Tài liệu Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán quản trị tại tổng công ty công nghiệp thực phẩm đồng nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG *** PHẠM CHÂU HOÀNG SƠN HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN Đồng Nai – Năm 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG *** PHẠM CHÂU HOÀNG SƠN HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM ĐỒNG NAI Chuyên ngành: Kế Toán Mã số: 60.34.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG Đồng Nai – Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tên đề tài: “Hoàn thiện Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai” Giáo viên hƣớng dẫn: Ts.Huỳnh Đức Lộng Tên học viên thực hiện: Phạm Châu Hoàng Sơn Tôi xin cam đoan: - Luận văn là công trình nghiên cứu của bản thân tôi. - Các số liệu thu thập, điều tra nêu trong luận văn này là trung thực và chƣa đƣợc công bố ở bất kỳ tài liệu nào khác. Tác giả luận văn Phạm Châu Hoàng Sơn LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám hiệu, các quý Thầy Cô Khoa sau đại học – Trƣờng Đại học Lạc Hồng đã giúp tôi trang bị tri thức, tạo môi trƣờng điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Với lòng kính trọng và biết ơn, tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành đến Tiến sĩ Huỳnh Đức Lộng, ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn luận văn, đã khuyến khích, chỉ dẫn tận tình cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn đến Ban giám đốc Tổng Công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai đã hợp tác chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nhiều nguồn tƣ liệu, tài liệu hữu ích phục vụ cho đề tài. Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình và những ngƣời bạn đã động viên, hỗ trợ rất nhiều trong suốt quá trình học tập, làm việc và hoàn thành luận văn. Tác giả Phạm Châu Hoàng Sơn MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC BIỂU ĐỒ DANH MỤC SƠ ĐỒ MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 1 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 1 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................. 2 5. Lƣợc khảo các vấn đề nghiên cứu liên quan ................................................................ 2 6. Kết cấu của luận văn .................................................................................................... 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP............................................................................................................................... 4 1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán quản trị ................................................ 4 1.1.1 Trên thế giới ........................................................................................................ 4 1.1.2 Ở Việt Nam ......................................................................................................... 5 1.2 Định nghĩa về kế toán quản trị ................................................................................... 6 1.3 So sánh giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị .................................................... 7 1.4 Vai trò của kế toán quản trị ........................................................................................ 8 1.5 Một số nội dung cơ bản của kế toán quản trị ............................................................. 9 1.5.1 Dự toán ngân sách ............................................................................................... 9 1.5.1.1 Khái niệm về dự toán ngân sách .................................................................. 9 1.5.1.2 Mục đích của việc lập dự toán ngân sách ..................................................... 9 1.5.1.3 Phân loại dự toán ngân sách ......................................................................... 9 1.5.1.4 Quy trình lập dự toán ngân sách ................................................................. 10 1.5.1.5 Mô hình lập dự toán ................................................................................... 11 1.5.1.6 Nội dung của các dự toán ........................................................................... 13 1.5.2 Kế toán trách nhiệm .......................................................................................... 15 1.5.2.1 Khái niệm: .................................................................................................. 15 1.5.2.2 Các trung tâm trách nhiệ ............................................................................ 15 1.5.3 Hệ thống kế toán chi phí ................................................................................... 16 1.5.3.1 Khái niệm ................................................................................................... 16 1.5.3.2 Phân loại chi phí ......................................................................................... 17 1.5.3.3 Đối tƣợng tập hợp chi phí và tính giá thành ............................................... 19 1.5.3.4 Kỳ tính giá thành ........................................................................................ 19 1.5.3.5 Phƣơng pháp tính giá thành ........................................................................ 20 1.5.3.6 Phân tích biến động chi phí ........................................................................ 20 1.5.4 Thiết lập thông tin kế toán quản trị phục vụ cho việc ra các quyết định ngắn hạn và dài hạn của doanh nghiệp ............................................................................... 21 1.5.4.1 Thông tin thích hợp cho việc ra quyết định ngắn hạn ................................ 21 1.5.4.2 Thông tin thích hợp cho việc ra quyết định dài hạn .................................. 21 1.6 Những điều cần thiết để thực hiện kế toán quản trị tại doanh nghiệp ..................... 21 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................................. 23 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM ĐỒNG NAI ................................... 24 2.1 Tình hình tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai .............................................................................................................. 24 2.1.1 Tình hình tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh tại Tổng công ty .................... 24 2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ................................................................. 24 2.1.1.2 Quy mô sản xuất kinh doanh của Tổng công ty ......................................... 25 2.1.1.3 Chức năng và nhiệm vụ của Tổng công ty ................................................. 26 2.1.1.4 Tổ chức bộ máy quản lý ............................................................................. 27 2.1.1.5 Quy trình công nghệ sản xuất tại Tổng công ty ......................................... 30 2.1.1.6 Một số chỉ tiêu trong kế quả hoạt động ...................................................... 32 2.1.1.7 Thuận lợi, khó khăn và định hƣớng phát triển của Tổng Công ty ............. 35 2.1.2 Tình hình tổ chức công tác kế toán tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai .................................................................................................................... 37 2.1.2.1 Các phƣơng pháp kế toán đƣợc áp dụng tại Tổng Công ty ........................ 37 2.1.2.2 Tình hình tổ chức hệ thống sổ sách ............................................................ 38 2.1.2.3 Hình thức tổ chức bộ máy kế toán ............................................................. 38 2.2 Thực trạng Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai .............................................................................................................. 42 2.2.1 Dự toán ngân sách ............................................................................................. 42 2.2.1.1 Mô hình lập dự toán tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai .......................................................................................................................... 42 2.2.1.2 Quy trình lập và quản lý dự toán ngân sách tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai ............................................................................................. 42 2.2.1.3 Các báo cáo dự toán hiện nay tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai ................................................................................................................ 43 2.2.1.4 Đánh giá thực trạng công tác dự toán tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai....................................................................................................... 44 2.2.2 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản xuất sản phẩm ............ 45 2.2.2.1 Phân loại chi phí sản xuất ........................................................................... 45 2.2.2.2 Đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất. ........................................................... 45 2.2.2.3 Đối tƣợng tính giá thành. ............................................................................ 46 2.2.2.4 Kỳ tính giá thành sản phẩm. ....................................................................... 46 2.2.2.5 Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. ................................ 46 2.2.3 Đánh giá trách nhiệm quản lý ........................................................................... 51 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................................. 52 CHƢƠNG 3: HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM......................................................... 53 ĐỒNG NAI........................................................................................................................ 53 3.1 Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng Công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai ............................................................................ 53 3.1.1 Quan điểm ......................................................................................................... 53 3.1.1.1 Phù hợp với đặc điểm về quy mô và hoạt động của Tổng công ty ............ 53 3.1.1.2 Phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý của Tổng công ty ....................... 53 3.1.1.3 Tính phù hợp và hài hoà giữa chi phí và lợi ích ......................................... 53 3.1.2 Mục tiêu hoàn thiện ........................................................................................... 53 3.2 Hoàn thiện Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng Công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai .............................................................................................................. 54 3.2.1 Hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách ............................................................ 54 3.2.1.1 Xây dựng mô hình lập dự toán ngân sách .................................................. 54 3.2.1.2 Xây dựng quy trình lập dự toán ngân sách ................................................. 55 3.2.1.3 Lập báo cáo dự toán ngân sách .................................................................. 57 3.2.2 Hoàn thiện hệ thống đánh giá trách nhiệm quản lý .......................................... 66 3.2.2.1 Xây dựng các chỉ tiêu đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm ...................................................................................................................... 66 3.2.2.2 Báo cáo đánh giá của từng trung tâm trách nhiệm ..................................... 69 3.2.3 Hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Tổng công ty công nghiệp thực phẩm Đồng Nai ....................................................... 70 3.2.3.1 Hoàn thiện phƣơng pháp xác định định chi phí và quản lý chi phí ............ 70 3.2.3.2 Hoàn thiện phƣơng pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ .................. 71 3.2.3.3 Biện pháp giảm giá thành sản phẩm ........................................................... 71 3.2.4 Thiết lập hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ việc ra quyết định ........ 72 3.3 Hoàn thiện nội dung tổ chức công tác kế toán quản trị ........................................... 80 3.3.1 Hoàn thiện hệ thống tài khoàn kế toán .............................................................. 80 3.3.2 Hoàn thiện hệ thống hệ thống chứng từ và báo cáo kế toán quản trị ................ 81 3.3.2.1 Hoàn thiện hệ thống chứng từ .................................................................... 81 3.3.2.2 Hoàn thiện hệ báo cáo ................................................................................ 82 3.4 Những giải pháp khác nhằm đảm bảo thực hiện hoàn thiện tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai................................ 82 3.4.1 Đào tạo nguồn nhân lực .................................................................................... 82 3.4.2 Hoàn thiện phần mềm kế toán........................................................................... 83 3.4.3 Xây dựng hệ thống quản lý chất lƣợng ............................................................. 83 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................................. 85 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BH Bán hàng BHXH Bảo hiểm xã hội BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHYT Bảo hiểm y tế CPBB Chi phí bất biến CPBH&QL Chi phí bán hàng và quản lý CPKB Chi phí khả biến CPNLTT Chi phí nguyên liệu trực tiếp CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp CPSX Chi phí sản xuất CPSXDDCK Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ DTHV Doanh thu hoà vốn GTGT Giá trị gia tăng KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính KPCĐ Kinh phí công đoàn LN Lợi nhuận NVL Nguyên vật liệu P Lợi nhuận QL Quản lý SLHV Sản lƣợng hoà vốn SP Sản phẩm SXC Sản xuất chung TCT Tổng công ty TNHH Trách nhiệm hữu hạn TTĐB Tiêu thụ đặc biệt TSCĐ Tài sản cố định UBND Uỷ ban nhân dân UBT Uỷ ban Tỉnh DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu kết quả hoạt động kinh doanh trong năm 2013 và 2014 .......... 33 Bảng 2.2: Chỉ tiêu lợi nhuận trong năm 2013 và 2014 ..................................................... 34 Bảng 2.3: Chỉ tiêu nộp ngân sách Nhà nƣớc trong năm 2013 và 2014 ............................. 35 Bảng 2.4: Bảng các khoản trích theo lƣơng ...................................................................... 48 Bảng 3.1: Dự toán tiền thu đƣợc qua các quý ................................................................... 57 Bảng 3.2: Định mức chi phí nguyên liệu trực tiếp Bastos xanh ........................................ 60 Bảng 3.3: Bảng định mức chi phí nhân công trực tiếp ...................................................... 60 Bảng 3.4: Bảng định mức chi phí sản xuất chung ............................................................. 61 Bảng 3.5: Bảng tổng hợp định mức chi phí ....................................................................... 62 Bảng 3.6: Báo cáo thu nhập theo số dƣ đảm phí của sản phẩm Batos xanh ..................... 73 Bảng 3.7: Báo cáo thu nhập theo số dƣ đảm phí ............................................................... 74 Bảng 3.8: Số liệu sản xuất của sản phẩm Bastos xanh ...................................................... 76 Bảng 3.9: Báo cáo thu nhập theo số dƣ đảm phí ............................................................... 76 Bảng 3.10: Số liệu về tình hình sản xuất kinh doanh - Dofico.......................................... 78 Bảng 3.11: Báo cáo thu nhập theo số dƣ đảm phí - Dofico .............................................. 79 Bảng 3.12: Báo cáo thu nhập theo số dƣ đảm phí - Dofico .............................................. 80 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện kết cấu tài sản tính đến cuối tháng 12/ 2014 ..................... 32 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ thể hiện doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trong năm 2013 và 2014 .............................................................................................................................. 33 Biểu đồ 2.3: Biểu đồ thể hiện lợi nhuận sau thuế TNDN trong năm 2013 và 2014 ......... 34 Biểu đồ 2.4: Biểu đồ thể hiện khoản nộp ngân sách nhà nƣớc trong năm 2013 và 2014……………………………………………………………………………………...35 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai............................................................................................................................ 27 Sơ đồ 2.2: Quy trình sản xuất ............................................................................................ 30 Sơ đồ 2.3: Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán trên máy vi tính ...................... 38 Sơ đồ 2.4: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán .......................................................................... 39 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kế toán quản trị là trình bày, giải thích những thông tin kế toán với định hƣớng chủ yếu phục vụ cho nhu cầu thông tin của những nhà quản trị trong nội bộ doanh nghiệp điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Mặt khác, thông tin của kế toán quản trị có vai trò kiểm soát hệ thống chi phí-giá thành, lập dự toán ngân sách, tổ chức điều hành và ra quyết định ngắn hạn, dài hạn. Vì vậy thông tin của kế toán quản trị có vai trò hết sức quan trọng trong việc tổ chức, điều hành hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong bối cảnh hội nhập của nền kinh tế hiện nay, đối với Tổng công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai một doanh nghiệp có quy mô lớn hoạt động đa ngành nghề thuộc sở hữu Nhà nƣớc, có mạng lƣới hoạt động rộng khắp đã và đang đóng góp một phần không nhỏ vào thu ngân sách, góp phần giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp tại địa phƣơng. Công tác kế toán quản trị ở Tổng công ty đã đƣợc áp dụng trong những năm gần đây, tuy nhiên vẫn còn một số mặt hạn chế nhất định và chƣa phân tích đánh giá đƣợc một số các chỉ tiêu phục vụ cho việc ra các quyết định kinh doanh. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của Tổng công ty, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai” làm đề tài luận văn Cao học với mong muốn đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị để nó thực sự là công cụ hữu ích cho các nhà quản trị trong việc điều hành doanh nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống lý luận về kế toán quản trị trong các doanh nghiệp; - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác kế toán quàn trị tại Tổng Công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai; - Đề ra một số các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị tại Tổng Công ty. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu: Tổ chức công tác kế toán quản trị của Tổng công ty Công nghiệp Thực phẩm Đồng Nai. - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai. 2 + Thời gian: Số liệu tài chính các năm 2013, 2014. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn đã sử dụng các phƣơng pháp định tính để thực hiện nội dung và mục tiêu đề ra, cụ thể là: - Phƣơng pháp so sánh: so sánh số liệu thực tế và kế hoạch nhằm đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty; - Phƣơng pháp quan sát: tiến hành quan sát thực tế kế toán tại Tổng công ty, từng phần hành liên quan đến công tác kế toán; - Phƣơng pháp phân tích: nghiên cứu và tìm hiểu về thực trạng hệ thống kế toán quản trị tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai nhằm tìm ra những mặt tích cực cũng nhƣ những điểm hạn chế còn tồn tại của hệ thống kế toán tại Tổng công ty, từ đó đề xuất những phƣơng án nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tỗng công ty. 5. Lƣợc khảo các vấn đề nghiên cứu liên quan Đinh Thị Phƣơng Vy (2007), “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần sản xuất kinh doanh dịch vụ và xuất nhập khẩu Quận 1 (FIMEXCO)”, tác giả đã đi sâu vào nghiên cứu, phân tích, đánh giá đƣợc thực trạng nơi nghiên cứu. Qua đó tác giả đã tiến hành tổ chức công tác kế toán quản trị và các điều kiện áp dụng hệ thống kế toán quản trị cụ thể tại đơn vị nghiên cứu. Nguyễn Nhƣ Khoa (2008), “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng công ty lƣơng thực miền Nam”, tác giả đã đƣa ra các phƣơng án, giải pháp xây dựng tổ chức công tác kế toán quản trị nhƣ tổ chức công tác quản trị chứng từ, tài khoản, sổ sách, lập báo cáo kế toán quản trị… Trần Kim Tuyến (2009), “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Nam Việt”, tác giả đã nghiên cứu thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty, sau đó đã tiến hành xây dựng hệ thống kế toán quản trị nhƣ: Kế toán trách nhiệm, dự toán ngân sách, kế toán chi phí và giá thành… Trần Thanh Thuý Ngọc (2010), “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Trƣờng cao đẳng kinh tế thành phố Hồ Chí Minh”, tác giả đã nghiên cứu thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty, tiến hành xây dựng hệ thống kế toán quản trị về chứng từ cũng nhƣ hệ thống báo cáo cửa kế toán quản trị phù hợp với Công ty đang nghiên cứu. 3 6. Kết cấu của luận văn Chƣơng 1: Tổng quan về kế toán quản trị trong các doanh nghiệp. Chƣơng 2: Thực trạng Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai. Chƣơng 3: Hoàn thiện Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai. 4 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP 1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán quản trị: 1.1.1 Trên thế giới: Theo GS. Lyle E.Jacobsen viết trên báo London Economist tháng 6 năm 1960 thì ngƣời đầu tiên viết về Kế toán quản trị là nhà kinh doanh ngƣời Anh Thomas SutherLand (Viết năm 1875) Đến nửa cuối thế kỷ 19 Kế toán quản trị đƣợc áp dụng đầu tiên ở Anh và Bắc Mỹ trong ngành Dệt, Đƣờng sắt, sau đó đƣợc áp dụng vào ngành Thuốc lá, Luyện kim, Hóa chất. Đến năm 1925, Kế toán quản trị đƣợc áp dụng vào hầu hết các ngành kinh tế. Theo GS. Petty viết trong tác phẩm “ Từ kế toán quản trị đến quản trị chiến lƣợc” quá trình phát triển của Kế toán quản trị chia làm 4 giai đoạn:  Giai đoạn 1: Từ năm 1950 – 1965 Nội dung của Kế toán quản trị nhấn mạnh đến việc xác định chi phí và kiểm soát chi phí.  Giai đoạn 2: Từ năm 1965 - 1985 Nội dung của Kế toán quản trị nhấn mạnh đến việc thực hiện chức năng hoạch định và kiểm soát.  Giai đoạn 3: Từ năm 1985 - 1995 Nội dung của Kế toán quản trị nhấn mạnh đến hiệu quả sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp.  Giai đoạn 4: Từ năm 1995 - Nay Nội dung của Kế toán quản trị gắn liền với quản trị chiến lƣợc, nhấn mạnh đến việc tạo ra giá trị gia tăng thông qua việc gia tăng lợi ích cho khách hàng, cổ đông, sử dụng hiệu quả nguồn lực Sự phát triển của Kế toán quản trị trong giai đoạn này xuất phát từ 2 nhóm nguyên nhân: 5 Nhóm nguyên nhân thuộc tầm vĩ mô:  Quá trình toàn cầu hóa  Sự phát triển của công nghệ thông tin Sự phát triển của nền kinh tế tri thức  Sự thay đổi năng động của thời đại .v.v. Các nguyên nhân thuộc về môi trường kinh doanh:  Sự rút ngắn của chu kỳ sống của sản phẩm  Vai trò ngày càng tăng của khách hàng  Sự thay đổi cấu trúc doanh nghiệp theo hƣớng linh hoạt dựa trên hệ thống mạng liên kết.  Sự nhận thức lại giá trị vô hình.v.v.. 1.1.2 Ở Việt Nam: Quá trình phát triển của kế toán quản trị đã trải qua bốn giaiđoạn đáng ghi nhận: - Giai đoạn từ 1995 trở về trƣớc: Với cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp, toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đều theo chỉ tiêu kế hoạch pháp lệnh của nhà nƣớc. Việc phân tích hoạt động kinh doanh không đƣợc xem trọng, bộ phận kế toán chỉ xử lý số liệu phát sinh để lập các báo cáo theo chế độ hiện hành mà không cần thiết lập thông tin để cung cấp cho Ban Giám Đốc doanh nghiệp. Nhƣ vậy, trong giai đoạn này, mặc dù kế toán quản trị chƣa đƣợc chính thức hình thành nhƣng trên thực tế đã có những biểu hiện nhất định của kếtoán quản trị thể hiện ở việc thực hiện kế toán chi tiết doanh thu, chi phí, xác định kết quả kinh doanh theo từng bộ phận cùng với phƣơng pháp hạch toán và quản lý theo định mức. Chính những biểu hiện này đã tạo điều kiện thuận lợi trong việc vận dụng kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Việt Nam. - Giai đoạn từ 1996 đến 2005: quyết định 1141/TC/CĐKT ra đời đã thừa nhận vai trò quan trọng của kế toán quản trị vì giai đọan này, nền kinh tế nƣớc ta chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng đòi hỏi một lƣợng thông tin thật phong phú và đa dạng mà với phƣơng pháp và phạm vi phản ánh khiêm tốn của mình, kế toán chi tiết không thể nào đáp ứng đƣợc. Quyết định 1141/TC/CĐKT đƣợc thiết kế phục vụ cho kế toán tài chính nhƣng cũng có sự gợi mở cho các doanh nghiệp có thể thực hiện kế toán quản trị thể hiện ở hệ thống chứng từ kế toán và hệ thống tài khoản kế toán. Hệ thống chứng từ kế toán đã linh động hơn, cho phép doanh nghiệp sử dụng những chứng từ mang tính 6 chất hƣớng dẫn phục vụ trong nội bộ doanh nghiệp. Còn đối với hệ thống tài khoản kế toán đã xuất hiện những tài khoản loại 6 giúp ta đánh giá đƣợc tỉ trọng các khoản mục chi phí trong giá thành từ đó có hƣớng quản lý và kiểm soát chi phí. - Đến tháng 01/2006, Bộ Tài chính chính thức ban hành thông tƣ 53/2006/TTBTC khá đầy đủ và chi tiết về nội dung, và công tác tổ chức thực hiện kế toán quản trị trong doanh nghiệp, tạo nên một sự thống nhất về nội dung cũng nhƣ phƣơng pháp thực hiện kế toán quản trị phù hợp với điều kiện cụ thể của các doanh nghiệp Việt Nam. 1.2 Định nghĩa về kế toán quản trị Theo Khoản 3, Điều 4, Luật Kế toán 03/2003/QH11 ngày 17/6/2003, Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán. Theo định nghĩa của Hiệp hội kế toán Mỹ: “ Kế toán quản trị là quá trình cung cấp thông tin cho nhà quản lý doanh nghiệp trong việc lập và thực hiện kế hoạch, trong việc kiểm soát, điều hành các hoạt động của doanh nghiệp. Quy trình kế toán quản trị bao gồm các công việc xác định, cân, đong, đo, đếm, thu thập, tích lũy, phân tích, chuẩn bị thông tin, giải thích và cung cấp thông tin cho các nhà quản lý để các nhà quản lý xử lý các thông tin này theo hƣớng có lợi nhất cho doanh nghiệp”. Theo tác giả cuốn “Advanced Management Accounting” năm 1998, Ông Robert S.Kaplan và Anthony A.Atkinson, kế toán quản trị đƣợc định nghĩa: “ Hệ thống kế toán cung cấp thông tin cho những ngƣời quản lý doanh nghiệp trong việc hoạch định và kiểm soát hoạt động của họ”. Theo từ điển thuật ngữ Kế toán Mỹ thì Kế toán quản trị là một lĩnh vực của kế toán liên quan đến định lƣợng các thông tin kinh tế và hỗ trợ những nhà quản trị trong việc đƣa ra các quyết định tài chính, đặc biệt trong việc hoạch định kế hoạch và quản lý giá thành. Nhƣ vậy có rất nhiều quan điểm về kế toán quản trị nhƣng nhìn dƣới góc độ phục vụ cho việc quản lý và ra quyết định thì kế toán quản trị là công việc ghi chép, thu thập, đo lƣờng, phân tích và xử lý các thông tin kinh tế tài chính nhằm phục vụ cho các chức năng của nhà quản lý doanh nghiệp nhƣ lập kế hoạch, tổ chức-điều hành, kiểm tra và ra quyết định. 7 1.3 So sánh giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị:  Sự giống nhau: - Kế toán tài chính và kế toán quản trị không hoàn toàn là hai hệ thống kế toán tách biệt, cả hai đều có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. - Kế toán tài chính và kế toán quản trị cùng có nguồn gốc thông tin là đều xuất phát từ chứng từ gốc. - Cả hai loại kế toán tài chính và kế toán quản trị đều chịu trách nhiệm quản lý. Kế toán quản trị biểu hiện trách nhiệm của các nhà quản lý ở góc độ các bộ phận, các cấp bên trong doanh nghiệp, kế toán tài chính biểu hiện trách nhiệm của nhà quản trị cấp cao nhất trong một doanh nghiệp.  Sự khác nhau: - Về đối tƣợng sử dụng thông tin: Thông tin kế toán tài chính phục vụ cho việc lập các báo cáo tài chính nhằm cung cấp cho các đối tƣợng bên ngoài doanh nghiệp nhƣ: cơ quan thuế, nhà đầu tƣ, cổ đông, chủ nợ v.v… Thông tin kế toán quản trị đƣợc cung cấp cho nhà quản trị bên trong doanh nghiệp để giúp họ điều hành doanh nghiệp. - Về mục đích: Kế toán tài chính cung cấp thông tin phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính để cung cấp cho bên ngoài, thông tin kế toán quản trị cung cấp thông tin cho các nhà quản trị nhằm mục đích điều hành doanh nghiệp. - Về đặc điểm thông tin: Thông tin kế toán tài chính phản ánh các hoạt động đã xảy ra trong quá khứ đòi hỏi tính khách quan và có thể kiểm tra đƣợc. Thông tin kế toán quản trị mang tín linh hoạt, đƣợc tổng hợp và phân tích ở nhiều góc độ khác nhau và định hƣớng cho tƣơng lai. - Tính pháp lý: Nội dung và hình thức của các báo cáo của kế toán tài chính phải tuân thủ theo các chuẩn mực và các nguyên tắc đƣợc chính phủ quy định. Nội dung và hình thức của kế toán quản trị không tuân theo các chuẩn mực do pháp luật quy định, nó tùy thuộc vào yêu cầu quản lý cụ thể của từng doanh nghiệp. - Phạm vi thông tin: Thông tin kế toán tài chính liên quan đến việc quản lý tài chính trên quy mô toàn thể doanh nghiệp, thông tin kế toán quản trị liên quan đến việc quản lý trên từng bộ phận, từng cá nhân trong nội bộ doanh nghiệp. 8 - Kỳ báo cáo: Kế toán tái chính thƣờng lập báo cáo tài chính theo niên độ quý, năm. Kế toán quản trị thƣờng lập báo cáo theo tuần, tháng, quý, năm v.vv… - Đơn vị đo lƣờng: Kế toán tài chính dùng tiền làm đơn vị đo lƣờng. Kế toán quản trị sử dụng đơn vị đo lƣờng là tiền tệ, hiện vật, thời gian lao động và các đơn vị tính khác theo yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Nhƣ vậy kế toán tài chính và kế toán quản trị là hai bộ phận trong hệ thống kế toán doanh nghiệp, tổ chức kết hợp kế toán quản trị và kế toán tài chính một cách khoa học trong cùng một hệ thống kế toán doanh nghiệp sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. 1.4 Vai trò của kế toán quản trị: Vai trò của kế toán quản trị đƣợc thể hiện tƣơng ứng với từng chức năng của nhà quản trị:  Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng hoạch định là cung cấp thông tin về tình hình tài chính, tình hình hoạt động của đơn vị, của đối thủ cạnh tranh, điều kiện thị trƣờng, thị hiếu khách hàng và sáng kiến kỹ thuật… Thông tin do kế toán quản trị cung cấp rất quan trọng trong việc truyền đạt và hƣớng dẫn nhà quản trị xây dựng kế hoạch ngắn hạn và dài hạn.  Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng tổ chức – điều hành là cung cấp thông tin cho việc xây dựng và phát triển một cơ cấu nguồn lực hợp lý trong doanh nghiệp và những thông tin phát sinh hàng ngày trong doanh nghiệp. Thông tin do kế toán quản trị cung cấp phải có tác dụng phản hồi về hiệu quả và chất lƣợng của các hoạt động đã và đang đƣợc thực hiện để giúp nhà quản trị có thể kịp thời điều chỉnh và tổ chức lại hoạt động của doanh nghiệp.  Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng kiểm tra là cung cấp thông tin về tình hình thực tế, thông tin chênh lệch giữa thực tế với kế hoạch của từng bộ phận trong doanh nghiệp, giúp cho nhà quản trị kiểm soát đƣợc việc thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch và đƣa ra các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong tƣơng lai.  Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng ra quyết định là thu thập, xử lý và cung cấp các thông tin liên quan đến các phƣơng án kinh doanh nhằm giúp cho nhà quản trị lựa chọn phƣơng án tối ƣu nhất. Đối với các quyết định có tính chiến lƣợc, thông tin do kế toán quản trị cung cấp phải hỗ trợ cho nhà quản trị xác định các mục 9 tiêu của tổ chức và đánh giá các mục tiêu đó có thể thực hiện đƣợc trên thực tế hay không. Đối với các quyết định tác nghiệp, kế toán quản trị cung cấp những thông tin để giúp nhà quản trị ra quyết định về sử dụng các nguồn lực của tổ chức và giám sát các nguồn lực đó đã và đang đƣợc sử dụng nhƣ thế nào. 1.5 Một số nội dung cơ bản của kế toán quản trị: 1.5.1 Dự toán ngân sách: 1.5.1.1 Khái niệm về dự toán ngân sách: Theo tài liệu kế toán quản trị (2006) : “ Dự toán ngân sách là việc ƣớc tính toàn bộ thu nhập, chi phí của doanh nghiệp trong một thời kỳ để đạt đƣợc một mục tiêu nhất định và dự kiến các công việc, nguồn lực cần thiết để đạt đƣợc mục tiêu đó”. Dự toán ngân sách bao gồm: dự toán tiêu thụ, dự toán sản xuất, dự toán chi phí, nguyên vật liệu trực tiếp, dự toán chi phí nhân công trực tiếp, dự toán chi phí sản xuất chung, dự toán chi phí bán hàng, dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp, dự toán giá vốn hàng bán, dự toán vốn đầu tƣ, dự toán tiền, dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, dự toán bảng cân đối kế toán. Dự toán ngân sách cũng là cơ sở để đánh giá việc thực hiện của các bộ phận cũng nhƣ đánh giá trách nhiệm của nhà quản lý. 1.5.1.2 Mục đích của việc lập dự toán ngân sách: Mục đích của việc lập dự toán ngân sách là phục vụ cho việc hoạch định và kiểm soát hoạt động kinh doanh: - Cụ thể hóa các mục tiêu kinh doanh để làm căn cứ đánh giá mức độ thực hiện sau này. - Cung cấp thông tin một cách có hệ thống toàn bộ kế hoạch của doanh nghiệp, tính toán đƣợc các nguồn lực và lƣờng trƣớc những khó khăn để có phƣơng án hoạt động thích hợp. - Phát hiện các khâu sản xuất kinh doanh bị trì trệ tiềm ẩn để có biện pháp chấn chỉnh kịp thời, đảm bảo sự phối hợp hoạt động nhịp nhàng giữa các bộ phận phù hợp với mục tiêu chung của doanh nghiệp. 1.5.1.3 Phân loại dự toán ngân sách:  Phân loại theo chức năng: dự toán hoạt động và dự toán tài chính