Tài liệu Hoàn thiện tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong tổng công ty xây dựng công trình giao thông

1 Më §Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu §Êt n-íc ta ®ang trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ víi chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ, chóng ta ®· ®¹t ®-îc kh«ng Ýt nh÷ng thµnh tùu to lín. §ãng gãp kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn nµy kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn ngµnh XDCB - ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt quan träng t¹o ra c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc, c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®øng tr-íc sù c¹nh tranh gay g¾t kh«ng chØ víi nh÷ng doanh nghiÖp trong n-íc mµ cßn c¶ víi nh÷ng doanh nghiÖp n-íc ngoµi. Do ®ã muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× nhiÖm vô cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ kh«ng ngõng t¨ng c-êng, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn ph¶i chó träng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn nh-ng vÉn s¶n xuÊt ra ®-îc nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp XDCB kh«ng chØ cã ý nghÜa to lín trong ph¹m vi ngµnh mµ cßn cã ý nghÜa kinh tÕ - x· héi rÊt to lín ®èi víi c¸c ngµnh kh¸c vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thùc tÕ hiÖn nay viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh tÕ ë c¸c doanh nghiÖp XDCB nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng nãi riªng cßn ch-a tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÊt tho¸t, l·ng phÝ vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn. V× vËy viÖc qu¶n lý chÆt chÏ còng nh- h¹ch to¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ rÊt cÇn thiÕt nh»m môc ®Ých kiÓm tra, gi¸m s¸t ®ång thêi cung cÊp th«ng tin kÞp thêi phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ c¸c lý do trªn, t«i chän ®Ò tµi "Hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong Tæng c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi Trªn c¬ së hÖ thèng ho¸ vµ ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®ång thêi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tiÔn c«ng t¸c kÕ to¸n, tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m tiÕp tôc hoµn thiÖn vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong Tæng c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng. 2 3. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §Ò tµi chñ yÕu ®i s©u vµo hÖ thèng ho¸ vµ ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ c«ng t¸c thùc tiÔn vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng. 4. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn - §Ò tµi hÖ thèng ho¸ vµ ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. - Kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch ®-îc thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng. - KÕt qu¶ cña ®Ò tµi sÏ cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµo viÖc hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng. 5. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn v¨n gåm ba ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong Tæng c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng. Ch-¬ng 3: Hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong Tæng c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng. 3 Ch-¬ng 1 Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p 1.1. ®Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n XDCB ®ãng vai trß rÊt quan träng, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c. Ngµnh s¶n xuÊt nµy cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: - S¶n phÈm lµ c¸c c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc... cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt dµi, qu¸ tr×nh thi c«ng chia lµm nhiÒu giai ®o¹n... Trong ®iÒu kiÖn ®ã, kh«ng thÓ chê cho ®Õn khi x©y dùng xong c«ng tr×nh míi tÝnh to¸n kÕt qu¶ vµ thanh to¸n ®-îc mµ ph¶i tiÕn hµnh hµng th¸ng, quý, n¨m. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã gi¸ trÞ dù to¸n cho tõng ®¬n vÞ khèi l-îng x©y l¾p ®Ó cã thÓ h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh to¸n kÕt qu¶ l·i (lç) cho bÊt kú khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p nµo ®-îc thùc hiÖn trong kú. - S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh cè ®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ®ång thêi lµ n¬i sö dông s¶n phÈm, c¸c ®iÒu kiÖn phôc vô cho s¶n xuÊt nh- c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, nh©n lùc... ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm thi c«ng. §iÒu ®ã khiÕn c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n, vËt t- cho c«ng tr×nh rÊt phøc t¹p vµ ®ßi hái ph¶i cã møc gi¸ cho tõng lo¹i c«ng t¸c s¶n xuÊt, trªn tõng vïng l·nh thæ lµ kh¸c nhau. H¬n n÷a gi÷a n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i h¹ch to¸n chi phÝ cã kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh nªn g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c kÕ to¸n. - §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cô thÓ lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n cña h¹ng môc hay nhãm h¹ng môc v× thÕ ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay giai ®o¹n cña h¹ng môc c«ng tr×nh... Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. 1.2. chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.1. B¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh tiªu dïng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ søc lao ®éng) ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña x· héi. Sù tham gia 4 cña c¸c yÕu tè nµy vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt h×nh thµnh c¸c kho¶n chi phÝ t-¬ng øng. V× vËy b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù dÞch chuyÓn gi¸ trÞ c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong kú vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. Ngoµi ra chi phÝ s¶n xuÊt cßn bao gåm mét sè kho¶n mµ thùc chÊt lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra nh-: c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng nhBHXH, BHYT, KPC§; c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®-îc hoµn tr¶ nh- thuÕ tµi nguyªn... V× vËy cã thÓ hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt, chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cÇn thiÕt, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, biÓu hiÖn b»ng tiÒn. XÐt ë b×nh diÖn doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh c¸ biÖt, nã bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó tån t¹i vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, bÊt kÓ ®ã lµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt hay kh«ng cÇn thiÕt, kh¸ch quan hay chñ quan. §é lín cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ®¹i l-îng x¸c ®Þnh vµ phô thuéc vµo hai nh©n tè chñ yÕu: khèi l-îng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong kú vµ gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ yÕu tè s¶n xuÊt ®· hao phÝ. Nghiªn cøu b¶n chÊt cña chi phÝ gióp doanh nghiÖp ph©n biÖt ®-îc chi phÝ víi chi tiªu. Chi tiªu trong kú cña doanh nghiÖp g¾n liÒn víi kh¸i niÖm sö dông tiÒn tÖ, bao gåm chi tiªu cho c¸c qu¸ tr×nh mua hµng, qu¸ tr×nh SXKD. Chi tiªu cho qu¸ tr×nh mua hµng lµm t¨ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp, cßn chi tiªu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµm cho c¸c kho¶n tiªu dïng cho qu¸ tr×nh SXKD t¨ng lªn. Chi phÝ trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé phÇn tµi s¶n hao mßn hay tiªu dïng hÕt cho qu¸ tr×nh SXKD trong kú, cô thÓ bao gåm c¸c kho¶n chi tiªu dïng cho qu¸ tr×nh SXKD trong kú, c¸c kho¶n chi tiªu ë c¸c kú tr-íc nh-ng ®-îc ph©n bæ vµo chi phÝ trong kú, c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ (chi phÝ trÝch tr-íc) kh«ng ph¶i lµ chi tiªu trong kú. Nh- vËy gi÷a chi tiªu vµ chi phÝ cña doanh nghiÖp cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, ®ång thêi cã sù kh¸c nhau vÒ l-îng vµ thêi ®iÓm ph¸t sinh. 1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt do nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh, mçi yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau. Do vËy chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i chi phÝ cã ®Æc ®iÓm, néi dung, c«ng dông kh¸c nhau ®ßi hái yªu cÇu vµ c¸ch thøc qu¶n lý thÝch hîp. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n, kiÓm tra chi phÝ còng nh- phôc 5 vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh cÇn ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ mét c¸ch khoa häc theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc s¾p xÕp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau vµo tõng lo¹i, tõng kho¶n theo nh÷ng tiªu thøc ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh. 1.2.2.1. Ph©n lo¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ng-êi ta c¨n cø vµo tÝnh chÊt kinh tÕ ban ®Çu cña chi phÝ ®Ó xÕp nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ vµo cïng mét yÕu tè chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ ®ã. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh n¨m yÕu tè chi phÝ: + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, c«ng cô dông cô... xuÊt dïng cho s¶n xuÊt x©y l¾p trong kú. + Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé chi phÝ chi tr¶ cho ng-êi lao ®éng vÒ tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng (BHXH, BHYT, KPC§) cña c«ng nh©n viªn ë c¸c tæ, ®éi x©y dùng. + Chi phÝ khÊu hao TSC§: bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé TSC§ phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p. + Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: lµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p ch-a ®-îc ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè chi phÝ trªn nh-: tiÕp kh¸ch, héi häp... Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cho biÕt kÕt cÊu, tû träng tõng lo¹i (yÕu tè) chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong tæng chi phÝ vµ còng lµ c¨n cø ®Ó lËp ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh (phÇn Chi phÝ SXKD theo yÕu tè), cung cÊp th«ng tin cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp, phôc vô cho viÖc lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ... 1.2.2.2. Ph©n lo¹i theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ng-êi ta c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ ®Ó xÕp nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých, c«ng dông kinh tÕ vµo cïng mét kho¶n môc chi phÝ. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh bèn kho¶n môc chi phÝ ®èi víi tr-êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph-¬ng thøc thi c«ng hçn hîp võa thñ c«ng võa kÕt hîp b»ng m¸y: 6 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu... sö dông trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng nh- chi phÝ vËt liÖu cho m¸y ho¹t ®éng, chi phÝ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y... - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: bao gåm nh÷ng chi phÝ phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹i ®éi, c«ng tr×nh x©y dùng nh- l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi, khÊu hao TSC§ cña ®éi s¶n xuÊt... Chi phÝ s¶n xuÊt chung gåm nhiÒu lo¹i chi phÝ cã néi dung kinh tÕ cã néi dung kinh tÕ kh¸c nhau nh-: chi l-¬ng nh©n viªn ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý cña chÝnh doanh nghiÖp mµ c¸c kho¶n môc chi phÝ nµy cßn cã thÓ ®-îc ph©n chia chi tiÕt h¬n. §èi víi tr-êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh hoµn toµn theo ph-¬ng thøc b»ng m¸y th× chia chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm thµnh ba kho¶n môc chi phÝ lµ: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh sè chi phÝ ®· chi ra cho tõng kh©u, tõng lÜnh vùc, tõng môc ®Ých cô thÓ, lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc, x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo 2 c¸ch trªn liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc tæ chøc kÕ to¸n tµi chÝnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp. Vµ ®-îc thÓ hiÖn kh¸i qu¸t trªn hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n thèng nhÊt hiÖn hµnh th«ng qua viÖc quy ®Þnh c¸c tµi kho¶n chi phÝ, trong ®ã c¸c tµi kho¶n cÊp 1 ®-îc më theo c«ng dông cña chi phÝ, cßn c¸c tµi kho¶n cÊp 2 ®-îc më theo yÕu tè chi phÝ. 7 Kh¸c víi kÕ to¸n tµi chÝnh, trong kÕ to¸n qu¶n trÞ, chi phÝ ®-îc sö dông theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau tuú theo nhu cÇu qu¶n lý ë tõng doanh nghiÖp. Do vËy viÖc ph©n lo¹i chi phÝ cho c¸c môc ®Ých cña kÕ to¸n qu¶n trÞ cã thÓ theo mét sè tiªu thøc kh¸c nhau mµ chóng ta sÏ nghiªn cøu ë c¸c c¸ch ph©n lo¹i sau ®©y. 1.2.2.3. Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi c¸c kho¶n môc trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ SXKD ®-îc chia thµnh chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú. - Chi phÝ s¶n phÈm: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh SXKD. Bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung. Khi s¶n phÈm ch-a ®-îc b¸n ra th× chi phÝ s¶n phÈm lµ gi¸ vèn hµng tån kho ®-îc ghi nhËn trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Khi s¶n phÈm ®· ®-îc b¸n ra th× chi phÝ s¶n phÈm lµ gi¸ vèn hµng b¸n ®-îc ghi nhËn trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. - Chi phÝ thêi kú: lµ c¸c chi phÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh trong kú, kh«ng t¹o nªn gi¸ trÞ hµng tån kho nªn kh«ng ®-îc ghi nhËn trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ lîi nhuËn cña kú mµ chóng ph¸t sinh nªn ®-îc ghi nhËn trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Bao gåm chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . Sù vËn ®éng cña chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú trong doanh nghiÖp cã thÓ minh ho¹ theo s¬ ®å 1.1 8 Chi phÝ s¶n phÈm Chi phÝ NVL trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Chi phÝ s¶n xuÊt chung Doanh thu b¸n hµng Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang Gi¸ trÞ thµnh phÈm hoµn thµnh — Gi¸ vèn hµng b¸n Lîi nhuËn gép — Chi phÝ thêi kú Chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ qu¶n lý DN Lîi nhuËn thuÇn tr-íc thuÕ S¬ ®å 1.1: Sù vËn ®éng cña chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú trong doanh nghiÖp x©y l¾p 9 1.2.2.4. Ph©n lo¹i theo kh¶ n¨ng quy n¹p chi phÝ vµo c¸c ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ SXKD ®-îc chia thµnh 2 lo¹i: - Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ (nh- tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng...) vµ cã thÓ quy n¹p trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng chÞu chi phÝ (liªn quan ®Õn nhiÒu c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh...) nªn kh«ng thÓ quy n¹p trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ, mµ ph¶i tËp hîp theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ, sau ®ã dïng ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó quy n¹p cho tõng ®èi t-îng theo tiªu thøc ph©n bæ thÝch hîp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa vÒ mÆt kü thuËt quy n¹p chi phÝ vµo ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, khã cã thÓ ®¹t ®-îc môc tiªu kiÓm so¸t chi phÝ v× viÖc ph©n bæ chi phÝ mÆc dï ®· lùa chän tiªu thøc ph©n bæ thÝch hîp nh-ng vÉn mang tÝnh chñ quan. Do vËy qua ®©y ta thÊy c¸c nh©n viªn kÕ to¸n cÇn t- vÊn cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Ó ®-a ra mét c¬ cÊu tæ chøc SXKD hîp lý ®Ó h¹n chÕ ®-îc cµng nhiÒu chi phÝ gi¸n tiÕp cµng tèt. 1.2.2.5. Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ SXKD gåm: - Chi phÝ c¬ b¶n: lµ c¸c chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ c«ng cô dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p... - Chi phÝ chung: lµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt chung nh- chi phÝ qu¶n lý ë c¸c tæ, ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp... C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®-îc ph-¬ng h-íng vµ biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi víi chi phÝ c¬ b¶n th× kh«ng thÓ c¾t bá mét lo¹i chi phÝ nµo mµ ph¶i phÊn ®Êu h¹ thÊp chi phÝ b»ng viÖc gi¶m c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, lao ®éng hoÆc c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, t×m vËt liÖu thay thÕ...Cßn ®èi víi chi phÝ chung cÇn ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm, h¹n chÕ, thËm chÝ lo¹i trõ c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt, t¨ng c-êng qu¶n lý chi phÝ chung theo dù to¸n, theo chÕ®é chi tiªu... 10 1.2.2.6. Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi møc ®é ho¹t ®éng Trªn quan ®iÓm ng¾n h¹n, theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ SXKD bao gåm: - Chi phÝ kh¶ biÕn (chi phÝ biÕn ®æi, biÕn phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè tû lÖ víi sù thay ®æi møc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Møc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã thÓ lµ sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, sè l-îng s¶n phÈm tiªu thô, sè giê m¸y ho¹t ®éng, doanh thu b¸n hµng thùc hiÖn... Sù biÕn ®éng cña chi phÝ trong mèi quan hÖ víi møc ho¹t ®éng cã thÓ x¶y ra 2 tr-êng hîp t-¬ng øng víi 2 lo¹i biÕn phÝ: + BiÕn phÝ tû lÖ: lµ lo¹i biÕn phÝ mµ tæng biÕn phÝ quan hÖ tû lÖ thuËn trùc tiÕp víi møc ®é ho¹t ®éng, cßn biÕn phÝ cña mét ®¬n vÞ ho¹t ®éng th× kh«ng thay ®æi. + BiÕn phÝ thay ®æi kh«ng tû lÖ trùc tiÕp: ®ã lµ tr-êng hîp xÐt vÒ tæng biÕn phÝ th× cã tèc ®é t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña khèi l-îng ho¹t ®éng, v× vËy biÕn phÝ cña mét ®¬n vÞ khèi l-îng ho¹t ®éng còng t¨ng lªn khi khèi l-îng ho¹t ®éng t¨ng; hoÆc ng-îc l¹i, tr-êng hîp tæng biÕn phÝ cã tèc ®é t¨ng chËm h¬n tèc ®é t¨ng cña khèi l-îng ho¹t ®éng, khi ®ã biÕn phÝ tÝnh cho mét ®¬n vÞ khèi l-îng ho¹t ®éng l¹i gi¶m ®i khi khèi l-îng ho¹t ®éng t¨ng. - Chi phÝ bÊt biÕn (chi phÝ cè ®Þnh, ®Þnh phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ mµ vÒ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi vÒ møc ®é ho¹t ®éng. §Þnh phÝ tån t¹i d-íi nhiÒu h×nh thøc: + §Þnh phÝ tuyÖt ®èi: lµ nh÷ng chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi khèi l-îng ho¹t ®éng, cßn ®Þnh phÝ cña mét ®¬n vÞ khèi l-îng ho¹t ®éng th× thay ®æi tû lÖ nghÞch trùc tiÕp víi khèi l-îng ho¹t ®éng. + §Þnh phÝ t-¬ng ®èi (§Þnh phÝ cÊp bËc): lµ nh÷ng chi phÝ chØ cã tÝnh chÊt cè ®Þnh t-¬ng ®èi, nã chØ cè ®Þnh trong mét giíi h¹n møc ®é nhÊt ®Þnh, sau ®ã nÕu khãi l-îng ho¹t ®éng t¨ng lªn th× kho¶n chi phÝ nµy sÏ lªn mét møc míi. + §Þnh phÝ b¾t buéc: lµ ®Þnh phÝ kh«ng thÓ thay ®æi mét c¸ch nhanh chãng, chóng th-êng liªn quan ®Õn TSC§ vµ cÊu tróc tæ chøc SXKD cña doanh nghiÖp. Nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy tån t¹i l©u dµi trong ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp, v× vËy khi quyÕt ®Þnh ®Çu t- vµo TSC§ c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c kü l-ìng v× quyÕt ®Þnh ®ã sÏ g¾n chÆt cho víi doanh nghiÖp trong mét thêi gian l©u dµi; hoÆc khi c¾t gi¶m ®Þnh phÝ b¾t buéc còng kh«ng thÓ tuú tiÖn dï chØ cho mét thêi gian ng¾n v× nã sÏ ¶nh h-ëng ®Õn qu¸ tr×nh sinh lîi vµ môc ®Ých l©u dµi cña doanh nghiÖp. 11 §Þnh phÝ tuú ý (®Þnh phÝ kh«ng b¾t buéc): lµ c¸c ®Þnh phÝ cã thÓ ®-îc thay ®æi nhanh chãng b»ng c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. §Þnh phÝ kh«ng b¾t buéc th-êng liªn quan ®Õn kÕ ho¹ch ng¾n h¹n (th-êng lµ 1 n¨m) vµ cã thÓ c¾t bá khi cÇn thiÕt. Tuy nhiªn viÖc ph©n chia ®Þnh phÝ b¾t buéc vµ kh«ng b¾t buéc chØ cã tÝnh chÊt t-¬ng ®èi, tuú thuéc vµo nhËn thøc chñ quan cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Mét kho¶n ®Þnh phÝ nµo ®ã ®-îc c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp nh×n nhËn lµ b¾t buéc th× sÏ rÊt ngÇn ng¹i khi ®-a ra quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh, ng-îc l¹i nÕu nh×n nhËn lµ ®Þnh khã kh«ng b¾t buéc th× cã thÓ th-êng xuyªn xem xÐt l¹i vµ ®iÒu chØnh khi cÇn thiÕt. - Chi phÝ hçn hîp: lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm c¶ c¸c yÕu tè ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ (nh- chi phÝ ®iÖn tho¹i...) §Ó phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, kiÓm so¸t vµ chñ ®éng ®iÒu tiÕt chi phÝ, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn ph¶i ph©n tÝch chi phÝ hçn hîp thµnh ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ. Cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p ®Ó ph©n tÝch chi phÝ nh-: ph-¬ng ph¸p ®å thÞ, ph-¬ng ph¸p b×nh ph-¬ng bÐ nhÊt, ph-¬ng ph¸p cùc ®¹i - cùc tiÓu... C¸ch ph©n lo¹i nµy ®-îc ®Æc biÖt sö dông trong viÖc lËp kÕ ho¹ch, kiÓn tra vµ ra quyÕt ®Þnh. Nã cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thiÕt kÕ, x©y dùng m« h×nh chi phÝ trong mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ - khèi l-îng - lîi nhuËn, x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn còng nh- c¸c quyÕt ®Þnh quan träng. MÆt kh¸c nã cßn gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph-¬ng h-íng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña chi phÝ: - §èi víi biÕn phÝ: cÇn thùc hiÖn qu¶n lý theo ®Þnh møc, t×m biÖn ph¸p h¹ thÊp møc tiªu hao chi phÝ, sö dông vËt liÖu thay thÕ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m s¶n ph©m háng... - §èi víi ®Þnh phÝ: cÇn cã biÖn ph¸p tËn dông tèi ®a c«ng suÊt ho¹t ®éng. Ngoµi ra viÖc ph©n biÖt ®Þnh phÝ, biÕn phÝ cßn lµ c¬ së ®Ó x©y dùng dù to¸n chi phÝ hîp lý, øng víi mäi møc ho¹t ®éng theo dù kiÕn. 1.2.2.7. C¸c c¸ch ph©n lo¹i kh¸c liªn quan ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh *Ph©n lo¹i theo thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nÕu g¾n quyÒn kiÓm so¸t chi phÝ víi mét cÊp qu¶n lý nµo ®ã th× ph©n biÖt thµnh: Chi phÝ kiÓm so¸t ®-îc vµ chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®-îc. Chi phÝ kiÓm so¸t ®-îc ë mét cÊp qu¶n lý nµo ®ã lµ chi phÝ mµ cÊp ®ã cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh. 12 ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ kiÓm so¸t ®-îc vµ kh«ng kiÓm so¸t ®-îc cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ ë tõng cÊp qu¶n lý, gióp hä ho¹ch ®Þnh ®-îc dù to¸n chi phÝ ®óng ®¾n h¬n, h¹n chÕ sù bÞ ®éng vÒ viÖc huy ®éng nguån lùc ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n chi phÝ. MÆt kh¸c cßn gióp nhµ qu¶n trÞ cÊp cao ®-a ra ph-¬ng h-íng ®Ó t¨ng c-êng chi phÝ kiÓm so¸t ®-îc cho tõng cÊp. *C¸c lo¹i chi phÝ ®-îc sö dông trong lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n - Chi phÝ chªnh lÖch: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã ë ph-¬ng ¸n SXKD nµy nh-ng kh«ng cã hoÆc chØ cã mét phÇn ë ph-¬ng ¸n SXKD kh¸c. Chi phÝ chªnh lÖch lµ th«ng tin thÝch hîp cho viÖc xem xÐt lùa chän ph-¬ng ¸n ®Çu t- hoÆc ph-¬ng ¸n SXKD tèi -u. - Chi phÝ c¬ héi: lµ lîi Ých bÞ mÊt ®i do lùa chän ph-¬ng ¸n SXKD nµy thay v× chän ph-¬ng ¸n SXKD kh¸c. - Chi phÝ ch×m: lµ nh÷ng chi phÝ ®· ph¸t sinh, nã cã ë trong tÊt c¶ c¸c ph-¬ng ¸n SXKD ®-îc ®-a ra xem xÐt lùa chän. Nã lu«n lu«n lµ th«ng tin kh«ng thÝch hîp cho viÖc xem xÐt lùa chän ph-¬ng ¸n tèi -u. 1.3. gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.3.1. B¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l-îng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. Nh- vËy vÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Òu lµ hao phÝ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c cña doanh nghiÖp. Song gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm còng cã sù kh¸c nhau. - Nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ xÐt c¸c hao phÝ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã liªn quan tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh hay ch-a hoµn thµnh, cßn nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ x¸c ®Þnh mét l-îng chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan tíi s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. §ã lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - VÒ mÆt l-îng, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau khi cã s¶n phÈm dë dang ®Çu kú hoÆc cuèi kú, thÓ hiÖn qua c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm nh- sau: Z = D®k + C - Dck Trong ®ã: Z: Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm D®k: TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë ®Çu kú 13 Dck: TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë cuèi kú. C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú Qua c«ng thøc nµy ta thÊy chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu qu¶n lý cña doanh nghiÖp, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c nguån lùc trong qu¸ tr×nh SXKD còng nh- c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn ®Ó nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 1.3.2. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm Kh¸c víi gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng lµ mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l-îng x©y dùng hoµn thµnh ®Òu cã mét gi¸ thµnh riªng. Khi nhËn thÇu mét c«ng tr×nh, gi¸ b¸n (gi¸ nhËn thÇu) ®· cã tr-íc khi thi c«ng c«ng tr×nh, tøc lµ gi¸ b¸n cã tr-íc gi¸ thµnh thùc tÕ. Do ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh chØ quyÕt ®Þnh tíi l·i, lç cña doanh nghiÖp do thi c«ng c«ng tr×nh ®ã mµ th«i. 1.3.2.1. Ph©n lo¹i theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®-îc chia thµnh 3 lo¹i: gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y l¾p c«ng tr×nh, gi¸ thµnh thùc tÕ x©y l¾p c«ng tr×nh. - Gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau: Gi¸ thµnh dù to¸n = x©y l¾p c«ng tr×nh Trong dã: Gi¸ trÞ dù to¸n - ThuÕ vµ l·i ®Þnh møc x©y l¾p c«ng tr×nh - Gi¸ trÞ dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®-îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh vµ dùa trªn mÆt b»ng gi¸ c¶ thÞ tr-êng. - L·i ®Þnh møc lµ sè phÇn tr¨m trªn gi¸ thµnh tõng s¶n phÈm XDCB do nhµ n-íc quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i h×nh XDCB, tõng s¶n phÈm x©y l¾p cô thÓ. Gi¸ thµnh dù to¸n cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ c¨n cø ®Ó v¹ch ra c¸c biÖn ph¸p tæ chøc kinh tÕ, kü thuËt nh»m ®¶m b¶o nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh ®-îc giao. - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y l¾p c«ng tr×nh: dùa vµo gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh vµ t×nh h×nh SXKD cña m×nh mµ doanh nghiÖp lËp gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y l¾p c«ng 14 tr×nh. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y l¾p c«ng tr×nh th-êng thÊp h¬n gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh. PhÇn chªnh lÖch gi÷a hai chØ tiªu nµy gäi lµ møc h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch = Gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh x©y l¾p c«ng tr×nh - Møc h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Doanh nghiÖp ph¶i khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña m×nh ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn thi c«ng c«ng tr×nh cô thÓ ®Ó hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ x©y l¾p c«ng tr×nh: Lµ chØ tiªu biÓu hiÖn b»ng tiÒn ®-îc tæng hîp tõ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc SXKD cña ®¬n vÞ tõ khi b¾t ®Çu x©y dùng ®Õn khi hoµn thµnh bµn giao thanh to¸n c«ng tr×nh. Doanh nghiÖp ph¶i nç lùc trong tæ chøc thi c«ng x©y l¾p c«ng tr×nh ®Ó ®¹t ®-îc møc gi¸ thµnh thùc tÕ thÊp h¬n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. PhÇn chªnh lÖch gi÷a hai chØ tiªu nµy ®-îc gäi lµ møc h¹ v-ît kÕ ho¹ch gi¸ thµnh x©y l¾p c«ng tr×nh. NÕu lÊy gi¸ thµnh thùc tÕ x©y l¾p c«ng tr×nh so víi gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh ta cã møc h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ. Cã thÓ diÔn ®¹t mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i gi¸ thµnh qua s¬ ®å 1.2 Gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh Gi¸ thµnh dù to¸n Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Gi¸ thµnh thùc tÕ ThuÕ vµ l·i ®Þnh møc Møc h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Møc h¹ gi¸ thµnh v-ît kÕ hoach Møc h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ S¬ ®å 1.2: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i gi¸ thµnh Qua ®©y cã thÓ thÊy, vÒ mÆt l-îng, doanh nghiÖp lu«n ph¶i vµ nªn ®¶m b¶o cho: Gi¸ thµnh dù to¸n >= Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch >= Gi¸ thµnh thùc tÕ V× ®Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y l¾p cã thêi gian thi c«ng kÐo dµi nªn ®Ó tiÖn cho viÖc theo dâi vµ qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh, ng-êi ta ph©n chia gi¸ thµnh thùc tÕ x©y l¾p c«ng tr×nh thµnh: + Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p: ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p ®¹t ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tho¶ m·n mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt 15 ®Þnh nh- n»m trong thiÕt kÕ vµ ph¶i ®¶m b¶o chÊt l-îng kü thuËt, ph¶i x¸c ®Þnh mét c¸ch cô thÓ vµ ®-îc bªn chñ ®Çu t- nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n. ChØ tiªu nµy cho phÐp x¸c ®Þnh, kiÓm kª kÞp thêi chi phÝ ph¸t sinh ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh cho phï hîp ë nh÷ng giai ®o¹n sau vµ ph¸t hiÖn ra nh÷ng nguyªn nh©n lµm t¨ng, gi¶m chi phÝ. + Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh: lµ toµn bé chi phÝ bá ra ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh, bµn giao cho bªn A, ®¶m b¶o chÊt l-îng vµ kü thuËt, ®óng thiÕt kÕ, ®óng hîp ®ång bµn giao vµ ®-îc bªn chñ ®Çu t- nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n 1.3.2.2. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi chi phÝ trong gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chia thµnh: gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé vµ gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh. Cßn gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé vµ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt (chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp) tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Th«ng tin vÒ gi¸ thµnh toµn bé th-êng ®ãng vai trß chñ yÕu trong c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh chiÕn l-îc dµi h¹n nh- quyÕt ®Þnh ngõng s¶n xuÊt hay tiÕp tôc s¶n xuÊt. Tuy nhiªn viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé cho tõng lo¹i s¶n phÈm lµ kh«ng cÇn thiÕt nÕu doanh nghiÖp kh«ng ph¶i ®øng tr-íc quyÕt ®Þnh mang tÝnh chiÕn l-îc. Cho nªn khi ph¶i ®-a ra quyÕt ®Þnh trong thêi gian ng¾n h¹n, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ. Gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ bao gåm biÕn phÝ s¶n xuÊt (nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng, s¶n xuÊt chung) vµ biÕn phÝ ngoµi s¶n xuÊt (b¸n hµng, qu¶n lý doanh nghiÖp) tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Nhê cã gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ cã thÓ thiÕt lËp m« h×nh mèi quan hÖ chi phÝ - khèi l-îng - lîi nhuËn, tõ ®ã phôc vô cho viÖc ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh ng¾n h¹n, mang tÝnh s¸ch l-îc. Tuy nhiªn trong doanh nghiÖp viÖc ph©n biÖt ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ chØ lµ t-¬ng ®èi, mÆt kh¸c th«ng tin vÒ biÕn phÝ th-êng h-íng c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµo môc ®Ých ng¾n h¹n, s¸ch l-îc mµ bá qua chi phÝ cè ®Þnh. V× vËy ®Ó chuÈn ho¸ chi phÝ cè ®Þnh thay v× bá qua chi phÝ nµy, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ cã ph©n bæ hîp lý ®Þnh phÝ. 16 Gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ cã ph©n bæ hîp lý ®Þnh phÝ bao gåm toµn bé biÕn phÝ vµ mét phÇn ®Þnh phÝ ®-îc ph©n bæ theo møc ®é ho¹t ®éng chuÈn. Néi dung cña gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ cã ph©n bæ hîp lý ®Þnh phÝ cã thÓ biÓu diÔn theo c«ng thøc: n Z = bp x SL + §P x N Trong ®ã: Z: gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ cã ph©n bæ hîp lý ®Þnh phÝ bp: biÕn phÝ ®¬n vÞ SL: sè l-îng s¶n phÈm §P: tæng ®Þnh phÝ N: møc ho¹t ®éng chuÈn n: møc ho¹t ®éng thùc tÕ PhÇn ®Þnh phÝ cßn l¹i: §P x N-n gäi lµ chi phÝ ho¹t ®éng d-íi c«ng suÊt vµ ®-îc øng xö nh- chi phÝ thêi kú, tøc lµ ®-îc tham gia x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh trong kú. 1.3.2.3. Mét sè lo¹i gi¸ thµnh kh¸c ®-îc sö dông trong doanh nghiÖp x©y l¾p - Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p (gi¸ thµnh dù thÇu c«ng t¸c x©y l¾p): lµ mét lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p do chñ thÇu ®-a ra ®Ó doanh nghiÖp x©y l¾p dùa vµo tÝnh to¸n gi¸ thµnh cña m×nh. - Gi¸ hîp ®ång c«ng t¸c x©y l¾p: lµ mét lo¹i gi¸ dù to¸n x©y l¾p ghi trong hîp ®ång ®-îc ký kÕt gi÷a chñ ®Çu t- vµ doanh nghiÖp x©y l¾p sau khi tho¶ thuËn giao nhËn thÇu. §©y chÝnh lµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp x©y l¾p th¾ng thÇu vµ ®-îc chñ ®Çu ttho¶ thuËn ký theo hîp ®ång giao nhËn thÇu. VÒ nguyªn t¾c, gi¸ hîp ®ång chØ ®-îc nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p. ViÖc ¸p dông gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p vµ gi¸ hîp ®ång c«ng t¸c x©y l¾p lµ yÕu tè quan träng cña viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã sö dông quan hÖ tiÒn - hµng t¹o ra sù mÒm dÎo nhÊt ®Þnh trong quan hÖ gi÷a chñ ®Çu t- vµ doanh nghiÖp x©y l¾p trong viÖc chñ ®éng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña m×nh còng nh- chñ ®éng trong kinh doanh, thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ tr-êng, c¹nh tranh lµnh m¹nh. 17 1.4. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p 1.4.1. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p 1.4.1.1. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. Mèi quan t©m cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ c¸c chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u, dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm nµo. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ph¶i ®-îc tËp hîp theo mét ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt ®Þnh. V× vËy ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp theo ®ã. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng chi phÝ lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ (ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt...) hoÆc ®èi t-îng chÞu chi phÝ (s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng...). Khi x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ tr-íc hÕt ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh¶ n¨ng, tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. §èi víi ho¹t ®éng x©y l¾p, n¬i s¶n xuÊt th-êng ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, tæ ®éi x©y l¾p kh¸c nhau nªn chi phÝ s¶n xuÊt còng ph¸t sinh t¹i nhiÒu n¬i kh¸c nhau nh-ng cã thÓ cïng liªn quan ®Õn mét s¶n phÈm hay nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc. V× vËy, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®-îc tËp hîp theo tõng kho¶n môc trong ph¹m vi giíi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, thi c«ng cña ngµnh XDCB th× ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng ®¬n ®Æt hµng hoÆc tõng ®éi x©y dùng... 1.4.1.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô mµ doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh cÇn ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh còng ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh¶ n¨ng, tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. Do vËy ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ lµ tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay phÇn khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao. 18 1.4.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh gièng nhau ë b¶n chÊt, ®Òu lµ nh÷ng ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Tuy vËy gi÷a chóng vÉn cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh. - X¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt nh»m phôc vô cho viÖc kiÓm so¸t chi phÝ vµ cung cÊp cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. - X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n më phiÕu tÝnh gi¸ thµnh (B¶ng tÝnh gi¸ thµnh) s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®-îc s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, ®èi t-îng tÝnh gi¸ vµ ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ trïng nhau lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh ®óng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch trung thùc, hîp lý. 1.4.2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 1.4.2.1. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh. Tuú theo tõng lo¹i chi phÝ vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, kÕ to¸n cã thÓ vËn dông ph-¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp hay ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. - Ph-¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt riªng biÖt. Theo ph-¬ng ph¸p nµy ngay tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®-îc ph¶n ¸nh riªng cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trªn chøng tõ ban ®Çu, sau ®ã c¨n cø vµo chøng tõ thùc hiÖn h¹ch to¸n trùc tiÕp chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi t-îng riªng biÖt. - Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Theo ph-¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø vµo chøng tõ gèc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh chung cho nhiÒu ®èi t-îng theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ. Sau ®ã lùa chän tiªu thøc ph©n bæ thÝch hîp ®Ó ph©n bæ c¸c chi phÝ nµy cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ nh- sau: 19 Ci = Ti x H C víi H = Ti Trong ®ã: Ci: Chi phÝ ph©n bæ cho ®èi t-îng i Ti: §¹i l-îng tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi t-îng i H: HÖ sè ph©n bæ C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph©n bæ n: Sè l-îng ®èi t-îng ®-îc ph©n bæ chi phÝ Víi ph-¬ng ph¸p nµy møc ®é chÝnh x¸c cña chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo tÝnh hîp lý cña tiªu chuÈn ph©n bæ ®-îc lùa chän. Tuú thuéc vµo tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph©n bæ vµ ®iÒu kiÖn cña tõng doanh nghiÖp ®Ó lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý nhÊt. 1.4.2.2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt *KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh (xi m¨ng, s¾t, thÐp g¹ch, ®¸, c¸t...), nöa thµnh phÈm mua ngoµi (vËt liÖu kÕt cÊu, thiÕt bÞ g¾n liÒn víi c«ng tr×nh...), vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, c¸c chi phÝ kh¸c nh- chi phÝ cèt pha, giµn gi¸o, dông cô sö dông nhiÒu lÇn...... sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô dÞch vô. Nã kh«ng bao gåm gi¸ trÞ vËt liÖu, nhiªn liÖu sö dông cho m¸y thi c«ng. VËt liÖu sö dông cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× tÝnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. Tr-êng hîp kh«ng t¸ch riªng ®-îc (nh- vËt liÖu sö dông lu©n chuyÓn...) th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu hoÆc theo khèi l-îng thùc hiÖn... Chi phÝ NVL trùc tiÕp trong kú = TrÞ gi¸ NVL ®-a vµo sö dông - TrÞ gi¸ phÕ liÖu - thu håi (nÕu cã) TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i ch-a sö dông Chøng tõ sö dông bao gåm: PhiÕu xuÊt kho, Ho¸ ®¬n... §Ó thùc hiÖn ghi chÐp, tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK 621- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu ph¸t sinh thùc tÕ ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p; ®-îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l-îng x©y l¾p, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cã dù to¸n riªng. 20 - Tr×nh tù kÕ to¸n ®-îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å 1.3. TK 152, 611 TK154,631 (chi tiÕt) TK 621 (chi tiÕt tõng ®èi t-îng) XuÊt vËt liÖu cho SXSP Cuèi kú kÕt chuyÓn, ph©n bæ CPNVLTT TK 111, TK 112 TK 311, TK 111, TK 112 VËt liÖu mua ngoµi giao th¼ng cho SX VËt liÖu sö dông kh«ng hÕt b¸n thu håi TK 152,611 TK 133 VËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho TK 411, TK 336, TK 338 VËt liÖu nhËn cÊp ph¸t, vay xuÊt cho SX TK 153,611 CCDC chê ph©n bæ TK 142 Ph©n bæ CCDC S¬ ®å1.3: Tr×nh tù kÕ to¸n tËp hîp nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp *KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm tiÒn l-¬ng chÝnh, c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng, l-¬ng phô cã tÝnh chÊt æn ®Þnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ tiÒn thuª lao ®éng ngoµi trùc tiÕp x©y l¾p ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo ®¬n gi¸ XDCB. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®-îc tËp hîp riªng theo tõng ®èi t-îng (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh). Tr-êng hîp kh«ng t¸ch riªng ®-îc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo chi phÝ tiÒn l-¬ng theo ®Þnh møc hoÆc kÕ ho¹ch...