Tài liệu Hoàn thiện việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất và các phương pháp tính giá thành sản phẩm trong các dn công nghiệp việt nam

1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi: Ñeå ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa xaõ hoäi ngaøy moät taêng cuõng nhö ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieån saûn xuaát cuûa doanh nghieäp mình, moät trong nhöõng bieän phaùp ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù ñaëc bieät quan taâm hieän nay laø coâng taùc keá toaùn noùi chung cuõng nhö keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh saûn phaåm noùi rieâng. Trong ñoù, haïch toaùn chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh ñöôïc coi laø moät khaâu trung taâm cuûa coâng taùc keá toaùn, môû ra höôùng ñi heát söùc ñuùng ñaén cho caùc doanh nghieäp. Thöïc chaát chi phí saûn xuaát laø ñaàu vaøo cuûa quaù trình saûn xuaát, do vaäy tieát kieäm chi phí saûn xuaát laø haï giaù thaønh saûn phaåm, ñoàng thôøi ñaûm baûo ñaàu ra cuûa quaù trình saûn xuaát sao cho noù ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän vaø laøm taêng lôïi nhuaän cho doanh nghieäp mình. Hôn nöõa, muïc ñích cuoái cuøng cuûa quaù trình saûn xuaát laø taïo ra saûn phaåm vaø giaù thaønh saûn phaåm chính laø chæ tieâu kinh teá toång hôïp phaûn aùnh chaát löôïng toaøn boä caùc maët hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Xuaát phaùt töø vaán ñeà ñoù möùc tính giaù thaønh saûn phaåm ñoøi hoûi phaûi tính ñuùng, tính ñuû chi phí saûn xuaát boû ra theo ñuùng cheá ñoä cuûa Nhaø nöôùc. Hieän nay, trong ñieàu kieän neàn kinh teá haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc, beân caïnh nhöõng maët thuaän lôïi, cuõng khoâng ít nhöõng maët khoù khaên, thaùch thöùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp. Vì vaäy, muoán ñaûm baûo öu theá caïnh tranh, thu lôïi nhuaän cao thì beân caïnh vieäc saûn xuaát ra saûn phaåm coù chaát löôïng toát, maãu maõ ñeïp, hôïp thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, moät yeáu toá quan troïng khaùc laø saûn phaåm ñoù phaûi coù giaù thaønh haï, phuø hôïp vôùi söùc mua cuûa ña soá nhaân daân. Haï giaù thaønh saûn phaåm ñaõ trôû thaønh nhaân toá quyeát ñònh söï toàn vong cuûa moãi doanh nghieäp. Ñaëc bieät trong ngaønh coâng nghieäp, haï giaù thaønh saûn phaåm ñaõ ñöôïc ñaët ra nhö moät yeâu caàu böùc thieát, khaùch quan nhaèm 2 taïo tieàn ñeà cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát nöôùc nhaø coù ñöôïc nhöõng saûn phaåm coù giaù baùn caïnh tranh toát vôùi caùc doanh nghieäp trong khu vöïc cuõng nhö treân theá giôùi. Vì leõ ñoù trong luaän vaên naøy toâi choïn ñeà taøi “Hoaøn thieän việc toå chöùc keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø caùc phöông phaùp tính giaù thaønh saûn phaåm trong doanh nghieäp coâng nghieäp Vieät Nam”. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên: Nghieân cöùu veà maët lyù luaän keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø caùc phöông phaùp tính giaù thaønh saûn phaåm taïi caùc doanh nghieäp coâng nghieäp Vieät Nam trong neàn kinh teá thò tröôøng, treân cô sôû ñoù ñeà ra caùc giaûi phaùp öùng duïng vaøo thöïc tieãn nhaèm naâng cao chaát löôïng coâng taùc keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh saûn phaåm phuïc vuï cho quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh hieäu quaû. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu: Phöông phaùp nghieân cöùu duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp lòch söû, so saùnh vaø khaûo saùt thöïc tieãn. 4. Boá cuïc luaän vaên: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên goàm 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø caùc phöông phaùp tính giaù thaønh saûn phaåm. Chöông 2: Thöïc traïng toå chöùc keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh saûn phaåm taïi caùc doanh nghieäp coâng nghieäp Vieät Nam. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø caùc phöông phaùp tính giaù thaønh saûn phaåm trong caùc doanh nghieäp coâng nghieäp Vieät Nam. 3 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KEÁ TOAÙN CHI PHÍ SAÛN XUAÁT VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GIAÙ THAØNH SAÛN PHAÅM 1.1. Nhöõng vaán ñeà chung: 1.1.1. Khaùi nieäm chi phí saûn xuaát: Chi phí laø phí toån taøi nguyeân, vaät chaát, lao ñoäng vaø phaûi phaùt sinh gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Noù bao goàm chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp chi phí lao ñoäng tröïc tieáp vaø chi phí saûn xuaát (CPSX) chung. Haïch toaùn CPSX seõ traû lôøi cho caùc caâu hoûi: caùc chi phí phaùt sinh nhö theá naøo? Theo töøng loaïi chi phí gì? Phaùt sinh ôû daâu? Phaùt sinh vì muïc ñích gì? Ñeå laøm gì? CPSX cuûa doanh nghieäp phaùt sinh thöôøng xuyeân trong suoát quaù trình toàn taïi vaø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa doanh nghieäp, nhöng ñeå phuïc cho quaûn lyù vaø haïch toaùn kinh doanh CPSX phaûi ñöôïc taäp hôïp theo töøng thôøi kyø: Haøng thaùng, haøng quyù, haøng naêm phuø hôïp vôùi kyø keá hoaïch vaø baùo caùo keá toaùn. 1.1.2. Khaùi nieäm giaù thaønh saûn phaåm: Giaù thaønh saûn phaåm (GTSP) laø CPSX tính cho moät khoái löôïng saûn phaåm, dòch vuï hoaøn thaønh nhaát ñònh. CPSX ñöôïc xaùc ñònh cho töøng loaïi saûn phaåm hoaëc moät khoái löôïng coâng vieäc ñaõ hoaøn thaønh theo toaøn boä quy trình saûn xuaát ñöôïc goïi laø giaù thaønh thaønh phaåm hoaëc hoaøn thaønh moät hay moät soá coâng ñoaïn saûn xuaát nhaát ñònh ñöôïc goïi laø giaù thaønh baùn thaønh phaåm. 1.1.3. Moái quan heä giöõa chi phí saûn xuaát vaø giaù thaønh saûn phaåm: Giöõa CPSX vaø GTSP thöôøng coù cuøng baûn chaát kinh teá laø hao phí lao ñoäng soáng vaø lao ñoäng vaät hoùa nhöng laïi khaùc nhau veà thôøi kyø, phaïm vi, giôùi haïn. 4 CPSX laø chi phí ñaàu vaøo cho quaù trình saûn xuaát cuûa doanh nghieäp, coøn GTSP laø chi phí ñaàu ra cuûa quaù trình saûn xuaát ñoù. Noäi dung cuûa CPSX vaø GTSP vöøa coù tính rieâng bieät vöøa coù moái quan heä raát chaët cheõ vôùi nhau. CPSX luoân luoân gaén vôùi thôøi kyø phaùt sinh chi phí nhaát ñònh, coøn GTSP laïi gaén vôùi khoái löôïng saûn phaåm, coâng vieäc lao vuï ñaõ saûn xuaát hoaøn thaønh. Moái quan heä giöõa CPSX vaø GTSP: CPSX kyø tröôùc chuyeån sang Toång GTSP hoaøn thaønh CPSX phaùt sinh kyø naøy CPSX kyø naøy chuyeån sang kyø sau 1.2. Toå chöùc keá toaùn chi phí saûn xuaát: 1.2.1. Baûn chaát chi phí saûn xuaát vaø yù nghóa cuûa taäp hôïp chi phí saûn xuaát: Trong neàn saûn xuaát haøng hoùa, doanh nghieäp luoân quan taâm ñeán vieäc boû ra vaø thu hoài laïi CPSX nhö theá naøo nhaèm taùi saûn xuaát. Taäp hôïp CPSX coù yù nghóa cô baûn nhö sau: - Muoán taùi saûn xuaát môû roäng thì doanh nghieäp phaûi bieát ñöôïc caùc khaâu cô baûn nhö saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi vaø tieâu duøng. Trong ñoù khaâu saûn xuaát laø khaâu ñaàu tieân, cô baûn vaø quyeát ñònh nhaát. Vì vaäy doanh nghieäp trong neàn saûn xuaát haøng hoùa toàn taïi nhö theá naøo phuï thuoäc raát lôùn vaøo vieäc kieåm soaùt vaø söû duïng CPSX coù hieäu quaû hay khoâng. - Taäp hôïp CPSX ñuùng vaø ñuû, phaân loaïi roõ töøng loaïi chi phí phaùt sinh ôû ñaâu, luùc naøo vaø cho ñoái töôïng saûn xuaát naøo phaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu thoâng tin quaûn trò moät caùch kòp thôøi, giuùp nhaø quaûn trò haïch toaùn ñöôïc voán caàn saûn xuaát, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn löïc doanh nghieäp coù hieäu quaû nhaát. 1.2.2. Xaùc ñònh ñoái töôïng taäp hôïp chi phí saûn xuaát: 5 Ñoái töôïng taäp hôïp CPSX laø phaïm vi giôùi haïn maø CPSX caàn phaûi taäp hôïp, theo ñoù thöïc chaát laø xaùc ñònh nôi phaùt sinh ra chi phí vaø nôi chòu chi phí. Caùc caên cöù ñeå xaùc ñònh ñoái töôïng taäp hôïp CPSX laø: - Ñòa ñieåm phaùt sinh chi phí. - Ñaëc ñieåm vaø coâng duïng chi phí. - Ñaëc ñieåm quy trình coâng ngheä saûn xuaát. - Ñaëc ñieåm saûn phaåm saûn xuaát. - Cô caáu toå chöùc saûn xuaát. - Trình ñoä quaûn lyù vaø yeâu caàu haïch toaùn kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Khi xaùc ñònh ñuùng ñoái töôïng taäp hôïp CPSX seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi toå chöùc toát keá toaùn CPSX töø khaâu ghi cheùp ban ñaàu, toång hôïp vaø phaân boå soá lieäu, toå chöùc taøi khoaûn, soå saùch keá toaùn toång hôïp vaø chi tieát ñeàu phaûi theo ñuùng ñoái töôïng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, giuùp coâng taùc tính GTSP kòp thôøi vaø chính xaùc. 1.2.3. Phaân loaïi chi phí saûn xuaát: Muïc ñích cuûa vieäc phaân loaïi CPSX laø nhaèm quaûn lyù toát chi phí theo töøng loaïi, taïo ra caùc thoâng tin chi phí höõu hieäu cho vieäc ra quyeát ñònh taêng, caét boû,… chi phí thích hôïp vaø khoâng thích hôïp cho saûn xuaát. Do vaäy, hieän nay coù nhieàu quan ñieåm phaân loaïi CPSX vôùi nhieàu tieâu thöùc ñöôïc löïa choïn phaân loaïi khaùc nhau, tuøy thuoäc vaøo trình ñoä nhaän thöùc, trình ñoä quaûn lyù ôû moãi nöôùc, moãi thôøi kyø. 1.2.3.1. Phaân loaïi chi phí saûn xuaát kinh doanh theo noäi dung vaø tính chaát kinh teá cuûa chi phí: Theo tieâu thöùc phaân loaïi naøy, toaøn boä CPSX kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñöôïc chia thaønh caùc yeáu toá sau: Chi phí nguyeân vaät lieäu; Chi phí nhaân coâng; Chi phí khaáu hao taøi saûn coá ñònh (TSCÑ); Chi phí dòch vuï mua ngoaøi; Chi phí khaùc baèng tieàn. 6 Phaân loaïi chi phí theo caùch naøy coù taùc duïng cho bieát keát caáu tyû troïng töøng loaïi chi phí maø doanh nghieäp ñaõ•chi ra trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñeå laäp baûn thuyeát minh baùo caùo taøi chính phuïc vuï cho yeâu caàu thoâng tin vaø quaûn trò doanh nghieäp, ñeå phaân tích tình hình thöïc hieän döï toaùn chi phí, laäp döï toaùn CPSX kinh doanh cho kyø sau. Noù laø taøi lieäu quan troïng duøng laøm caên cöù xaùc ñònh möùc tieâu hao vaät chaát vaø thu nhaäp quoác daân. 1.2.3.2. Phaân loaïi chi phí saûn xuaát theo khoaûn muïc: Ngöôøi ta coøn goïi phaân loaïi theo caùch naøy laø Phaân loaïi CPSX theo muïc ñích vaø coâng duïng cuûa chi phí. Theo caùch phaân loaïi naøy, caên cöù vaøo muïc ñích vaø coâng duïng chi phí trong saûn xuaát ñeå chia ra caùc khoaûn muïc chi phí khaùc nhau, moãi khoaûn muïc chæ bao goàm nhöõng chi phí coù cuøng muïc ñích vaø coâng duïng, khoâng phaân bieät chi phí ñoù coù noäi dung kinh teá nhö theá naøo. Toaøn boä CPSX phaùt sinh trong kyø ñöôïc chia ra caùc khoaûn muïc sau: Chi phí nguyeân lieäu, vaät lieäu tröïc tieáp; Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp; CPSX chung; Chi phí baùn haøng; Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp; Chi phí khaùc. Taùc duïng cuûa caùch phaân loaïi naøy laø döï toaùn ñöôïc caùc khoaûn muïc chi phí troïng yeáu trong CPSX. Cung caáp soá lieäu cho coâng vieäc xaây döïng ñònh möùc giaù thaønh vaø quaûn lyù GTSP theo khoaûn muïc. Tính toaùn nhanh GTSP vaø baùn thaønh phaåm trong quaù trình quaûn lyù chi phí. Phaân tích tình hình thöïc hieän giaù thaønh theo khoaûn muïc chi phí. 1.2.3.3. Phaân loaïi chi phí saûn xuaát theo moái quan heä vôùi ñoái töôïng chòu chi phí: Theo caùch phaân loaïi naøy, chi phí ñöôïc chia laøm 2 loaïi: Chi phí tröïc tieáp; Chi phí giaùn tieáp. Caùch phaân loaïi chi phí naøy coù yù nghóa ñoái vôùi vieäc xaùc ñònh phöông phaùp keá toaùn taäp hôïp vaø phaân boå CPSX cho caùc ñoái töôïng moät caùch chính xaùc, hôïp lyù. 1.2.3.4. Phaân loaïi chi phí saûn xuaát theo moái quan heä vôùi khoái löôïng saûn phaåm: 7 Caên cöù vaøo moái quan heä töông quan giöõa chi phí vaø khoái löôïng saûn phaåm, CPSX ñöôïc chia laøm 3 loaïi: Chi phí khaû bieán; Chi phí baát bieán; Chi phí hoãn hôïp. Caùch phaân loaïi naøy giuùp nhaø quaûn trò thaáy ñöôïc nhöõng caùch thöùc öùng xöû töøng loaïi chi phí giuùp cho nhaø quaûn trò coù ñöôïc caùch nhìn vaø quyeát ñònh toát hôn khi coù söï thay ñoåi veà möùc ñoä hoaït ñoäng. 1.2.4. Trình töï taäp hôïp vaø phaân boå chi phí saûn xuaát: Trình töï taäp hôïp vaø phaân boå CPSX thöôøng ñöôïc khaùi quaùt qua 3 böôùc sau ñaây: - Böôùc 1: Taäp hôïp caùc yeáu toá chi phí ñaàu vaøo theo ñòa ñieåm phaùt sinh chi phí, coâng duïng cuûa chi phí vaø theo töøng ñoái töôïng tính giaù thaønh. - Böôùc 2: Phaân boå caùc chi phí ñaõ ñöôïc taäp hôïp ôû böôùc 1 cho caùc ñoái töôïng tính giaù thaønh. - Böôùc 3: Toång hôïp CPSX, xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang vaø tính GTSP hoaøn thaønh. 1.3. Toå chöùc tính giaù thaønh saûn phaåm coâng nghieäp: 1.3.1. Chöùc naêng vaø yù nghóa cuûa giaù thaønh saûn phaåm: Yeâu caàu cuûa saûn xuaát laø moät maët khoâng ngöøng naâng cao naêng suaát lao ñoäng, maët khaùc phaûi luoân haï thaáp GTSP. Giaù thaønh coù hai chöùc naêng cô baûn sau: - Thöôùc ño giaù trò: Vôùi chöùc naêng thöôùc ño giaù trò, GTSP cung caáp thoâng tin cho nhöõng keát luaän kinh teá quan troïng khoâng nhöõng ñoái vôùi Nhaø nöôùc trong vieäc xaùc ñònh giaù döï toaùn saûn phaåm, maø coøn cho caû doanh nghieäp trong vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, veà tính hôïp lyù cuûa quaù trình taùi saûn xuaát trong doanh nghieäp vaø buø ñaép nhöõng tieâu hao vaät chaát. - Ñoøn baåy kinh teá: Vôùi chöùc naêng ñoøn baåy kinh teá cuûa giaù thaønh giuùp cho nhaø quaûn trò tìm ra caùc bieän phaùp ñeå haï giaù thaønh cuõng nhö thu huùt söï tham gia cuûa ngöôøi 8 lao ñoäng vaøo vieäc haï giaù thaønh thoâng qua caùc hình thöùc khuyeán khích vaät chaát thích hôïp. YÙ nghóa cuûa giaù thaønh khi thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng cuûa noù, theå hieän: - Trong moái quan heä haøng hoùa - tieàn teä cuûa neàn kinh teá thò tröôøng thì GTSP phaûn aùnh chi phí cuûa nhöõng lao ñoäng soáng vaø lao ñoäng vaät hoùa ñaõ thöïc söï tieâu hao hôïp lyù cho saûn xuaát saûn phaåm ñöôïc hoaøn thaønh. Quaù trình tieâu thuï saûn phaåm seõ thu hoài laïi caùc chi phí naøy vaø taùi saûn xuaát. Moïi caùch tính toaùn chuû quan phaûn aùnh khoâng ñuùng chi phí tieâu hao taïo ra GTSP seõ phaù vôõ caùc moái quan heä haøng hoùa - tieàn teä, khoâng xaùc ñònh ñöôïc hieäu quaû kinh doanh trung thöïc, daãn ñeán khoâng thöïc hieän ñöôïc taùi saûn xuaát. - GTSP laø chæ tieâu kinh teá toång hôïp, phaûn aùnh chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Muoán haï thaáp ñöôïc GTSP vôùi tyû leä haï giaù thaønh cao ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh toát, ñoàng thôøi boä maùy keá toaùn phaûi toå chöùc keá toaùn tính giaù thaønh chính xaùc, giaûm toái ña chi phí keá toaùn nhöng thoâng tin keá toaùn veà giaù thaønh phaûi phaûn aùnh kòp thôøi, tính ñuùng vaø ñuû. Ñieàu naøy giuùp doanh nghieäp hieåu roõ thöïc chaát saûn xuaát cuûa mình, xaùc ñònh ñuùng giaù baùn ra, tính thueá, taêng tính caïnh tranh saûn phaåm treân thò tröôøng vaø xaùc ñònh keát quaû kinh doanh trung thöïc. 1.3.2. Xaùc ñònh ñoái töôïng tính giaù thaønh saûn phaåm: Ñoái töôïng tính giaù thaønh laø caùc loaïi saûn phaåm, chi tieát saûn phaåm, coâng vieäc, lao vuï, dòch vuï do doanh nghieäp saûn xuaát ra, caàn phaûi ñöôïc tính toång giaù thaønh vaø giaù thaønh ñôn vò. Caùc caên cöù sau ñaây ñeå nhaän bieát ñoái töôïng tính GTSP: - Ñaëc ñieåm saûn xuaát cuûa doanh nghieäp. - Tính chaát saûn xuaát cuûa doanh nghieäp. - Quy trình coâng ngheä saûn xuaát. 9 - Tính chaát haøng hoùa cuûa saûn phaåm. Ñoái töôïng tính giaù thaønh ñöôïc xaùc ñònh theo caùc tieâu chuaån sau: - Coù khaû naêng kieåm tra, xaùc ñònh cuï theå töøng saûn phaåm, coâng vieäc. - Phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng taùc xaây döïng giaù caû. 1.3.3. Phaân loaïi giaù thaønh saûn phaåm: Ñeå phuïc vuï cho vieäc nghieân cöùu vaø quaûn lyù toát GTSP, keá toaùn phaân bieät caùc loaïi giaù thaønh khaùc nhau döïa treân moät soá tieâu thöùc sau: Phaân loaïi giaù thaønh theo thôøi ñieåm vaø cô sôû soá lieäu tính giaù thaønh: Theo tieâu thöùc naøy, GTSP ñöôïc chia laøm ba loaïi: - Giaù thaønh keá hoaïch: laø loaïi GTSP ñöôïc tính treân cô sôû CPSX keá hoaïch vaø saûn löôïng keá hoaïch. Vieäc tính toaùn giaù thaønh keá hoaïch do boä phaän keá hoaïch cuûa doanh nghieäp thöïc hieän vaø ñöôïc tieán haønh tröôùc khi baét ñaàu quaù trình saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm. - Giaù thaønh ñònh möùc: laø loaïi GTSP ñöôïc tính treân cô sôû caùc ñònh möùc chi phí hieän haønh vaø chæ tính cho ñôn vò saûn phaåm. Vieäc tính giaù thaønh ñònh möùc cuõng ñöôïc thöïc hieän tröôùc khi tieán haønh saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm. - Giaù thaønh thöïc teá: laø loaïi GTSP ñöôïc tính treân cô sôû soá lieäu CPSX thöïc teá ñaõ•phaùt sinh vaø taäp hôïp ñöôïc trong kyø vaø saûn löôïng saûn phaåm thöïc teá ñaõ saûn xuaát ra trong kyø. GTSP thöïc teá chæ coù theå tính ñöôïc sau khi keát thuùc quaù trình saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm. Trong ñoù giaù thaønh ñònh möùc ñöôïc söû duïng roäng raõi trong keá toaùn quaûn trò ñeå so saùnh vôùi giaù thaønh thöïc teá cuøng kyø, töø ñoù tìm ra cheânh leäch, nguyeân nhaân cuûa nhöõng cheânh leäch naøy, phuïc vuï cho muïc ñích quaûn lyù. Phaân loaïi giaù thaønh theo phaïm vi tính toaùn: Theo tieâu thöùc naøy giaù thaønh ñöôïc chia laøm hai loaïi: 10 - Giaù thaønh saûn xuaát (giaù thaønh coâng xöôûng): laø GTSP bao goàm caùc CPSX nhö chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp, chi phí nhaân coâng tröïc tieáp vaø CPSX chung tính cho nhöõng saûn phaåm, coâng vieäc hoaëc lao vuï ñaõ•hoaøn thaønh. - Giaù thaønh toaøn boä: laø GTSP bao goàm giaù thaønh saûn xuaát cuûa saûn phaåm coäng theâm chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp tính cho saûn phaåm ñoù. YÙ nghóa cuûa caùch phaân loaïi naøy laø giuùp cho doanh nghieäp quaûn lyù giaù thaønh toát hôn ñoàng thôøi giuùp cho vieäc ra quyeát ñònh, cuï theå: o Giaù thaønh saûn xuaát cuûa saûn phaåm ñöôïc tính khi nhaäp kho thaønh phaåm hoaëc giao thaúng cho khaùch haøng, laø caên cöù ñeå tính giaù voán. o Giaù thaønh toaøn boä cuûa saûn phaåm ñöôïc tính khi xaùc ñònh saûn phaåm, coâng vieäc hoaëc lao vuï ñöôïc tieâu thuï, laø caên cöù tính lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa doanh nghieäp. 1.3.4. Kyø tính giaù thaønh vaø caùc phöông phaùp ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang: 1.3.4.1 Kyø tính giaù thaønh: Kyø tính giaù thaønh laø thôøi kyø boä phaän keá toaùn giaù thaønh tieán haønh coâng vieäc tính giaù thaønh. Caên cöù xaùc ñònh kyø tính giaù thaønh ôû doanh nghieäp: - Ñaëc ñieåm toå chöùc saûn xuaát saûn phaåm. - Chu kyø saûn xuaát saûn phaåm. Tröôøng hôïp toå chöùc saûn xuaát nhieàu, quy trình saûn xuaát ngaén vaø xen keõ lieân tuïc thì kyø tính GTSP thích hôïp laø vaøo thôøi ñieåm cuoái moãi thaùng. Coøn neáu chu kyø saûn xuaát ñuû daøi, saûn phaåm chæ hoaøn thaønh khi keát thuùc chu kyø saûn xuaát cuûa saûn phaåm thì kyø tính giaù thaønh thích hôïp laø thôøi ñieåm keát thuùc chu kyø saûn xuaát saûn phaåm. 1.3.4.2. Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang: Moät soá phöông phaùp ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang thöôøng ñöôïc aùp duïng: 11 1.3.4.2.1. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang theo chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp: Theo phöông phaùp naøy keá toaùn ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø chæ tính nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp, coøn chi phí nhaân coâng tröïc tieáp vaø CPSX chung tính caû cho thaønh phaåm chòu. Phöông phaùp naøy aùp duïng cho caùc doanh nghieäp coù chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp chieám tyû troïng lôùn vaø chuû yeáu trong GTSP, saûn phaåm dôû dang nhoû vaø khoâng cheânh leäch giöõa caùc kyø. Phöông phaùp naøy seõ ñöôïc tính theo coâng thöùc: Chi phí sản phẩm dở dang cuối kỳ Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp toàn ñaàu kyø + Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp tieâu hao trong kyø = x Soá löôïng thaønh phaåm + Soá löôïng saûn phaåm dôû dang cuoái kyø Soá löôïng saûn phaåm dôû dang cuoái kyø Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø caùch tính toaùn raát ñôn giaûn, khoái löôïng coâng vieäc tính toaùn ít nhöng vôùi phöông phaùp naøy ñoä chính xaùc khoâng cao. 1.3.4.2.2 Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang theo khoái löôïng hoaøn thaønh töông ñöông: Khi aùp duïng phöông phaùp naøy, keá toaùn caên cöù vaøo khoái löôïng saûn phaåm dôû dang vaø möùc ñoä cheá bieán cuûa chuùng ñeå tính khoái löôïng saûn phaåm dôû dang ra khoái löôïng hoaøn thaønh töông ñöông, sau ñoù tính toaùn töøng khoaûn muïc chi phí cho saûn phaåm dôû dang theo coâng thöùc: Ñoái vôùi chi phí boû vaøo moät laàn ngay töø ñaàu nhö chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp hoaëc chi phí nguyeân vaät lieäu chính tröïc tieáp thì tính gioáng coâng thöùc neâu ôû muïc (1.3.4.2.1). Ñoái vôùi caùc chi phí boû daàn vaøo trong quaù trình saûn xuaát nhö chi phí nhaân coâng tröïc tieáp, CPSX chung: 12 Khoaûn muïc chi phí tính cho saûn phaåm dôû dang Khoaûn muïc chi phí toàn ñaàu kyø + Khoaûn muïc chi phí phaùt sinh trong kyø x = Saûn löôïng thaønh phaåm + Saûn löôïng thaønh phaåm quy ñoåi töông ñöông Saûn löôïng thaønh phaåm quy ñoåi töông ñöông Trong ñoù quy ñoåi saûn löôïng saûn phaåm dôû dang ra saûn löôïng thaønh phaåm töông ñöông theo coâng thöùc: Saûn löôïng thaønh phaåm quy ñoåi töông ñöông = Saûn löôïng saûn phaåm dôû dang cuoái kyø x Tyû leä % quy ñoåi ra thaønh phaåm töông ñöông Khi aùp duïng phöông phaùp naøy thì keát quaû tính toaùn coù möùc ñoä chính xaùc cao. Nhöng khoái löôïng tính toaùn lôùn maát nhieàu thôøi gian vì khi kieåm keâ saûn phaåm dôû dang caàn phaûi xaùc ñònh möùc ñoä hoaøn thaønh cuûa saûn phaåm dôû dang. Phöông phaùp naøy chæ thích hôïp vôùi nhöõng doanh nghieäp maø saûn phaåm cuûa doanh nghieäp coù tyû troïng chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp trong toång chi phí saûn phaåm khoâng lôùn laém, khoái löôïng saûn phaåm dôû dang cuoái kyø nhieàu vaø bieán ñoäng lôùn so vôùi ñaàu kyø. 1.3.4.2.3 Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang theo chi phí saûn xuaát ñònh möùc: Theo phöông phaùp naøy, cuoái kyø keá toaùn tieán haønh kieåm keâ khoái löôïng saûn phaåm dôû dang. Xaùc ñònh möùc ñoä hoaøn thaønh cuûa saûn phaåm dôû dang cuoái kyø. Caên cöù vaøo ñònh möùc chi phí cuûa töøng ñôn vò saûn phaåm ñeå tính chi phí cuûa saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo coâng thöùc: Chi phí saûn phaåm dôû dang cuoái kyø = Khoái löôïng saûn phaåm dôû dang cuoái kyø x Ñònh möùc chi phí dôû dang 13 Tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän cuï theå maø coù theå tính theo ñònh möùc chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp hoaëc cho toaøn boä khoaûn muïc chi phí. Phöông phaùp naøy chæ aùp duïng thích hôïp vôùi saûn phaåm ñaõ•xaây döïng ñöôïc ñònh möùc CPSX hôïp lyù hoaëc ñaõ•thöïc hieän phöông phaùp tính giaù thaønh theo ñònh möùc. 1.3.5. Caùc phöông phaùp tính giaù thaønh saûn phaåm: Hieän nay coù raát nhieàu phöông phaùp tính giaù thaønh, caùc doanh nghieäp saûn xuaát coù theå löïa choïn moät trong caùc phöông phaùp sau: 1.3.5.1. Phöông phaùp tính giaù thaønh giaûn ñôn: GTSP hoaøn thaønh tính cho töøng khoaûn muïc chi phí seõ ñöôïc tính theo coâng thöùc sau : Z = Dñk + C - Dck vaø J = Z/ S Trong ñoù: Z : Toång giaù thaønh töøng ñoái töôïng tính giaù thaønh C : Toång chi phí ñaõ•taäp hôïp ñöôïc trong kyø theo khoaûn muïc Dñk vaø Dck : Chi phí saûn phaåm dôû dang ñaàu kyø vaø cuoái kyø J : Giaù thaønh ñôn vò töøng ñoái töôïng tính giaù thaønh S : Saûn löôïng thaønh phaåm 1.3.5.2. Phöông phaùp loaïi tröø chi phí: Khi aùp duïng phöông phaùp naøy thì ñoái töôïng keá toaùn chi phí laø toaøn boä quy trình coâng ngheä saûn xuaát coøn ñoái töôïng tính giaù thaønh laø saûn phaåm chính, saûn phaåm hoaøn thaønh vaø saûn phaåm lao vuï phuïc vuï cho caùc phaân xöôûng khoâng phaûi laø saûn xuaát phuï. Khi tính giaù thaønh cuûa caùc ñoái töôïng tính giaù thaønh thì phaûi laáy toång CPSX ñaõ taäp hôïp ñöôïc loaïi tröø phaàn chi phí cuûa saûn phaåm phuï, chi phí thieät haïi veà saûn phaåm hoûng, chi phí phuïc vuï laãn nhau trong noäi boä caùc phaân xöôûng phuï. Coâng thöùc tính giaù thaønh: Z = Dñk + C - Dck - Clt 14 Trong ñoù: Clt : Chi phí caàn loaïi tröø ra khoûi toång chi phí ñaõ taäp hôïp 1.3.5.3. Phöông phaùp tính giaù thaønh theo heä soá: Ñieàu kieän söû duïng: Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù ñaëc ñieåm saûn xuaát söû duïng cuøng moät soá loaïi nguyeân vaät lieäu, lao ñoäng tröïc tieáp, keát quaû saûn xuaát thu ñöôïc ñoàng thôøi nhieàu loaïi saûn phaåm chính khaùc nhau. Ñoái töôïng taäp hôïp CPSX laø toaøn boä quy trình coâng ngheä saûn xuaát, khoâng theå taùch rieâng CPSX ngay töø ñaàu cho töøng ñoái töôïng tính giaù thaønh laø töøng loaïi saûn phaåm. Phöông phaùp tính: − Böôùc 1: Tröôùc heát caên cöù vaøo ñaëc ñieåm kinh teá, kyõ thuaät cuûa saûn phaåm ñeå choïn saûn phaåm ñaëc tröng laøm saûn phaåm tieâu chuaån coù heä soá 1, caùc saûn phaåm coøn laïi quy ñoåi chi phí theo chi phí chuaån, keá tieáp tính toång saûn löôïng ñaõ quy ñoåi trong kyø saûn xuaát. Coâng thöùc quy ñoåi töøng loaïi saûn phaåm (SP): Saûn löôïng SP quy ñoåi theo SP tieâu chuaån = Saûn löôïng SP caàn quy ñoåi theo SP tieâu chuaån x Heä soá quy ñoåi − Böôùc 2: Xaùc ñònh giaù thaønh cuûa 1 saûn phaåm quy ñoåi: Giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm quy ñoåi Toång giaù thaønh = Toång saûn löôïng saûn phaåm quy ñoåi − Böôùc 3: Tính giaù thaønh töøng loaïi saûn phaåm: GTSP khaùc = GTSP quy ñoåi x Heä soá quy ñoåi 1.3.5.4. Phöông phaùp tính giaù thaønh theo tyû leä: Ñieàu kieän söû duïng: ÖÙng duïng thích hôïp cho loaïi hình coâng ngheä saûn xuaát cuøng moät quy trình nhöng keát quaû laø moät nhoùm thaønh phaåm cuøng loaïi vôùi nhieàu phaåm caáp, quy caùch khaùc nhau. Ñoái töôïng taäp hôïp CPSX laø toaøn boä quy trình 15 coâng ngheä saûn xuaát cuûa nhoùm saûn phaåm, ñoái töôïng tính giaù thaønh laø töøng qui caùch saûn phaåm trong loaïi saûn phaåm ñoù. Phöông phaùp tính: Keá toaùn caàn xaây döïng giaù thaønh ñònh möùc hoaëc giaù thaønh keá hoaïch cho töøng ñoái töôïng tính giaù thaønh vaø chi tieát theo töøng khoaûn muïc chi phí, sau ñoù tính tyû leä phaân boå chi phí töøng khoaûn muïc hôïp lyù. Caùc böôùc tieán haønh nhö sau: Tính toång giaù thaønh cuûa töøng quy caùch saûn phaåm theo giaù thaønh ñònh möùc vôùi saûn löôïng thöïc teá, tính theo töøng khoaûn muïc roài toång hôïp laïi cho taát caû quy caùch saûn phaåm. Ñaây laø soá lieäu tieâu chuaån duøng laøm caên cöù tính tyû leä phaân boå. Coâng thöùc tính töøng khoaûn muïc chi phí tieâu chuaån: Chi phí ñònh möùc töøng khoaûn muïc tính theo saûn löôïng thaønh phaåm thöïc teá = Chi phí ñònh möùc töøng khoaûn muïc theo töøng saûn phaåm Saûn löôïng thaønh phaåm thöïc teá x Xaùc ñònh tyû leä phaân boå töøng khoaûn muïc chi phí döïa treân chi phí thöïc teá caû nhoùm saûn phaåm vôùi chi phí ñònh möùc, nhöng tính rieâng cho töøng khoaûn muïc. Coâng thöùc: Tyû leä phaân boå chi phí cho töøng khoaûn muïc Chi phí thöïc teá töøng khoaûn muïc = Toång chi phí ñònh möùc töøng khoaûn muïc tính theo saûn löôïng thaønh phaåm thöïc teá Tính chi phí thöïc teá töøng khoaûn muïc coù trong töøng saûn löôïng thaønh phaåm thöïc teá. Coâng thöùc: Chi phí thöïc teá töøng khoaûn muïc tính theo saûn löôïng thaønh phaåm thöïc teá = Chi phí ñònh möùc töøng khoaûn muïc theo saûn löôïng töøng saûn phaåm x Tyû leä phaân boå chi phí cho töøng khoaûn muïc 16 Toång hôïp chi phí thöïc teá cuûa caùc khoaûn muïc theo töøng saûn phaåm ñeå tính giaù thaønh. 1.3.5.5. Phöông phaùp tính giaù thaønh theo giaù thaønh ñònh möùc: Theo phöông phaùp naøy tröôùc heát phaûi caên cöù vaøo ñònh möùc kinh teá kyõ thuaät hieän haønh vaø döï toaùn chi phí ñöôïc duyeät ñeå tính giaù thaønh ñònh möùc cuûa saûn phaåm. Treân côû sôû ñaõ tính ñöôïc giaù thaønh ñònh möùc, soá cheânh leäch do thay ñoåi ñònh möùc vaø taäp hôïp rieâng ñöôïc soá chi phí cheânh leäch thoaùt ly ñònh möùc. Giaù thaønh thöïc teá cuûa saûn phaåm saûn xuaát trong kyø seõ tính ñöôïc theo coâng thöùc: Z thöïc teá cuûa saûn Z ñònh Cheânh leäch do Cheânh leäch = möùc cuûa saûn + thay ñoåi ñònh + thoaùt ly phaåm phaåm möùc ñònh möùc 1.3.5.6. Phöông phaùp tính giaù thaønh theo ñôn ñaët haøng: Khi aùp duïng phöông phaùp tính giaù thaønh naøy keá toaùn môû ngay cho cho moãi ñôn ñaët haøng hoaëc loaït haøng ñoù moät baûng tính giaù thaønh khi coù moät ñôn ñaït haøng hoaëc loaït haøng môùi ñöa vaøo saûn xuaát, cuoái moãi thaùng caên cöù CPSX ñaõ taäp hôïp ôû töøng phaân xöôûng, ñoäi saûn xuaát theo töøng ñôn ñaët haøng hoaëc loaït haøng trong soå keá toaùn chi tieát CPSX ñeå ghi sang caùc baûng tính giaù thaønh coù lieân quan. Khi nhaän ñöôïc chöùng töø xaùc nhaän ñôn ñaët haøng hoaëc loaït haøng ñaõ ñöôïc saûn xuaát hoaøn thaønh, keá toaùn ghi tieáp CPSX trong thaùng cuûa ñôn ñaët haøng hoaëc loaït haøng coøn ñang saûn xuaát dôû dang vaø chi phí ñaõ ghi trong baûng giaù thaønh ñeàu laø chi phí cuûa saûn phaåm dôû dang. 1.3.5.7. Phöông phaùp tính giaù thaønh theo kieåu phaân böôùc:  Phöông phaùp tính giaù thaønh theo kieåu phaân böôùc coù tính nöûa thaønh phaåm: Theo phöông phaùp naøy keá toaùn giaù thaønh phaûi caên cöù vaøo CPSX ñaõ ñöôïc taäp trung theo töøng giai ñoaïn saûn xuaát, laàn löôït tính toång giaù thaønh ñôn vò nöûa 17 thaønh phaåm cuûa giai ñoaïn saûn xuaát tröôùc vaø keát chuyeån sang giai ñoaïn sau moät caùch tuaàn töï ñeå tính toång giaù thaønh cuûa nöûa thaønh phaåm cuûa giai ñoaïn keá tieáp, cöù theá tieáp tuïc cho ñeán khi tính ñöôïc toång giaù thaønh vaø giaù thaønh ñôn vò cuûa thaønh phaåm ôû giai ñoaïn coâng ngheä saûn xuaát cuoái cuøng.  Phöông phaùp tính giaù thaønh theo kieåu phaân böôùc khoâng tính nöûa thaønh phaåm: Theo phöông phaùp naøy keá toaùn giaù thaønh phaûi caên cöù vaøo soá lieäu, CPSX ñaõ taäp hôïp trong kyø theo töøng giai ñoaïn coâng ngheä saûn xuaát, tính toaùn phaàn CPSX cuûa töøng giai ñoaïn ñoù trong giaù thaønh thaønh phaåm theo töøng khoaûn muïc chi phí quy ñònh. Sau ñoù CPSX cuûa töøng giai ñoaïn coâng ngheä saûn xuaát naèm trong giaù thaønh thaønh phaåm ñaõ•tính ñöôïc keát chuyeån song song töøng khoaûn muïc ñeå toång hôïp tính ra toång giaù thaønh vaø giaù thaønh ñôn vò cuûa thaønh phaåm. CPSX töøng giai ñoaïn trong thaønh phaåm tính toaùn theo coâng thöùc sau: Dñki + Ci Czi = n x Stp Stp vaø Ztp = + Sdi ∑Czi i=1 Trong ñoù: Czi : CPSX cuûa giai ñoaïn i trong thaønh phaåm Dñki : Chi phí saûn phaåm dôû dang giai ñoaïn i ñaàu kyø Ci : CPSX phaùt sinh giai ñoaïn i Sdi : Soá löôïng saûn phaåm dôû dang cuûa giai ñoaïn i Stp : Saûn löôïng thaønh phaåm giai ñoaïn cuoái Ztp : Giaù thaønh thaønh phaåm hoaøn thaønh Vieäc löïa choïn phöông phaùp tính giaù thaønh phaûi ñöôïc xuaát phaùt töø ñaëc ñieåm quy trình coâng ngheä saûn xuaát taïi doanh nghieäp, moái quan heä giöõa ñoái töôïng keá 18 toaùn CPSX vaø ñoái töôïng tính giaù thaønh. Moät doanh nghieäp coù quy trình saûn xuaát giaûn ñôn, ñoái töôïng keá toaùn CPSX vaø ñoái töôïng tính giaù thaønh laø truøng nhau thì doanh nghieäp söû duïng phöông phaùp tính giaù thaønh giaûn ñôn. Neáu doanh nghieäp toå chöùc saûn xuaát haøng loaït theo töøng loaïi haøng, töøng ñôn ñaët haøng thì doanh nghieäp aùp duïng phöông phaùp tính giaù thaønh theo ñôn ñaët haøng. Neáu doanh nghieäp saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm coù nhieàu quy caùch phaåm chaát khaùc nhau thì söû duïng phöông phaùp tính giaù thaønh theo heä soá hoaëc tyû leä. Ngöôïc laïi, khi moät ñoái töôïng tính giaù thaønh bao goàm nhieàu ñoái töôïng keá toaùn CPSX thì doanh nghieäp aùp duïng phöông phaùp tính giaù thaønh phaân böôùc hoaëc toång hôïp chi phí. Keát luaän chöông 1: Chöông naøy ñeà caäp caùc vaán ñeà thuoäc veà lyù luaän chung cuûa keá toaùn CPSX vaø tính GTSP. Caùc khaùi nieäm, söï phaân loaïi CPSX vaø GTSP cuõng nhö moái quan heä cuûa chuùng ñöôïc nghieân cöùu döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau nhaèm thaáy ñöôïc taùc duïng cuûa noù trong vieäc quaûn lyù chi phí coù hieäu quaû. 19 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG TOÅ CHÖÙC KEÁ TOAÙN CHI PHÍ SAÛN XUAÁT VAØ TÍNH GIAÙ THAØNH SAÛN PHAÅM TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP COÂNG NGHIEÄP VIEÄT NAM Keát thuùc cuoäc khôûi nghóa Caùch maïng thaùng taùm vó ñaïi, nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa ra ñôøi. Ñeå phuïc vuï quaûn lyù taøi chính cho chính quyeàn non treû naøy, keá toaùn luùc baáy giôø laø keá toaùn ñôn, chuû yeáu laø thu chi ngaân saùch, quoác phoøng. Sau chieán thaéng lòch söû Ñieän Bieân Phuû naêm 1954, Mieàn Baéc Vieät Nam böôùc vaøo thôøi kyø kieán thieát ñaát nöôùc, Chính phuû ñaõ ban haønh nhieàu saéc leänh ñeå ñieàu haønh quaûn lyù kinh teá, veà keá toaùn cô baûn vaãn laø keá toaùn ñôn. Ñeán naêm 1957, laàn ñaàu tieân Nhaø nöôùc ban haønh cheá ñoä keá toaùn baét buoäc aùp duïng ôû caùc doanh nghieäp quoác doanh. Töø ñoù ñeán nay, theo töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñaõ nhieàu laàn boå sung vaø thay ñoåi cho phuø hôïp, ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu quaûn lyù vaø phaùt trieån kinh teá taøi chính cuûa nöôùc nhaø. 2.1. Sô löôïc lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån heä thoáng keá toaùn Vieät Nam töø naêm 1957 ñeán nay: 2.1.1. Caùc thôøi ñieåm quan troïng ban haønh vaø thay ñoåi heä thoáng keá toaùn: Naêm 1957: Chính phuû ban haønh cheá ñoä keá toaùn thoáng nhaát cho caùc doanh nghieäp thuoäc quyeàn sôû höõu Nhaø nöôùc. Heä thoáng keá toaùn ñaàu tieân naøy goùp phaàn quan troïng ñöa coâng taùc quaûn lyù taøi chính ñi vaøo kyû cöông, neà neáp vaø taïo cô sôû ban ñaàu ñeå xaây döïng heä thoáng keá toaùn Vieät Nam sau naøy. Naêm 1961: Nhaø nöôùc söûa ñoåi, caûi tieán heä thoáng keá toaùn ban haønh laàn ñaàu vaø ban haønh Ñieàu leä toå chöùc keá toaùn Nhaø nöôùc. Naêm 1967: Lieân Boä Thoáng Keâ vaø Taøi Chính ñaõ ban haønh cheá ñoä ghi cheùp ban ñaàu aùp duïng cho caùc doanh nghieäp quoác doanh vaø moät loaït cheá ñoä taøi khoaûn 20 keá toaùn, cuøng heä thoáng caùc baùo caùo thoáng keâ - keá toaùn. Heä thoáng cheá ñoä keá toaùn naøy phuïc vuï ñaéc löïc cho coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa vaø xaây döïng Chuû Nghóa Xaõ Hoäi ôû Mieàn Baéc. Naêm 1970: Nhaø nöôùc tieáp tuïc ban haønh cheá ñoä keá toaùn vaø söûa ñoåi Chöông III cuûa Ñieàu leä toå chöùc keá toaùn Nhaø nöôùc theo yeâu caàu môùi, mang tính tieâu chuaån hoùa thoáng nhaát toaøn dieän ñoái vôùi taát caû caùc lónh vöïc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Naêm 1988: Nhaø nöôùc ban haønh Phaùp leänh keá toaùn - thoáng keâ nhaèm taêng cöôøng tính chaát phaùp lyù theâm moät böôùc, bao goàm caùc cheá ñoä keá toaùn thoáng nhaát trong neàn kinh teá quoác daân vaø moïi thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau. Caùc cheá ñoä keá toaùn ban haønh trong thôøi kyø naøy, nhìn chung ñaõ ñaït ñöôïc giaù trò bieán ñoåi cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi. Bieåu hieän thoâng tin keá toaùn ñöôïc ñònh löôïng coù giaù trò cung caáp cho nhieàu thaønh phaàn vaø ñoái töôïng söû duïng, nhaèm kieåm tra vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, phuïc vuï cho söï quaûn lyù thoáng nhaát cuûa Nhaø nöôùc vaø cung caáp thoâng tin veà quaù trình hoaït ñoäng cho quaûn trò doanh nghieäp, ñoàng thôøi bieåu hieän ban ñaàu tieáp caän vôùi ngoân ngöõ cuûa thoâng tin keá toaùn quoác teá vaø nhöõng chuaån möïc keá toaùn quoác teá. Naêm 1990: Boä Taøi Chính ñaõ caûi tieán vaø ban haønh moät heä thoáng caùc cheá ñoä vaø vaên baûn phaùp lyù veà keá toaùn theo tinh thaàn keá thöøa heä thoáng caùc cheá ñoä keá toaùn ñaõ coù, ñoàng thôøi ñoåi môùi ñaùp öùng cho thu caàu thay ñoåi coù tính caùch maïng trong cô cheá quaûn lyù, vôùi söï thöøa nhaän moät caùch khaùch quan neàn saûn xuaát haøng hoùa bao goàm nhieàu thaønh phaàn kinh teá hoaït ñoäng theo cô cheá thò tröôøng, keá toaùn phaûi ñöôïc thay ñoåi ñeå thích öùng vôùi cô cheá môùi naøy. Naêm 1995: Söï phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh cuûa neàn kinh teá, heä thoáng keá toaùn ban haønh naêm 1990 toû ra keùm hieäu quaû, thaäm chí gaây khoù khaên cho vieäc quaûn lyù kinh teá taøi chính. Thaùng 12/1994, Boä Taøi Chính ban haønh thöû nghieäm heä