cuèi cña ®o¹n th¬ víi hai ý nghÜa
kh¸c nhau.
- Trong c©u “MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn®åi”, h×nh ¶nh “mÆt trêi” gîi cho ta
nghÜ ®Õn nguån ¸nh s¸ng vµ nh÷ng tia n¾ng Êm ¸p gióp cho c©y b¾p lín lªn. h¹t b¾p
thªm ch¾c mÈy. V× vËy, cã thÓ nãi lµ “mÆt trêi cña b¾p”
- Trong c©u “MÆt trêi cña mÑ, em n»m trªn lng”, h×nh ¶nh “mÆt trêi” gîi cho ta
liªn tëng ®Õn em bÐ (ngêi con) ®ang n»m trªn lng mÑ. Em bÐ ®îc mÑ che chë
b»ng t×nh yªu th¬ng. Em bÐ lµ niÒm hi väng lín lao vµ ®Ñp ®Ï cña ngêi mÑ. V× vËy,
cã thÓ nãi: em lµ “mÆt trêi cña mÑ”
Trong c©u th¬ cuèi, “mÆt trêi” ®îcdïng víi phÐp Èn dô (so s¸nh ngÇm).
C©u 26: Trong bµi “Lîm”, nhµ th¬ Tè H÷u viÕt vÒ chó bÐ liªn l¹c trong kh¸ng
chiÕn chèng Ph¸p nh sau:
Chó bÐ lo¾t cho¾t
C¸i x¾c xinh xinh
C¸i ch©n tho¨n tho¾t
C¸i ®Çu nghªnh nghªnh.
Ca l« ®éi lÖch
Måm huýt s¸o vang
Nh con chim chÝch
Nh¶y trªn ®êng vµng.
Em h·y cho biÕt: §o¹n th¬ ®· sö dông nh÷ng tõ l¸y vµ h×nh¶nh so s¸nh nµo ®Ó
miªu t¶ chó bÐ Lîm? Nh÷ng tõ l¸y vµ h×nh ¶nh so s¸nh ®ã ®· gióp thÊy ®îc nh÷ng
®iÓm g× ®¸ng yªu ë chó bÐ liªn l¹c?
Gîi ý
§o¹n th¬ ®· sö dông nh÷ng tõ l¸y vµ h×nh ¶nh so s¸nh ®Ó miªu t¶ chó bÐ Lîm:
- Tõ l¸y: lo¾t cho¾t, xinh xinh, tho¨n tho¾t, nghªnh nghªnh.
- H×nh ¶nh so s¸nh: (nh) con chim chÝch nh¶y trªn ®êng vµng.
C¸c tõ l¸y gióp ta thÊy ®îc nh÷ng ®iÓm ®¸ng yªu cña chó bÐ liªn l¹c: Lîm lµ
mét chó bÐ cã th©n h×nh rÊt nhá bÐ(lo¾t cho¾t), mang c¸i s¾c còng rÊt nhá (xinh xinh)
nhng ®«i ch©n l¹i nhanh nhÑn (tho¨n tho¾t) vµ d¸ng ®i th× lä râ vÎ hån nhiªn, tù tin
(®Çu nghªnh nghªnh). H×nh ¶nh so s¸nh (con chim chÝch nh¶y trªn ®êng vµng) cµng
lµm cho ta thÊy râ sù nhanh nhÑn, vÎ ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu cña chó bÐ liªn l¹c.
C©u 27: §äc bµi th¬ sau:
Vâ ThÞ S¸u
Ngêi con g¸i trÎ m¨ng
GiÆc ®em ra b·i b¾n
§i gi÷a hai hµng lÝnh
VÉn ung dung mØm cêi.
Ng¾t mét ®ãa hoa t¬i
ChÞ cµi lªn m¸i tãc
§Çu ngÈng cao bÊt khuÊt
Ngay trong phót hi sinh
B©y giê díi gèc d¬ng
ChÞ n»m nghe biÓn h¸t.
(Phan ThÞ Thanh Nhµn)
Theo em, nhµ th¬ muèn ca ngîi ®iÒu g× ë ngêi n÷ anh hïng trÎ tuæi Vâ ThÞ S¸u?
Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo trong bµi th¬ cho em biÕt ®iÒu ®ã?
Gîi ý
Nhµ th¬ muèn ca ngîi th¸i ®é l¹c quan yªu ®êi, tinh thÇn hiªn ngang bÊt khuÊt
tríc kÎ thï vµ c¸i chÕt cña ngêi n÷ anh hïng trÎ tuæi Vâ ThÞ S¸u.
Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh trong bµi th¬ cho biÕt ®iÒu ®ã lµ: Trªn ®êng ra ph¸p
trêng, chÞ S¸u ®i gi÷a hai hµng lÝnh nhng vÉn “ung dung mØm cêi”, vÉn “ ng¾t mét
®ãa hoa t¬i” ®Ó “cµi lªn m¸i tãc”. Tríc c¸i chÕt, chÞ vÉn ngÈng cao ®Çu víi th¸i ®é
hiªn ngang bÊt khuÊt (“§Çu ngÈng cao bÊt khuÊt”), xøng ®¸ng lµ ngêi n÷ anh hïng
trÎ tuæi ®îc mäi ngêi kÝnh phôc.
C©u 28: Trong bµi “Hoa quanh l¨ng B¸c”, nhµ th¬ NguyÔn Bao cã viÕt:
Mïa ®«ng ®Ñp hoa mai
Cóc mïa thu th¬m m¸t
Xu©n t¬i s¾c ®µo hoa
HÌ vÒ sen táa ng¸t.
Nh c¸c chó ®øng g¸c
Thay phiªn nhau ®ªm ngµy
Hoa në quanh l¨ng B¸c
Suèt bèn mïa h¬ng bay.
§o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× vÒ hoa quanh l¨ng B¸c?
Gîi ý
C¶m nhËn vÒ hoa quanh l¨ng B¸c nh sau:
- Hoa quanh l¨ng B¸c në rÊt ®Ñp suèt c¶ bèn mïa trong n¨m( xu©n, h¹, thu,
®«ng):
Mïa ®«ng ®Ñp hoa mai
Cóc mïa thu th¬m m¸t
Xu©n t¬i s¾c hoa ®µo
HÌ vÒ sn táa ng¸t
- Hoa në, h¬ng bay bªn l¨ng B¸c suèt c¶ bèn mïa gièng nh c¸c chiÕn sÜ ®øng
canh bªn l¨ng B¸c ®Ó B¸c “ngñ ngon”:
Nh c¸c chó ®øng g¸c
Thay phiªn nhau ®ªm ngµy
Hoa në quanh l¨ng B¸c
Suèt bèn mïa h¬ng bay.
Cã thÓ nãi: Hoa quanh l¨ng B¸c còng ® m·i nh tÊm lßng ngêi ViÖt Nam ®èi
víi B¸c Hå kÝnh yªu.
C©u 29: Trong bµi “Tuæi ngùa”, nhµ th¬ Xu©n Quúnh cã viÕt:
Tuæi con lµ tuæi Ngùa
Nhng mÑ ¬i, ®õng buån
DÉu c¸ch nói, c¸ch rõng
DÉu c¸ch s«ng, c¸ch biÓn
Con t×m vÒ víi mÑ
Ngùa con vÉn nhí ®êng.
H·y cho biÕt: Ngêi con muèn nãi víi mÑ ®iÒu g×? §iÒu ®ã cho ta thÊy t×nh c¶m
g× cña ngêi con ®èi víi mÑ?
Gîi ý
Qua ®o¹n th¬, ta thÊy ngêi con muèn nãi víi ngêi mÑ: Tuæi con lµ “tuæi
Ngùa” nªn cã thÓ ch¹y rÊt nhanh vµ ®i rÊt xa. N¬i con ®Õn cã thÓ rÊt xa mÑ (“c¸ch nói
c¸ch rõng”, “c¸ch s«ng c¸ch biÓn”). Nhng mÑ ®õng buån, v× con vÉn lu«n nhí
®êng ®Ó t×m vÒ víi mÑ (“Con t×m vÒ víi mÑ- Ngùa con vÉn nhí ®êng”). §iÒu ®ã
cho thÊy t×nh c¶m yªu th¬ng vµ g¾n bã s©u nÆng cña ngêi con ®èi víi mÑ.
C©u 30: §äc bµi th¬ sau:
Chó bß t×m b¹n
MÆt trêi róc bôi tre
Buæi chiÒu vÒ nghe m¸t
Bß ra s«ng uèng níc
ThÊy bãng m×nh, ngì ai.
Bß chµo: “K×a anh b¹n!
L¹i gÆp anh ë ®©y!”
Níc ®ang n»m nh×n m©y
Nghe bß, cêi toÐt miÖng.
Bãng bß chît tan biÕn
Bß tëng b¹n ®i ®©u
Cø ngo¸i tríc nh×n sau
“Ëm ß…” t×m gäi m·i.
(Ph¹m Hæ)
Em thÊy h×nh ¶nh chó bß cã nh÷ng nÐt g× ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu?
Gîi ý
H×nh ¶nh chó bß cã nh÷ng nÐt ng©y th¬ vµ ®¸ng yªu: Bß ra s«ng uèng níc, thÊy
bãng m×nh l¹i ngì tëng lµ mét ngêi b¹n cïng loµi. Bß chµo hái rÊt th©n thiÖn, lµm
cho níc còng ph¶i “cêi toÐt miÖng”, tan biÕn c¶ bãng bß. §· vËy, bß l¹i cßn tëng
“b¹n” ®i ®©u mÊt nªn cø “Ëm ß…” t×m gäi m·i. Nh÷ng ®iÒu ®ã cho thÊy sù “ng©y
ng«” cña chó bß nhng l¹i cµng chøng tá nÐt hån nhiªn cña tuæi th¬ vµ kh¸t khao
muèn cã b¹n cña chó bß, do vËy thËt ®¸ng yªu.
C©u 31: Trong bµi “Dßng s«ng mÆc ¸o”, nhµ th¬ NguyÔn Träng T¹o cã viÕt:
S¸ng ra th¬m ®Õn ngÈn ng¬
Dßng s«ng ®· mÆc bao giõo ¸o hao
Ngíc lªn bçng gÆp la ®µ
Ngµn hoa bëi ®· në nhßa ¸o ai.
Nh÷ng c©u th¬ trªn ®· gióp em ph¸t hiÖn ra g× cña dßng s«ng quª h¬ng t¸c gi¶?
Gîi ý
VÎ ®Ñp cña dßng s«ng ë quª h¬ng t¸c gi¶: S«ng còng nh ngêi, ®îc mang
trªn m×nh chiÕc ¸o rÊt ®Æc biÖt. §ã lµ chiÕc ¸o võa cã h¬ng th¬m (“th¬m ®Õn ngÈn
ng¬”) võa cã mµu hoa ®Ñp vµ hÊp dÉn (“Ngµn hoa bëi ®· në nhßa ¸o ai”). Dßng s«ng
®îc mÆc chiÕc ¸o ®ã dêng nh còng trë nªn ®Ñp h¬n vµ lµm cho t¸c gi¶ thÊy ngì
ngµng, xóc ®éng.
C©u 32: NghÜ vÒ B¸c Hå kÝnh yªu, trong bµi “ViÖt Nam cã B¸c”, nhµ th¬ Lª
Anh Xu©n cã viÕt:
B¸c lµ non níc trêi m©y,
ViÖt Nam cã B¸c mçi ngµy ®Ñp h¬n.
Cßn cao h¬n ®Ønh Trêng S¬n,
Ngh×n n¨m chung ®óc t©m hån «ng cha.
§iÖu lôc b¸t, khóc d©n ca,
ViÖt Nam lµ B¸c, B¸c lµ ViÖt Nam.
Em hiÓu c¸ch nãi cã ý so s¸nh cña c©u th¬ cuèi (ViÖt Nam lµ B¸c, B¸c lµ ViÖt
Nam) trong ®o¹n th¬ trªn nh thÕ nµo?
Gîi ý
C¸ch nãi cã ý so s¸nh cña c©u th¬ cuèi (VN lµ B¸c, B¸c lµ VN) trong ®o¹n th¬
cho thÊy: BH lµ vÞ l·nh tô kÝnh yªu cña d©n téc VN. Nh÷ng truyÒn thèng ®Ñp ®Ï vµ
cao quý cña cha «ng ta hµng ngh×n n¨m ®· chung ®óc nªn t©m hån B¸c. §Êt níc VN
th©n yªu g¾n liÒn víi h×nh ¶nh BH vÜ ®¹i vµ h×nh ¶nh BH chÝnh lµ h×nh ¶nh tiªu biÓu
cho ®Êt níc VN.
C©u 33: Trong bµi “Con chim chiÒn chiÖn”, nhµ th¬ Huy CËn cã viÕt:
Chim bay, ,chim sµ
Lóa trßn bông s÷a
§ång quª chan chøa
Nh÷ng lêi chim ca.
Bay cao, cao vót
Chim biÕn mÊt råi
ChØ cßn tiÕng hãt
Lµm xanh da trêi…
H·y nªu nh÷ng nÐt ®Ñp cña ®ång quª ViÖt Nam ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ qua hai khæ
th¬ trªn.
Gîi ý
Nh÷ng nÐt ®Ñp cña ®ång quª VN ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ qua hai khæ th¬:
- Khæ th¬ 1:T¶ c¸nh chim chiÒn chiÖn tù do bay lîn vµ ca vang trªn c¸nh ®ång
lóa ®Ñp (®ang “trßn bông s÷a”). H×nh ¶nh c¸nh ®ång “chan chøa nh÷ng lêi chim ca”
gîi vÎ ®Ñp cña niÒm vui vµ sù Êm no cña ®ång quª VN.
- Khæ th¬ 2: T¶ c¸nh chim chiÒn chiÖn bay cao, cao m·i nh biÕn vµo bÇu trêi,
chØ ®Ó l¹i tiÕng hãt “lµm xanh da trêi”. §ã lµ h×nh ¶nh gîi cho ta nghÜ ®Õn mét kh«ng
gian cao réng, trµn ngËp vÎ ®Ñp thanh b×nh cña ®ång quª VN.
C©u 34: Trong bµi “TiÕng ru”, nhµ th¬ Tè H÷u cã viÕt:
Con ong lµm mËt, yªu hoa
Con c¸ b¬i, yªu níc; con chim ca , yªu trêi
Con ngêi muèn sèng, con ¬i
Ph¶i yªu ®ång chÝ, yªu ngêi anh em.
Em hiÓu néi dung nh÷ng “lêi ru” trªn nh thÕ nµo? Qua “lêi ru” ®ã, t¸c gi¶ muèn
nãi lªn ®iÒu g×?
Gîi ý
Néi dung nh÷ng “lêi ru” (TrÝch trong bµi “TiÕng ru”)” Con ong muèn lµm nªn
mËt ngät th× ph¶i yªu hoa; con c¸ muèn b¬i ®îc ph¶i yªu níc; con chim muèn hãt
ca vang th× ph¶i yªu bÇu trêi; con ngêi muèn sèng th× ph¶i yªu ®ång chÝ(nh÷ng
ngêi cïng chÝ híng), yªu anh em bÌ b¹n cña m×nh. Qua “lêi ru” ®ã, t¸c gi¶ muèn
nãi lªn ý nghÜa: Trong cuéc sèng, con ngêi ph¶i biÕt yªu th¬ng nh÷ng g× g¾n bã
th©n thiÕt víi m×nh, gióp cho m×nh tån t¹i vµ sèng h÷u Ých.
C©u 35: Trong bµi “Ngµy em vµo §éi”, nhµ th¬ Xu©n Quúnh cã viÕt:
Mµu kh¨n tuæi thiÕu niªn
Suèt ®êi t¬i th¾m m·i
Nh lêi ru vêi vîi
Ch¼ng bao giê c¸ch xa.
Qua ®o¹n th¬ trªn,t¸c gi¶ muèn nãi víi c¸c em ®éi viªn §éi ThiÕu niªn TiÒn
phong Hå ChÝ Minh ®iÒu g×?
Gîi ý
Qua ®o¹n th¬, t¸c gi¶ muèn nãi víi c¸c em ®éi viªn §éi TNTP HCM: Mµu
kh¨n quµng ®á cña §éi viªn §éi TNTP HCM tîng trng cho mµu cê cña Tæ quèc sÏ
“t¬i th¾m m·i” trong cuéc ®êi cña c¸c em, gièng nh “lêi ru vêi vîi” chøa chan t×nh
yªu th¬ng cña ngêi mÑ lu«n gÇn gòi bªn em, tiÕp thªm søc m¹nh cho c¸c em v¬n
lªn trong cuéc sèng.
============
PhÇn II: TuyÓn tËp ®Ò thi häc sinh giái
§Ò 36: Trong bµi Dõa ¬i, nhµ th¬ Lª Anh xu©n cã viÕt:
Dõa vÉn ®øng hiªn ngang cao vót,
L¸ vÉn xanh rÊt mùc dÞu dµng,
RÔ dõa b¸m s©u vµo lßng ®Êt,
Nh d©n lµng b¸m chÆt quª h¬ng.
Em h·y cho biÕt: h×nh ¶nh c©y dõa trong ®o¹n th¬ trªn nãi lªn nh÷ng ®IÒu g× ®Ñp
®Ï cña ngêi d©n miÌn Nam trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ?
Gîi ý
- C©u Dõa vÉn ®øng hiªn ngang cao vót cã ý ca ngîi phÈm chÊt kiªn cêng,
anh dòng, hiªn ngang, tù hµo trong chiÕn ®Êu.
- C©u L¸ vÉn xanh rÊt mùc dÞu dµng ý nãi phÈm chÊt v« cïng trong s¸ng, thuû
chung, dÞu dµng, ®Ñp ®Ï trong cuéc sèng.
- C¸c c©u: RÔ dõa b¸m s©u vµo lßng ®Êt/ Nh d©n lµng b¸m chÆt quª h¬ng
ýnãi phÈm chÊt kiªn cêng b¸m trô, g¾n bã chÆt che xvíi m¶nh ®Êt quª h¬ng miÒn
Nam.
§Ò 37 T¶ c¶nh ®Ñp ë Sa Pa nhµ v¨n NguyÔn Phan H¸ch ®· viÕt:
Tho¾t c¸i, l¸c ®¸c l¸ vµng r¬i trong kho¶nh kh¾c mïa thu. Tho¾t c¸, tr¾ng long
lanh mét c¬n ma tuyÕt trªn nh÷ng cµnh ®µo, lª, mËn. Tho¾t c¸i, giã xu©n h©y hÈy
nång nµn víi nh÷ng b«ng hoa lay ¬n mµu ®en nhung hiÕm quý.
Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u ë ®o¹n v¨n trªn? Nªu t¸c dông cña
c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u ®ã?
Gîi ý
- NhËn xÐt: Dïng 3 lµn tõ ng÷ “tho¾t c¸i” (®iÖp ng÷) ë ®Çu c©u; c©u 1 ®¶o bæ ng÷
“l¸c ®¸c” lªn tríc; c©u 2 ®¶o vÞ ng÷ “tr¾ng long lanh” lªn tríc.
- T¸c dông: §iÖp ng÷ “Tho¾t c¸i” gîi t¶ c¶m xóc ®ét ngét ngì ngµng, nhÊn m¹nh
sù thay ®æi nhanh chãng cña thêi gian, ®Õn møc g©y bÊt ngê; dïng ®¶o ng÷ ®Ó nhÊn
m¹nh, lµm næi bËt vÎ ®Ñp nªn th¬ cña sù biÕn ®æi vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn ë Sa Pa.
§Ò 38: Trong bµi Bãc lÞch, nhµ th¬ Bïi KiÕn Quèc cã viÕt:
Ngµy h«m qua ë l¹i
Trong vë hång cña con
Con häc hµnh ch¨m chØ
Lµ ngµy qua vÉn cßn.
Nhµ th¬ muèn nãi víi em ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ trªn:
Gîi ý
Nhµ th¬ muèn nãi: KÕt qu¶ häc tËp ch¨m chØ cña ngµy h«m qua ®îc thÓ hiÖn râ
trªn trang vë hång ®Ñp ®Ï cña tuæi th¬;’ nã sÏ ®îc lu gi÷ m·i m·i cïng víi thêi
gian. V× vËy cã thÓ nãi ngµy h«m qua sÏ kh«ng bao giê bÞ mÊt ®i.
§Ò 39:
Bãng m©y
H«m nay trêi n¾ng nh nung
MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy
¦íc g× em ho¸ ®¸m m©y
Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m.
§äc bµi th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng nÐt g× ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi
víi ngêi mÑ?
Gîi ý
Nh÷ng nÐt ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi víi mÑ qua bµi th¬ Bãng m©y lµ:
- Th¬ng mÑ ph¶i lµm viÖc vÊt v¶: ph¬i lng ®i cÊy c¶ ngµy díi trêi n¾ng nãng
(nãng nh nung).
- ¦íc mong ®îc gãp phÇn lµm cho mÑ ®ì vÊt v¶ trong c«ng viÖc: ho¸ thµnh
bãng mÊy ®Ó che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m, gióp mÑ lµm viÖc trªn ®ång m¸t mÎ,
khái bÞ n¾ng nãng. §ã lµ t×nh th¬ng võa s©u s¾c võa rÊt cô thÓ vµ thiÕt thùc cña
ngêi con ®èi víi mÑ.
§Ò 40: Trong bµi Vµm cá ®«ng, nhµ th¬ Hoµi Vò cã viÕt:
§©y con s«ng nh dßng s÷a mÑ
Níc vÒ xanh ruéng lóa vên c©y.
Vµ ¨m ¾p nh lßng ngêi mÑ
Chë t×nh th¬ng trang tr¶i ®ªm ngµy.
§äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp ®¸ng quý cña dßng s«ng quª h¬ng
nh thÕ nµo?
Gîi ý
- Dßng s«ng quª h¬ng ®a níc vÒ lµm cho nh÷ng ruéng lóa, vên c©y xanh
t¬i, ®Çy søc sèng. V× vËy, nã ®îc vÝ nh dßng s÷a mÑ nu«i dìng c¸c con kh«n lín.
- Níc s«ng ¨m ¾p ®Çy nh tÊm lßng ngêi mÑ trµn ®Çy t×nh th¬ng yªu, lu«n
s½n sµng chia sÎ (trang tr¶i ®ªm ngµy) cho nh÷ng ®øa con, cho c¶ mäi ngêi.
Nh÷ng vÎ ®Ñp Êm ¸p t×nh ngêi ®ã lµm cho ta thªm yªu quý vµ g¾n bã víi dßng
s«ng quª h¬ng.
§Ò 41: Trong bµi C« gi¸o líp em, nhµ th¬ NguyÔn Xu©n Sanh cã viÕt:
C« d¹y em tËp viÕt
Giã ®a tho¶ng h¬ng nhµi
N¾ng ghÐ vµo cöa líp
Xem chóng em häc bµi.
Em h·y cho biÕt: khæ th¬ trªn ®· sö dông biÑn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt? BiÖn
ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em thÊy ®îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï cña c¸c b¹n häc sinh?
Gîi ý
- Khæ th¬ trªn ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸.
- T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸ lµ: cho thÊy ®îc tinh thÇn häc tËp
rÊt ch¨m chØ cña c¸c b¹n häc sinh (lµm cho n¾ng nh ®øa trÎ nhá ®ang tung t¨ng ch¹y
nh¶ còng muèn dõng l¹i ghÐ vµo cöa líp ®Ó xem c¸c b¹n häc bµi).
§Ò 42: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu, nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt:
ViÖt Nam ®Êt níc ta ¬i!
Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n
C¸nh cß bay l¶ rËp rên
M©y mê che ®Ønh Trêng S¬n sím chiÒu.
§äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× vÒ ®Êt níc ViÖt Nam?
Gîi ý
§äc ®o¹n th¬ trªn em c¶m nhËn ®îc:
- §Êt níc ViÖt Nam thËt giµu ®Ñp, ®¸ng yªu, thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh: biÓn lóa
réng mªnh m«ng (høa hÑn sù no Êm), c¸nh cß bay l¶ rËp rên (gîi nÐt gi¶n dÞ ®¸ng
yªu).
- §Êt níc ViÖt Nam thËt ®¸ng tù hµo víi c¶nh hïng vÜ mµ nªn th¬, thÎ hiÖn qua
h×nh ¶nh ®Ønh Trêng S¬n cao vêi cîi sím chiÒu m©y phñ.
§Ò 43: KÕt thóc bµi Tre ViÖt Nam, nhµ th¬ NguyÔn Duy viÕt:
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau,
§Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh.
Em h·y cho biÕt nh÷ng c©u th¬ trªn nh»m kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? C¸ch diÔn ®¹t cña
nhµ th¬ cã nh÷ng g× ®éc ®¸o, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã?
Gîi ý
- Nh÷ng c©u th¬ kÕt thóc cña bµi Tre ViÖt Nam nh»m kh¼ng ®Þnh mét mµu xanh
vÜnh cöu cña tre ViÖt Nam, søc sèng bÊt diÖt cña con ngêi ViÖt Nam, truyÒn thèng
cao ®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam.
- C¸ch diÔn ®¹t ®éc ®¸o cña nhµ th¬ gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã:
+Thay ®æi c¸ch ng¾t nhÞp vµ ng¾t dßng (Mai sau, / Mai sau, /Mai sau) víi
biÖnph¸p sö dông ®IÖp ng÷ “Mai sau” gãp phÇn gîi c¶m xóc vÒ thêi gian vµ kh«ng
gian nh më ra v« tËn, t¹o cho ý th¬ ©m vang bay bæng vµ ®em ®Õn cho ngêi ®äc
nh÷ng liªn tëng thó vÞ.
+Dïng tõ “xanh” ba lÇn trong mét dßng th¬ víi nh÷ng sù kÕt hîp kh¸c nhau
(xanh tre, xanh mµu, tre xanh) t¹o ra nh÷ng nÐt nghÜa ®a d¹ng, phong phó vµ kh¼ng
®Þnh sù trêng tån cña mµu s¾c, cña søc sèng d©n téc.
§Ò 44: Trong bµi VÒ th¨m nhµ B¸c, nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu cã viÕt:
Ng«i nhµ thuë B¸c thiÕu thêi
Nghiªng nghiªng m¸i lîp bao ®êi n¾ng ma
ChiÕc giêng tre qu¸ ®¬n s¬
Vâng gai ru m¸t nh÷ng tra n¾ng hÌ.
Em h·y cho biÕt: ®o¹n th¬ gióp ta c¶m nhËn ®îc ®IÒu g× ®Ñp ®Ï, th©n th¬ng?
Gîi ý
- H×nh ¶nh ng«i nhµ cña B¸c lóc thiÕu thêi thËt ®¬n s¬, gi¶n dÞ nh bao ng«i nhµ
cña lµng quª ViÖt Nam: M¸i nhµ tranh nghiªng nghiªng tõng tr¶i bao ma n¾ng,
chiÕc giêng tre ®¬n s¬, chiÕc vâng gai ru m¸t nh÷ng tra n¾ng hÌ.
- Sèng trong ng«i nhµ ®ã, B¸c Hå ®îc lín lªn trong t×nh th¬ng yªu cña gia
®×nh: vâng gai ru m¸t nh÷ng tra n¾ng hÌ.
§Ò 45: Trong bµi th¬ Con cß, nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn cã viÕt:
Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ
§i hÕt ®êi, lßng mÑ vÉn theo con.
Hai dßng th¬ trªn ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?
Gîi ý
T×nh c¶m yªu th¬ng cña mÑ dµnh cho con thËt to lín vµ kh«ng bao giê v¬i c¹n.
Dï con ®· kh«n lín, dï cã ®i hÕt ®êi (sèng trän ®êi), t×nh th¬ng cña mÑ ®èi víi con
nh vÉn cßn sèng m·i, vÉn theo con ®Ó quan t©m lo l¾ng, gióp ®ì con, tiÕp cho con
thªm søc m¹nh v¬n lªn trong cuéc sèng. Cã thÓ nãi t×nh th¬ng cña mÑ lµ t×nh
th¬ng bÊt tö!
§Ò 46:
Quª h¬ng lµ c¸nh diÒu biÕc
Tuæi h¬ con th¶ trªn ®ång
Quª h¬ng lµ con ®ß nhá
£m ®Òm khua níc ven s«ng.
(Quª h¬ng cña §ç Trung Qu©n)
§äc ®o¹n th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng ý nghÜ vµ t×nh c¶m cña nhµ th¬ ®èi víi
quª h¬ng nh thÕ nµo?
Gîi ý
T¸c gi¶ béc lé nh÷ng suy nghÜ vÒ quª h¬ng th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh rÊt cô thÓ:
- C¸nh diÒu biÕc th¶ trªn ®ång ®· tõng in ®Ëm dÊu Ên tuæi th¬ ®Ñp dÏ th¬ méng
trªn quª h¬ng.
- Con ®ß nhá khua níc trªn dßng s«ng quª h¬ng víi ©m thanh nhÑ nhµng, ªm
®Òm mµ l¾ng ®äng;
Cã thÓ nãi, nh÷ng sù vËt ®¬n s¬, gi¶n dÞ trªn quª h¬ng lu«n cã sù g¾n bã víi
con ngêi vµ ®· trë thµnh nh÷ng kØ niÖm kh«ng thÓ nµo quªn. NghÜ vÒ quª h¬ng nh
vËy, chøng tá t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi quª h¬ng thËt s©u s¾c vµ ®Ñp ®Ï.
§Ò 47: H·y ghi l¹i vµi dßng c¶m nhËn cña em vÒ vÎ ®Ñp cña rõng m¬ H¬ng S¬n
®îc gîi t¶ qua ®o¹n th¬ sau:
Rõng m¬ «m lÊy nói
M©y tr¾ng ®äng thµnh hoa
Giã chiÒu ®«ng gên gîn
H¬ng bay gÇn bay xa…
(Rõng m¬ cña TrÇn Lª V¨n).
Gîi ý
- Rõng m¬ bao quanh nói ®îc nh©n ho¸ («m lÊy nói) cho thÊy sù g¾n bã gÇn gòi,
th©n thiÕt vµ th¾m ®îm t×nh c¶m cña c¶nh vËt thiªn nhiªn.
- Hoa m¬ në tr¾ng nh m©y trªn trêi ®äng (kÕt) l¹i.
- Giã chiÒu ®«ng nhÑ nhµng (gên gîn) ®a h¬ng hoa m¬ lan to¶ ®i kh¾p n¬i.
Cã thÓ nãi: ®o¹n th¬ ®· vÏ ra bøc tranh mang vÎ ®Ñp cña ®Êt trêi hoµ quyÖn trong
rõng m¬ H¬ng S¬n.
§Ò 48: Trong bai TiÕng h¸t mïa gÆt, nhµ th¬ Nguüen Duy cã viÕt:
Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang
Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi.
T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt ë hai c©u th¬ trªn? Nhê biÖn
ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ®ã, em c¶m nhËn ®îc néi dung, ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?
Gîi ý
- BiÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ë hai c©u th¬ lµ biÖn ph¸p nh©n hãa (thÓ hiÑn râ
nh÷ng tõ gn÷ chØ ®Æc ®iÓm cña ngêi: n©ng, liÕm).
- Néi dung, ý nghÜa ®Ñp ®Ï: c¶nh mïa gÆt ë n«ng th«n ViÖt Nam thËt vui t¬I,
n¸o nøc (Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang); c¸nh ®ång lóa tèt mªnh m«ng høa hÑn mét
cuéc sèng Êm no (Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi). Nh÷ng c¶nh ®ã gîi cho ta
thÊy kh«ng khÝ ®Çm Êm, thanh b×nh n¬i th«n quª khi mïa gÆt ®Õn.
§Ò 49: Trong bµi Phong c¶nh Hßn §Êt, nhµ v¨n NguyÔn Anh §øc mieu t¶ c¶nh
Hßn §Êt nh sau:
Xa qu¸ khái Hßn mét ®çi lµ b·i Tre. ThÊp tho¸ng nh÷ng c©y tre ®»ng ngµ cao vót,
vµng ãng, nh÷ng c©y tre l©u nay vÉn ®øng ®Êy, b×nh yªn vµ thanh th¶n, mÆc cho bao
nhiªu n¨m th¸ng ®· qua ®i, mÆc cho bao nhiªu giã ma ®· thæi tíi. Sau rÆng tre Êy,
biÓn c¶ cßn l©u ®êi h¬n, vÉn ®ang giìn sãng, mang mét mµu xanh lôc.
Theo em, ngoµi vÎ ®Ñp cña c¶nh vËt (tre ®»ng ngµa, biÓn c¶), ®o¹n v¨n cßn cho ta
thÊy vÎ ®Ñp g× cña c¶nh vËt quª h¬ng? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo gióp cho em nhËn
biÕt ®îc ®iÒu ®ã?
Gîi ý
- Ngoµi vÎ ®Ñp cña c¶nh vËt (tre ®»ng ngµ, biÓn c¶), ®o¹n v¨n cßn cho ta thÊy vÎ
®Ñp cña con ngêi trªn quª h¬ng.
- BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸ gióp ta nhËn th¾y ®îc ®iÒu ®ã: c©y tre vÉn
®øng ®Êy b×nh yªn vµ thanh th¶n, biÓn c¶ vÉn ®ang giìn sãng (tre vµ biÓn mang
nh÷ng ®Æc ®iÓm cña con ngêi). Nãi ®Õn c©y tre hay nãi ®Õn biÓn c¶ còng lµ nãi ®Õn
con ngêi víi vÎ ®Ñp næi bËt: sù bÒn bØ, anh dòng, kiªn cêng tríc mäi thö th¸ch cña
thêi gian (mÆc cho bao nhiªu n¨m th¸ng ®· ®i qua, mÆc cho bao nhiªu giã ma ®·
thæi tíi, biÓn c¶ cßn l©u ®êi h¬n,…).
§Ò 50: Trong bµi H¹t g¹o lµng ta, nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa cã viÕt:
H¹t g¹o lµng ta
Cã b·o th¸ng b¶y
Cã ma th¸ng ba
Giät må h«I sa
Nh÷ng tra th¸ng s¸u
Níc nh ai nÊu
ChÕt c¶ c¸ cê
Cua ngoi lªn bê
MÑ em xuèng cÊy…
- Xem thêm -
.PDF 
44 
27 
50 
